bayburticd2009.pdf 6984KB May 03 2011 12:00:00 AM

..T.C.BAYBURT VALĠLĠĞĠĠL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜĠL ÇEVRE DURUM RAPORU20091

İÇİNDEKİLERSayfaA. COĞRAFĠ KAPSAM...................................................................................................20B. DOĞAL KAYNAKLAR................................................................................................29C. HAVA (ATMOSFER VE ĠKLĠM)..................................................................................37D. SU..............................................................................................................................58E. TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMI...............................................................................64F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER..................................................................73G. TURĠZM....................................................................................................................123H. TARIM VE HAYVANCILIK .......................................................................................134Ġ. MADENCĠLĠK ...........................................................................................................144J. ENERJĠ.....................................................................................................................147K. SANAYĠ VE TEKNOLOJĠ .........................................................................................150L. ALTYAPI, ULAġIM VE HABERLEġME….................................................................157M. YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUS..........................................................................171N. ATIKLAR...................................................................................................................185O. GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠM.........................................................................................188P. AFETLER.................................................................................................................192R. SAĞLIK VE ÇEVRE.................................................................................................203S. ÇEVRE EĞĠTĠMĠ.......................................................................................................208T. ÇEVRE YÖNETĠMĠ VE PLANLAMA.........................................................................2092

A. COĞRAFĠ KAPSAMA.1. GiriĢ ………………………………………………………………………………….…………………………..…………..20A.2. Ġl ve Ġlçe Sınırları………………………………..…………………………………………………….…..……….21A.3. Ġlin Coğrafi Durumu……………………………………………………………………………….……………..21A.4. Ġlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu……..……….………………………………23A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi………………………………………………….……………………….…..25A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma……………………………………………………………….…..27A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya…………………………………………………………………………....28B. DOĞAL KAYNAKLARB.1. Enerji Kaynakları…………………………………………………………..……………………..….………….29B.1.1. GüneĢ……………………………………………………………………………..…………..………...............29B.1.2. Su Gücü……………………………………………..……………..…………..………….………….………...….29B.1.3. Kömür…………………………………………………………………………………..………………….…….……….29B.1.4. Doğalgaz………………………………………………………………….…………………………..….……………29B.1.5. Rüzgar………………………………………………………………………….……………..…………….………....29B.1.6. Biyokütle…………………………………………….………….…………………………….………….………...29B.1.7. Petrol……………………………………………………………………………..………………..…………….……...29B.1.8. Jeotermal Sahalar……………………………………………………………….………...……….…….….29B.2. Biyolojik ÇeĢitlilik……………………………………………………………………..….….….30B.2.1. Ormanlar………………………………………………..………………………………………….…….….….…...30B.2.1.1. Odun Üretimine Ayrılan Tarım AlanlarıB.2.2. Çayır ve Mera…………………………………………………….………………………..………….……………30B.2.4. Flora……………………………………………..…………………….………………………………..……….….…….31B.2.3. Sulak Alanlar……………………………………………………….…………………………………….………….31B.2.5. Fauna…………………………….……………………………………………………………….…..………….….....31B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanlarıve Diğer Hassas Yöreler…………………………………………………...........…………….…….……...31B.3. Toprak……………………………………………………………………………………………………………………..…31B.4. Su Kaynakları……………………………………………………………….…………………………...….………32B.4.1. Ġçme Suyu Kaynakları ve Barajlar………………………….………………………..…..…….33B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları……………………………………………………………………..…….…..………34B.4.3. Akarsular……………………………………………………………………………………………………………….34B.4.4. Göller ve Göletler…………………………………………………………………………………………………34B.5. Mineral Kaynaklar…………………………………………………………………….………..……….….....35B.5.1. Sanayi Madenleri…………………………………………………………………………………………..…...35B.5.2. Metalik Madenler…………………………..……………………......................................35B.5.3. Enerji Madenleri……………………….………………………..……………………………….…….….…...36B.5.4. TaĢ Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler..…...….36.C. HAVA (ATMOSFER VE ĠKLĠM)C.1. Ġklim ve Hava…………………………………………………………………..…...…………………37C.1.1. Doğal DeğiĢkenler………………………………………………………………….…..………………......37C.1.1.1. Rüzgar………………………………………………………………………………....…..…………………..…..373

C.1.1.2. Basınç……………………………………………………………………………………………………………………..49C.1.1.3. Nem…………………………………….……………………..………………….……..……………….…….………..49C.1.1.4. Sıcaklık……………………………………………………….………………………………………….…….…….….49C.1.1.5. BuharlaĢma………………………………………………………………............................……...49C.1.1.6. YağıĢlar…………………………………………………………….………………………………………….…….….49C.1.1.6.1. Yağmur……………………………………………………………..……………………………….….……..…..49C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı…………………….……………………………………...……..….…….50C.1.1.7. Seller…………………………………………………………………………….……………..………….……….…….50C.1.1.8. Kuraklık…………………………………………………………………………...………………………………….…50C.1.1.9. Mikroklima…………………………………………………….……………………………………….…..……....50C.1.2. Yapay Etmenler………………………………………….………………………………………….…………….50C.1.2.1. Plansız KentleĢme………………………..………………………………………………….…………...50C.1.2.2. YeĢil Alanlar………………………………..………………...…………………………………………………..50C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar…………………………………………………………………………50C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar………………………………………………..……….…..….…..………….51C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar………………………………….…………….....….51C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları…………….……………....……..…..52C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman………………….………..….………….…….52C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları………………………………………………………....……..54C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları………………………………………….…………………...…….…..54C.2.4. Azot Oksit (NOx) EmisyonlarıC.2.5. Hidrokarbon ve KurĢun Emisyonları…………………………………….……..…...……..55C.3. Atmosferik Kirlilik…………………………………………………...........……………….…..55C.3.1. Ozon Tabakasının Ġncelmesinin Etkileri……………………………………….…………….55C.3.2. Asit YağıĢlarının Etkileri………………………………….………………………………..……..…….….55C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri………………………….……..56C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri……………………………………………….………………….……………………56C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri……………………………………………….…………..………………………56C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri………………………………………..…….………….……………….………56C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri……………………..……………..…………………..56C.4.1.4. Ġnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri………………………………..……..………..…………….57C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri……………….…….………...57D. SUD.1. Su Kaynaklarının Kullanımı………………………………………………………………...58D.1.1. Yeraltı Suları………………………………………………………………..…………………………………….…...58D.1.2. Jeotermal Kaynaklar……………………………………….……………………………………….…………59D.1.3. Akarsular…………….……………………………………………………………………………………………….…….60D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar……………………………………………………….…………….60D.1.5. DenizlerD.2. Doğal Drenaj Sistemleri………………………………………………………….…………...62D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri….………….………..….62D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik……………………………………………………………………….…….………..62D.3.2. Akarsularda Kirlilik………………………………………………………………………………….…………….62D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik………………………….……….……...…….62D.3.4. Denizlerde Kirlilik4

D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve PolitikalarıD.5. Su Kaynaklarında Kirlilik EtkenleriD.5.1. TuzlulukD.5.2. Zehirli GazlarD.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı KirlilikD.5.4. Ağır Metaller ve Ġz ElementlerD.5.5. Zehirli Organik BileĢiklerD.5.5.1. SiyanürlerD.5.5.2. Petrol ve TürevleriD.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve BifenillerD.5.5.4. Pestisitler ve Su KirliliğiD.5.5.5. Gübreler ve Su KirliliğiD.5.5.6. Deterjanlar ve Su KirliliğiD.5.6. ÇözünmüĢ Organik MaddelerD.5.7. PatojenlerD.5.8. Askıda Katı MaddelerD.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su KirliliğiE. TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMIE.1. Genel Toprak Yapısı…………………………………………………………...……………………64E.2. Toprak Kirliliği…………………………………………………………….……………..……………………………...68E.2.1. Kimyasal Kirlenme……………………………………………..…….….…………..……………………..…..69E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme……………………………………….…….………….……………………..…………69E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme……………………………………………….………….………………….…………….69E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme………………………………………………….……..…………………………….……...69E.3. Arazi…………………………………………………………………………………….…………………………………………..69E.3.1. Arazi Varlığı…………………………………………………...……….…………………….……………………………70E.3.1.1. Arazi Sınıfları…………………………………………………….……………….………………………………..…70E.3.2. Arazi Problemleri…………………………………………………………..………………………………………….71F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.1. Ekosistem TipleriF.1.1. Ormanlar……………………………………………………………..……………………..………………………………73F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı…………………………...………….…………………..………………..73F.1.1.2. Ġlin Orman Envanteri………………………………………...……..…………………………………………73F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları……………………..…..……………………...……………… ………74F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet KonularıF.1.2. Çayır ve Meralar…………………………………………………..…….….……...…………………………………75F.1.3. Sulak AlanlarF.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.)F.2. Flora…………………………………………………………………..…………..…….…………….…………………………..76F.2.1. Habitat ve Toplulukları………………………………………..……….……….………….…………….……..113F.2.2. Türler ve Populasyonları………………….…………………..…….…………………………….………....113F.3. Fauna…………………………………………………………………….……………….…………………...........……...113F.3.1. Habitat ve TopluluklarıF.3.2. Türler ve Populasyonları…………………….….….……………….…………………………………………113F.3.3. Hayvan YaĢama Hakları………………….….….…………………….…………………..…………….……1135

F.3.3.1. Evcil Hayvanlar…………………………..…………..…..…………………………………..…………………………………………...113F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar……………………………………………………………………………………………………..……….……..113F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar…………………………………………………………………………..…………….………………………...113F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar….…..113F.3.3.3. Hayvan Hakları Ġhlalleri……………………………………………………………….…………………………………….…..…..114F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü KuruluĢlarla ĠĢbirliği ………………….……………………………..114F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin Ġsteneceği Alanlar….…114F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli AlanlarF.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu‟nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3.Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “TabiatKoruma Alanları”………………………………………………………………………………………………...………….114F.4.1.2. 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı‟nca Belirlenen“Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı YerleĢtirmeAlanları”……………………………………………………………………………………………………………………………….114F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu‟nun 2. Maddesinin “a -Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”,“Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun(2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu‟nun Bazı MaddelerininDeğiĢtirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ĠlgiliMaddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili YapılanAlanlar………..……………………………………………………………………………………..……….…………………….114F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Ġstihsal ve ÜremeSahalarıF.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete‟de Yayımlanan Su Kirliliği KontrolYönetmeliği‟nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete‟de YayımlananYönetmelikle DeğiĢik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan AlanlarF.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete‟de Yayımlanan Hava KalitesininKorunması Yönetmeliği‟nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri”F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu‟nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından “ÖzelÇevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve Ġlan Edilen AlanlarF.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu‟na Göre Koruma Altına Alınan AlanlarF.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan YerlerF.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen AlanlarF.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin AĢılattırılması Hakkında KanundaBelirtilen AlanlarF.4.1.12. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen AlanlarF.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete‟de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen AlanlarF.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası SözleĢmeler Uyarınca Korunması Gerekli AlanlarF.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete‟de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Avrupa‟nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarını Koruma SözleĢmesi” (BERNSözleĢmesi) Uyarınca Koruma Altına AlınmıĢ Alanlardan “Önemli Deniz KaplumbağasıÜreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku YaĢama veÜreme Alanları”F.4.2.2. 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete‟de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Akdeniz‟in Kirlenmeye KarĢı Korunması SözleĢmesi” (Barcelona SözleĢmesi) UyarıncaKorumaya Alınan Alanlar6

F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete‟de Yayımlanan “Akdeniz‟de ÖzelKoruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel Koruma Alanı”Olarak BelirlenmiĢ AlanlarF.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği SeçilmiĢ BirleĢmiĢ Milletler ÇevreProgramı Tarafından YayımlanmıĢ Olan “Akdeniz‟de Ortak Öneme Sahip 100 KıyısalTarihi Sit” Listesinde Yer Alan AlanlarF.4.2.2.3. Cenova Deklerasyonu‟nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz‟e Has Nesli TehlikedeOlan Deniz Türlerinin” YaĢama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal AlanlarF.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete‟de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesi” nin 1. ve 2. MaddeleriGereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras”ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal AlanlarF.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete‟de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Özellikle Su KuĢları YaĢama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip SulakAlanların Korunması SözleĢmesi” (RAMSAR SözleĢmesi) Uyarınca Koruma AltınaAlınmıĢ AlanlarF.4.3. Korunması Gereken AlanlarF.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak TesbitEdilen ve YapılaĢma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan,Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.)F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve AraziKullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, YağıĢa Bağlı Tarımda Kullanılan I.ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı…………………...121F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı,Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 MetreyiGeçmeyen Derinlikleri Kapsayan, BaĢta Su KuĢları Olmak Üzere Canlıların YaĢamaOrtamı Olarak Önem TaĢıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu AlanlarınKıyı Kenar Çizgisinden Ġtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan KalanYerlerF.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltısuyu ĠĢletme SahalarıF.4.3.5. Bilimsel AraĢtırmalar Ġçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye DüĢmüĢ veyaDüĢebilir Türler ve Ülkemiz Ġçin Endemik Olan Türlerin YaĢama Ortamı Olan Alanlar,Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz ÖzelliklerdekiJeolojik ve Jeomorfolojik OluĢumların Bulunduğu Alanlar7

F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın RekrasyonelKullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden OlmadanYönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar(*) Hassas Yöreler Kapsamına Giren F.4. Bölümündeki Alanlar Ġçin Ġstenen BilgilerG. TURĠZMG.1. Yörenin Turistik Değerleri………………………………………………………………………………………….…..………123G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri………………………………………………………………….………………….…..….…….…123G.1.1.1. KonumG.1.1.2. Fiziki ÖzelliklerG.1.2. Kültürel Değerler……………………………………………………………………….………….………………………..……….123G.2. Turizm ÇeĢitleri……………………………………………………………………..……………………………………….…….…..132G.3. Turistik Altyapı………………………………………………………………..………………………………….……….…………....132G.4. Turist Sayısı………………………………………………………………………………………..………………………….………...…133G.5. Turizm Ekonomisi……………………………………………………………………………………………………….…….….…..133G.6. Turizm-Çevre ĠliĢkisi…………………………………………………….……………………………………………….….………133H. TARIM VE HAYVANCILIKH.1. Genel Tarımsal Yapı…………………………………………………………………………..…………………….…..………..134H.2. Tarımsal Üretim…………………………………………………………………………..……………………………….…………….135H.2.1. Bitkisel Üretim……………………………………………………………..…………………………………………………….……..136H.2.1.1. Tarla Bitkileri…………………………………………………………….………………………………………….………………..136H.2.1.1.1. BuğdaygillerH.2.1.1.2. Baklagiller…………………………………………………………………………………………………………….….…….….136H.2.1.1.3. Yem Bitkileri …………………………………………………………………………………………..………………….……...137H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler………………………………......................…………………………..…………….…...137H.2.1.2. Bahçe Bitkileri………………………………………………………………….………………………….………………..…….…137H.2.1.2.1. Meyve Üretimi………………………………………………..……………………………………….……….……..…….….137H.2.1.2.2. Sebze Üretimi……………………………………………………………………………..…………………….….………....138H.2.1.2.3. Süs Bitkileri………………………………………………………………………………………….……………………..…..….138H.2.2. Hayvansal Üretim……………………………………………………………….…………………..……………….………...…..138H.2.2.1. BüyükbaĢ Hayvancılık ………………………………………………………………..………………….…………...…..138H.2.2.2. KüçükbaĢ Hayvancılık …………………………………………………………………….……..…………….....……..139H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi)…………………………….…..…………..……….………. …….139H.2.2.4. Su Ürünleri……………………………………………………………………………………………………………................139H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı …………………….……………………………………………………………………………….……...….140H.2.2.6. Arıcılık ve Ġpekböcekçiliği………………..……..…………..………………………………………….……….…..….140H.3. Organik Tarım………………………………………………………..……………………..…………….…………………....………142H.4. Tarımsal ĠĢletmeler………………………………………………………………………………………….………………….………143H.4.1. Kamu ĠĢletmeleri ………………………………………………….……………………………….…..….……………….……....143H.4.2. Özel ĠĢletmeler…………………………………………………..………………….……………..….…………………….………...143H.5. Tarımsal Faaliyetler…………………..………………..……………………………………………………………………….....143H.5.1. Pestisit Kullanımı …………………………………………………………………….……………..…………………………...….143H.5.2. Gübre Kullanımı ……………………………………………………………………………………………………..…………..…...143H.5.3. Toprak Kullanımı………………………………………………………………………..…..…………..…………………………….1438

I. MADENCĠLĠKI.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve TaĢ Ocakları NizamnamesineTabi Olan Doğal Malzemeler……………………………………………………………………….……………..………………...144I.1.1. Sanayi Madenleri…………………………………………………………………………………………………....………….………144I.1.2. Metalik Madenler…………………………………………………………………………….………….……….….….………………144I.1.3. Enerji Madenleri…………………………………………………………………………….…………….…………..………………..144I.1.4. TaĢ Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler………….…..….….………...146I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri…………………..……….….…….……..146I.3. Cevher ZenginleĢtirme…………………………………………………………………….………………………..….…….……146I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri…………………………………………..….…….…..146I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım AmacıylaYapılan Rehabilitasyon ÇalıĢmaları……………………………………….…………………………………….……146J . ENERJĠJ.1. Birincil Enerji Kaynakları…………………………………………………………….……………..…….……….……..……147J.1.1. TaĢkömürü…………………………………………….…………………………………………………………………………………….147J.1.2. Linyit……………………………………………………………………………………………………………………………………………….147J.1.3. AsfaltitJ.1.4. Bitümlü ġistJ.1.5. Hampetrol………………………………………………………………………...………………………….….……..……….……….147J.1.6. Doğalgaz………………………………………………………………….………………….…………….……………………………….147J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)J.1.8. OrmanJ.1.9. HidrolikJ.1.10. Jeotermal…………………………………………………………….…………..…………….……………………………………….147J.1.11. GüneĢ……………………………………………………………………….……………...………….………………….…………..…147J.1.12. Rüzgar……………………………………………………………………….……………………………….…………………………...147J.1.13. Biyokütle..J.2. Ġkincil Enerji Kaynaları…………………………………………………………………….……..……………....…………..148J.2.1. Termik Enerji…………………………………………………………………………………….…..…………………….…………..148J.2.2. Hidrolik Enerji………………………………………………………………………………...………………..………………………148J.2.3. Nükleer Enerji……………………………………………………………………………….………………………………………….148J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi ÜretimiJ.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı…………….…………...........…..………………....148J.4. Enerji Tasarrufu Ġle Ġlgili Yapılan ÇalıĢmalar………………………..….…..…………….…………....149K. SANAYĠ VE TEKNOLOJĠK.1. Ġl Sanayinin GeliĢimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler….…..150K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması………………………………………..…………….…....150K.3. Sanayinin Ġlçelere Göre Dağılımı…………………………………………………………………….……….……..152K.4. Sanayi Gruplarına Göre ĠĢyeri Sayıları ve Ġstihdam Durumu…………………….….…...152K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı……………..…..……155K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler……………..…….…….155K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği……………………………….…....…….……1559

K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği………………………………….…….…….…….156K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği………………..………….…….….…….156K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği………………………………….…..……156K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar…………………………………….……….……....…...156K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı…………………………….………………………………….....…..156L. ALTYAPI, ULAġIM VE HABERLEġMEL.1. Altyapı…………………………………………………………………………………………………………..…………………………..157L.1.1. Temiz Su Sistemi………………………………………………….………………………..………….….………………...157L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi……………….………….……………………157L.1.3. YeĢil Alanlar……………….……………………………………………………………………………………………….……..157L.1.4. Elektrik Ġletim Hatları…………………………………………………………………………..……….……………………157L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları...……………………………………………….……………………..…….……………………157L.2. UlaĢım…………………………………………………………………………………………………..……………..…………………..158L.2.1. Karayolları……………………………………………………………………………....……………………….….……………….158L.2.1.1. Karayolları Genel…………………………………………………..………………………………….….…………………158L.2.1.2. UlaĢım Planlaması…………………………………………….……………………….…………..…………….……...165L.2.1.3. Toplu TaĢım Sistemleri……………………………….………………………………….…….….………………...165L.2.1.4. Kent Ġçi Yollar……………………………………………….………..…………………………………..……………..……165L.2.1.5. Araç Sayıları……………………………………...……………………………………………….…….….………..……...165L.2.2. Demiryolları……………………………………………………………………………………….………………..………….…...166L.2.2.1. Kullanılan Raylı SistemlerL.2.2.2. TaĢımacılıkta DemiryollarıL.2.3. Deniz, Göl ve Nehir TaĢımacılığı……………………………..………..……………………….……………..166L.2.3.1. LimanlarL.2.3.2. TaĢımacılıkL.2.4. Havayolları……………………………………………………………….………………….………….…………..………………166L.3. HaberleĢme…………………………………………………………..………..……………………….…………………………..166L.4. Ġlin Plan Durumu………………………………………..………………………….……………….…………..………………166L.5. Ġldeki Baz Ġstasyonları…………………………..………………………………..……..….….……………..……………168M. YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUSM.1. Kentsel ve Kırsal Planlama……………………………………………………………….……………….……....171M.1.1. Kentsel Alanlar…………………………………………………………………………….……….….……….……..…….171M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri……….…………………….….………………………171M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni…………………………………………………..…….….….……………………….171M.1.1.3. Planlı Kentsel GeliĢme Alanları………………………………………………..….…………..…..…….171M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk……………………………..…………………….....….…………….……..171M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları………………………………..…………………………..…….……..………….171M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi……………………….………………………………..….….………….…….171M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar……..……………….....….171M.1.2. Kırsal Alanlar……………………………...………………………………………..………………...………..…….………172M.1.2.1. Kırsal YerleĢme Deseni…………………………………………………….……..….…….…………….….….172M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti………………………………………….……………………………….…..….………………….……..172M.2. Altyapı………………………………………………………………..……………………………………..………………….…..….172M.3. Binalar ve Yapı ÇeĢitleri………………………………….……………………………….……………..…….……..172M.3.1. Kamu Binaları…………………………………………………………….………………….….……………………….…...17210

M.3.2. Okullar………………………………………………………………………………………………………………………………….173M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri……………….…………………………………………………………………176M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler………………………………………………….……………..…………...……..176M.3.5. Endüstriyel Yapılar………………………………………………….………….…………………….……….…….....177M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar…………………………………………………………………….…………….177M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar………………………………………….……..…….177M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar………………………………….…………………………………….…………….……………177M.3.9. Kırsal Alanda YapılaĢma………………………………………………………………….………….……....……177M.3.10.Yerel Mimari Özellikler……………………………………………………………………….……….……………..177M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller……..……………….…………….……..…….178M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı…………………………………………………………….……………………….……….....178M.4.1. ĠĢ Alanları ve ĠĢsizlikM.4.2. Göçler………………………………….………………………………………………………….…………………….…….……..178M.4.3. Göçebe ĠĢçiler (Mevsimlik)……………………………………………..…………………..………….…………180M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı………………………….…………………………………….……….180M.4.5. Konut Yapım Süreçleri………………………………………………………….…………….…….…………….….180M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri………………..………………….………..…….………….180M.5. YerleĢim Yerlerinin Çevresel Etkileri………………………………………………….….…..………….180M.5.1. Görüntü KirliliğiM.5.2. Binalarda Ses Ġzolasyonu………………………………..……………………………………………….……….180M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde OluĢturulan Gürültü Zonları……….…………..………180M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü………………………………….………………………………..……………...180M.5.5. Kentsel Atıklar………………………………………………………………………………………………….……………...180M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı…………………………………………………………..….……………..…….………….……181M.6. Nüfus……………………………………………………………………………………….…………………………….………….……181M.6.2. Nüfusun YaĢ, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılım…………………..…...182M.6.3. Ġl ve Ġlçelerin Nüfus Yoğunlukları………………………………………...…………………………...……182M.6.4. Nüfus DeğiĢim Oranı…………………………………………..…………………………………….………….………183N. ATIKLARN.1. Evsel Katı Atıklar………………………………………………………………………………………………………..…...185N.2. Tehlikeli Atıklar…………………………………………………………………………………………………………………..185N.3. Özel Atıklar…………………………………………………………………………………………………………………………..185N.3.1. Tıbbi Atıklar…………………………………………………………………………………………………………………………186N.3.2. Atık Yağlar…………………………………………………………………………..…………….……………………….………186N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar.N.3.4. Pil ve Aküler…………………………………………………………………………………………………………………....186N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller…………….…………..…..186N.3.6. Tarama Çamurları……………………………………………...………………..………………………………………..186N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar……………………………………………………………………………………....186N.3.8. Kullanım Ömrü BitmiĢ Araçlar…………………………………………………………………………………...186N.4. Diğer Atıklar………………………………………………………………………………………………………………………….186N.4.1. Ambalaj AtıklarN.4.2. Hayvan Kadavraları…………………………………………………………...…….……………………….…………..186N.4.3. Mezbaha Atıkları…………………………………………………………….………….…………………….….….….…..18611

N.5. Atık Yönetimi…………………………………………………………………………………...……………….……..……....…….186N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu……………….…………….……………………..…………..….…..186N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, TaĢınması ve Aktarma Merkezleri…..186N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri……………………………………………………………………………….186N.8.1. Katı Atıkların Depolanması……………………………………………………………………………………..…..…….186N.8.2. Atıkların Yakılması…………………………………………………………………………………………………….….….…….187N.8.3. Kompost……………………………………..…………………………………………………………………………………..…..…...187N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi……………………………………………….187N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri………………………………………………………………..187O. GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠMO.1. Gürültü……………………………………………………………………………………………………………………………188O.1.1. Gürültü Kaynakları………………………………………………….…………………….……………….………….…….……188O.1.1.1. Trafik Gürültüsü………………………………………………….…………………………………….……………..…….….188O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü…………………………………………….……………………………….……………………….…….188O.1.1.3. ĠnĢaat Gürültüsü…….……………………………………………………………………….……………………………...….189O.1.1.4. YerleĢim Alanlarında OluĢan Gürültüler………………..…………………………………………..……189O.1.1.5. Havaalanları Yakınında OluĢan Gürültü…….…….…..…..…………………………………….……189O.1.2. Gürültü ile MücadeleO.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri…………………………………….………………….……...….…………….189O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri…………..………………….……………….……….……189O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri……………..…….……….….……………….…………...189O.1.4. Gürültünün Ġnsanlar Üzerine Olan Etkileri…………………………………………………………………..190O.1.4.1. Fiziksel Etkileri…………………………………………………………………………………….……….………...…………..190O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri………………………………………………………………….………..…….……...……...…………..191O.1.4.3. Psikolojik Etkileri…………………………………………………..……..……….…………….…………….………….…..181O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri…………………………………………………..…….………..…...…….………191O.2. TitreĢim…………………………………………………………………………………………………………………………..191P. AFETLERP.1. Doğal Afetler………………………………….…………………….……………………………………………..……..….…..……192P.1.1. Depremler…………………………………………………….………………………..…………..…………….…..…..…….…...192P.1.2. Heyelan ve Çığlar…………………………………………………………………...……………………….……….….……...193P.1.3. Seller…………………………………………………………………………………………………….………………….……….…..…...194P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları………………………………….………………………………….….………195P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin EtkileriP.1.6. Fırtınalar……………………………………………………………………………………………………………...….…….…………..195P.2. Diğer Afetler……………………………………………………………………………………………………....……….……….…..196P.2.1. Radyoaktif Maddeler……………………………………………………………………………………..…….…………….196P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıkla……........…………………….……..……….196P.2.3. Tehlikeli Maddeler…………………………………...………………….…………………………..…...…………………….196P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri……………………………………………………………………………….196P.3.1. Sivil Savunma Birimleri……………………………………………………………………………..……………..………….200P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri……………………………………………….….………………..……..201P.3.3. Ġlkyardım Servisleri……………………………………………………………………………..……..……….……..…….……201P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Ġskanı………………………..………………………..……..………20112

P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası TaĢınımı Ġçin Alınan Tedbirler….201P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar………………………………………………………………….….…….202R. SAĞLIK VE ÇEVRER.1. Temel Sağlık Hizmetleri………………………………………………………………………….……...…..…..………….203R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı………………………………………………………..…………………..…………….203R.1.2. BulaĢıcı Hastalıklar…………………………………………….……………………………….………………...…………..203R.1.2.1. Ġçme, Kullanma ve Sulama Suları…………………………………………………………….………………..203R.1.2.2. Denizler…………………………………………………..……………………………………………………………………….……..204R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar………………………….……………………………………..…………..………………………...….204R.1.3. Gıda Hijyeni………………………………………………………………………………………………..…………...……….…..204R.1.4. AĢılama ÇalıĢmaları……………………………………………………………………….…….……………….………..…..205R.1.5. Bebek Ölümleri…………………………………………………………………………………..…………………….……..……..205R.1.6. Ölümlerin Hastalık, YaĢ ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı……………………..…..…….206R.1.7. Aile Planlaması ÇalıĢmaları……………………………………………………………………………….….….……...206R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından OluĢan Sağlık Riskleri…………………………….…..………..206R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri….………….……….……..………..206R.2.2. Su Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri……………………………………………...…….………..207R.2.3. Atıkların Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri……………………………………….….…………….…….…………207R.2.4. Gürültünün Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri………………………………….……………….……….……..207R.2.5. Pestisitlerin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………………………….…………….207R.2.6. Ġyonize Radyasyondan Korunma……………………………………………………………………….……………207R.2.7. Baz Ġstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Ġnsan Sağlığı Üzerine EtkileriS. ÇEVRE EĞĠTĠMĠS.1. Kamu KuruluĢlarının Çevre Eğitimi ile Ġlgili Faaliyetleri…………...……………….….….……208S.2. Çevre Ġle Ġlgili Gönüllü KuruluĢlar ve Faaliyetleri……………………….………..………..………..208S.2.1. Çevre Vakıfları…………………………………………………………………………………………………………………….....208S.2.2. Çevre Dernekleri………………………………………………………………………………………………………………….…208S.2.3. Çevreyle Ġlgili Federasyonlar……………………………………………………………………….………..………..208T. ÇEVRE YÖNETĠMĠ VE PLANLAMAT.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi……………………………………………….209T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,Korunması ve GeliĢtirilmesi……………………………………………………………….………………………….…..209T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin TaĢıma Kapasitesini AĢmayacakBiçimde Planlanması ………………………………………………………………………………….…………………….…..210T.4. Çevrenin Ġnsan- Psikososyal Ġhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması………….…..…210T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması…………………………………………………………..……....211T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi13

HARĠTA TABLO VE GRAFĠKLERĠN SAYFA NUMARALARĠ1- Bayburt Ġl Haritası…………………………………………………………………….………………………………….…..….……..222- Bayburt Ġlinin Topoğrafik Haritası………………………………………….……………………………….…….……….243- Bayburt Ġlinin Jeomorfoloji Haritası………………………………………………………………………………………..254- Bayburt Ġlinin Jeoloji Haritası………………………………………………………………………………….…….………….265- Bayburt Ġli Çayır, Mera ve Orman Mevcudu………………………………………….……………….….......306- Bayburt Ġli Ruzgar Yonü Grafikleri………………………………………………………………………………………….387- Bayburt Ġli 2009 yılı Meteorolojik Değerleri………………………………………………………………….….…478- Bayburt Ġli 2009 yılı SO 2 ve PM Konsantrasyonlari Verileri………………………………………….539- Bayburt Ġli Ġçme Suyu Yeterlilik Durumu………………………………………………………………….…………5910- Bayburt Ġli Sulama Projeleri…………………………………………………………………………………………………….6111- Nitrat Kirliliği ile ilgili Yapılan Analizler……………………………………………………………………………….6312- Bayburt Ġli Toprak ÇeĢitleri ve Sulama Durumu…………………………………………………………….6813- Bayburt Ġli Arazi Dağılımı………………………………………………………………………………………………………….6914- Bayburt Ġli Orman Alanları ve Ağaç Türleri………………………………………………………………………7315- Bayburt Ġli Kultürel,Dinsel,Ġdari ve Askeri TaĢınmaz Kultür Varlıkları………………….11616- Tarım Alanlarının Dağılımı ve Tarımsal Üretim Miktarları………………………………………….13517- Bayburt Ġli SozleĢmeli Üretim Raporu……………………………………………………………………………...14218- Bayburt Ġli Maden Haritası………………………………………………………………………………………………………14519- Bayburt Ġli Doğal Mazeme Çıkaran ĠĢletmeler………………………………………………………………14620- Bayburt Ġlinde Elektrik Tüketiminin Sektörel Bazında Dağılımı………………………………14921- Bayburt Ġli Sanayi Tesisleri…………………………………………………………………………………………………….15222- Bayburt Ġlinde Ekonomik Faaliyetlere Göre Ġstihdam Edilenler ve Oranlar……..15423- Köylerin Nufus,Su,Yol,Kanalizasyon ve Arıtma Durumları………………………………………15924- 2009 Yılı Trafiğe Kayıtlı Araç Sayısı ve Türleri……………………………………………………………….16525- Bayburt Ġlinde Bulunan Baz Ġstasyonlarına Ait Bilgiler……………………………………………….16826- Bayburt Ġlinde Bulunan Okullar ve Oğrenci Sayıları…………………………………………………….17327- Bayburt Ġli Göç Hareketlerinin Genel Durumu……….........................……………………….17928- Bayburt Ġlinin Nufusunun Yıllara Gore DeğiĢimi…………………………………..………….………....18129- Bayburt Ġli Deprem KuĢak Haritası………………………………………………………………………..…………….19214

Doğa ve Çevre AnlayıĢıyla AtatürkAtatürk‟ün doğayı, ağacı sevmesinin en belirgin örneklerinden birisi de kuĢkusuz Atatürk Orman Çiftliği‟dir.Atatürk, 1925 yılında kendi aylığından ödeyerek çiftliğin bugünkü yerini satın almıĢtır. O yıllarda bu topraklar,ortasından demiryolu geçen bataklık ve boĢ bir araziydi. O toprağa karĢı zafer kazanabileceğini de kanıtlayarakçiftliği burada kurdu. Bugün, Ankaralılar için çiftlik bir dinlenme yeri haline gelmiĢ, Atatürk‟ün önderliğinde dikilenağaçlar büyümüĢ, gölgesinde insanlar dinlenir olmuĢtur.Ankara‟yı Türkiye Cumhuriyetinin baĢkenti yapan ve bir bozkır kasabasında modern bir Ģehir kuran Atatürk,bu yönüyle de, günümüzdeki, Ģehircilik, çevre ve tabiat güzelliği kavramlarına, 1920‟li yılların Ģartları içinde ıĢık tutanbir dehadır. Bu kavramların bilinmediği ve konuĢulmadığı o yıllarda, Ģehircilik uzmanlarını getirterek, CumhuriyetinbaĢkenti Ankara‟yı düzene sokan, ağaç diktiren, bulvarlar açtıran, Çiftliği kuran, sefaret bahçelerinde yeĢilliğe imkanveren Atatürk, diğer yönleriyle olduğu gibi, bu yönüyle de her zaman örnek alınması gereken eĢsiz büyük birönderdir.Atatürk‟ün kiĢiliğini oluĢturan etkenler arasında bitki ve hayvan sevgisinin de önemli bir yeri bulunmaktadır.Atatürk, yaĢamının son günlerinde de yeĢillikler arasında olma özlemini duymuĢtur. YeĢilliği olduğu kadar barıĢı daseven Atatürk‟ün Anıtkabiri‟ne dünya uluslarının gönderdikleri fidanlarla meydana gelen BarıĢ Parkı, ölümündensonra da Ata‟nın kiĢiliğiyle bütünleĢmiĢtir.15

Dayısının çiftliğindeAtatürk‟ün doğa sevgisi, babası öldükten sonra annesi ve kardeĢi ile beraber Selanik‟in otuz kilometre yakınlarındaZübeyde Hanımın ağabeyi olan Hüseyin Ağa‟nın çiftliğine yerleĢmeleri ile baĢlamıĢtır. Burada, Atatürk çiftçilik iĢleriile uğraĢarak, yeĢilliğe, toprağa ve doğaya ilgi duymuĢtur. O‟nun bitki ve hayvan sevgisinin ilk belirtileri, bu çiftlikyaĢamından kaynaklanmaktadır. Çünkü O, ilerki yaĢamında çiftlikler kuracak, hayvan besleyecek veağaçlandırmaya büyük önem verecektir.Atatürk‟ün sınıf arkadaĢlarından Ali Fuat Cebesoy, O‟nun doğa sevgisini belirtirken bir anısını Ģöyle anlatır:“HarpAkademisi‟nin üçüncü sınıfına geçtiğimiz zaman Mustafa Kemal, Selanik‟e sılaya gitmeden önce bizde misafir kaldı.O günlerin birinde SatılmıĢ ÇavuĢ‟u da alarak Alemdağı‟na uzandık. ArkadaĢım samimi bir doğa aĢığı idi. Ormanlıkyerlerden çok hoĢlanırdı. Öğleye doğru pınar baĢında mola verdik...Uzaklarda bir kasır vardı ve manzarasıharikulade güzeldi. Adeta Mustafa Kemal‟i büyüledi...Oradan ayrılırken Mustafa Kemal: „Fuat‟ dedi, „ĠnsanyaĢlandıktan sonra Ģehirlerin gürültülü hayatından uzaklaĢmalı, böyle sakin ve ağaçlık bir yere çekilmelidir. Bak, ĢukarĢıdaki köĢk insanın ruhuna nasıl bir ferahlık veriyor.”Afet Ġnan, Atatürk ve Çankaya‟nın ilk CumhurbaĢkanlığı KöĢkü için seçilmesini anlatırken Ģöyle diyor: “Atatürk‟ünÇankaya‟yı seçmesinde etken, birkaç büyük karakavak ve söğüt ağaçlarının bulunması idi. Onların rüzgarlıgünlerdeki hıĢırtısından daima zevk duyardı.”Atatürk doğayı çok seven bir insandı. YeĢile, çiçeğe, ağaca hayrandı. Nezihe Araz, Atatürk‟ün ağaçlandırmayaverdiği önemle O‟ndaki doğa sevgisini bir söyleĢide Ģöyle dile getirmiĢtir:“Ne oldu buradaki ağaca”16

Son dönemde dünyamız hem sosyal, hem ekonomik, hem de çevresel açıdan radikal biçimde değiĢime uğramıĢtır.Endüstri ve teknoloji alanında insanoğlunun sağladığı muazzam geliĢme yaĢam standartlarının iyileĢmesini sağlarken, nüfusunartıĢı ve ekonomik büyüme doğal kaynaklara olan talebi ve dolayısıyla doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı iyice arttırmıĢtır. Budurum çevre kalitesinin bozulmasını da beraberinde getirmiĢtir. Bu nedenle; çevreyi koruyarak kalkınma olarak tarifedilebilecek “sürdürülebilir kalkınma” anlayıĢına atfedilen değer iyice artmıĢtır.Sürdürülebilir kalkınmanın nüvesini oluĢturansa Ģüphesiz çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır. Ülkemiz geliĢendünyanın onurlu bir üyesi olarak, Kyoto SözleĢmesi gibi çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasına odaklı birçok uluslar arasısözleĢmeye taraf olarak bu alandaki duyarlılığını ortaya koymuĢtur. Ancak makro düzeyde geliĢtirilen bu politikaların anlamlıolabilmesi için tüm kesimlerin çevre koruma alanında yeterli özeni göstermesi gerekmektedir. Toplum içerinde çevreyitemizlemektense hiç kirletmemek anlayıĢının egemen kılınması, çocuklarımızın çevre etiği kavramını benimsemiĢ ĢekildeyetiĢtirilmesi, aĢırı ve gereksiz tüketimden kaçınılması ve verimli enerji kullanımının sağlanması gibi tedbirler bu amaca ciddikatkı sağlayacaktır.ġüphesiz, çevreyi koruma ve çevre sorunlarıyla baĢ etmenin en temel ayaklarından biri de çevreyi tanımak vesorunları bilmektir. Çevre Durum Raporları bu nedenle çok önemlidir. Sunulan bu çalıĢmada Bayburt‟un coğrafik konumu,doğal kaynakları, hava, su, toprak ve arazi kullanımı, flora ve faunası, turizm, tarım, hayvancılık, madencilik, enerji, sanayi,teknoloji, altyapı-ulaĢım ve haberleĢme alanlarındaki durumu, yerleĢim alanları ve nüfus göstergeleri ile atıklar, gürültü, afetlerve sağlık gibi çevre açısından önemli konulara iliĢkin temel bilgiler bulunmaktadır. Bu veriler, hem bölgenin geleceğe yönelikplanlanmasında hem de halkın ve yatırımcıların bilgilendirilmesinde yardımcı olabilecek düzeydedir.Ġl Çevre Durum Raporunun bundan sonra yapılacak çalıĢmalara ıĢık tutacağını umuyor, çalıĢmada emeği geçenlerikutluyorum.BirleĢmiĢ Milletler Bin Yıl Bildirgesinde ifade edildiği gibi; “Tüm insanlığı, özellikle çocuklarımızı ve torunlarımızı,insan eliyle geri dönülmez biçimde bozulmuĢ ve kaynakları artık ihtiyaçları karĢılamaya yetmeyecek ölçüde azalmıĢ birdünyada yaĢama tehdidinden kurtarmak için hiçbir çabayı esirgeyemeyiz.”Daha sağlıklı ve daha yaĢanabilir bir Bayburt‟a her beraber destek olabilmek dileklerimle…Kerem ALBayburt Valisi17

GeliĢen teknolojinin yaĢam kalitesini yükseltmesi yanında; bu geliĢmelerin tabiata ve çevreye verdiği kirlilik boyutlarıher geçen gün hızla artmaktadır. YaĢamı daha mükemmel hale getirme amacına dönük bu geliĢmelerin, gerek kırsal alanda,gerekse kentsel alanda doğal kaynakları bozduğu, su, hava ve toprak kirlenmesine yol açtığı; bitki ve hayvan varlığına zararverdiği son yıllarda inkâr edilemez bir gerçek haline gelmiĢtir.Hızla artan dünya nüfusunun ihtiyaçlarının karĢılanması için, teknolojinin geliĢmesine bağlı olarak endüstrileĢmeninde artması gerekmektedir. Bu artıĢ, beraberinde var olan doğal kaynakların hızla tükenmesine ve kirlenmesine nedenolmaktadır. ÇeĢitli kaynaklardan çıkan katı, sıvı ve gaz halindeki kirletici maddelerin hava, su ve toprakta yüksek orandabirikmesi çevre kirliliği oluĢmasına neden olmaktadır.Ġl Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan Çevre Durum Raporu; ilimizde ortak yaĢam alanımız olan çevrenin korunmasıve iyileĢtirilmesi, doğal kaynakların en uygun Ģekilde kullanılması ve korunması, su, toprak ve hava kirlenmesininönlenmesi, ilimizin biyolojik çeĢitliliği ile doğal ve tarihsel zenginliklerinin korunmasına rehberlik ederek, geleceknesillere yaĢanabilir temiz bir çevre bırakmasına katkı sağlayacağına inanıyorum.Bu raporda sunulan bilgilerin toplanmasında yardımcı olan tüm kurum ve kuruluĢlara teĢekkür ederim.Alpaslan KATIRCIĠl Çevre ve Orman Müdürü18

A. COĞRAFĠ KAPSAMA. 1 GĠRĠġMevcut kaynaklara göre Bayburt ġehrinin tarihi M.Ö. 3000‟ li yıllara kadar uzanmaktadır.ġehir Azziler tarafından kurulmuĢtur. Bayburt M.Ö. 770-665 yılları arasında Kimmer ve Ġskitlerin akınlarınauğramıĢtır. Daha sonra bölgeye Haldiler hakim olmuĢtur. Kısa bir süre Med‟lerin eline geçen bölge daha sonra Pershakimiyetine girmiĢtir.Xenophan, Anabasis adlı eserinde Bayburt‟tan büyük, kalabalık ve zengin bir Ģehir olarak bahsetmektedir.O zamanki adı Gymnias olan Bayburt bir Ġskit Ģehridir. Ġskitler bizim saka olarak tanımladığımız Türklerdir. BayburtyaklaĢık olarak 5000 yıllık bir Türk Ģehridir.M.Ö.2 Y.Y. dan itibaren Pontus krallığına bağlı olan Bayburt M.Ö. 40‟lı yıllarda Roma hakimiyetine girmiĢtir.Urartular tarafından yapılan Bayburt Kalesi Roma Ġmparatoru Justinianus döneminde onarım görmüĢtür. M.S. 705yılında Emevilerin eline geçen Bayburt 715 yılında Bizanslılar tarafından geri alınmıĢtır. 850 yılından sonra TürklerleBizanslılar arasında sürekli savaĢlara sahne olan Bayburt, artık Müslüman Türklerin yerleĢmeye baĢladıkları bir yerolmuĢtur.1048 yılına gelindiğinde bölge artık yoğun Türk nüfusuyla meskundur. 1054 yılında Bayburt Selçuklulartarafından fethedilmiĢtir. 1081 yılında Bayburt Selçuklu Devletine bağlı olan Saltuk oğullarının ve ardındanMengücek oğullarının egemenliğine girmiĢtir. Daha sonra DaniĢmentlilerin , ondan sonra da Bizanslıların elinegeçen Bayburt‟u Trabzon Valisi Teodor Gabras geri alarak kendi egemenliğini ilan etmiĢtir. Bayburt Moğol istilasıylabüyük bir yıkıma uğramıĢtır. 60.000 kadar Türkmen kitlesinin yerleĢtiği Bayburt Bölgesinden , 1000 kadar Türkmenbölgeye zarar veriyor gerekçesiyle Denizli taraflarına gönderilmiĢlerdir. Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman ġah‟ ınkardeĢi Mugusiddin Tuğrul ġah 1200 – 1230 yılları arasında Bayburt kalesini yeniden yaptırırcasına tahkimettirmiĢtir.Bayburt Kalesine Çin-ü Maçün kalesi de denilmektedir. Bunun sebebi kalenin Batı ve Güney dıĢ yüzeylerindetezyinat olarak mor firüze çinilerin kullanılmıĢ olmasıdır.Bayburt 14. Y.Y. da Akkoyunlu Devletinin kuruluĢ ve tarih sahnesine çıkıĢ yeri olmuĢtur. Akkoyunlu Ġdaresi 17Ekim 1514‟ te Yavuz Sultan Selim‟ in veziri Bıyıklı Mehmet paĢa‟nın Bayburt‟ un fethiyle görevlendirilmesine vefethin gerçekleĢmesine kadar sürmüĢtür. Fetihten sonra Osmanlılarca Sancak Merkezi yapılmıĢ Erzurum, Tekmanve Ġspir Bayburt‟a bağlanmıĢtır.Bayburt‟ ziyaret eden Evliya Çelebi Fatih‟in 3000 Tireliyi Bayburt‟ta iskana mecburettiğiniyazmaktadır.1828 yılında Ruslarca iĢgal edilen Bayburt Serasker Osman PaĢanın topladığı kuvvetlerle Rusları Aydıntepe‟ debüyük bir bozguna uğratmıĢtır. Ancak daha sonra takviye kuvvetlerle geri dönen Ruslar , Serasker Osman PaĢayıKelkite kadar geri çekilmek zorunda bırakmıĢlardır. Ruslar Aydıntepe‟ de yenilmenin etkisiyle Bayburt‟u yakıpyıkmıĢlardır. Fransız gezgin Texie Rusların bu tahribatını anlatmaktadır. Bu iĢgalin acısı Bayburt‟lu Zihni‟ nin ünlükoĢmasında dileVardım ki yurdumdan ayağ göçürmüĢ,Yavru gitmiĢ ıssız kalmıĢ otağı,Camlar sikeĢt olmuĢ, meyler dökülmüĢ,Sakiler meclisten çekmiĢ ayağı.Rus iĢgali Ekim 1829 yılına kadar devam etmiĢtir. Kale içindeki mahalle bir daha onarılamayacak ve içindeyaĢanamayacak Ģekilde tahrip edilmiĢtir. 1. dünya savaĢında Rus kuvvetleri 2 Mart 1916 tarihinde Kop‟ a varmıĢlar,burada Türk Askeri ve Bayburt halkı büyük bir direnme göstermiĢ ve bu savunma tarihe “2.Plevne Savunması”olarak geçmiĢtir.20

16 Temmuz 1916 da Bayburt‟a giren Rus Kuvvetleri ve onların iĢbirlikçisi Ermeniler halka pek çok zulümyapmıĢlardır. Ermeniler 1918 yılının ġubat ayında yüzlerce Bayburtluyu TaĢ mağazalara doldurmuĢlar ve diri , diriyakmıĢlardır. Bayburt bu iĢgalden 21 ġubat 1918 tarihinde kurtulmuĢtur. Bu iĢgal esnasında muhacir olarakAnadolu‟nun iç kesimlerine giden Bayburtlular kurtuluĢla birlikte yurtlarına geri dönmüĢlerdir.Çorumdan dönenler Çorumda gördükleri Saat Kulesinin bir örneğini de Bayburt‟ta yaparak TürkiyeCumhuriyetinin 1. kuruluĢ yıl dönümü olan 29 Ekim 1924 yılında hizmete sokmuĢlardır. 1927‟ ye kadar Erzurum‟ abağlı olan Bayburt bu tarihte GümüĢhane‟ye bağlandı. 21.06.1989 tarihinden itibaren 3578 sayılı yasa ile ilstatüsüne kavuĢtu.BAYBURT ADININ KAYNAĞIġehrin bu gün bilinen isminin Ortaçağ Ermeni kaynaklarında; Payberd, Bizans kaynaklarında ; Payper ,Baberd, Paypert. XXII. Yüzyıl sonlarında bu bölgeden geçen Marko Polo‟ nun seyahâtname‟ sinde ; Painpurth,Baiburt. Arap kaynaklarında ; Bâbirt, II. Mesud adına 1291‟ de basılan bir parada Baypırt. Akkoyunlu tarihindenbahseden çağdaĢ eserlerde Pâpirt Ģeklinde geçen kelimenin son hecesi Berd‟ in “yüksek kale” anlamına geldiğibilinmekteyse de ilk hecesine bir mana verilememektedir. 1647 yılında Ģehri ziyaret eden Evliya Çelebi Bayburtadının zengin manasına gelen “Bay” belde manasına gelen “yurt” gibi iki kelime ile izah eder. Osmanlı dönemine aitkaynaklar ise ismi bu günkü söyleniĢine uygun olarak Bayburt Ģeklinde kaydederler.A.2 ĠL ve ĠLÇELERBayburt, Doğu Karadeniz sıradağlarının hemen güneyinde ki Çoruh Vadisinde denizden 1550 m.Yükseklikte kurulmuĢ 3652 Km 2 (göller ve akarsular hariç) yüzölçümüne sahip bir ildir. 1989 yılında il statüsünekavuĢan ilin 2 ilçesi, 6 beldesi, 169 köyü vardır. 1990 genel nüfus sayımına göre ilin toplam nüfusu 107.330 kiĢiiken, 1997 genel nüfus sayımına göre ilin nüfusu 99.638 kiĢi, 2000 genel nüfus sayımına göre ise 97.358 kiĢi 2007genel nüfus sayımına göre ise 76.609 kiĢi olup metrekareye yaklaĢık 21 kiĢi düĢmektedir. Ġl ve ilçe sınırları HaritaA.1‟de gösterilmiĢtir.A.3 ĠLĠN COĞRAFĠ DURUMUBayburt ili 40º 37' Kuzey Enlemi ile 40º 45' dakika Doğu boylamı, 39º 52' Güney enlemi ile 39º 37' Batıboylamları arasında yer alır. Doğusunda Erzurum, batısında GümüĢhane, kuzeyinde Trabzon ve Rize, güneyindeise Erzincan illeri ile çevrili Anadolu‟ nun kuzey doğusunda Çoruh Nehri kenarında ve denizden 1550 m. YüksekliktekurulmuĢ 3739 km² yüzölçümlü bir ildir.21

Harita A.1:Bayburt Ġl Haritası22

A. 4 ĠLĠN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJĠK DURUMUBayburt ve çevresini yeryüzü Ģekilleri bakımından genel olarak üç bölümde inceleyebiliriz. Birinci bölüm;alanın batı yarısını oluĢturan Bayburt ovası, ikinci bölüm; akarsuların oluĢturduğu vadiler, üçüncü bölüm; bölgeninetrafını çevreleyen ve özellikle kuzey ve güneydoğu kesiminde yer alan dağlık alanlardır. Toplam alanının % 45 idağlardan oluĢur. Ġlin üzerinde bir çok yaylanın yer aldığı önemli dağları: Zülfe ( 2750 m.), Kemer ( 2856 m.),Soğanlı ( 2750 m.), Haldizen (3000 m.), Kırklar (3350 m.), ÇavuĢkıran (2850 m.), Kop (2600m.), CoĢan (2963m.), Sarıhan (2400 m.), Otlukbeli (2520 m.) ve Pulur ( 2300 m.) dağlarıdır. (Harita A.2)Dağlarla çevrelenen ve ortasından akan Çoruh ırmağının kolları ile parçalanan Bayburt ovası yaklaĢık 900km 2 dir. Ovanın güneydoğu bölümünü Keçevi düzü, batı bölümünü MormuĢ ovası; eğimin azlığı nedeniyle dahaönceleri bu düzlüğün ortasında MormuĢ bataklığı yer almaktaydı. Bugün için bu bataklık, DSĠ tarafından yapılandrene çalıĢmaları sonucunda kurutulmuĢtur. Kuzey bölümünü Aydıntepe ovası ve kuzeydoğu bölümünü;yüzölçümü bakımından en küçüğü olan, Düzekar ovası meydana getirir. Bu ovalar 1500-1700 m. arası yükseklikleresahiptir.Ülkemizin önemli akarsularından biri olan Çoruh nehrinin ana kollarından biri olan Masat deresinin kaynağıMescit dağlarıdır. Bu önemli kol, il sınırlarına güneydoğudan, Masat vadisinden girer. Masat vadisinden ismini alanbu kol Kop dağlarından gelen Kop deresi ile Maden köyü yakınlarında birleĢir. Daha sonra vadiye akan derelerlebeslenerek coĢkulu bir Ģekilde çeĢitli kıvrımlar yaparak Ģehre ulaĢır.ġehri ikiye bölen nehir; Bayburt kalesi ile Duduzar tepesi arasında ki derin boğazdan geçerek Kaleardımevkiine ulaĢır. Kaleardı mevkiinde çeĢitli yaylar çizerek kuzeye iner ve Düzekar ovasına ulaĢır. Burada diğerönemli kolu olan Değirmencik deresi ile birleĢir. Bu birleĢmeden sonra dirsek yaparak doğuya yönelen Çoruh nehri,daha sonra derin Çoruh vadisine girer. CoĢkulu bir Ģekilde akıĢına devam ederek ili terk eder.Dağlık bir yapıya sahip olan ilde önemli sayıda yayla bulunmaktadır. Bu yaylaların bazıları; Aydıntepe,Akbulut, Cumavank, Otlukbeli, Yazyurdu, Yoncalı, Tohnovi, Çavdar, Somarova, Karakaya, Menge , Seydiyakup,Kavlatan, Akkoyun, Solkari, GümüĢdamla, Yaylapınar, Üzengili, KuĢmer, Gökçedere, Dumlu, Günbuldu, ġur,Irmak, Eser, Çukur, Ardıçgöze, Armutlu, Göloba, Çençül ve Çımağıl yaylalarıdır. Tamamen bakir olan bu yaylalar,kaynak suları, doğal bitki örtüsü ve manzaraları ile yayla turizmi için ideal özellikler taĢımaktadırlar.23

THarita A.2:Bayburt Ġlinin Topoğrafik Haritası24

A.5 JEOLOJĠK YAPI VE STRATĠGRAFĠLitostratigrafi birimi esas alınarak yapılan çalıĢmalarda, en yaĢlı birim Devoniyen-Karbonifer(Alt) yaĢlıGökçedere(Pulur) dağlarında geniĢ yüzlekler veren Pulur Metemorfitleridir. YeĢil ġistler, Mermerler ile irili ufaklıasidik dayk ve silerden meydana gelmiĢtir. Bunlardan baĢka kafalar Ģeklinde meta-diyoritlerde Pulur metamorfitleriiçerisinde gözlenir. Pulur metamorfitleri içine sokulan Saraycık graniti, daha güneyde yer alan SaruhanGranodiyoriti, kuzey kesimde yüzeyleyenAkĢar graniti Bayburt yöresinde yer alan Plütonlardır. Üst Karbonifer-AltPermiyen yaĢlı Çamdere kireçtaĢı Pulurmetamorfitleri üzerinde açısal uyumsuzlukla yer alır.Pulur metamorfitleri üzerine açısal uymsuzlukla gelen Hamurkesen formasyonu birbiri ile yanal ve düĢeygeçiĢ gösteren üçüyeden oluĢmuĢtur. Tabanda yer alan DikmetaĢ üyesi, volkano tortullar arasında yer alan bol25

fosilli Akçakuzu kireçtaĢı üyesi ve Andezit, bazalt, olivin bazalt, kuvars diyorit porfir, tonalit porfir gibi yarı derinlik vevolkanik kayalardan oluĢan Danzut volkanit üyesi yer alır.Bölgede Dogger-Malm-Alt Kretase yaĢlı Hozbirikyayla formasyonu oolitik kireçtaĢı, kireçtaĢı, kumlukireçtaĢıardalanması ile baĢlar, istif üst kesimlerde çört bant ve nodüllü mikritik kireçtaĢı seviyeleri ile devam eder.Hozbirikyayla formasyonu içinde resifal özelliklerde Sarıçiçek kireçtaĢı üyesi yer alır. KireçtaĢları içinde yer alankırıntılı seviyeler Kaledere üyesi olarak saptanmıĢtır. Yine Hozbirikyayla formasyonunun üst seviyelerinde kireçtaĢı,bitkili kumtaĢı, silttaĢı ardalanmalı Burmakaya üyesi bulunur. ÇalıĢma alanında Liyas-Alt Kretase (Neokomiyen)arasında kesiksiz bir istif gözlenmesine karĢın yersel küçük açılı uyumsuzluklarda mevcuttur. Hozbirikyaylaformasyonu üzerinde açısal uyumsuzlukla kumtaĢı-silttaĢı istifi ile baĢlayan arada kırmızı renkli pelajik kireçtaĢı iletemsil edilen Üst Kretase (Senoniyen) yaĢlı Çatıksu formasyonu bulunur. Bu formasyonun üzerine de andezit vebazalt çakıllı aglomera, tüf, marn arakatkılar ile temsil edilmiĢ Arduç volkanitleri ( Üst Kretase volkanitleri) geçiĢliolarak yer alır. Güney kesimde Kop ofyolitleri ile, daha kuzeyde yer alan Otlukbeli Olistostromu volkanik ve kırıntılıbir hamur içerisinde serpantin ve kireçtaĢı blokları, çört andezit ve bazalt türü volkanikler, küçük mostralar Ģeklindeperidotit, harzburgit, kristalize kırmızı kireçtaĢı, kumtaĢı seviyelerinden meydana gelmiĢtir.Meastrichtiyen yaĢlıresifal kireçtaĢı özelliğindeki Kapıkaya formasyonu, Otlukbeli Olistostromu üzerinde uyumsuz olarak bulunur.Pelajik kireçtaĢlarından oluĢan Paleosen yaĢlı Tepetarla formasyonu Bayburt‟un batısındaki alanlarda mostra verir.Eosen yaĢlı SırataĢlar formasyonu ve Yazyurdu formasyonu ise Bayburt‟un kuzey kesimlerinde yüzeylenir.SırataĢlar formasyonu içerisindetabanda Nummulites içeren kumlu kireçtaĢı, kumtaĢı, kireçtaĢından meydana gelenistifin benzeri YazyurduFormasyonu içerisinde de bulunur. YazyurduFormasyonunun tabanında ve daha sonra ortave üst seviyelerinde tekrarlanan bir istif NiĢantaĢı üyesi olarak ayırtlanmıĢtır. Güney alanlarda yüzeylenen EosenyaĢlı birimler çok hızlı bir depolanma ürünü olan moloz akması çökellerinden oluĢan Yanık konglomera üyesi ilebaĢlar. Bunun üzerine oldukça kalın, türbiditik özellikler sunan Sığırcı formasyonu gelir.KumtaĢı, silttaĢı, kiltaĢı ardalanmasından oluĢan Sığırcı formasyonu bol bitki sap ve kırıntıları içerir. ÜstKretase-Eosen yaĢ aralığında sokulumunu yapan Rize graniti D-B istikametinde uzanarak çalıĢma alanınınkuzeyinde geniĢ alanlar kapsar. Kop yöresinde gölsel çökellerden oluĢan Miyosen yaĢlı Göldere formasyonu yeralır. Pliyosen yaĢlı Karaçayır formasyonu ile Çoruh nehrinin genç terasları, traverten, alüvyon ve yamaç molozlarıbölgedeki en genç oluĢuklardır. Birbirleriyle yanal geçiĢli taban konglomerası ve kumlu kireçtaĢlarıyla baĢlayan vevolkanotortul kayaçlarla süren istifin yaĢı Eosen olarak belirlenmiĢtir. Bölge Eosen sonu denizden kurtulmuĢtur.Harita A.4.Bayburt Ġlinin Jeoloji haritası26

