kayseriicd2004.pdf 3155KB May 03 2011 12:00:00 AM

T.C.KAYSERİ VALİLİĞİİL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜKAYSERİİL ÇEVRE DURUM RAPORUKAYSERİ - 2004

HAZIRLAYANMehmet CERANZiraat Mühendisiİl Çevre ve Orman MüdürlüğüÇED Şube Müdürlüğü

SUNUŞHızla gelişen teknoloji birçok çevre problemini de beraberinde getirmiştir.Doğal kaynakların akıllı bir çevre politikası ile verimli bir şekilde kullanılmasıgerektiği gerçeği bugün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler tarafından kabul edilmiş,mevcut bu kaynakların korunmasını da teknolojik atılımları dikkate alaraklehimize kullanabilme avantajını da getirmiştir.Bununla birlikte özellikle yerel yönetimler bu konudaki duyarlılığını ülkeninçevre politikası ile paralel sürdürmelidir. Bu konuda yapılacak her çalışmakoordineli şekilde, sanayi atılımlarını engellemeyerek ancak, çevrenin korunması dagözardı edilmeyerek profesyonelce yaklaşılarak yapılmalıdır.Bu bağlamda, çevrenin korunmasına yönelik ve mevcut kültürel, tarihi,turistik, sağlık ve benzeri konularda İlimize ait istatistik verilerinin yer aldığı“Kayseri İl Çevre Durum Raporu”’nun hazırlanmasında emeği geçen, her türlüdestek ve katkı sağlayan kamu, kurum kuruluşları ile çalışanlara ve emeği geçenÇevre İl Müdürlüğü’nün tüm personeline teşekkür ederim.Sanayileşirken çevreyi korumak, sürdürülebilir kalkınmayı sağlamakinsanlık için artık hayati bir önem taşımaktadır. Kayseri Valiliği İl ÇevreMüdürlüğünce hazırlanan “İL ÇEVRE DURUM RAPORU” kaynak kitabınınyararlı olacağıma inanıyor çevrenin korunması ve kirliliğin giderilmesiçalışmalarının başarılı olmasını dilerim.Nihat CANPOLATKayseri Valisi

ÖNSÖZÇevre ve çevrecilik olgusu, 20. Yüzyılın sonlarına doğru kirlenendünyamızda olduğu gibi ülkemizde de gündemin ilk sırasını işgal etmektedir. Çevrebilincinin her geçen gün artması, ülkemiz açısından sevindirici bir durumdur.Her alanda olduğu gibi çevre ile ilgili çalışmalarda da çözüme ulaşmak içinönce sorunları bilmek, tanımak ve anlamak gerekir.Teknolojik gelişmelerin hızla ilerlediği günümüzde de, doğal kaynaklarınsorumsuzca kullanılması, çarpık kentleşme ve buna bağlı olarak ekolojik dengeninbozulması, çevre kirliliğine neden olmaktadır.Tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir çevreyi, eski haline getirmenin çok güç vepahalı olduğu bir gerçektir. Bu nedenle çevreyi tahrip etmeden, kirletmeden ve doğalkaynakları en akılcı bir şekilde kullanmak gerekmektedir.İlimizdeki çevre problemlerini mümkün olan bütün detaylar ile ortayakoymak ve çözüme ulaştırmak için ilk adım atılarak 20.11.1992 tarihinde KayseriValiliği İl Çevre Müdürlüğü kurulmuştur. Kuruluşundan bu güne kadar İlMüdürlüğümüz her geçen gün çalışmalarıyla çevrenin korunmasında önemlihizmetler vermektedir.İlimizin çevre değerlerinin nicelik ve niteliklerinin tespit edilmesi,toplanması, sınıflandırılması ve kullanıcılara sunulması faaliyetlerini “ÇevreEnvanteri” çalışmaları içerisinde toplamış, İldeki mevcut bilgi ve verileredayanarak İl Çevre Durum Raporu’nun İlki 1994 yılında hazırlanmıştı.Güzel şehrimizin 2003 yılına ait “ÇEVRE DURUM RAPORU” tekrardanyenilikleriyle ele alınmış ve İlimizdeki Çevre problemlerinin tanınması ve çözümyollarının aranması, çevre ile ilgilenenlerin, araştırma ve inceleme yapanlara temelhareket noktası olabilecek ve çözüm çalışmalarının tartışmalarına ışıktutabilecektir.2003 yılına ait “ÇEVRE DURUM RAPORU” nun hazırlanmasında emeğigeçen tüm personelime, en iyi dileklerimle teşekkür ederim.Yağmur BAHADIRİl Çevre ve Orman Müdürü

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUİÇİNDEKİLERA.COĞRAFİ KAPSAM………………………………………….………………………………… .…....1A.1 Giriş……………………………………………………………..……………………………….……1A.2 İl ve İlçe Sınırları…………………………………………………………………………………...…2A.3 İlin Coğrafi Durumu…………………………………………………………………………………..3A.4 İlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu……………………………………...…………………..4Doğal Coğrafya………………………….………………….…………………………..…………….4I.Dağlar……………..…………………………………………………………….………..…….......4II. Platolar, Yaylalar ve Ovalar……………………………………………………………………….4A.5 Jeolojik Yapı ve Stratigrafi …………………………..............................................………………….5Paleozoik…………………………………………..………………………………………………….5Mesozoyik…………………………….……………..…………………………..……………………5Senozoyik…………………………….……………….…………………………...………………….6A.5.1 Metamorfizma ve Manyetizma …………………….………………………………..…………… 6A.5.2 Tektonik ve Pelaocografya…………………….……………………………………….……….…..7Jeoloji Haritası……………………………………………….………………………………………..9İlin Genelleştirilmiş Stratigrafik sütun kesiti………………….……………………………….……10Kayseri İli haritası……...…………………………………...……… ………………………………11B. DOĞAL KAYNAKLAR……………………………………………………………………..………12B.1 Enerji Kaynakları………...…………………………………………………………………….…….12B.1.1 Güneş……………………...……………………………….………………………………………12Tablo B.1 Kayseri İli Güneşlenme Şiddeti……...……………………………………………………..12B.1.2 Su Gücü…………………………...……………………………………………………………….12B.1.3Kömür…………………………………………............…………...…………………………….…12B.1.4 Doğalgaz……………………………………………...………...………………………………….14B.1.5 Rüzgar…………………………………………………...……..…………………………………..14B.1.6 Biyogaz-Biyomas……………...…………………………………………………………………..14B.1.7 Petrol……………………………………………………….....……………………………………15B.1.8 Jeotermal………………………………………………….………………………………………..15Tablo B.2 Kayseri İl Sınırları İçerisinde Bulunan Jeotermal Kaynakların Yeri,Nitelik Ve Nicelikleri…… …………………………………..……………………………… ..15B.2 Flora ve Fauna…………………………………………………..…….…………….…………………15B.2.1 Orman-Funda………………………………….……………………….……………………..……..15B.2.2 Çayır ve Mera………………………………….………………………...………………………...15B.2.3 Sulak Alanlar……………………………………………………………...……………………….16B.2.4 Endemik Bitkiler……………………………………………………………..….………………....16B.2.5 Fauna ve Endemik Hayvanlar……………………………..……………………...………………..16B.2.6 Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiat Anıtları……………………...……………..17B.3 Toprak…………………………………………………………………………………..……………17B.4 Su Kaynakları………………………………………………… ………………………...……… ...18B.4.1 İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar………………………………………………………….….…..18Sarımsaklı Barajı……………………………………………… ………………………………… 19Kovalı Barajı…………………………………………………………………………………...…..20Ağcaşar Barajı……………………………………………………………………………………...21Akköy Barajı…………………………………………………………………………………… .. 22B.4.2 Yer altı Su Kaynakları……………………………………………………………………………..23B.4.3 Akarsular………………………………………………………………………………………......23Tablo B.4 Kayseri İlinde Bulunan Akarsular, Çay, Kolları ve Özellikleri ………………...……23B.4.4 Göller ve Göletler……………………………………………………………………………….......23Tablo B.5 Kayseri İlinin Göletleri ve Özellikleri…………………………………………….. ….. 24B.5 Mineral Kaynakları…………………………………………………………………………………..24B.5.1 Sanayi Madenleri………………………………………………………………………….…… …24B.5.2 Metalik Madenler……………………………………………………………………….…………24B.5.3 Enerji Madenleri………………………………………………………………………………... 24Tablo B.6 Endüstriyel Hammaddelerin Cins Yer Rezerv Kalite / Tenorları…….………………..24Tablo B.7Metalik Madenlerin Cins, Yer, Rezerv, Kalite/Tenorları…………………. ………...26Tablo B.8. Enerji Hammaddelerin Cins, Yer, Rezerv, Kalite/Tanerleri…………………………...27B.5.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzeme Ocakları………………..……...……..27Tablo B.9 Taş ve Kum Ocakları listesi…………………………………………………………...…27Tablo B.3 Yıllara Göre Açılan Kuyular, Su Üretim Kapasitesi ve Ana Depo Hacimleri ………... 29I

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUD.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri…………………………………………………….…58D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik………………………………………………………...………..……………58D.3.2. Akarsularda Kirlilik……………………… …………………………………..……………...………59D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlar da Kirlilik………………………………………….……….…… . 59D.3.4. Denizler de Kirlilik……………………………………………………...……………………..………60D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları ……………… ………………………………... …..…….60D.5 Su Kaynaklarında Kirlilik Etmenleri……………………………………………………………………..60D.5.1 Tuzluluk…………………………………………………………………………………………..…… 60D.5.2 Zehirli Gazlar………………………………………………………………………………………..….60D.5.3 Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik……………………………………………………………......….60D.5.4 Ağır Metaller ve İz Elementler…………………………………………………………………………61D.5.5 Zehirli Organik Bileşikler…………………………………………………………………… …… …..61D.5.5.1 Siyanürler……………………………………………………………………………………… …….61D.5.5.2 Petrol ve Türevleri……………………………………………………………………………………61D5.5.3 Polikloro Naftalinler ve Bifeniller…………………………………………………………………….61D.5.5.4 Pestisitler ve Su Kirliliği……………………………………………………………...………………62D.5.5.5 Gübreler ve Su Kirliliği…………………………………………………………………...………….62D.5.5.6 Deterjanlar ve Su Kirliliği……………………………………………………...……………...……..62D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler……………………………………………..……………….….………62D.5.7 Patojenler……………………………………………………………………..…… ………………….62D.5.8 Askıda Katı Maddeler……………………………………………………………….………………….62D.5.9 Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği ……………………………………………………….……... ...62E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI ……………………………………………………….…………….63E.1. Genel Toprak Yapısı ………………………………………………………………….…………………63E.1.1. Toprak Bünyesi ……………………………………………………………………………..…………63E.1.1. Toprak Bünyesi ……………………………………………………………………………..…………63E.1.3. Toprak Tuzluluğu…………………………………………………………………………..…………..63E.1.4. Toprak Kireci ………………………………………………………………………….………………63E.1.5. Organik Madde ………………………………………………………………………………………..63E.1.6. Fosfor ……………………………………………………………………………………….…………63E.1.7. Potasyum……………………………………………………………………………………………….63Tablo E.1. Toprak Analizleri Değerlendirme Ölçü ve Standartları …………………..…………..64Tablo E.2 İlçelere Göre Toprak Bünyesi………………………………………………………...65Tablo E.3 İlçelere Göre Toprak Reaksiyonu …………………………………….……………….66Tablo E.4 İlçelere Göre Toprakların Tuzluluk Durumu ……………………………………….…67Tablo E.5 İlçelere Göre Toprakların Kireçlilik Durumu …………………………………………68Tablo E.6 İlçelere Göre Toprakların Organik Madde Durumu ………………………………….69Tablo E.7 İlçelere Göre Toprakların Fosfor Durumu ………………………………….…………70Tablo E.8. İlçelere Göre Toprakların Potasyum Durumu …………………………..… ………71E.2. Toprak Kirliliği ……………………………………………………...…………………………………..72E.2.1.Kimyasal Kirlenme ……………………………………………………..…………………………...…72E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme ……………………………………………………..………………………....72E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme ……………………………………………………..… ……………………...72E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme …………………………………………………………………………..………72E.3. Arazi …………………………………………………………………………………………..…………72E.3.1. Arazi Varlığı ………………………………………………………………………..…………………72E.3.1.1. Arazi Sınıfları………………………… ………………………………………………..…………..72E.3.1.2. Kullanma Durumu………………………………… ……………………………….. …………......75Tablo E.9. Kayseri İlindeki Arazilerin Kullanma Durumları…………….……………………….76Tablo E.10. Kayseri İlinde Şimdiki Arazi Kullanma Şekillerinin Kabiliyet Sınıflarına.Göre Dağılımı…………………………………………………………… ………………….…77E.3.2. Arazi Problemleri………………………………………………………………………………..…….78Tablo E.11. Kayseri İlindeki Mevcut Arazi Problemleri …………… ………………………...…78Tablo E.12. Kayseri İlindeki Çeşitli Eğimlerde Toprak Derinliği, Taşlılık ve Kayalık Durumu79F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER …………………………………………………….………...80F.1. Ormanlar ……………………………………………………………….………………………………...80F.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı ………………………………………………………….………………..80IV

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUF.1.2. Bölgenin Orman Envanteri………………………………………………………………….…………81Tablo.F-1.Ormanlık Sahanın Ağaç Türlerine Göre Dağılımı (Hektar)……………..………..…….81F.1.3. Orman Varlığının Yararları ……………………………………………………….…………………...82F.1.4. Orman Sayılan Alanların Daraltılması ……………………………………………….……………….82F.2. Çayır Ve Meralar ……………………………………………………………….………………………..82F.2.1. Çayır ve Meraların Varlığı…………………………………………………………….……………….82F.2.2. Kullanım Amaçları ve Yararları………………………………………………………………………..83F.3. Flora……………………………………………………………………………………………………....83F.3.1. Türler ve Populasyon…………………………………………………………………………………...83F.3.2. Habitat ve Topluluk…………………………………………………………………………………….92F.4. Fauna …………………………………………………………………………………………………….92F.4.1. Türler ve Populasyon………………………………………………………………………...…………92F.4.1.1. Karasal Türler ve Populasyon ………………………………………………..……………………...93F.4.1.2. Aguatik türler ve Populasyon …………………………………………… ………….………………93F.4.1.2.1 Kürklü Hayvanlar…………………………………………………………………… .……………93F.4.1.2.2 Balıklar………………………………………………………………………………. ……………93F.4.2. Habitat ve Topluluklar ………………………………………………………………… ……………...93F.4.3. Hayvan Yaşam Hakları……………………………………………………………………… .……….94F.4.3.1. Evcil Hayvanlar………………………………………………………………………..….………….94F.4.3.1.1 Sahipli Hayvanlar………………………………………………………………….…….………….94F.4.3.1.2 Sahipsiz Hayvanlar………………………………………………………………….……….……...94F.4.3.1.3 Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar…….………….………...94F.4.3.2 Hayvan Hakları İhlali………………………………………………..…………..……………………94F.4.3.3 Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği……………………………………………..94F.5.1. Hassas Yöreler………………………………………………………………………………..………...94F.5.1.1. Milli Parklar(Aladağlar)………………………………………………………………..…………….94Tablo F.2 Aladağ Milli Parkı İklim Verileri………………………………………………………….96F.5.2. Tabiat Parkları …………………………………………………………………………………………97F.5.3. Tabiat Anıtı ……………………………………………………………………….……………………98F.5.4. Tabiat Koruma Alanları …………………………………………………………….………………….98F.5.5. Özel Koruma Alanları ………………………………………….……..………………………………98F.5.6. Orman İçi Dinlenme Yerleri……………………………………….………….………………………..98F.5.7. Sulak Alanlar (Sultansazlığı)………………………….………………………………………………..98Tablo F.3. Sultansazlığı Su Kalitesi Örnekleri……………………………..……………………….119F.5.8. Biyogenetik Rezerv Alanları………………………………………………………………………….120F.5.9. Biyosfer Rezerv Alanları ……………………………………………………………...……………...120F.5.10. Av hayvanları Koruma ve Üretme Sahaları ………………………………………………..……….120F.5.11. Su Ürünleri ………………………… ……………………………………………..……………….123F.5.12. Endemik Bitki Ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar …………………………..................123F.5.13. Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunaların Yaşama Ortamı Olan Alanlar…... ………..123F.5.14. Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Türlerin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Alanlar.. 123F.5.15. Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları ……………………………………….123F.5.16. Sit Alanları ………………………… ………………………………………………………….......123F.5.16.1. Kentsel Sit…………………………………………………………………………………………123Tablo F.4. Kentsel Sitler…………………………………………….………………………….123F. 5.16. 2. Tarihi Sit …………………………………………………………………………………………123F.5.16.3. Arkeolojik Sit ……………………………………………………………...…………………...…124Tablo F.5 Arkeolojik Sit Alanları ……………………………………………………………...125F. 5.16.4. Doğal Sit …………………………………………………………………………………….........127Tablo F-6 Kayseri’deki doğal sitler şunlardır…………………………………………….............127F. 5.17. Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar…………………………………………………………………..128F. 5.17.1 Anıtlar …………………………………………………………………………………..…………128Tablo F.7 Kayseri’deki Anıtsal Yapılar…………………………………………….………….129F. 5.17.2. Yapı Toplulukları ……………………………………………….……………………….……….135Tablo F.8 Kayseri’deki yapı toplulukları……….………… …………………………..……...135F. 5.17.3. Sitler ……………………………………………………………………………….…….………147Tablo F.9 Kayseri’deki Diğer Tarihsel, Estetik, Etnolojik Ve AntrapolojikBakımlardan İstisnai Evrensel Değeri Olan İnsan Ürünü Eserler…………………….…………150F.5.1.17.4 Kayseri’deki Estetik veya Bilimsel Açıdan İstisnai Evrensel Değeri Olan, FizikselV

