2005 Eǧilimler & Pazarlar - Rieter

Rieter Spun Yarn Systems’in
müflteri dergisidir
Y›l 17 / Say› 45
May›s 2005
2/ 2005
E¤ilimler & Pazarlar
Sistem müflterimiz Brennet AG – C 60 tara¤› ve K 44
kompakt iplik makinalar›yla ince numara iplikler
Teknoloji
Suni ve sentetik elyafta art›fl – Rieter’in yüksek
performansl› iplik makinalar›yla gelen baflar›
Ürün Haberleri
Ring iplik makinalar› –
müflterilere özel ileri boyutta geliflmeler
Info
Rieter Tekstil Sistemleri 10. Uluslararas› ‹zmir
Tekstil ve Haz›r Giyim Sempozyumu’nda

2
Editörden
De¤erli müflterilerimiz,
Yenilikler risk içerir ve birçok nedenden dolay› baflar›s›zl›¤a u¤rayabilirler:
Teknolojik çözüm her ne kadar yenilikçi olsa da müflterilerin ihtiyaçlar›n› karfl›lamayabilir;
yap›lan yenilikte, mevcut tesisin altyap›s›na yönelik arabirimler hesaba kat›lmayabilir; tüm
çevre de¤iflmifl olabilir; servis sa¤lanam›yordur ya da e¤itim eksikli¤inden dolay› çok yavaflt›r;
flirketin yenili¤i finanse edecek sermayesi yoktur. Di¤er yandan ürünlerde yenilik yapmak
genellikle; ürün gelifltirmeye büyük bir sermaye kayna¤› ayr›lmas›n›, yeni üretim tesisleri veya
makinalar› ve bunlar›n yan›nda iyi bir pazarlamay› gerektirir.
Tüm bu riskleri düflündü¤ümüzde, yenilik peflinde koflmamak için birçok neden olabilir.
Tabi ki bunlar tamamen teorik düflüncelerdir. Hepimiz biliyoruz ki bir flirketin ayakta kalmay›
sürdürebilmesi ancak sürekli yeni fikirler ve yenilikçi çözümler üretmesiyle teminat alt›na
al›nabilir. Yenilik yapmak; giriflimcilik cesaretini ve gelece¤e inanmay›, gözlerin ve kulaklar›n
sürekli aç›k tutulmas›n›, ö¤renme ve anlamaya istekli olmay›, sorumluluk ve sa¤lam bir
finansal temeli gerektirir.
Ayn› zamanda, bir yenili¤i sundu¤umuz zaman müflterilerimiz için riski mümkün olan en az
düzeyde tutmak için, söz konusu yenili¤i önceden çok dikkatli bir flekilde test ederek ve ilk
müflterileri her an hizmete haz›r bir flekilde destekleyerek sorunlar› gö¤üslemek zorunday›z.
Çünkü, müflterilerimizin baflar›s› sonuçta bizim baflar›m›z›n teminat›d›r.
Yenilik bir yat›r›md›r ve bir maliyeti vard›r. Bu nedenle her yenilikçi flirket taklitçilere karfl›
yeniliklerini korumak zorundad›r. Böylece daha sonraki ürün modelleri de finansal olarak
güvence alt›nda olur.
Patent koruma ve tasar›m telif hakk› yenilikçi bir endüstri için güvence sa¤lar ve bu dünyan›n
her yerinde geçerli k›l›nmas› gereken bir konudur. Bu nedenle biz, müflterilerimize
sundu¤umuz hizmetin yan› s›ra bu tür bir hedefe yönelik giriflimleri de destekliyoruz.
Sayg›lar›mla,
Dr. Martin Folini
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
Ana Bafll›klar
E¤ilimler & Pazarlar
Sistem müflterimiz Brennet AG –
C 60 tara¤› ve K 44 kompakt iplik makinalar›yla
ince numara iplikler 4
Teknoloji
Suni ve sentetik elyafta art›fl –
Rieter’in yüksek performansl› iplik
makinalar›yla gelen baflar› 8
Ürün Haberleri
Ring iplik makinalar› –
müflterilere özel ileri boyutta geliflmeler 18
‹nfo
Rieter Tekstil Sistemleri 10. Uluslararas› ‹zmir
Tekstil ve Haz›r Giyim Sempozyumu’nda 28
‹çindekiler
Sistem müflterimiz Brennet AG –
C 60 tara¤› ve K 44 kompakt iplik
makinalar›yla ince numara
iplikler 4
Suni ve sentetik elyafta art›fl –
Rieter’in yüksek performansl›
iplik makinalar›yla gelen baflar› 8
Bilezik ve kopça sistemleri –
üstün performansa yönelik
kalite standartlar› 14
Ring iplik makinalar› –
müflterilere özel ileri boyutta
geliflmeler 18
AEROpiecing –
ekleme kalitesinde önemli
bir geliflme 22
Rieter’den modernizasyonlar –
ekonomik ve müflteriye özel 24
Info 28
LINK
‹çerik Sorumlusu:
Heiner Eberli
Rieter Spun Yarns Systems – Pazarlama
Haber Müdürü:
Edda Walraf
Rieter Textile Systems – Pazarlama
Copyright:
Her hakk› sakl›d›r 2005
Rieter Machine Works Ltd.
Klosterstrasse 20
CH-8406 Winterthur /‹sviçre
www.rieter.com
Rieter-link@rieter.com
Önceden izin al›nmak kayd›yla
al›nt› yap›labilir
Tasar›m:
Pavel Bielik
Rieter CZ a.s., Pazarlama
Türkçe versiyon:
ERBEL Mümessillik Afi
Da¤›t›m:
TAD-Tekstil Araflt›rma Dergisi
3

Brennet AG’nin modern kompakt iplik
iflletmesinden bir görüntü
www.brennet.de
4
Sistem müflterimiz Brennet AG –
C 60 tara¤› ve K 44 kompakt iplik
makinalar›yla ince numara iplikler
fiirketler için yeni makina ve sistemlere
yat›r›m yapmak al›nacak en zor kararlar
aras›ndad›r ve entegre bir yaklafl›m
gerektirir. ‹plikten nihai ürüne kadar tüm
üretim süreci hesaba kat›lmal› ve uzun
vadeli finansal bir baflar›y› garantiye
almak için tekrar tekrar gözden
geçirilmelidir. Almanya’da faaliyet
gösteren Brennet flirketi iflte tüm bu
konular› dikkate alm›fl ve Nm 64-Nm 100
numara iplik e¤irmek için 17.000 i¤lik
K 44 ring iplik ve 9 adet C 60 tara¤›ndan
oluflan komple bir Rieter iplik
iflletmesine yat›r›m yapm›flt›r.
Hausen’deki yeni iplik tesisinde üretim
bafllad›¤›ndan bu yana bir y›l geçmifltir. Bu da,
bize bu yat›r›m›n baflar›s›n›n s›rr›n› ö¤renme
f›rsat›n› sa¤l›yor. fiimdi geriye bir bak›p, bu
yat›r›mda izlenen yaklafl›m› incelemenin, umulan
baflar›n›n, temel fikir ve beklentilerin yeniden bir
de¤erlendirmesini yapman›n tam zaman›.
Brennet flirketinin k›sa bir portresi
Brennet AG, Almanya’n›n güneyinde kurulu tam
entegre bir flirket. Kendi kumafl gelifltirme
departman›, iplik iflletmesi, dokuma iflletmesi ve
terbiye tesisi var. fiirket, yüksek kalitedeki
ço¤unlukla kompakt iplik ve pamuk kar›fl›mlar›n›,
y›lda yaklafl›k 16 milyon metrelik bir kapasiteyle,
moda kumafllara, fonksiyonel renkli kumafllara,
ayr›ca gömlek, bluz, ifl k›yafeti ve döflemelik
kumafllara yönelik düz boyal› ürünlere
dönüfltürüyor.
Baflar›l› bir iflletmeyi oluflturan faktörler
Bir iflletme için üç önemli baflar› faktörü;
hammadde, makina park› ve insan kaynaklar›d›r.
Hammaddelerin kalitesi ve homojenli¤i ipli¤in
özellikleri için temel oluflturur ve onu etkileyen
bafll›ca faktördür. Bu konuda halen en önemli
kriter, elyaf› do¤ru kalitede, do¤ru zamanda ve
uygun fiyattan almakt›r. Pamuk al›m› finansal
aç›dan çok önemlidir, çünkü al›m fiyat›n›n
iplik üretim maliyetleri üzerinde do¤rudan etkisi
vard›r ve böylece kar majlar›n› etkilemektedir.
Sonuç olarak birçok flirkette bu görev en tepedeki
yönetici taraf›ndan yerine getirilir, çünkü karar
alma zincirinin k›sa olmas› ve önsezili bir
yaklafl›m bu konuda çok önem tafl›maktad›r.
Uygulanan teknolojiyle birlikte makina park› tüm
detaylar›yla ipli¤in özelliklerini belirler. ‹pli¤in
görünümü direkt olarak çal›flma özelliklerinden
ve sonraki üretim aflamalar›nda uygulanan
tasarruftan etkilenir. Makinalar; kullan›lan
hammaddeden maksimum oranda yararlanmal›,
onun olumlu özelliklerini korumal›, gereksiz
olanlar› ç›karmal› ve elyaf› tüm entegrasyon
ifllemine uygun bir flekilde s›n›fland›rmal›,
düzenlemeli ve mükemmellefltirmelidir. Dahas›,
makinalar›n 10 y›l boyunca, sonraki ifllemlerin en
yüksek taleplerini karfl›layan ve müflterileri
görünümüyle etkileyen iplikler üretiyor olmalar›
gerekir. Bu da ifllemlerin daima kontrol alt›nda
olmas› koflulunu getirmektedir, çünkü müflteriler
ipli¤in kalitesindeki inifl ve ç›k›fllara asla hofl
görmezler.

