T.C. Sağlık Bakanlığı Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma ...

Toluen inhalasyon ve deri yolu ile absorbe edilir. Daha çok yağda çözünür olduğundan
özelikle yağdan zengin olan sinir sistemi gibi dokularda yüksek konsantrasyonlara ulaşır
(1,2,6). İnhale edilen miktarın %50’si absorbe edilir. Absorbe olan dozun %18’i
akciğerlerden, %2’lik kısmı ise safra yolu ile atılır. %80’i ise sitokrom P-450 oksidaz(CYT P-
450 oksidaz) sistemi ile benzolik alkole dönüştürülür. Daha sonra alkol ve aldehid
dehidrogenazlarla benzoik asite transforme edilir. Glisin ile konjuge edilerek idrardan
hippurik asit şeklinde elimine edilir. Kullanım miktarı idrardaki hippurik asit miktarı ile
monitörize edilebilir (6,7).
Toluenin karsinojenik etkisi yoktur. Mutajenik etki olarak kromatid kırıkları yapar.
Teratojenik olduğu ve plasentadan geçtiği bilinmektedir. İmpotans ve sperm hücre anomalileri
yaptığı gösterilmiştir (20).
100-500ppm konsantrasyondaki toluen buharı göz ve solunum mukozası için irritandır.
Deri ile temas sonrası inflamasyon gelişir. Sistemik etkisi ise merkezi sinir sisteminin
depresyonuna bağlıdır. 800 ppm toluene akut karşılaşım sonrası baş ağrısı, iştahsızlık,
yorgunluk, nöromusküler inkordinasyon, bulantı, vertigo, parestezi, mental konfüzyon ve
bilinç kaybı gözlenir. Semptomlar 200-300ppm toluenle temas sonrası gelişir, 600 ppm toluen
inhalasyonu sonrası belirgin hale gelir. Kronik etkileri ise kalıcı serebeller ataksi, kronik
ensefalopati(ataksi, tremor, emosyonel labilite, mental durum değişiklikleri), reküren baş
ağrıları ve kişilik değişiklikleridir. Polinöropati, distal renal tübüler asidoz saptanabilir.
Toluenin, kemik iliği üzerine önemli bir etkisi bulunmamıştır (2,6).
Aseton:
Genel olarak izopropil alkolün dehidrojenasyonu sonucu elde edilir (20). Uçucu ,
yanıcıdır ve tipik bir kokusu vardır (6). Kimyasal ve farmakolojik işlemlerde, tekstilde,
tinerde, mürekkepte, yapışkanlarda, temizlik malzemelerinde ve laboratuvarda yaygın olarak
kullanılır. Nitrosellüloz, asetilen, reçine, yağ, selüloz asetatta çözücü olarak kullanılır (20).
Akut ve kronik toksitesi çok nadir olup, yan etkileri azdır. Toksik etkisi sindirim ve
inhalasyon yoluyla olur. Ciltten emilimi çok yavaştır. Bütün vücut sıvılarına yayılır.
Akciğerlerde emilen miktarın %14-18’i atılır. Kalanın büyük kısmı metabolize edilir. Aseton,
izopropanol metabolizmasının ana ürünü olup, izopropanolün uzamış etkisine katkıda bulunur
(6). 15-20 gr aseton alınımı toksisite oluşturmamıştır, 200-400 ml saf asetonun oral alınımı
merkezi sinir sistemi depresyonu oluşmuş ancak uzun dönemde sekel kalmamıştır (6).
8