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUve Biyolojik Oluşumlardan veya Bu Tür Oluşum Topluluklarından MüteşekkilDoğal Anıtlar …………………………………………………………………………….......….152F.5.17.5. Kayseri’de Bilim veya Muhafaza Açısından İstisnai Evrensel Değeri Olan Jeolojikve Fizyografik Oluşumlar ve Tükenme Tehdidi Altındaki Hayvan ve BitkiTürlerinin Yetiştiği Kesinlikle Belirlenmiş Alanlar …………………………………………...….152F. 5.17.6. Kayseri’de Doğal Güzellik Açısından İstisnai Evrensel Değeri Olan Doğal Sitler……………...152F.10.Tablo Doğal sitler…………………………………..……………………………..………152F.11 Tablo Doğal Anıtlar ………………………………………….………………………..…..153F.5.18 Akdenizde Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanları ……………………… .…………..153F.5.19. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Belirlenen “Kıta İçi” Yüzeysel Suları Kapsayanİçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları ……………………...………………………………………153F.5.19.1. Mutlak Koruma alanları…………………………………………………………….……………..153F.5.19.2. Kısa Mesafeli Koruma Alanları …………………………………………………….…………….153F.5.19.3. Orta Mesafeli Koruma Alanları …………………………………………………………………...153F.5.19.4. Uzun Mesafeli Koruma Alanları…………………………………………………...……………...153F.5.20. Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliği’nde Belirlenen Hassas Kirlenme Bölgeleri ………………...…153F.5.21. Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar ………………………………………..153F.5.22. Tarım Alanları ………………………………………………………………………….………...…154F.5.22.1 Tarımsal Gelişim Alanları…………………………………………………………..……………...154F.5.22.2 1.2.3. Sınıf Tarım Alanları……………………………………………………………….………...154G.TURİZM ………………………………………………………………………………………..………...155G.1. Yörenin Turistik Değerleri…………………………………………………………………..…………155G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri …………………………………………………………………..………...155G.1.1.1 Konum ………………………………………………………………………………..…………….155G.1.1.2. Fiziki Özellikleri……………………………………………………………………...… ………...156G.1.2. Kültürel Değerler………………………………………………………………………..……………157G.2. Turizm Çeşitleri …………………………………….………………………………………………….165G.3. Turistik Altyapı ………………………………………………………………………………………...166G.3.1. Turistik Nitelikli Otel, Motel, Pansiyon v.b. Sayıları Kapasiteleri Konumları ve Sınıfları …………166Tablo G.1. Turistik Belgeli Konaklama Tesisleri ……………………………………………...166Tablo G.2. Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri ……… ……………………………. …….. 167Tablo G.3. Erciyes Kayak Merkezinde Bulunan Konaklama Tesisleri ……... …..…………..167Tablo G.4. Kayseri İlçelerindeki Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri…………….. ……...168Tablo G.5 Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Dinlenme Tesisleri ……………….…………..168G.3.2. Turistik Nitelikteki Eğlence Yerlerinin Kapasiteleri, Sayıları, Konumları ve Sınıfları……………168Tablo G.6. Turistik Belgeli Lokanta ve Eğlence Yerleri………………………………..............168Tablo G.7. Belediye Belgeli Lokanta ve Eğlence Yerleri ……………………………….……..168G.3.3. İkinci Konut Alanlarının Turizm ve Çevreye Etkileri ………………………………………….……169G.3.4. Turistik Tesislerin Yerseçimi………………………………………………………………..……….169G.3.5. Ulaşım ………………………………………………………………………………..…………… ...169G.4. Turist Sayısı ……………………………………………………………………………………………169G.4.1 Konaklayan Kişilerin Milliyetleri …………………………………………………………………….169Tablo G.8. Turizm Müdürlüğüne Şahsen Başvuran Turistlerin MilliyetlerineGöre Dağılımı………………………………………………………………….……………… 169Tablo G.9 Turistik Belgeli Otellerde Konaklama Sayısı………………………………………..170Tablo G.10. Belediye Belgeli Otellerde Konaklama Sayısı…………………………………….170G.4.2. Konaklayan Kişilerin İlçelere Göre Dağılımı ……………………………………………………….170G.4.3. Turizm Mevsiminde Nüfus Artışı…………………………………………………………..………...170G.5. Turizm Ekonomisi …………………………………………………………………………..…………170G.6. Turizm -Çevre İlişkisi………………………………………..…………………………………………170Harita G.1 İlin Turizm Haritası………………………………………………………………...171H.TARIM VE HAYVANCILIK ………………………………………..…………………………………..172H.1.Genel Tarımsal Yapı……………………………………………………………………..………… …. 172Tablo H.1. Kayseri İli ve İlçeleri Arazi Varlığı………………………………………..……….172Tablo H.2 Tarım Arazilerinin Sulama Durumuna Göre İlçelere Dağılımı…………………….173Tablo H.3 Kayseri İli ve İlçeleri Arazi Varlığı…………………………………………………173Tablo H.4 Tarım Arazilerinin Kullanım Amaçlarına Göre Dağılımı…………………………..174H.2. Tarımsal Üretim ……………………………………………………………………...…….…………..174VI

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUH.2.1 Bitkisel Üretim…………………………………………………………………………………….......174H.2.1.1 Tarla Bitkileri……………………………………………………………………………..…………174H.2.1.1.1 Buğdaygiller……………………………………………………………………………..… ….174H.2.1.1.2 Yem Bitkileri……………………………………………………………………..…………… ... 174H.2.1.1.3 Endüstriyel Bitkiler…………………………………………………………………..……………175H.2.1.1.4 Süs Bitkileri………………………………………………………………………………….........175Tablo H.5. İlimizde Üretilen Tarla Ürünleri Alanı ve Verimleri ………………………...........175H.2.1.2 Bahçe Bitkileri………………………………………...…………………………………………....175H.2.1.2.1 Meyve Üretimi………………………………………………………….…………………………175H.2.1.2.2 Sebze Üretimi……………………………………………………………………………………..175Tablo H.6. İlimizde Yetiştirilen Meyve ve Bağların Ağaç Sayısı ve Verimleri …………….175Tablo H.7. İlimizde Yetiştirilen Sebzelerin Ekiliş Alanı ve Verimleri …………….…………..176H.2.2. Hayvancılık ………………………………………………………………………………...………..177H.2.2.1 Büyükbaş Hayvancılık……………………………………………………………………….……...177H.2.2.2 Küçükbaş Hayvancılık………………………………………………………………………..……..178H.2.2.3 Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim)………………………………………………….…………...178H.2.2.4 Su Ürünleri…………………………………………………………………………………………..179H.2.2.5 Kürk Hayvancılığı………………………………… ………………………………………..…...…179H.2.2.6 Arıcılık ve İpekböceği Yetiştiriciliği…………………………………………………..……………179H.3 Organik Tarım………………………………………………………………………..…………………179H.4.Tarımsal İşletmeler………………………………………………………………..…………………….179H.4.1 Kamu İşletmeleri……………………………………………………………………..……………….179Tablo H.8 İldeki Tarım İşletmelerinin Aile Gruplarına Dağılımı………………………………….180H.4.2 Özel İşletmeler………………………………………………………………..…………… ………...180H.5. Tarımsal Faaliyetler……………………………………………………………………….……………180H.5.1. Pestisit Kullanımı …………………………………………………………………………………….180Tablo H.9. Kayseri İli İçerisindeki Pestisit Kullanımı………………………………………….180H.4.2. Gübre Kullanımı …………………………………………………………………………….……….181Tablo H.10 Kayseri İlinde Gübre Tüketimi ve Gübre Cinsleri ……………………..………...181I.MADENCİLİK ………………………………………………………………………………………….....182I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Maden ve Taşocakları Nizamnamesine Tabi Olan DoğalMalzemeler…………………………………………………………………………………….………….182I.1.1 Sanayi Madenleri………………………………………….……………………………….…………...182Tablo I.1 Endüstriyel Hammaddelerin Cins Yer Rezerv Kalite / Tenörleri….…………................182I.1.2 Metalik Madenler………………………………………………………………………………………183Tablo I.2Metalik Madenlerin Cins, Yer, Rezerv,Kalite/ Tenörleri ……………………………….183I.1.3 Enerji Madenleri………………………………………………………………………………………..184Tablo I.3. Enerji Hammaddelerin Cins, Yer, Rezerv, Kalite/ Tenörleri …………………………...184I.1.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi olan Doğal Malzemeler………………………………………….184I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri………..………………………………….184I.3. Cevher Zenginleştirme……………………………………...…………………………………………...184I.4 Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri………………………………………….…………...184I.5 Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla YapılanRehabilitasyon Çalışmaları……………………………………………………………………………….185J.ENERJİ ……………………………………………………………………………………………….…...186J.1. Kaynaklarına Göre Enerji Sınıflaması ……………………………………………………….…………186J.1.1. Birincil Enerji Kaynakları …………………………………………………………………………….186J.1.1.1. Güneş Enerjisi ………………………………………………………………………………………186J.1.1.2. Rüzgar Enerjisi ……………………………………………………………………………….……..186J.1.1.3. Su Enerjisi …………………………………………………………………………………..………186J.1.1.4. Biyogaz Enerjisi………………………………………………………………………………..……186J.1.1.5. Biyomas Enerji ……………………………………………………………………………..….…...186J.1.1.6. Odun ………………………………………………………………………………………………...186J.1.1.7. Kömür…………………………………………………………………………………………...…..186J.1.1.8. Petrol( Fuel-oil, motorin, asfalt, benzin, LPG)…………………….…………………….………….187J.1.1.9. Jeotermal Enerji……………………………………………………………………………………..187J.1.1.10. Doğalgaz Enerjisi……………………………………………………………………..…………...187J.1.2. İkincil Enerji Kaynakları …………………………………………………………….………….…….187VII

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUJ.1.2.1. Termik Enerji………………………………………………………………….……………….........187J.1.2.2. Hidrolik Enerji………………………………………………………………………….…………...187Tablo.J.1.İlimizde Bulunan Santrallerden Elde Edilen veya Edilecek Enerji Verileri……….187J.1.2.3. Nükleer Enerji ……………………………………………………...……………………………….188J.2. Enerjinin Sektörlere Göre Dağılımı…………………………………………………………...………...188J.2.1 Mesken……………………………………………………………………..…………………………..188J.2.2 Ticaret…………………………………………………………………………………..………….. …188J.2.3 Sanayi…………………………………………………………………………………..………………188J.2.4 Resmi Daire……………………………………………………………………………………..……...188J.2.5 Diğer……………………………………………………………………………………….…….… … 188Tablo J.2. Kayseri İli İçerisindeki yıllara göre Abone Grupları ve YıllıkEnerji Tüketimleri……………………………………………………………………….........189Tablo J.3 Abone Sayıları Ve Nüfus Başına Düşen Enerji Miktarları…………………................189J.3 Enerji Tasarrufu ile İlgili Yapılan Çalışmalar………………………………………….………………...189K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ …………………………………………………..……………….…………190K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler…………….…….………...190K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması …………………………………………….…….………190Tablo K.1. Kayseri İli Sanayisi……………………………………..…………….……… . …..191K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı ……………………………………………………….….…………191Tablo K.2. İlimizdeki Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı………….….……………….191K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu ………………………………..………..191Tablo K.3. Kuruluş Yıllarına Göre İmalat Sanayiler İşyerleri Sayıları………………………....192Tablo K.4. İmalat Sanayi Gruplarına Göre İşyeri ve Çalışan Sayıları……….……..………….193Tablo K.5. Nüfusun İktisadi Faaliyet Kolu ve Yıllara Göre Değişimi………………..………...194K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı …………………………………….195K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler………………………………… ……..195K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği………………………………………...………..195K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği……………………………………………………...195Tablo K.6 Alıcı Su Ortamına Atıksu Deşarj Eden Kuruluşların Sektörel BazdaSayıları Ve Deşarj Yapılan Alıcı Su Ortamları ………………………..………………………..196Tablo K.7. KASKİ Kanalizasyonuna Atıksu Deşarj Yapan Sanayi Tesisleri ……………….196K.6.3. Sanayiden Kaynaklanan Toprak Kirliliği……………………………………………………….........196K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği …………………………………………..........196Tablo K.8. Kayseri İlinin Çeşitli Sanayi Sitelerindeki Gürültü Seviyeleri …………...………..197K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar ………………………………………………….………197Tablo K.9. Kayseri ‘de Örnek İki Tesisin Tehlikeli Atıkları…………………………..………197K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı………………………………………………………..………...197L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME ……………………………………..……………………….198L..1. Altyapı………………………………………………………………………………...……………..…198L.1.1. Su Sistemi ……………………………………… ……………………………………………………198L.1.2. Atık Su Sistemi-Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi………………………………………..…………..198Tablo L.1. İşletmeye Açık İçme Suyu Şebekesi Uzunlukları……………………….………….198Grafik L.1 Yıllara göre İşletmeye Açık İçme Suyu Şebekesi Uzunlukları……………………..198Tablo L.2. İşletmeye Açık Kanal Şebekesi Uzunluklar………………………………… ……..198Grafik L.2 Yıllara göre İşletmeye Açık Kanal Şebekesi Uzunlukları ………………………….198L.1.3. Yeşil Alanlar …………………………………………………………………………….…………...199Tablo L.3. Kayseri İli Yeşil Alan Miktarları…………………………………………………….199L.1.4 Elektrik İletim Hatları………………………………………………………………………………....199L.1.5 Doğal Gaz Boru ……………………………………………………………………………………….199L.2. Ulaşım ………………………………………………………………...………………………………..199L.2.1. Karayolları…………………………………………………………………………………………….199L.2.1.1. Karayolları Genel……………………………………………………...……………………….…...200Harita L.1 Kayseri Karayolları Haritası……………………………………………………………200L.2.1.2. Ulaşım Planlaması ……………………………………………………..…………………………..200L.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleri………………………………………………..……….…………………...201L.2.1.4. Kent içi Yollar ……………………………………………………………..…….…………………201L.2.1.5. Araç Sayıları ………………………………………………………………….….…………………201Tablo L.4. Kayseri İli İçerisindeki Araç Durumu………………………...………………...…..202VIII

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo L.5. Kayseri İli İçerisinde Tüketilen Yakıt Cins ve Miktarları………..……….…..……..202Tablo L.6. Kayseri İlinin Muhtelif Yerlerindeki Trafik Gürültüleri……………….…………..…202L.2.2. Demiryolları …………………………………………………………………………….………...….203L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler……………………..………………………………………..…. ……...203L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları…………………………………………………..……………………..203L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı …………………………………………………….……………...203L.2.3.1. Limanlar……………………………………………………………………………………..…...…203L.2.3.2. Taşımacılık ………………………………………………………………………………..………..203L.2.4. Havayolları…………………………………………………………………………………….……...203L.3. Haberleşme. …………………………………………………………………………………….………204Tablo L.7. Kayseri İli Haberleşme Türleri…………………………………………….… …….204L.4. İlin İmar Durumu……………………………………………………………………...……………..…204Harita L.2 Büyükşehir Merkez İlçe Mahalle ………………………………………………………205L.5 İldeki Baz İstayonları Sayısı…………………………………………………………………………….205M.YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS …………………………………………………………..………207M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama ……………………………………………………………………………207M.1.1. Kentsel Alanlar ……………………………………………………………………………………...207M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri ……………....………………………………………..207M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni …………………………………………………….………………..........208M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları …………………………………………………………………...209M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk ……………………………………………………………………....210M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları ………………………………………………………………………...210M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi……………………………………………………………….……...211M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alan ……………………………………….......211M.1.2. Kırsal Alanlar.......................................................................................................................................212M.1.2.1 Kırsal Yerleşme Deseni…………………………………………………………………………….212M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti …………………………………………………………………………………....212M.2. Alt Yapı………………………………………………………………………………………...………212M.3 Binalar ve Yapı Çeşitleri ………………………………………………………….……………..……..212M.3.1. Kamu Binaları ………………………………………………………………..………………….......212M.3.2. Okullar…………………………………………………………………………………..…………...212Tablo M.1 Ortaöğretim Okulları………………………………………………………………..213Tablo M.2 İlköğretim Okulları………………………………………………………………….213Tablo M.3 Yaygın Eğitim Okulları……………………………………………………………..213M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri ……………………………………………………….………………214M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler ………………………………………………………………………….214Tablo M.4. Kayseri’ deki Kültürel Kuruluşlar….……………………………….……………..214M.3.5. Endüstriyel Yapılar …………………………………………………………………….……………215M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar ………………………………………………………………………215M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Binalar ………………………………………...……………...215M.3.8. Büro ve Dükkanlar …………………………………………………………………………………..215M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma ……………………………………………………………...…………….215M.3.10. Yerel Mimari Özellikler …………………………………………………………………….216M.3.11. Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller …………………………………….……………...220M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı……………………………………………………………………..…………..221M.4.1. Göçler ………………………………………………………………………………..……………....221M.4.2. Göçebe İşçiler (Mevsimlik)…………………………………………………………………….……221M.4.3. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı ………………………………………………………………...221M.4.4. Konut Yapım Süreçleri …………………………………………………………………….………..221M.4.5. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri…………………………………………………….………...221M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri …………………………………………………………………221M.5.1. Binalarda Ses İzolasyonu ……………………………………………………………………………221M.5.2. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları ………………………………..…………221M.5.3. Ticaret ve Endüstriyel Gürültü ……………………………………………………………….……..221M.5.4. Kentsel Atıklar ……………………………………………………………….………………….......221M.5.5. Binalarda Isı Yalıtımı ………………………………………………………………………………..222M.6. NÜFUS…………………………………….……………………………………………………….......222M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Gelişimi …………………………………...…….…………………………...222Tablo M.5. Kayseri İl ve İlçelerindeki Nüfusun Yıllara Göre Gelişimi………………………...222IX