A.5.1 Metamorfizma ve MağmatizmaBölge Devoniyen-Karbonifer (Alt) yaĢında olan Pulur metamorfitleri; YeĢil Ģist fasiyesindeki klorit Ģist, kloritserisit Ģist, aktinot-albit Ģist, klorit-amfibol-kuvars-albit Ģist, granatlı mika-kuvars Ģist, kuvars -serisit Ģist, kuvars-kloritĢist, muskovit-biyotit-kuvars Ģist gibi kayaçlardan meydana gelir. Bu kayaçlar yeĢil Ģist fasiyesinin:Klorit+Zoisit+Clinozoisit+actinolit- Kuvars parajenezleri ve mineral topluluklarından oluĢmuĢtur. Pulurmetamorfitleri içinde metabazitler, meta kuvars diyorit, kuvars diyorit porfir meta gabro, meta tüf, mermerler,kuvarsitler ve meta kumtaĢı gibikayaç topluluklarıda yer alır. Pulur metamorfitlerini kesen mağmatik kayaçlargenelde yönlenme göstermemelerine karĢın yükselen magmanın etkisi ve ısının artması sonucunda oluĢan yükseksıcaklığı belirtenparajenezler vardır. Bu özellikle aktinot-florit ve albit oluĢumu ile belirlenmektedir. Pulurmetamorfitleri Hersiniyenorojenezinin bir veya birkaç fazı ile kıvrımlanmıĢolabilir. Pulur metamorfitleri için DevoniyenyaĢlı bir temel ve kıtasal bir kabuğun parçası olduğunu söyleyebiliriz.Pulur metamorfitleri içine sokulan Saraycık graniti, güneyde yer alan Saruhan granodiyoriti, kuzey kesimdebulunan AkĢar graniti Hersiniyen orojenizine bağlı olarak yükselen plütonlardır.Üst Karbonifer-Alt Permiyen de metemorfit temel üzerinde yeni bir havza geliĢimi ile sığ denizel çökeller ileplatform karbontları çökelmiĢtir. Fosilli, koyu gri, siyahımsı renkli kreçtaĢı ile ara katkılı çakıltaĢı, kumtaĢıseviyelerinden oluĢan Çalıdere kreçtaĢı çökelmiĢtir. Hersiniyen orejenizin son safhalarının etkileri ile bölgede biryükselme ve aĢınma evresi devam eder. Bölgede Liyas baĢına kadar bir aĢınma evresi geçirir. Triyas çalıĢmaalanında mevcut değildir. Devoniyen- Karbonifer (Alt) yaĢlı Pulur metomorfitleri ve granitlerin üzerine Liyas yaĢlıHamurkesen formasyonun transgressif olarak oturur.Liyas baĢında erken Kimmerisiyen fazından sonra güneyden gelen yeni bir transgresyonla Hamurkesenformasyonu çöklemeye baĢlamıĢtır. BaĢlangıçta bölgede sığ bir deniz hakim olmuĢtur. ÇakıltaĢı, bitki kırtıntılıkumtaĢı çökelimi ve kömür oluĢumu ile DikmetaĢ üyesi Liyas baĢında çökelmiĢtir. Bu devrede kuzeyde geliĢen sığdeniz daha güneye gelindiğinde derinleĢmeye baĢlamıĢtır. RiftleĢme olayı ile ilgili olarak da denizin sığ kesimlerindekırmız renkli ammonitli bol crinoidli, lameli fosilli yumrulu kreçtaĢı isitifinden oluĢan Akçakuzu kireçtaĢı üyesiçökelmiĢtir.Denzin daha derin kesimlerinde volkanik aktivitenin baĢlamısı ise volkanotortullar ile ardalanmalıtürbiditik ikilikler gösteren kumtaĢı, silttaĢı- kiltaĢı ardalanmalı istif çökelmiĢtir. Zamanla volkanotortulları kesenandezitik bazaltik dasit ve diyabaz karakterli danzut volkanik üyesi etkin olmuĢtur.Liyas sonuna doğru Doggerde ortamın tekrar sığ denizelden lagüner bir ortama dönüĢmesi ile kumtaĢı,bitkili kumtaĢı ve kumlu kireçtaĢı çökelmiĢtir. Yer yer de kömürleĢme mevcuttur.Üst Doggerden itibaren Alt Kretase sonuna kadar Hozbirikyayla formasyonu çökelmeye baĢlamıĢtır.Karbonat platformunda oluĢan bu çökeller oolitik kireçtaĢı, dolomotik kireçtaĢı, kumlu kireçtaĢı seviyelerindenmeydana gelmiĢtir. KireçtaĢı istifi arasında çoğun volkanik malzemeli olan çakıltaĢı- kumtaĢı ara katkılarının olmasıortamın zamanla değiĢtiğini gösterir. KireçtaĢaları arasında gözlenen bu krıntılı seviyeler Kaledere üyesidir.Alt Kretasede denizin daha da derinleĢmesi ve hızlı bir çökelme ile sikritik kireçtaĢları çökelmiĢtir.MikritikkireçtaĢı seviyeleri yer yer çört band ve nodüllü olarak da gözlenir. Denizin derinleĢmesi kuzeyden güneye doğruolmuĢtur. Güneyde dalga etkilerinin ulaĢamayacağı bir ortam geliĢir. Güneyde kalın bir seviye oluĢturan çört bandvge nodülleri içeren mikritik kireçtaĢları bu ortamın çökelidir. Bu zamanda Alp orojenezinin etkileri görülmeyebaĢlamıĢtır. Alt Kretase sonunda bölge yükselmeye baĢlamıĢtır.Üst kretase baĢlangıçta sığ daha sonra derin bir denizde kumtaĢları ve kırmızı renkli pelajik kireçtaĢıçökelmeye baĢlamıĢtır. Bundan sonrada ada yayı sistemi geliĢmeye baĢlamıĢ ve yay volkanizmasının etkileri olarakandezit ojitii andezit bazalt, latit bazalt ve andezitit ve bazaltik aglomera ve tüfleri çökelmiĢtir. Üst Kretasede geliĢenbu volkanitlerden sonra oldukça yaygın olan volkanik malzemeli fliĢ çökelimi baĢlamıĢtır. Bu volkanik fliĢik seviyelerarasında yer yer karbonat ara katkıları yer alır. Bu arada Rize granitik plütonunun sokulumları baĢlamıĢtır.Üst Kretase sonuna doğru güneyde Maden köyü yöresinde gözlenen volkanik bri matriks içinde serpantinperidotit, sipilit bazalt, andezit, diyabaz, radyolarit, kırmızı kristalize kireçtaĢları blokları içeren olistostromal birfasiyes geliĢmeye baĢlamıĢtır.Maestrictiyende Otuklubeli Olistostromu üzerinde derin olmayan bir ortamda sığ denizel Kapıkayaformasyonu çökelmeye baĢlamıĢtır. Resifal özellikte olan bu kireçtaĢı bol olarak Mercan, Rudist Ostrea veCyclolites gibi makro fosilleri içerir. Paleosende bazı alanlarda denizin derinleĢmesi ile yer yer pelajik kireçtaĢlarıçökelmiĢtir.Eosende yeni bir transgresyon ile kalın bir konglomera çökelimi meydana gelir.Alt-Orta Eosende sığ vesıcak denizel bir ortamda geliĢmiĢ kumlu kireçtaĢı ve kireçtaĢı çökelmiĢtir. BaĢlangıçta sığ olan denizin daha daderinleĢmesi sonucu bol bitki kalıntılı kumtaĢı, balamtaĢı, silttaĢı ardalanmasından oluĢan kalın tülbiditik bir istifçökelmiĢtir.Alt Eosende sığ denizel çökellerden sonra yay volkanizması tekrar etkili olmaya baĢlamıĢ çalıĢmaalanında oldukça geniĢ sahalar kapsayan kalkalkalen andezitik lavlar, dasitler, proklastikler, volkanik malzemeli fliĢçökelimi baĢlamıĢtır. Alt-Orta Eosen zamanı boyunca devam eden bu çökelim yer yer Numulitesli kumtaĢı araseviyeleri ile devam eder.27

Orta Alpin orojenezinin etkileri ile Eosen denizinin çökelleri kıvrımlanmaya ve yükselmeye baĢlamıĢtır.Lütesiyen sonundan itibaren bölgeden deniz çekilmeye baĢlamıĢtır. Yörede Oligosen yaĢlı çökellere aitbulgulara rastlanılmamıĢtır.Miyosende baĢlangıçta sığ bir denizel ortamda çakıltaĢı, kumtaĢı çökeller daha sonraları gölsel bir ortamdayer yer marnlar çökelmiĢtir. Daha sonra bölgenin evaporit bir ortama dönüĢmesi ile jips ara katkılı marnlarçökelmiĢtir. Bu çökeller Göldere formasyonudur.Bölgede daha sonra Pliyosen yaĢlı Karaçayır formasyonu çökelmiĢtir. Karaçayır formasyonunu taraçalar,alüvyonlar ve traverten çökelimi takip ederek bölge bugünkü Ģeklini almıĢtır.Liyas volkanizması Doğu Karadenizden Kafkaslara kadar görülür. Özellikle Giresun güneyindenGümüĢhane, Bayburt, Artvin Yusufeli dolayında tektonik etkin bir dönemde bölgede horst ve grabenleĢme sonucuY.YILMAZ(1972) Liyas volkanizması geliĢmiĢtir.Denizaltı tepeleri ve çukur alanlargeliĢmiĢ olupbu çukur alanlardaçoğu renkli kumtaĢı ve türbiditlerçökelmiĢtir. N.GÖRÜR(1983) Bu istif içerisinde lav ve tüf arakatkıları ve volkanik elemanlar yer almaktadır.Yer yer karasal çökellerle de ara katkılı olan bu volkanizma S.TOKEL I (1973)‟ e göre Kakalkalen,H.BERGOUGNAN(1975)‟ e göre Alkalen, Y.YILMAZ I (1972)‟ a göre de Toleyitik karakterdedir. Her ne kadar küçükKafkaslarda erken jurada aktif bir kalkalkalen volkanizma mevcut ise ADAMĠA v.d(1977)Doğu pontitlerde bu türvolkanizma giderek artan toliyitik volkanizmaya göre ancak tümler miktarda kalmıĢtır. ġiddetli toleyitik volkanikaktivite ile aynı cürette kuzeye bakan paleo-tetis volkanik yayının yakınında bir riftleĢme baĢlamıĢtır. (ġengör veYılmaz, I 1981)Özellikle Doğu Karadenizde görülen Liyas volkanizmasının kökeni paleo-tetisin dalma batmasına bağlıolarak yay içi yada yay ardı havza geliĢimi ile ilgili görülmektedir.A. 5.2. Tektonik ve PaleocoğrafyasıÇalıĢma alanında yapılar D-B, KD-GB doğrultusundadır. Kıvrım etkileri genelde D-B ve KD-GBistikametindedir. Faylar; ters faylar (bindirme), normal faylar, doğrultu atımlı faylar ve türü saptanamayançizgisellikler Ģeklindedir.ÇalıĢma alanında en yaĢlı birim olan Pulur metamorfitleri ortalama ekseni KD-GB olan bir antiklinoryumyapısındadır.Pulur metamorfitlerinin diğer yapısal özelliklerinden yapraklanma özelliği ince taneli orta iyi derecedegeliĢmiĢtir. Yapraklanma özellikle ince taneli ve mikaların bol olduğu kayaç türlerinde iyi geliĢmiĢtir.Yapraklanmanın yanı sıra küçük ölçekte kıvrımlı yapılarda gözlenmiĢtir. Pulur metamorfitlerini kesen irili ufaklımagmatik kayaçların bulunduğu kesimlerde kıvrımlı yapılar daha belirgin olarak izlenir.ÇalıĢma alanı tektonikten oldukça etkilenmiĢtir. Ters faylar ağırlıktadır. Doğrultu atımlı, oblik, normal, düĢeyve türü saptanmayan çizgisellikler çalıĢma alanında saptanan faylardır.ÇalıĢma alanında normal faylar çok azdır. SıkıĢma rejimi altında bulunan arazide önemli sayılacak normalfaylar geliĢmemiĢtir. Bölgede ters faylar oldukça yaygındır. SıkıĢma rejiminin bir kanıtı olan ters fayların baĢlıcalarıPulur bindirmesi, Manası bindirmesi, Güney sırtları fayları, Kavaklı ters fayı, Koçbayır fayı, Ağunsos dere fayı,Akbulut fayı, Bayırın dere fayı, Salıkımsı fayı, Taht fayı (sürüklenimi), Tepetarla-1 ve Tepetarla-2 fayları sayılabilir.28

(B). DOĞAL KAYNAKLARB. 1 ENERJĠ KAYNAKLARIB. 1.1 GüneĢBayburt‟ta yıllık Meteorolojik verilere göre Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları en fazla güneĢ ıĢığındanyararlanılan aylardır. Ġlimizde son yıllarda artan bir Ģekilde konutlarda sıcak su temininde güneĢ enerjisindenyararlanılmaktadır. Özellikle Orköy Kredileri ile orman köylerimizde yaygınlaĢmaktadır.B. 1.2 Su GücüÜlkemizin önemli akarsularından biri olan Çoruh nehri, ismini verdiği “Çoruh Havzası‟nın” üst kesimlerindeyer alan Mescit dağlarından doğar. Bayburt il sınırları içerisinden doğan çeĢitli kollarla beslendikten sonra bir çokkıvrım yaparak il topraklarını daha sonrada ülkemiz topraklarını terk ederek, Batum‟ dan Karadeniz‟e dökülür.Çoruh nehrinin akarsu yüzeyleri 375 Ha, il çıkıĢındaki toplam ortalama akımı 883 hm 3 /yıl dır. Çoruh nehriüzerinde HES çalıĢmaları mevcutn olup Bayburt HES 14,9 MW kapasitede Ģu anda test aĢamasındadır. Üç adetproje aĢamasında HES çalıĢması mevcuttur.B. 1.3 KömürYörede 14 adet kömür zuhuru mevcut olup, ekonomik olmadıkları için iĢletilmemektedir. Merkezde ( 4.500Cal/kg ) değerınde Sanayi amaçlı kömür üretilmektedır. Balkaynak köyünde ( 3.750 Cal/kg ) rezervleri iĢletilebilirdurumdadır.B. 1.4 DoğalgazĠlimizde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. Ancak Rusya dan gelen Trabzon Erzincan BOTAġ boru hattıilimiz toprakları içinden geçmektedir.2008 yılında Bayburt‟ un bir kısmına doğalgaz verilmeye baĢlanmıĢtır.B. 1.5 RüzgarĠlimizde rüzgar ölçümleri Meteoroloji Ġstasyon Müdürlüğünce yapılmaktadır. Yıllık ortalama rüzgar hızı 1,2m/s dir. Ġlimizde rüzgar enerjisi ile ilgili bugüne kadar herhangi bir çalıĢma mevcut değildir.B. 1.6 BiyokütleBiyogaz; organik maddelerin bakteriler tarafından ayrıĢtırılması sonucunda meydana gelen gazdır. Bunabataklık gazı da denir. Ġlimizde biyogaz denilen enerji türünden yararlanılmamaktadır.Biyomas; bitkisel ürünlerin, hayvan ve ortam atıklarının, Ģehir ve endüstri atıklarının çevrimi yolu ile enerjielde etme metodudur.Ġlimizde daha ziyade kırsal kesimlerde odun ve tezek ısınma amaçlı olarak çokça kullanılmaktadır. Yakacakormanı envali olarak Orman ĠĢletme Müdürlüğünce 2008 yılı itibari ile muhtelif köylerde 1875 ster üretim yapılmıĢtır.B. 1.7 PetrolĠlimiz sınırları içerisinde petrol rezervi bulunmamaktadır.B. 1.8 Jeotermal SahalarĠlimizde jeotermal sahalar bulunmamaktadır.29

B. 2 BĠOLOJĠK ÇEġĠTLĠLĠKB. 2.1 OrmanlarBayburt Orman ĠĢletme Müdürlüğü‟nün 2008 yılı itibariyle değerlendirme tablosu aĢağıya çıkarılmıĢtır.Tablo: B.1‟de verilmiĢtir.Tablo : B.1 Bayburt Orman MevcuduKORU ORMANI BALTALIK ORMANI GENEL TOPLAMNormal(Ha)Bozuk(Ha)Toplam(Ha)Normal(Ha)Bozuk(Ha)Toplam (Ha)Normal(Ha)Bozuk(Ha)ToplamOrmanlıkAlan(Ha)570 4635 5.205 3.286 5.672 8.958 3.856 10.307Kaynak: 1-Orman ĠĢletme ġefliği: 20092-Ġl Çevre ve Orman Md.200914.163Toplam ormanlık alanlar 2005 yılı ve sonrası yapılan ağaçlandırma çalıĢmaları ile 1010 Ha artırılmıĢtır.Bayburt‟ta ormanlar dağlık alanlarda küçük koruluklar halinde yer almaktadır. BaĢlıca ağaç türleri; Sarıçam (Pinus sylvestris ), HuĢ ( Betula litwinowii ), Sapsız MeĢe (Quercus petraea ), Ġspir MeĢesi ( Quercus macranthera ),Istıranca MeĢesi( Quercus hartwissiana ), Katran Ardıcı ( Juniperus oxycedrus ), Boylu Ardıç ( Juniperus excelsa ), Söğüt, SabinArdıcı, Titrek Kavak, Keçi Söğüdü, Dağ Akçaağacı vb.. yaygın olduğu gibi; ayrıca, Ahlat, Alıç, Yaban Eriği,Berberis, Kızamık, Yaban Elması, Yalancı Ġğde, Leylak, Dağ MuĢmulası, TavĢan Elması, KuĢburnu türleri gibi ağaç,ağaççık ve çalı türleri de yaygındır. Diğer taraftan yörede son yıllarda çeĢitli kavak türleri de yetiĢtirilmektedir.B. 2.2 Çayır ve Meralar4342 Sayılı Mera Kanunu Uygulamaları:TESPĠT TAHDĠT TAHSĠS ÇalıĢılan KalanĠlçe Adı YerleĢimBirimiAlan(Ha)YerleĢimBirimiAlan(Ha)YerleĢimBirimiAlan(Ha)YerleĢimBirimiYerleĢimBirimiBayburt 110 107.479 80 78.291 9 17.352 110 11Aydıntepe 8 5.414 4 2.777 - - 8 15Demirözü 3 6.062 2 4.550 - - 3 25TOPLAM 121 118.955 86 85.618 9 17.352 121 51Kaynak:Tarım İl Müdürlüğü 200930

Mera ÇalıĢmaları: Ġlimizde 2009 yılı sonun kadar 121 yerleĢim biriminde, kesin olmamakla birlikte118.955,00 ha. alanda tespit, 86 yerleĢim biriminde 85.618,00 ha. alanda tahdit, 9 yerleĢim biriminde 17.352,16 ha.alanda tahsis çalıĢması yapılmıĢtır.2010 yılı içerisinde 51 köyde mera tespit çalıĢmasının bitirilmesi planlanmaktadır.Tescil iĢlemleri için evraklar düzenlenmiĢ olup, Kadastro Müdürlüğü vasıtası ile Mera Özel siciline 5/a ve5/b‟den elde edilen tüm meraların kayıtları yapılmaktadır.Mera Islah ÇalıĢmaları: Ġlimizde Merkez Kıratlı Köyü, Gez Köyü ve Çayıryolu Belediyesinde uygulanmaküzere 3 adet mera ıslah ve amenajmanı projesi hazırlanmıĢtır . Gez Köyü ve Kıratlı Köyü mera ıslah projesitamamlanmıĢ olup, Çayıryolu Beldesi mera projesinin ise 2010 yılında tamamlanması planlanmaktadır.Ayrıca Ġlimiz Merkez Ġlçesi Balca Köyü Mera Islah ve Amenajman Projesi ile Çorak, Oruçbeyli, RüĢtü veTomlacık Köyleri Mera Islah ve Amenajman projeleri hazırlanmıĢ olup 2009 yılında uygulanmaya baĢlanmıĢtır.B. 2.3 Sulak AlanlarBayburt ili sahasında sulak alan tanımına uygun herhangi bir alan bulunmamaktadır.B. 2.4 FloraBölgenin evvelce ormanlarla örtülü olduğu, ormanların tahribinden sonra yüksek boylu plato stepleriningeliĢebildiği belirtilmektedir. Nitekim bu görüĢü, Evliya Çelebi ve Katip Çelebi de desteklemekte ve civarda kesilenağaçların, Çoruh nehrine atılarak Bayburt Ģehir merkezine kadar nehir yoluyla taĢındığını bildirmektedirler.Ġlde bulunan bazı endemik bitkiler Ģunlardır;1- Adaçayı ( salvia ), 2- Acı çiğdem ( celahiaum ), 3- Ballıbaba ( labiatese ) 4- Boynuzlu korung (onobrychis cornuta ), 5- Dağ çayı ( sidaritis ), 6- EĢkın ( rhenm ), 7- Geven (astragalus ), 8- Kekik ( ziziphora ),9- Papatya( anthemis ), 10- Sığır kuyruğu ( verbascum ), 11- Yabani karanfil ( dianthus ), 12- Yabanı soğan( allium )Bu konudan (F) bölümünde ayrıntılı olarak bahsedilmiĢtir.B. 2.5 FaunaTilki, TavĢan, Çakal, VaĢak, Sansar, Gelincik, Su Samuru, Has, Kirpi Domuz, Kurt, Ayı, Kartal, ġahin,Keklik, Bıldırcın, Çulluk, Ördek gibi hayvanlar bölgemizde yaĢamaktadırlar. Ayrıca Çoruh Nehri ve bağlı kol vederelerde ise Alabalık, Aynalı sazan, Bıyıklı, Sazan, Tahta, GümüĢsazan, Karabalık bulunmaktadır.Soğanlı dağlarının doğusunda, merkezi Kaçkar dağları olan bölge, Önemli KuĢ Sahası (IBA) ilan edilmiĢtir.Bu alan Trabzon, Rize, Artvin, Bayburt, GümüĢhane, Erzurum illerine doğru uzanır. Alan büyüklüğü 1.23 milyonha.‟dır.B. 2.6 Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat ParklarıĠlimiz sınırları içerisinde Milli Park ve Tabiat Parkı bulunmamaktadır. Ancak, özellikle Çoruh vadisi ile Çoruhnehrini besleyen bir çok dere ve vadileri boyunca dinlenme amaçlı çok sayıda doğal mesire yerleri mevcuttur.B. 3 TOPRAK5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulamaları:Tarım Arazilerinin Değerlendirilmesi ÇalıĢmaları ġubemiz faaliyetleri içerisinde yer almaktadır. 19/07/2005tarih ve 25880 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5403 Sayılı “ Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu”,15/12/2005 tarih ve 26024 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı KanunuUygulama Yönetmeliği” ve ilgili talimatlar çerçevesinde gelen müracaatlar değerlendirilmektedir.5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 5. Maddesi gereği Ġlimizde ValimizBaĢkanlığında Ġl Toprak Koruma Kurulu kurulmuĢ olup ilk toplantısını 04/04/2006 tarihinde yapmıĢtır. ToprakKoruma Kurulu sekretaryasını Ġl Tarım Müdürlüğü yürütmektedir. Teknik personellerce yerinde yapılan etüt veincelemeler sonunda hazırlanan Etüt raporları ve haritalar iĢlenerek Toprak Koruma Kuruluna sunulmaktadır.Toprak Koruma Kurulundan çıkan karar, karar defterine iĢlenip üyeler tarafından imzalandıktan sonraMüdürlüğümüz tarafından ilgili kuruma gönderilmektedir.31

5403 Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 13. maddesi gereğince mutlak tarım arazileri, özelürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri Toprak Koruma Kurulu tarafından değerlendirilmektedir.Marjinal tarım arazileri ise toprak koruma projelerine uyulması kaydıyla valilikler tarafından tarım dıĢı kullanımlaratahsis edilmektedir. Tarımsal amaçlı yapılar için projesine uyulması Ģartı ile ihtiyaç duyulan miktarda her sınıf veözellikteki tarım arazisi valilik izni ile kullanılabilmektedir.Tarımsal Etüt Raporları:5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'nun 7. ve 8. inci Maddeleri ile bu Kanun gereğiçıkarılan uygulama yönetmeliğinin 8. ve 14.üncü Maddeleri kapsamında toprak ve arazi varlığının belirlenmesi,sınıflandırılması, etüd, analiz ve sınıflama ile ilgili standart oluĢturulmasını kapsayan "Toprak ve Arazi SınıflamasıStandartları Teknik Talimatı ve Ġlgili Mevzuat" 2008 yılı içerisinde yayınlanmıĢtır. Tarımsal etüt çalıĢmaları buçerçevede yürütülmektedir.Yapılan etüd çalıĢmalarında; arazinin tarımsal açıdan öneminin bulunup bulunmadığı, toprak derinliği,arazinin eğimi, yöre ortalamasında ürün alınıp alınmadığı, kullanım amacı değiĢikliğinde çevreye ve tarımsalfaaliyetlere olabilecek etkileri, tarımsal bütünlüğü bozup bozmadığı, alternatifinin bulunup bulunmadığı, sulanabilirolup olmadığı ve benzeri kriterler göz önünde bulundurularak tarım dıĢı kullanım durumu değerlendirilmektedir.Ġlimizde 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanılmasına dair yönetmelik gereği tarım dıĢı arazi kullanımıkapsamında 2009 yılında toplam 8 adet müracaat yapılmıĢ olup, 6 adetinin etüd raporu hazırlanmıĢtır.Sorunlu tarım alanlarının tespiti ve iyileĢtirilmesi (statip) çalıĢmaları:Ġlimize ait 1/25.000 ölçekli Paftaların sayısallaĢtırılma faaliyetleri devam etmekte olup, köylerin tamamındaçalıĢmalar bitirilememiĢtir. %60 oranında çalıĢmalar tamamlanmıĢ olup arazi çalıĢmalarının büro çalıĢması halinedöndürülmesi faaliyetleri devam etmektedir.Tablo B.3: Bayburt Ġli Topraklarının Bazı Fiziksel ve Kimyasal özellikleriTOPSAT. PH%BÜYÜK TOPRAK GRUPLARITUZ% ORT.KĠREÇ( %)ORGANĠKMAD. %P205(K/DA)K20(K/DA)Kolüvyal topraklar 47 7.7 0.01 7.3 1.6 3.0 61.2Kahverengi topraklar 46 7.7 0.01 1.1 1.4 3.3 60.1Kireçsiz kahverengi topraklar 49 7.6 0.01 1.3 1.9 4.0 72.1Kestanerengi toprak 49 7.6 0.01 15.3 2.0 2.0 82.0Alüvyal topraklar 48 7.8 0.01 1.2 1.6 3.2 62.1Kırmızı Kahverengi Topraklar 46 8.1 0.01 15.9 0.6 2.0 56.0Ortalama 47.5 7.8 0.01 7.0 1.5 2.9 65.6Kaynak:10. Yılında Bayburt SempozyumuB. 4 SU KAYNAKLARIB. 4.1 Ġçme Suyu Kaynakları ve BarajlarĠlin Ġlk Ġçme suyu tesisi 1948 yılında Veysel ( Kırkgözeler) Kaynaklarından drenajla teminedilmiĢtir. 1971 Yılında Çoruh Nehri kıyısında açıla keson kuyulardan bilaharede 1986 yılında Dilencikaynaklarından karĢılanmıĢtır. 2000 yılında Masat Köyü mevkiinde 5 adet keson kuyu projelendirilmiĢ bukuyuların 2 adeti iĢletmeye alınmıĢtır. Masat Çayında açılan drenajla keson kuyulara ve isale hattınabağlantı yapılmıĢtır.32

Mevcut içmesuyu tesisleri aĢağıda izah dilmiĢtir.a) Kaptajlar :Ġle ilk kez içmesuyu kuzeydoğuda Veysel ( Kırkgözeler ) kaynaklarından drenajla temin edilmiĢtir. En azdebisi 13,00 lt./sn olarak ölçülen kaynaklardan temin edilen su 1689.00 m.k. kotundaki toplamayaalınarak mevcut V= m3 lük gömme depoya cazibe ile isale edilmiĢtir.b) Kuyular :1971 yılında Çoruh Nehri kıyısında Ġller Bankası tarfından 1 adet keson kuyu açılmıĢtır. Kuyudan teminedilen 30,00 lt./sn mertebesindeki su 2 ayrı terfi hattı ile mevcut V = 1000 m3 lük DM3 ve V = 450 m3 lükDM4 depolarına terfi edilmiĢtir.Daha sonra 1984 yılında Bayburt belediyesi mevcut keson kuyuya yaklaĢık L = 200m. MesafedeDSĠ'ne ilave bir sondaj kuyu daha açtırılmıĢtır. 25.m derinliğindeki kuyudan sağlanan 30,00 lt./sn.lik suher iki kuyu arasında 0 200 mm.lik AÇB ile yapılan irtibat hattı ile mevcut 0 250 mm.lik terfi hattınabağlanmıĢtır.Mevcut içmesuyu ise Dilenci Kaynaklarından Qmin=170lt./sn.,Qmaks =245lt./sn.dir.Ayrıca kaptajkısmında belirtilen Veysel Kaynağından 13 lt./sn. su gelmektedir. Ġlin su ihtiyacının kala kısmı ise 2000yılında Masat Köyü mevkiinde projelendirilmiĢ olan 5 adet keson kuyu ile karĢılanması düĢünülmüĢtür.Projelendirilen bu kuyuların 2 adeti iĢletmeye alınmıĢtır.masat Çayında açılan drenajla keson kuyulara veisale hattına bağlantı yapılmıĢtır.Ġçme Suyu Tüketim Değerleri :Bayburt Ġli nin içmesuyu ihtiyacı Dilenci ve Veysel kaynakları ile keson kuyulardan karĢılanmaktadır.05.08.1997 tarihinde Ġller Bankası Trabzon Bölge Müdürlüğünce hazırlanan hidrolojik ve hidrojeolojiketüt raporunda ilin 2032 yılı nüfusu 116.546 kiĢi olacağı kabülü ile fert baĢına günlük su ihtiyacı200lt./kiĢi/gün alınarak 2032 yılı su ihtiyacı 290lt./sn. bulunmuĢtur.bu gün için 0 = 183 +50 =253 lt./sn. su gelmektedir. Ġhtiyaç açığı ilave açılacak kuyulardankarĢılanacaktır.ġehrimizin içme suyu merkeze 30 km. uzaklıktaki Kop deresi mevkiinden f(600)açb lik asbest boru ilekendi cazibesiyle gelmektedir. suyun sertlik oranı da mevsimlere göre farklılık arz etmektedir. Bu sertlikFS cinsinden % 30 - % 36 arasındadır.Kırsal yerleĢim alanında % 95 olan yeterli içme suyu oranı Karadeniz Bölgesi ( % 75 ) ve Türkiye (% 81 ) ortalamasının üzerindedir. Ünitedeki yeterli içme suyu oranı % 88 olup, bu oran KaradenizBölgesinin ( % 63 ) ve Türkiye ortalamasının ( % 60 ) üzerindedir.33

Tablo : B.4 Yeterli Ġçme Suyu Olan Kırsal YerleĢim Yerleri Ve Nüfusu, 1997KIRSAL YERLEġĠMYERLERĠ VE NÜFUSUYETERLĠ ĠÇME SUYU OLAN KIRSAL YERLEġĠMYERLERĠ VE NÜFUSUKÖY BAĞLI NÜFUS KÖY ORAN(%) BAĞLI ORAN(%)NÜFUS ORN( % )SAYISI SAYISISAYISISAYISIBayburt 164 56 54.978 164 96 49 88 52.434 95Karadeniz 8.614 21.288 3.903.677 7.014 81 13.512 63 2.940.235 75Türkiye 34.962 41.495 16.253.657 28.976 83 24.837 60 13.134.49481KAYNAK : DPT,1997B. 4.2 Yeraltı Su KaynaklarıYukarı Çoruh Havzasında yer alan ilde, yeraltı suyu açısından özellikle havza çevresinde elveriĢlibir yapıya sahiptir. ġehir merkezinde kendi cazibesiyle akan yirmiye yakın tatlı su çeĢmeleri mevcuttur.Ayni Ģekilde bütün bağlı ilçe, kasaba ve köylerde bu tür tatlı su çeĢmelerinden bolca bulunmaktadır. Ġlde11 adet içme ve kullanma amaçlı su kuyusu ve 18 adet sulama amaçlı su kuyusu mevcuttur.B. 4.3 AkarsularĠlin en önemli akar su Ģebekesini Çoruh Nehri ve kolları oluĢturur. Su verimi, saniyede 17 m 3 olan368 km. uzunluğunda ki Çoruh nehrinin 345 km.'si Türkiye topraklarında, geriye kalan 23 km.'si deGürcistan sınırları içerisinden akarak Karadeniz'e dökülmektedir.B. 4.4 Göller ve GöletlerBölgede kayda değer göl yoktur. Ancak soğanlı dağları üzerinde krater gölleri bulunmaktadır.Bunlar Haldizen ( Balıklı göl ) ve Göloba ( Atlı göl )'dir.Sonradan yapılmıĢ sulama ve hayvan içme suyu amaçlı göletler ise Ģunlardır;Gökçedere GöletiEymür GöletiSak ı zl ı GöletiSaraycık GöletiDaniĢment GöletiOroçbeyli GöletiYazlık Göleti - HisBeĢpınar Göleti- HisKurugüney Göleti- HisKarlıca - HisPınarcık - HisYaylapınar - His34

B. 5 MĠNERAL KAYNAKLARB. 5.1 Sanayi MadenleriBayburt ve çevresinde, MTA tarafından yapılan araĢtırmalarda; bakır, demir, krom ve linyit rezervlerininolduğu tesbit edilmiĢtir. Kop dağının kuzey yamaçlarında krom, Maden köyünün yakın çevresinde bakırrezervleri bulunmaktadır. Ancak Kop kromları dıĢında bu güne kadar ciddi çapta iĢletilmemektedir.Ayrıca, bölgede “Bayburt TaĢı” olarak tanınan çevrenin inĢaat taĢı ihtiyacını karĢılayan yöreye ekonomikkatkı sağlayan taĢ ocakları da iĢletilmektedir. ÇeĢitli restorasyon iĢlerinde kullanılan bu yontma taĢ; cami, minare,çeĢme, mezar taĢı ve benzeri iĢlerde tercih edilmektedir. Sarı ve beyaz olarak toprak altından çıkarılan bu taĢocaklarının en önemlileri, Bayburt Ģehir merkezi yakınlarında, Bayburt‟un 9-10 km kuzeydoğusunda yer alanTepetarla, 21 km. batısında bulunan TaĢocağı köyü taĢocaklarıdır.Ġlimizdeki çeĢitli endüstriyel hammaddeler aĢağıda sıralanmıĢtır.a- Onix mermer sahası :Merkez ilçe Yaylapınar köyü sahasında olup, özel bir Ģirket tarafından ara sıra iĢletilmektedir.b- Kil :Merkez ilçe PamuktaĢ yatağı : Tenörü % 31 Al 2 O 3 olan yatakta 78.000 ton rezerv vardır. Saha Ģu andafaaliyeti durdurulmuĢtur. Örence Köyü civarında bulunan kil yatakları ise Bay_kes tuğla fabrikası tarafındakullanılmak üzere iĢletılmektedır.Ayrıca bol miktarda kireçtaĢı hammaddesi bulunmaktadır. Ġlimizin muhtelif yerlerinden karayolu altmalzemesinin temin edildiği taĢ ocakları mevcuttuB. 5.2 Metalik Madenlera- Kop Kromitleri:Bölgede ekonomik olarak iĢletilen en önemli ve ülke çapındaki maden iĢletmesi Kop krom iĢletmesidir.ĠĢletme, Bayburt ilinin güneyinde Kop dağındaki anıttan güneybatıya doğru yaklaĢık 15 km. içeridedir.Yıllık krom ( Cr ) üretimi ortalama 200 000 – 300 000 Ton/yıl olup bu rakam oldukça önemlidir.Özel bir Ģirket tarafından 1970 yılında çalıĢtırılmaya baĢlanan sahada 2002 yılı itibariyle üretimi durduranfirma 2007 yılında yeniden faaliyete baĢlamak ve kapasite artırımı yapmak için çalıĢmalar devam etmektedır.Kop Kromitleri; Kop dağının batısında alt kretese kireçtaĢları üzerinde, buraya Tektonik olarak yerleĢmiĢOfiyolitik karmaĢık bulunmaktadır. Ofiyolitik karmaĢığın kısmen SerpantinleĢmiĢ Peridoditleri içinde çok sayıdakromit zuhuru bilinmektedir. Batı ve doğu kop dağı kromitleri her boyutta parçalanmıĢ ve yuvarlaklaĢmıĢ, tektonikyüzeyli yığınlar ve yumrular halindedır. Ortalama tenörü % 50 Cr 2 O 3 tür. Kromitikle beraber Kemererit ve Uvarovitminarellerine de rastlanmaktadır.b- Bakır-KurĢun-Çinko:Madenköy – Helvaköy yatakları önceden iĢletilmiĢ olan bu saha özel bir Ģahısa ruhsatlı olup Ģu anda bakırmadeninde ilkel yöntemler ile yıllık 8-10 ton civarında bakır elde edip Trabzon‟a taĢınmaktadır.35

c- Demir yatakları:Yörede üç adet demir maden sahası mevcut olup, ekonomik olmadıkları için herhangi bir faaliyet yoktur.B. 5.3 Enerji MadenleriĠlimiz sınırları içerisinde asfaltit, petrol, tabii buhar, toryum, bütümlü Ģist, vb. enerji hammaddeleri mevcutdeğildir.Ancak muhyelif yerlerde linyit taĢ kömür madenı bulunmakla beraber verimli olmadığından iĢletılmemektedır.Bayburttun küzeyinde Kaleardı mahallesınde 2008 yılında açılan kömür ocağının analiz sonucunda kükürtdioksidinyüksek çıkması nedeniyle ısınma amaçlı satıĢına izin verimemiĢtır. sanayi amaçlı iĢtılmektedır.B.5.4 TaĢ Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal MalzemelerBu konudan bölüm I.1.4‟ de ayrıntılı olarak bahsedilmiĢtir.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos – 19992 – Yerel Öneri GeliĢtirme Raporu, BAYBURT Türkiye Kalkınma Bankası Aġ. Aralık - 19983- Özel Ġdare Müdürlüğü verileri4- Ġl Çevre ve orman müdürlüğü 200936

C. HAVA ( ATMOSFER VE ĠKLĠM )C.1 ĠKLĠM VE HAVABayburt‟ta doğu Karadeniz iklimi ile doğu Anadolu iklimi arasında, karasal özellikleri ağır basan bir geçiĢiklimi hüküm sürmektedir. Bu nedenle yazları sıcak ve kurak, kıĢları ise soğuk ve yağıĢlı geçmektedir. Ancak, gerekortalama yüksekliğin azlığı, gerekse vadiler sisteminin oluĢturduğu “Mikroklima” sayesinde Doğu Anadolu‟ ya göreiklim yumuĢaktır. Yaz günleri genellikle Mayıs – Eylül ayları arasında kendini göstermektedir. Bayburt ve çevresininiklim özelliklerini ortaya koyabilmek için, Bayburt Ģehir merkezinde, 1929 yılından beri faaliyette olan MeteorolojiĠstasyonu‟nun verilerinden yararlanılmaktadır.C. 1.1 Doğal DeğiĢkenlerC. 1.1.1 RüzgarBayburt‟ta yaz mevsiminde hakim rüzgar yönü SSE – NNW (KeĢiĢleme- Karayel) yine yaz aylarında Kıbleyönünden Samyeli denilen rüzgar esmekte ve estiği günlerde bitki örtüsünü kurutmaktadır. Kuzey taraftan esenrüzgar soğuk esmekte ve bitkilerin üĢümesine sebep olmaktadır.37

NWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 OCAK AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜ38

NWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 ŞUBAT AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜNWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 MART AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜ39

NWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 NİSAN AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜNWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 MAYIS AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜ40

NWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 HAZİRAN AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜNWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 TEMMUZ AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜ41

NWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 AĞUSTOS AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜNWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 EYLÜL AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜ42

NWNNWNNNENEWNWWENEEWSWESESWSSWSSSESE2009 EKİM AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜNWNNWNNNENEWNWWWSWSWSSWSSSESEENEEESE2009 KASIM AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜ43

NWNNWNNNENEWNWWWSWSWSSWSSSESEENEEESE2009 ARALIK AYIHAKİM RÜZGAR YÖNÜNWNNWNNNENEWNWWWSWSWSSWSSSESEENEEESE2009 YILI İLKBAHARMEVSİMİ HAKİMRÜZGAR YÖNÜ44

NWNNWNNNENEWNWWWSWSWSSWSSSESEENEEESE2009 YILI YAZMEVSİMİ HAKİMRÜZGAR YÖNÜNWNNWNNNENEWNWWWSWSWSSWSSSESEENEEESE2009 YILI SONBAHARMEVSİMİ HAKİMRÜZGAR YÖNÜ45

NWNNWNNNENEWNWWWSWSWSSWSSSESEENEEESE2009 YILI KIŞMEVSİMİ HAKİMRÜZGAR YÖNÜNWNNWNNNENEWNWWWSWSWSSWSSSESE2009 YILIYILLIK HAKİMRÜZGAR YÖNÜENEEESE46

47127,51,018,012,0839,6849,3830,422,011,06,028,021,015,06,012,02,09,07,08112,31,15,56,015,09,0842,0848,9829,518,08,03,02,025,022,017,03,013,02,07,03,061076,53,83,513,015,03,0844,2848,9837,719,024,03,010,0989,84,94,66,021,03,0841,2846,4836,94,022,07,01,01,01,08136,26,02,316,015,0840,7843,8835,98,029,06,01,01,07135,16,73,68,022,01,0838,8843,4833,820,031,06122,66,24,43,026,01,0841,5844,7837,712,029,03,01,0579,95,54,46,023,02,0841,1846,4830,91,02,011,016,04,01,044,97,018,05,0838,5844,5830,413,07,03,01,023,016,012,02,011,01,01,035,74,019,08,0836,8843,4827,424,017,013,02,026,020,017,09,011,01,09,011,01727,41,013,014,0836,5845,2827,124,016,010,02,027,021,015,05,08,01,017,024,01615,95,014,012,0841,8853,7833,330,025,024,016,010,04,031,028,024,018,07,014,031,024

BAYBURT METEOROLOJĠ ĠSTASYONUNUN 2009 YILINA AĠTMETEOROLOJĠK DEĞERLERĠA Y L A RMETEOROLOJĠK ELEMANIN AD1211109876543211,23,111,413,116,818,217,111,25,81,0-0,4-6,3ORTALAMA AÇIK YÜZEY BUHARLAġMASI (mm)5,38,119,820,725,725,624,518,211,95,83,8-1,5MAKSĠMUM AÇIK YÜZEY BUHARLAġMASI (mm)-1,9-0,85,17,29,111,09,34,90,0-3,7-3,8-10,7ORTALAMA BULUTLULUK-9,5-7,41,90,74,55,13,5-0,1-6,8-13,4-12,2-22,5ORTALAMA AÇIK GÜNLER SAYISI11,116,525,228,631,432,629,829,616,214,69,16,4ORTALAMA BULUTLU GÜNLER SAYISI-6,6-4,8-0,82,12,65,43,20,1-3,6-5,8-6,0-13,6ORTALAMA KAPALI GÜNLER SAYISI-40,5-12,3-4,1-3,8-2,40,3-3,4-4,2-11,8-19,1-15,9-29,2ORTALAMA BASINÇ (hPa)30,850,844,557,28,830,631,859,151,762,250,620,4MAKSĠMUM BASINÇ (hPa)6,911,119,717,87,721,78,519,115,215,917,15,2MĠNĠMUM BASINÇ (hPa)MĠN. SIC.

METEOROLOJĠK ELEMANIN ADIORTALAMA SICAKLIK ( Cº )MAKSĠMUM SICAKLIKLARIN ORTALAMA ( Cº )MĠNĠĠMUM SICAKLIKLARIN ORTALAMA ( Cº )MĠNUMUM SICAKLIK ( Cº )MAXSMUM SICAKLIK ( Cº )ORTALAMA TOPRAK ÜSTÜ MĠNUMUM SICAKLIK( Cº )MĠNĠMUM TOPRAK ÜSTÜ MĠNUMUM SICAKLIK ( Cº )TOPLAM YAĞIġ ORTALAMASI (mm)MAKSĠMUM YAĞIġ (mm)ORTALAMA RÜZGAR HIZI (m/s)KUVVETLĠ RÜZGARLI GÜNLER SAYISI ORTALAMASIMAX. RÜZGARINORTALAMA BUHAR BASINCI (hPa)ORTALAMA NEM ( % )MĠNĠMUM NEM ( % )HIZIYÖNÜORTALAMA 5Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )MĠNĠMUM 5Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )ORTALAMA 10 Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )MĠNĠMUM 10 Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )ORTALAMA 20 Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )MĠNĠMUM 20 Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )ORTALAMA 50 Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )MĠNĠMUM 50 Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )ORTALAMA 100 Cm TOPRAK SICAKLIĞIMĠNĠMUM 100 Cm TOPRAK SICAKLIĞI ( Cº )ORT. FIRTINALIGÜN SAYISIC. 1.1.2 BasınçĠlimiz merkez rasat istasyonunda 2009 yılı ölçülen en yüksek yerel basınç 853,7 hPa ile Ocak ayı, en düĢükyerel basınç ise 827,1 hPa ile ġubat ayı olarak belirlenmiĢtir.C. 1.1.3 NemĠlde yıllık ortalama bağıl nem %54,7 dir.C. 1.1.4 SıcaklıkĠlimiz sınırlar içinde; en soğuk ay ortalama -10,7 ºC ile Ocak ayı ve en sıcak ay ortalama 25,7 ºC ile Ağustosayı olmuĢtur. Ġlin ortalama sıcaklığı 7,68 ºC dir.C.1.1.5 BuharlaĢmaĠlimizde 5 ayda ( Aralık, Ocak, ġubat, Mart, Nisan) buharlaĢma oluĢmamıĢ, diğer aylarda yapılan ölçümlerdeen yüksek buharlaĢma 136,2 mm ile Ağustos ayında ve en düĢük buharlaĢma ise 2,3 mm ile Kasım ayındagörülmüĢtür.C. 1.1.6 YağıĢlarC.1.1.6.1 Yağmur:Bayburt il merkezine düĢen yıllık ortalama yağıĢ miktarı 41,5 mm dir. En fazla yağıĢ ortalama 62,2 mm ileMart ayı, en az ortalama yağıĢ ise 8,8 mm ile Ağustos ayı olmuĢtur.49

C. 1.6.1.2 Kar, Dolu, Sis ve Kırağı:Kar yağıĢlı günler sayısı 58, kar örtülü günler sayısı 76, en yüksek kar örtüsü kalınlığı 24 cm, kırağılı günsayısı 75, sisli gün sayısı 6, dolulu gün sayısı 2 dir. Dolulu günler Nisan ve Ağustos aylarında 1 er gün olarakgerçekleĢmiĢtir.C.1.1.7. Seller:Ġlimizde 2009 yılı itibariyle can ve mal kaybına neden olabilecek boyutta sel afeti görülmemiĢtir.C. 1.1.8 KuraklıkBayburt‟ta ġubat, Temmuz ve Kasım ayları kurak, Ağustos ve Aralık ayları yarı kurak ve diğer aylar iseyağıĢlı geçmektedir. Buna göre, Bayburt ve çevresi, kurak sahalarla nemli bölgeler arasında, daha ziyade yarı kurakbölgelere yakın değerleri göstermektedir.Bayburt ve çevresinde en soğuk ay ortalaması -15,9 ºC, en sıcak ay ortalaması 28,5 ºC olup her mevsimaz çok yağıĢ almaktadır. Buna göre Bayburt‟ta soğuk iklim kuĢağının kıĢı çok Ģiddetli, yazı kısa ve yarı kurak iklimtipi hüküm sürmektedir.C. 1.1.9 Mikro klimaĠlimizde mikroklima oluĢturan özel alanlar bulunmamaktadır.C. 1.2 Yapay EtmenlerC. 1.2.1 Plansız KentleĢmeBayburt sürekli göç veren bir kent olduğundan plansız kentleĢme sözkonusu değildır. Bayburt dıĢ göçübaĢta Ġstanbul olmak üzere Bursa, Kocaeli, Ġzmir ve Ankara‟ya vermektedir. 2000-2007 döneminde 21.749 kiĢi ildıĢına göç etmiĢtir. (DĠE, 2007nufus sayımı) Göçün büyük kısmını tarım nüfusu oluĢturduğundan verimli alanlarterkedilmiĢ ve bu bölgelerde erozyon sorunu ortaya çıkmıĢtır.Son yıllarda TOKĠ tarafından yapılan konutlar Ģehrin görünümünü değiĢtirmiĢ ve plansız yapılaĢmayı önemliölçüde engellemiĢtir. Kent içinde, mahalle çevrelerinde belediye arsaları üzerinde azda olsa gecekondulaĢmamevcuttur.C.1.2.2 YeĢil Alanların AzalmasıUygulamadaki imar planına göre Bayburt kent merkezinde kiĢi baĢına 7.00 m 2 yeĢil alan düĢmektedir.ġehir merkezindeki yeĢil alan miktarı Ģuan 198.000 m 2 dir. Bu miktarın kiĢi baĢına 2.60 m 2 dir. Önceki yıllardageniĢ yapraklı ağaç türlerinin tercih edilmesine rağmen son yıllarda iğne yapraklı ağaç çeĢitleri de dikilmeyebaĢlanmıĢtır.Kent Ģartlarına uygun bitki türleri ise; ardıç ve meĢe türleri, akçaağaç, leylak, diĢbudak, atkestanesi, iğde,akasya, ıhlamur, ceviz, kavak, söğüt vb. gibi ağaç türleri bulunmaktadır.C1.2.3 Isınmada Kullanılan YakıtlarBayburt‟ta konut ve iĢyerlerinin ısıtılmasında yakıt olarak; Rus linyiti,taĢ Kömürü kalorifer yakıtı, odun, sonyıllarda azalsa da devlet tarafında fakırlere verilen yerli kömür kullanılmaktadır. Kırsal kesimde ise daha çok tezekkullanılmaktadır. Ġlimizde kömür satıĢları Çevre ve Orman Bakanlığı‟nın genelgeleri doğrultusunda Mahalli ÇevreKurulunun kararları ile Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü koordinasyonunda Bayburt Belediye BaĢkanlığı, EmniyetMüdürlüğü, Sağlık Müdürlüğü elamanlarınca sürekli denetimler yapılarak yüksek kalorili ve kükürt oranı düĢükkömürlerin satıĢına izin verilmemektedir. Ayrıca Çevre Bakanlığı‟nın ilgili genelgeleri ile petrokok kömürününkullanımı ve satıĢı yasaklanmıĢtır. Genellikle kalori değeri yüksek (6200) Linyit taĢ kömür satıĢlarına izin verilmiĢtir.50

Bayburt Ġlinde 2006 - 2007 ısınma sezonunda satıĢa sunulacak ithal kömürlerde aranacak Ģartlar;1-ISINMADA KULLANILAN YERLĠ KÖMÜRLER :Alt Isıl Değeri = 4000 ( -200 Kcal/Kg.enaz ( satıĢa sunulan )Yanar Kükürt = % 2 max. ( satıĢa sunulan )Boyut = 18-150 mm. ( = 18 mm alt max. % 10 tolerans )2-ISINMA AMAÇLI ĠTHAL KÖMÜRÜN ÖZELLĠKLERĠ :Alt Isıl Değeri = 6200 Kcal/Kg. ( satıĢa sunulan ) (-400 Kcal/Kg. tolerans )ToplamKükürt Oranı = % 0,9 ( kuru bazda ) ( 0,1 tolerans)Uçucu Madde = % 12-28 ( kuru bazda ) ( % 1 tolerans )Toplam Nem = % 10 ( satıĢa sunulan ) ( % 1 tolerans )Boyut = 18 –150 mm ( 18 mm alt max. % 10 tolerans )Kül (Kuru bazda) = % 14 Max (%+1 trerans) ( 200 mm. Üst % 10 tolerans )3- SANAYĠ AMAÇLI ĠTHAL EDĠLEN KÖMÜRLERĠN ÖZELLĠKLERAlt Isıl Değeri = 6000Kcal/Kg. ( min. )(500 % 1 tolerans)Toplam Kükürt = % 1 ( kuru bazda ) ( % 1 tolerans )Uçucu Madde = % 36 ( kuru bazda ) ( % 1 tolerans )Toplam Nem = % 10 ( satıĢa sunulan ) ( % 1 tolerans )Boyut= 0-50 mm.Ayrıca sıvı yakıt olarak max % 1.5 kükürtlü özel kalorifer yakıtı dıĢında baĢka yakıt kullanılmasıyasaklanmıĢtır.ġehrimizde doğal gaz kullanılmamaktadır.C. 1.2.4 Endüstriyel EmisyonlarBayburt‟ta BAYKES Tuğla-Kiremit Fabrikası ve BAYSAN Yem Fabrikası, Çoruh Un fabrikası, Kavi_Metal vePlastik Profil sanayi,Bayburt ve Tekinler hazır Beton santralleri,PoĢet fab. ve Pey_Kar süt ürünlerindan baĢkasanayi tesisi bulunmamaktadır. Söz konusu tesislerin kapasitelerinin düĢük olması ve yerleĢim yerin dıĢındabulunmalarından dolayı, ilimizde sanayiden kaynaklanan kirlilikten bahsedemeyiz.C. 1.2.5 Trafikten Kaynaklanan EmisyonlarGünlük yaĢantımızda vazgeçilmez bir yeri olan taĢıtların hava kirliliğine etkisi ve harcayacağı yakıt miktarıyol ve taĢıt özellikleri, iĢletme ve taĢıt kullanımı yakıt türü ve verimine bağlı olup bir taĢıtın sırasıyla egzoz, krank,yakıt deposu ve karbüratöründen bırakılan CO, yanmamıĢ hidrokarbonlar ( HC ), azotoksitler ( NO x ) ve tozlar ilebenzinden kaynaklanan vuruntuyu önlemek için kullanılan kurĢun bileĢikleri vb. kirleticiler olup, yerel olarak büyüksorunların görüldüğü ana cadde ve kavĢaklarda, karayolları ve çevrelerinde hava sirkülasyonunun olmadığıgünlerde önemli boyutlarda olabilmektedir.2009 YILI TRAFĠĞE KAYITLI ARAÇ SAYISIMOTOSĠKLET 622 MĠNĠBÜS 508OTOMOBĠL 3.514 ARAZĠ TAġITI 26ÇEKĠCĠ 20 OTOBÜS 93KAMYONET 1.145 ÖZEL AMAÇLI TAġIT 65KAMYON 574 RÖMORK 1TRAKTÖR 2.151 YARI RÖMORK 26TANKER 15TOPLAM 8.759Kaynak : Ġl Emniyet Müdürlüğü (2009)51

Motorlu taĢıtlardan kaynaklanan emisyonlar hava kirliliğinde önemli bir yere sahiptirler. Ġlimizde 1995-2005yılları arasında çevre vakfı tarafında yapılan ölçümler 08.2005 tarihinden itibaren özel Ģirketle protokol yapılarakbenzinli ve dizel araçların egzoz ölçümü yapılmaktadır. TSE tarafından tespit edilen standartların üzerinde sonuçlarçıkaran araçlar, gerekli bakımları yaptırmak üzere servislere gönderilmektedirler.Motorlu taĢıtlarının egzozlarından kaynaklanan CO ( % 70 - 90 ), NO ( % 40 – 70 ) Hidrokarbonların( % 50 ) ve Pb ( % 100 ) hava kirliliğinin % 40‟nı oluĢturmaktadır. Egzoz ölçümleri; CO, HC, CO 2 , ve O 2 gazemisyonlarının ölçümünü içermektedir.C. 2 Hava Kirletici Gazlar ve KaynaklarıC. 2.1 Kükürt dioksit Konsantrasyonu ve DumanKükürt dioksit kükürt içermekte olan yakıtların yanması sonucu ortaya çıkmaktadır. Özellikle gazyağı,kömür, petrol ve doğal gazın yanması sonucu SO 2 ortaya çıkmaktadır. Özellikle ev içerisinde yanan gaz yağısobaları yada gaz ocakları kükürt dioksitin oluĢumunda çok etkili olabilmektedir. Kükürt dioksit, suda ve dolayısıylavücut sıvısında ( kanda ) kolaylıkla çözünebilen zehirli bir gazdır ve astımlı kiĢilerde diğerlerine göre daha duyarlıdır.Bunun en önemli tesiri üst teneffüs yollarının cidarlarını zedeleyerek, 0.77 ppm veya altındaki değerlerde bile havayolu direncinin iki katına çıktığı belirlenmiĢtir. AraĢtırmalar SO 2 ‟ in, sodyum klörür gibi aerosoller ile birliktebulunması halinde çok daha tehlikeli olduğunu göstermiĢtir. SO 2 aynı zamanda solunum sisteminin koruyucusu olantüycüklere de zarar vermektedir.Havadaki kükürt oksitler içerisinde en önemli pay kükürt dioksit gazına aittir. Kükürt dioksit havada hızlı birĢekilde oksitlenmesiyle kükürt trioksit ve sülfatlara dönüĢür. SO 2 ise sülfürik asit anhidriti olup; yağmur veyoğunlaĢmıĢ nem damlalarıyla birlikte havada bu asidin oluĢmasına neden olur. OluĢan bu asit yağmur suyunun PH‟ ını düĢürerek, yağmur suları ile asit yağmurları Ģeklinde yeryüzüne iner.Çevre Kanunu‟na istinaden çıkarılan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği‟nde, sınır değerlerverilmektedir. Ġnsan sağlığının korunması, çevrede kısa ve uzun vadede olumsuz etkilerin ortaya çıkmaması içinatmosferde bulunan hava kirleticilerinin bir arada bulunduklarında, değiĢen zararlı etkileri de göz önüne alınaraktespit edilmiĢ konsantrasyon birimleri ile ifade edilen seviyeler “Hava Kalitesi Sınır Değerleri” dir. AĢılmamasıgereken bütün ölçüm sonuçlarının aritmetik ortalaması Uzun Vadeli Sınır Değer ( UVS ) olarak adlandırılır.Maksimum günlük ortalama değerler veya istatistik olarak bütün ölçüm sonuçları sayısal değerlerinin büyüklüğünegöre dizildiğinde,ölçüm sonuçlarının % 95‟ini aĢmaması gereken değerler Kısa Vadeli Sınır ( KVS ) değerlerdir.Bu sınır değerler Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinde SO 2 için Kısa Vadeli Sınır Değer ( KVS ) 400g/ m 3 , Uzun Vadeli Sınır Değer ( UVS ) 300 g/m 3 olarak belirlenmiĢtir.Bayburt il merkezinde Ekim 1993 tarihinden itibaren Havayı Kirletici Gazların ölçümü; Halk SağlığıLaboratuvar Müdürlüğü‟nce iki ayrı noktada bulunan ölçüm istasyonunda periyodik olarak, her günyapılmaktaydi,Ocak 2007 tarihinden itibaren bakanlığımız tarafında kurulan Hava ölçüm Ġstasyonu tarafındaotomotik olarak ölçüp, Sonuçlar düzenli olarak her saat baĢı uydu aracılığı ile Ankaraya Çevre ve OrmanBakanlığı‟na bildirilmekte olup, ordanda internet vastasıyla yayın yapmaktadır.Hızla artan ĢehirleĢme, taĢıt sayısı ve endüstriyel faaliyetlerin artıĢı sonucu hava kirliliği artmaktadır. Kirliliğietkileyen faktörleri asgariye indirmek, sınırlamak ve solunabilir bir hava sağlayabilmek için Hava KalitesininKorunması Yönetmeliği çerçevesinde çalıĢmalarımız devam etmektedir. Buna bağlı olarak her yıl ısınma sezonubaĢında Mahalli Çevre Kurulu kararı ile il sınırları içerisinde kullanılacak katı ve sıvı yakıtlarla ilgili standartlarbelirlenmektedir.Ġlinizde hava kirliliği ölçümlerinin yapıldığı hava Ölçüm Ġstasyon sonuçları 2006-2007 yılları itibariyle grafikC.1 de verilmiĢtir.52

Tablo ve grafiklerden de görülebileceği gibi 2007 yılında hava kirliliğinin en yoğun olduğuaylargörülmektedır.Tablo : C.18 Bayburt Ġli 2009 yılı SO 2 ve PM Konsantrasyonlarıyla Ġlgili Göstergeler. Ġstasyon :A Y L A R( ÖLÇÜMYAPILANGÜN SAYISI )ORTALAMA MAKSĠMUM MĠNUMUM KVS DEĞERĠNĠNAġILDIĞI GÜNSAYISISO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PMOcak (31) 64 40 154 129 23 5 --- ---ġubat(28) 17 10 36 26 6 1 --- ---Mart (31) 14 25 30 107 5 3 --- ---Nisan (30) 11 44 20 106 5 22 --- ---Mayıs (31) 2 29 10 123 - 12 --- ---Haziran (30) 1 32 2 75 - 14 --- ---Temmuz(31) - 19 1 36 - 13 --- ---Ağustos (31) - 31 2 59 - 13 --- ---Eylül (30) - 34 3 67 1 13 --- ---Ekim (31) 5 84 14 203 1 27 --- ---Kasım (30) 15 71 45 154 1 22 --- ---Aralık( 31) 31 74 82 147 - 21 --- ---Ġl Çevre ve Orman mud.53

OcakSubatMartNisanMayisHaziranTemmuzAgustosEylülEkimKasimAralikBayburt Ili 2009 Yili SO2 ve PM Konsantrasyonu Ile Ilgili Göstergeler(Il Çevre ve Orman müd.)9080706050403020100SO2 mg/m3PM mg/m3GrafikC.1C. 2.2 Partikül Madde EmisyonlarıSaf su damlacıkları hariç; ortalama gaz molekül büyüklüğü 0.0002 g/m 3 çapında olan ve havada bir süreaskıda kalabilen katı veya sıvı her türlü madde partikül madde sınıfına girer. Partikül Ģeklindeki kirletici emisyonlaririliklerine, yoğunluklarına ve kimyasal yapılarına bağlı olarak; earosol, duman, is ve toz Ģeklindeisimlendirilmektedirler.Partiküllerin solunum organlarındaki birikme yerleri ve buralarda kalma süreleri bir takım fiziksel faktörlereve bilhassa zerreciklerin büyüklüklerine bağlıdır.Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğine göre Partikül Madde ( PM ) için Kısa Vadeli Sınır Değer ( KVS )300 g/m 3 , Uzun Vadeli Sınır Değer 150 g/m 3 dür.C. 2.3 Karbon monoksitKarbon monoksit havadan çok az hafif renksiz, kokusuz, zehirli bir gazdır. Oldukça stabil bir gaz olupatmosferde kalma süresi 2-4 aydır. Yetersiz yanma sonucu oluĢan bu gaz; içten yanmalı motorların egzoz gazları iletam yanmayan yakıtlardan bol miktarda üretilmektedir. Normal egzoz gazında % 3 – 4, iyi yakılmayan yakıtta% 7 düzeyinde bulunmaktadır. Karbon monoksitin Uzun Vadeli Sınır Değeri 10.000 g/m 3 , Kısa Vadeli Sınır değeri30.000 g/m 3 dür.Ġlimizde trafik araçlarından kaynaklanan egzoz gazlarının içindeki CO gazlarının ölçümleri ve denetimleriyapılmaktadır.C. 2.4 Nitrojen OksitlerYanma olayı sırasında havanın oksijeni ile nitrojeninin sıcaklık etkisine bağlı olarak reaksiyona girmesisonucu ortaya çıkan nitrojen bileĢikleridir. Nitrojen monoksit, nitrojen dioksit ve N 2 O gibi gazları kapsamaktadır.Özellikle oksidizan etkisi olan nitrojen dioksit kırmızı kahverenginde bir gazdır. 50 ppm. Nitrojen dioksit kronikakciğer hastalığına neden olurken, 150 ppm ölüm nedenidir.54