Sadece K 44 ComforSpin makinas› veya C 60
tara¤›ndaki gibi en son teknolojinin kullan›lmas›
bu yüksek standartlar› karfl›layabilir. Ancak
o zaman, bir makina park› 10 y›l faaliyette
bulunduktan sonra bile rekabet gücü olan
ürünler üretebilir. Makinalar›n performans›, bir
bütün olarak süreci bilen ve makinalara yönelik
sürekli olarak teknolojik gelifltirmeler yapan
yenilikçi bir ortak taraf›ndan korunabilir. Bu
modifikasyonlar bir iplik iflletmesinin sadece
de¤erini de¤il, ayn› zamanda uzun y›llar boyunca
rekabet gücünü de muhafaza eder.
Bir ipli¤in de¤eri sadece onun nihai ürünün
özelliklerini belirlemesi veya etkilemesi ile
ölçülemez. Bir iplik herfleyden önce sonraki
ifllemlerdeki çal›flma özelliklerine ekonomik
aç›dan katk›da bulunmal›d›r. “Temel unsur”
olarak iplik bu nedenle tüm tekstil zincirinin
baflar›s›ndaki ana sorumluluk pay›n› üstlenmifltir.
Sözü edilen bu kriterin tafl›d›¤› öneme ra¤men,
yine de esas baflar› faktörü insanlard›r. Brennet
flirketinde, çal›flanlar; en yüksek kalitede,
modaya dönük, fonksiyonel ve rekabet gücüne
sahip ürünlerin gelifltirilmesi, üretimi ve
sat›fl›ndan sorumludur. Bunun için, çal›flanlar›n
sadece, kendilerinden istenenden daha iyisini
yapmaya haz›rlanan, iyi e¤itimli, motive olmufl,
esnek olmas› yetmez, ayn› zamanda
mükemmellik, kalite, performans ve sürekli
gelifltirmeye yönelik pozitif bir tutku duymalar›
gereklidir. Problemler asl›nda birer uyar›c›d›r, bu
nedenle mevcut durum sürekli olarak
sorgulanmal› ve performans gözden
geçirilmelidir.
fiirketin faaliyetleri gerek kalite gerekse de
ekonomik aç›dan daima tüm ifllemin baflar›s›na
odaklanm›fl durumda. Sonuçta, bu baflar›l›
flirkette çok yüksek düzeyde bir kalite ve
üretkenlik seviyesine ulafl›lm›flt›r.
Rieter gibi, Brennet de pazarda baflar›l› olan
ürünler gelifltirmek için müflterileriyle kurdu¤u
yak›n ortakl›klara güvenmektedir.
Bu ba¤lamda Rieter, kendi sistemlerinden oluflan
bütün bir paketi müflterilerinin hizmetine
sunmaktad›r.
Rudolf Meier
Ürün Müdürü
Harman Hallaç/Tarak
Entegre otomasyon, kalite düzeyini
sürdürme ve maliyeti düflürmeye yönelik
entegre yaklafl›m›n bir göstergesidir.
5

‹plik iflletmesi yat›r›m›, dokuma
iflleminde kopufllar› gözle görülür oranda
azaltt›.
6
Kopufllar / 100.000 atk›
3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
Önce
Atk› kopufllar› Çözgü kopufllar›
COM4 ® ‹pli¤i Nm 64/80
Bu, sadece tek bir kaynaktan tüm iplik e¤irme
ifllemine yönelik makinalar sunmaktan ibaret
de¤ildir, ayn› zamanda afla¤›daki konular› da
içermektedir:
• Teknik ve teknolojik know-how ve tüm ifllem
zinciri boyunca ifllemin sunuluflundan
optimizasyonuna kadar ve sonraki
ifllemlerde destek. Bu süreçte edinilen bilgi,
neyin önemli oldu¤una dair bir bilinç ve
tekstil sektörünün nereye yöneldi¤ine dair
net bir ufuk oluflturmaktad›r.
• Projeyi, makina yerlefliminin
planlanmas›ndan, tafl›ma sisteminin
entegrasyonuna; personel gereksiniminin
hesaplanmas›ndan, karl›l›k analizlerine;
montajdan, üretimin baflar›l› bir flekilde,
planlanm›fl zamanda bafllamas›na kadar bir
bütün olarak ele almak.
• E¤irme ve üretim program› hesaplamalar›ndan
fiili proje finansman›na kadar mali konularda
yard›m.
• Sipariflten önce, sonra ve siparifl s›ras›nda
yard›mdan, yedek parça tedari¤i ve
modernizasyona kadar uzanan sat›fl sonras›
destek.
• COM4 ® kompakt ipli¤i gibi yeni iplikleri
piyasaya sürerken pazarlama deste¤i.
• Müflterilerin ihtiyaçlar›na cevap veren,
dan›fl›lacak bir uzman ifl orta¤›.
Sonra
Yenilik ve köklü de¤ifliklik, iflte sistemin
uygulamadaki baflar›s›
Yaklafl›k 12 ayl›k bir iflletme tecrübesinden
sonra, bu yat›r›m çeflitli olgu ve rakamlar›n bir
arada ele al›nmas›yla gözden geçirilebilir. Bu
konuda flu sorular sorulabilir: Bu yat›r›m›n
sonucunda ne de¤iflti? Bu tür bir ad›m›n
at›lmas›ndan ne gibi yararlar beklenebilir? Bu
noktada flirketin zaten yeterince bilinen
kalitesindeki geliflmesinden bahsetmektense,
bu yat›r›m›n ekonomik yönlerine bakmak daha
do¤ru olacakt›r. Ayn› say›da i¤le ifllem yap›ld›¤›
halde iplik iflletmesinde istihdam edilen personel
say›s› önemli ölçüde azalt›lm›flt›r. ‹flin bu yönü,
bir Orta Avrupa flirketi için rekabet gücü
aç›s›ndan kesinlikle hayati önemdedir.
COM4 ® ipli¤i, boyarmaddelerde %7’lik bir
tasarruf yapmay› mümkün k›lmaktad›r. Üstelik
nihai ürün parlak bir görünümde olmaktad›r.
Karl›l›k analizi sadece e¤irme ifllemi aç›s›ndan
yap›l›rsa, yüksek yat›r›m maliyetinden dolay› iplik
bir miktar daha pahal› olacakt›r. Bununla birlikte,
sistem bir bütün olarak, yani balyadan nihai
ürüne uzanan bir süreçte de¤erlendirilirse,
yat›r›m kendisini amorti eder ve bu da kompakt
ipli¤in lehinedir. ‹flte Brennet’da sa¤lanan
geliflmelerden baz›lar›:
• Kompakt ipli¤in düflük tüylülü¤ü, hafl›l
maddelerinde %15-30 oran›nda tasarruf
yap›lmas›n› mümkün k›lmaktad›r. Bu
tasarruflar›n; kullan›lan hafl›l maddelerinin
miktar›nda, hafl›l sökmede ve at›k madde
ifllemlerindeki etkisi 3 kat›na ç›kmaktad›r.
• 172 adet dokuma makinas› olan dokuma
iflletmesinde verimlilik %3 oran›nda
yükselmifltir. Hava jetli dokuma makinalar›
1500 metre/dakikal›k bir atk› atmayla 840
atk›/dakikal›k h›zda çal›flmaktad›r.
Verimlilikteki geliflme ise kopufl say›s›n›n
yar› yar›ya azalt›lmas›yla sa¤lanm›flt›r. Yani
çözgü kopufllar› her 100.000 atk›da 3’ten
1.5’a, atk› kopufllar› ise her 100.000 atk›da
1.1’den 0.8’e düflmüfltür.
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
Makina duruflu say›s›n› yar›ya indirmek ayn›
zamanda kumafl kalitesini de gelifltirmektedir,
çünkü her durufl potansiyel bir hata demektir.
• Yüksek atk› at›m h›zlar›nda, kopufllar›n
verimlilik bak›m›ndan, yavafl çal›flan
makinalarda oldu¤undan çok daha büyük bir
etkisi vard›r. Bu nedenle daha da flafl›rt›c› olan
fley, tüm alanlarda personel say›s›n›n
azalt›lmas›yla eflzamanl› olarak verimlilikte
sa¤lanan art›flt›r.
fiimdi dokuma iflletmesine göz atmaya devam
edelim. Yüksek atk› at›m h›zlar›nda, Nm 100
numara iplikleri çal›flan dokuma makinas›, bir
ipli¤in kalitesi için gerçek bir ölçüt haline
gelmektedir. Çal›flma özellikleri, bir iplik
iflletmesinde kontrolün ne ölçüde yap›ld›¤›n›
dolays›z ve sapt›r›lmam›fl bir biçimde yans›t›r.
C 60 tara¤›, iplik iflletmesinde kilit bir unsur
olarak benzersiz geometrisiyle önemli bir katk›da
bulunur. 1500 milimetrelik genifl taraklama eni,
pamu¤un bu iplik numaras› için 60 kg/saat
oran›nda taranmas›n›, yani e¤irme için ideal bir
flekilde haz›rlanmas›n› mümkün k›lar. Tara¤›n
potansiyeli iplik iflletmesindeki çal›flma
özelliklerinden aç›kça belli olmaktad›r. Örne¤in,
herhangi bir flerit kopuflu olmadan tarakta 4 veya
5 vardiya yapmak al›fl›lmad›k bir durum de¤ildir.
Özetle baflar› öyküsü
Bu yeni kurulan iplik iflletmesinin ürünlerinin
sadece flirketin kendi ihtiyaçlar› için kullan›lmas›
öngörülmektedir. ‹plik iflletmesinin yükselen
üretim maliyetleri ise sonraki ifllemlerdeki
optimizasyon ve mali tasarruflarla fazlas›yla
dengelenmektedir. Böylece sonuçta daha yüksek
kalitede bir ürün, ayn› veya daha düflük
hammadde ve ifllem maliyetiyle üretilir.
Yeni iplik iflletmesi yat›r›m› 12 ayl›k bir üretim
faaliyetinden sonra s›nav› etkileyici bir flekilde
geçmifltir. Bahsetti¤imiz ekonomik olgular yeni
iplik iflletmesinin avantajlar›n› aç›kça göstermektedir.
Baflar›n›n anahtar› ise basittir: aç›k fikirli ve
maharetli bir biçimde birlikte çal›flan, entegre bir
yaklafl›m› benimseyen ve nihai hedeften hiç
flaflmadan böyle bir projede yer alan insanlar.
Bu hedef, nihai ürün ve bundan memnun
müflterilerdir.
C 60, eflzamanl› ifllem kontrolü ve
bunun getirdi¤i kalite güvencesiyle
yüksek üretkenlik için önemli bir
unsurdur.
7