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUM.6.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı………………………………………………...222Tablo M.6.Yıllara Göre Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı…….…………….……………...223M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları ………………………………………….……………………...223Tablo M.7. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları………………………………………..………...223M.6.4. Nüfus Değişim Oranı ………………………………………………………………………….…….224Tablo.M.8 Nüfus Değişim Oranları…..………………………………………….…………...…224M.6.5. Yer Değiştirme Olayları …………………………………………..…………………………………224Tablo M.9. Kayseri İlindeki Göç Hareketleri …………………………………………………..224M.6.6. Turizm Faaliyetleri……………………………………………………………………………..…….225M.6.7. İşsizlik……………………………………………………………………………………………......225N.ATIKLAR ……………………………………………………………………………………………..….226N.1. Evsel Atıklar …………………………………………………………………………………………...226Tablo N.1. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Katı Atık Bileşimleri…………….……………….226Tablo N.2. Merkez İlçelerde Toplanan Çöp Miktarı…. ………………………………..............226N.2. Tehlikeli ve Zararlı Atıklar …………………………………………………………………………….226N.3. Özel Atıklar ………………………………………………………………….………………………...227N.3.1. Tıbbi Atıkları……………………………………………………………………………………........227Tablo N.3 Tıbbi Atıklar……………………..…………………….…………………….……….228N.3.2. Atık Yağlar ………………………………………………………………….…..…………………...228N.3.3. Pil ve Aküler………………………………………………………………….…………………........228N.3.4. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller……………….…………………..……….228N.3.5. Tarama Çamurları……………………………………………………………….………….………...228N.3.6. Elektrik ve Elektronik Atıklar…………………………………………………….………….………228N.3.7 Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar……………………………………………………………………...228N.4. Diğer Atıklar……………………………………………………………………………………………228N.4.1. Radyoaktif Atıklar…………………………………………………………..………………………..228N.4.2. Hayvan Kadavraları…………………………………………………………………….…………….228N.4.3. Mezbaha Atıkları……………………………………………………………………………….…….228N.5. Atık Yönetimi…………………………………………………………………………………….….....228N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu…………………………………………………….…..……..228Tablo N.4. Merkez İlçelerde Toplanan Çöp Miktarı …………………………….……… …….228Tablo N.5. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Katı Atık Bileşimleri… ………….…….………...228N.7.Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Transfer İstasyonu…….…………..……...…229N.8. Atıkları Bertaraf Edilmesi………………………………………………………….….……….….……230N.8.1 Katı Atıkların Depolanması…………………………………….…………….………..……………...230N.8.2. Atıkların Yakılması……………………………………………………….…………………….……230N.8.3. Kompost………………………………………………………………………………………….......230N.9. Atıkların Geri Kazanılması ve Değerlendirilmesi ……………………………………………..………230N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri......................................................................................................230O.GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM …………………………………………….………………………………..231O.1. Gürültü …………………………………………………………………………………………………231O.1.1. Gürültü Kaynakları ……………………………………………………….………………………….231O.1.1.1. Trafik Gürültüsü ……………………………………………………………………….…………..231Tablo O.1. Kayseri İlinde 31/12/2002 Tarihi İtibari İle Trafiğe Kayıtlı TaşıtCinsi ve Sayısı ……………………………………………………………………..…………....231Tablo O.2. Trafiğin Yoğun Olarak Yaşandığı, Yollarda Kavşaklarda veDemiryolunda Yapılan Gürültü Ölçümleri……………………………………………..………231O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü……………………………………………………………………………...….232Tablo O.3. Sanayi Bölgelerinde Yapılan Gürültü Ölçümleri………………..………………….232O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü……………………………………………………………………………………232O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler………………………………………………………….232Tablo O.4. Bazı Yerleşim Alanlarında Yapılan Gürültü Ölçümleri ……………..…………….232O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü………………………………………………..………….232Tablo O.5. Havaalanı Yakınlarında Yapılan Ölçüm Sonuçları…………………….……………..232O.1.2. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri…………………………………………………………..…..........233O.1.2.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Etkileri………………………………………….…………………...233O.1.2.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Etkileri……………………………………………………….……….233O.1.3. Gürültünün İnsanlar Üzerindeki Etkileri…………………………………………………………..…233X

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUO.1.3.1. Fiziksel Etkileri …………………………………… ……………………………………………...233O.1.3.2. Fizyolojik Etkileri ………………………………………………………………………………….233O.1.3.3. Psikolojik Etkileri ………………………………………………………………………………….234O.1.3.4. Performans Etkileri……………………………………………………………………………........234O.2. Titreşim ……………………………………………………………………………………………...…234P. AFETLER ……………………………………………………………………………………………......235P.1. Afet Olayları ……………………………………………………………………………………………235P.1.1. Depremler ……………………………………………………….........................................................235Tablo P.1. Kayseri İlindeki Depremler…...……………………………………………………..235Kayseri Deprem Haritası…………………………….……….…………………………………235Tablo P.2. Yerleşim Yerleri ve Deprem Bölgeleri ……………………………………………..235P.1.2. Heyelan ve Çığlar ………………………………………………………….…………………………236Tablo P.3. Kayseri İli Doğal Afetler ………………………………………………….…………236P.1.3. Seller …………………………………………………...……………………………………………..236P.1.4. Orman ve Otlak Yangınları …………………………………………..………………………………237Tablo P.4. Nedenlerine Göre Orman Yangınları, anan Alan ve Ağaç Miktarları ….…………..237P.1.5. Fırtınalar ………………………………………………………….…………………………………..237P.2. Afetler ve Sağlık Zararları………………………………………………………..……………………..237P.2.1. Radyoaktif Maddeler …………………………………………………………………..……………..237P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar…………………………………………….……...237P.2.3. Tehlikeli ve Zehirli Maddeler ………………………………………………………………………..237P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri ………………………………………………..…………….…237P.3.1. Sivil Savunma Birimleri ……………………………………………………………...………………237P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri………………………………………………..….…………...238Tablo P.5. Kayseri İlinde Çıkan Yangınların Nedenlerine Göre Dağılımı……….…………….238Tablo P.6 Kayseri İlinde Çıkan Yangınlarda can ve mal Kaybı bilgileri……………………....238P.3.3. İlkyardım Servisleri ………………………………………………………………………….……….239P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı …………………………………………………………239P.3.5 Zehirli Maddelerin Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler ……………………………………..239P.3.6 Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar………………………………………………………………...239R. SAĞLIK VE ÇEVRE…………………………………………………………………………….………240R.1. Temel Sağlık Hizmetleri ………………………………………….…………………..………………..240R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı ……………………………………………………….………..……..240Tablo R.1.Sağlık Yatırımları…………………………………………………………..……….240R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar ……………………………………………………………………...…………...241Tablo R.2. Sık Görülen Bulaşıcı Hastalıkların Aylara Dağılımı………….……………………241Grafik R.1.Sık Görülen Bulaşıcı Hastalıkların Aylara Göre Dağılımı………………………….241Tablo R.3. Yıllara Göre Bildirimi Zorunlu Hastalıklar………………………………………….244R.1.2.1. İçme ve Kullanma Sularını …………………………………………………...…………………...245Tablo R.4. Kayseri İli İçme ve Kullanma Sularının Bakteriyolojik Analiz Sonuçlar…………..245Tablo R.5. Kayseri İli İçme ve Kullanma Sularının Kimyasal Analiz Sonuçları……………… 245Tablo R.6. Kayseri İl Merkezinde İçme ve Kullanma Sularının Klor Ölçüm Sonuçları…...… 245Tablo R.7. Kayseri İlçe Merkezi ve Köylerde İçme ve Kullanma Sularının KlorÖlçüm Sonuçları………………………………………………………………………………..246Tablo R.8. Kayseri İli Sularına Ait Kimyasal, Fiziksel, Bakteriyolojik ve KlorÖlçüm Sonuçları………………………………………………………………………………...246Tablo R.9. Kayseri İli ve İlçelerine Ait İçme ve Kullanma Suyu Analiz Sonuçları…...............246R.1.2.2. Denizler…………………………………………………………………………..…………………247R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar ……………………………………………………………………………........247Tablo R.10. Zoonoz Hastalıkların Görüldüğü Hayvan Cinsi ve Yaygınlık Oranı….…………..248Grafik R.2. Zoonoz Hastalıkların Yıllara Göre İnsanlarda Görülme Oranı …………………....248R.1.3. Gıda Hijyeni ………………………………………………………………………………………….249R.1.4. Aşılama Çalışmaları …………………………………………………………………………….........249Tablo R.11 Hedef Nüfusa Yapılan Aşı Sonuçları……………………………….…...………..262R.1.5. Bebek Ölümleri ………………………………………………………..………………….………….250Grafik R.3. Bebek Ölüm Hızlarının Yıllara Göre Dağılımı…………….………………............250R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı…………………………………………251Tablo R.12. Ölümlerin Yaş Gruplarına Dağılımı……………………..………………………. 251XI

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUR.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları ………………………………………………………………….………251Tablo R.13. Aile Planlaması Çalışmaları……………………...…………………..…………...251R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri……………………………………...………..251R.2.1 Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………………..…251R.2.2 Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………………..…………….252Tablo R.14 İnsanlarda hastalıklara neden olan Bakteriler……………………………………..253R.2.3 Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri……………………………………..………………………..253R.2.4 Gürültünün İnsan sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………………………..………...253R.2.5 Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri……………………………………………..……………..253R.2.5 Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………………..………………..253R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma……………………………………………………………………..254S.ÇEVRE EĞİTİMİ ………………………………………….……………………………………………...255S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetler……………………………………..……..…255S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar Ve Faaliyetleri …………………………………………..……..…255S.2.1. Vakıflar ………………………………………………………………………………………..…...…255S.2.2. Dernekler…………………….………………………………………………………...………….......256S.2.3. Gönüllü Kuruluşlar ……………………………………………………………………..…………….258T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA ……………………………………………..……………….….259T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi………………………………………………….259T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,Korunması ve Geliştirilmesi …………………………………………………………………………...260T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin Taşıma KapasitesiniAşmayacak Biçimde Planlanması……...................................................................................................260T.4. Çevrenin İnsan-Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması…………………..……………….260T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanımı Planlaması…………………………………………………………….261XII

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUA. COĞRAFİK KAPSAMA.1. GirişDünyanın en eski şehirlerinden biri olan Kayseri (eski Mazaka, Kaisareia), klasikçağlarda Kapadokya adı verilen bölgededir. Kızılırmağın güneyinde bulunan bu bölge İpekyolu üzerindedir. Bu nedenle her çağda tüm ulusların ilgisini çekmiş ve pek çokuygarlıkların beşiği olmuştur. Kayseri, M.Ö. 4000 ile M.S. 2000 olmak üzere 6000 yıllıkbir tarihe sahiptir.M.Ö. 2000 yıllarında Anadolu’ya gelen Hititler, Kayseri’ye 22 km. uzaklıkta,kentin kuzeydoğusunda, bulunan Kültepe (Kaniş) şehrini kurmuşlardır. Kültepe’nin hemenyanında yer alan Karun’da (Pazar şehir) yapılan kazılarda M.Ö.19.-17. yy.a ait çivi yazısıile çeşitli yazılı tabletler bulunmuştur. Kültepe, M.Ö. 4000 yılından (Kalkolitik Çağ) Romadevri sonuna kadar devamlı olarak yerleşme görmüştür.Kayserinin 68 km. kuzeydoğusunda, dağlık bir bölgede, Helenistik ve Romadönemlerinde uzun süre önemli bir kale olarak kullanılan Kululu adlı bir yerleşim yeridaha kurulmuştur. Kültepe ve Kululu, Tabal Krallığı’nın da önemli şehirlerindendir. M.Ö.11. ve 7. yüzyıllarda bu bölge Med ve Pers’lerin egemenliğindedir.Bağımsız Kapadokya Krallığı M.Ö. 280 yıllarında kurulmuştur. Başkenti yineMazaka’dır ve bu dönemde 400000 nüfuslu büyük bir şehirdir.M.S. 17.yıllarında Roma eyaleti haline gelen bu bölgenin yönetimi için Roma’danvali gönderilmiştir. Yine eyaletin başkenti eski Mazaka (Kaisareia)dır. Bugünkü Kayseriadını o dönemden almıştır. 395 yılında Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu içerisindekalan Kaisareia, nüfusu 400000 olan ve saray, kitaplık, misafirhaneler, cüz zam hastanesi,kilise gibi yapıların bulunduğu büyük bir şehir konumundadır. 691 ve 721 yıllarındaKayseri, kısa sürelerle Arapların akınına uğramış ve 1071’den sonra Türk topraklarınakatılmıştır.1127 yılında Danişmend’lilerin 1162 yılında ise Anadolu Selçukluları’nın olanşehir, Selçuklular zamanında Konya’dan sonra ikinci başkent olmuştur. 1244 yılındaİlhanlıların saldırısına uğramış, bir süre Moğol-İlhanlı valilerince yönetilmiştir.Kayseri 1343 yılında Eratna Beyliği’nin, 1398 yılında Osmanlı’ların elinegeçmiştir. 1402 yılında Ankara savaşından sonra Karamanoğulları’nın veDulkadiroğulları’nın olan şehir, 1515 yılında Yavuz Sultan Selim’in İran Seferi dönüşündeDulkadiroğulları’ndan alınarak kesin olarak Osmanlı İmparatorluğu’na bağlanmıştır.Kayseri Osmanlı İmparatorluğu döneminde, önce Karaman sonra Ankara eyaletinebağlı sancak, daha sonra Vilayet Merkezi olmuştur.Birçok medeniyetlerin gelip geçmiş olduğu Kayseri’de tarihi, kültürel, arkeolojikve turizm değerlerinin bütününü bir arada görmek mümkündür.Şehir merkezinde, Selçuklu eserleri olan Camiiler, medreseler, surlar, kale veçeşmelerle Selçuklu dönemi öncesine ait fresksiz kilisesi ve mağaralar, yeraltı şehirleri veHitit, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi eserlerinin teşhir edildiği müzelerigörüp incelemeye değer önemli yerlerdir. Bunlardan başka, Gesi, Nize, Talas, Hisarcık gibimesire yerleri de bu bölüme dahil edilebilir.Şehir dışında, doğu istikametindeki Selçuklu eserleri olan Sultanhanı, Karatayhanıve Asurlu tüccarlarının yerleşim yeri olan Kaniş-Karum, batı istikametindeKaramustafapaşa Camii, hamamı ve çarşısı ile Bizans dönemine ait freskli ve fresksizSoğanlı, Erdemli, Doğanlı kilisesi ve harabeleri önemli yerlerdir. Erciyes dağınıneteklerinde bulunan Tekir Yaylası, Sarımsaklı Barajı, Bünyan, Pınarbaşı, YahyalıKapuzbaşı Şelalesi ve Develi ovasındaki kuş cenneti adıyla anılan Sultansazlığı en önemliçekiciliklerinden sayılabilir.1

