Türk milliyetçiliği ve Etno-sembolik Çözümleme ... - York University

Osmanlı’daki cemaatlerin bir arada varolu sisteminin çöküü ile bunun süratleeli aır Türk milliyetçiliiyle yer deitirmesini anlamaktaki zorluk, öncelikleOsmanlı’nın milliyetçilik çaı öncesi toplumsal tarihinden kaynaklanır. Bualandaki bir çok çalıma, gayri-müslim cemaatlerin son dönem Osmanlıtoplumunun ayrılmaz birer parçaları olduunu ve bu cemaatlerin üyelerininrejimi etkileyen deiimlerde direk rol aldıını ortaya koymaktadır (Krikorian1977; Braude ve Lewis 1982; Shaw 1985; Toros 1985; Findley 1989; Isaawi veGoncidas 1999). Yani, Osmanlı Hıristiyanları veya Musevileri siyasi sistemin vetoplumdaki hakim kültürel yapının yabancıları deildiler; her ne kadar esit birvatandaslık söyleminden bahsedilemese de, bu cemaatlerin çatısı altındakategorize edilmis bireylerin siyasal, iktisadi ve bürokratik yaptırım gücündenyoksun oldukları da söylenemezdi. Dahası, ciddi bir kesimin toprakla balarıvardı ve Müslümanların agırlıklı oldugu emperyal yapıyla entegral ilikilerüzerinden yaamlarını sürdürüyorlardı. Miraslarının belkemii, farklı dinselcemaatlerin Müslümanlıgı tescil edilmis yöneticilerin süzerenlii altında birarada yaıyor olması degil, yasadıkları topraklardaki tarihsel kökenleri veburaların insanları olmaları idi. 12 Aynı zamanda, yüzyılların Osmanlı idaresininözü, Balkanlar’dan ve fethedilen yerlerden seçilip getirilen gayri-Müslimlerinislam dinini kabul etmeleri kosuluyla ayrıcalıklı bir eitime tabi tutularakimparatorlugun idari yapısı dahilinde bir araya toplamasına dayalıydı (devirmediye bilinir). Bu anlamda, emperyal rejimde ‘gayri-Müslim öe’, en az‘Müslüman/Türk’ kadar ve siyasi açıdan ondan daha da önemliydi.Bununla beraber ondokuzuncu yüzyıla gelindiinde dengeler deiti. EskiOsmanlı topraı olan Balkan yarımadasında ulus-devletlerin kurulması ile, gerikalan topraklarda Ermeni ve Yunan (Rum degil) milliyetçiliklerinin giderekyayılması gibi bir dizi faktörün bir araya gelmesiyle, Anadolu Hıristiyanlarıgelimekte olan Türk milliyetçiliinin gözünde namlı düman haline geldiler.mparatorluun sonunu neredeyse getiren Birinci Dünya Savaı’nın sonuçlarıtoprakların (Küçük Asya ve Dou Trakya) ve kaynakların ya paylaılmasını yada bölünmesini dayattı. Vatansever Türk milliyetçileri bu iki seçenei dereddetti. Onun yerine, Yunan ordusu 1919’da Küçük Asya’nın batısını igalebalar balamaz, kendi davalarına karı duran herkese karsı sava ilan ettiler.Daha önce de belirtildii üzere, kullanıma hazır, gelimi bir ulusal direni veaskeri savunma aı zaten mevcuttu. Bu savunma gücü, tehdit veya kuatmaaltındaki yerel Müslüman cemaatlerden gelen destekle birleince, direni, birgrup eski-ttihatçı askeri subayın liderlii altında bir Ulusal Kurtulu Savaı’nadönütü. Daha derli toplu ve demografik açıdan üstün Anadolu Müslümanlarıylakarılatıracak olursak, örgütlü askeri güçten yoksun, bölünmü ve daınık diniazınlıklar—Helen Krallıı’nın saldırı halindeki ordusu hariç—çatımanınkaçınılmaz kaybedenleri oldular. Bu topyekün sava kurgusu Cumhuriyet’in12