fiekil 1:
Suni ve sentetik elyaf üretimi ve
tüketimi giderek art›yor.
fiekil 2:
Poliester elyaf, Asya baflta olmak üzere
dünya genelinde, 231 poliester
kesik elyaf üreticisi taraf›ndan 278
tesiste üretilmektedir.
8
Suni ve sentetik elyafta art›fl –
Rieter’in yüksek performansl› iplik
makinalar›yla gelen baflar›
2003 y›l›nda yaklafl›k 36.5 milyon ton
suni ve sentetik elyaf üretilmifl, bunun
%43’lük (15.7 milyon ton) k›sm›n› ise
kesik elyaf oluflturmufltur. Rieter, do¤al
ve suni ve sentetik elyaftan k›sa elyaf iplik
üretimine yönelik olarak dünyan›n her
yerine modern iplik makinalar› tedarik
etmektedir. ‹lgili proses aflamalar› ve
e¤irme önerileri, suni ve sentetik kesik
elyafa yönelik proses teknolojisinde
süregelen know-how birikimiyle sürekli
olarak optimize edilmektedir. Bu da
Rieter müflterilerine uzmanl›k yolunda
çok önemli ölçüde rehberlik sa¤lar.
Suni ve sentetik elyaf›n önemi
Teknik uygulamalarda suni ve sentetik elyaftan
yap›lan tekstillerin kullan›lmas›n›n ard›ndan,
bu tekstillerin, mükemmel ifllevsel
özelliklerinden dolay› son 15 y›ld›r döflemelik
kumafl pazar› ve haz›r giyim sektöründe de
kullan›lmas› kaç›n›lmaz olmufltur. Suni ve
sentetik elyaf; ifl k›yafetleri, spor giyim ve
günlük giyim alanlar›nda çok önemli bir
konuma gelmifltir.
Y›ll›k suni ve sentetik kesik elyaf üretimi flu
anda toplam olarak yaklafl›k 13 milyon ton. Yani
1990 y›l›na göre %50’den fazla bir art›fl söz
konusudur (fiekil 1).
Tüm hammaddelerden yap›lan y›ll›k toplam kesik
mikroelyaf üretimi ise flu anda yaklafl›k 600,000
ton civar›nda. 1991’de ise bu rakam sadece
3,000-4,000 ton aras›ndayd›. Poliester; suni ve
sentetik kesik elyaf aras›nda y›ll›k 11 milyon
tonluk üretimiyle lider konumda. Poliester
üreticilerinin ço¤u ve en büyük kapasite (%37)
Çin’de bulunuyor. Hindistan’daki poliester kesik
elyaf üretiminde de yo¤un bir art›fl var. Reliance
flirketi Hindistan’›n 670.000 tonluk üretiminin
%68’ini tek bafl›na gerçeklefltirmektedir.
Dünya genelinde 278 tesiste üretim yapan
toplam 231 poliester kesik elyaf üreticisi
(fiekil 2) olmas›, kesik elyaf iplikçili¤indeki
bafll›ca yüksek potansiyeli temsil etmektedir. Zira
iplik üretimindeki ifllemler ve iplik özellikleri
önemli ölçüde poliester elyaf›n hammaddesi ve
üretimine ba¤l›d›r.
Poliester elyaf numara aral›¤› 0.6’dan 6.6 dtex
aras›ndad›r. Klasik pamuk e¤irmede, 60 mm’ye
kadar olan elyaf uzunluklar›nda, 0.9-3.3 dtex
aras› elyaf numaralar› çok iyi kontrol edilmektedir.
Suni ve sentetik elyaf›n birbirine dolaflma
e¤ilimi ve neps oluflumunun yan› s›ra daha yüksek
yap›flma ve sürtünme mukavemetinden
kaynaklanan daha yüksek çekim kuvvetleri de
kesik elyaftan iplik üretiminde bafll›ca dikkat
gerektiren parametrelerdir.
Dünya kesik elyaf üretimi 2003 itibariyle dünya poliester elyaf üreticileri
Üretim (milyon ton)
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002
Suni ve sentetik elyaf
Pamuk
Yün
Üretici say›s›
100
80
60
40
20
0
13 12
Kuzey Amerika
Latin Amerika
21
Bat› Avrupa
14
Do¤u Avrupa
Afrika + Ortado¤u
9 7
Hindistan
27
Güney Asya
231 üretici 278 tesiste üretim yap›yor
109
Çin + Hong Kong
Tayvan
7 6 7
Güney Kore
Japonya
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
Makina modifikasyonlar›
Rieter, sistemlerini çok genifl bir uygulama
yelpazesine dönük olarak tasarlamaktad›r. Suni
ve sentetik elyaf›n ifllenmesinde elyaf açma ve
do¤ru kar›fl›m önemli bir rol oynarken, temizleme
gerekli de¤ildir. Rieter, üretti¤i haz›rl›k
makinalar›nda hassas bir flekilde ayarlanabilen
açma derecesi sunmaktad›r. UNIblend A 81, 8’e
kadar farkl› hammaddenin %1 ila %99 oran›nda
do¤ru bir flekilde kar›fl›m›n› yapmay› mümkün
k›lan çok önemli bir makinad›r.
Taraklama, e¤irme iflleminin kilit unsurudur.
Tek elyaf›n ifllemin bafl›ndan sonuna dek hassas
bir flekilde aç›lmas›, suni ve sentetik elyafta,
elyafa yönelik hasar› ve neps oluflumunu
önlemede bir ön kofluldur. Silindirde afl›r›
derecede yüksek tarama kuvvetlerinin oluflmas›n›
önlemek için tara¤›n rand›man›, elyaf›n tipine ve
numaras›na ba¤l› olarak ayarlanmal›d›r.
Poliester elyaf ifllenirken, özellikle yüksek çekim
h›zlar›na sahip cer makinalar›nda sarma riski
yüksektir. Buna, çekim sisteminde, avivaj ve
elektrostatik yüklemedeki yap›flma yol açabilir.
Bunu önlemek için çekim sisteminde mümkün
olan en iyi elyaf k›lavuzu temin edilmelidir.
Uygun koyler geometrisi ve plaka yüzeyi, cerden
kovaya optimum flerit yerleflimini garanti eder.
Bu da sorunsuz bir flerit sevki için bir
önkofluldur.
Ring iplik makinas› bu amaca yönelik, uygun üst
silindir manflonu ve apronlar›yla donat›labilir.
Suni ve sentetik elyaf›n ComforSpin ® sisteminde
çal›fl›lmas› için özel teknolojik komponentler
gelifltirilmifl olup, bunlar baflar›l› bir
yo¤unlaflt›rma ifllemini garanti etmektedir.
Rieter ring iplik makinalar›nda kopslar›n
de¤ifltirilmesinden önce, rezerve sar›m s›ras›nda
iplik bükümü azalt›labilir. Böylece, çok yüksek
düzeydeki elyaf ve iplik mukavemetine ra¤men,
kops de¤ifltirme için aç›kça belirlenmifl bir iplik
kopuflu sa¤lan›r.
R 40 open end iplik makinas›ndaki SC-R e¤irme
kutusu da suni ve sentetik elyaf›n optimum bir
flekilde ifllenmesi için yard›mc› bir çözüm
niteli¤ini tafl›maktad›r. Daha yüksek elyaf-metal
sürtünmesi; elyaf›n aç›c› silindirle birlikte
dönmesini engellemek için suni ve sentetik
elyaf›n aç›c› silindirden daha iyi bir flekilde
sal›nmas›n›n garanti edilmesi gerekti¤i
anlam›na gelmektedir. Aç›c› tertibat, elyaf,
k›lavuz kanal›na girmeden önce önemli oranda
genifller. Bu da elyaf k›lavuzlu¤u konusunda
büyük bir geliflme sa¤lar.
Poliester elyaf söz konusu oldu¤unda herfleyden
önce iplik kesinlikle zarar görmemelidir (örne¤in
elyaf kaynaflmas› gibi). Buna yüksek sevk
h›zlar›nda çal›flan boflalt›m düzeleri yol açabilir.
‹yi bir kalite sabitli¤i elde etmek için afl›nmaya
dirençli bir boflalt›m düzesi büyük önem tafl›r.
Bu da yeni seramik malzemeler ve geometriler
kullanmak suretiyle baflar›labilir.
Reliance Industries Ltd. ile iflbirli¤i
Rieter, teknolojik proses uzmanl›¤› konusunda
bilgi toplamak amac›yla suni ve sentetik elyaf
üreticileriyle yak›n bir iflbirli¤i içindedir. Reliance
Industries Limited (RIL) (www.ril.com), y›ll›k 17
milyar $’l›k sat›fl hacmiyle Hindistan’›n en büyük
flirketidir. Reliance’nin test laboratuvar›na
Rieter’in bir pilot üretim hatt› kurulmufltur.
Harald Schwippt
Teknoloji Müdürü
fiekil 3:
Kalifiye personel, bilgi verici/güvenilir
testler için bir önkofluldur.
9

fiekil 4 + 5
COM4 ® iplikleri mikroelyaf›n
ifllenmesi esnas›nda daha az
düzgünsüzlük sergilemektedir.
CVm[%]
10
‹plik düzgünsüzlü¤ü, kapasitif ve optik
17
16.5
16
15.5
15
14.5
14
13.5
13
7 8 9 10
‹plik numaras› tex (g/1000m)
COM4 ® am108 kapasitif CVm
COM4 ® am 97 kapasitif CVm
Klasik am 108 kapasitif CVm
Reliance poliester, 0.9 dtex, 40 mm, fitil 400 tex
fiimdi teknoloji denemeleri, daha çok elyaf ve
makina gelifltirme konular›na yönelik olarak
yürütülecektir.
Ortak bir proje örne¤i
Kesikli mikroelyaf son y›llarda giderek önem
kazanmaktad›r. Mikroelyaf›n kullan›m› çok ince
numara ipliklerin üretilmesini mümkün
k›lmaktad›r. Mikroelyaftan yap›lan tekstil
kumafllar›, ipeksi, yumuflak bir tufleye sahip
olmalar›n›n yan› s›ra afl›nmaya karfl› çok iyi
mukavemet gösterme gibi özelliklere de
sahiptirler.
Burada sözü edilen araflt›rman›n sonuçlar›
40 mm’lik fltapel uzunlu¤una sahip 0.9 dtex’lik
Reliance mikroelyaf›na iliflkindir.
Ring ve COM4 ® iplikleri üç farkl› iplik
numaras›nda e¤rilmifltir. COM4 ® ipli¤inde ayr›ca
2 farkl› büküm faktörü uygulanm›flt›r. Amaç
ise farkl› fitil numaralar› ve böylece fitil
yap›flma yükleri seçerek çekimin, ring iplik
makinas›n›n çekim sistemi üzerindeki etkisini
göstermekti. (fiekil 3)
17
16
15
14
13
12
11
10
9
CV 2D[%]
COM4 ® am 108 optik CV2D
COM4 ® am 97 kapasitif CV2D
Klasik am 108 optik CV2D
CVm[%]
‹plik iflletmesinde gerçeklefltirilen
ifllemin özellikleri
UNIfloc A 11’li otomatik balya açma sistemi
üniform, hassas bir elyaf sevkini garanti
etti¤inden, sadece tek bir depolama ünitesi ve
aç›c› ünite (B3/3S) yeterlidir.
Tarak parametreleri; elyaf üzerinde minimum
gerilim olmas› ve iyi bir tarama kalitesiyle birlikte
e¤irme prosesindeki performans›n art›r›lmas› için
en önemli unsurdur. Tarama kuvvetlerini
mümkün oldu¤unca düflük tutmak için, ilk olarak
inçkare bafl›na 640 difl ve 30 0 ön aç›l› mikroelyafa
özgü tarak telleri kullan›lm›flt›r. Fakat elyaf›n
silindirden doffer’e yeterince aktar›lamad›¤› ve
ince numara elyaf›n da garnitürün diflleri aras›na
birikme e¤iliminde oldu¤u ortaya ç›km›flt›r.
Difllerin say›s›n›n 720’ye ç›kar›lmas› ise çal›flma
özelliklerini çok daha iyilefltirmifltir.
Cer makinas›nda hiçbir afl›r› çekim kuvveti
saptanmam›flt›r. Elyaf-metal sürtünmesinden
etkilenen fitil makinas›ndaki büküm oluflumu da
özellikle dikkat çekicidir.
‹plik düzgünsüzlü¤ü, kapasitif ve optik
17
16.5
16
15.5
15
14.5
14
13.5
13
17
16
15
14
13
12
11
10
9
7 8 9 10
‹plik numaras› tex (g/1000m)
COM4 ® am108 kapasitif CVm
COM4 ® am 97 kapasitif CVm
Klasik am 108 kapasitif CVm
Reliance poliester, 0.9 dtex, 40 mm, fitil 530 tex
CV 2D[%]
COM4 ® am 108 optik CV2D
COM4 ® am 97 kapasitif CV2D
Klasik am 108 optik CV2D
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
‹plik kalite testleri
Beklendi¤i gibi, COM4 ® iplikleri kapasitif
ölçümle, klasik ring ipliklere nazaran %0.3 ila
0.8 oran›nda daha iyi iplik düzgünsüzlük
de¤erleri sergilemifltir (fiekil 4 + 5). ‹plik
hatalar›na gelince, bu konuda da yo¤unlaflt›rma
ifllemi, iplikteki ince yerleri %20’ye varan oranda
azaltm›flt›r (fiekil 6).
‹plikteki kal›n yerlerle ilgili olarak, ComforSpin
sistemi ring ipliklere göre %20’ye varan oranda
daha iyi bir sonuç vermifltir. Son bahsetti¤imiz
konu, daha hassas bir flekilde fitil özelliklerine
Kal›n yerler +%50 (1000m’de)
‹plikteki kal›n yerler
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
7 8 9 10
‹plik numaras› tex (g/1000m)
Kal›n yerler +50 (her 1000m için)
‹plik numaras› (g/1000 m)
Klasik am108
Reliance poliester, 0.9 tex, 40 mm, fitil 400 tex
iliflkindir (fiekil 7). Nihai e¤irme sistemleri
aras›nda neps say›s› bak›m›ndan hiçbir fark yoktur.
Bununla birlikte daha yüksek hacimli fitiller
ring iplik makinas›nda daha yüksek bir çekime
neden olmaktad›r. Bunun da neps say›s› üzerinde
olumlu bir etkisi vard›r. ‹plik hatalar›na gelince,
ComforSpin (iyi çekim davran›fl› ve e¤irme
üçgenindeki elyaf entegrasyonuyla) nihai ürün
için ilginç potansiyeller sunmaktad›r.
Enine kesitte daha büyük bir elyaf s›kl›¤› ve
ComforSpin sisteminde daha iyi elyaf
entegrasyonu olmas› 1 cN/tex’lik mukavemet
art›fl› sa¤lamaktad›r. COM4 ® ipli¤i, am 108 ve
am 97’lik büküm faktörlerine sahip ürünler
aras›nda ortalama mukavemet aç›s›ndan hiçbir
azalma göstermemifltir. Bu nedenle de hiçbir
kalite kayb› olmaks›z›n üretim art›fl›n› mümkün
k›lmaktad›r.
fiekil 6:
Winterthur’daki modern, klimal›
laboratuvar elyaf ve ipliklere yönelik
test aletleriyle donat›lm›fl durumda.
fiekil 7
11