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUA.2. İl ve İlçe SınırlarıKayseri İli’ne bağlı İlçeler:1- AKIŞLA : İl merkezine 85 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 9.897’dur.İlçede Kululu mevkiinde Genç Hitit çağına ait heykeller ve hiyerogfil yazılıkitabeler bulunmuştur. Kululu Kalesi kalıntıları bulunmaktadır.2- BÜNYAN : İl merkezine 35 km uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 39.542 dır.Tarihi, kültürel ve doğal güzellik açısından oldukça zengin olan ilçe merkezindeSelçuklular dönemine ait Ulu Camii ve civarında Hitit dönemine ait KayabaşıMağaraları, Samağır Nayon Mezarı, Büyükbürüngüz Kasabasında Selçukludönemine ait Danış Ali Bey Alauddevle Camii. Akdoğanlar Mahallesinebulunan Gergeme yerleşim yeri önemli tarihsel ve kültürel değerlerdir.Sarımsaklı suyu çevresi yeşil alanları ve alabalık üretim çiftlikleri bulunanilçede el dokuma halıları ile ünlüdür.3- DEVELİ : İl merkezine 70km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 70.857’dir. Eskibir yerleşim alanı olan ilçe merkezi ve çevresi tarih ve kültürel açısındanoldukça zengindir. Develi Kalesi, Ulu Camii, Develi Hızır İlyas Türbesi, DeveliTürbesi, Seyit Şerif Türbesi, Hamidiye Medresesi, Hamidiye Medresesi, Yeraltı Mağaraları(Künye Köyü), Zomaklı Yer altı Şehri, İnkaya Kaya YerleşikAlanı, Fraktın Kaya Kabartması, İmam kulu Abidesi ve Öksüt Kalesi enönemlileridir.4- FELAHİYE : İl merkezine 63 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 16.650’dur.İlçenin Kepiç Köyü yakınlarında bulunan Roma Mezarı olan yapı büyükmermer taşlarla yapılmıştır. İlçe merkezinde Roma dönemine ait bir çeşme,Kale Mahallesinde Kale Höyüğü ve Tümülüsü bulunmaktadır.5- HACILAR : İl merkezine 11 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 20.902’dır.İlçe Erciyes Dağı eteklerine kurulmuş yaylacılık, dağcılık ve kış sporlarıaçısından oldukça önemli bir merkezdir. Erciyes Dağı eteklerindeki yaylalardayılkı atları bulunmaktadır.6- İNCESU : İl merkezine 32 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 22.616 ‘dür.İlçenin en önemli turizm değerleri merkezde bulunan cami, hamam, Pazar vekervansaraydan oluşan Osmanlı dönemine ait Karamustafa Paşa Kervansarayıve Külliyesidir.7- KOCASİNAN : Şehrin merkez ilçesinden biridir. Şehri batı-doğuistikametinden geçerek ikiye bölen Sivas Caddesi’nin kuzey tarafında yer alanilçe, nüfusu 321.032.türTarihi ve kültürel kalıntılar açısından, Gıyasiye ve Şifahiye Medresesi, AvgunluMedresesi, Sahabiye Medresesi, Roma Mezar Anıtı, Kurşunlu Camii ve HacıKılıç Camii ve Medresesi.8- MELİKGAZİ : Şehrin merkez ilçesinden diğeridir. Sivas Caddesi’nin güneytarafında yer alan ilçe, nüfusu 311.322’dir.Tarihi ve kültürel kalıntılar açısından oldukça zengin olan ilçemizde, KayseriKalesi, Hunat Hatun Külliyesi, Camiikebir, Gülük Camii, HanCamii, Bedesten, Vezir Han, Pamuk Han, Kapalı Çarşı, SeracettinMedresesi, Köşk Medresesi, Hatuniye Medresesi, Döner Kümbet, SırçalıKümbet, Çifte Kümbet, Seyyid Burhanettin Türbesi önemli yerlerdir.9- ÖZVATAN :İl merkezine 70 km uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 10.513’dür.İlçe sınırları içerisinde geçen Kızılırmak’ta rafting sporuna oldukça elverişliparkurları vardır.2

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU10- PINARBAŞI : İl merkezine 107 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu35.614’dür. İlçede bulunan en önemli turizm değeri Pazarören Kasabasına bağlıMelikgazi Köyünde bulunan Emir Melik Gazi’ye ait olan Melikgazi Türbesi veKalesidir.11- SARIOĞLAN : İl merkezine 62 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 27.702’dir.İlçede Kızılırmak üzerinde yapılmış olan Şahruh köprüsü ve Palas Kasabasındabulunan Cami önemli turizm değerleridir.12- SARIZ : İl merkezine 143 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 14.595’dir. İlçe eldokuma kilimleri ile ünlüdür.13- TALAS : İl merkezine 10 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 55.509 ‘dur. Eneski yerleşim yerlerinden biri olan ilçede Rüştiye Mektebi, Esma HatunTürbesi, Cami Kilisesi bulunmaktadır. İlçe çevresinde ise Endürlük Kilisesi,Roma Dönemine ait olan Kuru Köprü önemli turizm alanıdır. İlçe Kentsel SitAlanıdır.14- TOMARZA : İl merkezine 58 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 35.810’dur.15- YAHYALI : İl merkezine 106 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu 43.203’dür.İlçe doğal güzellikleri ile tanınmıştır. Yüzlerce kuş türünün barındığı SultanSazlığı,Akış yüksekliği ile dünyada ikinci sırayı alan Kapuzbaşı TakımŞelaleleri ve yeşil alanları, Derebağ Şelalesi ve Zamantı Irmağı rafting parkuruile cennet köşelerdendir. Kök boya kullanılarak dokunan el halıları ve kilimleriile dünya pazarında yerini korumaktadır.16- YEŞİLHİSAR : İl merkezine 65 km. uzaklıkta bulunan ilçe, nüfusu24.830’dur. İlçeye bağlı Soğanlı Köyünde bulunan kaya kiliseleri ve kayayerleşim alanlarından oluşan Soğanlı Vadisi, Erdemli Vadisi ve Sultan Sazlığıilçe turizm değerleridir.İlimizin ve ilçelerinin sınırları Harita A.1’de verilmiştir.A.3. İlin Coğrafi DurumuKayseri İçanadolu’nun güneydoğusunda orta Kızılırmak bölümünde yer alır.38 derece 18 dakika ile 37 derece 45 dakika kuzey enlemleri; 36 derece 58 dakika ile 34derece 56 dakika doğu boylamları arasında bulunmaktadır. Kuzeyden Yozgat,kuzeydoğudan Sivas, güneyden Adana, güneydoğudan Kahramanmaraş, batıdan Nevşehirve güneybatıdan Niğde illeri ile çevrilidir.A.4. İlin Topografyası ve Jeomorfolojik DurumuKayseri, güneyden ve kuzeyden yüksek dağların ve tepelerin sınırladığı topoğrafikbir çanak içerisinde yer alır. Şehir; ana eksen Ankara- Sivas karayolu boyunca doğu-batıistikametinde, daha az yerleşmiş olan ikinci eksen Erkilet-Talas olmak üzere kuzey-güneyyönünde büyümüştür. Kentin biçimlenmesinde doğal sınırlayıcıların rolü olmuştur. İlkyerleşim bölgesi güneyindeki dağların yamaçlarına doğru olmuş yakın geçmişte kuzeyedüzlüklere doğru kaymıştır. Şehrin gelişmesi ile sanayi şehir içinde kalmıştır. İlinetrafının yüksek dağlar ve tepelerle çevrili olması hava sirkülasyonunun büyük orandaengellemektedir. İlin topoğrafik yapısı Harita A.2’de, jeomorfolojik yapısı, Harita A.3’deverilmiştir.Doğal CoğrafyaI. Dağlar : İl alanını engebelendiren dağlar üç sıra halindedir. Bunlardan ikisiyer kabuğu hareketleriyle kırılma ve kıvrılmalara uğrayarak yükselmiş dağlardır. Diğergrup ise orta Torosların ve orta Anadolu’ya kıvrılan bölümün uzantılarıdır. Bu dağlar3

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUbirbirinden çöküntü havzalarıyla ve yüksek platolarla ayrılmıştır. Türkiye’nin önemlivolkanlarından olan Erciyes Dağı da il sınırları içindedir.a. Erciyes Dağı : Kayseri il merkezinin güneyindedir. 3916 m. yüksekliktedevamlı kar ile kaplı iç Anadolu bölgesinin en yüksek dağı olan Erciyesin tarihini jeologlar20 milyon yıl öncesine kadar götürürler. Eskiden bir yanardağ iken şimdi tamamensönmüştür. Dağcılık ve kış sporları için ideal bir yer olan Erciyes kayak pisti dünyanın eniyi kayak pistlerinden birisidir. Tekir kayak pisti uluslararası kış sporları merkezidir.Erciyes yayla turizmi açısından her geçen gün değer kazanmakta, yurt içi ve yurtdışındangelen konuklar ve il halkı için önemli bir dinlenme yeri oluşturmaktadır.Kayseri’deki Başlıca Dağlar ve Yükseklikleri aşağıda verilmiştir.Erciyes Dağı : 3.916Aladağ : 3.735Beydağı : 3.075Dumanlı Dağı : 3.024Soğanlı Dağı : 2.925Binboğa Dağı : 2.830Bakır Dağı : 2.721Koç Dağı : 2.700Hınzır Dağı : 2.641Sandıkdere Tepesi : 2.601Kepekli Dağı : 2.225Tahtalı Dağı : 2.100Aygörmez Dağı : 2.094Köşkerli Dağı : 2.000Korumaz Dağı : 1.907Ali Dağı : 1.871Ak Dağı : 1.800Yılanlı Dağ : 1.640b. Korumaz ve Hınzır Dağları : Bu sıra il alanını engebelendiren birbirineparalel üç dağ grubundan en kuzeyde olanıdır. Erciyes ile başlayıp Korumaz Dağı ile sürenbu dağ sırası son kabartısını il sınırının kuzeyinde Hınzır Dağı’nda gösterir. Korumaz-Hınzır dağı sırası üzerinde il ulaşımı açısından önem taşıyan iki geçit vardır. BunlarBeştepeler ve Laleli beli geçitleridir.c. Süvegen- Aygörmez-Köşkerli ve Kepekli Dağları : Bu dağ grubu ilingüneyinde Süvegen dağı ile başlar. Aygörmez ve Köşkerli dağları ile süren sıra, Kepeklidağı ile Uzun yayla’ya doğru uzanır.d. Tahtalı Dağları: İl sınırları içindeki kuzeydoğu-güneybatı uzantılı üç dağsırasının en güneyindeki son grubunu oluşturan Tahtalı Dağları, Bakır Dağı, Soğanlı Dağıve Gövdeli Dağı gibi kabartılardan oluşmaktadır. Orta Torosların uzantıları olan bu sıradağın birçok noktası 2.500 m üzerindedir.II. Platolar, Yaylalar ve Ovalar:Kayseri il alanının % 49,1 gibi önemli bir bölümü plato biçimindeki yüksekdüzlüklerle kaplıdır. Bunlar kimi yerde akarsularla yarılmış yüksek plato düzlükleri kimiyerde de dağlar arasında uzanan ve yine derin vadilerle parçalanmış havzalardurumundadır. Bu tür düzlüklerin bir bölümü Kayseri ve Develi ovalarının çevresinde yeralmıştır. İlde bunların dışında Kızılırmak’ın kuzeyinde ve güneyinde yer alan 16 kmuzunluğunda ve 1.550 m yüksekliğindeki Sultansekisi ve Amarat düzlükleribulunmaktadır.4

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUa.Uzun Yayla: Pınarbaşı ilçesi hudutlarında dağlarla çevrili ve yüksekliği 1.500-1.600 m. arasında değişen çok geniş bir havzadır. Üç ırmağın başlangıç yeri Uzun Yaylasularını Zamantı ırmağı yoluyla Seyhan’a, Tohma çayı ile Fırat’a kuzeydeki küçükderelerde Kızılırmak’a gönderir.b.Kayseri Ovası: İl topraklarının kuzeybatısında Erciyes Dağı’nın kuzeyinikaplayan Kayseri Ovası yaklaşık 890 km 2 ’lik yüzölçümü ile ilin ve yukarı Kızılırmakbölgesinin en geniş ovalarından birini oluşturmaktadır. Kayseri Ovası üzerinden demiryoluve karayolları da geçmektedir. Ovada yerleşim merkezleri ve sanayi kuruluşlarınınyayıldığı alanlar dışında kalan kesimler kuru tarım ve sebzeciliğe ayrılmıştır.c. Develi Ovası: İlin ve Erciyes Dağı’nın güneybatısında yer alan Develi Ovasıyaklaşık 1.000 km 2 ’lik yüzölçümü ile ilin en geniş ovalarından biridir. Develi-Yeşilhisarilçeleri arasında uzanan ovada çevredeki dağlardan inen akarsular ve kar sularınınoluşturduğu taşkınlar sonucu ortaya çıkan Sultansazlığı, Kurbağa, Deve ve Yay gölleri gibibataklık ve gölcüklerde vardır. Develi ovası Erciyes Dağı’nın güney Torosların ise kuzeyyamaçlarının sularıyla beslenmektedir.Kayseri ilinde bu sayılan ovalardan başka ilin kuzeyinde yer alan Gölova (Palas) veSarıoğlan adları ile anılan iki ova birbirinden 1.300- 1.350 m. olan tepeler ve dalgalı biralanla ayrılmıştır. 100 km 2 yüzölçümlü Gölova kapalı bir çanak durumunda olup üzerindeTuzla adlı bir göl yer almaktadır. 50 km 2 ’lik bir alana yayılan Sarıoğlan Ovası’nın sularıbir boğazdan geçerek Kızılırmak’a dökülür.Bunların dışında Akdölen Ovası, Zamantı Ovası, Mandal Ovası, Kayseri’nin diğerönemli ovalarıdır.A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafiİlin jeolojik yapısı Harita ’de verilmiştir.Kayseri ili sınırları içinde Paleozoik, Mesozoyik ve Senozoyik zamanlarına aitbirimler görülmektedir.PALEOZOYİKKambriyen : Sarız’ın 5 km kadar güneybatısındaki Değirmentaş köyündegörülen birimi mermer ve şistler temsil eder.Siluriyen: Değirmentaş köyünün 5 km kuzeyinden, Sarı çiçek yaylasından geçenArmutlu deresinde yüzeylenen birimi sillitaşı ve şeyler temsil eder. Birim içerisindegraptolit, tirilobit, brachiopad fosillerine rastlanır.Devoniyen: Yahyalı yöresinde ve Pınarbaşı ve Sarız arasında yüzeylenen birimikumtaşı, kiltaşı, şeyl, kuvarsit ve kireçtaşı temsil eder. Kireçtaşları içinde brachiopadfosillerine rastlanır.Karbonifer : Yahyalı ve Sarız çevresinde görülen birimi karbonlu kireçtaşı veşeyler temsil eder. Birim içerisinde yer yer çok iyi korunmuş tirilobit ve brachiopadfosilleri bulunur.Permiyen : Yahyalı, Bünyan, Pınarbaşı ve Sarız yörelerinde görülen kararenkli, karbonlu kireçtaşları ile temsil edilen birim, içerisinde mikrofosiller (forominifer)bulundurur.MESOZOYİKTriyas : Pazarören’in kuzeyinde, Aygörmez Dağı’nda yüzeylenen birimi killikireçtaşı, şeyl ve kiltaşları temsil eder. Birim içerisinde kıt fosil bulundurur.Jura-Kretase : Pınarbaşı ve Sarız çevresinde görülen birim kül renkli, bazen kremrenkli, kristalleri belirgin, yer yer dolomitik erime boşluklu, kalın, orta tabakalıkireçtaşlarından oluşmaktadır. Kireçtaşları bu yörelerde yüksek tepeleri ve dağlarıoluşturur.5

