26‘Ne Bir Hastalık <strong>ne</strong> <strong>de</strong> Bir Suç’Türkiye’<strong>de</strong> Lezbiyen, Gey, Biseksüel ve Trans Bireyler Eşitlik İstiyorİLTİCA HAKKIAvrupa dışından gelen sığınmacılar, mülteci statüsü almak için sığınma başvurularını BM’ninMülteci Kurumu’na yapmaları gerekmektedir. Mülteci statüsü almalarının ardından Türkiyeyasalarına göre üçüncü <strong>bir</strong> ülkeye yerleştirilmek üzere entegrasyonları konusunda herhangi <strong>bir</strong>adım atılmadan Türkiye’<strong>de</strong> kalmaları sağlanıyor. Birçok sığınmacı statülerinin belirle<strong>ne</strong>nkadar ya da mülteci olarak tanındıktan sonra üçüncü <strong>bir</strong> ülkeye gön<strong>de</strong>rilmek üzere beş yılakadar Türkiye’<strong>de</strong> kalıyor. Her yıl Türkiye’<strong>de</strong> sığınma talebin<strong>de</strong> bulunan binlerce sığınmacınınarasında ülkelerin<strong>de</strong>n cinsel yö<strong>ne</strong>lim ya da cinsiyet kimlikleri <strong>ne</strong><strong>de</strong>niyle gördükleri baskıdandolayı kaçan kişiler <strong>de</strong> bulunmaktadır. 49Lezbiyen, gey, biseksüel ve trans mülteci ve sığınmacıların durumu hem yabancı ülkevatandaşları, mülteci ya da sığınmacı olmaları dolayısıyla <strong>de</strong>vlet görevlilerin<strong>de</strong>n gördükleriayrımcılık hem <strong>de</strong> cinsel yö<strong>ne</strong>lim ya da cinsiyet kimlikleri <strong>ne</strong><strong>de</strong>niyle karşılaştıkları ayrımcılık<strong>ne</strong><strong>de</strong>niyle iki kat artmaktadır. Uygulamada, lezbiyen, gey, biseksüel ve trans sığınmacılarkendileri ile aynı ülke<strong>de</strong>n gelen diğer sığınmacılardan <strong>de</strong>stek alamadıkları için <strong>de</strong>vletyardımına daha fazla bağımlı durumdadırlar.Türkiye’<strong>de</strong> kaldıkları süre<strong>de</strong> uydu kentlere gön<strong>de</strong>rilmesi gerekliliğin<strong>de</strong>n dolayı Anadolu’daçeşitli iller<strong>de</strong> ya da ilçeler<strong>de</strong> ikamet etmek zorunda kalmaları durumlarını daha dazorlaştırmaktadır. Gön<strong>de</strong>rildikleri yerler ge<strong>ne</strong>llikle LGBT <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>klerinin yardım ve <strong>de</strong>steksunduğu Ankara, İstanbul ya da İzmir gibi kentlere kıyasla daha muhafazakar yerler olup,farklı cinsel yö<strong>ne</strong>lim ya da cinsel kimliğe sahip sığınmacı ya da mültecilere her zamanhoşgörü ile yaklaşmamaktadırlar.Güvenilir kaynakların Uluslararası Af Örgütü’<strong>ne</strong> verdiği bilgiye göre belediyeler lezbiyen, gey,biseksüel ya da trans sığınmacı ya da mülteciler sığınma <strong>ne</strong><strong>de</strong>nlerini anlatırken çok duyarsızdavranmaktadırlar. Uluslararası Af Örgütü’<strong>ne</strong>, cinsel yö<strong>ne</strong>limleri ya da cinsiyet kimliklerikonusunda oluşan algı <strong>ne</strong><strong>de</strong>niyle diğer sığınmacılar ve yerel sakinler tarafından tehdit ve tacizedildikleri ve yerel yetkililerin bu konuda <strong>bir</strong> şey yapmadıkları ve bu <strong>ne</strong><strong>de</strong>nle güvenliklerikonusunda kaygı duydukları aktarıldı. Uluslararası Af Örgütü mülteci ve sığınmacıların uyduşehirlere gön<strong>de</strong>rilmeleri konusundaki düzenlemelerin etkin <strong>bir</strong> şekil<strong>de</strong> uygulanmamasıkonusunda kaygı duymaktadır. Bu <strong>ne</strong><strong>de</strong>nle mülteci ve sığınmacılar cinsel yö<strong>ne</strong>limleri ya dacinsiyet kimlikleri <strong>ne</strong><strong>de</strong>niyle şid<strong>de</strong>t ve kötü muamele riski ile karşı karşıya oldukları yerler<strong>de</strong>kalmaktadır. 50İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK TEHDİTLERHükümet ve <strong>de</strong>vlet görevlileri tarafından Türkiye’<strong>de</strong>ki lezbiyen, gey, biseksüel ve trans<strong>bir</strong>eylere yö<strong>ne</strong>lik düşmanlık ve ayrımcılığa karşı, sivil toplum grupları <strong>de</strong>vlet tarafındanbırakılan boşluğu doldurmakta ve danışmanlık ve <strong>de</strong>stek sağlamakta anahtar <strong>bir</strong> roloynamaktadırlar. Türkiye’nin en büyük üç büyük şehri, İstanbul, Ankara ve İzmir’<strong>de</strong> siviltoplum kuruluşları lezbiyen, gey, biseksüel ve trans <strong>bir</strong>eylere güvenli <strong>bir</strong> ortam sağlamakta,onlarla dayanışma için<strong>de</strong> olmakta ve <strong>ne</strong>fret suçlarına ve ayrımcılığa karşı kampanyayürütmektedirler. 51 Buna ek olarak Diyarbakır ve Eskişehir’<strong>de</strong> “oluşum” olarak bili<strong>ne</strong>n siviltoplum ağları kuruldu ve diğer şehirler<strong>de</strong> <strong>de</strong> benzer oluşumlar kurulma aşamasında. 52Uluslararası Af Örgütü Haziran 2011 In<strong>de</strong>ks: EUR 44/001/2011
‘Ne <strong>bir</strong> Hastalık <strong>ne</strong> <strong>de</strong> Bir Suç’Türkiye’<strong>de</strong> Lezbiyen, Gey, Bisekseül ve Trans Kişiler Eşitlik İstiyor27Ancak, sivil toplum tarafından sunulan <strong>de</strong>stek hizmetlerini kolaylaştırmak yeri<strong>ne</strong>, yetkilileridari ve adli taciz yoluyla onları baskı altına aldı ve Türkiye’nin Avrupa İnsan HaklarıSözleşmesi’n<strong>de</strong>ki yükümlülükleri<strong>ne</strong> aykırı <strong>bir</strong> şekil<strong>de</strong> ifa<strong>de</strong>, örgütlenme ve ayrımcılığauğramama hakkını tehdit altına almıştır. 53LGBT hakları aktivistleri Uluslararası Af Örgütü’<strong>ne</strong> insan hakları savunucuları olarakdiğerlerinin haklarını korumak için yaptıkları çalışmaların, cinsel yö<strong>ne</strong>limleri ya da cinsiyetkimlikleri <strong>ne</strong><strong>de</strong>niyle karşılaştıkları tehditler <strong>ne</strong><strong>de</strong>niyle risk altında olduğunu belirttiler (ör<strong>ne</strong>ğinbkz sayfa 15 Ankara’dan Pembe Hayat aktivistleri ve sayfa 38 Eskişehir’<strong>de</strong>n Eylül vakası).İzmir’<strong>de</strong>ki aktivistler Uluslararası Af Örgütü’<strong>ne</strong> Siyah Pembe Üçgen İzmir LGBT <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>ğininkapatılması istemiyle açılan davada verdikleri hukuk müca<strong>de</strong>lesini anlattılar (bkz sayfa 27,İfa<strong>de</strong> Özgürlüğü bölümü). Kapatılma davası süreci ile ilgili medyaya açıklamalar yapıp,protesto gösterileri düzenlemelerinin ardından trans kadın aktivistlerin evleri polis tarafındanbasılarak, kendileri<strong>ne</strong> “eğer böyle <strong>de</strong>vam e<strong>de</strong>rseniz (aktivist olarak bilinmeleri <strong>ne</strong><strong>de</strong>niyle) siziburada yaşatmayız” <strong>de</strong>ndi.Halktan bazı kişilerin <strong>de</strong> hakları için müca<strong>de</strong>le e<strong>de</strong>n lezbiyen, gey, biseksüel ve trans<strong>bir</strong>eylere hoşgörüsüzlüğü şikayetlere en<strong>de</strong>n olmakta ve iletişim yollarını kapatmaktadır.Bilinmeyen kişiler tarafından yapılan şikayetler Eskişehir’<strong>de</strong> MorEl ve Diyarbakır’da Hevjin’inFacebook sosyal iletişim