Türk milliyetçiliği ve Etno-sembolik Çözümleme ... - York University

ise tartıma konusudur. Ancak kesin olan bir ey var ki, o da Osmanlı devletininyüklendii yükle baa çıkabilmesi için, gerek bürokrasinin gerekse ordununyeniden donatılması ve büyütülmesi gerektiidir. Bu deiikliklerin bir sonucuolarak yeni bir siyasi kültür ve sınıf olumaya balamıtı (Mardin 1962; Deringil1998). Bu yeni kültür çounlukla imparatorluun yeni ordusuna vebürokrasisine adam yetitirmek amacıyla kurulan Batı-tarzı okullardan ve eitimfaaliyetlerinden ilham almıs ve yine bu kanallarla yaygınlasmıstır (Keyder1987). Yükselen askeri/bürokratik elit, Tanzimat’tan sonraki dönemde herzamankinden daha çok otoriter ve monolitik bir hal alan Osmanlı’nın emperyaldevlet aygıtı bünyesinde meydana gelen deiimlerle uramak zorundakalmıtır (Frey 1965; Ahmad 1980; Keyder 1987). Büyümekte olan bu yenisınıfın elit askeri okullardan, Avrupa’daki Osmanlı elçiliklerinden veyahutsarayın Tercüme Odası’ndan yetien önde gelen üyelerinin geleneksel bilgikaynaklarına ulaım olanaklarından mahrum edildikleri, özel olarak Avrupa’yadönük politikalara, kültürel tartısmalara, söylem ve ideolojilere maruzbırakıldıkları gerçei de aynı derecede hayatidir (Mardin 1962; Kasaba 1997;Kushner 1977 ve 1997). Onları cezbeden en etkili düünce dalgaları liberalizm,anayasacılık (constitutionalism) ve milliyetçilik olmutur (Lewis 1961; Poulton1997).üphesiz hem Tanzimat reformlarına hem de yeni askeri bürokratik elitin dünyagörüüne ve siyasi durusuna karı bir direni de vardı (nalcık 1964 ve 1993;Karpat 1979). Geleneksel dini elitler, reform programını iktidarlarını vevarlıklarını aındırdıı gerekçesiyle ve yeni bürokratik-askeri elitin ‘HıristiyanBatı’yı’ bilinçli olarak taklit etmesine bir tepki olarak gördükleri için, bu yenigelimeleri siddetle kınamılardır. Gayri-Müslim azınlıklar arasında dahi, bütünOsmanlı tebaasının eitlii adı altında askerlik hizmetinden muafiyet gibiayrıcalıkları ellerinden alındıı için, bu yeni gelimelerden pek honut olmayankesimler bulundugu asikar. On dokuzuncu yüzyıla gelindiinde, uluslararasısermaye ve menfaat aı dahilindeki ilemlerinde millet sisteminin nimetlerindenfaydalanan hatırı sayılır bir gayri-Müslim burjuvazi oldugunu biliyoruz (Kasaba1988a ve 1988b). Bu kesimin ancak kısıtlı bir bölümü Osmanlı vatandaslıgı ileilgileniyordu. Son olarak, Osmanlı bürokrasisinin kendi içinde, slam’dan,Osmanlı imparatorluk sisteminin geleneksel deerlerlerinden ve inancındankopula baglantılandırılarak, Tanzimat’ın tepeden tırnaa reformizminiacımasızca yerden yere vuran ‘Genç Osmanlılar’ın tepki hareketindenbahsetmek yerinde olacaktır (Mardin 1962). Ancak hemen not düsülmesigerekir ki, bu grup içerisinde konumlanan brahim inasi (1826-71), Ziya Paa(1825-80), Namık Kemal (1840-88) ve Ali Suavi (1838-78) gibi idealistdüünürler bir yandan taklitçi Batıcılıga karsı çıkarken, diher taraftan daha açık,daha liberal hükümet biçimleri ve bir Osmanlı Anayasası’nın veParlamentosu’nun kurulması yönünde çaba sarfettiler. Yine de burada asılönemli olan konu, Genç Osmanlıların ve onların mirasını dervalanların siyasi