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUÜst Kretase : Tomarza ve Sarız yöresinde yüzeylenen üst Kretase yaşlı birimiofiyolitli seri oluşturmaktadır. Paleozoik ve Mesozoyik yaşlı kireçtaşları birim içerisindeolistolit olarak yer alır. Birim; gabro, diyabat, serpantin, kiltaşı, kumtaşı, pelajik kireçtaşı,tüf ve tüfütlerden oluşmaktadır. Kireçtaşları beyaz, açık kül renginde, çok kalın tabakalı,bolca rudist fosilli ve erime boşlukludur.Tabanı görülmeyen birimin kalınlığı hakkında kesin bir şey söylenemez.SENOZOYİKEosen :Bünyan, Pınarbaşı ve Felahiye yörelerinde Eosen yaşlı fliş fasiyesiyüzeyleşmektedir. Kumtaşı, çakıltaşı, kireçtaşı ile temsil edilen fliş fasiyesi üst Kretaseyaşlı ofiyolitli seri üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Birimin kalınlığı yaklaşık 500-600m.dir. Kireçtaşları içinde bolca numunulit fosilleri bulunur.Miyosen : Bünyan, Sarıoğlan, Akkışla yörelerinde yüzeylenen kumtaşı,kiltaşı, çakıltaşından oluşan alacalı seri; kırmızı renkli, orta-kalın tabakalı, 1-2 cm.kalınlığında, jips katkılı göl fasiyesidir. Birim içerisinde jips katkı halinde görüldüğü gibibüyük kütleler tepeler halinde de görülür. Eosen yaşlı fliş fasiyesi üzerine uyumsuz olarakgelen birimin kalınlığı yaklaşık 400-500 m.dir.Alt Pliyosen : Develi ve Yahyalı arasında, engebeli bir topografyada, altPliyosen’e ait bazalt, aglomera ve tüfler yüzeylenmektedir. Bu volkaniklerden bazalt veaglomera; kalın-orta-ince tabakalı ve eklemlidir. Bloğumsu ayrışma gösterir. Tüfler iseince tabakalıdır ve toprağımsı ayrışma gösterir. Miyosen yaşlı birim üzerinde uyumsuzolarak gelen volkaniklerin kalınlığı yaklaşık 500-600 m.dir.Üst Pliyosen : Uzunyayla, Erkilet ve Himmetdede yörelerinde üst pliyosen yaşlıgölsel kırıntılar yüzeylenmektedir. Kil, kiltaşı, kum, kumtaşı, çakıl, çakıltaşından oluşangölsem kırıntılar içinde tüf ve tüf itler yer alır. Üst pliyosen yaşlı birim açık ve beyaz rengiile tanınır. Alt pliyosen volkanikleri üzerine uyumsuz olarak gelen birimin kalınlığıyaklaşık 100-150 m.dir.Kuvaterner : Erciyes, Ali Dağı, Gesi, İncesu, Develi ve Tomarza’ da yüzeylenenKuvaterner volkanikleri bazalt, aglomera, tüf ve ignimbiritten oluşmaktadır. Üst pliyosenyaşlı gölsel kırıntılar üzerine uyumsuz olarak gelen birimin kalınlığı yaklaşık 2750 m.dir.Kuvaterner’e ait yüzlek birikintiler ise; Kızılırmak ve Zamantı vadisi boyunca veSarımsaklı ve Develi ovasında yaklaşık 1 m. kalınlığında kum, çakıl ve bloklardan oluşanbitkisel toprak yer alır.Kızılırmak ve Zamantı’ya ulaşan yan derelerde ise muhtelif türde kum, çakıl vebloklardan oluşan birikinti konileri vardır. Kayaçların bazik ve asidik özelliklerdenmagmatizma bölümünde (A.5.1) bahsedilmiştir.Yukarıda anlatılan birimlerin yaşlarının tespitinde birimlerin içinde bulunanfosillerden yararlanılmıştır. Fosil bulundurmayan birimlerin yaşı alttaki ve üsttekibirimlerin yaşlarından yararlanılarak tespit edilmiştir.İlin genelleşmiş stratigrafik kesiti şekil A.1’de verilmiştir.Birimlerin yaşlarının tayini için radyoaktivite çalışmalarına başlanmamıştır.A.5.1. Metamorfizma ve MagmatizmaMetamorfizma : İl sınırları içinde görülen metamorfik birimler rejyonalMetamorfizma ürünleridir. Şiddetli basınç altında oluştuğu kabul edilen ve umumiyetleepizon ve mesozon mahsulleri olan killi şist, mikaşist, kalk şist ve mermerler Felahiye’ninyakın çevresinde ve Himmetdede’de yüksek tepeleri ve dağları oluştururlar. Şistler vemermerlerin yakın ilişkisi olup ayrımları nispeten güçtür.Metamorfik birimlerin yaşları kesin olarak tespit edilmiş değildir. Ancak aynımasife (Orta Anadolu Kristalinin masifi) dahil olan Kaman (Kırşehir) batısındaki6

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKaraoğlan Dağları Kretase yaşlı ofiyolitik seri Kaman mermerlerini normal bir şekildeörtmektedir.Mermerler metamorfik serinin en üst seviyesini teşkil ettiğine göre, bunlarınKretase’den daha eski olduğu şüphesiz ve büyük bir ihtimalle de Jura’ya ait olmalarımümkündür. Ayrıca granit ve gabroların metamorfik serileri bariz olarak kestikleribilinmektedir. Magmatizma bahsinde anlatılacağı gibi söz konusu bazik intrüzyonların yaşıÜst Kretase, asidik olanların ise Üst Kretase’den daha gençtir. O halde metamorfikbirimler Kretase’den daha yaşlıdır.İlde görülen bir diğer Metamorfizma türü kontak metamorfizmedir. Söz konusuMetamorfizma ürünlerini eski temelden başlayarak Tersiyer’e kadar muhtelif devirlerdegörmek mümkündür.Magmatizma : İl sınırları içindeki magmatik taşların başlıcaları asit ve bazikplütonlar halinde oluşmuştur. Asit olanlar granit-diyorit bileşiminde olup, yer yer iyikristalli hornblend ve biyotitli derinlik taşlarıdır. Felahiye’nin güneyinde, Kurşun Dağı’nındoğusunda, Himmetdede’nin güneybatısında yüzeylenirler. Bazik olanlar ise gabro diyabazyapısında koyu renkli kitlelerdir. Bu gruba peridolit ve serpantini de katmak mümkündür.Bazik plütonlar ise Pazarören, Pınarbaşı, Tomarza ve Sarıoğlan çevresinde ve daha azolarak da Boğazlayan ve Felahiye’nin yakın çevresinde yüzeylenir. Asit plütonlar ile bazikolanlar daha geniş anlamı ile açık ve koyu renkli plütonlar birbiri ile girift vaziyettebulunur. Bu durum asit ve bazik plütonların hangisinin daha yaşlı olduğunun tayininigüçleştirir. Yapılan çalışmalarda bazik plütonların, asitlere nazaran izafi olarak daha eskibir kristalizasyon safhasına ait olduğu kabul edilir. Bu bölgede jeolojik löveleri yapanW.BUCHARD granitlerin gabroları kestiğini açıklar. Granit ve Gabrolar metamorfikserileri bariz olarak kesmişlerdir. Söz konusu intrüzyonların yaşlarına gelince, bazikintrüzyonların yaşı üst Kretase, asidik olanların ise bazik olanlara göre daha genç olduğukabul edilmektedir.Kayseri ve yakın çevresinde Erciyes volkanizmasının ürünlerini görmekmümkündür. Kayseri ve Develi arasında takriben 30 km kaide çapında 3916 m.yüksekliğinde bulunan Erciyes Dağı merkezi bir koni ile birçok tali parazit koniden oluşansönmüş bir volkandır. Andezit, bazalt, lav ve cüruflardan meydana gelmiştir. Etrafındadaha geniş sahalara yayılmış tüfler mevcuttur. Bunlar takriben 100 km mesafelere kadarsürüklenerek Neogen gölleri içinde teressüp etmiştir. Alt pliyosen volkaniklerinden bazaltve aglomera kalın-orta-ince tabakalaşmalı ve eklemlidir. Bloğumsu ayrışma gösterir.Tüfler ise ince tabakalıdır ve toprağımsı ayrışma gösterir. Develi ve Yahyalı arasındaengebeli bir topografyaya sahip olan volkanitlerin üzerini uyumsuz olarak üst pliyosenyaşlı volkanitler örter. Gölsel kırıntılılar içerisinde yer alan tüf ve tüfütler üst pliyosenvolkanizmasına aittir. Üst Miyosen’de başlayan volkanit faaliyetler Kuvaterner’de dedevam etmiş ve Erciyesin son volkanizmasına ait tüf, ignimbirit, bazalt, bimis, aglomera,volkan külü, volkan çakılları ve volkan bombalarını oluşturmuştur. Bu volkanik birimlereErciyes, Ali Dağı, Gesi, İncesu, Develi ve Tomarza yörelerinde rastlanmaktadır.A.5.2. Tektenotik ve PelaocoğrafyaKayseri il merkezi ve yakın çevresi graben çöküntü alanı içerisinde yer alır. Bugraben Kuvaterner tektonizması sonucu oluşmuştur. Erciyes volkanizmasının tamamenbitmesi düşey blok hareketlerinden dolayı olmuştur. Söz konusu graben kuzeydoğu,güneybatı doğrultusunda oluşmuştur. Grabenin güney kanadında Gesi, Mimarsinan,Tavlusun, Talas, Ali Dağı ve Erciyes’ten geçen çekim fayı ve buna paralel ovaya doğruçok sayıda çekim fayları vardır. Grabenin kuzey kanadında Muncusun, Erkilet,Boğazköprü, İncesu, Yeşilhisar çekim fayları vardır. Bu graben Develi ovası ilebağlantılıdır.7

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUHatta daha güneyde Ecemiş koridoruna bağlıdır. Kuzeydoğu devamında ise Tuzlagölü ve Sarıoğlan baseni yer alır. Bu iki çöküntü arasında Lalebeli sırtı bulunur. Butopoğrafik eşik iki çöküntüyü birbirinden ayırır. Bölgenin geçirdiği orojenik safhalaragelince;Bölgede Alp öncesi orojenik hareketlerin vukua gelmiş olması tabiidir. Ancak bueski hareketler genç Alpin hareketlerle belirsiz hale gelmiştir. Bölgenin teknotik çehresi,asıl Alp orojenezi esnasında, bu orojenezin muhtelif safhaları sonunda oluşmuştur.Başlıca üç safha, Laremien, Pirenen ve Helvetik safhaları Orta Anadolu Bölgesi’nintektonik gelişmesinde çok etkili olmuşlardır. Bilhassa Laremien orojenisi ile Orta Anadolukristalin masifinin bazik ve asidik plütonları (İntruzit masifleri) Kretase ve daha eskiteşekküller içerisine yerleşmişlerdir. Pirenen ve Helvetik safhalar esnasında paroksizmahareketleri meydana gelmiş ve bu hareketlerle ilgili olarak şiddetli kıvrılmalar meydanagelmiştir.Bölgenin Paleocoğrafyasına gelince;Alt Kretase devinde bölgede bir jeosenklinalin var olduğu ve bu devirde denizaltıvolkanizmasının etkili olduğu kabul edilmektedir. Bu jeosenklinalde fliş fasiyesi oluşurkençevresine, bu jeosenklinalde ilaveten palozoyik ve Mesozoyik devri ürünleri yerleşmiştir.Miyosen’den öne bölge eosen denitinin etkisinde kalmış ve eosen fliş fasiyesioluşmuştur.Miyosen’de Erciyes volkanizması başlamış, alt pliyosen, üst pliyosen vekuvaternerde devam etmiş ve kuvaternerde sönümlenmiştir. Volkanizma sırasında(Miyosen’de) yörede sığ göl, arten göl fasiyesinde, sıcak iklim etkisinde, sedimantasyondakırmızı renk hakimdir. Gölün sığ olan serilerinde ani buharlaşmalar sonucu jips kütlerioluşmuştur.Alt Pliyosen’de Volkanizma sonucu oluşan bütün olaylar görülür. Bazalt sütunları,tüt donları, bacaları, engebeli bir topografya oluşturur. Bu engebeli topografyanın üzeriniÜst Pliyosen sığ gölü doldurmuştur.Üst pliyosen, miyosen gölüne nazaran daha sığ olup, zayf çimentolanma ve azbelirgin tabaklanmalar neticesinde göl tamamlanmıştır. Üst pliyosenin Volkanizmafaaliyetlerinin göle ulaştığı kesimlerde gölsel kırıntılar içerisinde tüf ve tüfitler oluşmuştur.Özellikle belirgin fay ve kırık hatlarında yerleşim bölgeleri mahsurludur. Buyörelerde açılan yerleşim bölgelerinde deprem parametrelerinin göz önünde tutulmasıgerekir.Sonuç olarak; özellikle belirgin fay ve kırık hatlarında yerleşim bölgelerimahsurludur. Bu yörelerde açılan yerleşim bölgelerinde deprem parametrelerinin dikkatealınması gerekir.Ayrıca ilin topoğrafik yapısının çanak şeklinde olması sebebi ile yeni yerleşimleryapılırken hava koordinatlarının etkilenmesinin dikkate alınması hava kirliliğininartmaması açısından önem arz etmektedir.KAYNAKLAR1) Kayseri’nin Doğal, Kültürel, Turizm Değerleri ve Çevre Konuları,2) Türkiye İdari, Jeoloji ve Jeomorfoloji Haritaları3) D.S.İ.4) MTA Genel Müdürlüğü.5) İl Turizm Müdürlüğü’nün 07.03.2003 tarih ve215 sayılı yazısı.8

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU9

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU10

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU1

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUB. DOĞAL KAYNAKLARB.1.Enerji KaynaklarıGünümüzde kullandığımız enerjinin çoğu petrol, kömür ve doğal gaz gibi fosilyakıtlardan elde edilmektedir. Bu yakıtların rezervleri ise sınırlıdır. Örneğin bilinen petrolrezervlerinin 35-40 yıl doğalgaz rezervlerinin 65 yıl ve kömür rezervlerinin 220 yıl sonratükeneceği tahmin edilmektedir. Ayrıca fosil yakıtlar sera gazı olarak bilenen co 2 gazınınyaydığı için küresel iklim değişikliklerinden sorumlu tutulmaktadır. Cu sebeple fosil yakıtlardanüretilen enerjinin gerçek fiyatını bulmak için uzun dönem çevre etkisi ve insan sağlığı üzerineolan etkilerini de göz önüne almak gerekir.Buna ayrıca gelecek nesillerin fosil hidrokarbon rezervlerine plastik sentetik kumaş,solventler, yağlar, karbon lifli ürünler ve çelikleri daha mukavemetli üretmek ihtiyacı da gözönüne alınırsa fosil yakıtların neden mümkün olduğunca az kullanmak gerektiği kendiliğindenaçığa çıkar.Kömür, petrol, doğalgaz gibi yakıtlar fosil enerji kaynakları olup rezervleri sınırlıdır.Dolaysıyla eninde sonunda tükenecektir. Yenilenebilir enerji kaynakları sürekli olarakyenilendiklerinden tükenmezler. Çoğu yenilenebilir enerji kaynağı enerjinin direkt veya endirektolarak güneşten alır. Güneş enerjisi, Jeotermal enerji Hidroelektrik Enerji, Bio-Enerji, Hidrojen,Dalga veya Okyanus Enerjisi, Rüzgar Enerjisi yenilenebilir enerji kaynaklarından başlıcasıdır.B.1.1. GüneşKayseri iline ait güneşlenme süresi ve güneşlenme şiddeti ile ilgili bilgiler TabloB.1’de verilmiştir.Tablo B.1 Kayseri İline Ait Güneşlenme Süresi Ve Güneşlenme ŞiddetiMETEOROLOJİK RASATELEMANLARAYLARSÜRESİ(Yıl) I II III IV V VI VII VII IX X XI XII YILLIKOrtalamaGüneşlenme Süresi(saat, dakika) 42 03:07 04:11 04:57 06:22 08:26 10:36 12:10 11:40 09:36 07:00 05:01 03:05 07:10OrtalamaGüneşlenmeŞiddeti(cal/cm 2 dak)Aylık En yüksekGüneşlenmeŞiddeti(Cal/Cm 2 dak)6 162,1 227,9 320,1 383,4 453,4 518,9 540 494,6 408 269 177,8 137,5 341,068 1,05 1,2 1,77 1,55 1,59 1,68 1,6 1,66 1,26 1,3 1,08 0,9 1,77B.1.2. Su GücüKayseri ilindeki enerjiye dönüştürülebilecek su kaynakları ve akım hızı aşağıdabelirtilmektedir.Yerüstü suyu (İl çıkışı toplam ortalama akımı) : 3733 hm 3 /YılKızılırmak Nehri: 2237 hm 3 /YılZamantı Irmağı: 1347 hm 3 /yılSarız Çayı: 149 hm 3 / YılYer altı suyu (İldeki toplam emniyetli rezerv : 468 hm 3 / yılİl sınırları içinde deniz olmadığı için dalga enerjisi konusuna değinilmemiştir.B.1.3. KömürKayseri İlinde fazla miktarda kaliteli kömür yatakları bulunmamakla birlikte,aşağıda belirtilen yerlerde ve kalitelerde kömür rezervlerine rastlanmaktadır.Kayseri Ambar Köyü Turbalığı12