Ġlimizde motorlu taĢıtlardan kaynaklanan egzoz gazlarının ölçümü sırasında azot oksit gazlarının ölçümüde yapılmaktadır. Ġlimizde ayrıca havada azot oksit gazlarının ölçümü yapılmamaktadır.C. 2.5 Hidrokarbon ve KurĢun EmisyonlarıYılda ortalama 10.000 km. yol kat eden ve 1.000 lt. benzin harcayan bir araç havaya 0.12 kg. kurĢun ve 16kg. hidrokarbon vermektedir. Kirletici gazlar içerisinde hidrokarbonun % 62.4‟ü trafikten kaynaklanmaktadır.Hidrokarbonun Kısa Vadeli Sınır Değeri 140 ( 280 ) g/m 3 , kurĢunun Uzun Vadeli Sınır Değeri 2g/m 3 dür.Ġlimizde hidrokarbon ve kurĢun bileĢiklerinin ölçümü yapılmamaktadır.C. 3 ATMOSFERĠK KĠRLĠLĠKC. 3.1 Ozon Tabakasının Ġncelmesinin EtkileriOzon tabakası, tüm canlı varlıkları, doğal kaynakları ve tarımsal ürünleri olumsuz yönde etkileyen morötesiıĢınlarını ( radyasyon, güneĢin ultraviyole ıĢınları ) tutmaktadır.Ozon tabakasının incelmesinin tüm canlıların olduğu gibi insan sağlığı üzerinde önemli etkileri vardır. Buetkiler, deri kanserleri, kataraktlarda artıĢ, bağıĢıklık sistemlerinde değiĢiklik... ile iklimlerde önemli ölçülerdedeğiĢiklikleri verebiliriz.Ġlimizde Ozon Tabakasının incelmesinden kaynaklanan sorunlara ait veriler bulunmamaktadır.C. 3.2 Asit Yağmurlarının EtkileriGerek endüstriyel ve gerekse diğer kaynaklardan atmosfere salınan kükürt, azot oksit, hidrokarbon gibikirleticiler, atmosferde çeĢitli kompleks kimyasal ve fiziksel reaksiyonlara uğramak suretiyle yeni ürünleredönüĢerek asit yağmurlarına neden olmaktadır. Söz konusu asit karakterli yeni ürünlerin yeryüzüne geri dönmeleriçoğunlukla yağmur ve kar içinde çözünmüĢ halde taĢınmak suretiyle gerçekleĢmektedir. Çünkü atmosferde bulunanCO2 gazı su ile tepkimeye girerek zayıf bir asit olan karbonik asidi vermektedir.CO2+H2O- H2CO3Asit yağmurlarının etkisi altında kalmıĢ yerlerdeki yağmur suyunun PH derecesi genelde 4 ile 5 civarındaseyretmektedir.Fosil yakıtlarda bulunan azot ve kükürt yanma sonucunda karbondioksit, kükürt ve azot oksit halinedönüĢmekte ve daha sonra da oksidasyon ve su molekülün hidroliz etkisi altında asit oluĢturmaktadır.C+O2--CO2S+O2--SO2Karbondioksit ve Kükürtdioksit gazlarının her ikisi alev esnasında meydana gelmekte ve baca gazlarınakarıĢmaktadır. Bunlardan kükürtdioksit daha sonra kademeli olarak yeniden oksitlenerek SO3 halinedönüĢmektedir.2SO2+O2-2SO3SO3+H2O-H2SO4Sonuçta oluĢan sülfürik asit, yağmur suyu ortamında iyi çözünen bir asit olduğundan, yağmur suyuylayeryüzüne ulaĢmaktadır.Günümüze kadar Bayburt‟ta herhangi bir asit yağmuruna rastlanmamıĢtır.55

C. 4 HAVA KĠRLETĠCĠLERĠNĠN ÇEVREYE OLAN ETKĠLERĠC. 4.1 Doğal Çevreye EtkisiC. 4.1.1 Su Üzerine EtkileriHava kirliliği yaratan pek çok gaz ( 2-7 gün arasında havada asılı kalabilen SO 2 , SO 3 , ve NO x kirleticiler )atmosferde bulunan su damlacıkları ve diğer bileĢenlerle tepkimeye girerek sülforoz asit H 2 SO 3 , H 2 SO 4 ve HNO 3 ‟uoluĢtururlar. Bunlar kar ve yağmurla yeryüzüne inerler.Kuru sülfat ve nitrat partikülleri, çiğ veya rutubetlendiği zaman, kuvvetli asidik çözeltiler Ģeklinde atmosferdedepolanırlar.Asit yağmurları, toprakta bulunan alüminyumu çözerek içme sularına karıĢtığı zaman, içme suyununkalitesinin bozulmasına ve toksitlenmesine neden olur. Aynı Ģekilde, göl ve akarsularda alüminyumun çözünmesi;balıkların solungaçlarının tıkanmasına ve boğularak ölmelerine, asit dengesinin bozulması, önce hassas canlılarolmak üzere tüm canlıları etkilemekte, hatta bazı türlerin ölümüne neden olmaktadır.Ġlimizde hava kirliliğinden oluĢan su kirliliğine ait herhangi bir bulguya rastlanmamıĢtır.C. 4.1.2 Toprak Üzerindeki EtkileriÇeĢitli endüstriyel faaliyetler, egzoz ve ısınmadan kaynaklanan gazlar topraklara ve üzerindeki bitkilere,dolayısıyla doğal vejatasyona ve toprağın yapısına etki etmektedir. Havaya verilen gazlar içinde baĢta SO 2 olmaküzere NO x , HF, ve HC gibi kirletici emisyonlar ve oluĢan asit yağmurları bitki ve toprak üzerinde zararlı etkilerinigösterirler. Kirletici gazlar içinde bulunan partikül maddelerin taĢıdığı Pb, Cu, Mn, Zn, Hg, Cd, As, Ni ve benzeridiğer ağır metaller olmak üzere toplam 17 element toprak ve bitkiler üzerinde toplanmaktadır.Yurdumuzun özellikle sanayi bölgelerinde hava kirliliğinden kaynaklanan toprak ve arazi kirliliğigörülmektedir.Bayburt‟ta yoğun bir sanayileĢme olmadığından sanayiden kaynaklanan toprak ve arazi kirliliğindenbahsedemeyiz.C. 4.1.3 Flora ve Fauna Üzerindeki EtkisiHava kirleticileri bitkinin en çok yapraklarını etkiler. Stomlardan yaprağa giren SO 2 ve HF gibi asitözelliğindeki kirleticiler, yaprak dokusunun zarar görerek, yapraklar üzerinde yanıkların teĢekkül etmesine nedenolurlar. Yanık etkisi, asit yağmurlarıyla da ortaya çıkabilir.Hava kirliliğini bitkiler üzerindeki etkisini Ģu Ģekilde sıralayabiliriz:- Nekroz adı verilen yaprak dokusunun eğilip bükülmesi.- Klorasis adı verilen beyazlamalar veya diğer renklerdeki lekeler.- Büyüme bozukluklarıKirleticiler, ot Ģeklindeki bitkilerde orta damarın her iki yanındabeyaz-esmer lekeler, iğne yapraklılarda yaprakların uç kısımlarında kahverengi nekroz ve bunlara bitiĢik renksizbölgeler meydana getirir. Yonca, arpa, pamuk, buğday ve elma SO 2 den en fazla etkilenen bitkilerdendir. Örneğin;0,3 ppm. SO 2 ‟le 8 saat sürekli temas halinde yukarıdaki dokusal bozulmalar görülebilir.Egzoz gazlarıyla kirlenmiĢ yol kenarları, endüstri merkezleri ve hava üssü gibi alanlara yerleĢtirilenkovanlarda, arıların tembelleĢtiği, hayvan ve insanlara saldırdığı, yavru veriminin azaldığı, zehirli bal ürettiği tesbit56

edilmiĢtir. Diğer taraftan SO 2 ve ozondan zarar gören ağaçlarda bazı kabuk böceklerinin arttığı gözlemlenmiĢtir.Ayrıca bu tür etkiler bazı böcek popülasyonlarının artıĢını sağlamaktadır.Ġlimizde sanayi tesislerinin çok sınırlı oluĢundan dolayı hava kalitesi korunmakta ve flora ve faunaya tesiriçok sınırlı kalmaktadır.C. 4.1.4 Ġnsan Sağlığı Üzerine EtkisiÇağımızda, hava kirliliği sağlık açısından önemi giderek artan bir tehlikedir. Endüstri bölgelerinde, egzozgazının yoğun olduğu alanlar ile meteorolojik faktörlerin yetersiz olduğu kesimlerde, yoğun bir Ģekilde hava kirliliğiyaĢanmaktadır. Ġnsan vücudunda, hava kirliliğinin en fazla etkilediği kısım, solunum sistemidir. Hava kirliliğininyoğun olduğu ortamlarda, akciğerler çok sayıda kirleticinin etkisi altındadır. Sonuçta, kronik bronĢit, anfizem, astımgibi çeĢitli akciğer hastalıklarının görülme sıklığı artmaktadır.Günümüzde, büyük Ģehirlerin havası, egzoz emisyonlarından kaynaklanan kanser yapıcı ve canlılaraçısından tehlikeli bir çok zararlı kimyasallar içermektedir. Örneğin kurĢun tozları mide suyunda ve kanda çözünür.Vücuda alınan kurĢunun vücuttan atılımı zordur. Bu nedenle kurĢuna maruz kalan canlıların vücudunda kalankurĢun zehirlenmelere sebep olur. Endüstri bölgeleri ile egzoz gazının yoğun olduğu ortamlarda kurĢuna maruzkalma ile kandaki kurĢun oranı arasında yakın bir iliĢki vardır.KurĢunun merkezi sinir sistemine etkisi, zehirlenme Ģekline ve yaĢa bağlı olarak değiĢi. KurĢunun beyneyerleĢmesi halinde beynin enerji metabolizması, büyüme ve geliĢme hızı ile ilgili enzimlerin inhibe edildiğibilinmektedir.C.4.2 Yapay Çevreye EtkisiC.4.2.1 Görüntü Kirliliği Üzerine EtkileriHava kirlenmesinin eĢyalar üzerinde ki en çok bilinen etkisi bina cephelerinde, kumaĢ ve diğer eĢyalarüzerinde lekeler meydana gelmektedir. Yüzeyler üzerine 0.3 mikron büyüklüğündeki smogların birikmesi neticesisöz konusu bozulmalar ve lekeler meydana gelmektedir. Zamanla bu birikme, yüzeyitahrip ederek rengini değiĢtirerek kendini belli eder. Hava kirlenmesinin malzemelere olan bir diğer tesiri korozyonuhızlandırmasıdır. Ozon, kauçuk ve lastik malzeme üzerine son derece zararlı tesir yapmaktadır. Kükürt, nemlihavalarda kurĢunla reaksiyona girerek kurĢun sülfürü oluĢturur. Hava kirleticileri aynı zamanda görüĢ mesafesiniazaltırlar. Çapları 0.3-0.6 mikron arası olan partiküller görüĢü son derece güçleĢtirmektedir.Bayburt ilinde bu konuda kayda değer bir görüntü kirliliğine rastlanmamıĢtır.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Çevre Koruma ve Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları2 - Yeni Türkiye, Çevre Özel sayısı – 19953 – Bayburt‟ta Hava Kirliliğinin Boyutları ve Kontrolü Ġçin Yapılan ÇalıĢmalar ve Alınması Gerekli TedbirlerRaporu, Kasım -19964-Gökdayı, Ġ., Çevrenin geleceği, Türkiye Çevre vakfı Yayınları,19975- Çevre ve Orman Ġl Müdürlüğü, Meteoroloji Müdürlüğü57

( D ). SUD. 1 SU KAYNAKLARININ KULLANIMID. 1.1 Yeraltı SularıTüm canlı ağırlığının % 75'ini suyun teĢkil etmesi dünyanın dörtte üçünün sularla kaplı olması vebunun yanı sıra yer altı su potansiyeli ile atmosferik suyu da göz önünde tutacak olursak suyun hayat içinne derece önemli olduğu ortaya çıkar.Yeryüzündeki yüzeysel suların % 97.6'sını tuzlu sular teĢkil etmektedir. Tatlı su miktarının büyükbir miktarını kutuplardaki buzullar oluĢturur. Görüldüğü gibi dünya üzerindeki tatlı su oranı oldukça azdır.Ülkemizin su potansiyeli ise dünya su potansiyelinin altındadır. Dünya su potansiyeli 984 mm ikenTürkiye'nin yıllık yağıĢ ortalaması 652.% mm Bayburt'ta ise 212.mm dir.Kirlenmeyi ekolojik dengenin bozulması olarak ifade edersek, su kirliliğini de, suyun doğalyapısının bozulması ve kullanma amacının dıĢına çıkılması olarak tanımlayabiliriz.Yeryüzündeki sular oluĢumlarından beri önceleri karadan ve havadan aldıkları maddelerle dahasonra ise buna eklenen insan faaliyetleri sonucu kirlenmeye maruz kalmıĢtır.Su kirlenmesi oldukça karıĢık ve değiĢik iĢlemler sonucu meydana gelmekte ve etkileri de oderece değiĢik olmaktadır. Suyun kirlenmesi organik ve inorganik maddelerin suya karıĢması ile oluĢur.Ülkemizde son yıllarda nüfus, ĢehirleĢme ve endüstrileĢme hızla artarken gerekli çevreseltedbirlerin zamanında alınmaması sonucu, sularımız giderek kirlenmektedir.Ġlimizde toplam yerleĢim birimi sayısı 227; bunun 167' i köy, 60' sı köy dıĢı yerleĢimlerdir. Köylerin161' inde içme suyu yeterli, 10' unda yetersizdir. Köy dıĢı yerleĢimlerin 48' inde içme suyu mevcut, 1' indeyetersiz, 7' sinde içme suyu tesisi yoktur. Genel olarak 292 yerleĢim biriminin 209' unun içme suyu yeterli(yüzde 92), 11' inin yetersiz (yüzde 5), 7' sinde (yüzde 3) içme suyu yoktur. (Grafik D:1)58

Grafik:D.1 Bayburt Ġlinde Ġçme SuyuYeterlilik Durumu5%3%YeterliYetersiz92%YokKaynak:Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü APK BĢk. 1997Tablo : D.1 Bölgemizde Yeraltı Su Potansiyeli ( hm 3 /yıl )EMNĠYETLĠ OLARAKĠ L L E RÇEKĠLEBĠLĠR SU(HM 3 /YIL)FĠĠLĠ TÜKETĠLEN SU(HM 3 /YIL)ARTVĠN 25 8.0BAYBURT 20 8.5GĠRESÜN 135 22.0GÜMÜġHANE 15 4.0RĠZE 100 11.0TRABZON 130 33.5TOPLAM 425 87.0Tablo: D.2 Yeterli Ġçme Suyu Olan Kırsal YerleĢim Yerlerinin ve Nüfusunun Toplam YerleĢim Yerlerine ve ToplamNüfusa OranıĠLLER KÖY SAYISI ORANI BAĞLI SA. ORANI NÜFUS ORANIBayburt 164 96 49 88 52.534 95Kaynak: DPT., iller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, Ankara, ġubat 1997, ss. 97D.1.2 Jeotermal Kaynaklar.Ġlimizde Jeotermal kaynaklar yoktur.59

D. 1.3 AkarsularÇoruh Nehri; su verimi saniyede 17 m 3 olan 368 km. uzunluğundaki Çoruh nehrinin, 345 km'siTürkiye topraklarında geriye kalan 23 km'si Gürcistan topraklarından akarak Karadeniz'e dökülür.Çoruh nehrini besleyen en önemli kollar; Masat deresi, Kop deresi, BeĢpınar deresi, Gökçederederesi, Çatıksu deresi, AkĢar-Sorkunlu deresi ve GümüĢdamla dereleridir.Çoruh nehrinde su seviyesi mevsimlere bağlı olarak değiĢmektedir. Buna göre en yüksekseviyenin ilkbahar aylarında ( Nisan - Mayıs ), en düĢük seviyenin ise kıĢ aylarında ( Aralık - Ocak )ulaĢtığını görürüz. Ġlkbahar aylarında seviye yükselmesinin nedenleri, karların erimesi ve mevsimlikyağıĢların yüksek olmasıdır. Dolayısıyla Çoruh nehri; rejim bakımından karlı, yağmurlu bir rejim karekterigöstermektedir.Ġlde endüstriyel tesis ve iĢletme yoktur. Ancak Bayburt'ta alt yapının yetersiz olması, arıtma tesisibulunmayıĢı Ģehir kanalizasyonu ve diğer sıvı atıklar iĢyerleri ve konutlardan direk Çoruh nehrine desarjedilmektedir. Ayrıca Ģehrin alt kesiminde bulunan DSĠ regülatörlerinden, yılın belirli zamanlarında alınansu ile Aydıntepe ovasında sulama yapılmaktadır.Tablo : D.2 Ġlçelere Göre Sulanan Tarım Alanları ( Ha )ĠLÇE ADI TOPLAM (H a ) DEVLET HALKMERKEZ 34.728 28.481 6.247AYDINTEPE 6.556 5.376 1.180DEMĠRÖZÜ 6.450 5.290 1.160TOPLAM 47.734 39.147 8.587Kaynak: Tarım Ġl Müdürlüğü.2009D. 1.4 Göller, Göletler ve RezervuarlarBayburt ilinde akarsu Ģebekesini Çoruh nehri ve yan kolları oluĢturur. Ġl sınırları içerisinde önemlidiyebileceğimiz göl yoktur. Ancak son yıllarda sulama amaçlı farklı büyüklükte birçok gölet yapılmıĢtır.Bunlar;DaniĢment, Eymür, Gökçedere, Oroçbeyli, Sakızlı, Saraycık ,Yazlık,BeĢpınar ve Kurugüneygöletleridir. Bu göletlerde sulama amacı dıĢında kısmen de balıkçılık yapılmaktadır. Aynalı sazanyetiĢtirilen bu göletlerde balıkçılık, profesyonel olarak yapılmamaktadır.Kurak geçen yaz mevsimi, göletleri besleyen suların azalmasından dolayı su seviyesi yazaylarında önemli miktarda düĢmektedir.Ayrıca Yazyurdu, Yoncalı, Kop ve Kıratlı köylerinde alabalık tesisleri iĢletilmektedir.Ġlimizdeki göletler genel olarak homojen, toprak dolgu tipi olup, bunların genel özellikleri ile ilgilibilgiler Tablo D.3'de , Bayburt sulama projeleri ile ilgili bilgiler ise Tablo D.4'de verilmiĢtir.60

Tablo: D.3. Bayburt Ġlindeki Göletlerin Havza Su Verimleri Değerlendirme TablosuGÖLET ADI YAPIM YILI HAVZA ALANI(Km 2 )SULADIĞI SAHA(DK)BRÜTKAPASĠTESĠ(M 3 )Sakızlı 1976 33,873 5 800 1 850 000Oruçbeyli 1976 21,810 5 070 3 120 000DanıĢment 1981 0,165 1 500 825 000Saraycık 1984 12,225 1 250 430 000Eymür 1979 8,82 2 000 1 020 000Gökçedere 1992 19,00 7 990 3 350 000Yazlık 2002 0,07 His Göleti 12,000BeĢpınar 2004 0,50 His Göleti 20,000Kurugüney 2005 1,00 His Göleti 12,233Karlıca 2007 - His Göleti -Pınarcık 2007 - His Göleti -Yaylapınar 2008 - His Göleti -Kaynak: Ġl Özel Ġdaresi (2009)Tablo : D.4 Bayburt Sulama ProjeleriSULAMA PROJELERĠÖn Ġncelemesi TamamlananProjelerPlanlaması TamamlananProjelerALAN (Ha)AkĢar Göleti ve Sulaması 1.550Çamur Barajı ve Sulaması 4.023Kırklartepe Barajı ve Sulaması 4.101Kitre Göleti ve Sulaması 235Konursu Göleti ve Sulaması 500ĠnĢaatı Devam Eden Projeler Demirözü Barajı (Bayburt) 9.317Demirözü Barajı (GümüĢhane-Köse) 5.269Taht Göleti ve Sulaması 162ĠĢletmede Olan Büyük Su Aydıntepe Sulaması 10.348ĠĢleri ProjeleriĠĢletmede Olan Küçük Su Çayıryolu Kooperatifi (YAS) 675ĠĢleri Projeleri (Gölet+YASSulamaları)Diğer Sulamalar Topraksu Koop, Sulamaları (YAS) 1.449K.H.G.M. (Gölet+Yerüstü) Sulamaları 8.266Diğer Sulamalar Toplamı 9.715Ġl Geneli Sulama Proje toplamı 55.610Kaynak: DSĠ 22. Bölge Müdürlüğü 200961

D. 2 Doğal Drenaj SistemleriBayburt'ta bu konuda çalıĢma yoktur.D. 3 Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye EtkileriD. 3.1 Yeraltı Suları ve KirlilikĠlimizde nüfusun yoğun olmayıĢı, endüstriyel tesis ve iĢletmelerin sayıca az oluĢu, yeraltı su potansiyelle2D. 3.2 Akarsularda Kirlilik.Sağlıklı bir akarsuda bitki ve hayvan yaĢamıyla ilgili olarak ekolojik bir denge bulunduğu bilinen bir gerçektir.Kirlenmeye neden olan etkenler bu dengenin değiĢmesine neden olur. Akarsuya verilen kirleticilerin seyreltilmesive taĢınımı üzerinde sonuç aĢısından önemli bir etken, akarsuyun debisidir.Akarsu ortamına atık su girdisi olması durumunda, su ortamında, özelliklerini kirlenmeden önceki kalitesinedoğru götüren bir doğal arıtım iĢlemi baĢlar. Bu süreç akarsuyun özellikleri ve iklim Ģartları ile yakından ilgilidir.YavaĢ akan ve havuzlama özelliği gösteren akarsuların havalanma hızı, yavaĢ olduğundan doğal arıtım olayıuzun sürmektedir. Sığ ve dik akarsu yatakları iyi bir havalanma sağlar. Normal olarak atık asimilasyonu için ülkemizkoĢullarında en kritik durum, düĢük akım koĢulları ve yüksek su sıcaklığının olduğu yaz ve sonbahar mevsimlerindeoluĢmaktadır.Zararlı kimyasal atıkların bu doğal arıtmayla temizlenmesi hemen tümüyle akarsu akıĢına bağlıdır. Akarsuboyunca ilerlerken , drenaj alanının, dolayısıyla su miktarının artıĢıyla deriĢim düĢer. Pek çok kimyasal madde,reaktif özellikte olduğundan absorbsiyon, reaksiyon ve biyolojik ayrıĢma gibi olaylarla uzaklaĢmaktadır.Evsel atık suda bol miktarda bulunan bakteriler, akarsu ortamında Ģartların elveriĢli olmaması nedeniylehızla yok olurlar. Besin maddelerinin azalması, sıcaklık baĢka canlılar tarafından yenileme gibi olaylar,mikroorganizmaların yok olmasını etkileyen ana unsurlardır.Ġlimizin en önemli akarsuyu Çoruh Nehri ve kollarıdır. Çoruh nehri bölgenin coğrafi özelliklerine bağlı olarak,ülkemizin hızlı akan nehirlerinden biridir.Ġlimizde Çoruh Nehrinden alınan örnek kontrolde pH : Ölçüm sayısı 1, yıllık ortalaması 8,2, serbest kloröçüm sayısı: 1 yıllık ortalaması : 0 dır. Çinko ölçüm sayısı: 1 yıllık ortalaması: (mg/m3) 0,05 dir. (Kaynak: Sağlık ĠlMüdürlüğü -2009)D.3.3.Göller, Göletler ve Rezervuarlarda KirlilikSu Ürünleri Kirliliği, Koruma Ve Kontrol Hizmetleri Projesi:-Ġlimizde bulunan 10 adet Alabalık Üretim Tesisinde (Yazyurdu, Yoncalı, Kop, Harmanözü,Alınyurt,Uğur,Akpınar,Vadi,GüneĢ, Doğan ) 20 adet kontrol yapılmıĢtır.-Ġlimizde bulunan 1 adet perakende su ürünleri satıĢ yerinin 4 kez kontrolü yapılmıĢtır-6 kiĢiye Amatör Balıkçılık Belgesi verilmiĢtir-Yazyurdu, Yoncalı, Çoruh, Çayıryolu, Çakırbağ, AdabaĢı, AĢağıdikmetaĢ, Değirmencik köylerine ait akarsularagidilerek su kirliliği kontrolleri 4 kez yapılmıĢtır62

ĠstasyonNo-Nitrat Yönetmeliği gereğince 16 istasyonda (Çoruh Nehri ve Harmanözü, Yazyurdu, Yoncalı, Sarıkayalar, Kop,Masat, BeĢpınar, Manas, Pulur, Arpalı, GümüĢdamla, Yaylapınar derelerinde ve Oruçbeyli, Sakızlı, Gökçederegöletlerinde ) 4 kez gidilerek 64 su kirliliği analiz ve kontrolleri yapılmıĢtırNitrat kirliliği ile ilgili yapılan AnalizlerĠstasyon AdıKoordinatlarıNisan-Mayıs-HaziranAnalizSonucu(mg/lt)Temmuz-Ağustos-EylülAnalizSonucu(mg/lt)1 GümüĢdamla köyü x:4477910,y:598276 0,06 0,06 0,012 Arpalı Kasabası x:4469394,y:593994 0,10 0,13 0,023 Manas Köyü x:4459437,y:579681 0,24 0,24 0,024 Pulur Suyu x:4456510,y:578060 0,26 0,21 0,025 BeĢpınar Deresi x:4440973,y:576228 0,06 0,06 0,016 Masat Deresi x:4449369,y:619962 0,02 0,02 0,027 Çoruh Nehri x:4471221,y:625103 0,04 0,03 0,038 Kop Deresi x:4447423,y:619926 0,00 0,01 0,029 Yoncalı Deresi x:4477477,y:631195 0,00 0,00 0,0010 Yazyurdu Deresi x:4471747,y:624918 0,00 0,00 0,0011 Sırakayalar Deresi x:4451272,y:608048 0,01 0,01 0,0112 Harmanözü Deresi x:4449764,y:610930 0,01 0,01 0,0113 Yaylapınar Deresi x:4450016,y:623309 0,06 0,07 0,0414 Gökçedere Göleti x:4441486,y:564976 0.02 0.02 0.0215 Sakızlı Göleti x:4446357,y:590007 0.01 0.01 0.0116 Oruçbeyli Göleti x:4454152,y:591067 0.02 0.02 0.01Tarım Ġl Müdürlüğü-2009Ekim-Kasım-AralıkAnalizSonucu(mg /lt)YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-19992 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri63

( E ). TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMIE. 1 GENEL TOPRAK YAPISITopraklar; Profilin pedogenetik ve fiziksel özelliklerini esas alan üst katagoride, büyük toprak guruplarıdüzeyinde tasnif edilmiĢ olup ülkemizde yaygın olan toprak çeĢitleri ile bunların haritada kullanılan sembolleriaĢağıda verilmiĢtir.Genellikle taze tortul depozitler üzerindeki genç toprak olarak tanımlanırlar. Horizonlar bulunmaz, bulunsabile çok zayıf geliĢmiĢtir, buna karĢılık değiĢik özellikteki mineral katlar (A) C profili bulunur. Bu toprakları oluĢturanmateryaller akarsular tarafından taĢınmıĢ ve depolanmıĢtır. Mineral bileĢimleri heterojendir. Sürekli veya mevsimselolarak yaĢ, genelliklede taban suyunun etkisi altındadırlar.Çok eskiden teĢekkül etmiĢ olanlarda hafif kireç yıkanması olabilir. Taban suyunun varlığı halinde toprakprofilinde veya yüzeyde çoraklaĢmalar görülebilir.HĠDROMORFĠK ALÜVYAL TOPRAKLAR (H)Topografyaları yetersiz (düz veya çukur ), taban suyu yüksek ve alt katmanları yaĢtır. Taban suyundakiyükselip alçalmalar, toprak katlarında ard arda gelen yükseltgenme ve indirgenmelere yol açar. Dolayısıyla mavimsi– gri indirgenme ve kırmızımsı yükseltgenme (oksitlenme, pas) lekeleri oluĢur. Pas lekeleri özellikle çatlaklar ve kökkanalcıkları boyunca görülür. Bazen de konkresyonlar oluĢabilir. Taban suyunun altındaki katlar ise tümüylegleyleĢmiĢ olup ayrıca içlerinde bitki köklerinin çürümesinden hasıl olan siyah lekeler görülmektedir.Üzerindeki bitkiörtüsü su seven bitkilerdir.ALÜVYAL SAHĠL BATAKLIKLARI (S)Göl ve deniz sahillerinde yer alan, göllerin, denizlerin ve yüzey akıĢların etkisiyle, yılın büyük bölümündeyaĢ olan veya bataklık durumunda olan topraklardır. Tuzsuz, hafif tuzlu, hafif tuzlu alkali veya alkali olabilirler.Özellikleri itibariyle tarımsal değerleri yoktur. Av hayvanlarının doğal barınağıdırlar. Üzerinde yetiĢensazlıklardan yararlanılabilir.BAZALTĠK TOPRAKLAR (X)Bunlar ağır killi topraklardır ve profilleri iyi geliĢmemiĢtir. A horizonunun yapısı granüllerden bloka kadardeğiĢir. Bu toprakların fiziksel özellikleri kireçli kayalardan oluĢmuĢ topraklardaki kadar iyi değildir.Bazaltik topraklarda çoğunlukla kireç bulunmaz. Reaksiyonları nötr ile orta kalevi arasında değiĢmektedir.Organik maddece oldukça fakirdirler. Katyon değiĢim kapasitleri orta derecede yüksektir.Fiziksel özellikleri iyi olmadığından bu toprakların verimliliği çoğunlukla düĢüktür. Bazıları fazla taĢlıolduğundan, yoğun sürüm gerektiren durumlarda taĢların temizlenmesi zorunludur.KOLĠVYAL TOPRAKLAR (K)Dik eğimlerin eteklerinde yer çekimi, toprak kayması, yüzey akıĢı veya yan dereler ile kısa mesafelerdentaĢınarak biriktirilmiĢ ve kolüvyum denen materyal üzerinde oluĢmuĢ olan bu topraklar genç, (A) C profilitopraklardır. Toprak karakteristikleri daha çok çevredeki yüksek arazi topraklarına benzemektedir.Bu toprakların rengi, oluĢtukları materyalin rengine bağlıdır. Bünyeleri genellikle kabadır. Eğim ve bünyeleridolayısıyla drenajları iyi değildir. Tuzluluk veya alkalilik problemi göstermezler. Profildeki çakıllar, kısa mesafelerdentaĢındığı için köĢelidir.64

ÇORAK (TUZLU - SODĠK TOPRAKLAR) (Ç)Çorak topraklar olarak adlandırılan Tuzlu, Alkali (Sodik) ve Tuzlu – Alkali topraklar, bozuk drenaj koĢullarıaltında oluĢur ve çoğunlukla üst horizonlardaki tuz birikmesi ile karakterize edilirler.Tuzlu topraklar, bitki geliĢmesine zarar verecek eriyebilen tuzlar içerirler. Toprak çözeltisindeki tuzlarınkonsantrasyonu çok yüksektir. Saturasyon ekstraktında elektriksel iletkenlik 25 C 0 ‟de 4 mmho/cm den fazladeğiĢebilir Na % 15‟ten daha az, PH çoğunlukla 8,5 „ten daha düĢüktür. Doğal bitki örtüsü halofitik otlar, çalılar vebazı ağaçlardır. Çoğu terkedilmiĢ olmakla beraber otlatmada kullanılanlarda vardır. Verimlilikleri çok düĢüktür.Alkali topraklardaki adsorbe edici kopleksler üzerinde bulunan değiĢebilen sodyum bitki geliĢimini engeller.Kil minarelleri ile humus disparse olmuĢ ve böylece toprağın fiziksel özellikleri bozulmuĢtur. DeğiĢebilir Na‟un %15‟ten fazla, saturasyon ekstraktında elektriksel iletkenlik 25 C 0 de 4 mmho/cm‟den daha az, PH 8,5 tan dahayüksektir. ABC porfilidirler. A1 horizonu iyi oluĢmuĢtur ve orta miktarda organik madde içermektedir. A2 horizonuaçık renkli ve incedir. B horizonu koyu renkli sutunvari veya prizmatik yapıdadır. Bu toprakların kültür bitkileribakımından üretkenlikleri düĢüktür. Ġslah edildiklerinde üretkenlikleri artar.Tuzlu-Alkali topraklar aĢırı miktarda çözünebilir tuz içerir ve adsorblayıcı kompleksler üzerinde yüksekderecede sodyum iyonlarına sahiptirler. Saturasyon ekstaratının 25 C 0 deki elektrik iletkenliği 4 mmho/cm‟den fazlave değiĢebilir Na yüzdesi 15 ten daha büyüktür. AĢırı tuz bulunursa PH nadiren 8,5‟i geçer. Kültür bitkileribakımından üretkenlikleri düĢükten orta dereceye değiĢir.ORGANĠK TOPRAKLAR (O)Bu topraklarda organik madde miktarı % 25-95 arasında değiĢmektedir. AC profilli topraklardır. A horizonu30 cm. den daha kalındır. C horizonu indirgenme horizonu olup yaĢtır. Rengi koyu gri, mavi veya yeĢildir. Hava iletemasta renk kahverengine dönüĢür. Toprakların baz saturasyonu değiĢiktir.KIRMIZI-SARI PODZOLĠK TOPRAKLAR (P)Bunlar iyi geliĢmiĢ ve iyi drene edilmiĢ asit topraklardır. Orman örtüsü altında oluĢmuĢlardır. O horizonuincedir, A1 ve A2 horizonları bulunur. B horizonu daha killi, sarımsı kırmızı veya sarı renkli ve blok yapıdadır. Anamadde az-çok silisli kalsiyumca fakirdir.Bu toprakların verimliliği Gri-Kahverengi Podzolik toprakların verimliliğinden biraz daha yüksektir.GRĠ-KAHVERENGĠ PODZOLĠK TOPRAKLAR (G)Bu topraklarda podzollaĢma hafiftir. Üzerindeki bitki örtüsü çoğunlukla yaprağını döken ormanlardır. Butoprakların tipik olanlarında, üzerinde ince çürümüĢ yaprak katı altında 5 - 10 cm‟lik bir humus katı bulunur. A1horizonu grimsi kahverengidir. A2 horizonu 12,5 – 30 cm. kalınlıkta gri veya sarımsı kahverengi ve pul yapıdadır. Bhorizonu daha ağır bünyeli,sarımsı kahverengiden kırmızımsı kahverengiye kadar değiĢen renkte ve çoğunlukla blokyapıdadır. Toprak reaksiyonu genellikle orta asit,humus katının reaksiyonu ise hafif asit veya nötrdür. Verimlilikleriana maddenin bünye ve tabiatına bağlıdır. Bu toprakların verimliliklerini artırmada, kireçleme ve gübreleme ile iyisonuç alınabilir.KAHVERENGĠ ORMAN TOPRAKLARI (M)Bu topraklar yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde oluĢmuĢtur. Profil, A (B) C Ģeklinde oluphorizonlar birbirine tecriden geçer. A horizonu koyu kahverengi, dağılgan, furda veya granüler yapıdadır. Reaksiyongenellikle kalevi bazende nötrdür. B horizonu, genellikle daha açık kahverengi, ranüler veya yuvarlak köĢeli blokyapıdadır. C horizonundan daha fazla kil ihtiva eder. Bunlar çoğunlukla silikat killeridir. Killerin baz saturasyonu ortaveya yüksek derecededir. B horizonunun at kısımlarında CaCO 3 birikintileri görülür.Bu topraklar genellikleyaprağını döken orman örtüsü altında oluĢur. Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılmaktadır.Tarım yapılanlarda verim yüksektir.65

KĠREÇSĠZ KAHVERENGĠ ORMAN TOPRAKLARI (N)Bu guruptaki topraklar değiĢik ana kayalardan oluĢmuĢtur. Renk ve baz durumu ana meteryal ve organikmadde miktarına göre değiĢir. A (B) C porfili topraklardır. Bu topraklarda B horizonu gözle ayırt etmek zordur. Bhorizonu bazen silikat kil minarelleri ile hafifçe zenginleĢmiĢ yapı elamanlarına sahipte olabilir. Bu horizon bir çokkısımlarda yoktur ve A1‟in hemen altında C horizonu bulunmaktadır.KĠREÇSĠZ KAHVERENGĠ TOPRAKLAR (U)Bu toprakların oluĢumunda zayıf podzollaĢma, birazda kalsifikasyon rol oynar. A horizonu kahverengi,kırmızımsı kahverengi, grimsi kahverengi, sarımsı kahverengi veya kırmızıdır. YumuĢak (tınımsı) kıvamındadır. Bhorizonu daha ağır bünyeli, daha sert kıvamlı, kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. Burada kırmızılık dahafazladır. Bu horizonun normal olarak kireci yıkanmıĢtır. Fakat reaksiyon nötr veya kalevidir. A‟dan B‟ye geçiĢtedricen olmaktadır.Bu toprakların ana maddesi değiĢiktir. Topraklar asit ana maddesi üzerinde olduğu kadar, kireç taĢıüzerinde de oluĢabilir. Doğal drenajları iyidir.KESTANERENGĠ TOPRAKLAR (C)Ana maddesi kireçtaĢından; kireççe zengin volkanik metaryele kadar değiĢir. Profil ABC veya A (B) CĢeklindedir.A horizonu koyu kahverengi veya grimsi kahverengidir. Bu horizon 30 – 50 cm kalınlıkta, granüler yapıda vedağılgan kıvamdadır.B horizonunun rengi kahverengi, koyu kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. Yapı zayıf prizmatiktir. Buhorizonda kil birikmesi görülür.B horizonunun altında çoğunlukla sertleĢmiĢ halde kireç birikme horizonu yer alır. Bunun altında bir jipsbirikme horizonu da bulunabilir.KIRMIZIMSI KESTANERENGĠ TOPRAKLAR (D)Bu topraklar değiĢik ana maddelerden, kasifikasyon sonucu oluĢmaktadır. Doğal drenajları iyidir.A horizonu koyu kırmızımsı kahverengi, dağılgan, nötr veya kalevi reaksiyondadır. B horizonu daha ağırbünyeli ve kıvamı sıkıdır. Bu horizonun üst kısmında renk kırmızımsı kahverenginden kırmızıya kadar değiĢmektealt katmanda ise renk biraz açılmakta veya grileĢmektedir. Alt kısmın kireçliliği daha fazladır.KIRMIZI AKDENĠZ TOPRAKLARI (T)Bu toprakların en belirgin karakteristikleri bütün profilin kiremit kırmızısı ve üst topraktaki organik maddeazlığıdır. Toprak, karbonatları yıkanmıĢ ağır kilden ibarettir.A horizonu oldukça üniform kırmızı renktedir. Bunun altındakırmızı daha ağır bünyeli ve belirgin kil zarlarınasahip B horizonu (Bt) yer almaktadır.KIRMIZI KAHVERENGĠ AKDENĠZ TOPRAKLARI ( E)Bu topraklar kırmızı Akdeniz toprakları ile kahverengi Akdeniz toprakları arasında geçiĢtir.ABC porfiline sahip topraklardır. A horizon, iyi geliĢmiĢ orta derecede organik maddeye sahip ve organikmadde ile minarel madde iyice karıĢmıĢtır. Zayıf bir A2 horizonu görülebilir. A horizonu, kırmızı veya kahverengi,köĢeli blok ve prizmatik yapıya haiz bünyesel B horizonu içine tedricen geçer.66

REDRĠNA TOPRAKLARI (R)Ġnterzonal toprakların kalsimorfik gurubuna dahil olması sebebiyle bütün özelliklerini yüksek derecede kirecesahip ana maddeden alır. Zonal topraklara nazaran horizonlar çok zayıf olup AC porfillidirler.A horizonu ince olup granüler yapıda, koyu renkte ve alkali veya nötr reaksiyonludur. Organik madde,minarel madde ile iyice karıĢmıĢtır. Organik madde miktarı ve toprak derinliği, kalkerli meteryal üzerinde teĢekkületmiĢ litosol ve regosollerden fazladır. Bütün profilde; CaCO 3 dağılmıĢ durumda olup baz saturasyonu yüksektir.Tabii vejatasyon ve çalı – fundadır. Serin, hümit ve semiarid iklimlerde yer alır. Yıllık ortalama yağıĢ 500 – 750mm‟dir. Ana madde kalker, dolamit, marin ve tebeĢirdir.KAHVERENGĠ TOPRAKLARI (B)Bu topraklar, çeĢitli ana maddelerden kalsifikasyon sonucu oluĢtuklarından, profilleri kalsiyumca zengindir.Baz saturasyonları yüksek, doğal drenajları iyidir. ABC profilli topraklardır.A1 horizonu kahverengi veya grimsi kahverengi, 10 – 25 cm. kalınlıkta ve granüler yapıdadır. Organik maddeiçeriği orta, reaksiyon nötr veya kalevidir. B horozonu açık kahverengiden koyu kahverengiye kadar değiĢenrenklerde ve blok yapıdadır. B horizonunun altında beyazımsı ve çoğunlukla sertleĢmiĢkireç birikme katı yer alır. Bunun altında bir jips birikme katı bulunabilir. Ġlkbahar ve sonbahardaki kısa peryodlarhariç kimyasal ve biyolojik etkenlikler yavaĢtır. Verimleri düĢüktür. Sulanan topraklarda çeĢitli ürünler yetiĢtirilebilir.KIRMIZI KAHVERENGĠ TOPRAKLAR (F)Solum‟un rengi hariç, hemen hemen diğer bütün özellikleri kahverengi toprakların aynı veya benzeridir. Anamadde değiĢiktir. OluĢumlarında kalsifikasyon rol oynar. Doğal drenajları iyidir.A horizonu, tipik olarak, kırmızımsı kahverengi veya kırmızı renkte olup yumuĢak kıvamdadır. B horizonukırmızı veya kırmızımsı kahverengi, daha ağır bünyeli ve oldukça sıkıdır. Bunun altında CaCO 3 birikme katı bulunur.Bu topraklarda biyolojik etkinlik düĢük, doğal verimlilik yüksektir.SĠEROZEM TOPRAKLARI (Z)Kalsifikasyon sonucu oluĢmuĢ bu topraklar ABC profillidir. YağıĢın düĢük olması nedeniyle CaCO 3 birikmezonu yüzeye çok yakındır. Bu topraklarda biyolojik etkinlik çok düĢük, kimyasal ayrıĢma düĢüktür.A horizonu, zayıf teĢekkül etmiĢ, açık grimsi kahverenginden soluk griye kadar değiĢen renklerde, zayıf pulyapıda, az veya orta organik madde içeriklidir. Bu horizon genellikle kireççe fakirdir. Kireçli ana materyaldenoluĢmuĢ topraklar da bu katın kireci nadiren yıkanmıĢtır.B horizonu, ince bünyeli ve yüksek kireçlidir. Bu yüksek kireçlilik, kireç birikme zonuna dönüĢür ve bu zonsertlik arz edebilir. Bu zonun altında jips birikme katı bulunabilir. Bu topraklarda sulama ile insentif tarımyapıldığında verim ortadan yükseğe kadar değiĢebilir.VERTĠSOL TOPRAKLAR (V)Vertisoller genellikle kurak mevsimlerde büzülen. YağıĢlı mevsimlerde geniĢleyen ve dönme hareketigösteren koyu renkli kil topraklardır. Bu topraklar derin ve geniĢ çatlaklar, gilgai mikrorölyef ve kayma yüzeyleriihtiva eder. AC profilli topraklardır. A horizonu derin ve genellikle renklidir. Ġçindeki organik madde kil ile tamamenkarıĢmıĢtır.Bu topraklardaki çatlama montmorilonitik veya smektoid killeri ve ard arda gelen kuru ve yağıĢlı mevsimlerinvarlığına bağlıdır. Vertisoller genellikle 1 – 5 hatta 10 cm. kalınlıkta gevĢek granüler yüzey malçına sahiptir.Vertisoller, çoğunlukla çok kireçli olduğundan, bütün A horizonu boyunca kireç kokresyonları görülür.Toz halindeki kireç cepleri, dönme hareketinin etkilemediği profilin alt kısmında bulunur. Kireç birikme katıdagörülebilir.67

Vertisollerin tarımsal iĢleme periyotları çok kısadır. Çatlamalar sırasında ince kökler kırılır ve ürün zarargörür. Sulama yapılsa bile, yetiĢtirilen ürünler sınırlıdır. Yüksek su tutma kapasitelerine rağmen, bitkilere yarayıĢlı sumiktarı düĢüktür. Eğimli arazilerde her zaman erozyon tehlikesi mevcuttur. Çoğu vertisollerin çukur yerleri yağıĢlımevsimlerde su altında kalır. Arazi drenajı hemen hemen imkansızdır.YÜKSEK DAĞ VE ÇAYIR TOPRAKLARI (Y)Bunlar, yüksek rakımlarda, orman sınırının üst kısmında bulunur. ÇeĢitli ana maddelerden, bozuk drenaj vesoğuk iklim koĢullarında ve birazda kalsifikasyonla oluĢmuĢlardır. Üstte 30 – 60 cm. kalınlıkta koyu kahverengi bir Ahorizonu, bunun altında grimsi ve pas rengi, çizgili ve benekli alt toprak bulunmaktadır.Üzerelerindeki doğal bitki örtüsü ot, saz ve çiçekli bitkilerdir. Soğuk iklimden dolayı verimleri sınırlıdır.Çoğunlukla yazın otlak olarak kullanılırlar.REGOSOL TOPRAKLAR (L)Regosoller çok genç topraklardır. Derin, pekiĢmemiĢ, yumuĢak minarel depozitler üzerinde bulunurlar.Topraklarda yalnızca A ve C horizonları oluĢmuĢtur. A horizonu zayıf teĢekkül etmiĢ, sığ veya orta derin olupC horizonuna belirli bir geçiĢ yapmaz. Yüksek geçirgenlik ve düĢük su tutma kapasitelerinden dolayı aĢırıdrenajlıdırlar.Bayburt ve civarındaki topraklar baĢta Kahverengi ( %58 ), Alluviyal ( %23 ), Kolluviyal ( % 9 ) veKireçsiz Kahverengi ( % 8 ) topraklardır. Kestane renkli toprakların toplam alan içerisindeki oranı düĢük olup ( % 2 )kadardır.Tablo : E.1 Bayburt Ġlinde Toprak ÇeĢitleri ve Sulama DurumuTOPRAK ÇEġĠDĠ(SINIFI)ALAN ( HEKTAR )(SULU+KURU)ORANI %(SULU+KURU)TOPLAM %(SULU+KURU)Kahverengi Toprak 20.400 33.100 38 62 58Alluviyal Toprak 14.100 6.700 68 32 23Kollluviyal Toprak 4.600 3.600 57 43 9Kireçsiz Kahverengi Toprak 5.400 1.700 76 24 8Kestane Rengi Toprak 2.100 150 93 7 2T O P L A M 46.600 45.250 51 49 100Kaynak.Ġl OluĢunun 10. yılında Bayburt SempozyumuBayburt ili toprakları genellikle orta derecede kireçli topraklardır. PH ları 7.6 – 8.2 arasındadeğiĢen bu topraklar alkalin reaksiyonlu tuzsuz topraklar olup organik madde yönünden ( % 1 –3 ) zayıf oldukları gibifosfor ve azot yönünden de fakir sayılırlar. Potasyum seviyeleri yeterli kabul edilmektedir.E. 2 TOPRAK KĠRLĠLĠĞĠGenel olarak, toprak kirliliğinin en önemli nedeni toprağı tanımadan yapılan gübrelemedir. Ġhtiyaçtan fazlakullanılan gübre verimde düĢmeye ve toprağın kirlenmesine neden olmaktadır. AĢırı ve yanlıĢ kullanılan gübre veçeĢitli tarım ilaçları sonucu kirlenen topraklardan sızan sular yer altı suları ile yüzey sularını da kirletmektedir.Bunun sonucu, fazla pestisit kullanımıyla kirlenen topraklarda yetiĢen ürünle, pestisit yoluyla kalıntılarınıkökleri vasıtasıyla topraktan alarak besin zinciri yoluyla insan ve hayvan sağlığını tehdit etmektedir. Ayrıca topraktaverimliliği artıran önemli bir unsur olan mikroorganizmaları da olumsuz yönde etkilemektedir.Buraya kadar konu edilen kirlenme unsurlarının yanı sıra daha az yaygın, fakat meydana geldiği bölgedeoldukça önemli sorunlar meydana getirebilecek çeĢitli kirletici kaynaklarda vardır. Bunlar arasında toprağa bulaĢanyağ ve yağlı atıklar, gaz sızmaları ve çeĢitli katı atıkların oluĢturdukları kirlilik de sayılabilir.68

Bayburt tarım ilaçlarının zehirli etkisinden korunmuĢ nadir bölgelerden birisidir. Arıcılığa oldukça müsait olanBayburt ve çevresinin tabii bitki örtüsü tarım ilaçları ile zehirlenmemelidir. Bu konu oldukça hassastır. Kanaatimizceilaçlı tohum dıĢında, Bayburt‟ a tarım ilacı sokulmamalı, toprağı ve bitkileri kirletilmemelidir. Ayrıca uzun kıĢ dönemiyaĢayan ilimizde, soğuğun etkisiyle bitkiler ve sular dezenfekte edilmektedirler.E. 2.1 Kimyasal KirlenmeĠlimizde bu konuda herhangi bir çalıĢma bulunmamaktadır.E. 2.1.1 Atmosferik KirlenmeĠlimizde hava kirliliğinin az olması nedeniyle atmosferik kirlenmeden dolayı toprak kirliliği söz konusudeğildir. Atmosferik kirlenme nedeniyle oluĢan toprak kirliliği hakkında günümüze kadar ilimizde herhangi birçalıĢma yapılmamıĢtır.E. 2.1.2 Atıklardan Kirlenme.Konu hakkında (H) Atıklar konu baĢlığı altında ayrıntılı olarak bilgi verilmiĢtir.E.2.2. Mikrobiyal KirlenmeĠlimizde bu konuda yapılmıĢ herhangi bir çalıĢma yoktur.E. 3 AraziE. 3.1 Arazi VarlığıTablo : E.2 Bayburt Ġli Arazi Kullanım Durumu (Ha)ĠLĠMĠZĠN TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ (Ha) 373.900ARAZĠNĠN DAĞILIMI ALAN (Ha) %1 Tarım arazisi (Sulu) 46.518 122 Tarım Arazisi (Kuru) 85.477 233 Orman arazisi 14.631 44 Kadastro GörmüĢ.Çayır-Mera 31.338 85 Kadastro görmüĢ hali arazi (mera vasfında) 71.041 196Kadastro görmeyen kadastrosu yapılmıĢ olan meralarıçözülemeyen köyler113.983 317 Diğer Alanlar(Akarsu, Göller ve Adalar) 8.700 28 Köyiçi yerleĢim birimi 2.212 1GENEL TOPLAM 373.900 100,0Kaynak: 2009 Tarım Ġl Müdürlüğü69

Isı ve DağılımıTablo: E.3 Bayburt Ġl Arazisinin Dağılımı (Ha)58%4% 3%35%TARIM ARAZİSİMERA ARAZİSİORMAN ARAZİSİTARIM DIŞI ARAZİKaynak: 2009 Tarım Ġl MüdürlüğüE. 3.1.1 Arazi SınıflarıAraziler 8 farklı kabiliyet sınıfına ayrılmaktadır. I., II., III. Sınıf araziler tarımsal açıdan problemi olmayanarazilerdir. IV. Sınıf arazi toprak iĢlemeli tarımın son sınırı olup, eğimli olduğundan bazı tedbirler alınarak iĢlemeyapılabilir. V., VI., VII. Sınıf araziler ise iĢlemeli tarıma uygun olmayıp, toprakların yerinde tutulabilmesi için devamlıbitki örtüsü altında tutulmalıdır. VIII. Sınıf araziler kayalık alanlar ve su yüzeylerinden oluĢmaktadır.Bayburt ili genellikle engebeli alanlardan oluĢmaktadır. Bu nedenle arazinin problemsiz kısmı oldukça azdır.Toprak iĢlemeye uygun olan I.,II.,III. Ve IV. Sınıf arazilerin toplamı 109,999 ha‟dır. (tablo:E.4) Ġl arazilerinde V. Sınıfarazi 6,183, bunun yanında 15,813 ha VI. Sınıf ve 131,995 ha VII. Sınıf arazi mevcuttur. Bu arazilerin kullanımınabakıldığı zaman arazilerin hatalı kullanımları bariz olarak görülür. Bayburt‟ta kullanım arazilerde toplam 85,577 ha‟dakuru tarım, 46,418 ha‟da da sulu tarım yapılmaktadır. Hatta kuru tarım alanlarında nadasa da yer verilmektedir.Oysa bu alanlarda toprağı iĢleyerek tarım yapmak, üstelik bazı yıllar nadasa bırakmak son derece tehlikelidir. Zateneğimli olan bu alanlarda toprak tabakası oldukça yüzeysel ve organik maddece fakirdir. Bu nedenle bu arazilerdoğal mera alanlarıdır. Bu toprağı iĢlemek ve üzerindeki bitki örtüsünü tahrip etmek toprakları erozyonlauzaklaĢmasına neden olmaktan baĢka iĢe yaramaz. Nitekim bu yanlıĢ uygulama sonucunda bugün ilde meralardansürülmüĢ, kullanılmıĢ, verim alınmadığından dolayı terk edilmiĢ marjinal alanlar hayli fazladır. Üstelik bu alanlar terkedildikten sonra yıllar geçmesine rağmen eski bitki örtüsüne kavuĢmamıĢtır. Bu alanları direnç kazanabilmeleri içinen az 25 yıl geçmesi gerekmektedir. (GökkuĢ,1994) Ancak mera olarak kullanılan alanların yoğun olarakotlatılmasından dolayı bu süre daha da uzamaktadır.Tablo: E.4 Bayburt Ġlinde arazilerin Kabiliyet Sınıflarına Dağılımı ve Kullanımı (Ha)SINIF I II III IV V VI VII VIIIMERKEZ 2.569 30,348 41,955 7,991 3,710 7,442 94,015AYDINTEPE 0,319 3,767 6,462 2,144 0,898 2,200 15,790DEMĠRÖZÜ 0,461 5,173 7,745 1,065 1,575 6,171 22,190TPOLAM 3,349 39,288 56,162 11,200 6,183 15,813 131,995 0Kaynak: 2009 Tarım Ġl Müdürlüğü.70

E. 3.1.2 Kullanma Durumu373,900 hektar alana sahip olan Bayburt ili topraklarının % 35.2‟ i tarım alanı, % 3.9‟ u orman ve fundalıkalan, % 58,6‟ si çayır – mera alanı ve % 2,3‟ ü de tarım dıĢı araziden oluĢmaktadır.Tarım alanları ilçeler itibariyle değerlendirildiğinde, 266.912 hektar alana sahip olan merkez ilçenin, % 36.4‟sının, 55.345 hektar alana sahip Demirözü ilçesinin % 19,692 sinin ve 51,643 hektara sahip Aydıntepe ilçesinin %14,987‟ inin tarım arazisi olarak kullanıldığı görülmektedir.Bayburt ilinde tarım iĢletmelerinin ortalama büyüklüğü 7.4 Ha.‟lık bir ortalama ile Türkiye genelinigeçmektedir.Tablo: E.6 Bayburt Merkez, Aydıntepe ve Demirözü Ġlçelerinde Arazinin Kullanıma Göre DağılımıArazilerin Ġlçeler Üzerinden Dağılımı (Ha.)YÜZÖLÇÜMÜ (Ha)Merkez Aydıntepe Demirözü ĠL TOPLAMI266.912 51.643 55.345 373.900Tarım alanı 97.316 14.987 19.692 131.995Orman ve fundalık 14.531 100 - 14.631Çayır ve mera 144.740 36.297 35.325 216.362Tarım dıĢı arazi (köyiçi – akarsular) 10.325 259 328 10.912Kaynak:Tarım Ġl Müdürlüğü 2009E. 3.2 Arazi ProblemleriBayburt ili topraklarında bitki yetiĢtirilmesine ve tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon; sığlık, kayalık, taĢlık,drenaj bozukluğu gibi etkinlik dereceleri yer yer değiĢen bazı sorunlar mevcuttur.EROZYON; ansiklopedik anlamı ile toprağın doğal kuvvetlerle (su,rüzgar vb.) toprağın bulunduğu yerdenaĢındırılması, taĢınması ve baĢka yerlerde biriktirilmesi olayı erozyon olarak tanımlanmaktadır. Kesintisiz bir olayolan erozyon, temelde iklimin erozyon meydana getirme gücü ve toprağın da erozyona karĢı duyarlılığının ortak biriĢlevidir. Bunun yönü ve derecesini ise toprak örtüsü, topografya ve insan faaliyetleri etkilemektedir. Toprak birtaraftan oluĢmakta, diğer taraftan ise bulunduğu yerden uzaklaĢtırılmaktadır. Normal koĢullarda (insan müdahalesiolmadığında) oluĢan ve uzaklaĢan toprak arasında bir denge bulunmaktadır ve oluĢan toprak uzaklaĢandanfazladır.Bu jeolojik erozyon olarak adlandırılmaktadır ve zararsızdır. Ġnsan tesirinin bulunduğu alanlarda iseuzaklaĢan toprak oluĢan topraktan daha fazladır.BAYBURT ĠLĠ TOPRAKALARINDA EROZYONUN BOYUTUBayburt ilinde su erozyonu sınıfları ve bu sınıfların arazi kullanım Ģekillerine göre dağılımı Tablo E.7‟de, ülkegenelindeki erozyon durumu ve dereceleri ile sınıflatın genel dağılımı Bayburt ile birlikte tablo E.8‟de verilmiĢtir.71

Tabloların incelenmesinden de anlaĢılacağı üzere ülkemiz geneliyle aynı doğrultuda Bayburt‟ta özellikle suerozyonu oldukça etkin ve yaygındır.Tablo E.6:Arazi Kullanma ġekillerine Göre Bayburt Ġlinde Su ErozyonuMerkez Aydıntepe Demirözü ToplamZayıf Erezyon (Ha)75,50029,000 23,150 127,650Orta ġidetli Erezyon (Ha) 53,280 21,250 28,940 103,470ġidetli Erezyon (Ha) 50,800 23,650 7,917 82,367Çok Ģidetli Erezyon (Ha) 17,300 2,927 2,390 22,617TOPLAM 196,880 76,827 62,397 336,104Kaynak:Tarım Ġl Müdürlüğü 2009Bayburt topraklarının engebeli olması, orman, mera ve tarım alanlarının bilinçsizce ve düzensiz kullanılmasısonucu kısaca yukarıda saydığımız erozyon çeĢitlerini ilimizde de görmek mümkün. Ġnceleme yapılan sahalardanbiri olan Kop Dere Mikro Havzasında mevcut arazi varlığının (6700 hektar) % 86‟sına tekabül eden 5750hektarında 8000 büyüklüğündeki Burnaz Dere Mikro Havzasının % 79‟una tekabül eden 6300 hektarında muhtelifĢiddette erozyon tespit edilmiĢtir.Erozyonun önlenmesinde ki en önemli unsur insandır. Çözüm insandan baĢlar. Önce çalıĢmanın yapılacağıalandaki halkın ikna edilmesi ve bu iĢin yararına olduğunun inandırılması gerekir. Yöredeki sosyal problemlerçözülüp, ekonomik çözümler üretildikten sonra halkın katılımı sağlanırsa, diğer teknik çalıĢmalar daha rahatgerçekleĢtirilir.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Bayburt Sempozyumu, Bayburt‟a Hizmet Vakfı Yayınları -19942 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri3-10. Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,200272

( F ). FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.1 ORMANLAROrman; ağaçlarla birlikte, diğer bitkiler, hayvanlar ve mikroorganizmalar gibi canlı varlıklarla toprak,hava, su, ıĢık, sıcaklık gibi fiziksel çevre unsurlarının birlikte oluĢturdukları karĢılıklı iliĢkiler dokusunusimgeleyen bir doğa parçasıdır.F. 1.1 Ormanların Ekolojik Yapısıa. Topografik Yapısı : Ġlimizde ormanların bulunduğu alanlar çok engebeli bir arazi yapısına sahiptir.Özellikle sahanın % 50‟den fazla kısmı sarp arazi vasfı göstermektedir.b. Jeolojik Yapısı : Saha metamorfik, mesozoik-üst kratese tabakalarından meydana gelmiĢtir. Butabakalardan metamorfikten rejyonel sahreler üst krataseda serbautin diabas split ve füfler jura kraseder gri renklimarnlı kalkerler ve greler hanglameralar tezakür etmektedir.c. Klimatolojik Yapısı : Coğrafi bakımdan Karadeniz ile Ġç Anadolu iklim bölgeleri etkisi altında olduğundan,yazları serin kıĢları ise sert geçmektedir. Normal olarak vejatasyon süresi Nisan aylarında baĢlar ve Eylül baĢlarınakadar sürer. YağıĢlar genellikle yağmur halinde olup, kıĢ aylarında kar Ģeklindedir.Toprak yapısı itibariyle, haller ve serpontin anakayadan oluĢan toprak yapısı orman yayılıĢını daraltmıĢtır.Ayrıca bu tür yapıdaki sahalarda ağaçlandırma çalıĢmalarının baĢarı yüzdesi düĢüktür.F. 1.2 Ġlin Orman EnvanteriTablo : F.1 Ġl Sınırları Ġçerisindeki Ormanların Ağaç Türlerine Göre DağılımıSARIÇAM( Ha )ARDIÇ( Ha )MEġE( Ha )KAVAK( Ha )ĠBRELĠ-KARIġIK( Ha )YAPRAKLI-KARIġIK( Ha )ĠBRELĠ -YAPRAKLIKARIġIK ( Ha )TOPLAM( Ha )1.269 3.252 8.092 97 216 866 371 14.163Kaynak :Orman ĠĢletme Müdürlüğü (2009)Ġldeki ormanların tamamının mülkiyeti devlete aittir. Ormanların kapladığı alanlar ve bu alanların niteliği veiĢletme biçimi aĢağıya çıkarılmıĢtır. (Tablo : F.2)Bölgede Orman Genel Müdürlüğü birimi olarak Orman ĠĢletme Müdürlüğü bulunmaktadır. Ġlde, OrmanĠĢletme Müdürlüğü tarafından hasat edilip kullanıma sunulan orman ürünü yoktur. ĠĢletme sadece yakacak amaçlıodun üretimi yapmaktadır.73

