Bölüm 1: Röleler, kontaktörler ve otomatik kumanda devreleri ...

alanına sahiptir.Yarı iletken esaslı devre elemanlarıylakumanda ise son bir kaç yıldır yaygınlaşmayabaşlamıştır. Solid state olarak da adlandırılanyarı iletken kontaktörler çok güvenliçalıştıklarından, modern tesislerin elektrikaksamlarında büyük kolaylıkları beraberindegetirmektedir.Bilgisayar teknolojisinin otomasyonsistemlerine bir uyarlaması şeklindetanımlanabilen PLC (programlanabilir lojikkontrol) alanındaki gelişmelerin sonucunda, yarıiletken (tristör, triyak vb.) elemanlarla yapılankumanda sistemleri de öne çıkmaya başlamıştır.Paket (pako) şalterlerBir eksen etrafında dönebilen, ard ardadizilmiş, birkaç dilimden oluşan çok konumluşalterlere paket şalter denir.Paket şalterlerin her diliminde, iki, üç ya dadört kontak bulunur. İstenilen kontak sayısınıelde etmek için, uygun sayıda dilim ard ardamonte edilir. Kontakların açılmaları ya dakapanmaları, şekil 1.51'de görüldüğü gibidilimler üzerindeki çıkıntılar sayesinde olur.Paket şalterlerin ambalajının içerisinde,bağlantı şemaları ve çalışma diyagramı vardır.Diyagramlar, şalterin kontak konumları hakkındabilgi vermek üzere hazırlanır.RSTşalterRSTMpŞekil 1.49: Üç fazlı motorunbasit şalterlerle kumandasıŞekil 1.50: Pako şalterle üç fazlı motorunçalıştırılmasının basit olarak gösterilişi3-4 kapalı3-4 açık3-4 kapalıbirinci konum ikinci konum üçüncü konumŞekil 1.51: Pako şalter kontaklarının konumunun değişmesinin şekillerle gösterilmesiBir fazlı pako şalterin çalışma diyagramıŞekil 1.52'de verilen pako şalter diyagramının sol üst köşesinde bulunan 0-1-start şalterin üçkonumlu olduğunu gösterir.Diyagramlarda, mandalın konumunun yazıldığı satırla, kontağın gösterildiği sutunun kesiştiğikare, ya boş bırakılır, ya da içine (X) işareti konulur. Kare boş bırakıldığında, şalterin o konumunda,ilgili kontağın açık olduğu anlaşılır. Şayet kontak o konumda kapalı ise, kare içine bir (X) işareti18PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com