Türk milliyetçiliği ve Etno-sembolik Çözümleme ... - York University

arasında hüküm sürdügü dikkati çeker ve diger söylemler en azından 1990larınortalarına kadar marjinal ya da muhalif siyasi söylem olarak vücud bulmuslardırdenilebilir. Buna ek olarak 1960’lardan bu yana, radikal Türk saının Türkmilliyetçiliine sarılması ve sonucunda onun kurucu mitlerinin devletkontrolünün dıında popülerlemesi vasıtasıyla bu ayrısma teması daha davurgulu bir hal almıstır (Canefe 1998b).Bu noktada ben, genelde Türk milliyetçiliinin tarihi olarak nitelendirilenkalkerlemi olaylar seçkisine kısa bir karı anlatım sunacaım. Bunu yaparkenamacım, ayrısma tezinin ne kadar zayıf bir zemine oturdugunun tartısmayaaçılabilmesidir. On dokuzuncu yüzyıl boyunca Osmanlı’nın yönetici sınıflarıaktif biçimde Avrupalı devletlerin giderek artan üstünlüklerine karı koymaklameguldüler (Ortaylı 1987 [1983] ve 1994; Deringil 1998). Bu çabalar balıcaiki yönlüydü: Osmanlı’nın askeri ve idari gücünü korumak, ve Avrupalıdevletlerin (Rusya da dahil) yeni iktidar oyunlarının ve yayılmacı pratiklerininkurbanı haline gelmemek (Davison 1963; Zürcher 1984). Reform politikalarıaırlıklı olarak 1839 ile 1871 yılları arasında, Sultan Abdülmecid (1839-1961)ve Sultan Abdülaziz’in (1861-1876) iktidarları döneminde uygulamayakonmutur. Gülhane Hattı erifi olarak bilinen reform fermanı ise 3 Kasım1839’da okundu. Bu fermanla Osmanlı hükümeti, imparatorluun bütüntebaasının can, mal ve haysiyetinin teminat ve güvenlik altına alındıını vegayri-müslimlerin Müslümanlarla eit haklardan yararlanacaını taahhüt etmitir(Findley 1980; Çandar 1995). Fermanla duyurulan reform paketi temel olarakemperyal devletin merkeziletirilmesini ve nüfuzunun arttırılmasınıamaçlamıtır. Reformun vaatleri daha sonra, 1856’da Islahat Fermanı ya daHattı Hümayun balıı altında yeniden beyan edilmitir. Özetle, gelenekselYeniçeri Ocaını kaldıran padiah Sultan II. Mahmut (1784-1839) dönemindenitibaren Osmanlı devletinin merkezileme süreci yeni bir ivme kazanmıstır.Tanzimat reformları, geleneksel vergi tarımının sona erdirilmesi, dorudanvergilendirmenin konulması, tara idarelerinin, dolayısıyla da Osmanlı’nınvilayet elitlerinin (ayan) gücünün kısılması ve dini elitin (ulema) baımsızolarak ilettii dini vakıfların ve kurumların devlet kontrolüne alınmasıylabaımsız statüsünün zayıflatılması yoluyla bu planlanmı süreci daha da ilerigötürme amacına hizmet etmitir. Bu düzenlemeler aracılııyla iktidarimparatorluk bürokrasisinin, yani Babıali’nin elinde toplanmıtı. Buna ek olarakBabıali, uzun zamandan beri geleneksel sivil imparatorluk kararnameleriyle birarada uygulanan Ortaça’ın eriat kanununun yerini alması ve bu yolla devletinyasal ileyiini laikletirme amacına yönelik olarak yeni kanunlar yapmıtır(Devereux 1963).Buraya kadar, Osmanlı modernlemesinin balangıcına dair kısaltılmı birhikaye sundum. Bahsi geçen olaylar dizisinin imparatorluun göbeinde(Küçük Asya ve Trakya) milliyetçiliin ortaya çıkııyla ne kadar ilgili olduu