Türk milliyetçiliği ve Etno-sembolik Çözümleme ... - York University

Türkiye Örnei: Mevcut Milliyetçilik Modelleri ‘Türk’ MuammasınıAçıklayabilir mi?Balkan milliyetçiliklerinin açtıı yoldan, Türk tarih aratırmalarındaki baskıneilim Türk milli uyanıının Fransız Devrimine ve Avrupa Aydınlanması’naborçlu olduunun vurgulanmasıdır (Lewis 1961; Berkes 1975; Kitromilides1983 ve 1994). Bu durum büyük ölçüde Batı modernitesinin ve onunla gelenkültürel-felsefi gelenein milliyetçi Türk reformcularının ve Batı odaklıentelektüellerin gönlüne, Osmanlı imparatorluunun karmasık ve dini çarıımlıkültürel tarihinden daha yakın olmasından kaynaklıdır. Aslında, Cumhuriyetrejiminin sosyal ve kültürel tarihine yakından bir bakı, Cumhuriyet tarihinin enazından ilk birkaç onyılında modern, vatansever Türk milliyetçiliinin en iyiileyen ilkesinin Alman Romantik ulus inası- dilsel benzerlik, etno-dinselhissiyat ve kollektif dayanıma ruhuyla birbirine balı homojen bir halkolduunugörmemizi gerektirir (1988a: blm. 5). Türk milliyetçiliinin köklerinedair algıdaki bu balantısızlık, Türk milliyetçilii çalımalarındaki temelsorunların aynadaki suretini temsil eder diyebiliriz.Türk milliyetçiliini bir sınıflandırmaya tabi tutmaya kalkacak olursak karımızaçok çeitli türde problemler çıkacagını önceden kabul etmek gerekir.Cumhuriyetçi anlamda Türk milliyetçiliinin hedef kitlesi Anadolu’nun Türkçekonuan Müslüman halkıdır. Bu balamda milliyetçilie sivil deil de etnikyaklaım kurtuluçu ulusal egemenlik doktriniyle birleince zamanındaCumhuriyetçi kadroları ve onların yandalarını motive etmi gibi durmaktadır.Öte yandan, volkish, yani Alman Romantik modeli, ulus olmaktan devlet olmayadoru- Türk örneine uymayan bir biçimde- kademeli bir hareket yörüngesidikte etmitir. 3 Özellikle de, Türkiye’deki modern ulus inası sürecini Osmanlıimparatorluunun son yüzyılından balatacak olursak, ulus-inası ve devletinasıylailgili iki süreç, Türk Kurtulu Savaı (1919-1922) sonrasında yenidençizilen corafik sınırlarca kutsanmı uzun bir ‘devrimci sıçrayı’a doruevrilmitir. lginçtir ki bu, eski dünya imparatorluklarının ufalandıı çadayaygınca görülen bir gelimeydi (Brubaker 1996a ve 1996b). Bu anlamda, sorunçelien örneklerden çok modellerden kaynaklı gibi gözükmektedir.Öte yandan alansal/sivil milliyetçilik modelinin Türk örneineuyarlanabilirliinin daha baarılı olduunu söylemek de doru olmaz. ayetmodern Türk milliyetçiliinin balangıcı olarak, etno-dinsel açıdan karma birimparatorluk tebaasına iaret eden Tanzimat Dönemi’nin Osmanlı reformlarınıalırsak, reformcu kadroların siyasi görülerinin ‘Birey ve Yurtta HaklarıBeyannamesi’ne ve dolayısıyla sivil milliyetçilik modeline uygun bir dorultuda3