fiekil 8: Mikroelyaf›n tipik flekli
mikroskop alt›nda görülebilir.
fiekil 9+10:
COM4 ® iplikleri mikroelyafla da düflük
tüylülük oran› gösterirler. Bu da boncuklanma
e¤ilimini iyilefltirir.
Tüylülük (H)
12
‹plik tüylülü¤ü
4
3.85
3.7
3.55
3.4
3.25
3.1
2.95
2.85
2.65
2.5
7 8 9 10
‹plik numaras› tex (g/1000 m)
COM4 ® am108 H
COM4 ® am 97 H
Klasik am 108 H
Reliance poliester, 0.9 dtex, 40 mm, fitil 400 tex
Çeflitli fitiller aras›nda yap›lan bir karfl›laflt›rma,
her iki e¤irme sisteminde, daha düflük çekim
seviyelerinde iplikteki mukavemetin artt›¤›n›
göstermifltir.
Uster UT4 ile tespit edildi¤i gibi, COM4 ®
ipli¤inin düflük tüylülük oran›, klasik ring ipli¤ine
nazaran Reliance Mikro Poliester’de (fiekil 8)
aç›kça görülmektedir. ‹plik numaralar› artarken
farklar küçülmektedir (fiekil 9+10).
Zweigle S3 de¤erine bakarsak, her iki e¤irme
iflleminde de ipli¤in her bir metresinde nispeten
daha az say›da tüy oldu¤unu görürüz. Yine de,
kompakt ipli¤in üstünlü¤ü belirgindir. Sonraki
bobinleme sürecinde düflük tüylülü¤ün neps
miktar› konusunda olumlu bir etkisi vard›r.
Çünkü elyaf bozulmas›nda azalma meydana
gelmektedir.
Ring ipliklerdeki iplik afl›nmas›, tüylülü¤ün
dolayl› bir ölçümüdür. Afl›nma ve boncuklanma
(pilling özelli¤i) aras›nda yak›n bir iliflki vard›r.
Yüksek tüylülük de¤erleri, daha yüksek ve hofl
olmayan bir boncuklanma e¤ilimine yol açar.
COM4 ® am 108 Zweigle
COM4 ® am 97 Zweigle
Klasik am 108 Zweigle
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Tüylülük Zweigle 1 + 2 mm (1/m)
Tüylülük (H)
‹plik tüylülü¤ü
4
3.85
3.7
3.55
3.4
3.25
3.1
2.95
2.85
2.65
2.5
Reutlingen Webtester test yöntemi kullan›larak
dokuma s›ras›nda çözgü ipliklerinin maruz
kald›¤› gerilim simülatif olarak uygulanm›fl ve
elyaf›n bozulma e¤ilimi araflt›r›lm›flt›r. Ç›kan
sonuçlar elyaf entegrasyonu konusunda bir fikir
vermifltir. Ayn› büküm faktörüne sahip ipliklerle
yap›lan bir karfl›laflt›rmada, bu ölçüm metodu,
iplik kopuflu meydana gelmeden önce COM4 ®
ipliklerinin çok daha yüksek bir afl›nma
mukavemetine sahip oldu¤unu göstermifltir.
Nihai e¤irme sistemi, afl›nma mukavemeti
üzerinde, ipli¤in bükümünden daha fazla bir
etkide bulunabilir. Bu bulgu dikkate de¤erdir ve
sabit bükümdeki bir iplik yap›s›nda poliester
elyaf›n sahip olabilece¤i potansiyeli
göstermektedir (fiekil 11).
7 8 9 10
‹plik numaras› tex (g/1000 m)
COM4 ® am108 H
COM4 ® am 97 H
Klasik am 108 H
COM4 ® am 108 Zweigle
COM4 ® am 97 Zweigle
Klasik am 108 Zweigle
Reliance poliester, 0.9 dtex, 40 mm, fitil 530 tex
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Tüylülük Zweigle 1 + 2 mm (1/m)
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
COM4 ®, am=108
COM4 ® , am=97
Klasik, am=108
Özet
Tecrübeler, kompakt iplik teknolojisinde kontrollü
elyaf k›lavuzlu¤u konusunda poliesterin en büyük
sorunu oldu¤unu gösterse de, ComforSpin
teknolojisi kullan›lmas› halinde belirgin avantajlar
elde edildi¤i görülmüfltür. ComforSpin sistemi
ayr›ca PES mikroelyaf›n kullan›ld›¤› durumlarda
gelifltirilmifl elyaf entegrasyonu sayesinde ipli¤in
kal›n ve ince yerlerinde aç›kça görülen avantajlara
sahiptir. ‹fllem s›ras›nda, taraktan fitil makinas›na,
haz›rl›k ifllemlerinin do¤ru seçilmesinin yo¤unlaflt›rmadan
al›nacak sonuç üzerinde belirgin bir
etkisi vard›r.
fiekil 11
‹plik yap›lar› aras›ndaki bir karfl›laflt›rma,
tüylülükteki farklar› aç›kça göstermektedir.
13

fiekil 1
Bilezik ve kopçalar yüksek
standartlar› karfl›lamal›d›r.
14
Bilezik ve kopça sistemleri –
üstün performansa yönelik kalite
standartlar›
Bilezik ve kopçalar›n k›sa elyaf
iplikçilikteki görevleri
Bilezik ve kopçan›n (fiekil 1) görevi, elyafa
e¤irme üçgeninde büküm vermek, e¤irme
gerilimi oluflturmak ve ipli¤i kopsa sarmakt›r.
Kopça, bu amaç için gerekli sürtünmeyi meydana
getirir. Yüksek h›zlar, komponentlerin afl›nmaya
ve ›s›ya direnci konusunda zorlu talepler
oluflmas›na neden olmaktad›r.
Kopça 32-40 m/saniye (115-144 km/saat) h›zla
bilezik üzerinde kayar ve ifllem s›ras›nda bilezik
ve kopça aras›na çok iyi bir flekilde yerleflen elyaf
partikülleri taraf›ndan ya¤lan›r. Elyaf›n düzeni,
çal›flma özelliklerini ve iki sürtünme eleman›n›n
servis ömrünü etkiler. Bu ifllemlerde daha yüksek
afl›nma direncine sahip komponent, bilezik
olmal›d›r. Çünkü bileziklerin tedarik edilmesi ve
de¤ifltirilmesi daha karmafl›kt›r.
Sürtünme önemli bir fonksiyondur
Kopça, bilezik üzerinde yüksek bir bas›nç
oluflturur. Elyaf filminin durumuna ba¤l› olarak,
daha büyük veya daha az sürtünme oluflur
(sürtünme katsay›s›). Bu sürtünme hem elyaf›n
düzenlenifli hem de mevcut ya¤lama
potansiyelinin kullan›l›fl›ndan etkilenir.
Bunun sonucu olarak daha yüksek tüysüzlük
oran›na sahip iplikler (örne¤in kompakt
iplikler) taraf›ndan daha iyi bir ya¤lama filmi
oluflturulur. Elyaftaki avivaj›n etkisi özellikle
kar›fl›m ve suni ve sentetik ipliklerde büyük
önem tafl›r. Esas itibariyle avivaj maddesi
sürtünmeyi azalt›r.
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
Elyaf› istenen flekilde iplik yap›s›na entegre
etmek için, sürtünme ne çok düflük ne de çok
yüksek olmal›d›r. Bu nedenle hedef, bilezik ve
kopça sisteminde sürtünmeyi önemli ölçüde
azaltmak olamaz. Bilezik ve kopça sistemi
daima bir frenleme ifllevi yapmal›d›r.
Bileziklerde gerekli kalite özellikleri
Bilezik, kopça için bir yatak yüzeyi ifli görür.
Biçim, yuvarlakl›k, düzlük vs. ile ilgili boyutsal
toleranslar birbirine çok yak›nd›r. ‹¤ üzerine
merkezlemek çok büyük önem tafl›maktad›r.
Bu elbette anti-balon bilezik ve iplik k›lavuzuna
da uygulan›r.
40 mm çapl› bir bilezik için, 2.09 m/saniyelik
h›zdaki farkl›l›klar, 20.000 devir/dakikal›k i¤
h›zlar›nda 0.003 saniye aral›¤›nda meydana gelir
(fiekil 2). Bu da iplik kopufllar›na ve tüylenmeye
sebep olan yüksek gerilim oranlar›na yol açar.
Flanfl flekli iplik numara aral›¤›na uyarlan›r:
• Ne 16 ve daha ince iplikler için flanfl 1
(3.2 mm)
• Ne 24 ve daha kal›n iplikler için flanfl 2
(4.0 mm)
• Ne 30-Ne 80 aral›¤›ndaki yüksek
performansl› iplikler için Orbit flanfl bilezikler
kullan›l›r.
• normal profil ve antiwedge profil (asimetrik)
art›k birbirinden çok farkl› de¤il; en iyi
sonuçlar ise kullan›m› giderek artan flanfl
1 N98 profili ile al›nmaktad›r.
‹deal kopça yatak yüzeyinin belirli bir yüzey
yap›s› vard›r. Bu yap›da bafltan afla¤›ya
maksimum yükseklik 0.002 mm’yi aflmamal›d›r
(fiekil 3).
Kopça taraf›ndan bilezi¤e uygulanan bask›;
ipli¤in kal›nl›¤›na, kopçan›n a¤›rl›¤›na, bilezik
çap›na ve i¤ h›z›na göre de¤iflir. E¤er ya¤lama
filmi bozulmaya u¤ramam›flsa her iki sürtünme
eleman›n›n temas yüzeyleri korunur, ancak
ya¤lama filmi bozuldu¤unda çeflitli afl›nmalar
meydana gelir ve metal/metal temas› oluflur.
Bu aflamalarda temas bölgesinde çok yüksek
s›cakl›klar oluflur ve bu bilezik yüzeyine
materyal transferine yol açar (mikrokaynak).
Bu da kopufllara, kopçan›n sabit çal›flmamas›na,
iplik kalitesinde kayba ve bilezi¤in erken
afl›nmas›na yol açar.
Daha önce bahsetti¤imiz yak›n toleranslar›
garanti etmek için, uzun bir dönemde, i¤den i¤e,
özellikle kopça yata¤› yüzeyindeki sertli¤in
giderilmesi için bileziklere özel olarak
yumuflatma ifllemi yap›lmal›d›r. En iyi sonuçlar
ise Bracker Titan bilezikleriyle al›n›r.
Kopça h›z› (metre/saniye)
Kopça h›z›
1.5
1
0.5
0
-0.5
-1
-1.5
1 kopça dönüflü, 0.003 saniye
0.5 mm’lik eksantriklikteki de¤iflim
40 mm bilezik, 20.000 devir/dakika
Franz Oberholzer
Ürün Gelifltirme Müdürü,
Bilezik ve kopçalar
Bracker AG, ‹sviçre
fiekil 2
Sadece bilezik ve i¤in do¤ru
merkezlenmesi halinde, afl›r› gerilim ve
iplik kopufllar›ndan kaç›n›labilir.
15

