T.C. Sağlık Bakanlığı Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma ...

GİRİŞ
Organik çözücüler, günlük yaşantımızda sık karşılaştığımız materyallerdir. Evlerde,
endüstriyel bir çok iş kolunda kullanılan sıvı maddelerdir. Sayıları gün geçtikçe artmaktadır.
1880 yılında yirmi civarında çözücü biliniyorken günümüzde sayıları bini aşmıştır. Bu
çözücüler başlıca; boya incelticisi olarak, kuru temizleme sıvılarında, cilalarda,
yapıştırıcılarda bulunmaktadırlar. Bu kadar sık karşılaştığımız bu materyallerin sağlık üzerine
olan olumsuz etkileri göz ardı edilmektedir (1,2).
Yaşamın her alanına girmiş olan bu organik çözücülerle özellikle solunum, deri ve oral
yolla temas söz konusudur. Değişik iş kollarında bu materyallerle uzun süreli düşük dozda
temas görülmektedir. Son yıllarda bu organik çözücülerin, madde bağımlıları tarafından
narkotik olarak kullanımları da dikkati çekmektedir. Madde bağımlıları tineri yüksek dozda ve
inhalasyon yolu ile almaktadır. Tiner ucuz, ulaşılması kolay ve yasak olmayan bir materyaldir.
Bu özeliklerinden dolayı sıklıkla düşük sosyoekonomik seviyedeki kişiler, uyuşturucu
materyal olarak tineri tercih etmektedir (1). İngiltere’de yapılan bir araştırmada uçucu madde
bağımlılığının özelikle 20 yaş altında olduğu ve erkeklerde daha sık rastlandığı belirlenmiştir
(3).
Bu materyallerin uyuşturucu madde olarak kullanımı sıklıkla 20 yaş altı gençlerde
görülmektedir. Fakat beş yaşın altında, altmış yaşın üzerinde de bildirilen vakalar mevcuttur.
Mexico’da 1977 yılında uçucu madde suistimalinin ortalama prevalansı % 10 olup, yıllık artış
oranı % 0,7 olarak bildirilmiştir. İngiltere’de 1984-1986 yılları arasında adölesan okul
çocukları arasında tespit edilen uçucu madde suistimalinin prevalansı % 5-9’dur (1,3).
4
Akut intoksikasyonda etkileri keyif verici olup, öfori, zindelik, ajitasyon, takiben
gevşeme, baş dönmesi, görsel ve işitsel halusinasyonlar, yorgunluk ve uyku hali gözlenir.
Ayrıca kullanım sırasında öksürme, tükürük miktarında artış, deride kızarma, bulantı, kusma,
fotofobi, oryantasyon bozukluğu, diplopi, ataksi, konuşmada bozulma, reflekslerde azalma ve
nistagmus saptanır (4). Kronik kullanımı sonrası santral sinir sisteminde, kalpte,