Tablo : F.2 Ġlde Bulunan Ormanların Kapladığı Alanlar ve Bu Alanların Niteliği ve ĠĢletmeBiçimiKORU ORMANIBALTALIK ORMANIGENEL TOPLAMĠĢletme sınıfıNormal(Ha)Bozuk(Ha)Toplam(Ha)Normal(Ha)Bozuk(Ha)Toplam(Ha)Normal(Ha)Bozuk(Ha)ToplamOrmanlıkAlan(Ha)AB570 4635 5.205 3.286 5.672 8.958 570 4.635 5.2053.286 5.672 8.958TOP.570 4.635 5.205 3.286 5.672 8.958 3.856110.30714.163Kaynak: Orman ĠĢletme Müdürlüğü 2009F. 1. 3 Orman Varlığının Yararlarıġüphesiz ormanlar, ülkelerin yapacak ve yakacak odun hammaddesi ihtiyaçlarının karĢılanmasında büyükbir iĢleve sahiptirler. Sadece odun hammaddesinin altı binden fazla kullanım alanı bulunmaktadır. Bugün dünyadaçok yaygın olarak kullanılan kağıdın hammaddesinin odun olduğunu biliyoruz. Bunun yanında ormanlar reçine,palamut, sığla yağı, defne yaprağı ve defne yağı, mantar çeĢitli yabanı meyveler, av eti, kürk, tıbbi-aromatikmaddeler, bitki özleri vb. ÇeĢitli ikincil ürünlerde elde edilmektedir. Ancak ormanların bu doğrudan yararlanmayanında, su ve toprak koruma, ülkenin iklimini düzenleme, toplum sağlığı, doğayı koruma ve benzeri çok yönlü veçok defa odun üretim iĢlevinden daha önde gelen yarar ve iĢlevlere sahip olduğu da bilinmektedir. Ne var ki, gerekülkemizde ve gerekse dünya genelinde ormanın böylesine çok yönlü iĢlevlerini dikkate alan ve bu iĢlevleri önplanda tutan bir uygulama içerisinde olunduğunu söylemek de mümkün değildir. Aksi halde bugün ormanlarımızınen az % 56‟sı bozuk yapıda olmaz, dünyada da bir ormansızlaĢma ve çölleĢme sorunundan bahsedilmezdi.Yüzlerce hatta binlerce yılda oluĢmuĢ bulunan, toprağı, yamaç arazilerde su erozyonundan, düz arazilerdeise rüzgar erozyonundan korumak ancak orman ve benzeri yeĢil örtüler sayesinde mümkündür. Böylece hemtoprak yerinde korunmakta , hem de yağıĢ sularının geliĢigüzel akıp ve yerine göre sel, taĢkın ve heyelana daneden olarak boĢ yere göl ve denizlere taĢınması önlenmektedir. Ormanlar yüksek kalitede içme ve kullanmasuyuna kaynak oluĢturmaktadırlar. Mevcut su kaynakları artık ülkelere yetmemektedir, su, baĢlı baĢına stratejik birmadde haline gelmiĢ bulunmaktadır. Ormanca zengin ülke ve yörelerde kuraklık görülmez. Orman, Ģiddetli rüzgar,kar fırtınası ve aĢırı sıcaklıklara karĢı bir iĢleve sahiptir. Çığ oluĢumunu önler. Bol oksijen üretimi yanında, havadakitoz ve benzeri zararlı maddeleri tutmak ve gürültüyü azaltmak gibi toplum sağlığı üzerinde sayılmayacak kadaryararları vardır. Manzara, güzellikleri, seyir yerleri, dinlenme alanları, koĢu ve yürüme yolları vb. ile insanların ruh vebeden sağlığı için eĢsiz bir ortam oluĢturur. Milli savunmada hem bir ekonomik güç ve doğal kaynak, hem de yerinegöre bir engel ve bir gizlenme aracıdır. Öğretim, eğitim ve bilimsel araĢtırmalarda canlı laboratuarıdır.ĠĢte tüm bu çok yönlü yarar ve iĢlevlerine bağlı olarak ormanlar diğer doğal kaynaklara oranla, çok daha ayrıbir özelliğe, evrensel bir değere ve öneme sahiptirler. Hava kirliliği baĢta olmak üzere, çevre sorunlarından ilkzarara uğrayan doğal varlık ormanlar olmakta, su ve toprak kirlenmesi sonra gelmektedir.Ağır endüstrilerin yaydığı zehirli gazlar ( Kükürtdioksit ve Azotoksitler ) asit yağıĢları halinde ormanlarüzerine düĢmekte ve yoğun orman ölümlerine neden olmaktadır.Budan dolayı, ormanlar, ormansızlaĢma ve benzeri sorunlar, diğer çevre sorunlarından ayrı olarak genelçevre sorunlarının baĢında gelmektedir.74

F. 1.4 Orman Sayılan Alanların DaraltılmasıBölgede Orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yararı görülmeyen ve tarım alanlarınadönüĢtürülen alanlar mevcut değildir. Ayrıca, orman niteliğini tam olarak kaybetmiĢ olan tarla, bağ, meyvelik vezeytinlik gibi alanların, tarım alanı veya hayvancılıkta kullanılması yararlı olan araziler de yoktur.Alanda orman planlamasıyla ilgili yapılmıĢ çalıĢmalar; orman amenajman planı, yukarı Çoruh Avam Projesive YeĢil KuĢak Ağaçlandırma Projesidir. Amenajman planı ormanların planlanması ve bu plan doğrultusundaiĢletilmesini sağlamaktadır. Yukarı Çoruh Avam Projesi yukarı Çoruh havzasındaki ıslah çalıĢmalarına yenilikprojesidir. YeĢil KuĢak Ağaçlandırma Projesi, Bayburt ili ve yöresi ağaçlandırma ve erozyon kontrol çalıĢmalarına aitprojedir.F. 2 ÇAYIRLAR VE MERALARF. 2.1 Çayır ve Meraların VarlığıMer‟a, üzerinde hayvan otlatma hakkı tahsis edilmiĢ bulunan ve hayvan otlatılmasına uygun çok değiĢiktürde ve genellikle uzun ömürlü bitki örtüsüyle kaplı arazi parçası olarak tanımlanabilir. Ülkemizde olduğu gibibölgemizde de hayvan yetiĢtiriciliği büyük ölçüde mera hayvancılığı Ģeklinde gerçekleĢmektedir. Bununla birlikte,köylü ve hayvan sahipleri, bu gibi yerlere bakım, ıslah ve koruma konularında hiçbir yatırım yapmamakta veburalardan ucuz ve masrafsız bir Ģekilde yararlanmaktadırlar.373,900 hektar alana sahip olan Bayburt ili topraklarının, % 35.3‟i tarım alanı, % 3.91‟u orman ve fundalıkalan, 57.77‟si çayır-mer‟a alanı ve % 2.9ü de tarım dıĢı araziden oluĢmaktadır. Görüldüğü gibi mer‟alar Bayburt ilalanının büyük bir kısmına sahiptir. Ġlimizde, çayır-mera sahaları büyük bir alana sahip olmalarına rağmen sınırlarıtam olarak belirlenmemiĢtir. Söz konusu meraların bir kısmı erozyona maruzdur. Ġlimizde bulunan çayır-meraalanları Tablo : F.3‟de verilmiĢtir.F. 2.2 Kullanım Amaçları ve YararlarıĠnsan beslenmesinin temel taĢı olan hayvansal ürünlerin üretimi için gerekli olan kaba yemin en ucuz vesağlıklı üretildiği kaynak çayır ve meralardır.Su ve rüzgar erozyonunu önlemenin yolu da çayır ve meraların ıslahı ile mümkündür. Hayvancılığın ileri olduğuülkelerde çayır-meralarla hayvancılık birlikte düĢünülmektedir. Bu nedenle çayır ve meralar ülkemizin ihmaledilemez en önemli doğal kaynağıdır.ÇeĢitli faktörler yanında bugüne kadar müstakil bir yasanın bulunmaması meralarımızın hızla tahripolmasına ve elimizden çıkmasına sebep olmuĢtur. ÇeĢitli faktörler yanında müstakil bir yasanın bulunmaması meraile ilgili görevlerin çok çeĢitli kurumlara verilmesi, kurumlar arsı koordinasyonun sağlanamaması sonucu, 1935‟liyıllarda 44.3 milyon hektar olan mera alanlarımız 1950‟lerde 21 milyon 700 bin hektara kadar düĢmüĢtür. Ve bugüntarım bakanlığının verilerine göre bu rakamın 12 milyon hektara gerilediği ve buna ilaveten mera alanlarının gerekerozyonla, gerek aĢırı otlatma ve bilinçsiz kullanım sonucu can çekiĢmekte olduğunu söyleyebiliriz.Bu değerlendirmeler sonucunda, TBMM‟de 4342 sayılı mera kanunu 26.02.1998 tarihinde kabul edilip28.02.1998 tarihinde de yayımlanarak yürürlüğe girmiĢtir. Bu doğrultuda ilimizde valilik bünyesinde MeraKomisyonu ve mera teknik ekibi oluĢturulmuĢtur. ġu anda bu komisyon, ilimizdeki meraların durumu ile ilgiliçalıĢmalara baĢlamıĢtır. Bunun haricinde bir amenajman planlaması yapılmamıĢtır.75

F. FLORAF. 3.1 Türler ve PopulasyonlarıBayburt Ġlinde toplam 51 Familya197 Cins 410 Takson tespit edilmiĢ ve liste aĢağıda çıkarılmıĢtır.A) PTERIDOPHYTAEQUISETACEAEEquısetumEquısetum fluviatileEquisetum palustreEquisetum arvenseEquisetum telmateiaEquisetum hyemaleOPHĠOGLOSSACEAEBotrychiumBotrchium lunariaSĠNOPTERĠDACEAECheilanthesCheilanthes marantaeASPLENĠACEAEAspleniumAsplenium septentrionaleAsplenium x heufleriAsplenium adiantum-nigrum x Asplenium woronowiiATHYRĠACEAEAthyriumAthyrium distentifoliumWoodsiaWoodsia alpinaAthyrium filix76

ASPIDIACEAEDryopterisDryopteris abbreviataDryopteris carthusianaDryopteris borreriB) SPERMATOPHYTAGYMNOSPERMAEPINACEAEAbiesAbies nordmannianaPinus sylvestrisPiceaPicea orientalisPicea pugensCUPRESSACEAEJuniperusJuniperus oxycedrusPinusPinus nigraJuniperus sabinaThujaThuja orientalisCupressusCupressus sempervirens77

ANGĠOSPERMAEDĠCOTYLEDONESRANUNCULACEAENigellaNigella latisectaNigella segetalisTrollıusTrollinus ranunculinusCaltheaCalthea polypetaleAconitumAconitum spicataAconitum nasutumDelphiniumDelphinium albiflorumDelphinium formosumDelphinium dasystachyumConsolidaConsolida hohenackeriConsolida orientalisConsolida glandulosaConsolida armeniacaConsolida olopetalaAnemoneAnemone ablanaAdonisAdonis aestivalis subsp. aestivalisAdonis eriocalycinaRanunculusRanunculus brachylobus subsp. brachylobusRanunculus dissectus subsp. huetiiRanunculus grandiflorusRanunculus tempskyanus78

Sütleğen (Euphorbia)RanunculusmarginatusThalictrumThalictrum minus var. minusThalictrum simplexPAEONĠACEAEPaeoniaPaeonia mascula subsp. arietinaPAPAVERACEAEGlauciumGlaucium leiocarpumRoemeriaRoemeria refrectaPapaverPapaver orientale var. orientalePapever bractaetumPapaver fugax var. fugaxCorydalisCorydalis conorhizaCorydalis rutifolia subsp. erdeliiFumariaFumaria asepalaBRASSĠCACEAE = CRUCĠFERAEConringiaConringia perfoliata79

CapsellaCapsella bursa-pastorisIsatisĠsatis erzurumicaIsatis glauca subsp. glaucaColuteocarpusColuteocarpus vesicaria subsp. vesicariaHeldreichiaHeldreichia rotundifoliaAethionemaAethionema arabicumAethionema spicatumAethionema cordatumAethionema speciosum subsp. speciosumAethionema caespitosumAethionema membranaceumThlaspiThlaspi lilacinumThlaspi sintenisiiThlaspi ceratocarponCochleariaCochleria sintenisiiAuriniaAurinia rupestris subsp. cyclocarpaAlyssumAlyssum linifolium var. linifoliumAlyssum stylareAlyssum blepharocarpumAlyssum alyssoidesAlyssum desertorumAlyssum stapfiiAlyssum strigosum subsp. strigosumAlyssum xanthocarpumAlyssum hirsutumAlyssum callichroumAlyssum pateriAlyssum gehamenseAlyssum murale var. alpinumAlyssum peltarioides subsp. peltarioidesAlyssum peltarioides subsp. virgatipormesDrabaDraba bruniifolia subsp. armeniacaDraba rigida subsp.bryoidesDraba polytrichaDraba siliquosaArabisArabis brachycarpa80

RorippaRorippa austriacaRorippa sylvestrisHesperisHesperis schisckiniiHesperis stellataHesperis cappadocicaSterigmostemumSterigmostemum incanumErysimumErysimum uncinatifoliumSisymbriumSisymbrium altissimumRESEDACEAEResedaReseda luteaCĠSTACEAEHelianthemumHelianthemum canumHelianthemumnummularia subsp. tomentosumVĠOLACEAEViolaViola altaicaPOLYGALACEAEPolygalaPolygala supinaPolygala anatolicaCARYOPHYLLACEAEArenariaArenaria lychnideaArenaria acutisepalaArenaria cucubaloidesArenaria gypsophiloides var. gypsophiloidesArenaria pseudacontholimonArenaria armeniacaMinuartiaMinuartia hirsuta subsp. falcataMinuartia umbellulifera subsp. umbellulifera var. umbelluliferaMinuartia verna subsp. vernaMinuartia subtilisLepyrodiclisLepyrodiclis holosteoidesCerastiumCerastium banaticumCerastium gnaphalodes81

Cerastium purpurascensCerastium dictiotomum subsp. dictiotomumDianthusDianthus liboschitzianusDianthus multicaulisDianthus zederbaueriDianthus carmelitarumDianthus calocephalusGlauciumGlaucium corniculatumSaponariaSaponaria orientalisSaponaria pictaSaponaria prostrata subsp. calvertiiGypsophilaGypsophila glandulosaGypsophila hispidaGypsophila elagansGypsophila bitlisensisSileneSilene marschalliiSilene capitellataSilene armena var. armenaSilene spergulifoliaSilene dianthoidesSilene caryophylloides subsp. caryophylloidesSilene caryophylloides subsp. subulataSilene dichotoma subsp. dichotomaSilene bupleuroidesSilene supina subsp. PruinosaSilene vulgaris var. commutataPOLYGONACEAEPolygonumPolygonum arenastrumPolygonum bistoraPolygonum setosumAtrapaxisAtrapaxis sipinosaRumexRumex ponticusRumex crispusRumex acetosellaRumex gracilescensRumex tuberosusCHENOPODĠACEAEBetaBeta trigynaBeta corolliflora82

ChenopodiumChenopodium folisumPanderiaPanderia pilosaSalsolaSalsola canescensNoaeaNoaea mucronata subsp. tournefortiiGUTTĠFERAEHypericumHypericum elongatum subsp. elongatumHypericum elongatum subsp. apiculatumHypericum hyssopifolium var. elongatumHypericum hyssopifolium var. microcalycinumHypericum pruinatumHypericum linarioidesHypericum perfoliatumHypericum bithynicumHypericum lydiumHypericum scabrumHypericum venustumHypericum perforatumMALVACEAEAlceaAlcea hohenackeriLĠNACEAELinumLinum mucronatum subsp. armenumLinum unguiculatumLinum hypericifoliumLinum bienneGERANĠACEAEGeraniumGeranium tuberosum subsp. tuborosumGeranium psilostemumGeranium sylvatikumGeranium cinereum subsp. subcaulescens var.ponticumGeranium ibericum subsp. ĠbericumGeranium ibericum subsp. jubatumGeranium collinumErodiumErodium chium subsp. armenumErodium cicutariumErodium absinthoides subsp. armenumACERACEAEAcerAcer campestre subsp. leiocarpum83

RHAMNACEAERhamnusRhamnus pallasiiAstragalus Sp.FABACEAE=LEGUMINOSEAEAstragalusAstragalus coadunatusAstragalus densifoliusAstragalus cicerAstragalus fraxinifoliusAstragalus condensatusAstragalus brachypterusAstragalus baibutensisAstragalus oleifoliusAstragalus lagurusAstragalus hirticalyxAstragalus maximus var. dasysemiusAstragalus glycyphyllos subsp.glycyphyllosAstragalus aduncusAstragalus ornithopodioidesAstragalus ponticucsAstragalus microcephalusAstragalus declinatusAstragalus compactusAstragalus lamarkiiAstragalus longifoliusAstragalus lagopodioidesAstragalus onobrychisAstragalus hyololepis84

Astragalus alyssoidesAstragalus lineatus var. lineatusAstragalus oreadesAstragalus psoraloidesAstragalus asciocalyxAstragalus trachytrichusAstragalus incertusAstragalus cylindraceusAstragalus campylosema subsp. nigripilisAstragalus cinereusOxytropisOxytropis persicaOxytropis lazicaViciaVicia cracca . subsp. stenophyllaVicia cracca . subsp. craccaVicia canescens subsp. variegataVicia balansaeVicia hyranicaLathyrusLathyrus armenusLathyrus tukhtensisOnonisOnonis spinosaOnonis arvensisTrifoliumTrifolium polyphyllumTrifolium campestreTrifolium ochroleucumTrifolium rytidosemium var. rytidosemiumTrigonellaTrigonella isthmocarpaTrigonella crassipesTrigonella coerulescensCoronillaCorinilla orientalisCoronilla varia subsp. variaHedysarumHedysarum pestalozzaeHedysarum nitidumOnobrychisOnobrychis araxinaOnobrychis armenaOnobrychis cornutaOnobrycis stenostachya subsp. sosnowskyiMedicagoMedicago x varia85

MelilotusMelilotus oficinalisROSACEAEPrunusPrunus divaricata subsp. divaricataPrunus spinosa subsp.dasyphyllaCerasusCerasus angustifolia var. SintenisiiCerasus mahaleb subsp. mahalebCerasus aviumCerasus vulgarisArmeniacaArmeniaca vulgaris(Erik,kültüre alınmıĢ)(Kiraz,kültüre alınmıĢ)(ViĢne,kültüre alınmıĢ)(Kayısı,kültüre alınmıĢ)PersicaPersica vulgaris(ġeftali,kültüre alınmıĢ)RubusRubus saxatilisPotentillaPotentilla fruticosa subsp. floribundaPotentilla ruprechtiiPotentilla crantzii var.crantziiPotentilla elatiorPotentilla rectaPotentilla biturcaPotentilla rupestrisPotentilla cappadocia86

FragariaFragaria x ananassa(Çilek,kültüre alınmıĢ)GeumGeum coccineumAlchemillaAlchemilla procerrimaAlchemilla erythropodaRosaRosa pisifornisRosa hemisphaericaRosa pimpinellifoliaRosa ibericaRosa heckeliana subsp. orientalisRosa dumalis subsp. boissieriRosa foetidaRosa montana subsp.woronowiiRosa canina x pimpinellifoliaCrataegusCrataegus orientalis var. orientalisSanguisorbaSanguisorba minor subsp.lasiocarpaSorbusSorbus umbellataMalusMalus communisMalus sylvestris subsp. orientalis var orientalis(Elma,kültüre alınmıĢ)AgrimoniaAgrimona eupatariaCotonasterCotonaster nummulariaCydoniaCydonia oblanga(Ayva,kültüre alınmıĢ)PyrusPyrus eloagnifoliaONAGRACEAEEpilobiumEpilobium angustifoliumEpilobium hirsicumEpilobium ponticumEpilobium gemmascensCUCURBĠTACEAEBryoniaBryonia multifloraCitrellus87

Citrellus lanatusCucurbitaCucurbita pepoCucurbita moschataCucurbita maximaCucumisCucumis sativusCucumis melo(Karpuz,kültüre alınmıĢ)(Kabak,kültüre alınmıĢ)(Kabak,kültüre alınmıĢ)(Kabak,kültüre alınmıĢ)(Hıyar,kültüre alınmıĢ)(Kavun,kültüre alınmıĢ)CRASSULACEAERosulariaRosularia aizoonRosularia chrysanthaSedumSedum sempervivoidesSedum albumSedum telephium subsp. maximumSedum spuriumSedum gracileSedum annuumSedum hispanicum var.semiglarumSempervivumSempervivum armenum var.armenumSempervivum minus var.minusSempervivum minus var.glabrumSAXĠFRAGACEAESaxifragaSaxifraga luteoviridisSaxifraga exarata var. exarataSaxifraga sibirica subsp. mollisSaxifraga adscendens subsp. adscendensGROSSULARĠACEAERibesRibes orientaleUMBELLĠFEREAE=APĠACEAEEryngiumEryngium billardieriEryngium campestreChaerophyllumChaerophyllum macrospermumGrammosciadiumGrammosciadium daucoidesGrammosciadium platycarpumGrammosciadium pterocarpumAnthriscusAnthriscus nemorosa88

Antriscus kotscyiScandixScandix aucheriCarumCarum meifoliumChamaesciadiumChamaesciadium acaulePimpinellaPimpinella corymbosaPimpinella tragium subsp. lithophilaPimpinella saxfragaPimpinella cappadocicaConiumConium maculatumPrangosPrangos pabulariaPrangos meliocarpoides var. arcis-romanaePrangos ferulaceaPrangos platyclaenaBupleurumBupleurum gerardiiBupleurum falcatum subsp. cernuumBupleurum falcatum subsp. persicumTriniaTrinia scabraPetroseliniumPetroselinium crispum(Maydanoz,kültüre alınmıĢ)FalcariaFalcaria vulgarisLigusticumLigusticum alatumFerulaFerula szowitsianaFerula orientalisFerulagoFerulago galbeniferaFerulago platycarpaFerulago setifoliaPastinacaPastinaca sativa subsp. urensMalabailaMalabaila secacul89

HeracleumHeracleum crenatifoliumHeracleum pastinacifolium subsp. incanumZosimaZosima absinthifoliaAstrodaucusAstrodaucus orientalisHippomarathrumHippomarathrum microcarpumCAPRĠFOLĠACEAELonicerumLonicerum xylosteumVibirnumVibirnum lanataVALERĠANACEAEValerianaValeriana leucophaeaCentranhusCentranthus longiflorus subsp. longiflorusDĠPSACACEAEDipsacusDipsacus laciniatusCephalariaCephalaria hirsutaCephalaria giganteaCephalaria aristataScabiosaScabiosa crinitaScabiosa argenteaScabiosa caucasicaCOMPOSĠTAE= ASTERACEAEHelianthusHelianthus annuus(Ayçiçeği,kültüre alınmıĢ)Helianthus tuberosus(Yer elması,kültüre alınmıĢ)InulaInula salicinaĠnula orientalisĠnula mariaeĠnula acualis var. acualisĠnula acualis var. caulescensĠnula montbretianaĠnula oculus-christi90

HelichrysumHelichrysum pallasiiHelichrysum arenariumHelichrysum plicatum subsp. italicumHelichrysum plicatum subsp.plicatumHelichrysum armenium subsp. armeniumGnaphaliumGnaphalium sylvaticumGnaphalium supinumEvaxEvax anatolicaAsterAster amellus subsp.ibericusAster caucasicusErigeronErigeron acerErigeron caucasicus subsp. venestusPsychrogetonPsychrogeton nigromontanusSenecioSenecio mollisSenecio lorentiiSenecio taraxacifolius var. taraxacifoliusSenecio ciliciusSenecio racemosusSenecio vulgarisSenecio pseudo-orientalisSenecio nemorensis subsp. nemorensisSenecio integrifolius subsp. aurantiacusTussilagoTussilago farfaraAnthemisAnthemis albaAnthemis tinctoriaAnthemis triumfettiiAnthemis cretica subsp. umbilicataAnthemis cretica subsp. ibericaAnthemis cretica subsp. argaeaAnthemis arvensisAnthemis melanoloma subsp. melanolomaAnthemis melanoloma subsp. trapezunticaAchilleaAchillea vermicularisAchillea latilobaAchillea millefoliumAchillea wilhelmsii91

Achillea schischkiniiAchillea setaceaAchillea biebersteiniiTanacetumTanacetum aucheranumTanacetum zahlbruckneriTanacetum cadmium subsp. orientaleTanacetum chiliophyllum var. chiliophyllumTanacetum sericeumTanacetum sipikorenseTanacetum balsamita subsp. balsamitaTanacetum balsamita subsp. balsamitoidesTanacetum punctatumTanacetum nitensTanacetum abrotanifoliumArtemisiaArtemisia austriacaArtemisia santonicumArtemisia chamaemellifoliaArtemisia absinthiumArtemisia splendensCousiniaCousinia bicolorCousinia brachypteraCousinia canescensArctiumArctium platylepisOnopordumOnopordum turcicumCirsiumCirsium sommieriCirsium cephalotesCirsium macrobotrysCirsium simplex subsp. simplexCirsium simplex subsp. armenumCirceum lappaceum subsp.lappaceumCircium rhizocephalum subsp. sinoatumCircium elodesCircium arvenseCarduusCarduus nutans var. ArmenusCarduus acanthoides subsp sintenisiiJurineaJurinea alpigenaJurinea aucheranaCentaureaCentaurea virgataCentaurea pulchellaCentaurea jacea92

Centaura sessilisCentaura depressaCentaura rhizanthaCentaurea armenaCentaurea helenioidesCentaurea glastifoliaCentaurea spectabilis var. microlophaCentaurea polypodiifolia var.polypodiifoliaCentaurea carduiformis subsp. carduiformis var carduiformisCentaurea carduiformis subsp. orientalisCentaurea pyrrhoblepharaCentaurea hypoleucaCentaurea appendicigeraCentaura nigrifimbriaCentaurea triumfettii var. pleiocephalaCentaurea triumfettii var. mathiolifoliaCarlinaCarlina oligocephala subsp.oligocephalaXeranthemumXeranthemum annuumXeranthemum longipapposumChardiniaChardinia orientalisEchinopsEchinops sphaerocephalus subsp. sphaerocephalusScorzoneraScorzonera armeniacaScorzonera suberosa subsp. suberosaScorzonera mollis subsp. szowitziiScorzonera inaequiscapaScorzonera incisaScorzonera sericeaScorzonera sosnowskyiScorzonera canaScorzonera cinereaScorzonera eriophoraScorzonera tomentosaTragopogonTragopogon longirostisTragopogon coloratusTragopogon buphthalmoidesHieraciumHieracium sericicauleHieracium onosmaceumHieracium virosiformeHieracium insolitumPilosellaPilosella auriculoidesPilosella hoppeanaPilosella cymosaPilosella cymosa x hoppeana93

Pilosella x fallaxCicerbitaCicerbita racemosaLactucaLactuca salignaScariolaScariola vimineaScariola orientalisTaraxacumTaraxacum bessarabicum subsp. bessarabicumTaraxacum serotinumTaraxacum turcicumTaraxacum bithynicumTaraxacum oliganthumTaraxacum microcephaloidesCrepisCrepis paludosaCrepis conyzifoliaCrepis vulgarisCrepis dioriticaCrepis willdenowiiCrepis foetida subsp. rhoeadifoliaCrepis sanctaCichoriumCichorium intybusConyzaConyza canadensisCousiniaCousinia bicolorCrinitariaCrinitaria villosaCrupinaCrupina crupinastrumGundeliaGundelia tournefortiiLapsanaLapsana communis subsp. intermediaLeontodonLeontodon hispinusPicrisPicris hieracioidesTripleurospermum94

Tripleurospermum callosumCAMPANULACEAECampanulaCampanula latifoliaCampanula betulifoliaCampanula stricta var. strictaCampanula glomerataAsyneumaAsyneuma amplexicaule subsp. amplexicauleAsyneuma rigidum subsp. rigidumAsyneuma virgatum subsp. virgatumERĠCACEAERhododendronRhododendron caucasicumVacciniumVaccinium myrtillusVaccinium uliginosumPRĠMULACEAEPrimulaPrimula elatior subsp. meyeriPrimula elatior subsp. pallasiiPrimula algidaPirimula auriculataAndrosaceAndroseca ablanaAndrosace armeniaca var. macrantaCyclamenCyclamen parviflorumLysimachiaLysimachia verticilltisLysimachia vulgarisAnagallisAnagallis arvensisASCLEPĠADACEAEVincetoxicumVincetoxicum tmoleumVincetoxicum fuscatum subsp. fuscatumGENTĠANACEAEGentianaGentiana cruciataGentiana pyreanicaGentiana gelidaGentienellaGentienella ciliata subsp. blepharophoraSwertia95

Swertia longifoliaCONVOLVULACEAEConvolvulusConvolvulus calvertiiConvolvulus lineatusConvolvulus virgataBORAGĠNACEAEAsperugoAsperugo procumbensMyosotisMyosotis strictaParacaryumParacaryum racemosum var. racemosumParacaryum cristatum subsp. cristatumRinderaRindera lanata var.canascensSolenanthusSolenanthus stamineusEchiumEchium plantagineumEchium italicumOnosmaOnosma microcarpum.Onosma ambigensOnosma trapezunteumOnosma sericemNoneaNonea versicolorNonea pulla subsp. scabrisquamataNonea armeniacaAnchusaAnchusa leptophyllaCherintheCherinthe minor subsp. auriculataLappulaLappula barbataLalamentiaLalamentia canescensSOLANACEAESolanumSolanum tuberosumSolanum melongena(Patates,kültüre alınmıĢ)(Patlıcan,kültüre alınmıĢ)Capsicum96

Capsicum annuumLycopersiconLycopersicon esculentum(Biber,kültüre alınmıĢ)(Domates,kültüre alınmıĢ)HyoscyamusHyoscyamus reticulatusSCROPHULARĠACEAEVerbascumVerbascum speciosumVerbascum armenumVerbascum oreophilum var.joannisVerbascum phoeniceumVerbascum wiedemannianumVerbascum georgicumVerbascum cheiranthifolium var. cheiranthifoliumVerbascum georgicum x pyramidatumScrophulariaScrophularia kotschyanaScrophularia ilwensisScrophularia cinerascensScrophularia thesioidesLinariaLinaria kurdica subsp. kurdicaLinaria kurdica subsp. pyenophyllaLinaria corifoliaLinaria genistifolia subsp. confertifoliaVeronicaVeronica gentianoidesVeronica microcarpaVeronica multifidaVeronica routeranaVeronica oxycarpaVeronica baranetzkiiVeronica caespitosa var.caespitosaVeronica orientalis subsp.orientalisVeronica anagallis-aquataVeronica kopgecidiensisLagotisLagotis stoloniferaEuphrasiaEuphrasia lebardensisEuphrasia pectinataOdontitesOdontites aucheriOdontites glutinosaPedicularisPedicularis causasicaPedicularis ponticaPedicularis condensata97

Pedicularis nordmannianaMelampyrumMelampyrum arvenseRhynchocorysRhynchocorys strictaOROBANCHACEAEPhelypaeaPhelypaea tournefortiiOrobancheOrobanche caesiaOrobanche rechingeriOrobanche caucasicaOrobanche caryophyllaceaeACANTHACEAEAcanthusAcanthus spinosusGLOBULARĠACEAEGlobulariaGlobularia trichosanthaLAMĠACEAE=LABĠATAEAjugaAjuga salicifoliaTeucriumTeucrium orientale var. ulensTeucrium orientale var. puberulensTeucrium orientale var. glabrescensTeucrium orientale var. escensTeucrium parviflorumTeucrium poliumTeucrium chamaedrys subsp.syspirenseScutellariaScutellaria galericulataScutellaria ponticaScutellaria orientalis subsp. pinnatifidaEremostachysEremostachys moluccelloidesPhlomisPhlomis pungens var. hirtaPhlomis linearisPhlomis armeniacaLamiumLamium garganicum subsp. reniformeLamium armenum subsp. ArmenumLamium galactophyllumLamium macrodon98

Lamium albumWiedemanniaWiedemannia multifidaLeonurusLeonurus glaucescensMarrubiumMarrubium parviflorum subsp. parviflorumMarrubium parviflorum subsp.oligodonSideritisSideritis montana subsp. montanaSideritis armeniacaStachysStachys balansae subsp. balansaeStachys cretica subsp. anatolicaStachys cretica subsp. trapezunticaStachys spectabilisStachys bayburtensisStachys viscosa var. viscosaStachys lavandulifolia var. lavandulifoliaStachys iberica subsp. stenostacyaStachys macrostachyaStachys annuaStachys germaniaca subsp.bithynicaNepetaNepeta racemosaNepeta stricta var. strictaLallemantiaLallemantia canescensLallemantia peltataLallemantia ibericaThymusThymus leucatricus var. leucatricusThymus sipyleusThymus pubescensThymus fallaxMenthaMentha spicataMentha longifoliaMentha arvensisLycopusLycopus europaeusSalviaSalvia stamineaSalvia sclareaSalvia cryptanthaSalvia microstegia99

Salvia rosifoliaSalvia huberiSalvia pachystachysSalvia candidissima subsp. candidissimaSalvia nemorosaSalvia verticillata subsp. amasiacaOriganumOriganum vulgare subsp.virideZiziphoraZiziphora clinipodioidesZiziphora persicaOcimumOcimum basilicum(Fesleğen,kültüre alınmıĢ)PLUMBAGĠNACEAEAcantholimonAcantholimon acerosumAcanholimon reflexifoliumAcanthılimon puberulum var.puberulumAcantholimon caryophyllaceum subsp. caryophyllaceumAcantholimon armenum. var. armenumAcantholimon kotschyi. subsp. laxispicatumAcantholimon hypochaerumAcantholimon ulicinum subsp. lycaonicumPLANTAGĠNACEAEPlantagoPlantago crassifoliaPlantago lanceolataTHYMELAEACEAEDaphneDaphne glomerataDaphne oleoides subsp. kurdicaThymelaeaThymelaea passerinaElaeagnus angustifoliaELAEAGNACEAEElaeagnusEUPHORBĠACEAEEuphorbiaEuphorbia cardiophyllaEuphorbia orientalisEuphorbia eriophoraEuphorbia denticulataEuphorbia strictaEuphorbia peplus var. minimaEuphorbia falcata subsp. falcata var. falcataEuphorbia macrocladaEuphorbia petrophila var. armena100

EMPETRACEAEEmpetrumEmpetrum nigrum subsp.hermaphroditumMORACEAEMorusMorus albaMorus nigraMorus rubra(Ak Dut,kültüre alınmıĢ)(Kara Dut,kültüre alınmıĢ)(Mor Dut,kültüre alınmıĢ)Ulmus minorULMACEAEUlmusJUGLANDACEAEJuglans regia(Ceviz,kültüre alınmıĢ)PLATANACEAEPlatanaPlatana orientalis(Çınar,kültüre alınmıĢ)FAGACEAEFagusFagus orientalisFagus sylvaticaQuercusQuercus macrantha subsp. syspirensisQuercus ponticaQuercus infectoriaQuercus petraea subsp. petraeaQuercus petraea subsp. ibericaQuercus pubescens101

CORYLACEAECorylusCorylus colurnaCorylus avellanaBETULACEAEAlnusAlnus glutinosa(Fındık,kültüre alınmıĢ)(Kızılağaç,YetiĢtirilmiĢ)BetulaButula verrucosaBetula pubescensBetula medwediewiiBetula litwinowiiCarpinusCarpinus betulusCarpinus orientalisSALĠCACEAESalixSalix triandra subsp. bornmuelleriSalix pentandroidesSalix pseudomedemiiSalix wilhelmsianaSalix fragilisSalix armenorossicaSalix elbursensisSalix cepreaSalix albaPopulusPopulus nigra subsp. nigraPopulus albaPopulus tremulaRUBĠACEAECrucianellaCrucianella gilanica subsp. ponticaCrucianella exasperataAsperulaAsperula affinisAsperula ponticaAsperula suavisAsperula laxifloraGaliumGalium margaceumGalium incanum subsp. elatiusGalium verumCruciataCruciata taurica102

JUNCAGĠNACEAETriglochinTriglochin maritimaTriglochin palustrisMONOCOTYLEDONESLĠLĠACEAEAsparagusAsparagus persicusEremurusEremurus spectabilisAlliumAllium cepa(Soğan,Kültüre AlınmıĢ)Allium sativum (Sarmısak,Kültüre AlınmıĢ)Allium porrum (Pırasa,Kültüre AlınmıĢ)Allium tauricolaAllium balansaeAllium scorodoprassum subsp. toturdumAllium pallersAllium pseudoflorumAllium flavum subsp. tauricumAllium decipiensScillaScilla winogradowiiOrnithogalumOrnithogalum sphaerocarpumOrnithogalum sigmoideumMuscariMuscari tenuiflorumMuscari coelesteLiliumLilium carniolicum subsp. ponticum var. ponticumLilium ciliatumFritillariaFritillaria latifoliaFritillaria crassfoliaFiritillaria alburyanaFiritillaria armenaFiritillaria pinardiiTulipaTulipa armena var. armenaTulipa sintenesii103

GageaGagea bulbiferaGagea luteoidesGagea fistulosaColchicumColchicum szovitsiiColchicum bornmuelleriIRĠDACEAEIrisIris sariIris danfordiaeCrocusCrocus biflorus subsp. tauriCrocus aeriusCrocus vallicolaCrocus kotschyanus subsp. suworowianusCrocus speciosus subsp. ilgazensisGladiolusGladiolus atroviolaceusORCHĠDACEAEGymnadeniaGymnadenia conopseaPlatantheraPlatanthera chloranthaTraunsteineraTraunsteinera sphaericaOrchisOrchis coriophoraOrchis pallensDactylorhizaDactylorhiza ibericaDactylorhiza osmanica var. osmanicaDactylorhiza euxina x D. umbrosaDactylorhiza iberica x D. umbrosaDactylorhiza cruentaJUNCACEAEJuncusJuncus articularisJuncus sparganiifoliusLuzulaLuzula spicataLuzula pallescens104

Luzula campestrisCYPERACEAECarexCarex oreophilaCarex acutiformisCarex divulsa subsp. leersiiCarex melanostachyaCarex paniceaCarex brevicollisCarex distansCarex umbrosa subsp. huetianaCarex tristisCarex atrata subsp. atrataCarex acutaCarex orbicularis subsp. kotschyana var. caucasicaCarex caespitosaPOACEAE = GRAMĠNEAEAgropyronAgropyron cristatum subsp. pectinatum var. pectinatumElymusElymus repens subsp. repensElymus repens subsp. elongatiformesElymus hispidus subsp. barbulatusElymus transhycanusEremopyrumEremopyrum orientaleEremopyrum distansTriticumTriticum dicoccun (Buğday,Kültüre AlınmıĢ)Triticum durum (Buğday,Kültüre AlınmıĢ)Triticum baeoticumSecaleSecale cereale var. vaviloviiSecale montanumPsathyrostachysPsathyrostachys fragilis subsp. secaliniformisHordeumHordeum violaceumBromusBromus erectusBromus armenusBromus inermusBromus japonicusBromus tomentellusBromus tectorumHelictotrichonHelictotrichon argaeumHelictotrichon planiculme105

TrisetumTrisetum rigidumKoeleriaKoeleria cristataAgrostisAgrostis olympicaAgrostis giganteaAgrostis stoloniferaAlopecurusAlopecurus myosuroides var. myosuroidesPhleumPhleum phleoidesPhleum pratensePhleum exarataPhleum montanumFestucaFestuca pratensisFestuca ziganensis.Festuca valesiacaFestuca callieri subsp. callieriFestuca oreophilaFestuca airoidesFestuca drymegaLoliumLolium persicumPoaPoa bulbosaPoa pratensisPoa nemoralisPoa sterilisCatabrosellaCatabrosella parviflora subsp. calvertiiCatabrosaCatabrosa aquaticaBrizaBriza minorBriza mediaStipaStipa holosericeaStipa tirsaStipa ehrenbergianaStipa pulcherrima subsp. CrassiculmisZeaZea mays(Mısır,Kültüre AlınmıĢ)106

DactylisDactylis glomerataPragmitesPragmites australisTaeniatheriumTaeniatherium crinitumENDEMĠK BĠTKĠ; YayılıĢ alanı dar olan bitki. Dünyanın sınırlı bir bölgesi dıĢında baĢka bir yerdeyetiĢmeyen bu tür bitkilerin yetiĢme alanı; bir ülkenin sınırlarının içi olabileceği gibi, o ülkenin bir bölgesi, bir dağı,ovası, vadisi hatta küçük bir alanı da olabilir.Bayburt Ġl Sınırları Ġçinden Bu Güne Kadar Toplam 86 Endemik Takson rapor edilmiĢtir.1 - Ranunculaceae1 - Delphinium L.1 - Delphinium formosum BOISS. ET HUET2 - Delphinium dasystachyum BOISS. ET BAL.2 - Consolida (DC.) S. F. GRAY3 - Consolida glandulosa (BOISS. ET HUET) BORNM.3 - Ranunculus L.4 - Ranunculus dissectus BIEB. subsp. huetii (BOISS.) DAVIS5 - Ranunculus tempskyanus FREYN ET SINT.2 - Brassicaceae4 - Aethionema R. BR.6 - Aethionema caespitosum (BOISS.) BOISS.5 - Thlaspi L.7 - Thlaspi lilacinum BOISS. ET HUET8 - Thlaspi sintenisii HAUSSKN. EX BORNM.6 - Cochlearia L.9 - Cochleria sintenisii HAUSSKN. EX BORNM.7 - Aurinia (L.) DESV.10 - Aurinia rupestris (TENORE) CULLEN ET DUDLEY subsp. cyclocarpa(BOISS.) CULLEN ET DUDLEY8 - Alyssum L.11 - Alyssum blepharocarpum DUDLEY ET HUB.-MOR.12 - Alyssum callichroum BOISS. ET BAL.9 - Draba L.13 - Draba bruniifolia STEV. subsp. armeniaca COODE ET CULLEN107

10 - Hesperis L.14 - Hesperis cappadocica FOURN.11 - Erysimum L.15 - Erysimum uncinatifolium BOISS.3 - Caryophyllaceae12 - Arenaria L.16 - Arenaria armeniaca BOISS13 - Minuartia L.17 - Minuartia umbellulifera (BOISS.) MCNEILL subsp. umbellulifera(BOISS.) MCNEILL14 - Cerastium L.18 - Cerastium gnaphalodes FENZL15 - Dianthus L.19 - Dianthus zederbaueri VIERH.20 - Dianthus carmelitarum REUT. EX BOISS.16 - Saponaria L.21 - Saponaria picta BOISS.17 - Silene L.22 - Silene capitellata BOISS.4 - Linaceae18 - Linum L.23 - Linum unguiculatum DAVIS5 - Fabaceae19 - Astragalus L.24 - Astragalus coadunatus HUB.0MOR. ET CHAMB.25 - Astragalus densifolius LAM.26 - Astragalus condensatus LEDEB.27 - Astragalus brachypterus FISCHER28 - Astragalus baibutensis BUNGE29 - Astragalus maximus WILLD.30 - Astragalus psoraloides LAM.31 - Astragalus asciocalyx BUNGE32 - Astragalus trachytrichus BUNGE33 - Astragalus cylindraceus DC.108

34 - Astragalus campylosema BOISS. subsp. nigripilis HUB.-MOR. ET CHAMB.35 - Astragalus cinereus WILLD.20 - Lathyrus L.36 - Lathyrus armenus (BOISS. ET HUET) SIRJ.37 - Lathyrus tukhtensis CZECZ.21 - Hedysarum L.38 - Hedysarum pestalozzae BOISS.39 - Hedysarum nitidum WILLD.22 - Onobrychis ADANS.40 - Onobrychis araxina SCHISCHKIN6 - Rosaceae23 - Rosa L.41 - Rosa pisifornis (CHRIST) D. SOSN.7 - Crassulaceae24 - Sempervivum L.42 - Sempervivum armenum BOISS. ET HUET.8 - Apiaceae25 - Trinia HOFFM.43 - Trinia scabra BOISS. ET NOE26 - Ferulago W. KOCH44 - Ferulago platycarpa BOISS. ET BAL.27 - Heracleum L.45 - Heracleum crenatifolium BOISS.46 - Heracleum pastinacifolium C. KOCH subsp. incanum (BOISS. ET HUET)DAVIS9 - Asteraceae28 - Senecio L.47 - Senecio cilicius BOISS.29 - Anthemis L.109

48 - Anthemis cretica L. subsp. argaea (BOISS. ET BAL.) GRIERSON49 - Anthemis melanoloma TRAUTV. subsp. melanoloma TRAUTV.30 - Achillea L.50 - Achillea schischkinii SOSN.31 - Tanacetum L. (EMEND. BRIQ.)51 - Tanacetum nitens (BOISS. ET NOE) GRIERSON32 - Cousinia CASS.52 - Cousinia bicolor FREYN ET SINT.33 - Cirsium MILLER53 - Cirsium sommieri PETRAK34 - Centaurea L.54 - Centaurea armena BOISS.55 - Centaurea helenioides BOISS.56 - Centaurea spectabilis (FISCH. ET MEY.) SCHULTZ BIP.57 - Centaurea carduiformis DC. subsp. carduiformis DC.58 - Centaurea pyrrhoblephara BOISS.59 - Centaurea appendicigera C. KOCH35 - Scorzonera L.60 - Scorzonera inaequiscapa BOISS.61 - Scorzonera sericea DC.62 - Scorzonera tomentosa L.36 - Crepis L.63 - Crepis dioritica SCHOTT ET KY. EX BOISS.10 - Campanulaceae37 - Campanula L64 - Campanula betulifolia C. KOCH11 - Primulaceae38 - Androsace L.65 - Androsace armeniaca DUBY39 - Cyclamen L.66 - Cyclamen parviflorum POBED.12 - Boraginaceae40 - Paracaryum (DC.) BOISS.67 - Paracaryum racemosum (SCHREBER) BRITTEN41 - Onosma L.68 - Onosma ambigens LACAITA110

13 - Scrophulariaceae42 - Verbascum L.69 - Verbascum wiedemannianum FISCH. ET MEY.14 - Lamiaceae43 - Sideritis L.70 - Sideritis armeniaca BORNM.44 - Stachys L.71 - Stachys cretica L. subsp. anatolica RECH. FIL.72 - Stachys bayburtensis BHATTACHARJEE ETD HUB.-MOR.45 - Salvia L.73 - Salvia rosifolia SM.74 - Salvia huberi HEDGE15 - Plumbaginaceae46 - Acantholimon BOISS.75 - Acantholimon kotschyi (JAUB ET SPACH) BOISS. subsp. laxispicatumBOKHARI76 - Acantholimon hypochaerum BOKHARI16 - Euphorbiaceae47 - Euphorbia L.77 - Euphorbia cardiophylla BOISS. ET HELDR.78 - Euphorbia petrophila C. A. MEYER var. armena BOISS.17 - Rubiaceae48 - Asperula L.79 - Asperula suavis FISCH. ET MEY.49 - Galium L.80 - Galium margaceum EHREND. ET SCHÖNB.-TEM.18 - Liliaceae50 - Allium L.81 - Allium tauricola BOISS.19 - Iridaceae51 - Iris L.82 - Iris sari SCHOTT EX BAKER83 - Iris danfordiae (BAKER) BOISS.52 - Crocus L.111

84 - Crocus speciosus BIEB. subsp. ilgazensis MATHEW20 - Orchidaceae53 - Dactylorhiza NECKER EX NEVSKI85 - Dactylorhiza osmanica (KL.) SOO var. osmanica (KL.) SOO21 - Poaceae54 - Festuca L.86 - Festuca ziganensis MARKGR.-DANNENB.BAYBURT Ġlinden Toplam21 Familya54 Cins86 Endemik Takson Rapor EdilmiĢtir.ITRĠ VE TIBBĠ BĠTKĠLER; Bir zamanlar halk arasında geniĢ kullanım alanı bulan, fakat günümüzde sosyalve kültürel alandaki değiĢmelerin getirdiği yanlıĢ anlayıĢ ve alıĢkanlıklarla bu bitkilerin kullanımı bütün dünyadaartarken ülkemizde pek kullanılmamaktadır. Halk arasında; ıtri bitkiler baharat, tıbbi bitkiler Ģifalı otlar olaraktanınmakta ve tüketilmektedirler. Bu bitkilerin bir çoğu ülkemize özgüdür, Türkiye topraklarının dıĢındayetiĢmemekte yetiĢtirilememektedir, yani endemiktir.Günümüzde baĢta ilaç sanayi olmak üzere boya, kozmetik ve gıda sanayinin her dalında bu tür bitkiler bolcakullanılmaktadır.Ġlimizde tabii olarak yetiĢen tıbbi ve itri bitkilerden bazıları;GENEL ADI MAHALLĠ ADI BĠLĠMSEL ADIAdaçayı Dadırak Salvia officinalisAtkuyruğu Bürüncük Equisetum arvenseAyrık Ayrık Agropyron repensBallıbaba Emzik Lamium purpureumBanuotu Deli badbad Hyoscyamus nigerBoğa dikeni Devedikeni Eryngium campestrisBoynuzlu gelincik Deli haĢhaĢ Glaicum corniculatumBöğürtlen Mora Rabus fruticosusCivanperçemi Paspenek Achiella millefoliumÇivitotu Çadır otu Ġshatis tinctoriaEbegümeci Ebem ekmeği Malva silvestrisGelincik HaĢhaĢ Papaver rhoeasYabani hardal Manalık Sinapsis arvensisHindiba ÇatlankuĢ Cichorium intybusIsırgan otu Sırgan otu Urticae dioica U. UrensKamıĢ KamıĢ Fragmites spp.Kekik Kekik Thymus spp.Kökboya Kökboya Rubia tinctorumKuĢburnu KuĢburnu Rosa caninaDulavrat otu ġaplak Artium lapaÖksürük otu ÇoroĢbozan Tutsilago farfaraPapatya Papatya Matricarya ChamomillaPeygamber Düğmesi ------- Centaurea cyanusSığır kuyruğu Sığır kuyruğu Verbascum spp.Sinirli ot Bağa yaprağı Plantago major112

ġahtere otu ------- Fumaria officinalisKadın tuzluğu Kızanbuk Berberis vulgarisAlıç Alıç Crataegus spp.Yalancı iğne Sincan dikeni Hyppophae rhamnoidesKan damlası Kurt haĢhaĢı Adonis flammeaÇakĢır otu ÇaĢır Ferula elaeochytrisKara hindiba Ezeze Taraxacum officinaleÇoban değneği Ebemekmeği Polygonum aviculareÇengel sakızı Ağaç süpürgesi Chondrilla junceaKaynak:Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN (10. Yılında Bayburt Sempozyumu)F.3.2.Habitat ve TopluluklarĠlimizde bu konuda yapılmıĢ bir çalıĢma yoktur.F.4 FAUNAF.4.1 Türler ve PopulasyonlarıF.4.1.1Karasal Türler ve PopulasyonlarıBu konuda yapılmıĢ herhangi bir çalıĢma yoktur.F.4.1.2. Aquatik Türler ve PopulasyonlarıF.4.1.2.1Kürklü HayvanlarF.4.1.2.2 BalıklarBu konuda yapılmıĢ bir çalıĢma yoktur.F. 4.2.Habitat ve TopluluklarĠlimizde sulak alan ve kıyı Ģeridi gibi çevre kirliliğinden fazla etkilenen ve yaban yaĢam ortamı olarak genetikrezervuar fonksiyonuna sahip habitatlar bulunmamaktadır..F.4.3. Hayvan YaĢama HaklarıF. 4.3.1. Evcil HayvanlarF.4.3.1.1. Sahipli HayvanlarĠl düzeyindeki sahipli hayvanların türleri ve sayıları ile ilgili herhangi bir veri yoktur.F.4.3.1.2. Sahipsiz HayvanlarĠlimizde hayvan barınağı bulunmamaktadır. Ancak Bayburt Belediyesi tarafından yapılması düĢünülenhayvan barınağı planlamaya alınmıĢtır. Belediye, Sağlık Müdürlüğü ve Tarım Müdürlüğü tarafından aĢılama vekısırlaĢtırma çalıĢmaları sürdürülmektedir. Ancak elimizde bu konu ile ilgili istatistiki veri bulunmamaktadır.F. 4.3.1.3. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil HayvanlarĠlimizde nesli tehlike altında olan veya olması muhtemel olan türler bulunmamaktadır.113

F.4.3.2. Hayvan Hakları ĠhlalleriHayvanlara kötü muamele ve itlafın önüne geçebilmek için Bakanlığımız tarafından yayımlanan genelgelerinBelediyelere, Sağlık ve Tarım Müdürlüklerine dağıtımı yapılmıĢ ve gerekli tedbirlerin alınması istenmiĢtir. Günümüzekadar bu konu ile ilgili Müdürlüğümüze vatandaĢlarımız tarafından herhangi bir Ģikayet ulaĢmamıĢtır.Ayrıca Ġlimizdeki okullara yönelik eğitim çalıĢmalarında hayvan hakları üzerinde titizlikle durulmaktadır.F.4.3.3. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü KuruluĢlarla ĠĢbirliğiF.5. Hassas Yöreler Kapsamına Giren AlanlarF.5.1. Milli ParklarĠlimizde Milli Park bulunmamaktadır.F.5.2. Tabiat ParklarıTabiat parkı yoktur.F.5.3. Tabiat AnıtıĠlimizde tabiat anıtı sayılabilecek tabiat parçaları bulunmamaktadır.F.5.4. Tabiat Koruma AlanlarıĠlimizde tabiat koruma alanı bulunmamaktadır.F.5.5. Orman Ġçi Dinlenme YerleriĠlimiz sınırları içinde orman içi dinlenme yeri yoktur.F.5.6. Sulak AlanlarĠlimizde sulak alanlar statüsünde bir alan bulunmamaktadır.F.5.7.Biyogenetik Rezerv AlanlarıĠlimizde biyogenetik rezerv alanı bulunmamaktadır.F.5.8. Biyosfer Rezerv AlanlarıĠlimizde Biyosfer Rezerv Alanı bulunmamaktadır.F.5.9. Özel Çevre Koruma BölgeleriĠlimizde özel çevre koruma bölgesi bulunmamaktadır.F.5.10. Av Hayvanları Koruma ve Üretme SahalarıĠlimizde av hayvanları üretim istasyonu bulunmamaktadır.F.5.11. Su Ürünleri Üretim Sahaları Çevresindeki KıyılarĠlimizde avlanmanın yasak olduğu iç su alanı bulunmamaktadır.F.5.12. Endemik Bitki ve hayvanların YaĢama Ortamı Olan AlanlarBu konuda yapılmıĢ bir çalıĢma yoktur.F.5.13. Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunanın YaĢama Ortamı Olan AlanlarBu konuda yapılmıĢ çalıĢma yoktur.F.5.14. Akdeniz‟e Has Nesli Tükenmekte Olan Deniz Türlerinin YaĢama ve Beslenme Ortamı Olan AlanlarĠlimizin herhangi bir denize kıyısı bulunmamaktadır.F.5.15. Kültür ve Tabiat varlıklarının Bulunduğu Koruma AlanlarıĠlimizde bu statüde bir koruma alanı bulunmamaktadır114

F. 5.16 Sit AlanlarıF. 5.16.1 Kentsel SitBAYBURT‟TA BULUNAN SĠVĠL MĠMARĠ ÖRNEĞĠ TAġINMAZLARYAPININ ADI VE TÜRÜADRESĠS.NOTÜRÜ1 Abdullah ġENSOY Evi ġingah Mah. Kaleardıyolu Cad. Konut2 Sabiha AKBAġ Evi Mehmet Çelebi Mah. Avcı Sok. Konut3 Hakkı KOCAMAN Evi ġingah Mah. Doğan Sok. Konut4 Yıldız Oteli Yıldız Cad. Otel5 Cumhuriyet Oteli Karasakal Mah. Unutulmaz Cad. Otel6 ġevket DÜNDAR Evi Karasakal Mah. Kaleardı Sok. Konut7 Hayrettin CANMEMĠġ Evi Karasakal Mah. Unutulmaz Cad. Konut8 Talip YEġĠL Evi Veli ġaban Efendi Mah. Düz. Sok. Konut9 Sadettin TEKDEMĠR Evi Veli ġaban Efendi Mah. Düz. Sok. Konut10 Tahsin SEVĠMLĠ Evi ( Müze ) ZahitEfendi Mah. II Nolu Erzurum Cad. Konut11 Ali CAMADAN Evi Veysel Efendi Mah. Hapishane Sok. Konut12 Ġsmail ZENGĠN Evi UzungaziMah. Dikçe Sok. Konut13 YaĢar UÇKAN Evi Kadızade Mah. Çiğdem Sok. Konut14 Fehmi SEKMEN Evi Veysel Efendi Mah. Yamaç Sok. Konut15 Mustafa NARMANLI Evi Tuzcuzade Mah. Trabzon Cad. Konut16 Sami OZAN Evi Tuzcuzade Mah. Trabzon Cad. Konut17 Akif KOCAMAN Evi Kadızade Mah. Fabrika Sok. Konut18 Nazım ĠġAġIR Evi Mehmet Çelebi Mah. Saraydüzü Sok. Konut19 Ali AKGÖZ Evi Tuzcuzade Mah. Akgöz Sok. Konut20 Ġ.Hakkı POLAT Evi ġingah Mah. Doğan Sok. No: 63-65 Konut21 Cevriye MANGAN Evi ġingah Mah. Doğan Sok. No: 67-69 Konut22 Hacı Dursun ONATÇA Evi- ġingah Mah. Doğan Sok. No: 77 Konut23 Hacı Dursun ONATÇA Evi-II ġingah Mah. Doğan Sok. No: 75 Konut115

KÜLTÜREL, DĠNSEL, ĠDARĠ VE ASKERĠ TAġINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARIS.NOYAPININ ADI VE TÜRÜADRESĠTÜRÜ1 Bayburt Kalesi Merkezde Askeri2 Saat Kulesi Cumhuriyet cad. Kültürel3 Bedesten ( TaĢhan ) TaĢhan Cad. Kültürel4 Ulu Camii Cami-i Kebir Mah. Dinsel5 Korgan Köprü AkĢar Kasabası Kültürel6 Gökçedere Camii Gökçedere Kasabası Dinsel7 Gökçedere Medresesi Gökçedere kasabası Kültürel8 Yakutiye Camii Cumhuriyet cad. Dinsel9 Çayıryolu Camii Minaresi Çayıryolu kasabası Dinsel10 Kutlu Bey Türbesi Çayıryolu kasabası Mezarlar11 Gökçedere Hamamı Gökçedere Kasabası Kültürel12 Bent Hamamı Merkez Kaleardı Yolu Kültürel13 ÇarĢı Hamamı Fabrika Sok. No 5 Kültürel14 Nurlan Hamamı Tuzcuzade Mah. Ham. Sok. Kültürel15 PaĢaoğlu ÇeĢmesi Tuzcuzade Mah. Ham. Sok. Kültürel16 Zahit Efendi Camii ( AK CAMĠĠ ) Zahit Efendi Mah. Dinsel17 Hükümet Konağı Cumhuriyet Cad. Ġdari18 Garnizon Sineması Cumhuriyet Cad. Kültürel19 Astsubay Ordu Evi Cumhuriyet Cad. Ġdari20 ġehit Osman Türbeleri ġehit Osman Tepesi Dinsel21 Ahi Emir Ahmet Efendi Kümbeti Eski Hastane Cad. Dinsel22 ġeyh Hayrani Türbesi Eski Hastane Cad. Dinsel23 Kop ġehitleri Anıtı Kop Dağı ġehitler Tepesi Kültürel24 ġair Zihni Anıtı Ġmaret Tepe Kültürel25 ġeyh Ekmeleddin Baberti Türbesi AĢağı Kırzı Köyü Dinsel26 Bey Böyrek ( Bamsi Beyrek ) Türbesi Merkez / Erenler köyü Dinsel27 Korkut Ata Kümbeti Merkez / Masat Köyü Dinsel28 ġeddü‟Ģ ġerriye Türbesi Cami-i Kebir Mah. Dinsel29 Sultan Fahriye Mezarı Zahit Efendi Mah. Dinsel30 Ziraat Bankası ġube Binası Cumhuriyet Cad. Ġdari31 Kız Meslek Lisesi Tuzcuzade Mah. Kültürel32 Karargah Binası – I Trabzon yolu/ KıĢla Ġçi Ġdari33 Karargah Binası – II Trabzon Yolu / KıĢla Ġçi Ġdari34 KıĢla ÇeĢmesi Tuzcuzade Mah. Kültürel35 ÇatalçeĢme Camii ÇatalçeĢme Köyü Dinsel36 Konursu Ulu Camii Konursu Köyü Dinsel37 Konursu Camii ÇeĢmesi Konursu Kasabası Kültürel38 Yanbahsi Künbeti GüneĢli Köyü Dinsel39 Veysel Efendi Camii ÇeĢmesi Veysel Efendi Mah. Kültürel40 Kırk ÇeĢmeler Camii Kebir Mah. Kültürel116

F. 5.16.2 Tarihi SitOTLUKBELĠ SAVAġ ALANI :Otlukbeli SavaĢının geçtiği alan. Bu alan ilimiz Demirözü ilçesi Otlukbeli köyü sınırları içerisinde yeralmaktadır.KOP DAĞI :Birinci Dünya SavaĢında Rus ordularına karĢı savunma savaĢının eĢsiz örneğinin verildiği ve binlerce vatanevladının Ģehit düĢtüğü alan. Kop Dağı geçidinin zirvesinde Kop ġehitleri Anıtı bu savunmanın anısına dikilmiĢtir.F. 5.16.3 Arkeolojik SitAYDINTEPE YER ALTI ġEHRĠ :Bayburt‟un Aydıntepe ilçesinin üzerinde yer aldığı alan. Yüzeyden 2-2.5 metre derinde kolayca kazılıpĢekil verilebilen tüf ana kaya oyularak yapılmıĢtır.Bu kayalardan oyularak yapılan, yaklaĢık 1-1.5 metre geniĢliğinde ve 2-2.5 metre yüksekliğindekimekanlar birbirleriyle bağlantılıdır. Bu mekanların her iki yanına geliĢi güzel yerleĢtirilmiĢ, oda, kiler, mahzen, depove benzeri iĢler için kullanıldığı tahmin edilen kare planlı büyüklü küçüklü galeriler sıralanmıĢtır. Alan, I. derecedesit alanıdır.ÇĠFTETAġ HÖYÜĞÜ :MÖ.3. bin yıllarına ait olduğu sanılan alan. Alanda 1991 – 1994 yılları arasında kazı çalıĢması yapılmıĢtır.OROÇBEYLĠ HÖYÜĞÜ,ÇORAK KÖYÜ 1-2 HÖYÜKLERĠ,BEġPINAR HÖYÜĞÜ,SÖĞÜTLÜ HÖYÜĞÜ,ĠSPĠRTEPE HÖYÜĞÜ,KĠTRE TECĠK HÖYÜĞÜ,KĠTRE TÜMÜLÜSÜ,Bu alanlarda bugüne kadar herhangi bir çalıĢma yapılmadığından haklarında bilgi edinilememiĢtir. Ancakhöyüklerin Ġskitler ve Urartular dönemlerine ait olduğu sanılmaktadır.117

