Bölüm 1: Röleler, kontaktörler ve otomatik kumanda devreleri ...

Röle kontaklarını koruma yöntemleria. Kontaklara paralel olarak bağlanankondansatör ya da direnç+kondansatör ile korumaKontaklara paralel olarak bağlanan kondansatör(0,001-0,01 µF) ark söndürme görevi yapar.Şekil 1.9-a-b'de rölelerin kontaklarının kondansatörya da direnç+kondansatör ile korunmasına ilişkin şekillerverilmiştir.b. Kontaklara seri olarak bağlanan bobin ilekorumaKontaklara seri olarak bağlanan bobinler, alıcıdangeçen akımın aniden maksimum değere ulaşmasınıengelleyerek kontaklarda oluşan arkı azaltıcı etki yapar.Şekil 1.10'da rölelerin kontaklarının seri bobin ilekorunmasına ilişkin şekil verilmiştir.Rölenin sağlamlık testinin yapılışıAVOmetrenin komütatörü x1Ω ya da x10Ω konumunagetirilerek yapılan ölçümde rölenin bobin uçları herhangibir direnç değeri gösteriyorsa eleman sağlamdır.Kontakların geçirgenlik durumu ise, röle ile bir alıcıçalıştırılarak belirlenebilir.C(a)Şekil 1.8: Röle bobinine paralelolarak bağlanan "kondansatör" yada "direnç+kondansatör" ile yüksekgerilimlerin etkisiz hâle getirilişi(a)CRC(b)(b)Şekil 1.9: Röle kontaklarının paralelbağlı kondansatör ya dadirenç+kondansatör ile korunması0,001 - 0,01 mHŞekil 1.10: Röle kontaklarının seribağlı bobin ile korunmasıRCRölede kontak direnciBir rölede, kontaklar, birleşme sırasında birbirine tam olarak yapışmalıdır. Bu olmaz ise kontakdirenci olarak adlandırılan durum ortaya çıkar. Kontak direnci ne kadar az olursa alıcıya gidenakım da o kadar çok olur.Kontak direncinin çok olması ısı ortaya çıkarır ve aynı zamanda alıcıya giden gerilimde dedüşme olur. Kalitesiz ve ucuz tip rölelerde kontak direnci fazladır. Uzun süreli kullanımda kontakdirenci, erimelere ve yapışık kalmalara yol açabilmektedir.Kaliteli rölelerde kontak direncini en aza indirgeyebilmek için kontakların yüzeyleri büyütülürve temas yüzeyinin yapımında geçirgenliği iyi olan maddeler kullanılır.Uygulamada kullanılan rölelerin kontakları şu maddelerden yapılır:I. Bakır kontaklı röleler IV. Platin kontaklı rölelerII. Tungsten kontaklı rölelerV. Kontakları kalay kaplı rölelerIII. Kontakları gümüş kaplı rölelerVI. Kontakları altın kaplı rölelerRölelerin etiketlerinde yazılı verilerin açıklanmasıRölelerin üzerinde kullanıcıya kolaylık olması için çeşitli değerler (gerilim, akım, direnç, güç)yer alır. Örneğin bir röle üzerinde 12 V/500 mW, 240 V/6 A yazılıysa bunlar şu özellikleri bildirir:Rölenin çalışma gerilimi: 12 V, Harcadığı güç: 500 mW, Kontakların dayanabileceği maksimumvoltaj: 240 V, Kontakların taşıyabileceği akım: 6 ANot: Rölenin harcadığı güç belli ise kaç Amper çektiğini ve bobin direncini bulabiliriz.Örnek: V = 12 V P = 500 mW I =?, R = ?Çözüm: Rölenin çektiği akımın bulunuşu: P = V.I olduğuna göre,I = P/V = 0,5/12 = 0,04 A = 40 mARölenin bobinin omik direncinin bulunuşu: R = V/I = 12/0,04 = 300 Ω4PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com