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri’nin güney batısında yer alan Ambar Köyü civarındaki bu turbalıkta, MTAGenel Müdürlüğü 56 adet sondaj yapmıştır. Sahada 2 adet turba seviyesi vardır. Bunlardanbirincisi hemen yüzeyde başlayan, 10 m. kalınlığındaki düşük kaliteli turba yüzeyi; ikincisiise kalitesi daha iyi olan, altta bulunan ve 20-120 m. arasında yer alan turba seviyesidir.Yukarıda konu edilen alt turba seviyesi yeterince incelenemediğinden yatağınrezerv hesabına katılmamakta yalnızca kül içeriği yüksek ve ısı değeri düşük üst turbadüzeyi değerlendirilmeye dahil edilmektedir. Bu durumda yatağın görünür rezervi, orijinalbazda, 104.926 ton’dur. Bu rezervin, etütlerin ilerletilmesi halinde çok daha artmasımuhtemeldir. Orijinal bazda turbanın alt ısı değeri çoğunlukla 100-150 kcal/kg arasındadeğişmekte olup bu değer en fazla 655 kcal/kg.a yükselmektedir.Bünyan- AkkışlaZuhur Akkışla’ya 20 Km mesafede ve kuzeyindedir. Bünyan’ın 50 Kmkuzeydoğusuna düşer. Bünyan ilçesi yakınlarındaki Muratbeş, Modarasun, Seyitali,Taşpınar ve Hacıyusuf dolaylarında, klastik ve muhtemelen Neogen yaşlı ince plaketlikumtaşı ve şistli killerden oluşmuş bir formasyon içinde, çok sayıda ince kömür damarlarıaflore etmektedir. Bu linyit damarcıkları ince kalınlıkta olup zuhurların çoğunda bu nispetazami 0.15 m. den ibarettir. Aynı zamanda uzun mesafelere kadar takip olunamazlar,sadece mercek şeklinde görülmektedirler. Bu zuhurlar ekonomik bakımdan tamamendeğersizdirler.Merkez-Büyük ToramanKayseri’nin takriben 50 Km NNE sunda ve Büyük Toraman’ın yaklaşık 3 Kmgüneyindeki Toraman deresinin kıyısında kalın Eosen flişi içinde ince bir kömür zuhuruvardır. Yol durumu kuru havalarda zor, yağışlı havalarda ise imkansız denecek kadarfenadır. Buradaki kömür temiz olmayan, azami 0.5 m. kalınlığında bir katkı olup kumtaşı,kalker, marn ve kalkerli kumlardan meydana gelmiş kalın bir Eosen serisi içindedir. Bukompleksin üzerinde diskordan olarak Oligo-Miyosen olmaları muhtemel jipsli marnlarvardır. Çoğunlukla denizel olan fasiyesi çevrede büyük kömür zuhurlarına meydan vermez.Bünyan-MuncusunSaha Muncusun’un 7 km batısındadır.Kayseri’nin kuzeydoğusundaki Karakaya veSaraycık köyleri civarında, çok genç ve muhtemelen Pleistosen yaşlı konglomera-kumtaşıkiltabakaları içinde tek tük hafif kömürleşmiş odun artıkları ve humuslu katkılarbulunmaktadır. Bu zuhurlar ekonomik bakımdan değersizdirler, çünkü pek küçük ve linyitkapsayan merceklerden veya küçük sahalara sıkışmış odun artıklarından ibarettir.Pınarbaşı-KırıkgeçitPınarbaşı’nın takriben 7 km güneydoğusundaki Saldere Vadisi’nde bulunanKırkgeçit dolaylarında 0.3-0.7 m kalınlığında iki linyit damarı aflore etmekte olup 1 m.kalınlığında bir kömürlü kil tabakası ile ayrılmıştır. Oligo-Miyosen olması muhtemelbulunan damar formasyonu 3 km kadar takip olunabilir. Çoğunlukla limnik sedimentlerdenyapılı olan saha, Sarıoğlan-Karapınar bölgesindeki formasyonların aynıdır. Buradaki linyitdonuk kömür cinsinden olup kül tenoru yüksek ısı değeri yaklaşık 3.000 kcal/gr dir.Görünür rezervler 15.000 ton, muhtemel rezervler 350.000 ton olarak tahminolunmuştur. Oldukça ince olan damarlar aynı amanda fazla nispette kalınlık değişmeleri degöstermektedir. Yatak bir hayli arızalı olduğundan (kısmen devrik yatak) elverişli birişletmeye imkan olmasa gerektir. Yersel ihtiyaçlar için ekonomik olabilir.Pınarbaşı-Malik boğazıİşletme sahasına motorlu vasıtalarla gidilebilir. Pınarbaşı Pazarören-Kayseri yoluna5-8 km mesafededir. Kösterlidağ ve Kokadağ’ın güney eteğinde Pınarbaşı’ndan yaklaşık15 Km batıdaki kumlu ve marnlı - killi Eosen tabakaları içinde bir linyit damarı vardır veişletme halindedir. Bu damar ortalama 1 m. kalınlığındadır ve kapsadığı iyi cins sertlinyitin ısı değeri 4.000 kcal/kg dir. Damar lokal olarak büyük nispette kalınlık13

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUdeğişikliklerine maruz olup (0.4-1.5 m) kısmen çatlamış ve bu suretle çeşitli yerleriişletilemez hale gelmiştir. Tavan bölümünde birkaç metre kalınlığında humuslu tabakalarbulunmaktadır.Görünür rezervler 60.000 ton, muhtemel rezervler 500.000 ton olarak tahminedilmiştir. Kalınlık nispetlerinin fazlaca değişmesi ve oldukça kuvvetli bir tektoniğinhakim bulunması (şiddetli iltiva ve ekaylanma), yer yer işletmeyi güçleştirmektedir.Sarıoğlan-KarapınarBu zuhur Karapınar’ın güneyinde ve Sarıoğlan’ın yaklaşık 10 Km NNE’sundadır. Saha, Oligosen olması muhtemel (veya Miyosen) çoğunlukla limnik olan birformasyonun derin bölümleri arkoz nevinden kum taşları ve gri killerden ibarettir. Bunlarınüstünde bulunan bir kil-marn serisinin üst kısmında da linyit oluşmuştur. Kömürüntavanında marnlar hakimdir. Saha, fazla tektonik geçirmemiştir, yalnız hafif bir faytektoniği, az nispette atım seviyeleri göstermek suretiyle gözlenmiştir. Kömür içerentabaka serisinin en elverişli noktası Karapınar’dan yaklaşık 2-3 km güneyde ve kısmengüneydoğuda aflore etmektedir. Burada çok sayıda ocak da vardır (küçük çapta). Linyithorizonu ortalama olarak, her biri 0.25-0.75 m. kalınlığında 3-4 damar kapsar. Bunlarhumuslu kil,kalker tortusu ve marn ile ayrılmışlardır. Arataş katları 0.15-0.20 mkalınlığındadır. Kömür iyi kaliteli parlak linyittir. Kömürün Kalitesi: Kül oranı %12-28,Kükürt oranı %4-5 arasında değişmektedir. Alt ısıl değeri ise 4200 kcal/kg ‘ dır.Görünürrezervler 300.000 ton, muhtemel rezervler 1.5 ton tahmin edilmiştir.TatılıSarıoğlan’dan takriben 6-8 km doğudadır. Burada 3-4 Km kömür mostravermektedir. Oluşan damar 0.5-1.3 m kalınlığında bir tek linyit damarıdır. Ve bu damar dabüyük kalınlık değişmelerine maruz kalmıştır. Yana doğru birçok yerinden kesilip tekrargörülür. Kömürün Kalitesi : % 15 Kül, % 8 tüm kükürt ve ısı değeri 4500 kcal/kg.dır.Görünür rezervler takriben 100.000 ton muhtemel rezervler 800.000 ton olarak tahminolunmuştur. Damar seyrinin sakin olmaması ve sahanın fazlaca ihtivalı bulunması, buzuhura ancak lokal bir önem verir.Sarıoğlan-Yahyalı Köyü:Sarıoğlan’dan yaklaşık 10 Km NNW’ da, köyün doğusunda ve 2 km kadar mesafeboyunca kömür mostralarına rastlanır. Kahverengi kömürlü killerin yanı sıra (tabanda) açıkrenkli marnlar (tavanda) ve bunların arasında 0.5-0.6 m. kalınlığında bir parlak linyitdamarı vardır. Isı değeri yaklaşık 4000 kcal/kg dir. Saha pek hafif bir iltiva göstermektedir.Görünür rezervler 22.000 ton, muhtemel rezervler 100.000 ton kadar tahmin olunabilir.Kalınlığının düşüklüğü karşısında bu zuhur ekonomik değer taşımaz.Yeşil- Hisarhacıbele :Zuhur Kayseri’den 70 Km güneybatıdadır. İşletme sahasına giden yol iyidir.Kamyonların gidiş gelişine müsaittir.B.1.4. DoğalgazKayseri il sınırları içinde tespit edilen doğalgaz rezervi yoktur.B.1.5. RüzgarDetaylı bilgi için Bkz. C.1.1.1.B.1.6. Biyogaz-BiyomasKayseri Orman İşletme Müdürlüğü’nden alınan bilgilere göre yakacak odun olarak2002 yılında Toroman kasabasından 931 ster, Develi ilçesinden ise 1255 ster meşeüretilmiştir. Kayseri ilinin orman varlığı en çok Yahyalı ilçesinde bulunmaktadır. Busebeple Kayseri ilinin yakacak odunu en çok bu ilçeden temin edilmektedir. 2001yılında Yahyalının Ulupınar ve Burhaniye köylerinde 575 ster Köknar, 1260 ster Karaçamve 400 ster Ardıç olmak üzere toplam 2235 ster yakacak odun üretilmiştir.14

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUB.1.7. Petrolİl sınırları içinde petrol rezervi bulunmamaktadır.B.1.8. Jeotermal SahalarKayseri il sınırları içerisinde bulunan Jeotermal kaynakların yeri, nitelik venicelikleri Tablo B.2’de verilmiştir.Tablo B.2 Kayseri İl Sınırları İçerisinde Bulunan Jeotermal Kaynakların Yeri,Nitelik Ve NicelikleriKaynak Adı Kaynak Türü Sıcaklığı Debisi lt/saniyeA. Merteze Ilık Su 18 C 0.06Yazır Maden Suyu 20 0.4Bayramhacı Sıcak su 40 6Çiftgöz Sıcak su 34,5 6,6Tekgöz Sıcak su 41 6,6Şelale Sıcak su 30 20Sofular Maden Suyu 18 1.5Boğazköprü İçmece 19 0.1Sazlık İçmece 20 25Erdemesin Maden Suyu 19 16.5Yeşilhisar İçmece 20 0.4Zile İçmece 19 1.5Kayseri, Erciyes’in volkanik kesiti içerisinde yer aldığından termal sular ve termalenerji yönüyle çok zengindir. Ancak yeterli tesislere sahip değildir.Melikgazi İlçesi’nin Bayramhacı Köyü’nde bulunan Tekgöz Kaplıcası termalturizmi açısından önemli sayılacak kaplıcalardır.Bayramhacı kaplıcası Kayseri’ye 53 Km uzaklıktadır. Kaplıca romatizmalhastalıklar, mide ve Karaciğer, idrar yolları, cilt ve kadın hastalıklarına iyi gelen sıcaksuyuyla ünlüdür.Yeşilhisar (Dutluk) içmecesi, Yeşilhisar ilçesinin güneyinde ilçeye 15 Km.uzaklıktadır. Kayseri’ye uzaklığı 70 Km ‘dir. Günde ikibin kişi buradan şifalı suiçmektedir. Sıcak suyun bir kısmı üzeri açık havuzda banyo olarak kullanılmaktadır. Mide,karaciğer ve böbrek hastalıklarına iyi gelmektedir.B.2. Flora ve FaunaB.2.1. Orman-FundaKayseri İlinde, 75.374 hektar orman ve 60.443 hektar fundalık arazi bulunmaktadır.Orman ve fundalık arazilerin kabiliyet alt sınıflarına göre dağılımı şöyledir.es : 126.115 ha. %92.8se : 9702 ha. %7.2Orman-Funda arazilerinin 126.115 hektarı su erozyonu (es) ve 9702 hektarında isetoprak yetersizliği (se) birinci derecede sorun olarak görülmektedir.İl içindeki orman ve fundalıklarda başlıca problemin erozyon olmasının nedeni, buarazilerin konum itibariyle dalgalı ve saf bir yerde bulunması ve bitki örtüsünün yer yertahrip edilmiş olmasıdır. Toprakların korunabilmesi için bu tahribata son verilmesi, veormanlardan açma yapılmasına engel olunması gerekir. Diğer taraftan orman örtüsününiyileştirilmesi için tedbir alınması gerekir.B.2.2. Çayır ve MeraKayseri İlindeki Çayır mera arazilerinin toplamı 694.028 hektar olup, hemen hepsiaz veya çok bir sorun arz etmektedir. Arazilerin kabiliyet alt sınıflarına göre dağılımışöyledir.15

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUe : 909 ha. %0.1es : 344.698 ha %49.7s : 185 hase : 282.636 ha. %40.7sw : 13.362 ha. %2w : 7.794 ha %1.1ws : 44.444 ha %6.4Kayseri İlinde 55.118 ha. alan çayır olarak haritalanmıştır. Çayır mera olarakkullanılan arazilerin, 345.607 hektarı su erozyonu (e, es), 296183 hektarında toprakyetersizliği ( s,se,sw) ve 52232 hektarında da toprak profilinde aşırı derecede bulunan su(w,ws) birinci derecede sorun olarak görülmektedir.İl içinde çok geniş alanlarda yayılım gösteren meraların durumu çoğunluklakötüdür. Bu arazilerin idaresi düzensiz, bilgiden yoksun ve kaynakların sömürülmesişeklindedir. Her mevsim otlaklığa açık olan bu meralarında doğal örtü önemli ölçüdetahrip olmuştur. Doğal örtünün bu tahribatı erozyonu şiddetlendirmekte ve meralarındurumunu daha da kötüleştirmektedir. Meralarda erozyonu önlemekle hem buralarda kihem de daha aşağıdaki tarım arazileri kurtarılmış olur. Çünkü zayıf bitki örtüsü dolayısıylatutulmayıp, yüzey akışına geçen yağmur suları, mera topraklarını arındırdığı gibi tarımarazilerinde de sel baskınlarına neden olmaktadır.Meralarda erozyonu hafifletmek için kontur karık kuru eşik, seki taşkın kontrolbentleri gibi toprak ve su muhafaza tedbirleri alınmalı, otlatma değeri olmayan otlar yokedilmelidir. Tesis edilen örtü sır bir şekilde toprağa tam olarak örtebilmelidir. Islah dansonra meralarda kapasitelerine göre kontrollü olarak otlama yapılmalıdır.B.2.3 Sulak AlanlarKayseri’de A ve B sınıfı sulak alanlar bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileriRamsar Sözleşmeli Sultan Sazlığı ve Tuzla Gölü’dür.B 2.4 Endemik BitkilerKayseri’ye ait Endemik bitkilerden bazılarıCR(Crıtıcaly Endangered) Çok Tehlikede olanlar;Fam. Boragınaceae(Hodangiller) Tür. Onosma Tschichatschevii, Fam.Gramineae(Buğdaygiller) Tür.Puccinella bulbpsa subsp. Caesarea Fam.Labitatae(Ballıbabagiller) Thymus(kekik) Tür. Thymus pentinatus var. Pallasicus,Fam.Leguminosea(baklagiller) Tür. Astragalus(geven) Astragalus Cicerellus Fam.Scrophullarıaceae Verbascum(sığır kuyruğu) Tür. Verbascum subserratum.ER(Endangered) Tehlikede;Fam. Boragınaceae(Hodangiller) Tür.Myosotis(unutma Beni) Myosotis gunneri,Far.Caryophyllaceae(Karanfilgiller) Tür. Silene Balansae, Silene caryophylloides subsp.Binbogaense Fam. Compositae(Papatyagiller) Tür. Centurea(Peygamber çiçeği, gelindüğmesi), Centurea amaena, Centurea pergamacea, senecio( Kanarya otu) Senecio inopsFam. Crucıferae(Hardalgiller) Tür. Isatis (Çivit otu), Isatis Huber-morathii,Fam.Illecebraceae Tür. Paronychia Kayseriana Leguminosea(Baklagiller)Tür.Astragalus(Geven) Astragalus argaeus, Astragalus bakirdaghensis, Astragalusyuralicus, Hedysarum laxum, Vicia canescens subsp. Argaea Fam. Liliaceae(Zambakgiller)Tür. Muscari(Arap otu) Muscari mcbeathianum, Fam. Rosaceae(Gülgiller) Tür. Cerasusincana var. Velutina Fam. Scrophularıaceae(Sıraca otgiller) Tür. Veronika(Yavşanotgiller)Veronika gentiaonides subsp. Glacialis var. AlpınaDD(Data Deficient) Yetersiz Veri16

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUFam.Campanulaceae(Çan çiçeğigiller) Tür. Asyneuma trichostegium, Fam.Compositae(Papatyagiller) Tür. Hieracium argaeus, Hieracium subvandasii, Fam.Labitatae(Ballıbabagiller) Tür. Marrubium depauperatum, Salvia(Adaçayı), Salviafreyriana, Fam. Leguminosea(Baklagiller) Astragalus, Astragalus leptothamnus, Fam.Plumbagınaceae(Dişotgiller) Tür.Limonium(Kuduzotu), Limonium pycnanthum, Fam.Polygonaceae( Çobandeğneğigiller) Tür. Polygonum cappadocicum, Fam.Rosaceae(Gülgiller) Potentilla balansaeB 2.5 Fauna ve Endemik HayvanlarB 2.6 Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı AlanlarıKayseri’de Aladağlar Milli Parkı Bulunmaktadır.Sultansazlığı Tabiatı Koruma Parkı vardır. Geniş bilgi F başlığı altında verilmiştir.B.3. Toprakİklim, topografya ve ana madde farkları nedeniyle Kayseri İlinde çeşitli büyüktoprak grupları oluşmuştur. Bunun yanı sıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri degörülmektedir.Alüviyal Topraklar:Bu topraklar A ve C horizonlarına sahip akarsu ve göl orijinli depozitlerin meydanagetirdiği ve muhtelif zamanlarda gelen sedimantasyonun durumuna göre pofilinde çeşitlikatlar bulunan genç ve derin topraklardır. Alüviyal topraklar Kayseri ilinde daha çokKızılırmak, Zamantı Irmağı ve Sarımsaklı çayı boyunca uzanmaktadır. Toplam alanları119.539 hektardır. 25.568’i I. Sınıf, 23404’ü II. sınıf, 27.032’si III. sınıftan oluşmaktadır.Hidromorfik Alüviyal Topraklar :Bu topraklar, sık sık taşkınlara uğrayan yüksek taban suyuna ve gleyleşmiş profilesahip topraklardır. Hidromorfik alüvyal topraklara Kayseri’de Develi ovası içinderastlanılmaktadır. 13.868 hektarlık alana sahip bu topraklar üzerinde çayır bitkileri yeralmaktadır.Kolüvyal Topraklar :Genellikle dik eğimlerin eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alırlar. Yer çekimi,toprak kayması, yüzey akışı ve yan derelere taşınarak biriken materyaller üzerinde oluşmuş(A) C profili genç topraklardır. Kayseri İli içinde çok değişik yerlerde görülenKolüvyal topraklar 109.969 hektarlık bir alan kaplar.Alüvyal Sahil Bataklıklar :Göl ve deniz kıyılarında yer alan; göllerin, denizlerin ve yüzey akışların etkisiyledevamlı veya yılın büyük bir bölümünde yaş yada bataklık durumunda olan topraklar.Tuzlu ve sodikliğin her tür ve derecesinde olabilirler.Çoğunlukla tarımsal değerleri olmayan bu araziler, av hayvanları barınağı veeğlence alanı olarak kullanılabildiği gibi üzerinde yetişen sazlardan da yararlanılabilir. Sözkonusu bu topraklar Kayseri Develi ovası içerisinde 983 hektarlık alan kaplamaktadır. Butoprakların üzeri tamamen çayır bitkisiyle kaplıdır.Kestane rengi Topraklar:ABC veya (A (B) C profiline sahip, kalsifikasyon sonucu oluşmuş zonaltopraklardır. Kalsifikasyon nedeni ile profilleri kalsiyumca zengin ve baz saturasyonlarıyüksektir.Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları:A (B) C profili topraklardır. A horizonu iyi oluşmuştur ve gözenekli bir yapısıvardır B horizonu zayıf oluşmuştur. Kahverengi veya koyu kahverengi, granüller veyayuvarlak köşeli blok yapıdadır. B horizonunda kil birikimi yok veya çok azdır. Horizonsınırları geçişli ve tedricidir. Derinlikleri normal olarak 40-70 cm. arasındadır. İl içindeki17

