Kanun, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim, seferberlik ve savaş halinde ayrıca milli güvenlik, kamudüzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir. Anayasa sayılanbu durumlarda yürütmeyi durdurma kararı verilmesini YASAKLAMAMIŞ sadece bu konuda yasa koyucuyaYASAKLAYABİLME YETKİSİ vermiştir.İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.HÜKÜMET SİSTEMLERİParlamenter Sistemin Temel Şartları‣ Yasamanın hükümeti denetleyebilmesi ve gerektiğinde güvensizlik oyu ile onun görevine sonverebilmesi,‣ Cumhurbaşkanının parlamentoyu fesih yetkisi, (başkanlık sisteminde bu yetki mevcut değil)‣ Siyasal bakımdan tam sorumsuz bir devlet başkanlığı vardır.‣ Yürütmenin yasama içerisinde çıkması ve kuvvetlerin yumuşak ayrılığı.İngiltere, klasik parlamenter sistem örneğidir.Yarı Başkanlık Sistemi- Sistem içinde Cumhurbaşkanı güçlüdür,- Cumhurbaşkanının meclisi fesh yetkisi vardır,- Sınırsız olağanüstü yetkiler kullanır, ( anayasayı değiştirmek dışındaki tüm yetkiler )- Cumhurbaşkanının ortak kararlarda biçimsel bir imza ve şekil şartı değil ortak karar yetkisi vardır,- Cumhurbaşkanının referanduma gitme yetkisi vardır,- Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek cumhurbaşkanının görevidir,- Cumhurbaşkanı doğrudan doğruya halk tarafından seçilir,- Cumhurbaşkanı Bakanlar Kurulu toplantısına katılır ve başkanlık eder,- Yürütme yetkisi cumhurbaşkanı ve bakanlar kurlunundur,- Cumhurbaşkanının bir hükümeti resmen azil yetkisi yoktur,- Tek başına yaptığı işlemler hariç başbakan ve ilgili bakan işlemi imzalar ve bu işlemden dolayı başbakanve imzası olan bakan sorumludur ( tam sorumsuz bir cumhurbaşkanlığı makamı, karış imza kuralıve kral hata yapmaz prensibi )Yarı başkanlık sistemi Fransa, Portekiz ve Finlandiya da uygulanmaktadır.Başkanlık SistemiYürütme tek başlıdır ve Başkan yürütmenin başıdır. Başkan, doğrudan doğruya halk tarafındanseçilir. Başkan Bakanları atama yetkisine sahiptir. Bakanların Meclis içinden atanma zorunluluğu yoktur.Başkan yasama meclisini düşüremez, yasama meclisi de Başkanı düşüremez.Başkanlık sistemi, yasama ve yürütme erklerinin birbirinden TAMAMEN AYRILDIĞI birhükümet sistemidir. Erkler ayrılığı katı bir biçimde uygulanır.ABD, Brezilya, Arjantin gibi ülkelerde uygulanmaktadır.Türk Hükümet SistemiTürkiye kuvvetlerin yumuşak ayrılığının benimsendiği, Cumhurbaşkanının halk tarafındanseçildiği ve zaman zaman parlamenter sisteme ve zaman zaman da yarı başkanlık sistemine yaklaşan birsistem vardır. Özellikle Cumhurbaşkanı nın halk tarafından seçilmesi ve çok sayıda icrai yetkisininolması hükümet sistemini yarı başkanlık sistemine yaklaştırmaktadır.Yarı Başkanlık Sisteminden Farkları;- Cumhurbaşkanının Bakanlar Kuruluna başkanlık etmesi zorunlu değil sadece gerekli görürse katılır,- Cumhurbaşkanı meclisi azledemez ancak AY 116 daki şartlar oluştuğunda meclis başkanına danışarakseçimlerin yenilenmesine karar verebilir.1982 Anayasasındaki Parlamenter Sistem Unsurları Hükümet parlamentoya karşı sorumludur, Meclis güvensizlik oyu ile hükümeti düşürebilir, Bakanlar meclise ve başbakana karşı sorumludur, Bakanlar Kurulu nda Başbakan eşitler arasında birincidir ( Çünkü bakanın atanmasını cumhurbaşkanınasunar ve bakanın azlini de Cumhurbaşkanına sunar ). Cumhurbaşkanının siyasal sorumluluğu yoktur ( karşı imza kuralı ). Cumhurbaşkanın seçimlerin yenilenmesi yetkileri vardır.52
SENEDİ İTTİFAK 1808TÜRK <strong>ANAYASA</strong> GELİŞMELERİve<strong>ANAYASA</strong>LARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERda yönetime katılması prensibini getirmiştir.TANZİMAT FERMANI (1839)k işlemlerinin bir düzene bağlanacağı belirtilmiş.önemli yeniliklerdir.ISLAHAT FERMANI (1856)Din farkı gözetilmeksizin, tüm uyruklara eşit davranılacağı kabul edilmiş.1876 <strong>ANAYASA</strong>SIİkili bir meclis sistemi getirmiş: Heyeti Mebusan ve Heyeti Ayan.Bakanlar kurulu, padişahın izniyle kanun teklif edebilir. Padişahın kanunları vetoyetkisi var.Meclis üyeleri, padişaha bağlılık yemini ediyor. Padişahın sürgün ve fesih yetkisi var.Milletvekili seçilme yeterliliğinden ve Milletin Temsili ilkesinden (ilk kez) bahsedilmiş.Seçimlerde gizli oy ve basit çoğunluk prensipleri kabul edilmiş.Vatandaşlık hakkı, kanun önünde eşitlik, kişi hürriyeti ve dokunulmazlığı, ibadethürriyeti, basın özgürlüğü, dilekçe hakkı, ticaret serbestisi, eğitim özgürlüğü, malgüvenliği, kamu hizmetlerine girme hakkı, angarya ve işkence yasağı, tabii yargı ilkesiönemli yeniliklerdir.Yasama dokunulmazlığına yer verilmiş. (ilk kez)Hakimlerin azlonulamayacağı, mahkemelerin bağımsızlığı, Yüce Divan (ilk kez)anayasanın yeniliklerindendir.İlk kez ‘olağanüstü hal’e yer verilmiş. (ilk kez)1909 Değişiklikleri1909’da yapılan değişiklikler ile 1876 Anayasası önemli ölçüde değiştirilmiş ve dahaparlamenter bir yapıya kavuşmuştur. Bakanların meclise karşı Sorumluluğunun kabuledilmesi, değişikliklerden biridir.Meclis üyelerinin sorumluluğunun artık padişaha karşı değil, meclise karşı olduğuprensibi benimseniyor.Padişahın meclisi tek başına dağıtma yetkisi elinden alınıyor. Fesih yetkisi, ayanmeclisinin onayı ve 3 ay içinde seçim yapılması şartlarına bağlanıyor.1921 <strong>ANAYASA</strong>SIToplam 24 maddedir. 1876 Anayasası’nı yürürlükten kaldırmamıştır.En önemli özelliği, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunu belirtmesidir.53