Download (1146Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

1.4. Finansal Krizlerin Ortaya Çıkış Nedenleri
Finansal krizlerin ortaya çıkmasının çok çeşitli nedenleri bulunabilmektedir.
Krizler ülkenin kendi içsel dinamikleri veya dışsal dinamikler sebebiyle ya da bu
ikisinin birlikte etkileşimi ile çıkabilirler. Ana hatları ile finansal krizlerin çıkış
nedenlerini teorik bazda şu başlıklar altında toplayabiliriz:
‣ Finansal serbestleşme
‣ Makro ekonomik yapıda ortaya çıkan sürdürülemez dengesizlik
‣ Ahlaki risk ve Ters seçim ∗
‣ Sürü psikolojisi
1.4.1. Finansal Serbestleşme
Özellikle 1990’lı yıllardan sonra yaşanan finansal krizlerin temelinde yatan
en önemli sebep sermaye hareketlerinin sınırsız serbestleşmesidir. Hızla yoğunlaşan
küreselleşme hareketleri ile birlikte sermaye hareketlerinin geleneksel işlevleri
değişime uğramıştır. Sermaye hareketlerinin geleneksel işlevi olan doğrudan yatırım
işlevlerinin yerini büyük ölçüde kısa vadeli spekülatif özellikteki sermaye hareketleri
almıştır. Kısa vadeli sermaye hareketleri ülke ekonomilerinde çok şiddetli
oynaklıklara sebep olmaktadır.
Gelişen bir ekonominin gerekli makro ekonomik şartları oluşmadan aceleci
bir şekilde finansal serbestleşmeye geçmesi, ülkeye yarardan çok zarar
getirebilmektedir. Bu gerekli makro ekonomik şartlar; fiyat istikrarı, denk bütçe, adil
gelir dağılımı, katma değeri yüksek olan malların üretilmesi, iyi düzenlenmiş ve
denetimli bankacılık kesimi, derin finansal piyasalar ve reel büyümeyi gerçekleştiren
bir ekonomik yapılanmadan oluşmaktadır. Ekonomilerin uzun dönemli sermaye
∗ Ters seçim (adverse selection): Bilgi eksikliğinden yani asimetrik bilgiden kaynaklanır. Ters seçim
işlemin yapılmasından önce meydana gelir. Projelerin riski arttığı zaman yatırımcılar alacakları kredi
için daha yüksek faiz ödemeye razı olurlar. Daha düşük risk oranına sahip projeleri olan yatırımcılar
ise ödünç alacakları kredi karşılığında daha düşük faiz ödemeye razı olacaklardır. Finansal sistemin
işleyiş sürecinde daha büyük olasılıkla daha yüksek faiz vermeye razı olan yatırımcıların projelerine
kredi verilecektir. Proje konusunda kredi verenle kredi alan aynı bilgiye sahip olmadıkları için sağlam
krediler fonlanmayacaktır. Bkz: Metin TOPRAK, “Yükselen Piyasalarda Finansal Kriz”, s. 861.
26