fiekil 3
Pamuk elyaf›yla boyut bak›m›ndan
yap›lan bu karfl›laflt›rma, yüksek
performansl› bileziklerin tam do¤ru
toleranslar içinde üretilmesine yönelik
talepleri örneklemeli olarak göstemektedir.
fiekil 4
Kopçalar yüksek kalite koflullar›n›
yerine getirmelidir. Böylece yüksek i¤
h›zlar›, uzun servis ömrü ve iyi iplik
kalitesi gibi avantajlar elde edilebilir.
16
Yüzey afl›nmaya dirençli bir kaplamaya sahiptir.
Bu da kopça materyalinin transferini ve böylece
kopça yatak yüzeyinin kaç›n›lmaz olarak tahrip
olmas›na yol açan kopufllar› önler.
Bu geliflmenin özel bir taraf› da Titan bileziklerin
piyasaya ç›kmas›yla art›k klasik yatakl›
bileziklerin gerekli olmamas›d›r. Sadece
bafllang›ç aflamas›nda bir ya¤lama filminin
oluflturulmas› gerekiyor.
Kopçalarda gerekli kalite özellikleri
Kopçan›n boyutsal olarak do¤ruluk
tolerans› 0.05 mm’dir (fiekil 4).
Kopça a¤›rl›klar› ise %+/-3’lük bir tolerans
pay›na sahiptir. Yani bir ISO 31.5 (6/0) kopças›
için izin verilen maksimum farkl›l›k pay› 0.000’95
gramd›r.
Kopçalar›n deforme olmadan kullan›labilmesi
(yay karakteristi¤i) ve de servis ömrünün
art›r›lmas› için kopçalar›n temel materyaline
yumuflatma ifllemi uygulan›r. Kopça ve bilezi¤in
temas noktalar› ifllem s›ras›nda ayn› ›s›l ve
mekanik kuvvetlere maruz kalmaktad›r.
Yüzey, yani temel materyal de sürtünme ve
afl›nmay› azaltmak için finisaj edilir. Kopçalar›n
kullan›lmaya bafllad›ktan k›sa bir süre sonra
kenar bölgesinde çal›flma izleri görülmeye
bafllad›¤›ndan, “Saphir” gibi difüzyon
ifllemlerinin bu konuda etkili oldu¤u
kan›tlanm›flt›r.
Kopçalar, 2 milyona varan partiler halinde
üretilmektedir. Yo¤un üretime ra¤men, her bir
kopça çok yak›n tolerans dahilinde üretilmeli ve
çok yüksek bir üniformite sergilenmelidir.
Bilezik ve kopçalar›n kullan›m ömrü
Elyaf tipine, iplik numaras›na ve performans›na
ba¤l› olarak, kopçalar›n 7 ila 21 günlük bir servis
ömrü vard›r. Bu zaman boyunca kopça 22.000 ila
60.000 km’lik bir mesafe kat eder.
Bileziklerin 2 ila 6 y›ll›k veya daha uzun bir servis
ömrü vard›r. Örne¤in 5 y›l içinde, bir bilezikte
yaklafl›k 50 milyon metrelik ya da bir baflka
deyiflle 1000 kilograml›k Ne 30 ipli¤i e¤irilir.
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
Bilezikler ve kopçalar iplik kalitesini
etkiler
Bilezikler ve kopçalar, tüylülük, neps (neps
oluflumu, bozulma) ve esneklik ve yan› s›ra iplik
kopufllar› üzerinde etkili olurlar. Mukavemet,
hacim, kal›n ve ince yerler üzerinde ise etkili
de¤illerdir.
Do¤ru kopçayla performans artar
Maksimum bir performans potansiyeli elde
etmek do¤ru kopçay› seçmeye ba¤l›d›r. ‹yi
uygulama örneklerine ra¤men, yine de zorlu
durumlarda iplik iflletmesinde denemeler
yapmak gereklidir. Hammadde, ortam ve makina
ayar› gibi performans› etkileyen tüm önemli
faktörler sadece iflletmede ve an›nda
de¤erlendirilebilir.
Her bir uygulama için her zaman sadece birkaç
optimum bilezik ve kopça vard›r, fakat çok say›da
yanl›fl kombinasyon söz konusudur. Her bir
uygulama ile kast edilen; özgün geometri, özgün
iplik numaras› ve özgün h›zd›r. Kopça seçimi bu
nedenle optimum iplik kalitesi ve maksimum
üretim performans› için çok önemlidir.
Maliyete etkisi
Bilezik ve kopçalar›n maliyeti iplik üretiminde
ikinci planda kal›r. ‹plik fiyat› aç›s›ndan bu çok
küçük bir miktard›r. Bilezikler ve kopçalar
birlikte, iplik fiyat›na %0.15’ten daha az bir
oranda etki ederler. Bununla birlikte bir iplik
iflletmesi yanl›fl kopçalar seçerse, yükselen
kopufl s›kl›¤› ve kötü iplik kalitesi nedeniyle
ola¤anüstü yüksek maliyetlerle de karfl›laflabilir.
Geliflmeler
Bracker Titan bilezi¤i flu anda piyasada ve klasik
bileziklere göre her bak›mdan üstündür. Seramik
kaplamal› (Zirkon) ve özel difüzyon ifllemli
(Pyrit), yüksek performansa sahip kopçalar ise
piyasaya sürülme aflamas›nda. Kopçalar için flu
anda yüksek ifllem h›zlar›nda 1000 saatin
üstünde bir servis ömrüne sahiptir.
Özet
Bilezik ve kopçalar›n çok yak›n toleranslarda ve
mümkün olan en iyi üniformite ile üretilmesi
zorunludur. ‹lgili uygulama kümesine göre do¤ru
kopça ve bilezik eflleflmesi, en yüksek kalite ve
performansa ulaflmak için bir önkofluldur.
Sadece bu önemli komponentlerin do¤ru
kombinasyonu ile, bir iplik iflletmesi en yüksek
performans düzeyini garanti edebilir.
fiirket profili
Üretim ve gelifltirmeler:
Bilezikler, kopçalar, kopça takma aleti,
GRETENER iplik masuralar›.
Dünyan›n her yerinde tecrübeli uzmanlarca
verilen dan›flmanl›k hizmetleri.
Ba¤lant›
Bräcker AG
Obermattstrasse 65
CH-8330 Pfäffikon-Zürih,
‹sviçre
Tel +41 44 953 14 14
Fax +41 44 953 14 90
E-mail sales@bracker.ch
Web www.bracker.ch
17