F. 5.16.4 Doğal SitÇIMAĞIL MAĞARASI :Ġl merkezine 35 km. uzaklıkta AĢağı Çımağıl köyündedir. Mağara da önemli renk ve özellik arz eden sarkıtve dikitler mevcuttur. 600 m uzunluğunda ve tavan yüksekliği yer yer 30 m‟yi bulan mağarada 11 bölüm mevcuttur.Mağarada küçük su birikintileri bulunmakta, sarkıt dikit ve doğal yapısıyla gerçekten görülmeye değer manzaraoluĢturmaktadır. Özelikle bu konulara ilgilenenlere tavsiye edilecek niteliktedir.Çimağıl mağarasında bir görüntü.2007118

HELVAKÖY MAĞARASI :Merkez ilçeye 33 km. mesafede Helva köyündedir. Mağara, hemen köyün yamacındadır. Her mevsimbuzullarla kaplıdır. Mağarada buzdan oluĢmuĢ sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Mağara sıcak havalarda köylülertarafından soğuk hava deposu olarak kullanılmaktadır.KIRKPINARKÖYÜ ġĠFALI YILANLARI :Merkez ilçeye 20 km. uzaklıkta Kırkpınar köyündedir. Yılanlar köyün giriĢinde bulunan dağıneteklerinde çıkan çayda, 15 mayıs 5 haziran ayının son haftasından itibaren ortaya çıkan esrarengiz yilanlar 20 günmüddetle görülürler. Halk tarafından Ģifalı olduğu söylenen yılanlar; yılancık, bel, sırt, baĢ ve ayak ağrıları olanlartarafından söz konusu tarihler arasında köye ziyaretçi akını olmaktadır.119

SIRAKAYALAR ġELALELERĠ :Merkez ilçe Sırakayalar köyünde bulunan tabii güzelliği bulunan doğal Ģelaleler. ġelalelerin çevresi halktarafından yaz aylarında mesire alanı olarak kullanılmaktadır.120

KIZILTEPE ( KIZILDAĞ ) :Ülkemizin ender doğal varlıklarından biri olan Bayburt Ammonitiko Rosso fasiyesi ( Ammonitico rosso facies) Ġl merkezine yaklaĢık 2 km. mesafedeki Kızıltepe‟dedir.Tüm Akdeniz kuĢağında çok dar alanda yüzeyleme veren bol Ammonit, Pelecypoda, Crinoid ve Belemitiçeren orta katmanlı, yumrulu ve kırmızı renkli kireçtaĢı birikimleri Ammonitiko rosso fasiyesi olarak bilinir. Pelajikkarekterli ve kondanse istif özelliği taĢıyan bu oluĢuklar birikim zaman aralıklarının kısa olması, sahadaki konumlarıve özellikle ayırtman kırmızı renkleriyle bulundukları yörelerde kılavuz seviye olarak kullanılırlar. Ġçerdikleri çok çeĢitlive yoğun fosil topluluklarının kısa menzilli olması nedeniyle yaĢlandırmada net zaman aralıkları verirler. Fasiyesözellikleri açısından, çökel, ortamsal ve biyofasiyes analizler için son derece elveriĢlidirler.Bayburt yöresinde birbirlerine yaklaĢık 10 km. mesafede bulunan iki ayrı alanda, ( Kızıltepe ve Uluçayır )yüzeyleme verirler.ULUÇAYIR :Kızıltepe‟nin batı bölümünde 25 m.kalınlık gösteren bol fosilli kırmızı renkli ve yumrulu kireçtaĢları, 22 m.kalınlık gösteren Uluçayır yöresindeki aynı özellikteki birikimlere göre gerek katmanlaĢma gerek fosil içeriği vegerekse alt-üst dokanak iliĢkileri açısından daha belirgin özellikler taĢır. Her iki yörede konu istif granitik birkaynaktan türeyen kırıntılılar tarafından altlanır. Türbiditik kumtaĢı, tüf, tüfit ve bazaltik lavlar tarafından üslenir.Mikritik matriksli vaketaĢı/istiftaĢı dokusunda geliĢen kireçtaĢları Sinemuriyen-Pliyensbahiyen sürecinde ( 201-188milyon yıl ) birikmiĢtir.Merkez ilçeye bağlı Uluçayır köyü ile merkez ilçe Kızıltepe mevkiinde birbirlerine 10 km. mesafede bulunanbu iki alan, Doğal Koruma Alanı olabilecek özellikler taĢıması nedeniyle korunmaya alınması gereken I. derecedesit alanıdır.F. 5.17 Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesinde Yer Alan “Kültürel Miras” ve “DoğalMiras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal AlanlarĠlimizde bu statüde bir alan bulunmamaktadır.F. 5.18 Akdeniz‟de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit AlanlarıĠlimiz söz konusu alanın dıĢında bulunmamaktadır.F. 5.19. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği‟ne Göre Belirlenen “Kıta Ġçi Yüzeysel Suları Kapsayan Ġçme veKullanma Suyu Rezervuarları”Ġlimizde içme ve kullanma suyu, yer altı su kaynaklarından sağlanmaktadır.ġehrimize içme suyu sağlayanalanlar yerleĢim merkezlerinin dıĢındadır. Bu nedenden dolayı bu bölgelerde aĢağıda belirtilen koruma alanlarıoluĢturulmamıĢtır.F.5.19.1. Mutlak Koruma AlanlarıF.5.19.2. Kısa Mesafeli Koruma AlanıF.5.19.3. Orta Mesafeli Koruma AlanıF.5.19.4 Uzun Mesafeli Koruma AlanıF.5.20. Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliği‟nde Belirlenen hassas Kirlenme BölgeleriĠlimiz Yönetmeliğin 49. maddesinde belirtilen bölgeye girmemektedir.F. 5.21. Jeolojik ve Fizyolojik OluĢumların Bulunduğu AlanlarÇımağıl Mağaraları, Uluçayır ve Kızıldağ oluĢumları hakkında F.5.2.4 Doğal Sit bölümünde bilgi verilmiĢtir.121

F.5.22. Tarım AlanlarıF.5.22.1. Tarımsal GeliĢim AlanlarF.5.22.2. 1.2.3. Sınıf Tarım AlanlarıĠlimizdeki tarımsal alanların sulama Ģekli ve miktarı.ĠLÇE ADITOPLAM(Ha )DEVLETHALKMERKEZAYDINTEPEDEMĠRÖZÜ34.728 28.481 6.2476.556 5.376 1.1806.450 5.290 1.160Kaynak:Tarım Ġl Müdürlüğü Verileri (2009)F.5.22.3. Özel Mahsul Plantasyon AlanlarıBu konuda yapılmıĢ herhangi bir çalıĢma yoktur.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Bayburt Sempozyumu, Bayburt‟a Hizmet Vakfı Yayınları -19942 – Orman, OrmansızlaĢma, Toprak EROZYON, TEMA Yayınları –19973 – DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos – 19994 - Doğu Anadolu‟nun Faydalı Bitkileri,5 – ġifalı Bitkiler ve Sağlığımız, Orm. Yük. Müh. Zeynel ACARTÜRK - 19976 – Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-19997 – Uygarlıklar BeĢiği BAYBURT, Ġl Turizm Müdürlüğü8- Anadolu Saat Kuleleri, Doç. Dr. H. ACUN, ANKARA -19949 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri 200910-Bayburt Tarihi, Bayburt Valiliği Yayınları, 200011-Doğu Anadolu Projesi Ana Planı,DPT12-10. Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,200122

( G ) TURĠZMG.1 YÖRENĠN TURĠSTĠK DEĞERLERĠG.1.1 Yörenin Doğal DeğerleriÇIMAĞIL MAĞARASIĠl merkezine 35 km. uzaklıkta AĢağı Çımağıl köyündedir. Mağara da önemli renk ve özellik arz eden sarkıtve dikitler mevcuttur. 600 m uzunluğunda ve tavan yüksekliği yer yer 30 m‟yi bulan mağarada 11 bölüm mevcuttur.HELVAKÖY MAĞARASIMerkez ilçeye 33 km. mesafede Helva köyündedir. Mağara, hemen köyün yamacındadır. Her mevsimbuzullarla kaplıdır. Mağarada buzdan oluĢmuĢ sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Mağara sıcak havalarda köylülertarafından soğuk hava deposu olarak kullanılmaktadır.SIRAKAYALAR ġELALELERĠMerkez ilçe Sırakayalar köyünde bulunan tabii güzelliği bulunan doğal Ģelaleler. ġelalelerin çevresi halktarafından mesire alanı olarak kullanılmaktadır.KIRKPINARKÖYÜ ġĠFALI YILANLARIMerkez ilçeye 20 km. uzaklıkta Kırkpınar köyündedir. Yılanlar köyün giriĢinde bulunan dağın eteklerindeçıkan çayda, mayıs ayının son haftasından itibaren 15 gün müddetle görülürler. Halk tarafından Ģifalı olduğusöylenen yılanlar; yılancık, bel, sırt, baĢ ve ayak ağrıları olanlar tarafından söz konusu tarihler arasında köyeziyaretçi akını olmaktadır.KIZILTEPE ( KIZILDAĞ )Ülkemizin ender doğal varlıklarından biri olan Bayburt Ammonitiko Rosso fasiyesifacies) Ġl merkezine yaklaĢık 2 km. mesafede ki Kızıltepe‟dedir.(Ammonitico rossoTüm Akdeniz kuĢağında çok dar alanda yüzeyleme veren bol Ammonit, Pelecypoda, Crinoid ve Belemitiçeren orta katmanlı, yumrulu ve kırmızı renkli kireçtaĢı birikimleri Ammonitiko rosso fasiyesi olarak bilinir. Pelajikkarekterli ve kondanse istif özelliği taĢıyan bu oluĢuklar birikim zaman aralıklarının kısa olması, sahadaki konumlarıve özellikle ayırtman kırmızı renkleriyle bulundukları yörelerde kılavuz seviye olarak kullanılırlar. Ġçerdikleri çok çeĢitlive yoğun fosil topluluklarının kısa menzilli olması nedeniyle yaĢlandırmada net zaman aralıkları verirler. Fasiyesözellikleri açısından, çökel, ortamsal ve biyofasiyes analizler için son derece elveriĢlidirler.Bayburt yöresinde birbirlerine yaklaĢık 10 km. mesafede bulunan iki ayrı alanda, (Kızıltepe ve Uluçayır)yüzeyleme verirler.ULUÇAYIRKızıltepe‟nin batı bölümünde 25 m.kalınlık gösteren bol fosilli kırmızı renkli ve yumrulu kireçtaĢları, 22 m.kalınlık gösteren Uluçayır yöresindeki aynı özellikteki birikimlere göre gerek katmanlaĢma gerek fosil içeriği vegerekse alt-üst dokanak iliĢkileri açısından daha belirgin özellikler taĢır. Her iki yörede konu istif granitik birkaynaktan türeyen kırıntılılar tarafından altlanır. Türbiditik kumtaĢı, tüf, tüfit ve bazaltik lavlar tarafından üslenir.Mikritik matriksli vaketaĢı/istiftaĢı dokusunda geliĢen kireçtaĢları Sinemuriyen-Pliyensbahiyen sürecinde ( 201-188milyon yıl ) birikmiĢtir.Merkez ilçeye bağlı Uluçayır köyü ile merkez ilçe Kızıltepe mevkiinde birbirlerine 10 km. mesafede bulunanbu iki alan, Doğal Koruma Alanı olabilecek özellikler taĢıması nedeniyle korunmaya alınması gereken I. derecede sitalanıdır123

G. 1.2 Kültürel DeğerlerĠlimizde Tescilli Kültür varlıkları listesi Tablo G.1 de verilmiĢtir.Tablo G.1:Bayburt Tescilli Kültür VarlıklarıĠLĠ-ĠLÇESĠ VE ADI GRUP TÜRBAYBURT/MERKEZÇorakköy Höyüğü Arkeolojik Sit HöyükKitreTümülüsü Arkeolojik Sit TümülüsSöğütlü Höyük Arkeolojik Sit HöyükTepecik Höyük Arkeolojik Sit HöyükAkĢar Höyük Arkeolojik Sit HöyükKayalık Tepe ve Su Alanı Doğal Sit Doğal SitAmmonikito Rosso Fasiyesi(Fasiller) Doğal Sit FasılÇatalçeĢme Köyü Camii Dinsel CamiiKonursu Camii Dinsel CamiiUlu Camii Dinsel CamiiBayburt Kalesi Askeri KaleKitre Kalesi Askeri KalePulur Medresesi Kültürel MedreseBayburt Kalesi Kilisesi Dinsel KiliseErmeni Kilisesi Dinsel KiliseAhi Emir Ahmet Efendi Kümbeti Kültürel KümbetSeyyid-i Mahmut Çaldıran Baba Kümbeti Kültürel KümbetSad RüĢ-ġeria Türbesi Kültürel Türbeġeyh Hayran Türbesi Kültürel TürbePaĢaoğulları-Kondoltlar Nurlan Hamamı Kültürel HamamBent Hamamı Kültürel HamamMeydan(ÇarĢı) Hamamı Kültürel HamamHafızağa ÇeĢmesi Kültürel ÇeĢmeKonursu ÇeĢmesi Kültürel ÇeĢmePaĢaoğlu ÇeĢmesi Kültürel ÇeĢmeVeysel Efendi Camii ÇeĢmesi Kültürel ÇeĢmeBalkaynak (Hadrak) Köprüsü Kültürel KöprüKorgan Köprüsü Kültürel KöprüAlibaba ġehitliği ġehitlik ġehitlikÇavuĢ ġehit Osman ġehitliği ġehitlik ġehitlikGarnizon ġehitliği ġehitlik ġehitlikĠmaret Tepe ġehitliği ġehitlik ġehitlikAstsubay Ordu Evi Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiHükümet Konağı Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiKarargah Binası I-II Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiHadrak Karakolu Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiZiraat Bankası Binası Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiEv ve Diğer (28 Adet) Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiBAYBURT/AYDINTEPEYeraltı ġehri Kültürel Yeraltı ġehriBAYBURT/DEMĠRÖZÜYazıbaĢı Höyüğü Arkeolojik Sit HöyükPulur Camii Dinsel CamiMülhak Hacı FerĢad Camii Dinsel CamiBayrampaĢa Kalesi Askeri KaleAnonim Kümbet Kültürel Kümbet124

KALELERĠMĠZ1 - Bayburt Kalesi : Bayburt Kalesi Anadolu kaleleri içinde oldukça sağlam kalan Selçuklu mimarisiningüzel örneklerinden birisidir. ġehrin kuzeyinde yalçın kayalar üzerine inĢa edilmiĢ olan kalenin kimler tarafındanyapıldığı kesinlikle bilinmemekle birlikte; Doğu Roma Ġmparatoru Justinianus tarafından tahkim edildiğibilinmektedir. Zengin bir geçmiĢe sahip olan kale bir çok defa onarım gördüğü duvarlarında görülen farklı inĢaat vetarihi kaynaklardan anlaĢılmaktadır.Kale, Selçuklu Hükümdarı II. Kılıçarslan‟ın oğlu Erzurum Meliki olan Tuğrul ġah (Ö.622/1225) tarafındanadeta yeniden inĢa ettirilmiĢtir. Kale üzerindeki burçlarda bu yapımı belgeleyen 20 adet Arapça kitabe mevcuttur.Kalenin asıl ünü, kale burçlarına oyularak çoğu üçerli guruplar halinde yerleĢtirilmiĢ yuvarlak, kare, eĢkenardörtgen biçimli “Çinimaçin” veya “Baçini” adı verilen firuze, mor ve yeĢil renkli çinilerden gelir. Gerek savaĢlar,gerekse tahribat yüzünden bugün bu çinilerden eser kalmamıĢtır. 2007 yılında kale duvarlarında resterasyonçalıĢması ve duvar diplerınde yaklaĢık 10 metre kadar kazı çalıĢması yapılmiĢBayburt kalesı.2007.Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü.2 – Saruhan Kalesi : Kale, merkez ilçeye bağlı Saruhan köyündedir. Bayburt‟a 35 km. mesafede bulunankalenin gözetleme amacıyla yapıldığı tahmin edilmektedir. Kalede kitabe mevcut değildir. Ancak, Trabzon‟dabulunan Pontus Ġmparatoru Mithridatest arafından savunma amacıyla, GümüĢhane-Bayburt-Kelkit ve Erzincanbölgelerinde 75 adet kale yaptırıldığı tarihi kayıtlarda mevcuttur. Bu kalenin onlardan biri olduğu sanılmaktadır.Bu kalelerden baĢka, Saruhan kalesi gibi savunma ve gözetleme amacı ile yapıldığı sanılan fakat Ģu andaharabe durumunda bulunan, Demirözü ilçesine bağlı ve il merkezine 40 km. mesafedeki BayrampaĢa köyündekikale kalıntıları, il merkezine 42 km. mesafede bulunan Kitre köyü kale kalıntıları ile il merkezine 27 km. mesafedebulunan Çayıryolu köyü kale kalıntıları mevcuttur.125

CAMĠLER1 – Ulu Cami : ġehrin en eski yapılarından biridir. Bayburt Ulu Camii, Selçuklu camilerinde sıkça görülen birplan Ģemasına sahiptir. Bu düzeydeki camiler “ Bazilikal Camiler ” adıyla bilinmektedir. Kayseri Ulu Camii ( XII.yy.ikinci yarısı ), Divriği Kale Camii (1180-81 ) ve AkĢehir Ulu Camii ( 1213 den önce ) bu düzeyde yapılardır.Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. Gıyaseddin Mesut ( 1282-1298 ) zamanında yapıldığı tahmin edilencami, ilk Ģeklini ana hatlarıyla korumuĢ olmakla birlikte pek çok onarım izi taĢımaktadır.Son olarak 1967 yılında ana plana uygun olarak yaptırılan caminin, minaresi, mihrap önü kubbesine geçiĢisağlayan mukarnaslı tromplardan birkaçı ve asıl ibadet alanına açılan iki taçkapı orijinal yapıdan kalmadır.Taçkapı üzerindeki is lekeleri yapının bir yangın geçirdiğini, harimin ahĢap çatısının bu yangın sırasındaharap olduğu ve yenilendiği bilinmektedir.Yapıdaki süsleme unsurları iki taçkapı ile minarede toplanmıĢtır. Her iki kapıda da geometrik unsurlardanoluĢan birer Ģerit görülmektedir. Minare gövdesini dolanan mozaik çini Ģeridin örneği, geometrik ve bitkiselunsurlardan oluĢan karma bir örnektir. Ana Ģeridin orta kesimi geometrik, Ģerit kenarındaki unsurlar ise bitkiseldir.Ana Ģeridin iki yanındaki kenarsuları, ikili palmet fistosunu andırmaktadır. Kare kürsüsü, sekizgen papuç kısmı vepapuç kısmında görülen sırlı tuğladan geometrik süslemeleri ile bezenmiĢ minare ana yapının kuzeydoğusunda yeralır. Minarenin kaidesinde ki kitabede, son büyük onarımı 1850 yılında geçirdiği yazılmaktadır.2 – Gökçedere ( FerahĢat Bey ) Cami : Demirözü ilçesine bağlı Gökçedere kasabasında AkkoyunluBeylerinden Korkmaz Beyin oğlu FerahĢat Bey tarafından 1517 yılında yaptırılmıĢtır. Cami Osmanlı mimari tarzındaolup, tek kubbelidir. Ġki renkli kesme taĢlardan özenle yapılmıĢ olan caminin dikkati çeken yerlerinden biridetuğladan yapılmıĢ olan tek Ģerefeli minaresidir.FerahĢat Bey Külliyesi‟nin, cami, medrese, han, hamam, imaret ve konukevinden meydana geldiğibilinmektedir. Ancak, geçen zaman içerisinde sadece cami ve medrese ayakta kalabilmiĢtir. Hamam ise harabedurumundadır.3 – Çayıryolu ( Kutlu Bey ) Cami : Merkez ilçe Çayıryolu kasabasında Akkoyunlu Beylerinden TuralıBeyin oğlu Fahrettin Kutlu Bey tarafından yaptırılmıĢtır. Yörede bulunan cami, medrese, türbe gibi yapıtoplulukları, bölgenin; 1548 yılında Ġran ġahı, ġah Tahmasp tarafından istila edilmesi sırasında yakılıpyıkılarak tahrip edilmiĢtir. Kutlu Bey camiside bu sırada büyük tahribat görmüĢtür. Üzerindeki kitabelerden,günümüze kadar bir çok onarım geçirdiği anlaĢılan caminin tek orijinal bölümü, üzerindeki kitabede, 1676 tarihibulunan sarı kesme taĢtan yapılmıĢ minaresidir. Günümüzde bu minare ana yapıdan ayrı ana yapıya 5-6 metremesafede kuzeydoğusunda bulunmaktadır.4 – ÇatalçeĢme Cami : Kare planlı bir yapıdır. Cami, Demirözü ilçesi ÇatalçeĢme köyündedir. DeğiĢikzamanlarda onarım gören caminin kitabesi son onarım sırasında kaybolmuĢtur. Caminin minaresi tuğladan olupkare tabanlı taĢ kaide üzerine oturtulmuĢtur.Ayrıca, caminin en ilginç tarafı içerisindekimotifler her nedense kazınmıĢtır.bitki bezemeli özgün motiflerdir. Son onarım sırasında buCaminin bulunduğu yerin Gökçedere ve Çayıryolu‟na yakın olması ve taĢıdığı özellikler nedeniyle camininbir Akkoyunlu eseri olduğu kabul edilmektedir.5 – Yeni ( Yakutiye ) Cami : Kare planlı dört taĢ sütun üzerine tek kubbeli bir yapıdır. Cami 1913-1915 yıllarıarasında Yakutiye Medreselerinin bulunduğu alan üzerine, Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Bayburt halkınınyardımlaĢması sonucu yapılmıĢtır. Cami ve minaresi tamamen bölgeden çıkarılan sarı kesme taĢtan yapılmıĢtır.Caminin minberi ve mihrabı Bayburt taĢının zarif örneklerindendir.6 – Zahit Efendi Cami : Cami, Merkezde Zahit Efendi mahallesindedir. 1514-1515 tarihleri arasındamahalleye ismini veren Zahit Efendi tarafından yaptırılmıĢtır. Üzeri ahĢapla örtülü olan caminin, minaresindekionarım izlerinden birkaç kez onarım gördüğü görülmektedir. Evliya Çelebi, Bayburt‟u ziyaretinde bu camidenbahseder.126

HAMAMLARTemizliğin vazgeçilmez simgesi olan hamamlar, eskiden sosyal hayatında vazgeçilmez müesseselerindenbirisiydi. Ġlimizde günümüze kadar gelen tarihi hamamlarımız.1 – ÇarĢı Hamamı : Ġl merkezinde, Saat Kulesinin kuzey tarafına düĢer. Kadı Mahmut Çelebi vakfıdır.Hamam diğer hamamlar gibi zaman zaman küçük onarımlar görmüĢtür. Diğer hamamlarda olduğu gibi sıcaklıkbölümü orijinal yapısını korumaktadır. Günümüzde hizmete açık olan hamamın yapılıĢ tarihi hakkında kesin bilgiyoktur.2 – Bent Hamamı : Hamam, kalenin güneydoğu yönünde, Çoruh nehrinin kıyısında bulunmaktadır.Hamamın yapım tarihi kesin belli olmamakla birlikte, Gökçedere Cami vakfiyesi olduğu vakıf kayıtlarındananlaĢılmaktadır. Buna göre, yapı, 16. yüzyılın ilk çeyreği içinde değerlendirilebilir. Yapı, küçükte olsa zamanzaman onarımlar geçirmiĢtir. Hamamın iç yapısı asıl yapısını korumaktadır. Son yıllara kadar hizmet veren hamam1993 yılında yıkılma tehlikesine karĢı kapatılmıĢtır.3 – PaĢaoğulları ( Nurlan Hamamı ) : Günümüzde hizmet veren hamam, merkez ilçe TuzcuzadeMahallesi‟ndedir. Hamamın ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Diğer hamamlar gibi zamaniçerisinde bir çok onarım geçirmiĢtir. Bir külliye olduğu tahmin edilmektedir.Evliya Çelebi, seyahatnamesinde Bayburt‟ta dört hamamdan bahseder. Bu hamamlardan dördüncüsü Aliġingah ( ġengül ) hamamıdır. Yakın zamana kadar kalıntıları ulaĢan hamamın kalan kısımları da yıktırılarak üzerinebina yaptırılmıĢtır.4-Pulur Hamamı: Pulu Köyünde Akkoyunlular‟a ait olan iki hamamdan biri tamamen kaybolmuĢ diğeri iseharabe olmuĢtur.Camiinin güney batısında bulunan hamam ahır olarak kullanılmaktadır. Hamamın güney tarafı, kare birmekan Ģeklindedir ve bu mekanı örten kubbe yıkılmıĢtır. Kubbeye intikali sağlayan sivri kemerli tromplar arasında,sathi kemerler vardır.Alt duvarın taĢ olmasına karĢılık üst duvarın tuğla olduğu anlaĢılır. Kubbe eteği, iç taraftan iki sıra kirpisaçaklı çevrilidir.Bu kare mekanın kuzeyinde, dar bir koridor bulunmaktadır. Sivri beĢik tonozla örtülen bu kısım, küçük birkubbeli tonozla nihayetlenir. Bunun arkasındaki kısımda, duvarı doğu köĢesinde bulunan pandantif izleri sebebiyle,burada küçük kubbeli odalara sahip dört eyvanlı bir halvet düĢünülebilir.TÜRBELER1 – ġehit Osman Türbeleri : ġehrin batısındaki kayalık tepeye adını veren bu türbelerin üzerlerindekikitabeler çok silik olduğu için okunamamıĢtır. Türbeler 13. yüzyılda Saltuklular tarafından yapılmıĢtır. Söz konusutepede bulunan türbelerden kuzeydekinin, Saltuklu komutanlarından Mengüç Gazinin kardeĢi Osman‟a diğerinin isekız kardeĢine ait olduğu bilinmektedir.ġehit Osman Tepesi‟nde bulunan bu iki türbe birbirinden farklı mimari yapıda olup, yontma sarımtırak taĢınzarif örneklerindendir.2 – Ahi Emir Ahmet Zencani Türbesi : Halk arasında “Kümbet” ismiyle bilinen bu yapı, Eski Bayburt DevletHastanesi karĢısındadır. Türbe ahilerden Ahi Ahmet Zencaniye aittir. Ahmet Zencani, o devirde Bayburt‟ta bulunanMahmudiye ve Yakutiye Medreselerinde çalıĢmıĢ, ilim ve kültür hareketlerinde Ģöhret bulmuĢ bir Ģahıstır. Kümbet,sarımtırak kesme taĢtan yapılmıĢ kare tabanlı bir zemine oturtulmuĢtur.3 – Kutlu Bey Türbesi : Türbe, Merkez Ġlçe Çayıryolu kasabasındadır. Akkoyunlu Devleti‟nin kurucularındanTurali Bey‟in oğlu Kutlu Bey‟e ait olan türbe, kendisi tarafından yaptırılan caminin 30 metre doğusundabulunmaktadır. Türbenin özellikle ġah Tahmasp‟n bu bölgede yaptığı tahribatlar sırasında tahrip görmesi sebebiyleyapılıĢ tarihi hakkında bilgi yoktur. Ancak, Kutlu Bey‟in 1389 yılında öldüğü bilindiğinden, türbenin bu yılda yapıldığısanılmaktadır. Türbenin bilinen ilk onarımı, 1659-1660 yılları arasında yapılmıĢtır. Türbe, 1996 yılında yapılanonarımda, adeta yeniden inĢa görmüĢtür.127

4 – Yanbahsi Kümbeti : Halk arasında “ġeyh Kasım Türbesi” adı ile anılan yapı, il merkezi ile Demirözüilçesi arasında; eskiden mezarlık olduğu bilinen alan üzerindedir. Sarı yontma taĢtan yapılmıĢ olup, Selçukludönemi yapılarındandır.5 – Dede Korkut Türbesi : Türbe, merkez ilçeye 39 km mesafede Masat köyündedir. Yapı, mimari tarzı vekullanılan malzeme bakımından diğer türbelerden farklı bir yapıdadır. Yapının imarında birbirinden farklı bir çoktaĢ kullanılmıĢtır. TaĢlar sarıtaĢ, tüftaĢ baĢta olmak üzere farklı büyüklükte taĢlardır.6 – Oslu Hoca Türbesi : Bayburt‟a 25 km. mesafedeki AkĢar kasabasındadır. Ailesi, Sürmeneye bağlı Osköyünden Bayburt‟a göç etmiĢtir. Oslu Hoca, 1882-1906 yılları arasında yaĢamıĢ bir çok öğrenci yetiĢtirmiĢ,çevrede ün salmıĢ ilim sahibi bir zattır. Türbe kare tabanlı bir alana sarı yontma taĢtan yapılmıĢ olup, Osmanlımimarisi tarzındadır.7 – Ekmelettin Bayburdi Türbesi : ġeyh Ekmelettin-i Bayburdi 14.yy‟da Bayburt‟un AĢağı Kırzı köyündedoğmuĢ bir fıkıh bilginidir. Türbesi aynı köydedir. Kesme sarı taĢ duvarları bir kubbe ile örtülmüĢtür.KULELERSaat Kulesi : Bayburt Ģehir merkezindedir. Bayburt Belediye Meclisinin, 30 Ekim 1923‟deki toplantısında,cumhuriyetin ilanına bir belge olması amacıyla saat kulenin yapımına karar verilmiĢtir. KıĢın taĢları yontmak yazıninĢa etmek suretiyle, inĢa iĢi tam bir yıl sürmüĢ ve cumhuriyetin birinci yıldönümünde hazır hale getirilerek, törenleaçılıĢı yapılmıĢtır. Kulenin ustası Merkez ilçe TaĢçılar köyünden Muhittin ustadır.21 m. uzunluğunda minare görünümündeki kule, çokgen kaideli, armudi papuçlu, sekizgen gövdeli veĢerefelidir. ġerefe üzeri uzatılarak üzeri kubbeyle örtülü baldaken Ģeklinde bir köĢk elde edilmiĢtir. Yapının bubölümüne dört yöne hitap eden, yapım tarihinde Ġsviçre‟den getirtilen birer adet yuvarlak kadranlı saatyerleĢtirilmiĢtir. Kulenin batıya bakan kemerli bir kapısı vardır.HANLARBayburt‟un tarihi Ġpek Yolu üzerinde bulunması, bir çok hanı bünyesinde barındırmıĢtır. Bunlar zamanlaiĢlevlerini kaybetmiĢler ve günümüze sadece isimleri kalmıĢtır. Bunlardan bazıları;a- Çerçi Hanlarıb- Everek Hanlarıc- Hindi Hanlarıd- Deve Hanlarıe- BinbaĢı Hanlarıf- Boyalı Hang- Dursunoğulları Hanı...gibi yaklaĢık yüze yakın han mevcut olduğu bilinmektedir.ÇEġMELER1 - Kırk ÇeĢmeler : Ulu Camii‟nin güneydoğusunda, Ulu Cami ile tarihi Bedestenin arasında yer alır. Nezaman yapıldığı bilinmemektedir. Daha önce bu alanda bulunan yapılar topluluğunun ( külliye ) bir üyesiolduğu tahmin edilmektedir. ÇeĢmelerin bulunduğu alana iki yoldan taĢ merdivenlerleinilmektedir. ÇeĢmeler, alanın iki yanında yer alır. ÇeĢmelerden, iki tanesi büyük olmak üzere yaklaĢık kırktanedir. ÇeĢmeler bol sulu olup, sürekli akarlar.2 – KıĢla ÇeĢmesi : ÇeĢme Bayburt merkez Tuzcuzade Mahallesindedir.3 – Konursu Cami ÇeĢmesi : Merkez ilçe Konursu kasabasındadır.4 – Kaleardı Orta ÇeĢme : Bayburt merkez Kaleardı Mahallesindedir.5- Veysel Efendi ÇeĢmesi : Bayburt merkez Veysel Efendi Mahallesindedir6- Ġncili Köy ÇeĢmesi : Aydıntepe Ġlçesi Ġncili köyündedir.7- ġingah ÇeĢmesi.8- Narkazanı ÇeĢmesi9- Uzungazi ÇeĢmesi128

KÖPRÜLER1 - Korgan Köprü: Tarihi Ġpek Yolu üzerinde bulunan köprü, merkez ilçe AkĢar Kasabası yakınlarındadır.YapılıĢ tarihi ve kim tarafından yaptırıldığı hakkında kesin bilgi yoktur. Ancak, yapı tarzından 13-14. Yüzyıl Selçukludönemine ait olduğu sanılmaktadır. Köprü yaklaĢık 43.20 m. uzunluğunda, 4m. geniĢliğindedir. Bugün karayolugüzergahının değiĢmesi nedeniyle kullanılmayan köprü, çift gözlü olup sarı yontma taĢın güzel bir örneğidir.Kültür Bakanlığınca tescilli olan köprünün bozulan kısımları, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler GenelMüdürlüğü tarafından 1998 yılında restore edilmiĢtir.Korgan Köprüsünde bir görünüm.Kaynak :Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü.BEDESTENLER1 – Bayburt Bedesteni: Günümüze ulaĢan tek bedestendir. Bedesten, Ulu Caminin güneydoğusundadır. Nezaman yapıldığı belli değildir. Yöredeki diğer eserler gibi geçirdiği yangın sonucu hasar görmüĢ, kitabelerikaybolmuĢtur. Günümüzde depo olarak kullanılan yapı, üç bölümden meydana gelmiĢtir. Evliya Çelebi, XVII. YüzyılbaĢlarında Bayburt‟u ziyaret ettiğinde bu yapıdan “ gayet süslü ve zarif ” olarak bahsetmektedir.129

ANITLAR1 – Kop ġehitleri Anıtı : Bayburt‟a 40 km. uzaklıkta Bayburt-Erzurum karayolu üzerindedir. Anıt, 2 Mart -16 Temmuz 1916 tarihleri arasında Kop dağlarında Mehmetçik ile Bayburt halkının Ruslara karĢı verdiği amansızmücadelenin ve bu uğurda Ģehit olanların anısına 1963 yılında dikilmiĢtir.2 – ġair Zihni Anıtı : Bayburt ismi ile anılan son dönemin en büyük Ģairlerinden olan ġair Zihni, 1797Bayburt‟ta doğmuĢtur. 1859 yılında Trabzon‟dan Bayburt‟a dönerken Maçka‟ya bağlı Bahçekaya köyünde vefatetmiĢtir. 1936 yılında mezarı buradan alınarak, Bayburt‟ta Ġmaret Tepesi‟ndeki abidesinin sanduka bölümünetörenle defnedilmiĢtir. Abidenin projesi Güzel Sanatlar Akademisi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Kenan TEMĠZKANtarafından yapılmıĢtır.ESKĠ BAYBURT EVLERĠAyrıntılı bilgi ( N ) 3.9‟da verilmiĢtir.BAYBURT YEMEKLERĠ : Bayburt‟ un kültürel zenginliği aynı Ģekilde yemeklere de yansımıĢtır. Yöremizkültür değerlerinin bir öğesini oluĢturan Bayburt yemeklerinden bazı örnekler aĢağıya çıkarılmıĢtır.A. Çorbalar1 – Tatlı Çorba 7 – ĠĢkembe Çorba2 – Tarhana Çorbası 8 – Ayranlı Çorba3 – Sebzeli Çorba 9 – Sütlü Çorba4 – Herle Çorbası 10 – Mercimek Çorbası5 – Kavut Çorbası 11 – Terbiyeli Çorba6 – Yavan Çorba 12 – Kesme ÇorbaB. Etli Yemekler1 – Kavurma 5 – Doduk Paça2 – Bumbar 6 – Sac Kavurma3 – Et Yahni 7 - ĠĢkembe Köftesi4 – Kefenli Kebap 8 - KöfteC. Etli – Sebzeli1 – Bayburt Tava 7 - Kapuska2 – EkĢi Lahana 8 – Isırgan Lahanası3 – Arabistan 9 - Herse4 – Kelem Dolması 10 – Yalancı Dolma5 – Patates Kebab 11- Soğan Dolması6 – Patates Dolma 12 – GalacoĢD. Sebze Yemekleri1 – Lor Dolması 8 - Sirkeli2 – Pancar Kavurma 9 – ÇiriĢ Lahanası3 – Cılbıra 10 - ÇiriĢ Kavurma4 – Kara Pancar 11 - Çırtma5 – Pazı Kavurması 12 – Ebem Ekmeği6 – Kabak Borani 13 - ÇaĢur Kavurma7 – Pancar Borani130

E. Tatlılar1 - Süt Böreği 4 - AĢure 8 -Tel Kadayıf 10 – Un Helvası2 - Tel Helvası 5 - Sütlaç 7 – Baklava 11 – Kabak Tatlısı3 - Hasuda 6 - HoĢaf 9 - ZülbiyeAyrıca papara ve kuymak gibi aparatif yemeklerin yanı sıra pancar,pazı, lahana, ahlat ve karıĢıkturĢu gibi çeĢitlerde mevcuttur.FOLKLORĠK DEĞERLER ( GĠYĠM KUġAM )1 – Kadın Giysisi : Yöremizde eskiden kadınlar; tepelikli, oyalı yazmalı, çitli, köynekli, bindallı, üçetekli,delmeli, kuĢaklı, Ģalvarlı, kolliĢ potinli, giysileri ihramla tamamlanırdı. Bu giysilerden Ġhram hala güncelliğinikorumaktadır.ĠHRAM:Günden güne azalmakta olan bu giyecek, sadece örtünme değil, pek çok giyim eĢyası ve aksesuarolarak ta kullanılmaktadır.Ġhram dokuma sanatının özünde hammadde olarak kullanılan doğal yünün kendi rengi yatmaktadır. Bunabağlı olarak da beyaz, mor, siyah koyun yünlerinin doğal rengi ile kullanılması esas olup, yünler hiçbir boyamaiĢlemine tabi tutulmamaktadır.Asıl örtünmek amacıyla dokunan ihram; gerekli hammadde sağlandıktan sonra iki pedallı tezgahlarda, bezayağı tekniği ile dokunmaktadır. Ġplerin dayanıklılığının arttırılması için yörede yetiĢen çiriĢ otunun kaynatılmasısonucu elde edilen suyla apreleme yapılmaktadır.Örtü amacıyla kullanılan ihramın giderek fonksiyonunu yitirmesi nedeni ile çeĢitli kullanım alanlarıyaratılmaya yönelik olarak Bayburt Valiliğince “Bayburt Ġhram Dokumacılığının ÇağdaĢlaĢtırılması ve Yenifonksiyonlar Kazandırılması” isimli proje hazırlanmıĢtır. (1997) Buna göre bölgede çeĢitli renk ve desendeki ihramlararaĢtırılmıĢ, gerçek boyutlar tespit edilmiĢ ve sadece örtünme aracı olmanın dıĢında ihramdan ceket, yelek, gömlek,tayyör, kırlent, masa örtüsü, seccade, perde, namazlık, fiskos örtüsü, yatak örtüsü, gözlük kabı, lavanta kabı vb. gibikullanım alanlarının zenginleĢtirilerek güncelleĢtirilmesi düĢünülmüĢtür.Ġlimizde halen 20 atölyede 50 tezgah ile ihram dokumacılığı sürmektedir. Bu iĢ kolunda çalıĢan sayısı ise 62dir. (Bayburt Halk Eğitim Merkezi Verileri)2 – Erkek Giysisi : Erkeklerde ise; keçe küllahlı, abiye fesli, Ġngiliz pantolonlu, iç köynekli, yakasız gömlekli,gezekili, KeĢmir kuĢaklı, güngörmezli, silahlıklı, zıvgalı, çarıklı, hasıllı, çapulalı, yemenili, bu giysilerin bir çoğuBayburt‟ta üretilirdir.FOLKLORĠK DEĞERLER ( OYUNLAR )a - Kadın Oyunları : Bayburt yöresinde oynanan halk oyunlarına bar denir. Hanımlar tarafındanoynanan barlarından bazıları;1 – Yılan Ġnceden Öter, 2 – Saç Bağı, 3 – KuĢburnunun Kurusu, 4 – KuĢburnu Pirlenirmi, 5 – VeyselBarı, 6 – Koçları Vurdum Dereye, 7 – ġillo, 8 – Hanım Barı ( Dur Yerinde ) 9 – Serçe, 10 - Deli Kız, 11 – Sillo, 12 –Gelin Gel Bara, 13 – Lazutlar,b - Erkek Oyunları : Erkekler tarafından oynanan barlardan bazıları;1 – BaĢ Bar ( 1. bar ) 2 – Baytar Barı, 3 – AĢurma Barı, 4 – Mero, 5 – Tillara, 6 – Cantemür ( Temür Ağa ),7 – Hançer Barı, 8 - HoĢ Bilezik, 9 – Köstek Barı, 10 – Kotan Barı, 11 – Kut Kut Barı, 12 - Lazutlar, 13 –Mehmet Turan Barı, 14 – Mektebin Bacaları, 15 – Sallanma, 16 – Saç Bağı ( Ey Güldalı ), 17 – SarhoĢ Barı, 18 –Sarıkız, 19 - Sekme Barı, 20 – Sıksaray, 21 – ġillo, 22 - Sürütme23 – Tavuk Barı, 24 – Ters Ayak,131

25 - Tiliko, 25 - Tiliko21 – ġillo, 26 – Veysel Barı, 27 – Yılan Ġnceden Öter, 28 – Umudun Barı, 29 – II. Bar, 30 –KuĢburnu Pirlenirmi, 31 – Papuri, 32 – Delikız, 33 – Hoynari, 34 – Dello, 35 – Daldalar,FESTĠVALLERĠlimizde her yıl Temmuz ayının üçüncü pazartesi günü baĢlayan ve bir hafta devam eden DEDEKORKUTKÜLTÜR VE SANAT FESTĠVALĠ düzenlenmektedir. Festival uluslar arası nitelik taĢımakta olup, hafta boyuncasergiler, halk konserleri, sempozyumlar, uçurtma Ģenliği, Ģiir dinletileri, halk oyunları gösterileri vb. etkinlikleryapılmaktadır.Hafta boyunca özellikle yerli turist sayısında önemli bir artıĢ gözlenmekte ve Soğanlı YaylasındagerçekleĢtirilen “Yayla Günü” ile festival sona ermektedir.G. 2 Turizm ÇeĢitleriBayburt çok sayıda doğal ve Kültürel zenginliği bünyesinde barındıran fakat yeterince tanıtımı yapılamamıĢolmasından dolayı turistik açıdan alt sıralarda bulunan bir ildir.Ġlimizde gerçekleĢtirilebilecek turizm çeĢitleri ve yerleri aĢağıda çıkarılmıĢtır.A-KÜLTÜR TURĠZMĠ-Antik Kentler: Aydıntepe (Hart), Antik Kenti ve Yeraltı ġehri-Ġpek Yolu: TaĢhan (Merkez)B-KIġ TURĠZMĠ:Kop Dağı Kayak MerkeziC-EKO TURĠZM-Yayla turizmi:Sultan Murat, Limonlu yaylaları-Ornitoloji (KuĢ Gözetleme) turizmi:Sultan Murat Yaylası, Çoruh Vadisi-Foto Safari: Çoruh Vadisi-Botanik (Bitki Ġnceleme) Turizmi:Kop Dağı-Kamp-Karavan Turizmi:Kop Dağı Kayak MerkeziD-TURĠZM AMAÇLI SPORTĠF FAALĠYETLER-Akarsu turizmi (Kano-Rafting):Çoruh Nehri-Olta Balıkçılığı:Çoruh Nehri ve Muhtelif Kolları-Dağ ve Doğa yürüyüĢü:Kop dağı-Atlı Doğa YürüyüĢü:Çoruh Vadisi, Kop DağıG. 3 TURĠSTĠK ALTYAPIBayburt ilinde deneme iĢletme belgeli 44 oda 76 yatak kapasiteli iki yıldızlı AdıbeĢ Oteli dıĢındatesis yoktur.Ġlimizde turistik nitelikli eğlence yerleri mevcut değildir.Ġlimizde, ikinci konut varlığı özellikle yaz mevsiminde yerli turist sayısının artmasına katkısağlamaktadır.132

Ġlimizde, çevreyle ve doğayla uyumlu tek turizm merkezi, Kopdağı Turizm Merkezidir. Bu merkezdekayak ve kıĢ sporları alanları ile 121 yatak kapasiteli kayak evi ve alabalık tesisleri bulunmaktadır. AyrıcaSoğanlı Yaylasında 20 yataklı yayla evi mevcuttur.Ġlimizde ulaĢım karayolu ile sağlanmaktadır. Belediyeye ait otogar turist akıĢını sağlayacakkapasitededir. Ġçme, kullanma suyu kaynak suyu ve isala sistemleri açısından önemli problemleribulunmaktadır.G. 4 TURĠST SAYISIĠlimize 2008 yılı yerli 21500, yabancı 1500 olmak üzere toplam 23000 turist gelmiĢtir.Yabancı Turistlerin Milliyetlerine Göre Dağılımı; Almanya, Rusya, Ġngiltere, Ġran, Fransa, A.B.D.,Hollanda, Belçika ve Ġsveç olmak üzere 9 ülke vatandaĢlarıdır.G.5. Turizm EkonomisiElimizde bu konuda veri yoktur. Ancak, bilhassa yaz aylarında yerli turist sayısında belirli bir artıĢgörülmektedir. Ġlimizin yurt dıĢında çalıĢan önemli miktarda nüfusu bulunmaktadır. Son yıllarda azalsa da yıllıkizinlerini ilimizde geçirmektedirler. Diğer taraftan Ġstanbul baĢta olmak üzere diğer batı illerine göç etmiĢ olanBayburtluların bir kısmı Bayburt‟la iliĢkisini devam ettirmektedirler.G. 6. Turizm Çevre ĠliĢkisiBayburt ili Trabzon-Ġran transit yolu üzerindedir. Doğu Karadeniz bölgesinin iç kesimlerinde yer alan ilimiz,Doğu Anadolu bölgesi ile Karadeniz Bölgesini bağlayan karayolu üzerinde yukarı Çoruh havzasında Çoruhvadisinin her iki kenarına kurulmuĢ tarihi bir Ģehirdir. Ġlin doğusunda Erzurum, batısında GümüĢhane, kuzeyindeTrabzon ve güneyinde Erzincan illeri yer alır.Bayburt Ġli zengin tarihi ve kültürel değerleri yanında yayla, kıĢ sporları, rafting ve diğer turizm aktiviteleriaçısından uygun özellikler taĢımaktadır. Turizm açısından yeni alternatif bölge olarak görülen Karadeniz Bölgesi‟niniç kesimlerinde yer alan Bayburt ili, doğal çevresi ve yaylaları ile planlama çalıĢmaları tamamlanarak yatırımlarınbaĢlatıldığı Kop Dağı Kayak ve KıĢ Sporları Merkezi ve doğal kayak pistleri doğal çevresi ile turizm açısındanönemli bir cazibe merkezidir. Dünyanın sayılı rafting ve kano sporları merkezlerinden birisi olan Çoruh nehri de buaçıdan ile ayrı bir değer katmaktadır.Turizm sektöründeki geliĢmenin yeterli düzeyde olmadığı ilde, turizm tesisleri de nicelik ve nitelikbakımından arzu edilen düzeyde geliĢmemiĢtir. Ġl genelinde yer alan tarihi eserler, doğal güzellikler ve turistik olarakgörmeye değer yerler, yeterli altyapı bulunmaması ve turistik yatırımların yeterli olmaması nedeniyle gerektiği gibideğerlendirilememektedir.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Bayburt Sempozyumu, Bayburt‟a Hizmet Vakfı Yayınları -19942 – Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-19993 – Uygarlıklar BeĢiği BAYBURT, Ġl Turizm Müdürlüğü4- Anadolu Saat Kuleleri, Doç. Dr. H. ACUN, ANKARA -19945 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri6- Doğu Karadeniz Bölgesel GeliĢme Planı, (DOKAP)-20007- Bayburt Tarihi, Bayburt Valiliği Yayınları, 20008- Doğu Anadolu Projesi Ana Planı,DPT9- 10. Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,2002133

( H ). TARIMH.1. GENEL TARIMSAL YAPIBayburt‟ta doğu Karadeniz iklimi ve doğu Anadolu iklimi arasında, karasal özellikleri ağır basan bir geçiĢiklimi hüküm sürmektedir.Ġlimizde 9.082 adet çiftçi ailesi iĢletmesi bulunmaktadır. ĠĢletme baĢına ortalama arazi büyüklüğü 81,79dekardır.Ġllimizin yüzölçümü 373.900 ha‟dır. Bu alanın % 58‟i çayır mera, % 35‟i tarım arazileri, % 4‟ü orman ve %3‟ü tarım dıĢı arazilerden oluĢmaktadır.Ġlimizin istihdam verileri ise % 74,68‟i tarım iĢ kolu ve % 25,32‟si is diğer iĢ kollarıdır.Bayburt'ta temel geçim kaynağı hayvancılıktır. Tüm köylerde ilçeler ve il merkezinin kenar mahallelerindehayvan yetiĢtiriciliği yapılmaktadır. ĠĢletmeler çoğunlukla küçük aile iĢletmeleri olup, koyunculuk, süt sığırcılığı,besicilik ve arıcılık yapmaktadırlar.Bayburt'ta hayvansal üretim değeri % 70, Bitkisel üretim değeri % 30‟dur.Ġlimizde Toplam 59.321 adet büyükbaĢ hayvan bulunmaktadır. Kültür ve kültür melezi sığırlarınpopulasyondaki oranı % 97,3 Türkiye de ise bu oran % 60‟tır.Ġlimizde BüyükbaĢ hayvan baĢına düĢen ortalama süt verimi 3.000 kg/yıl‟dır.TARIMSAL YAPI VE ÜRETĠM:ĠLĠMĠZĠN TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ (Ha) 373.900ARAZĠNĠN DAĞILIMI ALAN (Ha) %1 Tarım arazisi (Sulu) 46.518 122 Tarım Arazisi (Kuru) 85.477 233 Orman arazisi 14.631 44 Kadastro GörmüĢ.Çayır-Mera 31.338 85 Kadastro görmüĢ hali arazi (mera vasfında) 71.041 196Kadastro görmeyen kadastrosu yapılmıĢ olan meraları113.983çözülemeyen köyler307 Diğer Alanlar(Akarsu, Göller ve Adalar) 8.700 28 Köyiçi yerleĢim birimi 2.212 1GENEL TOPLAM 373.900 100,0134

Arazilerin Ġlçeler Üzerinden Dağılımı (Ha.)YÜZÖLÇÜMÜ (Ha)Merkez Aydıntepe Demirözü ĠL TOPLAMI266.912 51.643 55.345 373.900Tarım alanı 97.316 14.987 19.692 131.995Orman ve fundalık 14.531 100 - 14.631Çayır ve mera 144.740 36.297 35.325 216.362Tarım dıĢı arazi (köyiçi -akarsular) 10.325 259 328 10.912Tarım Alanlarının DağılımıTARIM ALANLARI (Ha) %Tarla Ekili Alan 70.589 53,47Nadas 32.295,4 24,47Sebze 129,2 0,10Meyve 120,4 0,09Kullanılmayan 28.861 21,87T O P L AM 131.995 100Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009H.2. Tarımsal ÜretimTARLA ÜRÜNLERĠ EKĠLĠġ ALANLARI VE ÜRETĠM MĠKTARLARIĠL TOPLAMI MERKEZ AYDINTEPE DEMĠRÖZÜÜRÜNEKĠLĠġ ALANIEKĠLĠġ ALANIEKĠLĠġ ALANIEKĠLĠġ ALANIVERĠMVERĠMVERĠMVERĠM(da)(da)(da)(da)(kg/da)(kg/da)(kg/da)(kg/da)SULU KURU SULU KURU SULU KURU SULU KURUBuğday 199.960 300 146.250 300 33.750 300 19.960 300Buğday 66.650 220 48.750 220 11.250 220 6.650 220Arpa 87.840 260 61.500 260 16.500 260 9.840 260Arpa 29.280 200 20.500 200 5.500 200 3.280 200Çavdar 12.131 250 11.000 250 550 250 581 250Mısır (Silaj) 5.676 4.500 2.836 4.500 1.200 4.500 1.640 4.500Nohut 225 75 75 75 150 75 0Kuru Fasulye 520 140 280 140 150 140 90 140YeĢil Mercimek 920 110 740 110 180 110 0Fiğ (Kuru Ot) 22.650 600 15.600 600 4.500 600 2.550 600Fiğ (Kuru Ot) 52.860 400 36.400 400 10.500 400 5.960 400ġekerpancarı 7.523 3.500 4.550 3.632 1.547 3.528 1.426 3.327Lahana (Beyaz) 271 2.800 227 2.800 21 2.800 23 2.800Fasulye (Taze ) 530 600 318 600 100 600 112 600Patates 8.170 1.500 5.000 1.500 2.150 1.500 1.020 1.500Yonca (Kuru Ot) 84.130 820 40.200 820 18.760 820 25.170 820Yonca (Kuru Ot) 41.430 500 19.800 500 9.240 500 12.390 500Korunga (Kuru Ot) 14.150 680 8.800 680 3.600 680 1.750 680Korunga (Kuru Ot) 56.610 550 35.200 550 14.400 550 5 7.010 550Yulaf (Dane) 50 75 20 75 15 75 15 75Bezelye 55 100 35 100 15 100 5 100Tritikale (Dane) 420 240 270 240 150 150 240 0 0 0Mısır (Dane) 17 165 15 165 2 165Fiğ (Dane) 4.950 160 3.600 160 600 160 750 160Marul (Göbekli) 30 500 25 500 3 500 2 500Marul (Kıvırcık) 30 166 25 166 3 166 2 166Ispanak 55 800 40 800 10 800 5 800Maydanoz 12 200 7 200 3 200 2 200Domates (Sofralık) 115 3.500 55 3.500 27 3.500 33 3.500Hıyar (Sofralık) 25,2 3.500 15 3.500 3 3.500 7 3.500Balkabağı 30 3.000 15 3.000 8 3.000 7 3.000135

Taze Soğan 140 1.000 70 1.000 40 1.000 30 1.000Havuç 15 2.800 11 2.800 3 2.800 1 2.800Biber (Sivri) 21 1.000 10 1.000 8 1.000 3 1.000Barbunya Fasulye 40 140 35 140 5 140 0 0ÜRÜNKapla. AlanEKĠLĠġ ALANIEKĠLĠġ ALANIEKĠLĠġ ALANIVERĠMVERĠMVERĠM(Da)(da)(da)(da)(kg/ağaç)(kg/ağaç)(kg/ağaç)SULU KURU SULU KURU SULU KURU SULU KURUElma 54 750 27 750 16,2 750 10,8 750Armut 110 500 55 500 33 500 22 500Erik 50 250 25 250 10 250 15 250Kayısı 20 300 10 300 4 300 6 300Zerdali 5 300 2,5 300 1 300 1,5 300Kiraz 305 250 152,5 250 61 250 91,5 250ViĢne 90 300 45 300 18 300 27 300Ceviz 57 150 28,5 150 11,4 150 17,1 150VERĠM(kg/ağaç)Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009H.2.1 Bitkisel ÜretimH.2.1.1. Tarla BitkileriH.2.1.1.1 BuğdaygillerÜRÜN EKĠLĠġ ALANI (Ha) VERĠM (Kg/Ha) ÜRETĠM (Ton)Buğday 26.661 2.600 69.318,6Arpa 11.712 2.300 26.937,6Çavdar 1.213,1 2.500 3.032,75Yulaf (Dane) 5 750 3,75TOPLAM 39.951 8.150 99.293Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009Ġlimiz tahıl ekiliĢlerinde buğday ilk sırada yer almakta olup bunu arpa ve çavdar takip etmektedir. Üretilenürünlerden aile için ihtiyaçlar karĢılandıktan sonra arta kalan miktarları un fabrikaları ve zahireciler aracılığı ileekonomiye katılmaktadır.H.2.1.1.2. BaklagillerÜRÜN EKĠLĠġ ALANI (Ha) VERĠM (Kg/Ha) ÜRETĠM (Ton)Nohut 22,5 750 16,88Kuru Fasulye 52 1.400 72,8Bezelye 1,5 1.000 1,5Y.Mercimek 92 1.100 3.552,5TOPLAM 168 4.250 3.643,68Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009136

H.2.1.1.3. Yem Bitkileri14/04/2009 tarih ve 2009/14850 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına istinaden çıkarılan “HayvancılığınDesteklenmesi Hakkında Karar” Kapsamında 2009/44 sayılı tebliğ gereği: 2009 yılında Ġl genelinde yem bitkisidesteklemesine müracaat eden çiftçi sayımız 1.131 olup ödenecek toplam tutar 33.396,729 TL‟dir.ÜRÜN EKĠLĠġ ALANI (Ha) VERĠM (Kg/Ha) ÜRETĠM (Ton)Mısır (Silaj) 567,6 45.000 25.542Çayır (Kuru ot) 1.015 3500 35,53Fiğ (Dane) 495 1.600 792Fiğ (Kuru Ot) 7.551 5.000 37.755Yonca (Kuru Ot) 12.556 6.600 82.869,6Korunga (Kuru Ot) 7.076 6.150 43.517,4TOPLAM 29.260,6 130.250 332.033,41Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 20092009 Yılı Yem Bitkileri Desteğe Tabi Destek MiktarlarıĠlçe Adı2009 YILIDestekleme Miktarı (TL)Merkez 964.097,78Aydıntepe 225.352,74Demirözü 345.272,46TOPLAM 1.534.722,98Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009H.2.1.1.4. Endüstriyel BitkilerÜRÜN EKĠLĠġ ALANI (Ha) VERĠM (Kg/Ha) ÜRETĠM (Ton)ġekerpancarı 752,3 35.000 26.330,5TOPLAM 752,3 35.000 26.330,5Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009ÜRÜN ADIH.2.1.2. Bahçe BitkileriH.2.1.2.1. Meyve ÜretimiKapladığı(Ha)Alan Toplam Ağaç Sayısı Meyve Veren Ağaç Meyve Vermeyen AğaçVERĠM (Kg/Ağaç)(adet)Sayısı (Adet) Sayısı (Adet)ÜRETĠM (Kg)Armut 11 4.100 1.200 2.900 50 60.000Elma 5,4 21.517 6.217 15.300 75 466.000Erik 5 2.750 1.750 1000 25 43.750Kayısı 2 815 345 470 30 10.350Zerdali 0,5 300 100 200 30 3.000Kiraz 30,5 13.100 900 12.200 25 22.500ViĢne 9 4.307 1.434 2.873 30 43.020Ceviz 57 5.450 900 4.550 15 13.500Toplam 120,4 52.339 12.846 39.493 - 662.120137

H.2.1.2.2. Sebze ÜretimiÜRÜN ADI EKĠLĠġ (Ha.) VERĠM (Kg/Ha.) ÜRETĠM (Ton)Biber 2,1 10.000 21Domates 10,7 35.000 374,5Fasulye (Taze) 53 6.000 318Fasulye (Barbunya) 4 1.400 5,6Havuç 1,5 28.000 42Hıyar 1,1 30.000 3,3Bal Kabağı 3 30.000 90Lahana (Beyaz) 27,1 28.000 758,8Marul (Göbekli) 3 5.000 15Marul (Kıvırcık) 3 1.660 4,98Maydanoz 1,2 2.000 2,4Soğan (Taze) 14 10.000 140Ispanak 5,5 8.000 44TOPLAM 129,2 1.819,58Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009H.2.1.2.3. Süs BitkileriĠlimizde ticari anlamda süs bitkisi yetiĢtirilmemektedir.H.2.2. Hayvansal Üretim MiktarlarıÜRETĠMĠN CĠNSĠ MĠKTARI BĠRĠMSüt 97.500 Ton.Yün + Kıl 44.000 Kg.Et (Mezbaha Kesimleri) 73.410 Kg.Deri BüyükbaĢ +KüçükbaĢ 1.000 AdetBal 600.000 Kg.Bal Mumu - Kg.Yumurta* 447 TonNot: *1.600 adet yumurta 1 ton kabul edilmiĢtir.Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009H.2.2.1. BüyükbaĢ HayvancılıkSIĞIRBÜYÜKBAġKaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009Kültür 10.308K.Melez 47. 210Yerli 1.500SIĞIR TOPLAMI 59.018Manda 303BÜYÜKBAġ TOPLAMI 59.321Ġlçeler Üzerinden BüyükbaĢ Hayvan DağılımıMERKEZ AYDINTEPE DEMĠRÖZÜ TOPLAMSIĞIR 37.743 6.010 15.265 59.018MANDA 133 35 135 303TOPLAM 37.876 6.045 15.400 59.321Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009138

Hayvan ve Hayvan Maddeleri SevkleriSığırSığır(Karkas Et)Tek Tırnaklı15.233 30.670 KG. 60Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009KÜÇÜKBAġH.2.2.2. KüçükbaĢ HayvancılıkKoyun 23.869Kıl Keçisi 2.573KÜÇÜKBAġ TOPLAMI 26.442Ġlçeler Üzerinden KüçükbaĢ Hayvan DağılımıMERKEZ AYDINTEPE DEMĠRÖZÜ TOPLAMKOYUN14.269 4.500 5.10023.869KIL KEÇĠSĠ823 500 1.2502.573TOPLAM14.092 5.000 6.350 26.442Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009Hayvan ve Hayvan Maddeleri SevkleriKoyunKuzuKoyun(Deri)Keçi Oğlak4.594 1.000 1.224KÜÇÜK EVCĠLH.2.2.3. Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretimi)Tavuk 50.000Hindi 1.905Ördek 696Kaz 1.105KÜÇÜK EVCĠL TOPLAMI 53.706Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009H.2.2.4. Su ÜrünleriBakanlığımızca yürütülen Yavru balık ve Porsiyonluk balık desteklemeleri kapsamında iĢlemleryürütülmektedir.Ġlimizin , ülkemizin en önemli ve dünyanın ikinci hızlı akan su kaynaklarından biri olan Çoruh nehri, kaynağınıMescit dağlarından 3.239 m. alarak ilin güney doğu kesiminden gelmektedir. Nehrin oluĢması esnasında Masatvadisinden gelen ana kaynak ile Kop dağlarının eteklerinden gelen Kop suyu, Maden Köyünde birleĢir ve 44.570lt/sn debiye ulaĢır. Ġlimiz Soğanlı Dağları üzerinde küçük göllerimiz bulunmakta olup genellikle krater gölleriniteliğindedir. Haldizen (Balıklıgöl), Göloba (Atlıgöl)Ġlimizde Ġl Özel Ġdaresi Genel Sekreterliği Köy Hizmetleri ġubesinin yaptığı faal yedi adet gölet ve DSĠ 225.ġube Müdürlüğünün yaptığı henüz su verilip faaliyete geçmemiĢ Demirözü barajımız vardır. Göletlerin altı adedibalıklandırılmıĢtır.ĠLĠMĠZDE PROJELERĠ ONAYLANMIġ SU ÜRÜNLERĠ ĠġLETMELERĠ:1. Alınyurt (Gençosman) Köyü DÜRÜST Ġġ Alabalık ĠĢletmesi. (25 ton/yıl porsiyonluk, 100.000 adet/yıl yavrualabalık.)2. Gökçedere Beldesi AKPINAR-2- Ağ Kafeslerde Alabalık YetiĢtiricilik Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk)3. Gökçedere Beldesi DOĞAN Ağ Kafeslerde Alabalık YetiĢtiricilik Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk)4. Gökçedere Beldesi GÜNEġ Ağ Kafeslerde Alabalık YetiĢtiricilik Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk)5. Gökçedere Beldesi VADĠ Ağ Kafeslerde Alabalık YetiĢtiricilik Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk)139