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUtoplam alanı 58.362 hektardır. Çeşitli ana maddelerden oluşan ABC profili zonattopraklardır. Oluşumlarında kalsifikasyon rol oynar bu işlem sonucu profillerinde çokmiktarda kalsiyum bulunur.Kayseri İli içinde toplam alan olarak en çok bu toprak grubu yer kaplamaktadır.Kahverengi Orman Topraklar:Bu toprak gurubu kireççe zengin ana madde üzerinde oluşur. Kayseri’de kapladığıalan Toplam 81.566 hektardır.Regesol Topraklar :Derin, pekişmemiş mineral depozitle üzerindeki genç topraklardır. GeneldeKayseri Yeşilhisar İlçesi arazileri içerisinde yer alan Regesol topraklar 21.765 hektar alankaplamaktadır. Solumun rengi hariç hemen hemen diğer bütün özellikleri kahverengitoprakların aynı ve benzeridir. Kayseri İlinde toplam 101.748 hektar alana sahiptir.Organik Topraklar:AC profili topraklardır. Kalın A horizonuna ve yüksek (%20-95 ) organikmadde muhtevasına sahip topraklardır. 7820 hektar alan oluşturan organik topraklaraDeveli ovası içinde karasaz mevkiinde rastlanılmaktadır.Kireçsiz Kahverengi Topraklar :Kayseri İlinde toplam alan olarak kahverengi topraklardan sonra en çok alana sahipikinci büyük toprak gurubudur. 291.588 hektar alana sahiptir.Irmak Taşkın Yatakları:Akarsuların normal yatakları dışında feyezan halinde iken yayıldıkları alanlardır.Kayseri’de bu tür arazilerin toplam alanı 710 hektardır.Çıplak Kaya ve Molozlar:Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan, parçalanmamış veya kısmen parçalanmış sertkaya ve taşlarla kaplı sahalardır. Kayseri’de bu tip arazilerin toplam alanı 164.769hektardır.B.4. Su KaynaklarıB.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlarİlimizdeki içme suyu kaynakları ve özelliklerinin yıllara göre değişimi Tablo B.3.aşağıda verilmiştir.Kayseri İlinin ilçe kaza ve köylerindeki içme suyu kaynakları ve debileri aşağıdabelirtilmektedirKAYNAĞIN ADIDEBİSİ (lt/sn)Salkuma Kaynağı 220-300Bünyan Kaynağı 500-600Elbaşı Kaynağı 120Pınarbaşı Kaynağı 500Şerefiye Kaynağı 1000Tacin Kaynağı 500-600Kesdoğan Kaynağı 100-150Kaynar Kaynağı 200Panlı Kaynağı 60Çağşak Kaynağı 700-80018

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri İli Sınırları İçerisinde Bulunan Barajlar Hakkında Detaylı Bilgi AşağıdaVerilmiştir.SARIMSAKLI BARAJI1. YERİ : Kayseri İlinin 30 Km doğusunda Sarımsaklıköyünün güneyinde yer alır.2. AMACI : Sulama (%90) + taşkın (%10)3. İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 19684. TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER :4.1 Su Kaynağı : Sarımsaklı BarajıYağış Alanı : 420 Km 2Yıllık Ortalama Su : 49 hm 3 / yılRegülasyon Oranı : % 85Tipi: Zonlu toprak dolguYüksekliği (Talvegten) : 38 mYüksekliği (Temelden) : 48 mToplam Gövde Hacmi : 1.5 hm 3Aktif Hacim : 33.6 hm 3Toplam Göl Hacmi : 34,8 hm 3Dolusavak Proje Debisi : 500 m 3 / s4.2 . Sulama Üniteleri :Toplam Sulama: 5.500 ha net: 6 501 ha brütSağ sahil sulaması: 3970 ha net:Sol sahil sulaması: 1530 ha netSağ sahil ana kanal uzunluğu : 15 196 mSağ sahil ana kanal kapasitesi : 4.00 m 3 / sSol Sahil ana kanal uzunluğu : 10.681 mSol sahil ana kanal kapasitesi : 1.350 m 3 /s5. TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VEBAKIM FAALİYETLERİ : Sulama tesisi 1968 yılında işletmeyeaçılmıştır. 1995 yılında sulama birliğine devredilmiştir. Sulama oranı 1997 yılında %99’dur.6. TESİSLE İLGİLİ DARBOĞAZLARVE ÖNERİLER : Kanaletli şebekelerde iklim şartlarınedeniyle tahribatlar olmaktadır. Şebekenin zaman içinde tamamen klasik şebekeyedönüştürülmesi için proje revizyonu çalışmaları yapılmaktadır.19

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKOVALI BARAJI1. YERİ : Yeşilhisar ilçesinin 8 km güneyinde, Kovalı köyüsınırları içinde2. AMACI : Sulama3. İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 19874.TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER4.1.Su Kaynağı: Kovalı BarajıYağış Alanı : 152 km 2Yılık Ortalama Su : 32,76 hm 3 /yılRegülasyon Oranı : % 77Tipi: Zonlu toprak dolgu.Yüksekliği (Talvegten) : 42 mYüksekliği (Temelden) : 45 mToplam Gövde Hacmi : 3 hm 3Aktif Hacim : 23,2 hm 3Toplam Göl Hacmi : 25.1 hm 3Dolusavak Proje Debisi : 416 m 3 /s4.2.Sulama Üniteleri :Toplam Sulama: 2 860 ha net, 3 381 ha brütSağ sahil sulaması : 695 ha netSol sahil sulaması : 2 165 ha netSol sahil sulaması : 15 003 mSağ sahil ana kanal uzun. : 1.575 m 3 /sSol sahil ana kanal uzun. : 7 425 mSol sahil ana kanal kapa. : 2.500 m 3 /s5. TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VEBAKIM FAALİYETLERİ : Baraj ve sulama tesisinin işletme ve bakımhizmetleri Kovalı Sulama Birliğine devredilmiştir. Sulama oranı 1997 yılında% 21’dir.20

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAĞCAŞAR BARAJI1. YERİ : Yahyalı ilçesinin 10 km kuzeyinde YahyalıDeveli yolu üzerindedir.2. AMACI : Sulama3. İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 19864. TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER4.1. Su Kaynağı : Ağcaşar BarajıYağış Alanı : 205.4 km 2Yılık Ortalama Su : 85,93 hm 3 /yılRegülasyon Oranı : % 74Tipi: Zonlu toprak dolgu.Yüksekliği (Talvegten) : 24 mYüksekliği (Temelden) : 27 mToplam Gövde Hacmi : 1.7 hm 3Aktif Hacim : 59.1 hm 3Toplam Göl Hacmi : 61.7 hm 3Dolusavak Proje Debisi : 4.7 m 3 /s4.2. Sulama Üniteleri :(Baraj 15,4 km 2 + çevirme reg. 190 km 2 )Toplam Sulama: 12 720 ha net, 15 035 ha brütSağ sahil sulaması : 5 900 ha netSol sahil sulaması : 6 820 ha netSol sahil sulaması : 18 457 mSağ sahil ana kanal uzun. : 6.665 m 3 /sSol sahil ana kanal uzun. : 28 630 mSol sahil ana kanal kapa. : 7.300 m 3 /s5. TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VEBAKIM FAALİYETLERİ : Baraj ve sulama tesisinin işletme ve bakımhizmetleri Ağcaşar Sulama Birliğine devredilmiştir. Sulama oranı 1997 yılında% 62’dir.21

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAKKÖY BARAJI1. YERİ : Yeşilhisar ilçesinin 7 km batısındaYeşilhisar Ürgüp yolu üzerindedir.2. AMACI : Sulama (% 75) + taşkın (% 25)3. İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 19674. TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER4.1. Su Kaynağı : Akköy BarajıYağış Alanı : 208 km 2Yılık Ortalama Su : 8,3 hm 3 /yılRegülasyon Oranı : % 77,5Tipi: Toprak + kaya dolgu.Yüksekliği (Talvegten) : 41,5 mYüksekliği (Temelden) : 43,5 mToplam Gövde Hacmi : 0,43 hm 3Aktif Hacim : 6,28 hm 3Toplam Göl Hacmi : 7,74 hm 3Dolusavak Proje Debisi : 744 m 3 /s4.2. Sulama Üniteleri :Sağ sahil sulamasıSol sahil sulaması: 800 ha net , 946 ha brüt: Yok5. TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VEBAKIM FAALİYETLERİ : İdaremiz tarafından yapılmış herhangi bir sulamaşebekesi yoktur. Baraj ve sulamanın işletme bakım hizmetleri Yeşilhisar Belediyesinedevredilmiştir. Sulama oranı 1997 yılında % 100’dür.22

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUB.4.2. Yeraltı Su KaynaklarıBkz. B.4.1 ve D.1.1B.4.3. AkarsularKayseri ilinde bulunan akarsular , çay ve kolları ile ilgili bilgiler Tablo B.4’deverilmiştir.Tablo B.4 Kayseri İlinde Bulunan Akarsular, Çay, Kolları ve ÖzellikleriAkarsuyun Toplam İl sınırları Debi Kolu olduğu ÖzelliğiAdı Uzunluk içindekiuzunluk(m 3 /sn) AkarsuDeğirmen 32 32 0.481 Kızılırmak –DereDeveli DeresiDeveli Kapalı –20 20 0.138 HavzaGüzler Deresi 25 25 0.083 Develi Kapalı –havzaKestuvan48 48 0.834 Kızılırmak –SuyuKışla Deresi 12 12 0.065 Develi kapalı –havzaKızılırmak 1182 128 71.0 – Su ÜrünleriavcılığıSarımsaklı 55 55 5.50 Kızılırmak Su ÜrünleriSuyuAvcılığıSarız Çayı 60 60 4.7 Seyhan Su ÜrünleriIrmağı AvcılığıSoğanlıDeresi 17 17 0.036Develi Kapalı –HavzaTekir Suyu 19 19 0.352 Kızılırmak –YahyalıDeresi30 30 2.08 Develi kapalı –havzaSeyhan230 230 22.5 IrmağıZamantıIrmağıSu sporları vesu ürünlerineelverişliB.4.4. Göller ve GöletlerYay Gölü: Develi-Yeşilhisar ilçeleri sınırındadır. Yüzölçümü 94.4 km 2 ’dir. Yabanhayatından dolayı turizme elverişlidir.Tuzla Gölü: Bünyan-Sarıoğlan ilçeleri sınırındadır. Yüzölçümü 23.3 km 2 ’dir. Tuzüretimi için elverişli bir göldür.Çöl Gölü: Yeşilhisar-İncesu sınırındadır. Yazın kurumaktadır. Volkanik bir göldür.Yüzölçümü 27,2 km 2 ‘dir. Kullanma suyu temin edilebilmektedir.23

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri İlinin göletleri ve özellikleri Tablo B.5’de verilmiştir.Tablo B.5 Kayseri İlinin Göletleri ve ÖzellikleriHAVZA BARAJIN ÖZELLİKLERİ YILL SULAMAIKGÖLETİN YAĞIŞ İLÇES YÜKSEKLİ DEPOLAMA GÖVDE ORT. ALANIADIKarakuyuEfkereMüşker Sul.Tekir Göletiİ K(ha)ADI ALANI Temel Trave Topla Aktif Tipi Haci AKI Brüt Netg mm M(Km2)(hm3)Kızılır - Pınarba 9,5 8 0,128 0,1 Toprak 0,07 - 8 7makşıKızılır - Melik 13 11 0,035 0,035 Kargir 0,02 - 8 7makgazi5Kızılır - Melik - - - - - 709 600makgaziİncesu Sel Kızılır - İncesu 18 20 1,6 0,27 kaya 0,07 - 95 80Kapanı mak6Zincidere Kızılır - Talas 18,8 14,6 0,175 0,087 Kaya 0,2 - 15 13Göleti makŞeyhi Göleti Seyhan 28 Develi 21,5 18,75 1,449 1,274 Toprak 0,2491,27 220 186B.5. Mineral KaynaklarıB.5.1 Sanayi MadenleriMadenler Başlığı altında bilgi verilmiştir.B.5.2. Metalik MadenlerMetalik madenlerle ilgili cins, yer, rezerv, kalite ve tenorlarına ait bilgiler TabloB.7’de verilmiştir.B.5.3. Enerji MadenleriEnerji hammaddelerin cins, yer, rezerv, kalite ve tenorlarına ait bilgiler TabloB.8’de verilmiştir.Tablo B.6 Endüstriyel Hammaddelerin Cins Yer Rezerv Kalite / TenorlarıYERİ CİNSİ REZERV (TON) KALİTE/TENÖRBünyan Alçıtaşı 1-1.5 Milyon ton(Toplam)BünyanÇimentoHammaddesi100 000 000 (Kaynak)100 000 000 (Kaynak)(Kireçtaşı)(Killi Kireçtaşı)Merkez-Erkilet-Hırka Diyatomit 70 000 000 m 3 Nispeten İyiköyü(Gör+Muh)Felahiye-Badanalık Kaolen 445 800 (Gör+Muh) % 23-34 Al 2 O 3Merkez-Maltepe-Orta Pomza21 932 372 m 3 (Gör) İyitepe mevkii45 864 743 m 3 (Muh)Merkez-SakaltutanPomza18217 200 m3 (Gör) İyiköyü civarıMerkez-Talas-Cebikköyü Kumtepe mevkiiMerkez-Talas-Kuruköprü, Çatakdereköyleri-Kızıltepe,Dikirtepe, Ortatepe,Hüseyin Ova veSınırtaş mevkiPomzaPomza36 434 400 m 3 (Muh)21 417 000 m 3 (Gör)42 834 000 m 3 (Muh)İyi6 302 865 m 3 (Gör)12 605 730 m 3 (Muh) İyi24

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTomarza-Yazılıköy,Değirmendere,Evlenkaya mevkiiTomarza-Karalıktepe,Ören ve Say mevkiiTomarza-Ekinli veKömür KöyleriMerkez-BaşakpınarK.Pomza56 334 000 m 3 (Gör)112 667 000 m 3 (Muh)Pomza40 029 400 m 3 (Gör)80 058 800 m 3 (Muh)İyiPomza35 566 666 m 3 (Gör) İyi71 134 000 m 3Pomza6 605 000 m 3 (Gör)19 815 000 m 3 (Muh)Merkez Gürpınar Pomza 5 560 000 m 3 (Gör)11 120 000 m 3 (Muh)Merkez-GürpınarPomza830 000 m 3 (Gör)Köyü2 500 000 m 3 (Muh)Merkez-Cebir köyü Pomza 10 354 000 m 3 (Gör)20 608 000 m 3 (Muh)Merkez-MimarsinanPomza700 000 m 3 (Gör)köyü1 400 000 m 3 (Muh)Merkez-BaşakpınarPomza5 308 300 m 3 (Gör)köyü10 616 600 m 3 (Muh)Merkez-Talas köyü Pomza 5 560 000 m 3 (Gör)11 120 000 m 3 (Muh)Tomarza-ÖrencikPomza13 888 000 m 3 (Gör)köyü27 776 000 m 3 (Muh)Tomarza-Kepez Pomza 20 228 300 m 3 (Gör)60 675 000 m 3 (Muh)Tomarza-Yazyurdu-Pomza38 800 000 m 3 (Gör)Yamaçlı116 400 000 m 3 (Muh)Tomarza-ÇömlekçiPomza9 038 000 m 3 (Gör)köyü27 118 500 m 3 (Muh)Tomarza-Başakpınar Pomza 5 042 916.6 m 3 (Gör)15 128 750 m 3 (Muh)Merkez-Talas-Pomza4 083 000 m 3 (Gör)Başakpınar köyü12 250 000 m 3 (Muh)Merkez-Talas-Pomza1 500 000 m 3 (Gör)Başakpınar Köyü4 500 000 m 3 (Muh)Develi Ovası Pomza 80.000.000 m 3(Gör+Muh)Develi OvasıTuğla Kiremit 18.000.000 (Kaynak)Hammaddesiİyi25