fiekil 1
Yeni panel ile
kolay ifllem
fiekil 2
Grafik ekran, veri giriflini ve
izlenmesini kolaylaflt›r›r.
18
Ring iplik makinalar› -
müflterilere özel ileri boyutta geliflmeler
Rieter G 33 ring iplik makinas› ve K 44
ComforSpin makinas› pazar›n liderleridir.
Bu makinalar ayn› model ad› alt›nda
daha da ileri boyutta ad›m ad›m
gelifltirilmektedir. Müflteriye gerçek
anlamda yarar sa¤layacak özellikler bu
flekilde makinaya dahil edilmektedir.
Bu örnekle, Rieter bir ürünün teknik sorumlulu¤u
ve optimizasyonunun onun piyasaya
sürülmesiyle bitmedi¤ini göstermektedir.
Ürünler sürekli, yo¤un bir yenileme ifllemine tabi
tutulmaktad›r. Yeni özellikler ve böylece G 33 ve
K 44 ring iplik makinalar›n›n müflteriler için
art›r›lan özellikleri afla¤›da de¤erlendirilmektedir:
Kolay, merkezi ifllem
Göze çarpan yeni özellik, grafiksel ekranl›
paneldir (fiekil 1). Bunda gelecekte tüm
makinalarda kullan›lacak olan Rieter’in standart
kontrol ünitesi temel al›nm›flt›r. Kontrol sistemi
kullan›c›larla birlikte gelifltirilmifl ve operatöre
girifl menüleri ile mant›ksal bir s›rada k›lavuzluk
etmektedir. Grafiksel ekranlar kullan›mda
yard›mc› olmaktad›r. Örne¤in h›z e¤rilerini
tan›mlamak ve girifl de¤erlerini kontrol etmek
önemli ölçüde basitlefltirilmifltir (fiekil 2).
Ayr›ca, hata mesajlar› flimdi grafik ve metin
fleklinde gösterilmekte ve bu da hatalar›n yerinin
tespit edilip ortadan kald›r›lmas›n›
h›zland›rmaktad›r.
MEMOset –
Ayarlar› haf›zaya al›r ve aktar›r
MEMOset, 18 farkl› e¤irme parametre ayar›n›n
haf›zaya al›nmas›n› ve daha sonra istendi¤i an
ça¤r›l›p iflleme al›nmas›n› mümkün k›lan yeni bir
yaz›l›m fonksiyonudur. Veriler di¤er makinalara
da aktar›labilir. S›k parti de¤iflimlerinin yafland›¤›
iplik iflletmeleri için bu, artan tasarruf ve kalite
sabitli¤ine katk›da bulunmaktad›r.
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
H›zl›, güvenilir
ve etkin kops de¤iflimi
G 33 piyasaya sürüldü¤ünde SERVOgrip
sayesinde alt sar›ms›z kops de¤iflimi yapmak
yeni bir özellikti ve bunun günümüzde de halen
benzeri yoktur (fiekil 3).
Patenti Rieter’e ait olan SERVOgrip s›k›flt›rma
tac›, elyaf uçuntusunun olmad›¤› temiz bir tak›m
de¤ifltirme ifllemi için makul bir çözümdür. ‹¤in
alt›ndaki altsar›m›n ortadan kalkmas›, elyaf
uçuntusunda belirgin bir azalmaya yol açm›fl,
ayn› zamanda iplikten de bir miktar tasarruf
imkan› sa¤lam›flt›r.
Çok yumuflak bükümlü ipliklerin yan› s›ra kal›n
veya yüksek mukavemete sahip ipliklerin bile
tak›m de¤ifltirme ve kopufl iflleminde hiçbir
sorun yaflanmamaktad›r. Patenti Rieter’e ait olan
yeni bir büküm ayar fonksiyonu ise, e¤irmeye
ara verilmesi s›ras›nda kops ç›kar›ld›¤›nda ipli¤in
kolayl›kla kopar›lmas›n› sa¤layacak flekilde iplik
bükümünü azaltmakta veya art›rmaktad›r (fiekil
4). ‹pliklerin, özellikle yüksek mukavemete sahip
iplikler söz konusu oldu¤unda, elle ç›kar›lmas›na
(makas kullanarak) gerek yoktur. Rieter
ROBOdoff, kendi kendini kontrol eden bir tak›m
de¤ifltirici olarak yüksek ifllem güvenilirli¤i ve
çok k›sa tak›m de¤ifltirme süreleriyle (1 dakika
40 saniye) ikna edici özellikler göstermektedir.
Daha kolay parti de¤iflimi
G 33, çekim sistemi ve i¤ler için ayr› tahriklere
sahip olan FLEXIdraft esnek tahrik konseptiyle
donat›lan ilk ring iplik makinas›d›r. Di¤er
üreticiler ise bu konsepti makinalar›na entegre
etme konusunda bafllang›ç aflamas›ndad›rlar.
Çekim sistemi ve i¤lere yönelik ayr› tahrikler,
iplik numaras› de¤iflimlerinin bir butona
bas›larak yap›lmas›n› mümkün k›lmaktad›r.
FLEXIstart seçene¤i ise FLEXIdraft ve daha ileri
boyutta elektronik/elektrik geliflmeler temel
al›narak gelifltirilmifltir.
Patenti Rieter’e ait olan fonksiyonuyla 4 çekim
sisteminden (makinan›n bafl k›sm›, uç k›sm›,
makinan›n sol ve sa¤ taraf›) her biri, ba¤›ms›z
olarak çal›flt›r›labilir ve durdurulabilir (fiekil 5).
Müflterilerin avantajlar› flunlard›r: her biri
makinan›n dörtte birini tahrik eden dört tahrikli
sistemle e¤irmeyi bafllatma ve e¤irmeye ara
verme. Böylece malzemeden tasarruf, optimum
say›da personel istihdam› ve numunelik nihai
iplik numaras›n›n e¤irilmesi için ideal
önkoflullar sa¤lanmaktad›r.
fiekil 4
Azalt›lan/art›r›lan
bükümle geri sar›m
‹plik ucunun
SERVOgrip’in
s›k›flt›rma
tac›na, uygun
bükümle tutturulmas›
Belirlenmifl
kopufl
pozisyonu
Anja Knick
Ürün Müdürü
Ring ‹plik
fiekil 3
SERVOgrip ile altsar›ms›z tak›m
de¤ifltirme, elyaf uçuntusu ve
iplik kopufllar›n› azaltmaktad›r.
fiekil 4
Belirlenmifl kopufllar için e¤irmeye
ara verilmesi esnas›nda yap›lan
büküm ayar›.
19

fiekil 5
Dört tahrikli e¤irmeye yönelik
FLEXIstart sistemi
20
Ba¤›ms›z i¤ sensörü ISM ile daha
yüksek kalite ve üretkenlik
Rieter taraf›ndan gelifltirilen ISM ba¤›ms›z i¤
sensörü, hem kalite hem de üretimin artmas›na
önemli bir katk› sa¤lamaktad›r. ‹plik kopufllar› ve
kayan i¤leri önlemek için her bir ba¤›ms›z i¤
sürekli olarak izlenir. Ifl›kl› bir k›lavuz sistemi
yard›m›yla çal›flan seçmeli kullan›c› k›lavuzu en
uygun çal›flma yollar›n›n seçimini ve
hatalar›n yerinin h›zla belirlenip düzeltilmesini
mümkün k›lmaktad›r. ISM’nin SPIDERweb veri
toplama sistemiyle kombinasyonu, kapsaml› veri
analizlerini yapma imkan› vermektedir. Örne¤in
iplik kopuflu s›kl›¤›n›n uzun dönemli kay›tlar›, i¤
h›zlar›n›n ayarlanmas›n› sa¤lamaktad›r. E¤irme
pozisyonlar›n›n ya da ring iplik makinas›n›n
verimlili¤i istendi¤i zaman bir bütün halinde
ö¤renilebilir.
Azalan enerji tüketimi
Enerji tüketimi giderek önem kazanmaktad›r.
Rieter ring iplik makinalar›na özgü benzersiz bir
özellik olan ›s› dönüfltürücü INTERcool, kapal›
devre bir so¤utma sistemidir. Bu sistem
arac›l›¤›yla tüm motorlardan ve frekans
inventörlerinden gelen art›k ›s›, dahili bir ›s›
dönüfltürücüsü vas›tas›yla do¤rudan klima
sisteminin egzost hava kanallar› içine sevk edilir.
Böylece iplik iflletmesinde makinalar›n ›s›s›ndan
kaynaklanan s›cakl›k azalmakta, bu da hava
sirkülasyonunda azalmay› ve böylece klima
sisteminin yükünün hafiflemesini sa¤lamaktad›r.
Küçük bir i¤ boynuyla birlikte 4 i¤ tahrik kay›fl›
da enerji tasarrufuna önemli bir katk›da
bulunmaktad›r (fiekil 6).
‹¤ boynu ve onun küçük çap›yla önemli oranda
büyüyen temas yüzeyi, tanjansiyel tahrik
kay›fllar›na göre 4 i¤ kay›fl tahrikiyle çok daha
sabit koflullar›n oluflmas›yla
sonuçlanmaktad›r. Enerji tüketimindeki azalma
hesaplanabilir ölçüdedir. H›zl› ve kolay kay›fl
de¤iflimi de 4 i¤ kay›fl tahrikinin pozitif bir yan
etkisidir.
ECOdrive ise enerji tüketimi aç›s›ndan i¤ ve ring
iplik makinas› tahriklerinin ideal bir modda
çal›flt›r›lmas›n› garanti etmek için gelifltirilen bir
baflka fonksiyondur. Tahrikler böylece, ana
uygulama yelpazesinde optimum verimlilikle
çal›fl›r.
Optimize edilen emifl sistemi
Yükselen elektrik maliyetleri de emifl sisteminin,
enerji tüketimi aç›s›ndan yeniden tasarlanmas›
için bir nedendir. Di¤er sistemlere nazaran halen
daha yüksek bir vakum düzeyinin korunmas›na
ra¤men, enerji tüketimi 2.9 kW daha azalt›lm›flt›r.
Bu da 10 adet makinaya sahip olan ve elektrik
maliyeti 0.086 ‹sviçre Frang›/kW olan bir ring
iplik tesisi için y›lda yaklafl›k 21.000 ‹sviçre
Frang› de¤erinde bir enerji tasarrufu
sa¤lamaktad›r.
Enerji kesintisi art›k kopufllara
yol açm›yor
Enerjinin kesintiye u¤ramas›, ço¤u
zaman kopufllar, üretim kayb›, kalite düflüflü ve
personel müdahalesi ile sonuçlan›r. Ama bu
durum Rieter ring iplik makinalar› için geçerli
de¤ildir. Bir kontrol sistemi elektrik kaynaklar›n›
izlemektedir. Elektrik kesintisi halinde, i¤ tahrik
motoru jeneratör fonksiyonuna ba¤lanmakta ve
makina durma moduna geçerken geri kalan
i¤lere enerji sa¤lamaktad›r (Rieter patentli).
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
Dinamik enerji yaklafl›k 2 saniyelik elekrik
kesintileri için yeterlidir. Ana güç kayna¤› bu
süre içinde yeniden faaliyete geçirilirse, makina
hiç durmadan ayn› h›zda çal›flmaya devam eder.
Elektrik kesintisinin 2 saniyeden fazla sürmesi
halinde ise makina, t›pk› e¤irme s›ras›nda
yaflanan makina durufllar›nda oldu¤u gibi kontrollü
olarak yavafllat›l›r. Bu da makina yeniden
çal›flmaya bafllad›¤›nda iplik kopufllar›n›n meydana
gelmesini önler.
Say›larla ifade edilen baflar›
May›s 2004’te 2000. G 33 makinas›
Tayland’daki Phiphatanakit tekstil flirketine
kurulmak üzere Rieter iflletmelerinden sevk
edilmifltir. Phiphatanakit Textile Co. (PTC) uzun
süredir Rieter müflterisi olup, harman hallaç,
tarak, penye ve ring iplik makinalar› almaktad›r.
fiirketin, kendi dokuma iflletmesinde yüksek
kalitede ürünler üretilmekte ve bunlar›n %80’i
Almanya, ‹ngiltere, ‹talya, Fransa ve ABD gibi
ülkelere ihraç edilmektedir.
Geçen y›l entegre bir tesise yönelik büyük bir
sipariflin bir parças› olarak, bu flirkete 20 adet
G 33 ring iplik makinas› ve 4 adet K 44
ComforSpin makinas› daha teslim edilmifltir.
Tesis, 2004’ün sonunda iflletmeye al›nm›fl ve
2005’in bafl›nda üretime bafllam›flt›r.
Phiphatanakit için, yukar›da bahsedilen
fonksiyonlara ek olarak komple yeni bir tesisi
sat›n almada belirleyici olan faktör flirketin,
servis ve teknolojik destek bak›m›ndan Rieter
ile olan olumlu tecrübesidir.
fiekil 6
Sabit tahrik koflullar› ve
daha düflük enerji tüketimi
21