6. Harmanözü Köyü AKPINAR Yavru Alabalık Üretim Tesisi (KULUÇKAHANESĠ) (1.950.000 adet/yıl yavrualabalık üretimi)7. Kop Köyü TOKAY Alabalık ĠĢletmesi. (9,5 ton/yıl porsiyonluk, 40.000 adet/yıl yavru alabalık.)8. Kop Köyü UĞUR Alabalık Üretim Tesisi. (25 ton/yıl porsiyonluk, 100.000 adet/yıl yavru alabalık.)9. Yazyurdu Köyü FETTAHOĞLU Alabalık ĠĢletmesi. (30 ton/yıl porsiyonluk, 120.000 adet/yıl yavru alabalık.)10. Yoncalı Köyü KOġAT Alabalık Üretim Tesisi. (16 ton/yıl porsiyonluk, 65.000 adet/yıl yavru alabalık.)11. Balca Köyü SETTAR Alabalık Üretim Tesisi. (25 ton/yıl porsiyonluk, 100.000 adet/yıl yavru alabalık.)Aydıntepe Ġlçesi GümüĢdamla Köyü sınırları içerisinde üretime baĢlamak üzere 2 ayrı giriĢimci tarafındanyeni Alabalık Üretim tesisi müracaatı yapılmıĢ olup iĢlemler devam etmektedir.Henüz faaliyetlerine baĢlamamıĢ Armutlu Köyü ĠKĠZLER Alabalık Üretim Tesisi. (29 ton/yıl porsiyonluk,126.000 adet/yıl yavru alabalık.) bulunmaktadır.Ġlçeler Bazında Su Ürünleri Potansiyeli:BAYBURT Proje Kapasitesi ton/yıl Üretim Durumu ton/yıl YapılıĢ Durumu Karada/GöldeMerkez 130,5 130,5 Havuz balıkçılığıDemirözü 116,0 116,0 Kafes BalıkçılığıToplam 246,5 246,5Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009Su Ürünleri Desteklemeleri:2009/44 Sayılı Hayvancılığın Desteklenmesi hakkındaki Tebliğ hükümleri çerçevesinde bakanlığımızca“Yavru balık ve Porsiyonluk balık” desteklemeleri gerçekleĢtirilmektedir. Destekleme miktarları porsiyonlukalabalıkta 0,65 TL/kg, yavru alabalıkta ise 0,05 TL/adet‟tir.Yavru ve porsiyonluk balık desteklemesi için baĢvuruda bulunan 9 iĢletmemize toplamda 169.271,59 TLdestekleme ödemesi yapılacaktır.H.2.2.5.Kürk HayvancılığıĠlimize kürk hayvanı yetiĢtiriciliği yapılmamaktadır.H.2.2.6.Arıcılık ve ĠpekböcekçiliğiĠpekböcekçiliğiĠlimize ipek böceği yetiĢtiriciliği yapılmamaktadırArıcılıkKaradeniz Bölgesi ile Doğu Anadolu Bölgesi arasında geçit kuĢağı oluĢturan ve ortalama 1.750 m rakımıolan ilimiz coğrafi yapısı, iklimi ve bitki örtüsü bakımından arıcılığa son derece elveriĢli bir floraya sahiptir. Bu floraiçerisinde yonca, korunga, fiğ, kekik, geven, adaçayı, yabani korunga, ballıbaba, akasya, sığırkuyruğu vb. balkalitesi yüksek olan ballı bitkiler yer almaktadır. Bu flora yapısı da ilimizde üretilen balın kalitesini olumlu yöndeetkilemektedir. Bu etkenler ve rakımın yüksek oluĢu nedeniyle, ilimizde üretilen balın, pazarlarda tüketicilertarafından aranılan ballar arasına girmesini sağlamıĢtır.Tüm bu olumlu Ģartlara rağmen, yaklaĢık olarak 144.000 adet faal arılı kovan barındırılabilecek meralarasahip olan ilimizde, hali hazırda 24.000 arılı kovan bulunmaktadır ve 120.000 adet daha arılı kovan besleyebilecekmera ve flora potansiyelimiz vardır.Bu boĢluğun değerlendirilmesiyle, çiftçilerimizin ekonomik gücü artacak,dolayısıyla Bayburt ve ülke ekonomisine katkılar sağlanacaktır.140

24.22024.10023.50023.50024.50024.00024.00024.000Arıcılıkla ilgili son 8 yıla ait bilgiler aĢağıdaki grafiklerde verilmiĢtir:2002 - 2009 Y ılları Aras ında F aal Arılı K ov an S ayıs ı v e B al Üretimi600000500000600.000600.000600.000400000300000200000220.165188.000238.722263.722122.50010000002002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009Bal Üretimi (Kg.)Faal A rılı Kovan S ayıs ı (A det)141

H.3. Organik TarımBAYBURT ĠLĠ SÖZLEġMELĠ ÜRETĠM RAPORUYILSÖZLEġMELĠÜRETĠMYAPILANÜRÜNLERTOPLAMÜRETĠCĠ/YETĠġĠRĠCĠSAYISISÖZLEġMELĠ ÜRETĠMÜRETĠCĠ/YETĠġĠRĠCĠSAYISSÖZLEġMELĠ ÜRETĠM YAPILANALAN(Da), ve MĠKTAR(Ton);AĞIRLIK(Ton)Alan(Da)Miktar(Ton)ÜRÜNLERĠN HANGĠSANAYĠDEKULLANILACAĞIÜRETĠM YÖNTEMĠ(klasik tarım, organiktarım, iyi tarım)2009 BUĞDAY 1826 20 608,129 128,235 EKMEK SANAYĠĠ ORG. TARIM2009 ARPA 529 3 30,638 6.483,000 HAYVAN YEMĠ ORG. TARIM2009 ÇAVDAR 443 4 161,500 30.650,000 HAYVAN YEMĠ ORG. TARIM2009 YONCA 2318 180 16.646,105 14.859.660,700 HAYVAN YEMĠ ORG. TARIM2009 KORUNGA 1039 95 3.359,083 1.524.831,000 HAYVAN YEMĠ ORG. TARIM2009 ÇAYIR 721 44 893,540 361.317,749 HAYVAN YEMĠ ORG. TARIM2009 FĠĞ 948 89 3.021,294 1.247.067,000 HAYVAN YEMĠ ORG. TARIM2009 FASÜLYE 124 6 17,048 4.618,000 GIDA ORG. TARIM2009 MERCĠMEK 14 1 1,408 140,800 GIDA ORG. TARIM2009 NOHUT 14 1 31,000 6.000,000 GIDA ORG. TARIM2009 NADAS 1202 100 3.958,829 0,000 ORG. TARIM2009 FINDIK (*)* ġahsınArazisiTrabzonĠlindedir 1 15,265 1.000,000 GIDA ORG. TARIM2009 yem b 100,000 ORG. TARIM2009 bakla 3,000 ORG. TARIM2008 ELMA 37 1 6,100 6.100,000 GIDA500 adet2008 BAL 264 3kovan 5000 kg GIDAKaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009142

H.4.TARIMSAL ĠġLETMELERH.4.1. Kamu ĠĢletmeleriĠlimizde kamu iĢletmesi bulunmamaktadır.H.4.2 Özel ĠĢletmelerĠlimizde bitkisel üretim yapan aile iĢletmelerinden baĢka büyük ölçekli ticari amaçlı özel iĢletmebulunmamaktadır. Bitkisel üretimler aile iĢletmeciliği Ģeklinde yapılmaktadır.Süt üretimi amaçlı 2 özel iĢletme olup, yumurta tavukçuluğu yapan 2 iĢletme mevcuttur. Üretilenürünlerin çoğunluğu il içi piyasada tüketilmektedir.H.5. Tarımsal FaaliyetlerH.5.1. Pestisit KullanımıĠlaç GrubuBirimiBirimi(Litre)(Kg)Ġnsektisit 508 107,48 615Fungusit --- 4.704 4.704Herbisit 1.202 60 1.262Rodentisit --- 16 16Bitki GeliĢim Düzenleyici --- 0,5 0,5TOPLAM 1.710 4.887,98 ---Toplam(Lt/Kg)Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009H.5.2. Gübre KullanımıBAYBURT ĠLĠ YILLIK KĠMYEVĠ GÜBRE TÜKETĠMĠBĠLDĠRĠM YILI : 2008 2008BĠLDĠRĠM AYI : 1. DÖNEM 2. DÖNEMGübre CinsiMĠKTAR(TON)MĠKTAR(TON)TOPLAM(TON)ÜRE 415,35 -- 415,35%33 A.Nitrat 510,40 45,00 555,40%26 A.Nitrat 471,00 -- 471,00%21 A.Sülfat 108,20 -- 108,20DAP 120,90 161,35 282,25Kompoze(20.20.) 234,50 31,85 266,35T.S.Fosfat 16,35 0,7 17,05Kaynak :Tarım il Müdürlüğü 2009H.5.3. Toprak Kullanımı19/07/2005 tarih ve 25880 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5403 Sayılı “ Toprak Koruma ve AraziKullanımı Kanunu”, 15/12/2005 tarih ve 26024 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Toprak Koruma ve AraziKullanımı Kanunu Uygulama Yönetmeliği” ve ilgili talimatlar çerçevesinde gelen müracaatlardeğerlendirilmektedir.5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 5. Maddesi gereği Ġlimizde ValimizBaĢkanlığında ĠL TOPRAK KORUMA KURULU her ayın ilk Salı günü toplanmaktadır.143

( I ). MADENCĠLĠKI.1. MADEN KANUNUNA TABĠ OLAN MADENLER VE TAġ OCAKLARI NĠZAMNAMESĠNE TABĠ OLANDOĞAL MALZEMELERI.1.1. Sanayi MadenleriBayburt Ġli bilinen madenler açısından zengin değildir. (MTA 1998) Ġlde tespit edilmiĢ olan sanayimadeni sadece kildir. Ġldeki kil rezervi ile ilgili bilgiler aĢağıda çıkarılmıĢtır.PamuktaĢ Yatağı:Tenör:Yüzde 31 Al2O3Rezerv:78.000 ton mümkün refrakter kilI.1.2. Metalik MadenlerBayburt ilinde bilinen krom yatakları ile ilgili bilgiler aĢağıdadır.Corsan Yatağı:Tenör: Yüzde 41-42 Cr2O3Rezerv:18.000 ton görünür. Yatak geçmiĢ yıllarda iĢletilmiĢtir.Bakır yatakları ile ilgili bilgiler Tablo:I.2 de verilmiĢtir.I.1.3. Enerji MadenleriBayburt‟ ta enerji madenlerinden sadece linyit yatakları bulunmaktadırTablo I.1: Bayburt Ġli Linyit YataklarıYATAĞINBULUNDUĞUYERSu Kül Kükürt AIDKKal/kGör Muh Müm JeoAÇIKLAMAMerkez 4500 ĠĢletilebilirBalkaynak 3750 ĠĢletilebilirYedigözelerEkonomik değilKaynak:Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (1996)Bayburt ilinde krom bakır ve mermer iĢletmesi için özel sektör tarafından alınmıĢ beĢ adet iĢletmeruhsatı bulunmaktadır. Son yıllarda yıllık 7-8 ton bakır üretimi yapmaktadır, krom tesisi 2006 yılında faaliyetegeçmekle beraber kapasite artırımına gitmeyi düĢünmektedır. Mermerde ise 4 adet iĢletmede toplam yıllık 5520m3 üretim yapılmaktadır. Akbulut ve uğrak köylerınde çimento fab.hammaddesi olan tras taĢi çıkartılıp ErzurumAĢkale çimento fabrikasına götürülmektedır. Bayburt maden üretimi açısından iyi durumda değildir. (Tablo I.2)144

Tablo I.2: Bayburt Ġli Maden Sahaları ve ÜretimiĠLÇE KÖY ALANI (HA) MADEN RUHSAT RUHSATAÇIKLAMASAHĠBĠ TARĠHĠMerkez 982.50 Krom Özel 1987 1989‟da75.000 ton1990‟da 10.960 ton1991‟de 372 ton1992‟de 200 tonDiğer yıllarda üretim yok2008 yılı için 200.000 ton.Proje tesis iĢleme kapasitesini28.09.2009 tarihli 750.000ton/yıl‟açıkartmayıplanlamaktadır.Merkez Giv 557.72 Bakır Özel 1987 Ortalama 10 ton üretimyapılıyorKaynak:1- Maden ĠĢleri genel Müdürlüğü Verileri, Temmuz,19982-Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2009145

I.1.4. TaĢ Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal MalzemelerTaĢ Ocakları Nizamnamesine göre doğal malzeme çıkaran iĢletmelerin türleri, iĢletme alanları,çıkardıkları malzemenin türü ve ile yerlerine iliĢkin bilgiler, 2008 yılı itibariyle Tablo I.3 de verilmiĢtir.Tablo I.3:TaĢ Ocakları Nizamnamesine Göre Doğal Malzeme Çıkaran ĠĢletmelerRUHSAT SAHĠBĠ RUHSAT ALANI MEVKĠĠ OCAĞIN NEVĠAĢkale Çimento sn. 24,00 ha Uğrak Köyü Tras TaĢ OcağıAĢkale Çimento sn 24,45 ha Alıçlı Köyü Tras TaĢ OcağıAĢkale Çimento sn 49,71 ha Eğri Köyü Tras TaĢ OcağıAĢkale Çimento sn 10,00 ha Akbulut Köyü Tras TaĢ OcağıBaykes Tuğla fab. 60,00 Örence Köyü Tuğla Kili ocağiBaykes Tuğla fab. 50,00ha Değirmencık köyü Tuğla Kili ocağiK.yol. 12. Böl. Md. 18.063 ġingah Mah. TaĢ OcağıK.yol. 12. Böl. Md Osluk TaĢ OcağıK.yol. 12. Böl. Md Aksunk TaĢ OcağıD.S.Ġ. 22. Bölge Md. 24,00 Demirözü TaĢ OcağıCEBESAN (özel) 99,84 ġingah Mah. TaĢ OcağıAkĢar Belediyesi 2568m3/yıl AkĢar Kum-Çakıl OcağıAydıntepe Belediyesi 8000m3/yıl A.Kırzı Kum-Çakıl OcağıDörtkol 1250m3/yıl Yalındam köy. Kum-Çakıl OcağıZühtü Bahadır 2500m3/yıl AdabaĢı köyü Kum-Çakıl OcağıHalıt Yildiz 3500m3/yıl Aslandede Köyü Kum-Çakıl OcağıTekinler beton 16.000m3/yıl GümüĢsu köyü Kum-Çakıl OcağıMurteza TÜRKER 3.000m3/yıl KayıĢkıran Mev. Doğal TaĢAbdulmecit KORAL 1,1250m3/yıl OGSB Doğal TaĢEminler mermer 4,500m3/yıl Maden MermerCemal Güven 520M3/yıl Yaylapınar Köyü MermerHelve bakır Mad. 10 ton/yıl Giv Köyü Bakır.Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü2009I.2. Madencilik Faaliyetinin Yapıldığı Yerlerin ÖzellikleriI.3. Cevher ZenginleĢtirmeI.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine EtkileriI.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kullanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon ÇalıĢmalarıĠlimizde günümüze kadar yapılan madencilik faaliyetlerinde herhangi bir rehabilitasyon çalıĢmasıyapılmamıĢtır.YARARLANILAN KAYNAKLAR1– KTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Kaynakları2 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri3-Doğu Anadolu Projesi Ana Planı,DPT4- Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü2007.146

( J ) ENERJĠJ.1. BĠRĠNCĠL ENERJĠ KAYNAKLARIJ.1.1. GüneĢ EnerjisiGüneĢ enerjisi yenilenebilir ve çevre açısından sorun yaratmayan bir enerji kaynağıdır. Ġlimizde güneĢenerjisinden, binaların çatılarına yerleĢtirilen paneller vasıtasıyla sıcak su elde edilmesi Ģeklindeyararlanılmaktadır ve çok yaygın değildir.J.1.1.2. Rüzgar EnerjisiĠlimizde enerji elde etmek maksadıyla rüzgar enerjisinden faydalanılan herhangi bir tesisbulunmamaktadır.J.1.1.3. Su (Deniz dalgası) EnerjisiBayburt‟un denize kıyısı bulunmadığından bu enerjiden yararlanılmamaktadır.J.1.1.4. Biyogaz EnerjisiDünyanın bir çok ülkesinde 1940‟lı yıllarda baĢlayan, ahır gübresinden yanıcı gaz elde etme veüreteçten çıkan gübrenin toprağa verilerek ürün veriminde sağladığı artıĢlar üzerindeki çalıĢmalara Türkiye‟deilk defa 1963 yılında EskiĢehir Bölge Topraksu AraĢtırma Enstitüsünde baĢlanmıĢtır. 2 ay açıkta bırakılmıĢ ahırgübresi ile 2 ay biyogaz tesisinde fermantasyona bırakıldıktan sonra çıkan gübre ile dekara 2‟Ģer ton hesabı ileyapılan gübrelemede buğdayda %15 verim artıĢı sağlandığı gözlenmiĢtir.1 m 3 biyogaz enerjisi, 4,70 kwh elektrik enerjisine, 0,62 lt. gaz yağına, 1,46 kg kömüre, 3,47 kg oduna,0,43 kg bütana ve 12,30 kg tezekten sağlanan enerjiye eĢittir.Ġlimizde genellikle hiçbir tedbir alınmadan açıkta biriktirilen ahır gübresinde sıvı dıĢkıdaki kayıplarlaberaber, zaman içinde çözünmüĢ durumdaki bitki besin maddeleri de büyük ölçüde kayba uğramaktadır. Oysahayvan gübresini daha iyi duruma getirerek daha kısa sürede olgunlaĢmasını sağlayıp, çevre kirliliğine sebepolmadan kullanabilmek için, bu gübreler biyogaz tesislerinde fermantasyona uğratılarak yanıcı metan gazı eldeedilebilir.Ġlimizde biyogaz kullanımı çok yaygın değildir. Kurulu bulunan birkaç tesis de küçük aile iĢletmesiĢeklindedir.J.1.1.5. Biyomas EnerjiĠlimizde; bitkisel ürünlerin, hayvan ve orman atıklarının, tropik çayırların, Ģehir ve endüstri atıklarınınçevrimi Ģeklinde elde edilen biyomas enerjisi üretilmemektedir.J.1.1.6. OdunJ.1.1.7. KömürĠlimizde ekonomik olarak iĢletilebilir kömür rezervi bulunmamaktadır.J.1.1.8. PetrolĠl sınırları içerisinde petrol rezervi bulunmamaktadır.147

J.1.1.9. Jeotermal EnerjiBayburt‟ta jeotermal enerji sahası bulunmamaktadır.J.1.1.10. Doğalgaz EnerjisiĠl sınırları içerisinde herhangi bir doğal gaz rezervi mevcut değildir.J.1.2. Ġkincil Enerji KaynaklarıJ.1.2.1. Termik EnerjiĠlimizde termik santral bulunmamaktadır.J.1.2.2. Hidrolik EnerjiĠlimizde dört adet Hidro elektrik santral projesi mevcut olup, bunlardan bir tanesi test aĢamasına gelmiĢdiğerleri proje aĢamasındadır.J.1.2.3. Nükleer EnerjiĠlimizde Nükleer enerji santrali bulunmamaktadır.J.2.Enerji Tüketiminin Sektörlere DağılımıBayburt ili 2008 yılına göre enerji tüketiminin abone guruplarına göre dağılımı Tablo da verilmiĢtir.Tablo : Bayburt Ġli 2009 Yılı 12 Aylık Elektrik Enerjisi Sektörel Tüketim DağılımıTablo L.1ABONE GRUPELEKTRĠK TÜKETĠMĠ (KWH)Resmi Daireler 6.403.575KĠT 241.005Sanayi 4.185.789Ticarethane 8.123.438Tarımsal Sulama 319.058Ġçme Suyu 78.967ġantiyeler 2.460.218Hayır kurumları 236.419Mesken 30.729.485Ġç Ġhtiyaç 66.410Bedelsiz-Genel Aydınlatma-Camii 5.977.764Kaçak Tahakkuku 4.650GENEL TOPLAM 58.826.779Kaynak: ARAS EDAġ Bayburt Ġl Müdürlüğü-2009148

Grafik:J.1 Bayburt Ġlinde Elektrik Tüketiminin Sektörler Bazında Oransal Dağılımı (2008)53%10% 0% 0%1% 0%0% 4%11%0%7%14%RESMĠ DAĠRELERKĠTSANAYĠTĠCARETHANETARIMSAL SULAMAĠÇME SUYUġANTĠYELERHAYIR KURUMLARIMESKENAYDINLATMAKaçak Tah.Ġç ĠhtiyaçBayburt ilinde elektrik enerjisi ulusal enerji Ģebekesinden sağlanmaktadır. Ġl sınırları içerisinde elektrikenerjisi üreten baraj yoktur. Ġlde 2008 verilerine göre 39.340 elektrik abonesi toplam 58,826,779 KWH elektrikenerjisi tüketmiĢtir. Bu tüketimin sektörel dağılımı tablo L.1 de verilmiĢtir.Bayburt ili elektrik tüketiminin Türkiye tüketimi içindeki payı, 2008 verilerine göre on binde 3 gibiönemsiz bir seviyededir. Ġlde elektriksiz köy bulunmamaktadır.J.3. Enerji Tasarrufu Ġle Ġlgili Yapılan ÇalıĢmalarĠlimizde enerji tasarrufu ile ilgili olarak eğitim ve denetleme çalıĢmaları yapılmaktadır.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Çevre Koruma ve Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları2 - Yeni Türkiye, Çevre Özel sayısı – 19953 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri4-Gökdayı, Ġ., Çevrenin geleceği, Türkiye Çevre vakfı Yayınları,19975-Aras Elektirik Dağıtım 2009149

( K ) SANAYĠ VE TEKNOLOJĠK.1 Kentte Sanayiinin GeliĢimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu .Etkileyen FaktörlerBayburt ili, sanayi yönünden devlet yatırımlarından mahrum kalmıĢ bir yöremizdir.Hali hazırdaki sanayi tesisleri tuğla fabrikası, Kavi Metal Çelik Kapı,Yağmur Süt Mamulleri,ġetat Kromtesisleri, TaĢ, mermer,TrastaĢı ve Kum Ocakları, un fabrika ve yem sanayidir. Ancak bu tesisler de baĢta girdive finansman yetersizliği olmak üzere çeĢitli nedenlerden dolayı kapasitelerinin çok küçük bir kısmınıkullanabilmektedirler. Ġlde faal nüfusun sadece % 2.47 si bu sektörde çalıĢmaktadır.Bayburt sanayi hasılasının toplam GSYĠH içindeki payı (cari fiyatlarla) % 3 gibi önemsiz birseviyededir. Ġl sanayi hasılasının bölge sanayi hasıla içindeki payı binde 5.2, Türkiye sanayi hasılası içindekipayı ise on binde 1 seviyesindedir.K. 2 Genel Anlamda Sanayi GruplandırılmasıĠlde sanayiinin çevreye zarar vermeden geliĢmesi açısından önem arz eden, küçük sanayi siteleri veorganize sanayi bölgeleri 2005 yılından itibaren devreye girmiĢtir. Ancak 180 iĢyeri ve sosyal tesisten oluĢanküçük sanayi sitesi %70 doluluk oranına sahiptır.. Ġlde, organize sanayi bölgesinde 4-5 adet iĢletme mevcutolup iĢletme kapazitesi çok düĢüktür.Ġldeki sanayi alanlarının, küçük sanayi alanlarının ve organize sanayi bölgelerinin, maden ve taĢocaklarının il merkezi ve ilçeler içindeki dağılımı Harita K.1‟de verilmiĢtir.150

Harita:K.1 Bayburt Sanayi Bölgeleri, Maden TaĢ Ocağı AlanlarıKaynak:Özel Ġdare Ġl Müdürlüğü151

K.3. Sanayiinin Ġlçelere Göre DağılımıĠlimize bağlı ilçelerde Aydıntepe Ġlçesınde PEY_KAR süt ve peynir fabrikası bulunmaktadır.K.4. Sanayi Gruplarına Göre ĠĢyeri Sayıları ve Ġstihdam DurumlarıĠlimizde sanayi yok denecek kadar azdır. Halan faal olarak çalıĢan sanayi tesislerinin kapasiteleri veistihdam durumlarına iliĢkin bilgiler Tablo K.1 de verilmiĢtir.Tablo K.1:Bayburt Ġli sanayi TesisleriSANAYĠGRUBUGIDA, ĠÇKĠVE TÜTÜNSANAYĠPLASTĠKÜRÜNLERĠKERESTEVEMOBĠLYASANAYĠMETALEġYA,MAKĠNATECHĠZATVB.SANAYĠTAġ VETOPRAĞADAYALIĠġLETME ADIÇORUH GIDA TAR.NAK.SAN.TĠC. A.ġ.PEY-KAR SÜT VE TARIMÜRÜN.GID.KONF.ĠNġ.TAAH.TĠC.LTD.ġTĠ.NURTAT KOLOĞLU ET-BALIKÜRÜN.ĠTH.ĠHR.ĠNġ.SAN. A.ġ.KESENLER HĠZMETHAY.NAK.ĠNġ.GID.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ.BĠR-TAT HAY.GID.ÜRÜNLERĠLOKANTA HĠZ.ĠNġ.NAK.TEM.ĠġL.ĠTH.ĠHR.SAN.TĠC.A.ġ.MEHMET YILMAZ - YILMAZGIDAĠTĠMAT GIDA VE SANAYĠTĠCARET VE LTD.ġTĠ.KAVĠ METAL VE PLASTĠKPROFĠL SAN.TĠC.LTD.ġTĠ.MUSTAFA KARAGÖZBEYAZIT TAR.HAY.MER.NAK.ĠNġ.TAAH.YEMEKHĠZ.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ.RAHMĠ – KEMAL GÜÇLÜORTAKLIĞIAR-GÜR DEMĠR ÇELĠKÜRÜN. ĠMA.ĠHR.TĠC.LTD.ġTĠ.BAYKES ĠNġ.GID.TEKS.TUR.HAY.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ.KURULUKAPASĠTE10.000Ton/Yıl82.908Kg/Yıl60.000Adet/Yıl182.500Adet/Yıl182.500Adet/Yıl2008DURUMĠSTĠHDAM(KĠġĠ)ÜRETĠMFaal 13 Un ve KepekFaal 109.300 Ton/Yıl Faal 8499.046Kg/YılKaĢarPeyniri,Tereyağı,Beyaz PeynirFaal 3 Et ÜrünleriFaal 12 Tabldot YemekFaal 12 Hazır YemekSiyah ÇayUn KepekFaal 33 PoĢet1.893 Ton/Yıl Faal 128155.682Kg/YılFaal 53.696 m²/Yıl Faal 44.455 m³/Yıl Faal 3 Kereste1.227 Ton/Yıl85.500 m²/Yıl11.382.784Adet/YılFaal 6Faal 66PVC Panjür, Perde,LambiriElektrik ve SuBorusu ĠmalatıPolyester MutfakTezgahı ĠmalatıÇivi ve telTel ÖrgüTuğla152

SANAYĠTEKĠNLER HAZIR BETON ĠTH.ĠHR.HAY.TĠC.LTD.ġTĠ.70.000Ton/YılFaal 29 Hazır BetonġE-TAT MADENCĠLĠK GID.SAN.VE TĠC. A.ġ.65.647Ton/YılFaal 25 Tüven Krom CevheriBAY-MER-SAN – FATĠH DAġTAN 3.400 m²/Yıl Faal 5 MermerKORAL TUR.ĠNġ.PER.TAġ.MAD.20.000 m²/Yıl Faal 11 ĠĢlenmiĢ MermerEĞL.SAN. VE TĠC. A.ġ.Kaynak: Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü (2009)Bayburt ilinde 12 ve daha yukarı yaĢtaki nüfus içinde iĢgücüne katılma oranı %64 olup, cinsiyetlere göreönemli farklılık göstermektedir. ĠĢgücüne katılma oranı erkek nüfus için%72, kadın nüfus için %28 dir.Erkek nüfusun iĢgücüne katılma oranı köyde %83 iken, il merkezinde %60, ilçe merkezlerinde %52 dir.Erkek nüfusta Demirözü ilçe merkezinde iĢgücüne katılma oranı %59, Aydıntepe ilçe merkezinde ise %50‟dir.ĠĢgücüne katılma oranı kadın nüfus için yerleĢim yerine göre çok büyük farklılık göstermektedir. Köydekiher 100 kadıdan 87‟si iĢgücünde iken, bu oran il merkezinde %7, ilçe merkezlerinde %5‟dir.ĠSTĠHDAMĠstihdam edilen nüfusun, iĢgücü nüfusu içindeki oranı erkek nüfus için %93, kadın nüfus için %98‟dir.Ġstihdam edilen nüfusun ekonomik faaliyetlere göre yapısı, yerleĢim yerine ve cinsiyetine göre değiĢmektedir.Ġstihdamdaki erkek nüfusun %32‟si hizmet sektöründe çalıĢmaktadır. Bu oran il merkezinde %80, ilçemerkezlerinde %56 ile köylerden daha yüksek bir orana sahiptir. Ġl genelinde tarım sektöründe istihdam edilenerkek nüfusun oranı %57 iken, köyde bu oran %81‟e yükselmektedir.Ġstihdam edilen kadın nüfusun ekonomik faaliyetlere göre dağılımı erkek nüfustan farklı bir yapıgöstermektedir. Ġstihdamdaki kadın nüfusun %97‟si tarım sektöründedir. Köyde istihdam edilen kadın nüfusunhemen hemen tamamı tarımda çalıĢırken, Ģehirde istihdam edilen kadın nüfusun çoğunluğu hizmetsektöründedir.Ġstihdam edilen nüfusun %54‟ü ücretsiz aile iĢçisi olarak çalıĢmaktadır. Bu oran erkek nüfus içinyaklaĢık %24, kadın nüfus için %90‟dır. Kadın nüfusun %3‟ü, erkek nüfusun %35‟i ücretli olarak çalıĢmaktadır.Kendi hesabına çalıĢan kadın nüfus oranı yaklaĢık %5 ile oldukça düĢük iken, çalıĢan erkek nüfusun %39‟ukendi hesabına çalıĢmaktadır.153

O r a n ı - E r k e kĠ l M e r k e z i i l ç e M e r k e z i B u c a k v ek ö y l e rGrafik:K.1Bayburt Ġlinde Ekonomik Faaliyetlere Göre Ġstihdam Edilenlerin100%90%80%70%60%50%40%30%20%10%0%Ġl ToplamıTarım Hizmet Sanayi ĠnĢaatKaynak:DĠE, 2000 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri154

K a d ı nĠ l M e r k e z i i l ç e M e r k e z i B u c a k v eK ö y l e rGrafik:K.Bayburt Ġlinde Ekonomik Faaliyete Göre Ġstihdam Edilenlerin Oranı-100%90%80%70%60%50%40%30%20%10%0%Ġl ToplamıTarım Hizmet SanayiKaynak:DĠE,2000 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik NitelikleriK. 5. Sanayi Guruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji KullanımıĠlimizdeki mevcut sanayi kuruluĢlarının teknolojileri genellikle eskidir. Yalnız 1997 de el değiĢtiren tuğlafabrikası, hem kapasite artırımı hem de yenileme çalıĢmalarına baĢlatmıĢtır. Ayrıca Plastik Ürünleri sanayiindefaaliyet gösteren tesislerin teknolojileri yenidir. Tesislerin enerji kullanımı ile ilgili sağlıklı bilgi elde edilememiĢtir.K. 6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan ÖnlemlerĠlimizde bulunan sanayi tesisleri sayıca az ve kapasitelerinin düĢük olmaları nedeniyle sanayidenkaynaklanan çevre sorunları yaĢanmamaktadır.K. 6.1 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava KirliliğiĠlimizde hava kirliliğinin önlenmesine yönelik çalıĢmalar kapsamında, ilde kalitesi yüksek kükürt oranıdüĢük kömürlerin kullanılması özendirilmektedir. Ayrıca, her yıl Temiz Hava Programı çerçevesinde kirliliğiönleyici tedbirler Mahalli Çevre Kurulunun kararları, resmi daire ve toplukonutları kapsadığı gibi ilde bulunan küçük sanayi tesislerini de kapsamaktadır.155

K. 6.2 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su KirliliğiBayburt merkezinde alt yapının henüz tamamlanmamıĢ olması nedeniyle Ģehir kanalizasyonuarıtılmadan direk Çoruh nehrine verilmektedir. Ayrıca Ģehrin üst kesiminde Çoruh vadisinde faaliyete geçenküçük sanayi sitesinin de arıtma tesisi bulunmamaktadır. Diğer taraftan, bu sudan DSĠ regülatörleri vasıtasıylayılın belirli dönemlerinde sağlanan sularla Aydıntepe ovasında sulama yapılmaktadır.K. 6.3 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak KirliliğiSanayiinin su kirliliği üzerine etkisi konusunda da bahsedildiği üzere kirliliğe maruz kalan Çoruh nehritaĢıdığı kirlilikle toprak kirliliğine de sebebiyet vermektedir. Altyapı çalıĢmaları devam eden Organize SanayiBölgesi tamamlandığında yapılması gereken arıtma tesisleri su ve toprak kirliliğini sanayi bazında önlemiĢolacaktır.K. 6.4 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü KirliliğiHali hazırda ki yeri, ilimiz merkezindeki sanayi çarĢısında bulunan ve Ģu anda kullanılmakta olan veküçük çapta tamirhane, atölye ve benzeri iĢyerlerini bünyesinde barındıran sanayi çarĢısı mevcuttur. Bu alandabulunan tamirhane, atölye ve benzeri tesislerde çalıĢma saatleri içerisinde azda olsa gürültü meydanagelmektedir.K. 6.5 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan AtıklarĠlimizde Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği‟nde belirtilen atıkları üreten sanayi tesisi ve iĢletmesibulunmamaktadır. Diğer taraftan küçük çaptaki atölye ve iĢleteme kapsamındaki iĢyerlerinin katı atık ve artıklarıbelediye konteynırları vasıtasıyla ana çöplüğe, sıvı atıklar ise kanalizasyon sistemine aktarılmaktadır.K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum PlanıĠlimizdeki sanayii tesislerinin acil durum planı bulunmamaktadır.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Bayburt Sempozyumu, Bayburt‟a Hizmet Vakfı Yayınları -19942 – DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos – 19993 – Yerel Öneri GeliĢtirme Raporu, BAYBURT Türkiye Kalkınma Bankası Aġ. Aralık - 19984 – Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-19995 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri6-2000 Genel Nüfus Sayımı , Nüfusun sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, DĠE7-Doğu Anadolu Projesi Ana Planı,DPT8-10. Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,20029-Ġl Çevre ve orman verileri.2009156

( L ). ULAġIM ALTYAPI VE HABERLEġMEL.1. ALTYAPIL.1.1. Temiz Su SistemiBayburt il merkezi Ģehir Ģebeke suyunun debisi 220 lt/sn.‟dir. Ana isale boruları çelik hat olup, tali yerlerasbest ve PVC borulardan oluĢmaktadır. ġehir Ģebeke suyunun kalsiyum miktarı 78,30 mg/l, magnezyummiktarı 3,98 mg/l, bikarbonat miktarı 241,56 mg/l, klorür miktarı 7,08 mg/l, sülfat miktarı 4,40 mg/l‟dir.Bakteriyolojik açıdan ise Ģehir Ģebeke suyunun CC de kaliform bakteri sayısı, Total Caliform için (23),Fecal Caliform için (0) dır.Yapılan analizler sonucu Ģehir Ģebeke suyunun fiziksel ve kimyasal özelliğinin ĠS 266 (1997)‟ye uygunolduğu tespit edilmiĢtir.L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma SistemiĠlimizde kanalizasyon atıkları hiçbir arıtma iĢlemine tabi tutulmadan Çoruh Nehrine deĢarj edilmektedir.Bayburt Belediyesi tarafından arıtma sistemi ile ilgili olarak ön çalıĢmalara baĢlanmıĢtır.L.1.3. YeĢil AlanlarĠl merkezinde Bayburt Belediyesi Park ve bahçeler Müdürlüğü, park ve çocuk oyun alanı, yeĢil alan veçevre düzenlemeleri, cadde ve bulvarların orta refüjlerinde yeĢillendirme ve ağaçlandırma çalıĢmalarıyapmaktadır.Ġlimizde mevcut yeĢil alan miktarı yaklaĢık 198.000 m 2 dir. KiĢi baĢına düĢen yeĢil alan miktarı ise 5,60m 2 dir. Uygulamada olan imar planındaki hedef olan 7 m 2 ye ulaĢabilmek için ağaçlandırma çalıĢmaları devametmektedirL.1.4. Elektrik Ġletim HatlarıĠlimiz sınırları içerisinde 380 Kv‟lık elektrik iletim hattı bulunmamaktadır. 154 Kv‟lık hatlarla ilgili bilgilerise Tablo:L.1‟de verilmiĢtir.Tablo:L.1 Bayburt Ġlindeki 154 Kv‟lık Elektrik Ġletim HatlarıGÜZERGAH DĠREK SAYISI UZUNLUK(KM)Bayburt-GümüĢhane 59 56,114Bayburt-AĢkale 161 55,697Bayburt-Rize 326 103,788Toplam 546 215,599Kaynak:TEAġ Bölge Müdürlüğü,2002L.1.5. Doğalgaz Boru HatlarıErzincan-GümüĢhane-Trabzon ve Erzincan- Bayburt-Rize doğalgaz boru hattı ilimiz sınırları içindengeçmekte olup 2008 yılı içinde Bayburt iline doğal gaz verılmesine baĢlanmıĢ olup yaklaĢık %50‟ne verilmiĢtir..157

L. 2 ULAġIML.2.1 KarayollarıL.2.1.1 Karayolları GenelBayburt ili, Doğu Karadeniz bölgesinin iç kesimlerinde yer alan ve Doğu Karadeniz bölgesini DoğuAnadolu bölgesine bağlayan E-390 Trabzon-Erzurum karayolu üzerinde bulunmaktadır. Ġl Bayburt-Trabzon,Bayburt-Tirebolu karayoluyla Karadeniz‟e, Bayburt-Erzurum karayoluyla Doğu Anadolu‟ya ve Bayburt-Erzincan karayoluyla orta Anadolu‟ya bağlanmaktadır. Ġlin, çevresindeki bütün illerle ulaĢımı karayoluylasağlanmaktadır.Ġl sınırları içindeki birinci derecede önemli yol Trabzon-Ġran transit yoludur. Trabzon limanından baĢtaOrtadoğu olmak üzere diğer ülkelere yapılan transit taĢımacılık il merkezinden geçmektedir. 1600 metrelikZigana Tüneli‟nin açılması ve yolun uygun hale getirilmesiyle bu güzergah daha aktif hale gelmiĢtir.Ġldeki karayolu ağı 2234 km. olup, bunun 240 km‟ si devlet yolu, 51 km‟ si il yolu ve 1943 km‟ si köyyoludur. Köy yollarının yol cinslerine göre dağılımı Tablo:L.2‟de verilmiĢtir.Tablo:L.2 Yol Cinslerine Göre Köy Yolları EnvanteriYOLUN CĠNSĠYOLUN UZUNLUĞU (Km)Asfalt 698Stabilize 63Tasfiye EdilmiĢ 330Toprak Yol 422TOPLAM 1513Kaynak: Bayburt Ġl Özel Ġdaresi (2009)158

SIRA NOKÖYÜN ADI(MERKEZ ĠLÇE)ADNS NÜFUSUĠL MERKEZĠNEUZAKLIĞI (km)ĠLÇE MERKEZĠNEUZAKLIĞI (km)ĠÇMESUYU DURUMUKANALĠZASYONDOĞAL ARITMATablo: L.3 Köylerin nüfus, su,yol, kanalizasyon ve arıtma durumlarıMERKEZ ĠLÇEYE BAĞLI KÖYLERĠN NÜFUS VE ALTYAPI DURUMLARIKÖY YOLUNUNDURUMUSTABĠLĠZE(km)ASFALT(km)1 AdabaĢı 523 15 - 15 Yeterli Var Yok2 Akçakuzu 81 24 - 24 Yeterli Var Yok3 Aksaçlı 40 26 - 26 Yeterli Var Yok4 Alapelit 285 32 - 32 Yeterli Var Var5 Alıçlık 101 13 - 13 Yeterli Var Var6 Ardıçgöze 46 34 - 2 32 Yeterli Var Var7 Armutlu 95 33 - 33 Yeterli Var Var8 Arslandede 219 30 - 30 Yeterli Var Var9 A.KıĢlak 65 25 - 25 Yeterli Var Yok10 A.Pınarlı 33 23 - 23 Yeterli Var Var11 Aydıncık 109 17 - 17 Yeterli Var Yok12 Balca 427 13 - 13 Yeterli Var Var13 Balkaynak 88 35 - 35 Yeterli Var Var14 Ballıkaya 129 22 - 22 Yeterli Var Var15 Bayırtepe 130 21 - 21 Yeterli Var Yok16 Bayraktar 390 44 - 44 Yeterli Var Var17 Buğdaylı 138 10 - 10 Yeterli Var Var18 Çakırbağ 136 33 - 33 Yeterli Var Var19 Çamdere 81 23 - 23 Yeterli Var Var20 Çamlıkoz 237 38 - 38 Yeterli Var Var21 Çayırözü 264 26 - 26 Yeterli Var Var22 Çerçi 71 41 - 41 Yeterli Var Yok23 Çiçekli 156 15 - 15 Yeterli Var Var24 Çiğdemtepe 377 15 - 15 Yeterli Var Var25 Çorak 102 25 - 25 Yeterli Var Var26 Dağçatı 76 42 - 42 Yeterli Var Yok159

27 Dağtarla 238 28 - 28 Yeterli Var Var28 DaniĢment 516 8 - 8 Yeterli Var Var29 Darıca 281 39 - 39 Yeterli Var Var30 Değirmencik 195 10 - 10 Yeterli Var Yok31 DemirıĢık 17 22 - 22 Yeterli Var Yok32 DikmetaĢ 91 12 - 12 Yeterli Var Yok33 Dövmekaya 98 25 - 25 Yeterli Var Yok34 Erenli 359 2 - 2 Yeterli Var Yok35 Gökçeli 71 26 - 26 Yeterli Var Yok36 Gökler 50 44 - 44 Yeterli Var Yok37 Gökpınar 66 8 - 8 Yeterli Var Yok38 Göldere 71 27 - 27 Yeterli Var Yok39 Güder 13 29 - 29 Yeterli Var Yok40 Güllüce 96 26 - 26 Yeterli Var Var41 Göloba 71 32 - 3 29 Yeterli Var Var42 GümüĢsu 157 8 - 8 Yeterli Var Yok43 Güneydere 122 38 - 38 Yeterli Var Yok44 Güzelce 75 29 - 29 Yeterli Var Yok45 Hacıoğlu 84 20 - 20 Yeterli Var Yok46 Harmanözü 150 14 - 14 Yeterli Var Yok47 Heybetepe 148 13 - 13 Yeterli Var Var48 Kabaçayır 253 12 - 12 Yeterli Var Var49 Karlıca 77 20 - 20 Yeterli Var Yok50 KarĢıgeçit 181 24 - 24 Yeterli Var Yok51 Kavacık 89 16 - 16 Yeterli Var Var52 Kavakyanı 111 31 - 31 Yeterli Var Yok53 Kırkpınar 497 22 - 22 Yeterli Var Yok54 Kitre 180 37 - 37 Yeterli Var Yok55 Koçbayır 104 29 - 29 Yeterli Var Yok56 Kopuz 131 17 - 17 Yeterli Var Var57 Kozluk 165 29 - 29 Yeterli Var Yok58 Kurbanpınar 86 17 - 17 Yeterli Var Yok59 Kurugüney 64 29 - 29 Yeterli Var Var60 Manas 65 28 - 28 Yeterli Var Var61 Mutlu 603 11 - 11 Yeterli Var Yok62 NiĢantaĢı 313 22 - 22 Yeterli Var Var160

63 Oruçbeylı 327 24 - 24 Yeterli Var Var64 Ozansu 277 33 - 33 Yeterli Var Var65 PamuktaĢ 141 36 - 36 Yeterli Var Var66 Pelitli 47 35 - 4 31 Yeterli Var Var67 Polatlı 128 25 - 25 Yeterli Var Yok68 RüĢtü 175 24 - 24 Yeterli Var Yok69 Sakızlı 166 21 - 21 Yeterli Var Yok70 Salkımsu 154 18 - 18 Yeterli Var Var71 Sancaktepe 273 20 - 20 Yeterli Var Yok72 Saraycık 196 26 - 26 Yeterli Var Yok73 Saruhan 71 36 - 36 Yeterli Var Var74 SarımeĢe 208 24 - 24 Yeterli Var Yok75 Seydiyakup 135 20 - 20 Yeterli Var Yok76 Sırakayalar 141 24 - 24 Yeterli Var Var77 Soğukgöze 128 33 - 33 Yeterli Var Yok78 Söğütlü 300 17 - 17 Yeterli Var Yok79 Taht 253 22 - 22 Yeterli Var Yok80 TaĢburun 48 43 - 43 Yeterli Var Var81 TaĢkesen 127 9 - 9 Yeterli Var Yok82 TaĢocağı 366 23 - 23 Yeterli Var Var83 Tepetarla 51 8 - 8 Yeterli Var Var84 Tomlacık 148 26 - 26 Yeterli Var Var85 Uğrak 385 13 - 13 Yeterli Var Yok86 Uğurgeldi 112 25 - 25 Yeterli Var Var87 Uluçayır 161 12 - 12 Yeterli Var Yok88 Üzengili 113 36 - 36 Yeterli Var Yok89 Yanıkçam 169 33 - 33 Yeterli Var Var90 Yaylalar 37 29 - 29 Yeterli Var Yok91 Yazyurdu 278 37 - 37 Yeterli Var Yok92 Yedigöze 126 19 - 19 Yeterli Var Yok93 Yeniköy 43 38 - 38 Yeterli Var Yok94 Yerlice 65 17 - 17 Yeterli Var Var95 YeĢilyurt 427 12 - 12 Yeterli Var Yok96 Yolaltı 379 9 - 9 Yeterli Var Yok97 Yoncalı 304 51 - 51 Yeterli Var Yok98 YukarıkıĢlak 45 30 - 30 Yeterli EKSĠK Yok161

SIRA NOKÖYÜN ADI(AYDINTEPE ĠLÇE)ADNS NÜFUSUĠL MERKEZĠNEUZAKLIĞI (km)ĠLÇE MERKEZĠNEUZAKLIĞI (km)ĠÇMESUYU DURUMUKANALĠZASYONDOĞAL ARITMA99 Maden 216 19 - 19 Yeterli Var Var100 Ağoren 229 55 - 55 Yeterli Var Yok101 Akduran 113 31 - 31 Yeterli Var Var102 Gençosman 331 21 - 21 Yeterli Var Var103 AĢ.Çımağıl 81 49 - 49 Yeterli Var Var104 BaĢçımağıl 347 42 - 42 Yeterli Var Yok105 Çalıdere 341 31 - 31 Yeterli Var Var106 DemirkaĢ 280 33 - 33 Yeterli Var Yok107 Gezköy 138 14 - 14 Yeterli Var Yok108 Helvaköy 267 33 - 33 Yeterli Var Var109 Ġğdir 80 49 - 49 Yeterli Var Yok110 Kıratlı 120 23 - 23 Yeterli Var Yok111 Kopköy 663 35 - 35 Yeterli Var Var112 Masat 856 32 - 32 Yeterli Var Var113 Ortaçımağıl 180 46 - 46 Yeterli Var Var114 Örence 864 27 - 27 Yeterli Var Var115 Petekkaya 34 33 - 33 Yeterli Var Var116 Sığırcı 112 37 - 37 Yeterli Var Yok117 TaĢçılar 83 41 - 41 Yeterli Var Yok118 Yaylapınar 355 31 - 31 Yeterli Var VarAYDINTEPE ĠLÇESĠNE BAĞLI KÖYLERĠN NÜFUS VE ALTYAPI DURUMLARIKÖY YOLUNUNDURUMUSTABĠLĠZE(km)ASFALT(km)1 Akbulut 262 16 7 16 Yeterli Var Var2 Alaca 55 34 19 34 Yeterli Var Var3 AĢ.Kırzı 531 12 4 12 Yeterli Var Var4 BaĢpınar 54 31 15 31 Yeterli Var Var5 Çatıksu 634 25 9 25 Yeterli Var Var6 Çayırköprü 148 16 9 16 Yeterli Var Var162

SIRA NOKÖYÜN ADI(DEMĠRÖZÜ ĠLÇE)ADNS NÜFUSUĠL MERKEZĠNEUZAKLIĞI (km)ĠLÇE MERKEZĠNEUZAKLIĞI (km)ĠÇMESUYU DURUMUKANALĠZASYONDOĞAL ARITMA7 Çiğdemlik 202 22 13 22 Yeterli Var Yok8 Dumlu 20 42 34 6 36 Yeterli Var Yok9 Erikdibi 264 20 12 20 Yeterli Var Yok10 GümüĢdamla 269 27 4 27 Yeterli Var Yok11 Günbuldu 23 41 26 27 14 Yeterli Var Var12 Ġncili 319 20 4 20 Yeterli Var Var13 Kavlatan 107 48 43 6 42 Yeterli Var Yok14 Kılıçkaya 56 27 18 27 Yeterli Var Yok15 Pınargözü 327 31 16 31 Yeterli Var Var16 SırataĢlar 153 24 15 24 Yeterli Var Yok17 Sorkunlu 33 32 16 32 Yeterli Var Yok18 Suludere 52 30 14 30 Yeterli Var Yok19 ġalcılar 69 29 11 29 Yeterli Var Yok20 Yanoba 59 24 8 24 Yeterli Var Yok21 Yapracık 11 22 7 22 Yeterli Var Yok22 Yazlık 16 31 15 31 Yeterli Var Yok23 Yk.Kırzı 524 22 7 22 Yeterli Var YokDEMĠRÖZÜ ĠLÇESĠNE BAĞLI KÖYLERĠN NÜFUS VE ALTYAPI DURUMLARIKÖY YOLUNUNDURUMUSTABĠLĠZE(km)ASFALT(km)Akyaka 112 43 16 - 43 Yeterli Var Yok2 BayrampaĢa 116 35 6 - 35 Yeterli Var Yok3 Çağıllı 19 42 15 - 42 Yeterli YOK Yok4 Çakırözü 179 33 3 - 33 Yeterli Var Var5 ÇatalçeĢme 189 34 8 - 34 Yeterli Var Yok6 Çimentepe 95 50 17 - 50 Yeterli Var Var7 Damlıca 158 55 27 - 55 Yeterli Var Yok8 DevetaĢı 151 38 13 - 38 Yeterli Var Yok9 Elmalı 182 57 31 - 57 Yeterli Var Var163

10 Eymur 205 34 7 - 34 Yeterli Var Yok11 Güçlü 50 36 10 - 36 Yeterli Var Yok12 Güvercindere 24 33 7 - 33 Yeterli Var Yok13 IĢıkova 83 36 10 - 36 Yeterli Var Yok14 Kalecik 669 52 24 - 52 Yeterli Var Var15 KarayaĢmak 62 32 4 - 32 Yeterli Var Yok16 Kavaklı 233 54 20 - 54 Yeterli Var Yok17 Otlukbeli 83 48 23 5 43 Yeterli Var Yok18 Petekli 140 52 23 - 52 Yeterli Var Yok19 Pınarcık 88 39 13 - 39 Yeterli Var Yok20 Serenli 257 57 30 - 57 Yeterli Var Var21 Yakupabdal 287 48 20 - 48 Yeterli Var Var22 YazıbaĢı 204 39 13 - 39 Yeterli Var Var23 Yelpınar 127 21 10 - 21 Yeterli Var Var24 Yk.DikmetaĢ 236 48 25 - 48 Yeterli Var Yok25 Yk.Pınarlı 98 24 7 - 24 Yeterli Var YokKaynak: Bayburt Ġl Özel Ġdaresi (2009)Bayburt ili ve ilçelerine ait köylerin nüfus, yol, su, kanalizasyon ve arıtma durumlarıgösterilmiĢtir.Tablo: L3 teTablo : L.4 Bayburt Ġl Merkezinin KomĢu Ġllere ve Diğer Önemli Merkezlere Uzaklığı ( Km.)ĠLĠN ADI UZAKLIK ( KM. ) ĠLĠN ADI UZAKLIK ( KM. )ANKARA 790 GÜMÜġHANE 76ĠSTANBUL 1.126 ORDU 352ĠZMĠR 1.372 TRABZON 176BURSA 1.136 GĠRESUN 306ANTALYA 1.310 RĠZE 252ERZURUM 124 Aydıntepe ( ilçe ) 20ARTVĠN 331 Demirözü ( Ġlçe ) 32Kaynak:Karayolları Bölge Müdürlüğü 2009Bayburt il merkezinin önemli il merkezlerine ve ilçelerine uzaklıkları Tablo : L.4‟de verilmiĢtir.164

L.2.1.2. UlaĢımın PlanlanmasıKentte 400-450 arası minibüs, 90 civarında otobüs günlük olarak ortalama 2 defa yolcu nakliyapmaktadır. Bunun sonucu olarak günde ortalama 10.000 civarında yolcu taĢınmaktadır. Kent merkezineulaĢım 4 koldan yapılmaktadır. ġehir merkezine kamyon, otobüs, minibüs ve kamyonetlerin giriĢ ve çıkıĢlarıdüzenlenmektedir.Yaya ve araçların sık karĢılaĢtıkları kavĢaklarda sinyalizasyon sistemi devreye sokulmuĢtur. Araçlardankaynaklanan hava kirliliğini önlemek için araç muayeneleri ve egzoz emisyon ölçümler kontrolleri artırılmıĢtır.L.2. 1.3 Toplu TaĢım SistemleriĠlde demiryolu ve havayolu ulaĢım imkanı bulunmamaktadır. Demiryolu ulaĢımı Erzurum ( AĢkale ) veErzincan illerinden, havayolu ulaĢımı ise Erzurum ve Trabzon hava limanlarından sağlanmaktadır. Ancak ileyakınlığı ve daha fazla ulaĢım hattına hizmet verebilme imkanı nedeniyle Erzurum havalimanı tercihedilmektedir. Denizyolu ulaĢımı ise Trabzon limanından sağlanmaktadır.L.2.1.4 Kent Ġçi YollarKent içinde trafik akımını hızlandırmak için tek yönlü yol ve park uygulaması yasağına geçmeçalıĢmaları baĢlatılmıĢtır. Toplu taĢımacılığı teĢvik etmek amacıyla minibüs hat güzergahları Ġl TrafikKomisyonunca tespit edilerek uygulamaya geçilmiĢtir.Ġl merkezinden köy ve kasabalara yolcu nakliyatı yapan araçların bekleme ve park yapabileceklerialanların belirlenmesi için çalıĢmalara baĢlanmıĢtır. Diğer taraftan, bitme aĢamasında olan küçük sanayisitesinin faaliyete açılmasıyla Ģehir merkezinde bulunan atölyelerin, odun ve kömür depoları ile toptancıiĢyerlerine ait depoların il merkezi dıĢına çıkartılması planlanmaktadır.L.2.1.5. Araç sayıları2008 yılıitibariyle ilimiz trafiğine kayıtlı arç sayıları toplamı 8.759 adettir.2009 YILI TRAFĠĞE KAYITLI ARAÇ SAYISIAMBULANS 33 KURTARICI 5ARAZĠ TAġITI-JEEP 26 M. BĠSĠKLET 622ÇEKĠCĠ 20 MĠNĠBÜS 508ÇÖP KAMYONU 17 MOTOSĠKLET 457DAMPERLĠ KAMYON 143 OTOBÜS 93DAMPERLĠ KAMYONET 9 OTOMOBĠL 3.514ĠTFAĠYE-ARAZÖZ 9 ÖZEL AMAÇLI 65KAMYON 379 RÖMORK 1KAMYONET 455 TANKER 15KAPALI KASA KAMYON 35 TRAKTÖR 2.151KAPALI KASA KAMYONET 542 TRANSMĠKSER 2KARAVAN (Motorlu) 1 YARI RÖMORK 26Kaynak : Ġl Emniyet Müdürlüğü (2009)TOPLAM 8.759165

L.2.2. DemiryollarıĠlimizde kent içi veya Ģehirlerarası raylı sistem taĢımacılığı bulunmamaktadır.L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir TaĢımacılığıĠlimizde sınır aĢan sulardan Çoruh Nehri bulunmasına karĢın taĢımacılıkta kullanılmamaktadır.L.2.4. Hava YollarıĠlimizde Havayolu bulunmamaktadır.L.3. HaberleĢmeĠlimizdeki telefon hatları ile ilgili bilgiler aĢağıda çıkarılmıĢtır;ġehir Merkezi telefon Ģebeke kapasitesi:18 070ġehir Merkezi santral kapasitesi : 8 647Bağlı Bulunan abone sayısı : 8 240Yer altından çalıĢan abone sayısı : % 30Havai çalıĢan abone sayısı : %70Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2009L.4. Ġlin Ġmar DurumuYerleĢimi M.Ö. ki yıllara dayanan Bayburt kenti çeĢitli medeniyetlerde yerleĢim yeri olarak kullanılagelmiĢtir.Vilayet merkezi olması ile yeni imar planlaması çalıĢmalarının yanı sıra daha özenli yeĢil alan birimleride gerçekleĢtirilmeye çalıĢılmaktadır. Cumhuriyet Döneminde çağdaĢ anlamda imar çalıĢmalarına baĢlanılmıĢbulunan beldede, birkaç kere imar düzenlemesi hazırlanmıĢ olup büyük oranda uygulamalarıgerçekleĢtirilmiĢtir.Sağlıklı bir yerleĢim,Ģehircilik oluĢumu için öngörülen imar düzenlemeleri ve beraberindeki yeĢil alanuygulamaları da önemli ve gereklidir.Kent içinden Çoruh Nehrinin geçiyor olması ve önerilen çeĢitli yeĢil alan birimleri, tarihi yerlerin, resmive özel kuruluĢların çevre düzenleme çalıĢmalarının zamanla gerçekleĢtirilmesi ile kent daha güzel, sağlıklı veyaĢanabilir bir yer olma özelliğine kavuĢabilecektir.KENTĠN TARĠHĠ GELĠġĠMĠ:Kentin tarihi mevcut kaynaklara göre M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanmaktadır.(Ġl Yıllığı,1967) Urartular,Persler, Romalılar, Bizanslılar ve sonraki yıllarda çeĢitli Türk boylarının eline geçen bayburt, I. DünyaSavaĢında Rus iĢgaline uğramıĢ, 21 ġubat 1918‟de bu iĢgalden kurtulmuĢtur.Bayburt yakın zamana kadar GümüĢhane ilinin ilçesi olarak kalmıĢ, 15 Haziran 1989 tarihinde ilmerkezi olma konumuna kavuĢmuĢtur.Osmanlılar Dönemine kadar kale kenti olarak geliĢen Bayburt, Osmanlılar zamanında Çoruh Nehri veĠpek yolu boyunca geliĢimini devam ettirmiĢtir. Tarihi Ġpek Yolu üzerinde bulunması nedeniyle zamanlakervansaraylar, camiler ve medreseler çevresinde iskan alanlarının oluĢumu gözlenmektedir.Kentin Cumhuriyet Dönemine kadar imarlı geliĢmesi hakkında bilgiye rastlanmamıĢtır. Ġlk imar planlamaçalıĢması Cumhuriyet Devrinde olmuĢtur.166

