PDF Belge

kapitülasyonlarla beraber kaldırılmış yerine bağımsız Türk doktor ve bilimadamlarının yönetiminde Hudut Sıhhiye Müdüriyeti kurulmuştur. Birinci DünyaSavaşı yenilgimizle sona erip İstanbul İtilaf Devletleri tarafından işgal edilince 1918yılında bu kez çoğunluğu yabancılardan oluşan Beynelmüttefikin Sıhhiye Kontrolİdaresi kurulmuştur. Bu gelişmeler ışığında ülkemiz Lozan'da bu kapitülasyonukaldırmak kararlılığındaydı. Türkiye İdaresi tarafından bağışlanan rüsumu sıhhiyegeliri bağımsız Türkiye’nin Umuru Sıhhiyesi’ne tahsis edilecek ve SıhhiyeVekâletince bu husus için tanzim edilecek bir katma bütçede yer alacaktır. Lozan 24Temmuz 1923 tarihinde tanzim edilmiştir. Buna göre Türkiye 5 sene süreyledanışman unvanı ve Türk memuru olarak 3 Avrupalı doktorun karantina işlemlerindeçalışmasına izin verecektir.1923 yılında İstanbul geri alındıktan sonra Beynelmüttefikin Sıhhiye Kontrolİdaresi dağıtılmış ve Lozananlaşmasından sonra yerine "İstanbulLimanı ve Boğazları Sıhhiye Müdüriyeti"kurulmuştur. 1924 yılında buMüdüriyetin adı "Hudut ve SevahilSıhhiyesi Müdüriyeti Umumiyesi" (Hudutve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü)olarak değiştirilmiştir.820 Temmuz 1936 tarihindeMontreux'de imza edilen BoğazlarRejimi Hakkındaki Mukavelename ile Genel Müdürlüğün görevlerinden olanboğazlardan geçecek gemilerin tabi olacakları koşullar aydınlığa kavuşturulmuştur.Bu konuda en önemli maddeleri oluşturan 2 ve 3 üncü maddelerin metniaşağıya çıkarılmıştır.Madde 2- Barış zamanında ticaret gemileri gündüz ve gece bayrak ve yük ne olursaolsun aşağıdaki 3 üncü madde hükümleri saklı kalmak üzere hiçbir işlem olmaksızınboğazlardan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) tam özgürlüğünden yararlanacaklardır. Bugemiler boğazların bir limana uğramaksızın transit geçerlerken Türk makamlarıncaalınması iş bu sözleşmenin 1 sayılı ekinde öngörülen vergilerden ve harçlardan başka bugemilerden hiç bir vergi ya da harç alınmayacaktır. Bu vergilerin ya da harçlarınalınmasını kolaylaştırmak üzere boğazlardan geçecek ticaret gemileri 3 üncü maddedebelirtilen istasyonun görevlilerine adlarını, uyruklarını, tonajlarını, gidecekleri yeri venereden geldiklerini bildireceklerdir.Madde 3- Ege Denizinden ya da Karadeniz’inden boğazlara giren her gemi UluslararasıSağlık Kurulları çerçevesinde Türk yasalarıyla konulmuş olan sağlık denetimi içinboğazların girişine yakın bir sağlık istasyonunda duracaktır. Bu denetim bir temiz sağlıkbelgesi (patentası) ya da iş bu maddenin 2. fıkrasındaki hükümlerin kapsamınagirmediklerini doğrulayan bir sağlık bildirisi gösteren gemiler için gündüz ve gece olabilenen büyük hızla yapılacak ve bu gemiler boğazlardan geçişleri sırasında başka hiçbirduruş zorunda bırakılmayacaklardır. İçinde veba, kolera, sarıhumma, lekeli humma ya daçiçek hastalığı olayları bulunan ya da 7 günden az bir süre önce bu hastalık bulunmuşolan gemilerle bulaşık bir limandan 5 kez 24 saatten az bir süreden beri ayrılmış olangemiler Türk makamlarının gösterebilecekleri sağlık koruma görevlilerini gemiye almaküzere sağlık istasyonunda duracaklardır. Bu yüzden hiç bir vergi ya da harçalınmayacaktır. Sağlık koruma görevlileri boğazların çıkışında bir sağlık istasyonundagemiden indirileceklerdir.8