fiekil 1
AEROpiecing ile yap›lan eklemeler
gözle görülmez. Bu numunede, kasarl›
elyaf›n ekleme noktalar› ancak morötesi
›fl›nlarla görülebilmektedir.
fiekil 2
Güvenilir VARIOclean rotor temizleme.
Yüksek ekleme kalitesi için en iyi
önkoflul.
22
AEROpiecing’li R 40 –
ekleme kalitesinde önemli bir geliflme
Yüksek performansl› dokuma ve örme
makinalar›nda gerçeklefltirilen sonraki
ifllemler iplikler için özel taleplerin
do¤mas›na yol açmaktad›r. Bununla
birlikte, open end ipliklerin üniformite
ve düflük afl›nma gibi olumlu özellikleri
özellikle yak›n geçmiflte pek dikkate
al›nmam›flt›r. Onlar›n ifllenmesinin biraz
daha zor olmas› fazla abart›lm›flt›r.
Halbuki bu, önemli oranda terbiye
iflleminden kaynaklanabilen bir durumdur.
Open end ipli¤inin bir baflka zay›f yan›: daha
düflük bir mukavemete sahip olabilen gözle
görülür eklemeler. Rieter’in yeni AEROpiecing
ifllemiyle bu durum art›k ortadan kalkm›flt›r.
Rieter, AEROpiecing sistemiyle eklemelerin
görünümü ve mukavemetinde bir 盤›r açm›flt›r.
Tüm parametrelerin R 40 robotuyla hassas bir
flekilde kontrol edilmesi, hacimlerinde
minimum art›fl yaflanmas› sayesinde art›k
neredeyse görünmez olan eklemelerin
üretilebilmesini sa¤lamaktad›r. Ayn› zamanda
raporlaman›n do¤rulu¤u, eklemelerin
mukavemeti normal iplik de¤iflim aral›¤›
dahilinde olacak flekilde
gelifltirilmifltir.
Open end iplik – tüm üretim hatt› boyunca
verimlilik
Entegre iplik temizleyicileriyle donat›lm›fl
otomatik open end iplik makinalar›, tek bir
ifllemde tarak veya cer makinas› fleritlerinden
bitmifl çapraz sar›ml› bobinler üretebilir. Üretilen
open end ipli¤i çok iyi bir optik üniformite
sergiler. Open end makinas›ndan ç›kan iplik
bobinleri, ring iplik bobinlerindeki eklemelerin
1/15’inden daha az›n› içerir. Çapraz sar›ml› ring
iplik bobinleri ba¤›ms›z kopslardan oluflur;
bobinde kops bafl›na bir ekleme gelir. Esas›nda
ring ipli¤in open end iplikten daha fazla kal›n yeri
vard›r ve bu nedenle daha çok say›da temizleme
kesimi yap›l›r.
Open end ipliklerle, hiç ekleme yap›lmadan bile
bobin üretmek mümkündür (düflük bir kopufl
s›kl›¤›yla).
Ekleme, open end iplikte özel bir sanat
Ekleme, open end iplik üretiminin önemli bir
k›sm›d›r. E¤irmenin bafllang›c›nda, ipli¤in
ucunun rotor yivine beslenen yeni elyafla
birlefltirilmesi gerekmektedir. Bafllangݍtaki
zorluk böyle bir eklemeyi üretmekti. Gözle aç›kça
görülebilen ve rahats›z edici eklemelerin daha
sonra kumaflta elle temizlenmesi gerekiyordu.
Manuel eklemeler ise sadece 100.000
devir/dakikadan yüksek olmayan rotor h›zlar›nda
güvenilir bir flekilde yap›labilmektedir. Yar›
otomatik ekleme araçlar› ve entegre iplik
temizleyicileriyle kalitede iyilefltirmeler
yap›lmaktad›r.
Daha yüksek üretkenlik seviyesi otomatik
open end iplik makinalar›n› gerektiriyor
Modern e¤irme kutular› çok daha fazla üretkenlik
potansiyeline sahiptir. ‹fle yarar eklemeler için
gerekli hassasiyet ancak otomatik ekleme
sistemleriyle elde edilebilir.
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
Otomatik R 40 open end iplik makinas›nda
bofl bir masurayla çal›flmaya baflland›¤›nda,
ilk ekleme yedek iplikle ç›kar›l›r ve bobine
sar›lmaz. Bu eklemenin kalitesi dolay›s›yla
hiçbir problem yaratmaz.
Bununla birlikte, temizleme kesimi veya iplik
kopuflu nedeniyle en yüksek kaliteye, bobinin
ortas›ndaki eklemeler için ihtiyaç duyulur:
ekleme; görsel olarak mümkün oldu¤unca
dikkati çekmeyen bir ek yeri, sonraki ifllemlerin
güvenilir bir flekilde gerçeklefltirilmesi için
yeterince yüksek ekleme mukavemeti ile eklemede
mümkün olan en yüksek baflar› aras›nda
ideal olan› temsil etmektedir.
‹leri teknolojiyle üstün ekleme kalitesi
E¤irme iflleminde oldu¤u gibi, üstün ekleme
kalitesi en yüksek do¤ruluk seviyesini ve hemen
hemen ayn› koflullar› gerektirir. Dolay›s›yla
ekleme iflleminden önce ilk olarak rotor
temizlenir. R 40’ta bu; döner bir hava üfleyici
kafayla rotor yivini birkaç saniyede temizleyen
VARIOclean sistemi ile gerçeklefltirilir (fiekil 2).
Buna opsiyonel olarak iki s›y›r›c› silindir de ilave
edilebilir. Daha sonra flerit ucu özenle haz›rlan›r.
Böylece ekleme ifllemi hasar görmemifl elyafla
bafllayabilir.
Tam ve do¤ru raporlamayla sa¤lanan
geliflme
Temizlenmifl rotor daha sonra belirli ve
ayarlanabilir bir h›za ulaflt›r›l›r. Bu h›z her bir
ifllemde kesinlikle ayn› düzeydedir. H›z belli bir
seviyeye oturdu¤u zaman, ekleme ifllemi
saniyenin binde biri oran›nda bir hassasiyetle
kontrol edilir. Rotorun h›zlanmas› esnas›nda
ekleme ifllemine giriflen di¤er rakip sistemlerde
ise ekleme uzunlu¤u ve hacim art›fl›ndaki
farkl›l›klar birkaç kat daha yüksektir. R 40’ta
ipli¤in ucu, mümkün olan en k›sa mesafede
e¤irme kutusuna ve ard›ndan rotor yivine
beslenir. Elyaf›n beslenmesi ve ç›kar›lmas›
h›zl› ve hassas bir flekilde gerçeklefltirilir ve
hemen hemen gözle görülemeyen bir ekleme
üretilir. Mekanik toleranslar›n etkisi ise tüm
robot modüllerinde en az düzeye indirilmifltir.
Bu da oldukça yüksek do¤ruluk seviyesine sahip
ifllemi garanti eden bir baflka unsurdur.
AEROpiecing ile iplik-benzeri eklemeler
AEROpiecing ile üretilen iplik-benzeri
eklemelerin sonuçlar›, öncü niteli¤inde bir
baflar›d›r: R 40’taki eklemeler için oldukça küçük
hacim art›fllar› seçimi yap›labilmektedir. Bu
eklemeler hassas single jersey örmelerde bile
gözle görülmez. Laboratuvarda yürütülen
çal›flmalar, AEROpiecing’le üretilen eklemelerin,
çap ve hacim art›fl› aç›s›ndan minimum farkl›l›k
sergiledi¤ini göstermektedir. Ancak, bunun as›l
önemli taraf›, eklemenin mukavemetindeki
farkl›l›¤›n, normal flekilde e¤irilmifl ipli¤inkiyle
ayn› aral›k dahilinde olmas›d›r (fiekil 3). R 40
open end iplik makinas›yla ekleme kalitesinde
sa¤lanan bu nicel yükselifl, AEROpiecing ile
üretilen eklemelerin, di¤er ipliklere göre,
ifllenirken daha az probleme yol açaca¤›
anlam›na gelmektedir: eklemeler neredeyse gözle
görülmezdir ve kaliteleri hemen hemen ipli¤in
kendisininkine eflittir. Sonraki ifllemleri yapanlar
bu avantajlar› yak›nda görecekler.
Uzama (%)
‹pli¤e benzer ekleme kalitesi için yeni AEROpiecing sistemi
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
‹plik
Ne 20, %100 pamuk
C60%
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130
Mukavemet (%)
‹plik Ekleme
Dr. Stephan Weidner-Bohnenberger
Ürün Yönetimi
Rotor Ingolstadt
fiekil 3
Eklemede ipli¤e benzer kalite
özellikleri
23

fiekil 1:
UNIlap’ta üst çekim sistemi
emifl ünitesi
fiekil 2:
UNIlap’ta eski ve yeni alt emifl
ünitelerinin karfl›laflt›rmas›. Yeni üst
emifl ünitesiyle birlikte önemli geliflmeler
sa¤lanm›flt›r.
24
Modernizasyona yönelik çözümler –
ekonomik ve müflteriye özel
Müflterilerin isteklerine ve
ihtiyaçlar›na cevap vermek amac›yla,
Rieter, halihaz›rda kurulu olan
makinalar için müflteriye özel, pratik
çözümler gelifltirmektedir. Böylece
mevcut yat›r›m›n de¤eri korunmakta ve
art›r›lmaktad›r. Bu makalede bu konunun
örnekleri yer almaktad›r. Sözkonusu
çözümler, üretkenlik, kalite ve
güvenilirli¤e odakl› olarak
gelifltirilmektedir.
UNIlap E 32’de yeni çekim sistemi
temizleme ifllemi
Penye haz›rl›¤›, penye iflleminde oldukça önemli
bir aflamad›r. Besleme ve sar›m kafas›, UNIlap’ta
hatas›z vatkalar›n üretilmesinde
önemli bir rol oynamaktad›r. Çekim sistemi de
vatka kalitesi için ayn› önemi tafl›r.
Kolay dönüflüm – maksimum etki
Çekim sisteminin alt ve üst emifl üniteleri
yeniden tasarlanm›flt›r. Temizleme olu¤u ve
s›y›r›c›l› kauçuk üst silindirler, temizleme
bezinin yerini alm›flt›r (fiekil 1). Alt emifl
ünitesi de yeniden tasarlanm›flt›r (fiekil 2).
Belirgin avantajlar ve yararlar
• Temizleme oluklu kauçuk üst silindirler, cer
makinalar› ve penyeler gibi di¤er
makinalarda kalitelerini ortaya koymaktad›r.
• Temizleme olu¤u ve s›y›r›c› b›çaklar›n
kombinasyonu, üst silindirlerin tamamen
temiz tutulmas›n› sa¤lar.
• Optimum hava besleme, tüm çekim sistemi
alan›ndan etkili bir emifli garanti eder.
• Kir birikmesinden dolay› besleme vatkalar›n›n
kirlenmesinin hemen hemen önüne
geçilmifltir.
‹flletmeye yeni çekim sistemi emifl ünitesinin
tesis edilmesi, çal›flma özelliklerini önemli
oranda iyilefltirmekte, bak›m çal›flmalar›n› azaltmakta
ve makina verimlili¤ini yükseltmektedir.
C 4-C 10 taraklar› için yeni besleme
silindiri tahri¤i
Makinalar yeni teknik özelliklerle y›ldan y›la
gelifltirilmifltir. Giderek daha güçlü makina
tiplerinin gelifltirilmesi, gün geçtikçe daha da
k›z›flan rekabet ortam›nda pazardaki
konumumuzu korumam›za en önemli katk›y›
sa¤lamaktad›r. Bu yeni özellikler aras›nda tara¤a
yönelik yeni besleme silindiri tahri¤i de yer
almaktad›r (fiekil 3).
Teknik geliflmeden yararlanma ve ifllem
güvenli¤ini art›rma
Mevcut besleme silindiri tahri¤i (motor,
transmisyon ve takometre), yerini frekans
kontrollü diflli motoru temel alan yeni, daha az
bak›ma gerek duyan ve çok daha hassas bir
tahri¤e b›rakmaktad›r.
Besleme silindiri, tarak flerit kalitesine önemli
bir katk›da bulunmaktad›r. Dolay›s›yla bu
ünitenin mutlak surette hassas bir flekilde
kontrol edilmesi gereklidir.
Bu fonksiyon frekans invertörü taraf›ndan
yerine getirilir. Kademesiz, do¤rudan sinyal
dönüflümü, besleme silindiri h›z›n›n do¤rudan
ayarlanmas›n› mümkün k›lmaktad›r.
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
Sonraki ifllemlerin yarar›na
daha sabit tarak fleridi kalitesi
Besleme silindirinde bir sapmay› tespit etmek ile
sinyali dönüfltürmek aras›nda geçen zaman,
hatas›z tarak flerit kalitesi için gerçekten çok
önemlidir. Yeni besleme silindiri tahri¤i, bu
konudaki flartlar› önemli ölçüde yerine
getirmektedir.
Yeni besleme silindiri tahri¤i, sadece daha sabit
bir tarak fleridi kalitesi sa¤lamakla kalmamakta,
ayn› zamanda sonraki ifllemlerde
verimlili¤i önemli oranda art›rmaktad›r.
Kalifiye tesis teknisyenleri ve elektrikçilerle, yeni
besleme silindirine geçifl, oldukça h›zl› ve etkili
bir flekilde yap›labilmektedir.
R1 open end iplik makinas› için yeni
çözümler
Rieter R1 open end iplik makinas›na yönelik iki
yeni dönüflüm kiti sayesinde bak›m ihtiyac›
azalmakta, ifllem güvenilirli¤i ise artmaktad›r.
Bunlar; LPGS lazer destekli robot
konumland›rma sistemi ve rotor temizli¤ine
yönelik yeni AIRtransfer ba¤lant› ünitesidir.
Her iki modernizasyon da, müflterilerin kendi
kalifiye personeli taraf›ndan tesise monte
edilebilecek flekilde tasarlanm›flt›r.
LPGS ile robotun temass›z
merkezlenmesi
Rieter Lazerli Konumland›rma Sistemi (LPGS),
robotun temass›z merkezlenmesi için en son
lazer teknolojisini kullanmaktad›r.
R 1’in robotu rotor pozisyonuna genellikle
travers ray›ndaki mekanik bir kertikle ortalan›r.
Hans Speich
Rieter Parts Winterthur
Jörg Feigl
Rieter Parts Ingolstadt
fiekil 3
Yeni besleme silindiri tahri¤ine geçifl,
ifllem güvenli¤ini ve flerit kalitesinin
sabitli¤ini art›rmaktad›r.
25