KENTĠN ĠMAR PLANLAMA DÖNEMLERĠKentin imar planlaması çalıĢmaları, sırası ile Ģu Ģekilde geliĢme göstermektedir. (Anonymous,1999)1-Yabancı bir müellif tarafından 1930‟larda yapılmıĢ olan imar planlaması çalıĢmaları,2-Yüksek Mimar Muzaffer TUĞ tarafından hazırlanan imar planı 1948 yılında onanmıĢtır,3-Yüksek Mimar, ġehir plancısı Tuğrul AKÇURA ‟nın hazırlamıĢ olduğu imar planı 1968 yılında onanmıĢtır,4-Ġller Bankası Genel Müdürlüğünün yaptığı revizyon imar planlaması çalıĢmaları 1976 yılındaonanmıĢtır.5-Yüksek Mimar, ġehir Plancısı Esat TURAK ‟ın hazırlamıĢ bulunduğu imar planı çalıĢması 1984 yılındaonanmıĢtır.Ġl merkezi olduktan sonra, yeni bir imar planı revizyon çalıĢması ġehir Plancısı Mehmet Murat ÇALIKtarafından hazırlanmıĢ olup, 1998 tarihinde onanmıĢtır.Mevcut durumda kentin imar yapılaĢması en son onanlı yeni imar planına göre olmaktadır.KENTĠN MEVCUT FĠZĠKĠ, SOSYO-EKONOMĠK KÜLTÜREL DURUMU VE MEKAN ORGANĠZASYONU1998 yılı onanlı son imar planına göre, 38.000 nüfusu ile mevcut 770 ha. alan üzerindeki kent, ileriki 20yılda nüfus artıĢı ile 78.000 kiĢinin yaĢayabileceği öngörülerek kent geliĢiminin toplam 1750 ha. yayılabileceğiplanlanmıĢtır.Ġmar planlama çalıĢmalarında, 3194 sayılı Ġmar Kanununu da öngördüğü üzere, kiĢi baĢına 7 m2 yeĢilalan kullanımı büyük oranda gerçekleĢtirilmeye çalıĢılmaktadır.Kent üzerinde bulunduğu topografyası gereği oldukça tepelik ve yamaç alanlar üzerinde Erzurum-Trabzon karayolu ve Çoruh Nehri vadisi boyunca yayılma ve geliĢme göstermektedir. Kent içinden geçenÇoruh nehri, kente ayrı bir güzellik, ekolojik ve rekreatif bir ortam kazandırmaktadır.Kent içinde irili ufaklı bir çok çay bahçesi, çocuk bahçesi, ayrıca tesislerin veya konutların bahçelerinehir vadisi boyunca yer almıĢlardır. Nehrin üzerinde beĢ ayrı yerde bulunan köprüler kentin her iki yakasınıbirbirine bağlamakta, kente ayrı bir güzellik kazandırmaktadır.Kentin orta kesiminde iskan dıĢı kalan, yakın zamana kadar sadece iki yatırın bulunduğu ġehit OsmanTepesi olarak bilinen kayalık ve tepelik alan,valilik ve belediyenin iĢbirliği ile halkın kenti panoramik olarakgörebildiği, çocuk bahçelerinin ve oturma teraslarının yer aldığı güzel bir kent mekan birimine dönüĢtürülmüĢtür.Kent içinde eski 12 mahalleye ilaveten 2 yeni mahalle ile 14 mahalle bulunmaktadır. Mahallebirimlerinde yapılaĢmalar imar planının öngördüğü üzere olmuĢ ve altyapı gereksinimleri büyük orandagiderilmiĢtir. Kent içinde 350-400 hanede takriben 4.000 kiĢi gecekonduda yaĢamaktadır. (Anonymous,1999)Kent, çevredeki kırsal alanlardan sürekli göç almanın yanı sıra dıĢarıya, batıdaki kentlere, yurt dıĢınagöç vermektedir (Kırzıoğlu,1998). Ovaların tamamının sulamaya açılmamıĢ olması, arazi mülkiyetindekidengesizlik, mevcut çiftçi nüfusunun artması, fazla nüfusu istihdam edebilecek iĢ sahalarının bulunmayıĢı kentdıĢına göçü zorunlu kılmaktadır.Kentin eski yerleĢim dokusu kale eteklerinde, saat kulesi çevresi ve Çoruh Nehri boyunca oluĢagelmiĢtir. Yörenin özgün mimarisine sahip 50-60 civarında sivil yapı örneği , Anıtlar Kurulunca tescil edilmiĢolup, koruma altındadır. Kent kalesi ve çevresi için ayrı bir koruma imar planlaması ile çevre- yapılaĢmakriterleri belirlenerek yeni çevre düzenlemesi, restorasyon çalıĢmaları devam etmektedir.Kent içinde, özellikle Çoruh Nehri boyunca yer alan Genç Osman, ġehit Nusret parkları ile birliktebelediyece yapılmakta olan yeni bir düzenleme ile, yaya dolaĢma yolları, oturma, dinlenme mekanları ve kalearkası ile Çoruh Nehri kıyıları boyunca yeni mesire alanlarının düzenlenmesi planlanmaktadır.167

L.5.Ġldeki Baz Ġstasyonları Sayısı2009 yılı itibariyle ilimizde kurulu bulunan baz istasyonu sayısı 72 dir.Bu istasyonların kurulu bulunduğu yerler ve olması gereken limit değerler Tablo:L.5 de verilmiĢtir.Tablo. L.5:Bayburt Ġlinde Bulunan baz Ġstasyonlarına Ait BilgilerFĠRMA BAZ ĠSTASYONUNUN YERĠ KOORDĠNATLAR OLMASI GEREKEN LĠMĠT DEĞERTURKCELL KAÇAKLAR MEVKĠĠ N:401035E:402331 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAKUġBURNU TEPESĠ VĠLAYETTURKCELLORMANI N:401333E:401401 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL DEMĠRÖZÜ SU DEPOSU N:401076E:395331 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL AKġAR BELDESĠ N:402107E:400023 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAÖRENCE KÖYÜ TV VERĠCĠLERĠTURKCELLÜZERĠ N:401125E:401712 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL KOPDAĞI KAYAK TESĠSLERĠ N:400303E:402725 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL AġAĞI KOP KÖYÜ N:400215E:403006 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAOBA DERESĠ UZUNDAĞ MEVKĠĠTURKCELLBEġPINAR N:400100E:405148 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL KONURSU MEVKĠĠ N:402345E:401534 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL ġEHĠT OSMAN TEPESĠ YANI N:401557E:401305 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL HARMANÖZÜ MEVKĠĠ N:401125E:401712 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL BAYBURT PASĠF RL YANI N:401531E:401454 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL SOGANLI RL BĠNASI / BAYBURT N:403015E:401305 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL TV VERĠCĠLERĠ YANI AYDINTEPE N:402356E:400810 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLCUMHURĠYET CAD.NO:26DÖNERCĠ HACIBABA N:401530E:401334 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLYANIKÇAM KÖYÜ TRT VERĠCĠLERĠÜSTÜ N:402103E:402932 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLBAġPINAR KÖYÜ SANDIKKAYAMEVKĠĠ AYDINTEPE N:402600E:400200 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLKIRKPINAR KÖYÜ YILANLIDAĞTEPESĠ N:401635E:395716 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLMADEN BELDESĠ MAġAT KÖYÜBOZOĞLAN TEPESĠ N:401050E:403337 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAKUSMER YAYLASI GÜNEYĠNDEKĠTURKCELL ÇUKUYURDU TEPESĠ/AYDINTEPE N:402815E:401028 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVEYSEL MAH. SU KÜMESĠ MEVKĠĠTURKCELLNO:3 N:401523E:401356 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLELMALI KÖYÜ CAMLARIN SIRTI /DEMĠRÖZÜ N:400005E:394315 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLBAYBURT DEMĠRÖZÜ YOLUDANĠġMENT KÖYÜ N:401452E:400923 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLGENÇ OSMAN MAH. TURGUTÖZAL BUL. ORHUN SOK. NO:33 N:401449E.401359 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELL PETEKKAYA KÖYÜ N:400944E:403921 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLTUZCUZADE MAH. SUCIKANMEVKĠĠ NO:18 N:401515E:401309 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDATURKCELLCUMHURĠYET CAD.DÖNERCĠHACIBABA YANI NO:26 N:401530E:401334 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDA168

TURKCELL ġEHĠT OSMAN TEPESĠ N:401557E:401305 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEASLANDAĞI KUBURNU TEPESĠVĠLAYET ORMANI N:401408E:401323 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEBELEDĠYE SU DEPOSU MEVKĠĠDEMĠRÖZÜ N:401007E:395318 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEġĠNGAH MAH.ġEHĠT OSMANMEVKĠĠ N:401559E:401309 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEMADEN KÖYÜ AVEA KULESĠMEVKĠĠ N:401032E:402414 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEÖRENCE KÖYÜ TURKCELLKULESĠ MEVKĠĠ N:400647E:402517 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEAKġAR BELDESĠ TURKCELLKULESĠ YANI N:402108E:400049 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONE MERKEZ ÇĠÇEKLĠ KÖYÜ N:402222E:400728 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEKONURSU BELDESĠ TVVERĠCĠLERĠ YANI N:401737E:402108 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEKONURSU BELDESĠ ZĠYARATTEPESĠ SEMT SAHASI YANI N:401457E:402257 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONE SOĞANLI R/L AYDINTEPE N:403051E:401302 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONE AYDINTEPE TV VERĠCĠLERĠ YANI N:402356 E:400810 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONE BAYBURT R/L ĠSTASYONU N:401531E:401524 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEESENTEPE MAH. SEBAHATTĠNTÜRKOĞLU CAD. NO:34/2 N:401516E:401301 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEġEYH HAYRAN MAH.DEDEKORKUT CAD. NO:46TĠCARET ODASI Ġġ MERKEZĠ N:401530E:401332 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEÇAYIRYOLU BELDESĠ /DEMĠRÖZÜ N:401346E:395559 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONESĠNGAH MAH. ġEHĠT OSMANMEVKĠĠ N:411057E:401309 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEġEHY HAYRAN DEDEKORKUTCAD. NO:40 TĠCARET ODASI N:401531E:401332 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVODAFONEBAYBURT-ERZĠNCAN YOLU 3.KMYURT BĠNASI ĠLERĠSĠ N:401453E:401104 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEATUZCUZADE MAH.DEDEKORKUTCAD.ĠMARYOLU SOK NO:46 N:401544E:401333 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEABAYBURT ASLANDAĞIKUġBURNU MEVKĠĠ N:401319E:401407 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAESKĠ BELEDĠYE SU DEPOSUMEVKĠĠ AYDINTEPE N:371007E:331341 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAġEHĠT OSMAN TEPESĠ TÜRKCELLĠSTASYONU YANI N:401555E:401307 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAESENTEPE MAHALLESĠ R/LMEVKĠĠ DEMĠRÖZÜ N:400957E:395257 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAÖRENCE KÖYÜ TURKCELLKULESĠ MEVKĠĠ N:402448E:400707 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAAKġAR BELDESĠ TURKCELLKULESĠ YANI N:402100E:400031 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAKOP DAĞI KAYAK MERKEZĠMEVKĠĠ N:400302E:402745 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAMADEN KÖYÜ TURKCELL KULESĠMEVKĠĠ N:401028E:402413 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEANĠHAT ÜÇYILDIZ CAD. 1 NOLUSAĞLIK OCAĞI KARġISI YÜCELAPT. NO:67 N:401515E:401313 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEA BEġPINAR BEL. YÜZBAġI KÖYÜ N:400439E:395424 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDA169

AVEAAVEAAVEAAVEAAVEATRT VER. / DEMĠRÖZÜKÖYĠÇĠ MEVKĠĠ SU DEPOSU YANI /KONURSU N:402349E:401533 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAVEYSEL EFENDĠ MAH. ATKAYASIMEVKĠĠ N:401533E:401402 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAGENÇ OSMAN MAH. SANAYĠCAMĠĠ N:401339E:401501 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDASOĞANLI DAĞI SAĞANLI R/L /AYDINTEPE N:403051E:401302 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDADEMĠRÖZÜ YOLU KREDĠYURTLAR KURUMU ÜSTÜBEYDAĞI TEPESĠ N:401507E:401120 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEA MASAT KÖYÜ BOZOĞLAN TEPESĠ N:401043E:403330 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAKIRKPINAR KÖYÜ MEVCUTAVEAĠSTASYONU YANI N:401636E:395723 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEABEġPINAR BELDESĠ TT SANTRALĠ/ BEġPINAR N:400217E:395111 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAMASAT KÖYÜ KARġI TEPEMEVCUT ĠSTASON YANI N:401050E:403336 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEA KĠTRE KÖYÜ KIRAN MEVKĠĠ N:401858E:395201 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAYURTKUR DSĠ LOJMANLARIKARġI TEPESĠ N:401449E:401208 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEANĠHAT ÜÇYILDIZ CAD. YÜCELAPT. NO:67 N:401516E:401324 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEATUZCUZADE MAH.DEDEKORKUTCD.ĠMAR YOLU SK.NO:46 N:401530E:401332 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAYOLALTI KÖYÜ ORGANĠZESANAYĠ KARġISI TARLA N:401727E:400855 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAAVEAHARMANÖZÜ KÖYÜ GSM KULEYANI N:401122E:401718 LĠMĠT DEĞERĠN ALTINDAKaynak: Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu – Erzurum Bölge Müdürlüğü (2009)YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-19992 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri3-Doğu Karadeniz Bölgesel GeliĢme Planı, (DOKAP)-20004-10. Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,2002170

M ). YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUSM. 1 KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMAM. 1.1 Kentsel AlanlarKentsel alanda genelde karıĢık arazi kullanımı gözlenmektedir. Yasalara rağmen, kentsel arazikullanımı etkin bir Ģekilde yönlendirecek ve denetimini sağlayacak imar planları yoktur. Dahası, il merkezindebile kentsel planlama konularında çalıĢacak yeterli teknik personel bulunmamaktadır.M. 1.1.1 Doğal Özelliklerin Kent Formuna EtkileriYukarı Çoruh havzasında bulunan Bayburt kent merkezi, deniz seviyesinden 1550 m. yüksekliktekurulmuĢ tarihi bir yerleĢim alanıdır. ġehrin hemen kuzey kesiminde ünlü Bayburt kalesi ( 1660 ) yer alır.ġehirde ilk yerleĢimlerin kale içinde olduğu daha sonra kalenin güneyine bakan eteklerinde devam ettiğibilinmektedir. ġehrin diğer mahalleleri kent merkezinin doğusunda yer alan Duduzar tepesi ile batısında yeralan ġehit Osman tepesi eteklerinde yer alır. Kent merkezi bu üç coğrafi alan arasına adeta sıkıĢmıĢvaziyettedir. Bu haliyle Çoruh nehrinin her iki yakasına dağılmıĢ olan mahalleleri ile toplu bir form arz eder.ġehrin merkezini oluĢturan cumhuriyet caddesi, Çoruh nehrinin batı kıyısından güneyden kuzeye doğrukaleye kadar uzanır. Diğer caddeler ve sokaklar bu caddeye açılır. ġehrin son yıllarda Çoruh vadisi boyunca,Bayburt-Erzurum karayolu ile Bayburt-Trabzon karayolu istikametinde geliĢtiği gözlenmektedir.M. 1.1.2 Kentsel Büyüme DeseniBayburt kent merkezi büyüme deseni Ģehrin eski yerleĢim alanının Güneydoğusu olan Bayburt-Erzurum yönünde Çoruh havzası boyunca, Güneybatısı olan Bayburt-GümüĢhane karayolu güzergahıboyunca ve Kuzeybatısı olan Çoruh vadisi boyunca olmaktadır.M. 1.1.3 Planlı Kentsel GeliĢme AlanlarıBayburt Belediyesi tarafından kentsel dönüĢüm ve geliĢim planlaması çalıĢmaları baĢlatılmıĢtır.M. 1.1.4 Kentsel Alanlarda YoğunlukBayburt ili 2007 Genel Nüfus Tespit sonuçlarına göre; Bayburt il nüfusunun % 42‟si ( 32.546 kiĢi )Ģehirlerde, % 58‟i ( 44.063 kiĢi ) köylerde yaĢamaktadır.Bayburt kent alanında yoğunluk, kentin merkezi kesimlerinde görülür. Bu alanlar,merkezlerine ve resmi dairelere yakın olan yerlerdir.alıĢ-veriĢM. 1.1.5 Kentsel Yenileme AlanlarıBu konuda yapılan herhangi bir çalıĢma yoktur.M. 1.1.6 Endüstri Alanları Yer SeçimiĠlde sanayi tesisi bulunmamaktadır. Bayburt‟ta halen faaliyet gösteren küçük sanayi tesisleri öncekiyıllarda belediyenin teĢvikiyle yaptırılan iĢyerlerinde hizmet vermektedir. Küçük sanayiinin daha sağlıklı birortamda hizmet vermesini temin etmek maksadıyla kentin Güneydoğu yönünde, Bayburt-Erzurum karayoluüzerinde 180 iĢyeri ve sosyal tesisten oluĢan Küçük Sanayi Sitesi Çoruh Vadisi içine kurulmuĢtur. 1998 yılıyatırım programına alınan Organize Sanayi Bölgesi için yer seçimi sonuçlanmıĢ olup, merkez ilçe KayıĢkıranmevkiinde 2.183.877 m 2 arazinin kamulaĢtırma çalıĢmaları bitip, 2005 yılında itibaren faaliyete girmiĢler.M. 1.1.7 Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli AlanlarTurizm, sulak alanlar ve milli parklar bölümünde bahsedilmiĢtir171

M. 1.2 Kırsal AlanlarM. 1.2.1 Kırsal YerleĢme DeseniBayburt ve çevresi fiziki coğrafyasına bakıldığında yerleĢim yerleri dağınık bir yapıda ve vadiiçlerindedir. Vadiden akan bir dere kenarında bulunan yerleĢim alanı; bağ ve bahçelere yakın adeta bunlarla içiçedir. Köy yerleĢimlerinin büyük bir kısmı toplu form gösterir. Yöre, özellikle köyler dıĢarıya önemli ölçüde göçvermektedir. Bunun etkisi daha çok köylerde görülmektedir. Son yıllarda köy yerleĢim yerlerinde konutyapımında inĢaat malzemesi olarak; taĢ, tuğla ve sac sıkça kullanılmaktadır.M. 1.2.2 Arazi MülkiyetiBayburt Ġli kırsal alanında kadastrosu yapılan 176 yerleĢim biriminde143.720 parselin ölçümü ve tespiti yapılmıĢ olup bu parsellerin toplam yüzölçümü 2.393.308. dekardır.39.517 parseli ( 21.702 ) dönümü yerleĢim yeri, 92.473 parseli ( 1.293.328 ) dönümü tarım arazisi,9963 parseli ( 299.840 ) dönümü çayır mera, 1.766 parseli ( 637.357 ) dönümü boĢ arazi, 132 parseli 140.078dönümü ormanlık alandır. Bu durumda Bayburt ili kırsalında ki taĢınmazların % 1‟ni yerleĢim alanları, % 54‟ünütarım alanları, % 13‟ünü çayır-meralar, % 27‟sini hali hazır araziler ( boĢ araziler ) ile % 5 „ini de ormanlıkalanlar oluĢturmaktadır.Tablo:M.1. Bayburt Ġlinin Arazi DağılımıKAMU ARAZĠSĠ( m 2 )HAZĠNE ARAZĠSĠ( m 2 )BELRDĠYEARAZĠSĠ( m 2 )ÖZEL ARAZĠSĠ( m 2 )GENEL TOPLAM( m 2 )9.755.320 862.061.895 7.140.665 1.513.350.373 2.393.308.253M. 2 ALTYAPIM. 3 BĠNALAR VE YAPI ÇEġĠTLERĠKentleĢme olgusu ile birlikte yüzyıllardır konut ihtiyacı “ev” ile çözümlenirken son yıllarda aparmandenilen yapı tarzı benimsenmiĢtir.ApartmanlaĢmada geleneksel Bayburt evindeki oturma, yatama, yeme, yıkanma gibi birden çokfonksiyonları içerisinde barındıran “oda” ların yerini her fonksiyon için ayrılmıĢ odaları olan yapı biçimi almıĢtır.M. 3.1 Kamu BinalarıĠlimizdeki kamu binalarının bir çoğu, Bayburt‟un 1989 yılında il statüsüne kavuĢmasıyla birlikteprojelendirilerek yapılmıĢtır. Bu binalar mevcut nüfusun üstünde hizmet verebilecek kapasite ve kullanımdaolup betonarme olarak inĢa edilmiĢtir.ġehirde son yıllarda meydana gelen geliĢmeye paralel olarak imar planı da çeĢitli değiĢikliklergörmüĢtür. Kentin coğrafi ve fiziksel durumu dikkate alınarak yapılan değiĢiklikler daha çok Ģehrin yakınçevresinde yoğunlaĢtırılmıĢtır172

M.3.2. OkullarS.N. OKULUN ADI OKUL TÜRÜPANSİYONKAPASİTESİÖĞRENCİ SAYISIERKEK KIZ TOPLAM1 ġehit Erdal Eraslan Ġlköğretim Okulu ĠLKÖĞRETĠM * 73 80 1532 ġehit Oktay AltuntaĢ Ġlköğretim Okulu " * 176 169 3453 Çatıksu Ġlköğretim Okulu " * 69 68 1374 ġehit Muammer Gür Ġlköğretim Okulu " * 71 61 1325 Akbulut Ġlköğretim Okulu " * 12 9 216 AĢağı Kırzı Ġlköğretim Okulu " * 31 31 627 Çayırköprü ġ.Murat Sancar Ġ.Ö.O. " * 5 5 108 Çiğdemlik Ġlköğretim Okulu " * 6 8 149 Erikdibi Ġlköğretim Okulu " * 15 12 2710 GümüĢdamla Ġlköğretim Okulu " * 12 9 2111 Kavlatan Ġlköğretim Okulu " * 6 7 1312 Pınargözü Ġlköğretim Okulu " * 10 12 2213 SırataĢlar Ġlköğretim Okulu " * 8 7 1514 ġehit Kazim Yazar Ġlköğretim Okulu " * 10 13 23AYDINTEPE İLÇE TOPLAMI " * 504 491 995DEMİRÖZÜ İLÇESİ1 Demirözü Ġlköğretim Okulu ĠLKÖĞRETĠM * 113 131 2442 Demirözü 75. Yıl Yatılı Ġlköğretim Bölge Oku. " 320 185 175 3603 Gökçedere Ġlköğretim Okulu " * 220 195 4154 Kalecik Ġlköğretim Okulu " * 55 60 1155 ġehit Gürcan Yavuz Ġlköğretim Okulu " * 47 47 946 ÇatalçeĢme Ġlköğretim Okulu " * 12 12 247 Damlıca Ġlköğretim Okulu " * 4 4 88 DevetaĢı Ġlköğretim Okulu " * 7 12 199 Elmalı ġ.Osman Aydoğdu Ġlköğretim Okulu " * 13 7 2010 Eymur Ġlköğretim Okulu " * 6 8 1411 GüneĢli Ġlköğretim Okulu " * 8 4 1212 Kavaklı Ġlköğretim Okulu " * 5 9 1413 Serenli Ġlköğretim Okulu " * 15 12 2714 Yakupabdal Ġlköğretim Okulu " * 6 10 1615 YazıbaĢı Ġlköğretim Okulu " * 10 7 1716 Yukarı DikmetaĢ Ġlköğretim Okulu " * 11 15 2617 Yukarı Pınarlı Ġlköğretim Okulu " * 11 6 17DEMİRÖZÜ İLÇE TOPLAMI " 320 728 714 1442BAYBURT İLİ MERKEZ İLÇE VE BELDELERİNDEKİ İLKÖĞRETİM OKULLARININ ÖĞRENCİ SAYILARIVEPANSİYON KAPASİTESİ ÇİZELGESİ (2009-2010 ÖĞRETİM YILI)S.N. OKULUN ADI OKUL TÜRÜPANSİYONKAPASİTESİÖĞRENCİ SAYISIERKEK KIZ TOPLAM1 Ağören Ġlköğretim Okulu ĠLKÖĞRETĠM * 8 9 172 Alapelit Ġlköğretim Okulu " * 14 16 303 Arslandede Ġlköğretim Okulu " * 9 14 234 Balca Ġlköğretim Okulu " * 16 11 275 BaĢçımağıl Ġlköğretim Okulu " * 12 12 246 Bayırtepe Ġlköğretim Okulu " * 7 7 14173

7 Bayraktar Ġlköğretim Okulu " * 17 16 338 Buğdaylı Ġlköğretim Okulu " * 9 9 189 Çakırbağ Ġlköğretim Okulu " * 8 10 1810 Çalıdere Ġlköğretim Okulu " * 13 11 2411 Çamlıkoz Ġlköğretim Okulu " * 11 10 2112 Çayırözü Ġlköğretim Okulu " * 13 8 2113 Çiçekli Ġlköğretim Okulu " * 2 7 914 Çiğdemtepe Aras Kargo Ġlköğ.Okulu " * 19 26 4515 Dağtarla Ġlköğretim Okulu " * 9 5 1416 DaniĢment Ġlköğretim Okulu " * 32 24 5617 Darıca Ġlköğretim Okulu " * 11 19 3018 Değirmencik Ġlköğretim Okulu " * 14 3 1719 DemirkaĢ Ġlköğretim Okulu " * 14 13 2720 Erenli Ġlköğretim Okulu " * 16 12 2821 Gençosman Gençağa Y.Alınyurt) Ġ.Ö.O. " * 19 22 4122 Helva Ġlköğretim Okulu " * 7 11 1823 Kabaçayır Ġlköğretim Okulu " * 9 7 1624 KarĢıgeçit Ġlköğretim Okulu " * 8 3 1125 Koçbayır Ġlköğretim Okulu " * 4 6 1026 Kop Atatürk Ġlköğretim Okulu " * 24 14 3827 Kop Ġlköğretim Okulu " * 9 10 1928 Kozluk Ġlköğretim Okulu " * 9 10 1929 Mutlu Ġlköğretim Okulu " * 23 26 4930 NiĢantaĢı Ġlköğretim Okulu " * 21 14 3531 Ortaçımağıl Ġlköğretim Okulu " * 10 5 1532 Oruçbeyli Ġlköğretim Okulu " * 14 14 2833 Ozansu Ġlköğretim Okulu " * 13 12 2534 PamuktaĢ Ġlköğretim Okulu " * 5 8 1335 RüĢtü Ġlköğretim Okulu " * 7 13 2036 Sakızlı Ġlköğretim Okulu 7 11 1837 SarımeĢe Ġlköğretim Okulu " * 5 7 1238 Sırakayalar Ġlköğretim Okulu " * 5 9 1439 Soğukgöze Ġlköğretim Okulu " * 7 5 1240 Söğütlü Ġlköğretim Okulu " * 5 8 1341 ġehit Bülent Altınsoy(Saraycık) Ġ.O " * 10 11 2142 TaĢocağı ġ.Tacettin Akyüz Ġ. O. " * 14 5 1943 Tomlacık Ġlköğretim Okulu " * 3 8 1144 Uğrak Ġlköğretim Okulu " * 16 25 4145 Yanıkçam Ġlköğretim Okulu " * 4 8 1246 Yaylapınar 1 Ġlköğretim Okulu " * 6 7 1347 Yazyurdu Ġlköğretim Okulu " * 11 8 1948 YeĢilyurt (Zarife Ersoy) Ġ.Ö. Okulu " * 34 30 6449 Yıldırım II Ġlköğretim Okulu " * 6 6 1250 Yolaltı Ġlköğretim Okulu " * 22 11 3351 Yoncalı Ġlköğretim Okulu " * 13 16 2952 21 ġubat KurtuluĢ Ġlköğretim Okulu " * 94 98 19253 Atatürk Ġlköğretim Okulu " * 139 122 26154 Bahir Necati Sorguç Y.Ġ.B.O. " 304 176 154 33055 Bayburt Ġlköğretim Okulu " * 402 386 78856 Cumhuriyet Ġlköğretim Okulu " * 194 178 372174

57 Hayırseverler Ġlköğretim Okulu " * 145 156 30158 Hoca Ahmet Yesevi Ġlköğretim Okulu " * 161 155 31659 Kaleardı 75. Yıl Ġlköğretim Okulu " * 132 112 24460 Kaleardı Ġlköğretim Okulu " * 85 77 16261 Mahmut Kemal Yanbeğ Ġlköğretim Okulu " * 295 315 61062 Mehmet Akif Ersoy Ġlköğretim Okulu " * 82 72 15463 ġairzihni Ġlköğretim Okulu " * 113 84 19764 ġehit Nevzat Kaya Ġlköğretim Okulu " * 211 207 41865 ġehit Recep EĢiyok Ġlköğretim Okulu " * 189 169 35866 ġehit Üsteğmen Cem Nuri BaĢgül Ġlköğ. Okulu " * 115 148 26367 Veyselefendi Ġlköğretim Okulu " * 80 75 15568 YüzbaĢı ġehit Agah Ġlköğretim Okulu " * 157 122 27969 AdabaĢı Ġlköğretim Okulu " * 83 60 14370 AkĢar Gençosam Ġlköğretim Okulu " * 102 86 18871 Dedekorkut Ġlköğretim Okulu " * 67 64 13172 Kırkpınar Ġlköğretim Okulu " * 52 62 11473 Maden Ġlköğretim Okulu " * 117 109 22674 Milli Eğitim Vakfı .Konursu Ġlköğretim Okulu " * 155 167 32275 Sancaktepe Ġlköğretim Okulu " * 63 73 13676 ġehit Fatih Kostik Ġlköğretim Okulu " * 136 131 26777 ġehit Mete Okur Ġlköğretim Okulu " * 70 76 14678 Taht Ġlköğretim Okulu " * 67 58 12579 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Örence Ġ. O " * 94 91 185MERKEZ İLKÖĞRETİM TOPLAMI " 304 4,380 4,199 8,579AYDINTEPE TOPLAMI " 0 504 491 995DEMİRÖZÜ TOPLAMI " 0 728 714 1,442İLKÖĞRETİM GENEL TOPLAMI " 304 5,612 5,404 11,016ORTAÖĞRETİM TOPLAMI " 0 2,481 1,603 4,084İL GENEL TOPLAMI " 304 8,093 7,007 15,100S.N OKUL ADI OKUL TÜRÜPANSİYONKAPASİTESİÖĞRENCİ SAYISIERKEK KIZ TOPLAM1 Bayburt Anadolu Lisesi Genel Lise * 199 150 3492 Bayburt Lisesi Genel Lise 60 413 271 6843 Bayburt Fen Lisesi Genel Lise 276 116 65 1814 Rekabet Kurumu Bayburt Anadolu Öğr Lisesi Genel Lise 180 139 96 2355 Sebahattin Bozo Lisesi Genel Lise * 200 122 3226 Demirozu Mustafa Köseoğlu Lisesi Genel Lise 186 115 76 1917 Demirözü Gökçedere Lisesi Genel Lise * 53 49 1028 Aydıntepe Çok Programlı LĠsesi Genel Lise * 48 32 80175

S. NOAydıntepe Çok Programlı LĠsesi Meslek Lisesi * 64 37 1019 Ġmam Hatip Lisesi ve Anadolu Ġ.H.L. Meslek Lisesi 260 299 250 54910 Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi Meslek Lisesi 98 695 7 70211 Anadolu Kız Meslek ve Kız Meslek Lisesi Meslek Lisesi * * 312 31212 Sağlık Meslek Lisesi Meslek Lisesi 120 42 114 15613 Ticaret Meslek Lisesi Meslek Lisesi * 98 22 120LİSELER TOPLAMI 1180 2481 1603 408412345YURDUN ADIMerkez Muradiye Ortaöğ. Erkek ÖğrenciYurduMerkez ĠrĢadibaba Yüksek Öğretim ErkekÖğrenci YurduMerkez Feride Hanım Yüksek Öğretim KızÖğrenci YurduMerkez Veli ġaban Yüksek Öğretim ErkekÖğrenci YurduMerkez MüĢerref Ozulu Ortaöğretim KızÖğrenci YurduHĠZMET TÜRÜOrtaÖğretimYüksekÖğretimYATAK KAPASĠTESĠBARINAN ÖĞR.SAYISIK E T K E TX - - 112 112 - 109 109- X - 100 100 - 100 100- X 48 - 48 46 - 46- X - 104 104 - 96 96X - 87 - 87 62 - 62ĠL GENELĠ TOPLAMI 2 3 135 316 451 108 305 413Kaynak : Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü kayitları 2009M. 3.3. HastanelerĠlimizde bulunan en önemli sağlık tesisi, Bayburt Devlet Hastanesidir. Ġlçe merkezlerinde hastaneyoktur. Bayburt Devlet Hastanesi, yapı alanı 95.950 m 2 ve kullanım alanı 33.465 m 2 olan, 150 yataklı modern birhastanedir. Hastane, gürültü gibi olumsuz çevresel etkilerden uzak bir alana kurulmuĢtur. Ayrıca, Ana-ÇocukSağlığı ve Halk Sağlığı Laboratuarı gibi kuruluĢlar hastane alanına çok yakındır. Bu alanın atık sularkanalizasyona bağlıdır. Alan her türlü çevre düzenlemesine müsaittir.Ayrıca, il merkezinde iki adet sağlık ocağı ve bir adet verem savaĢ dispanseri bulunmaktadır. Sözkonusu sağlık ocaklarından, II no‟lu sağlık ocağı binası yeni olup, I no‟lu sağlık ocağı Ģu anda yetersizdir.Verem SavaĢ Dispanserinin kendine ait binası yoktur. Ġlçelerde sağlık ocağı dıĢında sağlık tesisibulunmamaktadır.M. 3.4 Sosyal ve Kültürel TesislerĠlimizde, Ġl Halk Kütüphanesi, Halk Eğitim Merkezi, Kapalı Spor Salonu, ġehir Stadyumu ve ĠnĢasıdevam eden Kültür Merkezi mevcuttur.176

M.3.5. Endüstriyel YapılarM.3.6.Göçer ve Hareketli BarınaklarĠlimizde bu tanımlamaya girebilecek yapı bulunmamaktadır.M. 3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer BinalarĠlimiz merkezinde, biri iki yıldızlı olmak üzere üç otel bulunmaktadır. Ayrıca, turizm amaçlı Kop dağıTurizm Merkezi‟nde 112 yatak kapasiteli kayak evi ile Soğanlı Dağı‟nda 20 yataklı yayla evi mevcuttur.Binalar çevreye uyumlu olup azda olsa geleneksel yapı malzemesi olan taĢ kullanılmıĢtır.Yerel yönetimlerin, turizm tesislerinin çevre ile uyumu konulu herhangi bir çalıĢması yoktur.M. 3.8 Bürolar ve DükkanlarĠlimizde bugün sadece adları ile anılan ve bir zamanlar insanların yoğun olarak bulunduğu; Zahireciler,Semerciler, Demirciler, Nalbandiler, Dabakhane ve Kasaplar ÇarĢısı gibi üretim ve pazarlama yerleri ilebedesten gibi satıĢ yerleri mevcuttu. Günümüzde ise bunların yerini irili ufaklı dükkanlar ve bürolar almıĢtır.Bayburt‟ta bürolar Ģehir merkezinde yoğunlaĢmıĢtır. Ġlde büyük alıĢ veriĢ merkezi ve iĢ hanı yoktur.Devlet dairelerinin bir bölümü son yıllarda Ģehrin büyüme yönünde yapılaĢtıkları görülmektedir.M. 3.9 Kırsal Alanda YapılaĢmaKırsal alanda yapılar genelde tek kat veya iki kattır. Yapıların ana malzemesi, taĢ, tuğla, kerpiç veahĢaptır. Moloz taĢ kullanılarak yapılan kagir-yığma yapılar olduğu gibi yöreye has Bayburt kesme taĢındanyapılmıĢ binalarda mevcuttur. Yapıların üzeri ahĢap mertekle kapatılıp alttan ters tavanla tamamlanır. Damlar sugeçirmez toprakla kaplıdır. Ayrıca son yıllarda çatı kaplama malzemesi olarak oluklu sac ile tuğla dakullanılmaktadır.M. 3.10 Yerel Mimari ÖzelliklerBayburt evlerinin oluĢumunu; Ģehrin zengin geçmiĢi, sosyo-ekonomik yapısı, iklim Ģartları, kültürelzenginlikleri, yapı malzemesi ve içerisinde yaĢanan hayat biçimlendirmiĢtir.Zengin özelliklere ve değerlere sahip eski Bayburt evleri genellikle iki katlı olup sokak ve manzarayayönelik olan esas cephelerde düzgün iĢlenmiĢ ve itina ile örülmüĢ yontma/kesme “ Bayburt TaĢı ” kullanılmıĢtır.Ölçüleri az çok birbirine benzeyen bu yapılarda, ahĢap, kargir-yığma yapı tekniği görülür. AhĢapyapılar; taĢ, kerpiç ve ahĢabın birlikte kullanıldığı, yığma-kagir yapılar ise taĢ, tuğla kullanılarak “kagir” yapıtekniği ile inĢa edilen, örtü sistemi ahĢap olan yapılardır.Üst kat ve cephelerde, ahĢap karkas ( harpuĢta ) arasına kerpiç dolgulu veya hatıllı kerpiç ve tuğladuvarlar bulunur. Ġç bölmeler, çıkmalar bazen bütün cepheler harpuĢta duvarlara sahiptir. Damlarda düzgün,ahĢap kiriĢler üzerine ince tahtalar ve mertekler yerleĢtirilmiĢ olup üzerine karılmıĢ toprak serilir. Bu Ģekildeelde edilen düz dam üzerine su geçirmez toprak serilir veya üzeri ikinci bir çatı ile örtülüdür.Bayburt‟ta kıĢlar soğuk ve uzun geçtiği için, bazı yapılarda balkon yerine cumba veya çatıda çıkıntıyapılarak elde edilen ve üçüncü bir katmıĢ gibi görünen etrafı renkli camlarla kaplı “ cihannümalı ” evler degörülür.Bacalar genelde düz damlı olup, hartama, kiremit ve sac çatılı evlere de rastlamak mümkündür.Bayburt evleri “Kanat” denilen bahçe duvarları ile çevrilmiĢ olup evlere giriĢ, avludan sağlanır. Altkatlardan üst katlara geçiĢ ahĢap iç merdivenlerle ve/veya selamlık denilen bölümden geçilerek yapılır.Üst kat odalar, alt odalarda olduğu gibi sofaya açılır. Ġçinde yaĢayanların her türlü ihtiyaçlarınıkarĢılayacak Ģekilde düzenlenen bu odalar, ev içerisinde ev gibidirler. Bir tanesi her Ģeyiyle diğerlerinden farklıolan bu odalara, “konak odası”da denilir. Bu odaların, duvarların da “yüklük” tabir edilen gömme dolaplar,hemen bitiĢiğinde çiçeklik ve devamında da kapaklı gömme “Hamamlık” ( banyo ) bulunur. Ayrıca; kahve ocağı,177

pencere önlerinde yerden 40-50 cm. yüksekliğinde hem yatma hem de oturma imkanı sağlayan sedirler(makat) bulunur.Oda pencereleri gün ıĢığından daha fazla istifade etmeyi sağlayacak Ģekilde dıĢtan içe doğrugeniĢletilerek yapılmıĢ olan bu odalarda her Ģey yerli yerindedir.Tavanlar, odaların en güzel yanlarından biridir. Malzeme olarak kullanılan ağaç, süslemede de önemligörev yüklenmiĢtir. Tavana geçiĢler, çeĢitli bitki, değiĢik türde çiçek ve yaprak motifleriyle sağlanmıĢtır.Baklava biçiminde düzenlenmiĢ tavan göbekleri olduğu gibi çeĢitli motiflerle bezenmiĢ hafif bombeli veyuvarlak tavan göbekleri de görülür. Bu yapılarda boyama iĢi pek nadirdir.Gerçekten de yapıların iç dekorasyonu, ilk yapıldığı günün tazeliğini, zarafetini, estetik güzelliğiyle halksanatındaki yaratma gücünün yüceliğini yansıtmaktadır.M. 3.11 Bina Yapımında Kullanılan Yerel MateryallerĠlimizde bina yapımında eskiden beri bilinen “ Bayburt TaĢı ” kullanılmaktadır. Bayburt taĢı merkez ilçeTaĢkesen köyü ocakları ile Bayburt merkezde bulunan ocaklardan çıkarılarak iĢlenmektedir. ĠĢlemesi kolayolan bu taĢtan baĢta camii ve minare yapımı olmak üzere, çeĢme, mezar taĢı ve çeĢitli onarım ve kaplamaiĢlerinde kullanılmaktadır.Kum ve çakıl ihtiyacı, Çoruh Nehri ve nehri besleyen kollarından sağlanır. Ġlin tuğla ihtiyacının büyük birkısmı kent merkezinde bulunan tuğla fabrikasından sağlanmaktadır.Ġlde çatı kaplama malzemesi olarak genelde galvanizli oluklu sac kullanılmaktadır. Kiremit nadirenkullanılmaktadır. Son yıllarda azda olsa diğer kaplama malzemelerinden de kullanılmaktadır.M.4 SOSYO-EKONOMIK YAPIM. 4.1 Göçler1990 nüfus sayımında 33.677 olan Bayburt Merkez nüfusu, 1997 sayımında 38.453, 2000 sayımında 32285 olarak belirlenmiĢtir. Bunun anlamı kırsal kesimdeki göç hem Bayburt Merkezine ve daha çok dıĢarı, büyükĢehirlere olmaktadır. 1990 da 66.035 olan köy nüfusu, 1997 de 52.831 e düĢmüĢtür. Buna karĢılık Ģehir nüfusu41.295‟ten 47.007‟ye çıkmıĢtır. 1985-1990 döneminde Bayburt‟ta köy nüfusunda binde 25,64‟lük bir azalma,buna karĢılık Ģehir nüfusunda % 37,74‟lük bir artıĢ olmasına rağmen toplam nüfus binde 3,56 oranındaazalmıĢtır. (Tablo M.1)Tablo : M.1 Bayburt‟ta Göç Hareketinin Genel DurumuALDIĞI GÖÇ VERDĠĞĠ GÖÇ NET GÖÇ NET GÖÇHIZI(%0.)YURTDIġI.ALDIĞIYURTDIġI VE.2007NÜFUS6087 11,387 -5360 -59,51 76609Yer Nüfus Aldığı Göç KendiĠlçelerindenDiğerĠllerdenDiğerĠlçelerdenKöylerdenĠl Toplamı 76609Ġl Merkezi 59839Ġlçe merkezleri 16770BAYBURT‟TAN 1985-1990 ĠTĠBARĠYLE DIġARIYA VERĠLEN GÖÇToplam Erkek+Kadın ġehirdenġehireKöyden Ģehre KöydenKöyeġehirdenKöye21194 10912+102 7094+6945 1703+1673 1199+1009 916+655Toplam 82=21194 =14039 =3376 =2208 =1571178

BAYBURT ĠLĠNĠN KENDĠ ĠÇERĠSĠNDE GÖÇ DURUMU(1985-1990)Toplam Ġlden Ġlçeye Ġlden Köye Ġlçeden Ġle ĠlçedenKöyeKöyden Ġle KöydeĠlçeye908=E+K542+36659=36+23 134=89+45 211=120+91 97=55+42Kaynak:Prof. Dr. Fethi BAYRAKLI, 10. Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu285=167+118107=60+47Doğum yerine göre nüfus göçün yorumlanmasında kullanılan göstergelerden biridir. Göç alan illerdedoğduğu ilde yaĢayanların payı düĢüktür. Göç almayan illerde ise doğduğu ilde yaĢayanların payı zaman içindeönemli bir değiĢim göstermemektedir.Bayburt ili dıĢındaki illerde doğanlar içinde en yüksek paya Erzurum Ġli doğumlular sahiptir. 2000 yılındaBayburt ilindeki nüfusun % 1.3‟ü Erzurum ilinde doğmuĢ kiĢilerden oluĢmaktadır. Bunun yanında, Trabzon,Ġstanbul ve GümüĢhane doğumlu olanlar da önemli bir paya sahiptir. (Grafik M.1)Grafik.M.1:Bayburt Ġlinde Doğanların Ġl Nüfusu Ġçindeki Oranı (1990-2000)Bayburt Ġlinde Doğanların Ġl Nüfusu Ġçindeki Oranı 19909%91%Bayburt Ġlinde DoğanlarBaşka Ġlde Veya yurt Dışında DoğanlarBayburt Ġlinde Doğanların Ġl Nüfusu Ġçindeki Oranı 19909%91%Kaynak:DĠEBayburt Ġlinde DoğanlarBaşka Ġlde Veya yurt Dışında Doğanlar1792000 Nüfus sayımı Sonuçları

M.4.2 Göçebe ĠĢçiler ( Mevsimlik )Bölge ekonomisinin önemli iĢ alanları tarım ve hayvancılıktır. Bu sektörlerde yöre halkı kendi iĢinibaĢkasına ihtiyaç duymadan kendisi yapmaktadır. Bu nedenle bu sektörler dıĢarıdan göç almamaktadır. Diğertaraftan inĢaat sektöründe çalıĢan iĢçiler, inĢaat sezonu boyunca özellikle kent merkezine bağlı köy vekasabalardan gelmektedirler. Diğer bir deyiĢle göç, ilçe ve köylerden Ģehir merkezine olmaktadır.M.4.3 Kent Toprağının Mülkiyet DağılımıKentsel alandaki taĢınmaz malların mülkiyet durumu aĢağıya çıkarılmıĢtır.Tablo : N.2 Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı ( 1999 )KAMU VE HAZĠNEYE AĠT YERLERKAMU ARAZĠSĠ HAZĠNE ARAZĠSĠ BELEDĠYE ARAZĠSĠ ÖZEL ARAZĠSĠ GENEL TOPLAM( m 2 )( m 2 )( m 2 )( m 2 )( m 2 )1.719.427 13.091.960 15.552.055 33.769.670 64.133.112M.4.4 Konut Yapım SüreçleriĠlimiz merkezinde son yıllarda çok daireli apartman ve toplu konut yapımına gidildiği gözlenmektedir.Kooperatifler genelde Ġlimiz Kaleardı, Çil Çil, Koruk ve Harmanlar mevkiindedir.M. 4.5 Gecekondu Islah ve Önleme BölgeleriBu konuda ilimiz belediye baĢkanlığının ucuz arsa üretme çalıĢmaları devam etmektedir. Fakat bualanlar alt yapı yapılamaksızın imara açıldığından sonradan sıkıntı yaratmaktadır. Bu arsalar belediye sınırlarıiçerisinde olup coğrafi konum itibariyle genelde Ģehrin geliĢme yönündedir.M.5. YERLEġĠM YERLERĠNĠN ÇEVRESEL ETKĠLERĠM.5.1 Binalarda Ses ĠzolasyonuĠlimizde yeni yapılan binalarda ses izolasyonu materyalleri Ģahsi tercih olarak kullanılmaktadır.M.5.2. Hava Alanları ve Çevresinde OluĢan Gürültü ZonlarıĠlimizde hava alanı bulunmamaktadır.M.5.3 Ticari ve Endüstriyel GürültüBayburt ilinde önceki yıllarda belediye öncülüğünde yapılan sanayi çarĢısı dıĢında gürültüye sebep olanendüstriyel tesis ve iĢletme bulunmamaktadır.M.5.4. Kentsel AtıklarBu konuya H. Atıklar bölümünde yer verilmiĢtir180

M.5.5. Binalarda Isı YalıtımıĠlimizde yeni yapılan binalarda iklim Ģartlarına göre çeĢitli ısı izolasyonu materyalleri kullanılmaktadır.M.6. NÜFUSM.6.1 Nüfusun Yıllara Göre GeliĢimiTablo M. :Ġlçelere Göre ġehir ve Köy Nüfusu Yıllık Nüfus ArtıĢı2000 2007 YILLIK NÜFUS ARTIġ HIZIĠLÇEToplam ġehir Köy Toplam ġehir Köy Toplam ġehir KöyToplam 97 358 41 356 56 002 76.609 32.54 27.293 -20749 -8810 -28,706Merkez 71 267 38 285 38 982 59.839 32.54 27293 -11428 -5.739 -11.686Aydıntepe 12 614 7 010 5 604 7.200 3,012 4188 -5414 -3998 -1.41Demirözü 13 477 2 061 11 416 9.570 1,915 7655 -3907 -146 -3.76Kaynak:DĠE, 2007Grafik M.1:Bayburt Ġlinin Ġlçelere Göre Nüfus DeğiĢimi (2000-2007)4000035000300002500020000150001000050000MerkezDemirözü20002007Kaynak:DĠE, 2007181

Son on yılda Türkiye‟nin nüfusu 1.2 kat artıĢ göstermiĢtir. Aynı dönemde bayburt ilinin nüfusu yaklaĢık% 9.3 oranında azalma göstermiĢ ve 2007 yılında 76 609‟e düĢmüĢtür. 2000 yılında Bayburt ili ülke nüfusuiçinde %0.2‟lik bir paya sahip iken, 2007 yılında %0.1‟lik bir paya sahiptir. Bu da Bayburt ilinin nüfus artıĢ hızınınülke ortalamasından daha düĢük olduğunu göstermektedir.M.6.2. Nüfusun Cinsiyet ve YaĢ Gruplarına Göre DağılımıTablo :M.5 Nüfusun Cinsiyet ve YaĢ Guruplarına Göre DağılımıCĠNSĠYET GURUPLARIYAġ GURUPLARIT O P L A M KADIN ERKEK0-4 10.532 5.109 5.4235-9 10.569 5.003 5.56610-14 11.421 5.473 5.94815-19 10.674 5.435 5.23920-24 8.761 4.138 4.62325-29 7.712 3.949 3.76330-34 6.207 3.004 3.20335-39 5.764 2.870 2.89440-44 4.882 2.388 2.49445-49 3.928 1.962 1.96650-54 3.049 1.810 1.59955-59 3.155 1.696 1.45960-64 3.070 1.682 1.38865-69 3.276 1.589 1.68770-74 2.167 1.239 92875-79 1.057 535 52280-84 403 226 17785 + 344 203 141Kaynak:DĠE, 2002Tablodan da görülebileceği gibi yaĢ grupları açısından nüfus içerisinde en yüksek oran 10-14, en düĢükoran ise 85+ yaĢ grubundadır.2007 yılında Bayburt ilinde her yüz kadın için 101 erkek bulunmakta iken, erkek nüfusun kadın nüfustandaha hızlı artması nedeniyle 2007 yılında bu oran birbirlerine yakındır.M. 6.3 Ġl ve Ġlçelerin Nüfus YoğunluklarıTablo :M.4 Ġl Nüfusun YerleĢim Yerlerine Göre Dağılımı ve Nüfus YoğunluğuĠLÇE NÜFUSUġEHĠRNÜFUSUKÖYNÜFUSUTOPLAMNÜFUSUYÜZOLÇÜMÜ( KM 2 )NÜFUS YOĞUNLUĞU( KĠġĠ/KM 2 )MERKEZ 32546 27293 59839 2.582 23AYDINTEPE 3012 4188 7200 550 13DEMĠRÖZÜ 1915 7655 9570 520 18TOPLAM 37473 39136 76609 3.652 21Kaynak : DĠE., 2007 Genel Nüfus Sayımı SonuçlarıTablodan da görüleceği gibi; 3.652 km 2yaklaĢık 21 kiĢi düĢmektedir.yüzölçümüne sahip olan Bayburt ilinde kilometrekareye182

ĠlköğretimKad100805400100064OrtaÖğretim(Lise veDengi )Kad2Er.143701006116370914431950207020002846ÖnlisansEr.540212031003048Kad.42000002000816LisansEr.52002108100423Kad.1100000100047YüksekLisanasEr.0000000000000Kad.1000000000001DoktoraEr.0000000000000Kad.0000000000000N. 6.4. Nüfus DeğiĢim OranıBayburt ilinin 2007 yılındaki nüfusu 76,609 kiĢi olup-2000 dönemindeki yıllık nüfus artıĢ hızı - %-21‟dir.Ġle bağlı bulunan iki ilçeden Demirözü ilçesinin nüfusu 9570, Aydıntepe ilçesinin nüfusu ise 7200 tür. Aydıntepeilçesinin yıllık nüfus artıĢ hızı -% 40 iken, Demirözü ilçesinin -%50‟dir.M.6.5. Yer DeğiĢtirme OlaylarıBu konuya M.4.1 Göçler bölümünde yer verilmiĢtirM.6.6 Turizm ve SeyahatĠlimizden göç ederek yurdumuzun batı illerinde yaĢayanların, özellikle yaz aylarında ilimizle bu illerarasında seyahat ettikleri görülmektedir.M.6.7. ĠĢsizlikĠlimizde 2008 yılı sonu itibariyle Türkiye ĠĢ Kurumu Bayburt Ġl Müdürlüğüne kayıtlı iĢsizlerin meslekgrupları ve öğrenim durumlarına göre dağılımı tabloda gösterilmiĢtirTablo : M:5 Kayıtlı ĠĢsizlerin Meslek Grupları ve Öğrenim Durumlarına göre dağılımı183

BĠLĠNMEYENBÜRO VE MÜġTERĠ HĠZMETLERĠNDEÇALIġAN ELEMANLARBÜYÜKġEHĠR BELEDĠYE BAġKANIHĠZMET VE SATIġ ELEMANLARIKANUN YAPICILAR ÜST DÜZEYYÖNETĠCĠLER VE MÜDÜRLERĠNĠTELĠK GEREKTĠRMEYEN Ġ,ġLERDEÇALIġANLARNĠTELĠKLĠ TARIM, HAYVANCILIK, AVCILIK,ORMANCILIK VE SU ÜRÜNLERĠÇALIġANLARIPROFESYONEL MESLEK MENSUPLARISANATKARLAR VE ĠLGĠLĠ ĠġLERDEÇALIġANLARSĠLAHLI KUVVETLERDE ÇALIġANLARTESĠS MAKĠNA OPERATÖRLERĠ VEMONTAJCILARYARDIMCI PROFESYONEL MESLEKMENSUPLARITOPLAMOkurYazarOlmayanEr.000001700000017Kad.000101410000016OkurYazarEr.000001100000011Kad0000060000006Er.400151375201130405555Kaynak : Türkiye ĠĢ Kurumu Bayburt Ġl Müdürlüğü – 2008184

( N) ATIKLARN.1. EVSEL KATI ATIKLARDünyada olduğu gibi ülkemizde de nüfus artıĢı ve endüstriyel faaliyetlerle birlikte ĢehirleĢmede hızlı birgeliĢim içindedir.Büyük yerleĢim yerlerinin en önemli sorunlarından birisi de kentsel katı atıklar, yani evsel atıklardır.Evsel atıkları kısaca evlerden atılan tehlikeli ve zararlı katı atık kavramına girmeyen, mutfak, bahçe gibiyerlerden gelen katı atıklar olarak tanımlayabiliriz. Evsel katı atıkların çoğunu organik atıklar, kalan kısmını isekağıt, karton, tekstil, plastik, deri, ağaç, metal, cam, ve kül gibi maddeler oluĢturur.Ülkemizde çöp ve katı atıkların sağlığa uygun Ģekilde idaresi ve değerlendirilmesi yönündeki mevcutdurum oldukça yetersizdir. Çöp ve katı atık idaresi ile ilgili çalıĢmalar, belediyelerin ilgisine ve teknik bilgisinebağlı olarak düĢük bir düzeyde kalmıĢtır. Teknik yöntemlere ve sağlık koĢullarına önem verilmeyip geliĢi güzeltoplanan ve depolanan katı atıklar toprak, su ve hava kirliliğine neden olmaktadır.Bayburt il merkezinde oluĢan her türlü atık ve artık, belediye tarafından günlük olarak toplanmaktadır.Kent merkezinden günlük olarak yaklaĢık 70.000 kg. çöp toplanmakta bu miktar kıĢ aylarında artmaktadır.Herhangi bir ön iĢleme tabi tutulmadan kent merkezi ġingah mahallesine 4 km. mesafede bulunan Gözlükderesi Mevkiinde düzenli depo yapılarak evselatık ve tıbbi atıklar bu sahada düzenli olarakdepolanmaktadır.Eski vahĢi depo sahası ise rehabilite yapılmiĢ olup, ağaçlandırılmiĢtır.N.2. TEHLĠKELĠ VE ZARARLI ATIKLARĠlimizde birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler bulunmamakla birlikte, çok az sayıda ki sanayi tesisindeoluĢturulan sanayi atıklarıda Belediye Düzenli depolama alanına taĢınmaktadır.Ġl merkezinde dağınık bir Ģekilde faaliyette bulunan küçük sanayi esnafından yüzde altmiĢ civarı 21Ģubat küçük sanayi sitesıne taĢınmiĢtır.N.3. ÖZEL ATIKLARN.3.1.Tıbbi AtıklarHastane atıkları, tıbbi bakım atıklarıdır. Dünya Sağlık Örgütü teknik raporunda hastane atıkları bertarafıiçin önerilen hususlar Ģunlardır:1. Genel Atıklar : Atıkların büyük bir kısmını oluĢturan bu atıklar kentsel atıklarla birlikte toplanıp imhaedilebilir.2. Patolojik Atıklar : Sterilizasyon, yakma ve gömme yapılabilir.3. Enfeksiyöz Atıklar : Bu tür atıklarda yakma yapılabilir.4. Kesici ve Delici Atıklar : Uygun kaplarda toplanarak zararsız hale getirilebilir.5. Farmasötik Atıklar : Tipine göre yakma veya üreticisine iade edilebilir.6. Sıvılar : Uygun arıtma iĢlemine tabi tutulabilir.7. Kimyasal Atıklar : Tehlikeli olmayan kimyasallar kanalizasyon sistemine, tehlikeli olanların ise uygunyöntemlerle zararsız hale getirilmesi gerekir.Ġlimiz devlet hastanesi, sıvı atıkları ve diğer atıklarla birlikte kanalizasyon Ģebekesi vastasıylaatılmaktadır. Kullanım sonucu ortaya çıkan diğer atıklar ise Tıbbıatık için ;Tibbi atık aradoposunda toplanaraktıbbı atık aracıyla düzenbli depoya taĢınmaktadır. Evsel atıklar ise konteynırde toplanarak evsel atık düzenlideposuna taĢınmaktadır.185

N.3.2. Atık YağlarKızartmalık Bitkisel ve madenı yağlar la ilgili envanter çalıĢması yapıldıktan sonra makine yaplarıPedder firması, Kızartmalık bitkisel yağları ise Palmiye firması tarafında Uluslar arası tehlikelı taık taĢımaformuyla taĢınmaktadır.N.3.3 Pil ve AkülerYönetmelikler doğrultusunda envanter çalıĢması yapılmıĢ olup, atık aküler satıcıları tarafından toplanıp,üretici firmalara iade edilmektedir. Atık pil konusunda Ġl Müdürlüğümüzün giriĢimlerı sonucunda TABfirmasından 100 adet atık pıl kutusu temin edilerek ilkokullara ve pil oluĢum yerlerıne dağıtılmiĢ olup, buralardabiriken atıkpiller tarafımızdan toplanarak TAB firmasına gönderılmiĢtır.N.3.4. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan KüllerYakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller yoktur.N.3.5. Tarama ÇamurlarıYok.N.3.6. Elektrik ve Elektronik atıklarBu konuda bir çalıĢma yapılmamiĢtır.N.3.7. Kullanım Ömrü BitmiĢ AraçlarĠl Özel Ġdaresi Tarafında toplanmaktadır.N.4. DĠĞER ATIKLARN.4.1. Radyoaktif AtıklarYok.N.4.2. Hayvan KadavralarıBelediye tarafında imha edilmektedır.N.4.3. Mezbaha AtıklarıBelediye tarafında imha edilmektedır.Var.N.5.ATIK YÖNETĠMĠN.6. KATI ATIKLARIN MĠKTARI VE KOMPOZĠSYONUGünlük 70 tonolup Kompozisyon belirlememiĢtır.N.7. KATI ATIKLARIN TOPLANMASI,TAġINMASI VE TRANSFER ĠSTASYONLARIDüzenli depolama.N.8. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERĠDüzenli depolamaN.8.1. Katı Atıkların DepolanmasıĠlimiz merkez, ilçeler ve beldelerde atık toplama ve bertaraf etme iĢlemleri belediyelerce yapılmaktadır.Tüm belediyelerin amaca uygun atık toplama araçları ve personelleri yetersizdir. Ġl merkezinde standartlarauygun atık depolama merkezi mevcuttur. Ġlçe ve beldelerde atıklar traktörlerle toplanmaktadır. Bu durum,atıkların toplanması ve taĢınma sırasında çeĢitli olumsuzluklara neden olmaktadır.186

Kent merkezinde oluĢan atık ve artıklar konteynır, çöp kovası, çöp bidonu vb. gibi çeĢitli atık toplamakaplarında toplanmaktadır.Atıklar, günü birlik olarak atık düzenli depolama sahasına götürülmektedir.N.8.2. Atıkların YakılmasıYokN.8.3. KompostYokYokN.9. ATIKLARIN GERĠ KAZANIM VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠN.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠKent merkezinde oluĢan atık ve artıklar Bayburt Belediyesi tarafından günlük olarak toplanmaktadır.Herhangi bir ön iĢleme tabi tutulmadan kent merkezine 4 km. mesafede ki Düzenli depolama sahasınadökülmektedır.çevre üzerınde herhangi bir etkisi yoktur.Diğer taraftan Bayburt kent merkezini ikiye bölen Çoruh Nehri özellikle nehre kıyısı olan iĢ yerleri veevlerden çeĢitli sıvı, atık ve artıklarla kirletilmektedir.YARARLANILAN KAYNAKLAR1– Yerel Öneri GeliĢtirme Raporu, BAYBURT Türkiye Kalkınma Bankası Aġ. Aralık - 19982- Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-19993 – Çevre Bakanlığı, Çevre Eğitimi ve Yayın Dairesi BaĢkanlığı Yayınları4 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgiler5- Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü.187

( O ) GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠMO.1. GÜRÜLTÜGürültü, insan ve toplum üzerinde olumsuz etkiler meydana getiren istenmeyen sesler olaraktanımlayabiliriz. Kısaca “istenmeyen ses” olarak tanımlanan gürültü; bir sorun olarak 19. Yüzyılda ortayaçıkmıĢ, yüzyılımızda çok hızlı bir Ģekilde geliĢmiĢ ve günümüzde teknolojik geliĢme, hızlı ve sağlıksız kentleĢmesonucu büyük boyutlara ulaĢmıĢtır.Ülkemizde ise; sanayileĢme sürecinin yakın geçmiĢte baĢlayıp halen devam etmekte oluĢu, kırsalkesimden, özellikle büyük kentlere doğru bir göçe neden olmuĢtur. Bunun sonucu, düzensiz ĢehirleĢme, taĢımaaraçlarının sayısında artıĢ, trafik yoğunluğu ve düzensizliği, sanayi bölgelerinin konut alanlarına yakın olması,küçük imalat hanelerinin yerleĢim alanlarının içinde yer alması gibi benzer sebepler gürültü miktarını veçeĢidini her gün artırmıĢ ve bu artıĢ insan sağlığını her geçen gün daha fazla tehdit etmeye baĢlamıĢtır.O.1.1 Gürültü Kaynakları1 - UlaĢım ve taĢıma araçları ( karayolu, havayolu, demiryolu araçları vb. )2 - Endüstriyel uygulamalar. ( fabrikalar, enerji santralleri, sanayi tesisleri. )3 - Her türlü inĢaat faaliyetleri ( inĢaat makinaları ve araçları vb. )4 - Diğer faaliyetler ve iĢyerleri ( bahçeli gazino, kahvehane, diskotek, açık hava sinemaları,kulüpler, lokantalar, barlar, dükkanlar, ev yaĢamı vb. )5 - Oturma alanları ve gürültüye hassas bölgelerde gürültü rahatsızlığına sebep olanhayvanlar.O. 1.1.1 Trafik GürültüsüTrafik gürültüsü, gürültü kaynakları arasında önemli bir yere sahiptir. Karayolu taĢımacılığının gündengüne artması çeĢitli kara nakil vasıtalarının büyük oranda kullanılması trafik gürültüsünün Ģiddetini arttırmıĢtır.Trafikten gelen gürültünün kaynakları:1. Egzoz gürültüleri2. Tekerleklerin gürültüsü3. Motor gürültüleri4. Fren gürültüsü5. Aerodinamik ( Rüzgar ) gürültüsü Ģeklinde sıralayabiliriz.O. 1.1.2 Endüstri GürültüsüGürültü kaynakları oranları sıralandığında sanayii gürültüsünün toplam gürültü içindeki payı % 6 lık biroranda olduğu görülür.Endüstride makineleĢmenin yaygınlaĢması, geniĢ ve ciddi boyutta gürültü problemleri yaratmaktadır.Buna paralel olarak gürültüye maruz kalan çalıĢan/çalıĢmayan sayısı da önemli oranda artmaktadır. Gürültüdüzeyi makinelerin özelliğine bağlı olarak farklılık gösterir. Ġlimiz merkezinde gürültü kaynağı olabilecek küçükçapta bulunan atölye, tamirhane istasyonları sanayi sitesine toplanmıĢtır.188

