Bölüm 1: Röleler, kontaktörler ve otomatik kumanda devreleri ...

ağlantıuçlarıkontaklarnüve paletbobinkontak(a)anahtarkontaklarbobinyay(b)Şekil 1.4: Çeşitli rölelerin iç yapısı(c)bobinpaletdeğiştirmesini sağlar. Akım kesilince elektromıknatıslık ortadan kalkar, esnek gergi yayı paletigeri çekerek kontakları ilk konumuna getirir.Kontaklardan geçen akım nedeniyle birbirine temas eden yüzeyler zamanla oksitlenebilir(karbonlaşır). Kontaklardaki oksitlenmeyi en az düzeyde tutabilmek için platin ya da tungstenüzerine ince gümüş tabakasıyla kaplama yapılır.Düzgün çalışmayan bir elektronik devrede rölelerin kontaklarında oksitlenme oluşmuş ise buistenmeyen durum su zımparasıyla giderilebilir. Düzelme olmazsa yeni röle kullanılır.Rölenin bobininin içine yerleştirilen nüvenin yumuşak demirden yapılmasının nedeni: Bobininoluşturduğu manyetik alan, yumuşak demirden üretilmiş nüvede kalıcı bir mıknatısiyet oluşturamaz.Bu da bobinden geçen akım kesildiği anda paletin demir nüveden ayrılıp eski konumuna dönmesinisağlar. Hatta bazı rölelerde paletin daha hızlı olarak nüveden ayrılmasını sağlamak için nüveüzerine ince bir plastik levha yerleştirilir.Rölenin ayaklarının tanımlanması: Rölelerin gövdesinde bulunan,a, b harfleri: Bobin uçlarını,NC (Normal closed): Normalde kapalı durumda olan kontakları,NO (Normal open): Normalde açık durumda olan kontakları belirtir.Röle bobini enerjisizken bazı kontaklar açık, bazıları ise kapalı durumdadır. Anlatımlardakolaylık olması için, bobin enerjisizken açık olan kontaklara normalde açık kontak denir. Kapalıolan kontaklar ise normalde kapalı kontak olarak adlandırılır.Rölenin bağlantı uçlarının bulunmasıŞeffaf plâstik gövdeli rölelerin iç yapısı dışardan bakılarak anlaşılabilir. Ancak rölenin içigörünmüyorsa a-b ile kodlanmış uçların bobin olduğu anlaşılır. Eğer a-b kodları bulunmuyorsa,ohmmetreyle ölçüm yapılarak önce bir direnç değeri (10-1000 Ω) gösteren ayaklar belirlenir.Daha sonra bobin uçlarına röle gövdesinde yazılı olan gerilim (AC ya da DC) uygulanıp kontaklarınkonum değiştirme durumlarına dikkat edilerek diğer ayaklar belirlenebilir.Rölelerin iyi yönleriI. Giriş devresi çıkış devresinden yalıtılmıştır. Yani röleye kumanda eden elektronik devreylegüç devresi arasında elektriksel bir bağlantı yoktur. Şekil 1.5'e bakınız.II. Aşırı yüklenmelere karşı dayanıklıdır. Röle kontaklarından kısa süreli olarak anma (nominal)akımının bir kaç katı büyüklükte akım geçebilir. Örneğin kontaklarının anma akımı 6 A olanbir röle, kısa süreli olmak koşuluyla (1-3 s) 30-50 amperlik akımlara dayanabilir.III. Dış manyetik alanlardan (gürültü) etkilenmezler.IV. Üretim esnasında, palete bağlı olarak konum değiştiren kontak sayısı istenildiği kadarartırılabilir. Kontak sayısı arttıkça paletin ağırlığı artacağından bobinin oluşturduğu mıknatısın2PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com