ağındaki gruplarının Facebook yö<strong>ne</strong>ticileri tarafından kapatılmasına<strong>ne</strong><strong>de</strong>n oldu. MorEl grubun kapatılması kararına itiraz e<strong>de</strong>rek yeni<strong>de</strong>n açılmasını sağlarken,Hevjin’in grubu yeni<strong>de</strong>n açılmadı ve yüzlerce üyesini kaybetmesi<strong>ne</strong> <strong>ne</strong><strong>de</strong>n oldu. Türkiye’<strong>de</strong>LGBT aktivizmi konusundaki zorluklar düşünüldüğün<strong>de</strong>, inter<strong>ne</strong>t üzerin<strong>de</strong>n örgütlenme dahaçok ö<strong>ne</strong>m kazanmakta ve dolayısıyla kısıtlanması daha büyük zararlara yol açmaktadır. 54LGBT <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>kleri<strong>ne</strong> karşı yerel yetkililer tarafından kullanılan taktikler ise daha ciddi <strong>bir</strong>tehlike arz etmektedir. Uluslararası Af Örgütü’<strong>ne</strong>, bazı insan hakları <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>kleri<strong>ne</strong> uygulandığıgibi LGBT <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>kleri<strong>ne</strong> karşı da keyfi yaptırımlar uygulandığı bildirildi. Pembe Hayat yerelyetkililere sunmaları gereken belgeyi erken gön<strong>de</strong>rdikleri için idari para cezası aldıklarınısöylediler. Ankara’da bulunan <strong>bir</strong> başka LGBT <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>ği, Kaos-GL Valilik (İçişleri Bakanlığı’nabağlı) Der<strong>ne</strong>kler Müdürlüğü’nün yaptığı teftiş sonrasında yurtdışından fon almalarıkonusunda, sivil toplum kuruluşlarına karşı bu kurallar uygulanmazken, keyfi <strong>bir</strong> şekil<strong>de</strong> paracezası verildiğini belirtti. Kaos-GL Uluslararası Af Örgütü’<strong>ne</strong> Müdürlüğün, diğer insan hakları<strong>de</strong>r<strong>ne</strong>klerinin maruz kaldığından çok daha fazla <strong>bir</strong> şekil<strong>de</strong>, <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>ğin 2006-2009 yıllarıarasındaki çalışmaları ile ilgili sekiz ayrı teftiş gerçekleştirdiğini söyledi. Bu süre boyuncaKaos GL <strong>de</strong>rgisinin <strong>bir</strong> sayısının bütün kopyaları ge<strong>ne</strong>l ahlaka aykırı olduğu gerekçesiyletoplatıldı (bkz sayfa 11, Yasaların ayrımcı <strong>bir</strong> şekil<strong>de</strong> uygulanması ve yorumlanması).KAPATMA DAVALARILGBT <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>klerinin çalışmalarını baskı altına almak için yerel yetkililerin kullandığı en yaygınyol, Valilik tarafından <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>klerin “Türk aile yapısı ve ge<strong>ne</strong>l ahlaka” aykırı olduklarıgerekçesiyle kapatma davaları açılması oldu. 55 En son kurulan LGBT <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>kleri dışındakitüm <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>kler hakkında valilikler tarafından şikayet başvurusunda bulunuldu, diğerleri<strong>ne</strong>karşı benzer uygulamaların olup olmayacağı görülecek.Bu tür yöntemler yıllardır uygulanmaktadır. Finansal ya da diğer kaynaklarını asıl işlerin<strong>de</strong>kullanılmasını engelle<strong>ne</strong>rek yarattığı mali zararın yanında, davaların uzunluğu belirsizlikiçin<strong>de</strong> kalmalarına <strong>ne</strong><strong>de</strong>n olmaktadır. 2005 yılında, Kaos-GL LGBT <strong>de</strong>r<strong>ne</strong>ği hakkında yapılanIn<strong>de</strong>ks: EUR 44/001/2011 Uluslararası Af Örgütü Haziran 2011