fiekil 4
Robotun bir lazerle temass›z merkezlenmesi,
tam do¤ru bir konumland›rmay› garanti eder.
26
Ancak, bu kertikler zamanla afl›n›r. K›lavuz yivin
kenarlar› yuvarlaklaflt›¤›ndan, otomatik traversin
rotor pozisyonuna tam do¤ru bir flekilde
konumland›r›lmas› giderek güçleflir.
Rieter LPGS’ye geçifl ise mekanik
merkezlemenin yerini temass›z lazer teknolojisinin
almas› anlam›na gelmektedir.
E¤irme kutusuna tam do¤ru bir flekilde
merkezleme
E¤irme iflleminin bafllang›c›ndaki
konumland›rma için art›k, robota, e¤irme
kutusuna monte edilen bir reflektöre yönelik
lazer ›fl›n›yla (fiekil 4) k›lavuzluk edilmektedir.
Robota yerlefltirilen diyot lazer, maksimum
emniyet ve güvenilirlik sa¤lamaktad›r.
Frekans kontrollü servo motor, e¤irme
pozisyonu önünde tam do¤ru bir merkezlemeyi
garanti etmektedir.
E¤irmeyi bafllatma prosesi böylece daha
güvenilir olmaktad›r. Geliflen baflar› oran›
makinan›n verimlili¤inin yükselmesini
sa¤lamaktad›r. Bu çözüm, robotun k›lavuz
ray›ndaki afl›nmas›n› önlemektedir. Travers motoru
için afl›r› yüklü ba¤lant›lardan
vazgeçilebilmekte ve ipli¤in metal tozuyla kirlenmesinin
önüne geçilmektedir.
Problemsiz dönüflüm
Rieter LPGS ile yap›lan modernizasyon flunlar›
içermektedir:
• iki-h›z travers motorunun yerini frekans
kontrollü bir servo motor almaktad›r
• lazer sensörü ve ek bir kontrol ünitesinin
montaj›
• delme plakalar›yla e¤irme pozisyonlar›na
reflektörlerin yerlefltirilmesi
• transformatörün yerini robotun almas›
‹lave MULTIcontrol kontrol ünitesi ise yukar›daki
paragrafta bahsedilen Rieter AIRtransfer
sistemine dönüflümü kontrol etmek için de
kullan›labilmektedir. Bu nedenle her iki dönüflüm
çözümüne yönelik olarak sadece tek bir kontrol
ünitesi yeterli olmaktad›r.
AIRtransfer ile rotor temizlemede geliflme
R1 open end iplik makinas›, pnömatik bir rotor
temizleme sistemiyle donat›lm›flt›r. Bas›nçl› hava,
makinan›n uç k›sm›ndaki pnömatik bir ünite
vas›tas›yla beslenir. Rotor temizli¤i, e¤irme kutusundaki
ba¤›ms›z valflerle harekete geçirilmektedir.
AIRtransfer sistemine geçiflle birlikte rotor
temizli¤ine yönelik bas›nçl› hava, do¤rudan robot
vas›tas›yla beslenmektedir. Ayarlanan
temizleme seviyeleri sayesinde temizleme
iflleminde geliflme sa¤lanm›flt›r.
Robot, ekleme ifllemi için e¤irme pozisyonunun
önüne merkezlenir. Daha sonra tamamiyle e¤irme
pozisyonuna ba¤lant›l› olan bas›nçl› hava ünitesi
ve kutulara eriflir. Robota monte edilen
MULTIcontrol kontrol ünitesi, e¤irme
pozisyonunda rotor temizli¤ini gerçeklefltirir ve
kontrol eder.
Rieter Link 2/05

Rieter Link 2/05
AIRtransfer sayesinde bas›nçl› hava kayb›
azal›yor
Rieter AIRtransfer’in bafll›ca avantajlar›ndan biri de
hatal› veya hatal›/gözenekli hava besleme
hatlar›ndan kaynaklanan bas›nçl› hava kayb›n›n ortadan
kalkmas›d›r. Makinan›n uç k›sm›ndaki
pnömatik üniteden, makina içinden geçen, rotor
temizlemeye yönelik tüm hava hatlar›, AIRtransfer
ile birlikte art›k ortadan kalkm›flt›r.
Rotor temizlemeye yönelik bas›nçl› hava, do¤rudan
robot vas›tas›yla beslenmektedir. Bunun bir baflka
avantaj› da tüm e¤irme pozisyonlar›nda sabit bir
bas›nc›n olmas›d›r. fiimdiye dek
kullan›lan sistemde bulunan uzun borular, e¤irme
pozisyonlar›n›n makinan›n uç k›sm›ndan daha
büyük bir mesafede olmas›na, dolay›s›yla daha az
bas›nçl› havayla beslenmesine yol açmaktad›r.
Yeni temizleme program› – AIRtransfer ile
bas›nçl› havadan tasarruf
fiimdi Rieter AIRtransfer, bas›nçl› havayla etkili bir
rotor temizleme ifllemi için afla¤›daki çeflitli
programlar› sunmaktad›r:
• Standart temizleme
• AIRpulse: bas›nçl› hava, rotor aras›ndan sabit
aral›klarla üflenir
• AIRsave: bas›nçl› hava sadece rotor
yavaflça dönmeye bafllad›¤›nda aç›l›r
• PREclean: hafif aç›k bir bafll›kla rotor
temizleme (döner bafll›klar kullan›ld›¤›nda
yararl› bir uygulamad›r)
AIRtransfer’in yerlefltirilmesi kolayd›r
Bu dönüflüm birkaç ad›mda gerçeklefltirilebilir.
‹lk önce mevcut rotor temizleme sistemi kapat›l›r.
E¤irme kutusundaki mevcut rotor temizleme
valflerinin ç›kar›lmas›na gerek yoktur.
Bir sonraki ad›mda, destekler ve ba¤lant› parçalar›
(fiekil 5) bölümlere eklenir.
Ard›ndan bas›nçl› hava transfer ünitesi, bas›nçl›
hava borular›, pnömatik valfler ve
kontrol sistemi, robota monte edilmelidir.
Bu örnekler, mevcut makinalar üzerinde yap›lan
küçük modernizasyonlar›n nas›l büyük faydalar
sa¤lad›¤›n› aç›kça ortaya koymaktad›r.
fiekil 5
AIRtransfer’e yönelik ba¤lant› parçalar›n›n
yerlefltirilmesi kolayd›r.
AIRtransfer, bas›nçl› hava kayb›n› önler ve
R 1’de sabit bas›nçl› hava koflullar›n›n
olmas›n› garanti eder.
27

28
Rieter Tekstil Sistemleri bir kez daha
10. Uluslararas› ‹zmir Tekstil ve
Haz›r Giyim Sempozyumu’nda
10. Uluslararas› ‹zmir Tekstil ve Haz›r Giyim
Sempozyumu, 27-30 Ekim 2004 tarihleri
aras›nda Çeflme’de düzenlenmifltir. Üç y›lda bir
düzenlenen bu sempozyum, Ege Üniversitesi
taraf›ndan organize edilmektedir. Ege
Üniversitesi Türkiye’nin en büyük tekstil e¤itim
kurumudur. 1000’in üzerinde kat›l›mc› say›s›yla
organizasyona ilgi yine çok büyük olmufltur.
Aç›l›fl konuflmalar›n›n ard›ndan, 27 Ekim 2005
çarflamba akflam› yap›lan aç›l›fl töreninin en
çarp›c› yan› çeflitli makina üreticilerinin yapt›¤›
sembolik makina ba¤›fllar› olmufltur. Çok say›da
misafirle, bu sunumlar bir flenlik havas›nda
geçmifltir.
Fritz Morger (Bölge Sorumlusu) Ege
Üniversitesi’ne Rieter ad›na bir R 40
open end iplik makinas› hediye etmifltir.
Uygulamal› e¤itim salonuna yerlefltirilecek olan
bu makinan›n resmi devri için için 2005’in ilk
çeyre¤inde bir seromani düzenlenmifltir.
Rieter Tekstil Sistemleri sempozyumda ayr›ca
iki teknik konuda sunum yapm›flt›r. Rieter
Usti’den Radoslav Jirges yeni yar› otomatik
open end iplik makinas› BT 923’ü tan›tm›flt›r.
Urs Flach da yeni C 60 yüksek performansl›
tarak makinas› ile ilgili bir konferans vermifltir.
‹lginin yo¤un oldu¤u konferanslar› müflteriler
ve konuflmac›lar aras›nda geçen ilginç teknik
tart›flmalar takip etmifltir.
Rieter, 2005’te tekstil makina fuarlar›nda
Rieter, 2005 y›l›nda yine belli bafll› ticari
fuarlarda yer alacak. 3-7 Haziran 2005 aras› bizi
fiangaytex’te Salon 7, Stand 7D11’de; 17-21
Ekim aras› ise Singapur’daki ITMA Asya 2005’te,
Salon 2, Stand 2D-25’te bulabilirsiniz.
Ziyaretinizi sab›rs›zl›kla bekliyoruz.
Rieter Link 2/05