O. 1.1.3 ĠnĢaat GürültüsüĠnĢaatlardan kaynaklanan gürültünün, toplam gürültü içindeki payı çok düĢüktür. ĠnĢaat süresince çeĢitlizamanlarda çok değiĢik Ģiddet ve karekterde gürültüler ortaya çıkar. Fakat, inĢaat iĢlerinin tabiatı icabı gürültükontrolü için alınacak tedbirler son derece zordur. Buna mukabil gürültünün azaltılması için kompresörler gibibenzer aletlere susturucu takılması veya gürültü önleyici perdelerle meydana gelen gürültü kısmen önlenebilir.O. 1.1.4 YerleĢim Alanlarında OluĢan GürültüYerleĢim alanlarında ki gürültünün baĢlıca nedeni plansız ĢehirleĢmedir.Bu amaçla yeni yerleĢim yerleri planlanırken gürültüye karĢı;1 - Planlı altyapı, planlı yapılaĢma,2 - Gürültü kaynağı olabilecek faaliyetler yerleĢim yerleri dıĢına kaydırılmalı, yakınsa, aradatampon alan bırakılmalı3 - Yeni iskana açılacak mesken ve bina önlerine yapılacak kaldırım ve ağaçlandırma ilegürültünün etkisi azaltılmalı,4 - Binalarda yönetmeliklere uygun gürültü izolasyonu sağlanmalı.O. 1.1.5 Hava Alanlarında OluĢan GürültüĠlimizde havaalanı yoktur.O. 1.2 Gürültünün Çevreye Olan EtkisiO. 1.2.1 Gürültünün Fiziksel Çevreye EtkileriEski yerleĢim yerlerinde gürültü kirliliğinin önlenmesi amacıyla her hangi bir tedbir alınamamaktadır.Ancak imara yeni açılan yerleĢim yerlerinde ve konutlarda bu konuya daha duyarlı yaklaĢıldığı görülmektedir.Son zamanlardayapılan kooperatif binalarında konuya daha hassas yaklaĢıldığı ve ağaçlandırmaya önem verildiğigörülmektedir.O. 1.2.2 Sosyal Çevreye EtkisiGürültü kaynağı olabilecek iĢ alanları burada çalıĢan iĢçilerin sağlığını her ne Ģekilde olursa olsunetkiler. Bu etkilenmeyi kiĢi bazında en alt seviyeye çekmek için gürültüye maruz kalan kiĢileri kask, kulaklık gibiçeĢitli koruyucularla korumak. Toplum bazında ise gürültü kaynağını meskun mahal dıĢına çıkararak önlemalınabilir.O. 1.3 Gürültünün Ġnsanlar Üzerine Etkileri1 - KiĢileri huzursuz eder.2 - Sözel iletiĢimi engeller.3 - ÇalıĢma etkinliğini azaltır, düĢünmeyi engelleyebilir.4 - Uykuda rahatsız eder, uykuya dalmayı engeller.5 - ĠĢitme duyusu ve yollarında zararlara yol açar.6 - DavranıĢ bozukluklarına neden olabilir. (sinirlenme,heyecanlanma )7 - Karakter değiĢikliğine neden olabilir.8 - Öğrenme etkinliğine azaltıcı etki yapmaktadır. Okuma, anlama, öğrenme düzeyiniazalttığından okul sağlığı açısından önemlidir.Toplumun gürültü seviyelerinde gösterdiği tepki Ģu Ģekildedir. Tablo: G.1‟ de verilmiĢtir.189

Tablo : G.1 Gürültü Seviyelerine Gösterilen Tepki ( dBA )TOPLUMSAL REAKSĠYONORTALAMA ( dBA)ġikayet yok 55Seyrek Ģikayet 65Çok yaygın Ģikayet 70AĢırı huzursuz olmak 75Bölgeyi terk etmek 80O. 1.3.1 Fiziksel EtkisiGünlük yaĢantının her anında çevremizi saran gürültü ortamı, çeĢitli yönlerden sağlığımızı olumsuzetkiliyor. Son yıllarda yapılan araĢtırmaların sonuçları, gürültü etkilerinin daha önce bilinenlere göre daha ciddiboyutlarda olduğunu ortaya koydu.Seslerin insanlar tarafından iĢitilme özellikleri göz önüne alınarak ses gücü, Ģiddeti ve basıncılogaritmik bir birim olan desibel (dB) ile ifade edilmekte ve“düzey” adını almaktadır. Normal bir kulak 0-13 dB arası sesleri rahatça duyar. 120-140 dB ise en Ģiddetliseslerdir.Duyu organlarının üzerindeki en önemli etkisi iĢitme kaybı Ģeklindedir. Ayrıca, kulak çınlaması, geçici vekalıcı sağırlık, görüĢ keskinliğinin azalması, göz kısılması, göz dalması, uykusuzluk ve derin uyku haligörülebilir. 80 dBA üzerindeki gürültüye sürekli maruz kalan bir kiĢinin gürültülü ortamı terk etmesinden bir süresonra duyması azalır. 100 dBA ve üzerindeki gürültüye maruz kalan kiĢilerde, iyileĢmesi imkansız sağırlıkgörülür.Tablo: G.2 Gürültünün Fiziksel Etkisi ( dBA )GÜRÜLTÜYE MARUZ KALINAN SÜRE ( SAAT ) MAKSĠMUM GÜRÜLTÜ SEVĠYESĠ (dBA)7.5 804 902 951 1000.5 1050.25 1100.125 115190

O. 1.3.2 Fizyolojik EtkisiKalp-damar sistemi ve sinir sistemi üzerine etkileri çevre damarlarda kasılma meydana getirir. Budakalp atıĢında hızlanma, tansiyon yükselmesi ve benzerlerini meydana getirir.Hareket sistemi üzerine etkisi ise kaslarda yorgunluk, yürüyüĢ bozuklukları, salgı sistemi üzerine etkisi,salgılarda artma, azalma, hazımsızlık midede ülser. Bilinen en büyük etkisi uykusuzluk, uykuya geç baĢlamavb...O. 1.3.3 Psikolojik EtkisiĠnsanları zamanla gürültüye alıĢtıkları düĢüncesi, aslında gerçek dıĢıdır. AlıĢtığımızı varsaysak daiçimizdeki biyolojik değiĢiklikler yine de ortaya çıkar. Sürekli gürültüye maruz kalan kiĢilerde stres, ülser, astım,tansiyon, baĢ ağrıları, ve kolitlerin ortaya çıktığı biliniyor. Kısaca gürültü insanların enfeksiyonlara karĢı direnciniazaltan bir risk faktörü olarak karĢımıza çıkıyorGürültülü yerlerde yaĢamanın en belirgin karĢılığı rahatsızlık hissi, sıkıntı ve gerilim duygusudur.O. 1.3.4 Performans EtkisiĠnsanların evlerinde, iĢyerlerinde ve her türlü aktiviteleri sırasında maruz kaldıkları gürültününperformanslarını ne yönde etkilediğine bakıldığında; enönemli performans etkilerinin okuma ve öğrenmenin etkilenmesi, iletiĢimin bozulması ve verimin azalmasıyönlerinde ortaya çıkıyor. Günümüz de giderek yoğunlaĢan, çeĢitlenen ve düzeyleri artan gürültülere karĢıinsanların toleransı da gittikçe azalıyor. Bu durum gürültü kontrolü altında önlem alma çalıĢmalarınıyoğunlaĢtırmaktadır.O.2. TĠTREġĠMTaĢ Ocakları ve hafriyat çalıĢmalarından oluĢan titreĢim kaynaklarının kontrolüne yönelik herhangi birçalıĢma yapılmamıĢtır.YARARLANILAN KAYNAKLAR1– Çevre Koruma ve Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları2- Yeni Türkiye, Çevre Özel sayısı – 19953 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri191

(P) AFETLERP. 1. AFET OLAYLARIP. 1.1 DepremlerTürkiye Deprem Bölgeleri Haritası incelendiğinde Bayburt ili merkez ilçesi ve Aydıntepe 3. derecede,Demirözü ilçesi 2. derece deprem kuĢağında olduğu görülür.Bayburt il sınırları içerisinde son yüzyılda can ve mal kaybına neden olan önemli bir yer hareketimeydana gelmemiĢtir. Ancak komĢu illerde meydana gelen büyük depremler ilimizde de hissedilmektedir.Ġlimizdeki deprem kuĢakları Harita P.1 de gösterilmiĢtir.hhhHarita P.1:Bayburt Deprem KuĢakları Haritası192

P. 1.2 Heyelan ve ÇığlarHEYELAN : Bayburt iline bağlı Kıratlı, Masat ve Harmanözü köylerinde heyelangörülmüĢtür.düĢmesi olaylarıÇIĞ DÜġMESĠ : Ġlimiz Aydıntepe ilçesine bağlı Kavlatan, Dumlu köyleri ile Merkez ilçeye bağlı Göloba,Kozluk, SarımeĢe, Helva, Harmanözü, YukarıkıĢlak, Yaylapınar, Üzengili, DemirıĢık, DemirkaĢ, Ortaçimağıl,Petekkaya, Heybettepe, Yazyurdu Gökçeli Gez, Armutlu,Günbuldu köylerinde çığ olayları görülür. Bayburtmerkez Üzengili köyünde, 1992 yılında meydana gelen çığ felaketinde iliĢkin bilgiler Tablo P.1 ve Tablo P.2 deverilmiĢtir.Tablo P.2:Bayburt Üzengili‟ deki Çığ Güzergahı Ġle Ġlgili fiziksel ParametrelerYÜKSEKLĠK AKMA ORTALAMALOKASYONTepe Topuk Mesafesi Eğim*Bayburt (Üzengili) 10m 70 cm 2 km %70Kaynak:Gürer, Ġl sivil savunma müdürlüğünün 28.12.2005 tarihli yazıları.(*) Ortalama eğim yatay ile yapılan açı olarak verilmektedirBayındırlık Bakanlığı tarafından yaĢanan bu afet sonucu baĢta Üzengili olmak üzere, Yaylapınar,Kavlatan, Harmanözü ve Dumlu köylerinden afete maruz kalanların nakline karar verilmiĢtir. Üzengili veYaylapınar köylerine ait konutlar tamamlanarak hak sahiplerine teslim edilmiĢtir.Ġlimizde çığ ve heyelan riski olan yerleĢim birimleri Tablo P.3 ve Tablo P.4 de belirtilmiĢtir.Tablo-P.3:Bayburt‟ta Çığ Riski Olan KöylerKÖYÜN ADI BAĞLI ILDUĞU ĠLÇE KÖYÜN NÜFUSUGöloba Merkez 81Harmanözü Merkez 150Yukarı KıĢlak Merkez 54DemirıĢık Merkez 25DemirkaĢ Merkez 279Orta Çımağıl Merkez 164Petekkaya Merkez 38Yaylapınar Merkez 375Heybetepe Merkez 138Yazyurdu Merkez 278Gökçeli Merkez 70193

Kozluk Merkez 159Ardıçgöze Merkez 71Üzengili Merkez 155Helva Merkez 290Gez Merkez 135Armutlu Merkez 120Kavlatan Aydıntepe 117Dumlu Aydıntepe 38Günbuldu Aydıntepe 40AĢağı Çimağıl Merkez 87Kaynak:Bayındırlık ve Ġskan Müdürlüğü-2009Tablo-P.5:Bayburt‟ta Heyelan Tehlikesi Olan KöylerKÖYÜN ADI BAĞLI OLDUĞU ĠLÇE KÖYÜN NÜFUSUKıratlı Merkez 136Masat Merkez 950Harmanözü Merkez 150Petekkaya Merkez 38Ġğdir Merkez 88Kaynak:Bayındırlık ve Ġskan Müdürlüğü-2009Tablolarda da görüldüğü gibi 22 köyümüz çığ, 5 köyümüz heyelan tehdidi altındadır. Bu yerleĢimbirimlerde olası afetlerin zararlarını en aza indirebilmek maksadıyla belirli periyotlarla çığ tatbikatı yapılmakta veeğitim faaliyetleri gerçekleĢtirilmektedir.P. 1.3 SellerGenelde Ġlin dağlık kısımlarında görülür. Bu kesimlerde vadi içerisinde bulunan derelerin taĢmasısonucu vadide bulunan köyler etkilenir. Bu olay, Ġlkbaharda havaların ısındığı, karların erimeye baĢladığızamanlarda sık görülür. Can kaybına yol açmamakla birlikte bağ ve bahçelere zarar verir, verimli toprağısürükler.194

Ġlimizde sel tehlikesi olan köyler Tablo-P.3‟de belirtilmiĢtir.Tablo-P.6:Bayburt‟ta Sel Tehlikesi Olan KöylerKÖYÜN ADI BAĞLI OLDUĞU ĠLÇE KÖYÜN NÜFUSUÇatıksu Aydıntepe 608Yukarı Kırzı Aydıntepe 538Arpalı Bel. Merkez 1.981AĢağı DikmetaĢ Merkez 119AdabaĢı Merkez 494Ballıkaya Merkez 145Arslandede Merkez 325Çamlıkoz Merkez 231Masat Merkez 950Ağören Merkez 118Kavlatan Aydıntepe 117Kaynak:Bayındırlık ve Ġskan Müdürlüğü-2009P.1.4 Orman ve Otlak YangınlarıĠlimizde, bu güne kadar orman ve otlak yangını olmamıĢtır.P. 1.5 FırtınalarĠlimizde önemli bir fırtına tespiti yoktur.195

P. 2 DĠĞER AFETLERP. 2.1 Radyoaktif MaddelerĠlimizde radyoaktif madde kullanımından kaynaklanan herhangi bir zarar tespiti yoktur.Radyasyon ölçümleri ise Türkiye Atom enerjisi Kurumu Tarafından yerleĢtirilen Radyasyon Erken UyarıSistemi arcılığıyla 10 km.‟lik bir sahayı kapsayacak Ģekilde gerçekleĢtirilmektedir.P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli AtıklarĠlimizin denize kıyısı yoktur.P.2.3. Tehlikeli ve Zehirli MaddelerĠlimizde günümüze kadar tehlikeli maddelerin depolanması, taĢınması veya kullanılması sırasında insansağlığına zarar verecek herhangi bir olay yaĢanmamıĢtır.P. 3 AFETLERĠN ETKĠLERĠ VE YARDIM TEDBĠRLERĠAfetler, 7269 sayılı “Umumi Havaya Müessir Afetler” dolayısıyla yardım müĢterek olarak; ĠçiĢleriBakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Tarım Ve Köy ĠĢleri Bakanlığı ve Bayındırlık Bakanlığı ile birlikte Bakanlar Kurulukararıyla 01.04.1988 tarih ve 88/12777 sayı ile kabul edilmiĢtir.Bu yönetmelik kapsamında;1- Ġl ve ilçe Kurtarma ve yardım komiteleri,2- Kurtarma Gurubu : Kurtarma ve yıkıntıları kaldırma servisi,3- Ġlkyardım ve Sağlık Hizmetleri Gurubu : Ġlkyardım ve ambulans servisleri.4- Satın alma, kiralama, el koyma, dağıtım görevleri, dağıtım servisleri,5- Elektrik, su ve kanalizasyon hizmetleri teknik ve onarım servisleri kurulmuĢtur.Ġlimizde meydana gelen baĢlıca doğal afetler ve yapılan çalıĢmalar aĢağıdaki tablodasunulmuĢtur.196

İLÇENİNADIKÖYADIMerkez Gez 1959YILI TÜRÜ ŞİDDETİ ÖLÜ YARALI YIKILANKONUTSuBaskını----AĞIRHASARGÖRENYAPILARYAPILAN ÇALIŞMALARHak sahibi olan 38 aileden Feragatverenler dışında Kalan 14 aileye afetkonutu yapılmıştır.MerkezKop1969Su 1Baskını ----13 adet afet konutu İnşaatı yapılmıştır.MerkezTaşçılar11983 Heyelan ----Merkez Masat 1988 Heyelan ----39 adet afet konutu hakSahiplerinedağıtılmıştır.2006 yıl Bakanlığımız yatırımProgramında yer alan köyde E.Y.Y.Metoduna göre Yapılmakta olan 12 adetafet Konutundan 8 âdetitamamlanmıştır.DemirözüÇakırözü1990Heyalan+Kaya 1 Düş.+Y.A.SYükselmesi----52 adet afet konutu hak sahiplerinedağıtılmıştır.MerkezÇerçi1990Yer 1 altıSuyu 1Yükselmesi1----Yapılan jeolojik etüt raporlarda afetingenel Hayata etkili olmadığıbelirlenmiştir.Demirözü yelpınarı 1991Yer altıSuyuYükselmesi----Yapılan jeolojik etüt raporlarda afetingenel Hayata etkili olmadığıbelirlenmiştirAydıntepe Kavlatan 1992Aydıntepe Dumlu 1992-1993ÇığDüşmesi ----ÇığDüĢmesi ----2010 yılı Bakanlığımız yatırımProgramında olup 17 hak sahibinden1’ine Üzengi Köyü için yaptırılan afetkonutlarından 2 konutun 1’i verilmiştir.Diğer 16 hak sahibine yönelik yapılangüncelleştirme çalışmalarında hak sahibiayısı 15 olarak belirlenmiştir2010 yılı Bakanlığımız yatırım programında yeralmakta olup hak sahibi sayısı 5‟tir.MerkezArdıçgöze1993-2004ÇığDüĢmesi -----20.12.1993 tarih ve 93/5204 sayılı Afete MaruzBolge kararı alınmıĢtır. YapılaĢma ve ikametyasağı getirilmiĢtir.MerkezÜzengili 1993 ÇığDüĢmesi----- 60 12084 afet konutundan 82 adeti hak sahiplerinedağıtılmıĢtır.(Artan 2 konut 2006 yılında yapılankura çekiliĢi sonucunda hak sahiplerinedağıtılmıĢtırMerkez Günbuldu 1993ÇığDüĢmesi -----Bayburt Ġskan Bakanlığı Teknik elemanlarıncadüzenlenen 1993 tarihli Jeolojik Etüt Raporundaçığ olayından etkilenen konut bulunmadığındanyapılacak iĢlem bulunmadığı belirtilmiĢtir.197

Merkez Armutlu 1993 ÇığDüĢmesi--- Bayındırlık Ġskan Bakanlığı elemanlarıncadüzenlenen 1993 tarihli Jeolojik Etüt Raporundaçığ olayından etkilenen konut bulunmadığıbelirtilmiĢtir.Merkez Gökceli 1993ÇığDüĢmesi---Bayındırlık Ġskan Bakanlığı elemanlarıncadüzenlenen 1993 tarihli Jeolojik Etüt Raporunda7 konutun etkilendiği kar bariyerleri ile çığoluĢumunun önlenebileceği belirtilmiĢtir.Merkez Helva 1993ÇığDüĢmesi---20.05.1993 tarihli Jeolojik Etüt Raporundayamaçta teĢkil edebilecek kar bariyerleri ile çığçığ oluĢumunun önlenebileceği muhtemel çığdüĢmesinden 17 konutun etkilenebileceği,önlemaçısından genel hayata etkililik oluru alınmasıgerektiği belirtilmiĢtir.08.10.1993 tealınmıĢtır.22.06.1998 tarihli Çığ Etüt RaporundaÇığın köy için tehlike oluĢturmadığı için iptaligerektiği belirtilmiĢtir.Merkez Yazyurdu 1993ÇığDüĢmesiKayaDüĢmesi---Bayındırlık Ġskan Bakanlığı Teknik ElemanlarıncKaya ve Çığ DüĢmesi olayından 10 konutunetkilendiği çığ olayına bulunduğu yamaçlarınağaçlandırma yöntemiyle önlenebileceği ve kayablokların yerinde imha edilmesiyle sorununortadan kalkacağı belirtilmiĢtir. 05.08.1993 tarihve 16768 sayılı Genel Hayata Etkililik OlurualınmıĢtır.Merkez DemirkaĢ 1993 ÇığDüĢmesi---Çığ olayından 5 konutun etkilendiği belirlenmiĢolup Bakanlar Kurulunca afete maruz bölgekararı alınmıĢtı.MerkezPetekkaya199119961998Heyelan ---Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı elemanlarıncayapılan incelemede heyelan olayının konutlarıetkilemediği belirlenmiĢtir.MerkezKarasakalVeVeyselMah.199119931994Heyelan ----Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı elemanlarınca11.111992 tarihinde düzenlenen raporda olayıngenel hayata etkisiz olduğu ancak 3konut içinafete maruz bolge kararı alınması ve kendiimkanlarıyla sakıncasız bir alana nakletmeleriningerektiği belirtilmiĢtir.Mahallenin kontrol altındatutulması gerektiği belirtilmiĢti.Merkez Kozluk 19932002ÇığDüĢmesiSuBaskınıÇığ düĢmesi olayı ile ilgili düzenlenen JeolojikEtüt Raporlarında alınacak önlemlerle çığınönlenebileceği belirtilmiĢ sel baskını ile ilgiliolarak D.S.Ġ. 225 ġübe Müdürlüğünce TaĢkınRaporu hazırlanmıĢtır. Ayrıca BakanlarKurulunca Afete Maruz Bölge Kararı alınmıĢtır.MerkezHarmanözü19931994ÇığDüĢmesiSuBaskını-----2007 yılı Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı yatırımprogramına alınmıĢ olup ihalesi yapılmıĢ ve 24adet afet konutu hak sahiplerine teslim edilmiĢtir.MerkezYukarıKıĢlak 1994ÇığDüĢmesiSuBaskını---2007 yılı Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı yatırımprogramına alınmıĢ olup 4 hak sahibi aile baĢvuruyapmadıklarından dolayı 4 ailenin hak sahipliğisona ermiĢtir.Merkez Iğdır 1999 Heyelan ----Aynı köy hudutları içinde yer seçimi yapılmıĢ olup2010 yılı Bakanlığımız yatırım programında yeralmaktadır. Hak sahibi sayısı 10 dur.198

Merkez DemirıĢık 1999 ÇığDüĢmesi---Bayındırlık Ġskan Bakanlığı Teknikelemanlarınca düxenlenen Jeolojik EtütRaporunda çığ olayının genel hayata etkiliolmadığı belirlenmiĢtir.Merkez Göloba 2003 ÇığDüĢmesi---2010 yılı BaĢkanlığımız yatırım programındayer almakta olup hak sahibi sayısı 6‟dır. 6 haksahibinden 1‟ine Üzengili köyü için yaptırılanafet konutlarından artan 2 konutun 1‟i verilmiĢhak sahibi sayısı 5 olarak belirlenmiĢtir.Yerseçimi protokolleri düzenlenip BakanlığımızagönderilmiĢtir.Merkez Yanıkçam 2003 Yangın ---Merkez Güder 2004 Yangın --- 2Hak sahiplerinin konutlarını yapabilmeleri içingönderilen acil yardım ve geçici iskan ödeneğiafetzedelere ödenmiĢtir.2007 Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı yatırımprogramına alınmıĢ olup, 2 hak sahibi ailebaĢvuru yapmadıklarından dolayı hak sahipliklerisona ermiĢtir.MerkezHalfikaleMah.2004 Heyelan ---Bahçelievler Yapı Kooperatifinin bulunduğumevkide Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı teknikelemanlarınca düzenlenen Jeolojik EtütRaporunda; kayan kütlenin ortamdanuzaklaĢtırılarak bu alanın yeĢil alan olarakbırakılması , istinat duvarı yapılması ve afetemaruz bölge kararı alınması gerektiğibelirtilmiĢtir. Afete Maruz Bölge Kararı alınmıĢ,Heyelanın önlenmesi için gerekli çalıĢmalaryapılmıĢtır.MerkezGençosmanMah.20042007Heyelan ---Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı teknikelemanlarınca düzenlenen 2004 yılı Jeolojik Etütraporlarında heyelan olayının akma Ģeklindeolduğu 2007 yılındaki raporda heyelan olan alanĠçin Afete Maruz Alan Kararı alınması gerektiğibelirtilmiĢ olup Bakanlar Kurulunca Afete MaruzKararı alınmıĢtır.Merkez Akçakuzu 2006 HeyelanKaya DüĢ.---2 konutun nakline karar verilmiĢ olup, haksahipliği için kanuni sürede talep ve taahhütnameveren afetzede olmamıĢtır.Merkez Güneydere 2007 Yangın --- 4 17269Sayılı K anunun 1051 sayılı kanun iledeğiĢen 1. Maddesine göre hazırlanan 21.09.1968gün ve 13007 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan„Afetlerin Genel Hayata Etkililiğine ĠliĢkinTemel Kurallar Hakkında‟ Yönetmelik esaslarınagöre „Genel Hayatına Etkisiz‟ olduğuna kararverilmiĢtir.Merkez Sakızlı 2007 Yangın --- 54 adetAhır yıkıkdurumdadır2010 yılı BaĢkanlığımız yatırım programındayer almakta olup 3 aile hak sahibi kabul edilerekE.Y.Y. Metoduna göre 2009 yıl içerisindekonutlarını tamamlamıĢtır. 1 aile ahırdan haksahibi olup 2010 yılında ahır inĢaatınabaĢlanacaktır.199

Merkez YeĢilyurt 2007 Yangın---Merkez Buğdaylı 2009 Yangın---2 konut,5 ahır,2 depoyıkık,1 ahırorta1 depo azHasarlıdurumdadır2010 yılı BaĢkanlığımız yatırımprogramında yer almakta olup hak sahibi kabuledilerek E.Y.Y. Metoduna göre 2009 yıliçerisinde 4 hak sahibi aile konutlarınıtamamlamıĢtır. 1 aile ahırdan hak sahibi olup2010 yılında ahır inĢaatına baĢlanacaktır.Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı teknikelemanlarınca düzenlenen etüt raporundaheyelan olayının konutları etkilemediğibelirlenmiĢ olup yapılacak olan bir iĢlembulunmadığı belirtilmiĢtir.MerkezYaylapınarKuzularMah.2009 Heyelan +KayaDüĢmesiBayındırlık ve Ġskan Bakanlığı teknikelemanlarınca düzenlenen etüt raporundaheyelan olayının konutları etkilemediğibelirlenmiĢ olup yapılacak olan bir iĢlembulunmadığı belirtilmiĢtir. Kaya düĢmesi olayıile ilgili olarak Mahalli imkanlarla kayalarınalınması gerektiği belirtilerek kayalık alan içinafete maruz bölge kararı alınması gerektiğibelirtilmektedir.Kaynak: Ġl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü(2009)P. 3.1 Sivil Savunma BirimleriĠlimizde doğal afetlerde ve savaĢta görev yapmak üzere halktan seçilen mükelleflerden tespit edilenSivil Savunma Servisleri ve mükellef sayıları aĢağıya çıkarılmıĢtır.Tablo : P.7 Ġl Sivil Savunma BirimleriSĠVĠL SAVUNMA SERVĠSĠNĠN ADI MÜKELLEFSĠVĠL SAVUNMA ACĠL KURTARMAVE YARDIM EKĠPLERĠSAYISIKarargah Servisi 84 2 Ġdare MerkeziKurtarma Servisi 54 1 Takım, 6 EkipĠlkyardım-Ambulans Servisi 49 2 EkipSosyal Yardım Servisi 18 2 EkipEmniyet ve Trafik Servisi 22 ---------Ġtfaiye Servisi 22 ----------Hastaneler Servisi 22 ----------Teknik Onarım Servisi 22 4 EkipKoruma Klavuzlukları 43 2 Ġdare MerkeziNBC 13 ----------Toplam 349 ----------Kaynak:Sivil Savunma Ġl Müdürlüğü (2009)200

P.3.2 Yangın Kontrol ve Önleme TedbirleriYangın Nedenleri:A- Koruma Önlemlerinin AlınmasıB- BilgisizlikC- ĠhmalD- KazalarE- SabotajF- SıçramaG- Doğal olaylarYangın Söndürmede kullanılan Yöntemler:a- Soğutarak söndürmeb- Havayı kesmec- Yanıcı maddenin ortadan kalkmasıSöndürücü Maddeler:A- SuB- KumC- Karbondioksit gazı ( CO 2 )D- Kuru kimyevi tozE- KöpükF- Halojenli yangın söndürme maddesiYangın Önlemleri :1- Yasal bakımdan yangından korunma2- Organizasyon bakımdan yangından korunmaP.3.3. Ġlkyardım servisleriSivil savunma servisleri ve görevleri, daha önce ayrıntılı olarak açıklanmıĢtır. Sivil savunma teĢkilleribünyesinde faaliyet gösterecek ilk yardım servisleri Tablo:P.7‟de belirtilmiĢtir.P.3.4.Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden ĠskanıBu konudan Bölüm:P.1.2‟de bahsedilmiĢtir.P.3.5. Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlararası TaĢınımı Ġçin Alınan tedbirlerBu konu ile ilgili uyulması gerekli kurallar 85/9727 Sayılı Radyasyon Güvenliği Tüzüğü ve TehlikeliEĢyanın Ticaret Gemileriyle TaĢınması Hakkındaki Tüzükte belirtilmiĢtir.Radyasyon güvenliği ile ilgili hizmetler, Radyasyon Güvenliği Daire BaĢkanlığınca yürütülmektedir.Radyoaktif kaynakların ülkeye giriĢ, çıkıĢ, transit geçiĢ ve taĢınmalarına izin verme bu kurumun görevidir.Radyoaktif kaynakları bulunduran, kullanan, imal, ithal ve ihraç eden, alan, satan, taĢıyan ve depolayanresmi, gerçek kiĢilere, özel kurum ve kuruluĢlara lisans verilir.Bu kaynakları sınırlararası taĢıyacak kiĢilerin lisansları olsa dahi izin alınması zorunludur. Ġzin alınacakkurum Radyasyon Güvenliği daire BaĢkanlığıdır. Radyasyonlu maddeleri taĢıyacak olanlar, bunlara iliĢkin201

proforma faturaları ekledikleri dilekçeyle bu kuruma baĢvurmak zorundadır. GiriĢ, çıkıĢ izni RadyasyonGüvenliği Daire BaĢkanlığınca yapılacak inceleme sonucunda verilir. Bu kaynakları transit geçirmek isteyenler,kuruma bildirmekle yükümlüdür. Kurumca inceleme ya taĢımanın baĢlayacağı yerde ya da giriĢ gümrüğündeyapılır. Bu durumda taĢıma, kurum uzmanlarınca belirlenecek yol güzergahında yapılır.Diğer zehirli maddelerin taĢınmasında uyulacak esaslar, ambalajlama Ģekli ve diğer hususlar, TehlikelieĢyanın Ticaret Gemileri Ġle TaĢınması Hakkındaki Tüzükte ayrıntılı olarak belirtilmiĢtir.P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel KazalarĠlimizde herhangi bir endüstüriyel kaza meydana gelmemiĢtir.YARARLANILAN KAYNAKLAR1– Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-20052 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgiler3-Ġl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü202

( R ) SAĞLIK VE ÇEVRER.1. TEMEL SAĞLIK HĠZMETLERĠR. 1.1 Sağlık Kurumlarının Dağılımı1 adet Devlet Hastanesi1 adet Halk Sağlığı Laboratuvarı1 adet AÇS/AP Tabipliği1 adet Verem SavaĢı Dispanseri6 adet 112 Acil Yardım ve Kurtarma Ġstasyonu ( Merkez, Aydıntepe, Demirözü,AkĢar, Konursu, Maden Hizmet verilmektedir. )3 adet Toplum Sağlığı Merkezi ( Merkez, Aydıntepe, Demirözü )15 Aile Sağlığı Merkezinde 24 adet Aile Hekimi hizmet vermektedir.21 adet Sağlık Evi olup 19 adeti faal , 2 adeti ise kapalıdır.(Aydıntepe Ġlçesi : 1 adet toplum sağlığı merkezi, 2 Aile Hekimliği)(Demirözü Ġlçesi : 1 adet toplum sağlığı merkezi, 3 Aile Hekimliği)R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar :2009 yılında aylara göre bulaĢıcı hastalıklar;OCAK Kabakulak:2, Brucella:1, Kuduz Rikli Temas:12,ġUBAT Brucella:1, Kuduz Riskli Temas:3MART Kuduz Rikli Temas:3NĠSAN Kuduz Rikli Temas:24MAYIS Kuduz Rikli Temas:13HAZĠRAN Brucella:1, Kuduz Riskli Temas:10TEMMUZ Kuduz Riskli Temas: 18AĞUSTOS Kuduz Riskli Temas:15EYLÜL Kuduz Riskli Temas:23EKĠM Kuduz Riskli Temas:7KASIM Kuduz Riskli Temas:11ARALIK Kuduz Riskli Temas:15 olarak tesbit edilmiĢtir.R.1.2.1.İçme, Kullanma ve Sulama Suları :Çevre sağlığı kontrol hizmetlerinde Sayısı 223 olan Ġçme ve kullanma (ġebeke) sularında ise 1.849Bakteriyolojik tahlillerde 855 uygun değil, 104 Kimyasal tahlillerde 17 uygun bulunmayan sunumunesi tespit edilmiĢtir. Klorlama sayısı203

R. 1.2.2 DenizlerĠlimizin denize kıyısı yoktur.R.1.2.3. Zoonoz HastalıklarĠlimizde zoonoz hastalıklar yönünden brucella, anthrax ( ġarbon ), kuduz hastalıklarının önlenmesi kontrollüolarak yürütülmektedir.Tablo : P. 1 Zoonoz Hastalıklar Tablosu ( 2009 )ĠLÇE KÖY HASTALIK ÇIKIġ Tarihi DURUMUMerkez Çayıryolu Sığır brucellosis 31/07/2009 AKTĠFMerkez Çayıryolu Sığır brucellosis 18/06/2009 AKTĠFMerkez Çayıryolu Sığır brucellosis ( 6 adet) 21/04/2009 AKTĠFMerkez Kitre Sığır brucellosis ( 6 adet) 21/04/2009 AKTĠFMerkez Kitre Sığır brucellosis ( 5 adet) 28/05/2009 AKTĠFDemirözü BeĢpınar Beldesi Kuduz 30/07/2008 08/04/2009Merkez Manas Sığır Brucellosis 26/02/2009 AKTĠFMerkez Yeniköy Sığır Brucellosis 02/03/2009 AKTĠFAydıntepe Merkez Sığır Brucellosis 09/01/2009 AKTĠFTarım Ġl Müdürlüğü-2009R. 1.3 Gıda HijyeniGıda Üretimi ve Sunumu yapanların uyması gereken hijyen kuralları;Gıda ve Yem Denetimini GeliĢtirmeKontrol Edilen ÜnitelerÜniteToplam KontrolSayısıSayısıAlınan Numune SayısıUn Fabrikası 1 3 6Yem Bayii 28 28 16Fırınlar 32 120 3Süt ĠĢletmesi 2 13 13Unlu mamuller 3 11 -Yemek Üretim 3 11 3Bal Paketleme 2 2 4Kombina 1 4 3Yumurta Paketleme 2 3 -Gıda ile Temas edenmalzeme üreten iĢyeri1 2 -TOPLAM 75 197 48NOT: Gıda ve yem kontrollerinde iĢletmede görülen eksiklikler belirlenerek giderilmesi sağlanmakta, alınannumunelerin standartlarına uygun olup olmadığının tespiti için Trabzon, Erzurum ve Ankara Ġl Kontrol Laboratuarı‟naanalizleri yapılmak üzere gönderilmektedir.204

5179 Sayılı Kanuna Göre Yapılan DenetimlerKontrol Edilen ÜnitelerÜniteAlınan Numune Uygulanan CezaiToplam KontrolSayısıSayısıĠĢlem sayısıGıda Üreten ĠĢyerleri 46 170 32 -Gıda ile Temas eden1 1 - -Malzeme Üreten ĠĢyerleriToplu Tüketim Yerleri 265 433 2 -Gıda SatıĢ ĠĢyerleri 350 463 50 -TOPLAM 662 1067 84 -NOT: 5179 sayılı K.H.K.‟nin yayımı tarihinden itibaren tabloda belirtilen iĢyerleri kontrol edilerek kanunhakkında bilgilendirme ve gerekli uyarılar yapıldı.Et Kesim Yerleri Kontrol Hizmetleri:560 sayılı KHK ve 19 Ağustos 1996 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kırmızı et ve et ürünleri üretimtesislerinin kuruluĢ, açılıĢ, çalıĢma, denetleme usul ve esaslarına dair yönetmelik hükümleri uyarınca; Bakanlığımıztarafından ruhsatlandırılan Nurtat Koloğlu kombinasına 4 adet denetim yapılmıĢtır.Radyoaktivite izleme programıçerçevesinde alınan et örnekleri Çekmece Nükleer AraĢtırma Merkezi Müdürlüğüne gönderilmiĢtir.Kombine 1. sınıf olup,Kapasitesi; BüyükbaĢ 200/günKüçükbaĢ 2000/günHazırlanmıĢ et 200 kg/günSoğuk Hava Deposu 7 adet (2000m²)Ġzleme programları:Her ay olmak üzere toplam spesifik mikroorganizma sayısı analizi için yoğurt numunesi, iyot analizi için tuznumunesi ve bütün analizler için bal numunesi, yine her ay olmak üzere etiket tebliğine uygunluk kontrolleri, Mayısve Ekim aylarında Radyoaktivite izleme için et ve süt numunesi, Ekim, Kasım aylarında pestisit için beyaz lahananumunesi, Kalıntı izleme için ağustos ayında bal numunesi ve yine her ay olmak üzere yem numunesi 2009 yılındaĠlimizin dahil edildiği izleme programlarıdır.R.1.4. AĢılama ÇalıĢmalarıDaBT-ĠPA-Hib AĢısı 1.2.3. :AĢılanan toplam 0-11 Ay Bebek: 3896Hib AĢısı 1. : AĢılanan toplam 1 yaĢ üzeri çocuk :711KONJUGE PNÖMOKOK AġISI: 1.2.3. : AĢılanan toplam 0-11 Ay Bebek: 4568Oral Polio 1.2.3. : AĢılanan toplam 0-11 Ay Bebek : 1296, 1 yaĢ üzeri çocuk:2429Kızamık-Kızamıkcık-Kabakulak AĢısı 1. : 1 yaĢ üzeri çocuk : 1340PPD : 1 yaĢ üzeri çocuk :669BCG AĢısı 1. : AĢılanan toplam 0-11 Ay Bebek 1283, 1 yaĢ üzeri çocuk :1287Hepatit-B AĢısı 1.2.3. : AĢılanan toplam 0-11 Ay Bebek 3517, 1 yaĢ üzeri çocuk :7920Kızamıkcık AĢısı Okul Td AĢısı :15 yaĢ ve üzeri :6371Diğer Td : 10 yaĢ ve üzeri : 290315-49 YaĢ Kadın Td AĢısı : 1929AĢı çalıĢmalarımız Aile hekimlikleri ve Toplum Sağlığı Merkezlerimiz tarafından yapılmaktadır.R.1.5. Bebek ÖlümleriYıllar 2004 2005 2006 2007 2008 2009Bebek Ölüm Hızı (Binde) 18 17 14 10 9 140-7 günlük Ölen bebek sayısı :78-28 Günlük Ġken ölen Bebek sayısı :329-364 Günlük Ġken Ölen Bebek sayısı :5Görülen Bebek Ölün nedenleri:Kardiopulmoner arrest, Kronik asfiksi, RDS, Pulmoner hipertansiyon.205

R.1.6. Ölümlerin Hastalık, YaĢ ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı1-4 yaĢ E:2 K:35-9 yaĢ E:0 K:010-14 yaĢ E:1 K:015-24 yaĢ E:1 K:125-44 yaĢ E:1 K:445-49 yaĢ E:3 K:150-64 yaĢ E:11 K:465 yaĢ ve üstü E:48 K:35Ġlimiz Devlet Hastanesinde meydana gelen en çok ölüm nedenleri;1- Angina pectoris,gösterilmiĢ spazm ile2-Akut miyokardiyal enfarktüs,tanımlanmamıĢ3-Akut Ġskemik kalp hastalığının diğer formları4-Aterosklerotik kardiyovasküler hastalık5-Aortik kapak yetmezliğiR1.7. Aile planlaması ÇalıĢmalarıĠl genelinde aile planlaması yöntemleriden faydalananların toplam sayısı Hap : 2702, Kondom : 3216, Enjeksiyon :43, RĠA :237, Tüp Ligasyonu : 77 dir.R. 2 Çevre Kirliliği ve Zararlarından OluĢan Sağlık RiskleriR. 2.1 Kentsel Hava KirliliğiĠlimizde hava kirliliğinin en önemli kaynağının ısınma amaçlı ( ev , apartmanlar, ticari ve resmi kuruluĢlar )olduğunu söyleyebiliriz.Ġlde, resmi daireler ve toplu konutlar dıĢında soba ve benzeri ısıtma araçları kullanıldığında kontrol edilmesizorlaĢmaktadır.Bayburt‟ta sanayi olmadığından sanayiden kaynaklanan kirlilikten bahsedemeyiz. Buna göre; Ġlimizde havakirliliğinin ana kaynakları olarak,1- Plansız kentleĢme,2- Meteorolojik yapı,3- Egzoz emisyonlarından kaynaklanan kirliliği, sayabiliriz.Bilindiği gibi, kirliliğinin azaltılmasında en etkin önlem, kirletici kaynakların kontrol altına alınmasıylamümkündür.Bayburt‟ta konut ve iĢyerlerinin ısıtılmasında yakıt olarak; Sibirya linyiti, özel kalorifer yakıtı, odun, motorinve son yıllarda azalsa da yerli kömür çeĢitleri kullanılmaktadır. Kırsal kesimde ise daha çok tezek kullanılmaktadır.Ġlimizde kömür satıĢları Çevre ve Orman Bakanlığı‟nın genelgeleri doğrultusunda Mahalli Çevre Kurulunun kararlarıile Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü elamanlarınca sürekli denetimler yapılarak yüksek kalorili ve kükürt oranı düĢükkömürlerin satıĢına izin verilmemektedir. Ayrıca Çevre Bakanlığı‟nın ilgili genelgeleri ile petrokok kömürününkullanımı ve satıĢı yasaklanmıĢtır. Genellikle kalori değeri yüksek (6200) Linyit taĢ kömür satıĢlarına izin verilmiĢtir.Ayrıca ilimizde 1995 yılından beri motorlu taĢıtların egzoz emisyon ölçümleri Çevre Koruma Vakfıtarafından yapılmakta iken; 2005 yılında özel bir Ģirket yetki belgesi alarak ölçüm iĢini devam ettirmektedir.ġehir merkezinin Bakanlığımız tarafında yaptırılan hava ölçüm istayonu tarafında her saat baĢı ölçümlerotomotik olarak uydu vasıtasıyla merkeze ve ordada internet kanaliyla tüm alıcılara ulaĢmaktadır. alınan bu vebenzeri önlemlerle hava kirliliğinin önceki yıllara göre önemli ölçüde düĢtüğü gözlenmiĢtir.206

R. 2.2 Su Kirliliğinin Ġnsan sağlığı Üzerine EtkileriĠl merkezinde altyapı çalıĢmaları halen tamamlanmamıĢ olduğundan Ģehir kanalizasyonu ve küçük sanayisitesi atıkları merkezden geçmekte olan Çoruh nehrine, hiçbir ön iĢleme tabi tutulmadan deĢarj edilmektedir. Arıtmatesisi ile ilgili tüm il , ilçe ve beldelerden iĢ temrin planı alınmiĢtır. Bayburt belediyesi atıksu arıtma tesisi için projetanıtım dosyası hazırlayip Ġl Müdürlüğümüze sunmuĢ Müdürlüğümüz tarafında ÇED Gerekli Değil kararı vermiĢtir.R. 2.3 Atıkların Ġnsan Sağlığı Üzerine EtkileriĠlimizde 2007 yılında inĢaata baĢlanan düzenli depolama tesisi 2008 yılın ortalarına doğru faaliyete geçeceğitahmin edilmektedır. halen merkez ,Aydıntepe ve ve bazı beldelerın çöpleri düzenli toplanarak Merkezdeki vahĢideposunda depolanıyor. VahĢi depolama alanının tamamı 2008 yılının son baharında üstü toprakla kapatılmiĢtırveağaçlandırılmiĢtır.R. 2.4 Gürültünün Ġnsan Sağlığı Üzerine EtkileriGürültü ve TitreĢim bölümünde yer verilmiĢtirR.2.5. Pestisitlerin Ġnsan sağlığı Üzerine EtkisiTarım konu baĢlığı altında değinilmiĢtir.R.2.6. Ġyonize Radyasyondan KorunmaBayburt ilinde insan sağlığını etkileyecek herhangi bir iyonize radyasyon problemi bulunmamaktadır.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos – 19992 – Yerel Öneri GeliĢtirme Raporu, BAYBURT Türkiye Kalkınma Bankası Aġ. Aralık - 19983 – Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-19994 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri5 – Bayburt‟ta Hava Kirliliğinin Boyutları ve Kontrolü Ġçin Yapılan ÇalıĢmalar ve Alınması Gerekli TedbirlerRaporu, Kasım -19966-Doğu Karadeniz Bölgesel GeliĢme Planı, (DOKAP)-2000207

( S ) ÇEVRE EĞĠTĠMĠToplumun tüm kesimlerinin çevre konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi duyarlı ve olumludavranıĢ değiĢikliklerinin oluĢturulması doğal çevrenin korunması, doğanın tahrip edilmeden kullanılabilmesi vetahribe uğramıĢ çevrenin yeniden kazanılmasının temelinde eğitim vardır. Bu nedenle ulusal çapta çevre eğitiminiistenilen doğrultuda ve gereken düzeyde gerçekleĢtirebilmek için çeĢitli ulusal ve uluslararası kamu kuruluĢları,özel-resmi kuruluĢlarla koordinasyonun sağlanması gerekmektedir. Bu noktada bireylerin çevreyle ilgili hak vegörevleri konusunda çok büyük bir önemi olan çevre bilincinin ve duyarlılığının geliĢtirilmesi için çevre eğitiminindüzenli, tutarlı ve sürekli bir Ģekilde uyulması gerekmektedir. Eğitimin özünde benimseme olgusu, temelinde sevgive sorumluluk duygusunun geliĢtirilmesi yatar. Doğa sevgisi beraberinde insan sevgisini, iyiliği, güzelliği, uygar vebarıĢçıl iliĢkileri de getirecektir. Bu bilinç ise ancak çağdaĢ bir eğitim düzeniyle kazandırılır. Çevrecilik her Ģeydenönce gelecek kuĢaklara yöneliktir. Tek bir dünyada yaĢadığımıza göre insanlığın ortak geleceği bizi de ilgilendirir.Gelecek nesillere sağlıklı bir çevre bırakmanın sorumluluğu ise bugünkü kuĢağa ait olacaktır.S. 1 KAMU KURULUġLARININ ÇEVRE EĞĠTĠMĠ ĠLE ĠLGĠLĠ FAALĠYETLERĠBayburt Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü olarak, çevre değerlerinin en iyi Ģekilde muhafaza edilmesi vegeliĢtirilebilmesinin eğitimle olabileceği gerçeğinden yola çıkarak eğitim kurumları, diğer kamu kurum ve kuruluĢlarıve yerel basın ile yakın çalıĢmalar yapılmıĢtır. Bu çalıĢmaların bazıları aĢağıda özetlenmiĢtir.-Ġlköğretim ve liselerde panel ve sempozyumlar düzenlenmiĢ, resim, kompozisyon ve Ģiir yarıĢmalarıyapılmıĢtır.-Çevre ile ilgili faaliyet gösteren gönüllü kuruluĢlar ile iĢbirliğine gidilmiĢtir.-Öğrenciler ve gönüllülerin katılımı ile çöp toplama kampanyaları düzenlenmiĢtir.-Çevre ve Orman Bakanlığınca gönderilen eğitim materyaller okullarımızın hizmetine sunulmuĢtur.-Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü ile müĢterek olarak Çevre KoĢusu düzenlenmiĢtir.-5 Haziran Dünya Çevre Günü kutlamaları amacına uygun olarak ve bütün vatandaĢları kapsayacak ĢekildegerçekleĢtirilmiĢtir.S. 2 ÇEVRE ĠLE ĠLGĠLĠ GÖNÜLLÜ KURULUġLAR VE FAALĠYETLERĠĠlimizde çevre ile ilgili faaliyet gösteren gönüllü kuruluĢ ; TEMA Vakfı Bayburt Gönüllü Temsilciliğidir. Halenkayıtlı 25 üyesi bulunan vakıf çeĢitli eğitim faaliyetleri düzenlemekte ve özellikle erozyon konusunda halkıbilinçlendirme çalıĢmaları yapmaktadırS. 2.1 Çevre VakıflarıĠlimizde bulunan tek çevre vakfı Bayburt Çevre Koruma Vakfıdır.S.2.2. Çevre DernekleriĠlimizde çevre ile ilgili faaliyet gösteren dernek bulunmamaktadır.S.2.3. Çevreyle Ġlgili federasyonlarYARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Çevre Koruma ve Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları2 - Doğu Anadolu‟nun Faydalı Bitkileri,3 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri208

( T ) ÇEVRE YÖNETĠMĠ VE PLANLAMASIT. 1 ÇEVRE KĠRLĠLĠĞĠNĠN VE ÇEVRESEL TAHRĠBATIN ÖNLENMESĠGenel anlamda çevre kirlenmesi; “Ġnsanın türlü faaliyetleri sonucunda oluĢan toksik ve kirletici sıvı, katı vegaz atıkların toprağa, suya veya havaya bırakılması sonucu doğada var olan ekolojik dengenin bozulması ileinsanların ve diğer canlıların zarar görmesi” olarak tarif edilebilir. Bu açıdan çevre kirliliği ve tahribatın önlenmesiçalıĢmalarında öncelikle çeĢitli faaliyetler sonucunda oluĢan kirleticilerin denetiminin yapılması gerekmektedir. Buçerçevede her bir çevresel bileĢenin kirlilikten kurtulması için yapılması gerekli genel önleme ilkelerini Ģöylesıralayabiliriz.-Yeni katı atık düzenli depolama tesisi faaliyete geçmiĢtır.-Evsel ve tıbbi atıkların toplanması, taĢınması ve bertaraf edilmesi yönetmelikler çerçevesindegerçekleĢtirilmektedir.-Kanalizasyon atıkları için en kısa sürede arıtma tesisi kurulmalıdır.-Hava kalitesinin korunması için var olan önlemler arttırılarak devam etmelidir.-Eğitim çalıĢmaları yaygınlaĢtırılmalı ve sivil toplum kuruluĢları ile etkin iĢbirliğine gidilmelidir.Bunun içinacilen personele ihtiyaç vardır.-Toprak kirliliğinin önüne geçebilmek için özellikle gübre ve pestisit kullanımında çiftçiler bilinçlendirilmelidir.-Yaban hayatın korunabilmesi için avcılık konusunda denetimler sıklaĢtırılmalıdır.-Kirliliği oluĢturan unsurlar öncelikle kaynağında disipline edilmelidir.Yukarıda genel hatları ile sıralanan tedbirlerin etkin bir Ģekilde gerçekleĢtirilebilmesi için;-Etkin denetleme mekanizmaları oluĢturulmalıdır.-Mevcut yeĢil alanlar korunmalı ve geliĢtirilmelidir.-Enerji tasarrufu konusunda ciddi çalıĢmalar yapılmalıdır.T. 2 DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJĠK DENGELER ESAS ALINARAK VERĠMLĠ KULLANIMI,KORUNMASI VE GELĠġTĠRĠLMESĠÇevresel planlama; doğal ve fiziksel çevrede sağlıklı bir ortam oluĢturulması, çevre kalitesinin yükseltilmesi,tahribatın önlenmesi, doğal kaynakların korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla yapılan çalıĢmalarıntümüdür.Ġnsan faaliyetleri özellikle sanayileĢme sürecinde doğal kaynakları hızla tüketmeye baĢlamıĢtır. TeknolojikgeliĢme ile insanın daha rahat bir hayat sürmesi sağlanmaya çalıĢılırken tüketilen doğal kaynaklar da insanlığınsonunu hazırlamaktadır. Bu çeliĢkili durum dünya gündemine sürdürülebilirlik kavramını sokmuĢtur.Günümüzde doğal kaynakların ekolojik değerler esas alınarak verimli kullanımı, korunması ve geliĢtirilmesiamacıyla özel çevre koruma alanları ilan edilmiĢ, böylece flora ve faunanın birlikte koruma planları yapılmıĢtır. Ġlimizsınırları içerisinde böyle bir koruma alanı yoktur. Ancak, ilimiz Aslandağı‟nda ileriki yıllarda böyle bir alanoluĢturulması amacıyla Bayburt Vilayet Ormanı kuruldu. Söz konusu alana, 900.000 den fazla sarı çam, akasya,akçaağaç, huĢ, atkestanesi vb. yörenin iklim koĢullarına uygun tüplü fidan dikildi. TEMA vakfının 1998 yılındabaĢlattığı “10 Milyar MeĢe Kampanyası”na 8 ton meĢe palamuduyla iĢtirak edilerek 1. sıra alındı. Ayrıca alanda floraile birlikte faunayı da canlandırmak ve tabiat sevgisini aĢılamak üzere yabani hayvan barınakları yapıldı. Buradabarındırılan keklik, kartal, tavĢan, Ģahin, sülün, angut, bıldırcın vb. yabanı hayvanlarla göletteki pekin ördekleriözellikle çocukların büyük ilgisini çekti. Söz konusu alanda çevre günleri ve programları geniĢ katılımlarlauygulanmaktadır.209

T. 3 EKONOMĠK VE SOSYAL FAALĠYETLERĠN SONUÇLARININ ÇEVRENĠNTAġIMA KAPASĠTESĠNĠ AġMAYACAK ġEKĠLDE PLANLANMASIEkonomik büyüme çevreye zarar riskini her zaman yanında getirir. Çünkü çevre kaynakları üzerinde herzaman artan bir baskı yükler. Ancak, bu noktada önemle üzerinde durulması gereken bir konu, kaynak kullanımınıntahrip edici bir tarzda değil devamlılığı sağlayacak bir anlayıĢ içerisinde ele alınması ve yönetilmesidir.Çevre yönetimi, insan faaliyetleri ile doğal çevrenin bileĢenleri olan; hava, su, toprak vb. arasındaki iliĢkiyidiğer meslek guruplarıyla ortaklaĢa çalıĢmalar yaparak incelemektir. Bu amaçla baĢlıca kullanılan yöntemlerarasında Çevresel Etki Değerlendirmesi gelmektedir. Bu bağlamda, ekonomik ve sosyal faaliyetlerin çevresorunlarına yol açmayacak biçimde planlanması ve uygulaması gerekmektedir.Ġlimizde bu tür yatırım yapacak olan Kurum ve kuruluĢlara müdürlüğümüzce, yönetmeliklere uygun olarakgereken raporları hazırlatılmakta, gerekli tedbirleri aldırtmakta ve değerlendirmeler sonucu gereği yapılmaktadır.T. 4 ÇEVRENĠN ĠNSAN PSĠKO-SOSYAL ĠHTĠYAÇLARI UYUMUNUN SAĞLANMASIYeryüzünde bütün canlılar, güneĢ, hava, toprak ve su gibi doğal kaynakları kullanma yoluyla birbirinebağımlıdır. Ġnsan da bir canlı olarak bu zincirin bir halkasıdır. Ġnsanların iyi bir çevrede temiz hava, temiz su ve yeĢilbir ortamda yaĢama isteği doğal bir ihtiyacın gereğidir. Ġnsanın içinde bulunduğu fiziksel çevrenin aynı zamandainsanın psikolojik ihtiyaçları için de önemli olduğu kanaati son yıllarda yaygınlık kazanmıĢtır. Böylece fiziksel çevreolgusu psikoloji disiplininin ilgi alanlarından bir tanesi haline gelmiĢtir.Ġnsan eylemleri ve davranıĢlarının tamamı fiziksel çevre içinde yer almaktadır ve bu yüzden insanın fizikselçevresini hafife almaması gerekmektedir.Fiziksel çevre insanın fizyolojik ve psikolojik sağlığı üzerinde geniĢ vesürekli etki yapmaktadır. Psikologlar sağlığın yalnızca insana özgü olmadığına, insan ve çevrenin bir sitemoluĢturduklarına ve insan sağlığının belli bir ekolojik ortam içerisinde insan-çevre etkileĢiminin bir iĢlevi olduğunaiĢaret etmektedir. Bu çerçevede, fiziksel çevrenin insan üzerinde baskı ve gerilim oluĢturabilecek özelliklerinitanımlayıp, bunların ortadan kaldırılabilmesi için uygun planlamaların yapılması gerekmektedir. Bilindiği gibi çevreselplanlamanın hedefleri arasında her çeĢit kirliliğin ve çevresel bozulmanın önüne geçilerek düzeltilmesinin yanı sıra,çevresel kalitenin insanın psikososyal ihtiyaçlarına cevap verecek Ģekilde korunması da yer almaktadır. Bu noktadaçevrenin insan psikososyal ihtiyaçlarıyla uyumunu sağlanması konusunda yapılması gereken planlama süreçlerini,insan üzerinde baskı ve gerilim oluĢturabilecek fiziksel özellikleri de belirleyerek ortaya koyabiliriz.-Fiziksel çevre fiziksel açıdan tehdit olabilir. AĢırı soğul, aĢırı sıcak ve kirli hava insan için fiziksel bir tehdittir.Tüm çevre kirliliğini önleyici planlamaya ihtiyaç vardır.-Çevrenin birey veya toplumla uyumsuzluğu gerilim nedeni olmaktadır. Ġnsan eylemlerini sınırlayan vehedeflerine varmasını engelleyen çevreler bunalıma götüren faktörler olmaktadır. Çarpık kentleĢme, yetersiz altyapı,trafik karmaĢası bireyler üzerinde gerilim etkisi yapmaktadır. Bu gibi olumsuzlukları ortadan kaldırıcı kapsamlı uyumplanlarının gerçekleĢtirilmesi gereklidir.-Belli bir çevreye önceden atfedilmiĢ olumsuz sıfatlar o çevrede bulunanlar üzerinde negatif ruhsal etkilereneden olmaktadır.-Belli bir çevre ile burada yaĢayanların etkileĢiminin, yoğun enerji ve kaynak gerektirmesi gerilim sebebiolabilmektedir.Ġnsanın yaĢadığı ortamı planlayan plancı ve tasarımcılar, insanların çevrelerine uyum sağlamaları veçevreleriyle iliĢkilerini rahat bir düzeyde yürütebilmeleri için çevresel stresin niteliğini ve niceliğinidenetleyebilmelidir.Fiziksel çevre ve özellikle bunun alt bileĢeni olan mimari ve Ģehirsel çevrenin insan ruh dünyasına, zihinsel ,entelektüel hayatına ve psikolojik sağlığına etkilerinin farkına varılması plancıların sorumluluklarını arttırmaktadır.210

Ġnsanın çevre ile iliĢkilerinde uyumun sağlanmasında, mimarlık, peyzaj, çevre mühendisliği, coğrafya, ekolojigibi disiplinler beraberce hareket ederek fiziksel çevrenin değiĢimlerini dikkate alarak ortak programlarınyürütülmesi büyük önem arz etmektedir.Çevre psikolojisi ise bütün bunların ara kesitinde doğal ve yapay çevre değiĢkenlerini sistematik bir Ģekildeanaliz yapmalıdır. Ergomomi, çevresel fizyoloji, çevre ekolojisi gibi disiplinler, kirlilik, konfor gibi konulara eğilirken,çevre psikolojisi kendi yarattığımız fiziksel çevreler, diğer bir deyiĢle binalar, sokaklar, mahalleler ve Ģehirler ileonlarda yaĢayan insanlar arasındaki ruhsal, duygusal etkileĢimi incelemekte, çevrenin insan ruh dünyasını nasıletkilediğini anlamaya çalıĢmakta ve insanı daha mutlu kılabilecek çevrenin yaratılabilmesi için gayretgöstermektedir.Bayburt ili yukarıda bahsedilen konularda yeterince irdelenmemiĢ ve çalıĢma yapılmamıĢ bir ildir.T.5. ÇEVRE DUYARLI ARAZĠ KULLANIM PLANLANMASIBu konuda yapılmıĢ herhangi bir çalıĢma yoktur.YARARLANILAN KAYNAKLAR1 – Bayburt Sempozyumu, Bayburt‟a Hizmet Vakfı Yayınları -19942 – Çevre Koruma ve Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları3 – Orman, OrmansızlaĢma, Toprak EROZYON, TEMA Yayınları –19974 – DOKAP ( Ara Raporu ) Ağustos – 19995 – Yerel Öneri GeliĢtirme Raporu, BAYBURT Türkiye Kalkınma Bankası Aġ. Aralık - 19986 - Doğu Anadolu‟nun Faydalı Bitkileri,7 – ġifalı Bitkiler ve Sağlığımız, Orm. Yük. Müh. Zeynel ACARTÜRK - 19978 - Yeni Türkiye, Çevre Özel sayısı – 19959 – Ġller ve Bölgeler Ġtibariyle ÇeĢitli Göstergeler, DPT – ġubat-199910 – Uygarlıklar BeĢiği BAYBURT, Ġl Turizm Müdürlüğü11 – Çevre Bakanlığı, Çevre Eğitimi ve Yayın Dairesi BaĢkanlığı Yayınları12 – KTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Kaynakları13- Anadolu Saat Kuleleri, Doç. Dr. H. ACUN, ANKARA -199414 – Çevre Bakanlığı, Türkiye Çevre Atlası - 199615 – Bayburt Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Ait Envanter Bilgileri16 – Bayburt‟ta Hava Kirliliğinin Boyutları ve Kontrolü Ġçin Yapılan ÇalıĢmalar ve Alınması Gerekli TedbirlerRaporu, Kasım -199617 – TEMA, Eğitim Semineri Notları - TEMA Yayınları18 - Ekoloji Sözlüğü, TEMA Yayınları19-Doğu Karadeniz Bölgesel GeliĢme Planı, (DOKAP)-200020-Ersoy, A.,2000, Madencilik ve Çevre, YA-FU21-Bayburt Tarihi, Bayburt Valiliği Yayınları, 200022-2000 Genel Nüfus Sayımı , Nüfusun sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, DĠE23-Doğu Anadolu Projesi Ana Planı,DPT24-10. Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu, Yeni Asya yayınları,200225-Gökdayı, Ġ., Çevrenin geleceği, Türkiye Çevre vakfı Yayınları,199726-Ġç Göç ve Çevre, Türkiye Çevre vakfı Yayınları,1998211

212