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo B.7Metalik Madenlerin Cins, Yer, Rezerv, Kalite/TenorlarıCİNSİ YERİ REZERV (Ton) KALİTE/TENÖRAlüminyum(Diyasporit) Sarız-Haydanköy 450 000 (Muh) % 47.31 Al 2 0 3% 15,69 Si 03; % 26.92Fe 2 0 3Kurşun-Çinko Yahyalı Karlık 16 000 (Muh+Müm) % 9.11 Zn; % 3,46 PbKurşun+Çinko Yahyalı Çakılpınarı 26 000 (Gör+Müm) % 10 Pb; % 20 ZnKurşun+ Çinko Yahyalı-Ağcaşar 265 000 (Gör+Müm) % 3.7 Zn;: % 5.63 Pb.Kurşun-Çinko Yahyalı-Aladağ 260 373 (Gör)50 000 (Muh)% 14.12 Zn; 6,72 Pb.% 12.6 Zn;%6.94 Pb.Kurşun+Çinko Yahyalı-Sığırdili 15 000 (Muh+Müm) % 9.11 Zn;%3,46 PbKurşun-Çinko Yahyalı – Dereköy 60 000 (Gör+Muh+Müm)30 000 (Muh)% 9.28 Pb; % 22.79 Zn.15.0 Pb; % 30 ZnKurşun+Çinko Yahyalı-Tuğrulocağı 18 000 (Gör+Muh) %25-37 Zn;%3 PbKurşun+ÇinkoYahyalı-Denizovası-Kızıltepe178 500 (Gör+Muh+Müm) % 5.29-9.79 Zn;%1-6,82 PbÇinko Yahyalı Celaldağı 10 000 (Müm)% 15-20 Zn4-5000 (Pasa)Bünyan-Tacin 103 000 (Gör+Muh) % 51,9 Fe; 2,17 SİO 2Demir% 9,62 CaO; %2,4 MnDemir Develi-Zile 589 000 (Gör+Muh) % 50.05 Fe %5 SİO 2% 2,6 Al 2 0 3 %1 SDemir Develi-Tombak 97 000 (Gör+Muh) % 37 FeDemirPınarbaşı-Uzunpınar 720 000 (Gör+Muh)Karahalka450 000 (Gör+Muh)Demir Yahyalı-Dereköy 701 457 (Gör+Muh)226 194 (Gör+Muh)% 54,09 Fe; % 6,56SİO 2 ;% 0.28 S% 54,09 Fe51 Fe; % 9,69 SİO 2 ;% 3,04 Al 2 0 3% 0,015 Mn; % 0,5 As% 33,15 Fe; % 32,03SİO 2 % 5,02 Al 2 0 3 ;% 0.015 Mn; % 0,3 AsDemir Yahyalı Karamadazı 6 400 000 (Gör) % 54.46 Fe; % 10.9SİO 2% 9.1 Ca0+Mg0;1,7 SDemirDemirDemirDemirYahyalı-Kovalı Köy-KurbağapınarYahyalı-Kovalıköy-Nevruz tepe KuzeyiYahyalı-Kovalıköy-Nevruz tepe KuzeydoğusuYahyalı-Kovalıköy,-KaraburunYahyalı-Karakızoğlu (1)300 000 (Muh+Müm) % 52,94 Fe; % 10.99SİO 2 ;% 0,15 S300 000 (Gör+Muh) % 49,65 Fe175 000 (Muh+Müm)800 000 (Potansiyel)385 000 (Gör+Muh)Demir Yahyalı-Karakızoğlu (II) 270 000 (Gör+Muh)Demir Yahyalı-Aydeliği 1 085 000 (Gör+Muh)DemirYahyalı-Karaköy-Menteşdere% 42,71 Fe% 40 Fe% 55,92 Fe; %6,87 SİO 2% 1.04 Al 2 0 3% 53,47 Fe; % 8,07SİO 2 ;% 0,97 Al 2 0 3 ;% 1,15 Mn;% 54,3 Fe;% 11,87 SİO 2% 0,6 Al 2 0 31 689 370 (Gör+Muh) % 58,8 Fe;% 7.79 Sİ0 2 ;% 1.08 Al 2 0 3% 0,12 S26

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUDemirDemirYahyalı-Karaköy-KızılmevkiiYahyalı-Karaköy-UyuzpınarıDemir Yahyalı-Sayburnu 350 000 (Gör+Muh)1 932 226 (Gör+Muh) % 51,96 Fe;% 4,6 Sİ0 2% 0,11 Al 2 0 3% 57,81 Fe;236 000 (Gör+Muh+Müm) % 3,96 SİO 2 ;% 1,05 Mn% 58,47 Fe;% 9,96 SİO 2% 0,15 S;% 0,42 CuDemir Yahyalı-Kuzoluk 63 400 (Gör+Muh) % 51,28 Fe;% 7,17 SİO 2Tablo B.8. Enerji Hammaddelerin Cins, Yer, Rezerv, Kalite/TenorlarıCinsi Yeri Rezerv (Ton) Kalite/Tenor% 25,00 Su; %Linyit Yeşilhisar-Hacıbele 240 000 (Muh) 30,00 Kül;AID: 1675 Kcal/kgLinyitSarıoğlan Karapınar480 000 (Muh)% 25,00 Su; % 30Kül;AID: 1675 Kcal/kgLinyitPınarbaşıMelekboğazı500 000 (Muh)% 25.00 Su; % 30Kül;AID : 1675 Kcal/kgLinyit Pınarbaşı Kırkgeçit 15.000 (Gör) AID 3000 kcal/kg350.000 (Muh)Jeotermal EnerjiAlanıMerkez-EskişehirYolu– Kaynak Sıcaklığı 50CTurba Merkez-Ambar Köyü 104.926 (Gör) AID 100-130kcal/kgB.5.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzeme Ocaklarıİlimizde bulunan taş ve kum ocakları ve rezervleri tablo B.9’da verilmiştir.SıraNoFaaliyet Sahibi Yeri Cinsi RezervMiktarı (m 3 )1 Çimsa Çimento San. A.Ş. Melikgazi-Koramaz Dağı Taş Ocağı 305.0002 Turan Belediyesi Melikgazi –Turan-Ağırnas Yamacı Taş Ocağı 7.5003 Fatih ÇABUKER Felahiye- Aladaylı mevkii Kum Ocağı 2.0004 Erşam Madencilik Talas-Koçcağız-Kazankaklık mev. Taş Ocağı 12.2505 Recai YALÇIN İncesu-Saraycık-Kurtburnu Kum Ocağı 3.6006 Ünal Petrol Talas-Kamber-Topraktepe Taş Ocağı 330.0007 Mustafa GÖRGÜLÜ Melikgazi-Yeşilyurt-Isıbındağı Taş Ocağı 3.3008 Özbirlik İnşaat Kocasinan-Emmiler- Kum Ocağı 14.0009 Ünal Petrol Kocasinan-Beydeğirmeni-Yazlak Taş Ocağı 55.00010 Süha Petrol İncesu-Hamurcu-Geçi avlası mev. Taş Ocağı 50.00011 Kiltaş Ltd.Şti. Sarıoğlan-Burunören-Köyönü Kum Ocağı 30.00012 Aydınak Nak. Kocasinan-Yemliha-Karataş Kum Ocağı 8.48013 Nurdal Petrol Sarıoğlan-Üzerlik-Yarbaşı Kum Ocağı 20.00014 Nurdal Petrol Bünyan Dağardı-Dikirdağ Taş Ocağı 80.00015 Altın Kum Bünyan-Dağardı-Dikirdağ Taş Ocağı 50.00016 Hacı Mehmet Kilci Sarıoğlan-Kale Köy-Mezarlıburun Kum Ocağı 111.02227

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU17 Yibitaş Lafarge Kocasinan-Himmetdede-Gölyeri Taş Ocağı 186.16018 Sarıoğlan Belediyesi Sarıoğlan-Burunören-Paşaoğlu Kum Ocağı 21.00019 Karayolları 6.Bölge Müd. Sarız-Ayranlık Köyü-Körpınar Taş Ocağı20 DSİ XII Bölge Müd. Bünyan-Tuzhisar-Alova Taş Ocağı21 Devlet Demiryolları Sarıoğlan-Palas-Sergenkaya Taş Ocağı22 Karayolları 6.Bölge Müd. Kocasinan-Molu-Kapukaya Taş Ocağı23 DSİ XII Bölge Müd. Sarıoğlan-Burunören- Kum Ocağı24 DSİ XII Bölge Müd. Kocasinan-Obruk Kum Ocağı25 Karayolları 6. Bölge Müd. K.sinan-Beydeğirmeni- K.ibrahim Taş Ocağı26 Köyhizmetleri İl Müd. Sarız-Ayranlık-Körpınar Taş Ocağı27 Köyhizmetleri İl Müd. Pınarbaşı-Kaman-Keldağ Taş Ocağı28 Köyhizmetleri İl Müd. Yahyalı-Dikme-Habip Köp. Taş Ocağı29 Melikgazi Belediye Baş. Melikgazi-Yılanlıdağ Kum Ocağı30 Melikgazi Belediye Baş. Melikgazi-innicek Taş Ocağı31 Köyhizmetleri İl Müd. Yahyalı-Çubuklu-Sakızdağ Taş Ocağı32 Köyhizmetleri İl Müd. Bünyan-Girveli- Taş Ocağı33 Köyhizmetleri İl Müd. Pınarbaşı-B.Gümüşgün Taş Ocağı34 Karayolları 6. Bölge Müd. Felahiye-Silahtar Sakarkaya Taş Ocağı35 Karayolları 6. Bölge Müd. Develi-Saraycık-Taşağıl Taş Ocağı36 Karayolları 6. Bölge Müd. Pınarbaşı-B.Gümüşgün-Körpınar Taş Ocağı37 Karayolları 6. Bölge Müd. Yahyalı-Çubuklu-Sakızdağ Taş Ocağı38 Talas Beldiye Baş. Talas Kamber-Pulludağ Taş Ocağı39 DSİ XII: Bölge Müd. Kocasinan-Ebiç-Yemliha Yamacı Kum OcağıKAYNAKLAR1- MTA Genel Müdürlüğü2- İl Tarım Müdürlüğü3- Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü4- KASKİ Genel Müdürlüğü 07.04.20035- D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğü’ nün 26.04.2004 tarih ve 25-2862 sayılı yazısı.6- Milli Park ve Av Yaban Hayatı Baş müh.nin 01.05.2003 tarih ve 240 sayılı yazısı.7-İl Özel İdare Müdürlüğü8-İl Gelişme Raporu (DPT Nisan 2002)9-MMO Yayın No:E 2001-275(*) Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu10-Erciyes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümünün 21.04.2003 tarih ve01741-0197 sayılı yazısı.11-İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün 09.02.2004 tarih ve 287 sayılı yazısı.28

TABLO B.3. Yıllara Göre Açılan Kuyular, Su Üretim Kapasitesi ve Ana Depo HacimleriKaski Genel Müdürlüğü 20021991 YILI 1992 YILI 1993 YILI 1994 YILI 1995 YILI 1996 YILI 1997 YILI 1998 YILIAçılan Su Depo Açılan Su Depo Açılan Su Depo Açılan Su Depo Açılan Su Depo Açıla Su Depo Açıla Su Depo Açıla Su DeponnnTESİSİN ADI Kuyu Kaps. Hacmi Kuyu Kaps. Hacmi Kuyu Kaps. Hacmi Kuyu Kaps Hacmi Kuyu Kaps. Hacmi Kuyu Kaps. Hacmi Kuyu Kaps. Hacmi Kuyu Kaps. Hacmi.(Ad) (lt/sn) (m 3) (Ad) (lt/sn) (m 3) (Ad) (lt/sn) (m 3) (Ad) (lt/sn (m 3) (Ad) (lt/sn (m 3) (Ad) (lt/sn) (m 3) (Ad) (lt/sn) (m 3) (Ad) (lt/sn) (m 3)))BEŞTEPELER Kublaj 500 1250 Kublaj 500 1250 Kublaj 500 1250 Kublaj 500 1250 Kublaj 500 1250 Kubl 500 1250 Kubla 500 15000 Kubla 500 15000ajjjMAHRUMLAR 1 40 1250 1 40 1250 1 40 1250 2 100 11250 2 100 11250 2 100 11250 2 100 11250 2 100 11250KEYKUBAT 6 352 10000 8 402 10000 7 387 10000 7 387 10000 7 387 10000 7 387 10000 7 387 10000 7 387 10000YEŞİLMAHALLE 1 30 1 30 1 30 1 30 1 30 1 30 1 30 1 30ESENTEPE 1 15ŞEKER 1 20 1 20 1 20 1 20 1 20 1 20 1 20 1 20BÜYÜKKENT 1 15 225 1 15 225 1 15 225 1 15 225 1 15 225 2 26 1225 2 26 1225 2 26 1225KONAKLAR 1 6 225 1 6 225 1 6 225 1 6 225 2 14 225 2 14 225 2 14 225 2 14 225GÜLTEPE 3+Gal 250 4750 3+Gal 250 4750 3+Gal 250 4750 3+Gal 250 4750 3 150 4750 3 150 4750 3 150 4750 3 150 4750ARGINCIK 3 75 1350 3 75 1350 5 130 1350 5 130 1350 5 130 1350 5 130 1350 5 130 1350 5 130 1350GERMİRALTI 8 375 15000 8 375 15000 8 375 15000 8 375 15000 8 375 15000 9 425 15000 9 425 15000 9 425 15000TAŞLIBURUN 1 30 1 30 1 30 1 30 1 30 1 30 1 30 1 30KARPUZATAN 1 20 1 20 1 20 1 20 1 20 1 20 1 20 6 340 5000BELSİN 1 18 1250 2 48 1250 2 48 1250 3 78 1250 3 78 1250 3 78 1250 3 78 1250 3 78 1250SANCAKTEPE 1 4 1 4 1 4 1 4 1 4KERGAH 1 15 215 1 15 215EĞRİBUCAK 2 100 6000 2 100 6000 2 100 6000TOPLAM 29 1746 36300 31 1811 35300 32 1851 35300 35 1945 45300 36 1853 45300 40 2014 52300 41 2029 66265 46 2349 7126529

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUC. HAVA (ATMOSFER ve İKLİM)C.1. İklim ve HavaKayseri’de step iklimi görülür, yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.Ancak il iklimi yükseltiye göre farklılık gösterir. Buna bağlı olarak ilde iklim, çukurda kalanbölgelerde daha yumuşakken yaylarlardan dağlık kesimlere doğru gidildikçe sertleşir.Kayseri’nin ortalama hava sıcaklığı, 10,4 0 C’dir. 2000 yılında ise 10.3 0 C olarak gerçekleşmiştir.En düşük sıcaklık Ocak ayı içerisinde -8,5 0 C, en yüksek sıcaklık Temmuz ve Ağustos ayında32,4 0 C olarak tespit edilmiştir. Nisbi nem genel olarak %65 iken 2000 yılında %49 olmuştur.Kayseri’nin yıllık ortalama yağışı 375,0 mm iken 2000 yılında 356,5 mm olarak gerçekleşmiştir.Merkezin denizden yüksekliği 1093 m.dir. Hakim rüzgar kuzey batı, en şiddetli rüzgarlar vefırtınalar Güney ve Güneydoğu rüzgarlarıdır. Kayseri’de ovalar da olduğu gibi dağ ve tepelikalanlarda da bozkır bitki örtüsü hakimdir. İlin yüksek kesimlerinde yer yer iyi orman örtüsünerastlanırsa da ormanlık alanlar genellikle bozkır bitki örtüsü ve çamlıklar ile kaplıdır. İlingüney kesiminde Toros Dağlarının yer aldığı bölümünde karaçam, kızılçam, köknar, ladin, meşetürleri bulunmaktadır. İyi sayılabilecek nitelikteki ormanlar daha ziyade Yahyalı, Develi ve Sarızilçelerinde yer alır. Dağlar arasındaki çöküntülü havzalar ve ovalarda önceleri bozkır bitkiörtüsünün egemen olmasına karşılık bu kesimler daha sonraki geniş ölçüde tarım alanıdurumuna getirilmiştir.C.1.1. Doğal EtmenlerC.1.1.1. RüzgarKayseri ili ve ilçelerinde ölçülen rüzgar yönü ortalama rüzgar hızı, kuvvetlifırtınalı günleri gösteren tablolar aşağıda verilmiştir.Tablo C.1 Kayseri İli 1988-1998 Dönemi Ortalama Rüzgar Hızı ve YönüRasat Rüzgar YönüAYLARYılı ve Hızı (m/sn) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.1988 Hak.Rüz.Yönü S S S S S S S S Ş.ş S WSW SSW SOrt.Rüz.Hızı 1,4 1,8 2,5 2,3 2,6 2 2 1,6 1,9 1,2 1,6 1,6 1,91989 Hak.Rüz.Yönü S S S S NW NW E NW N WNW NW WNW SOrt.Rüz.Hızı 1,5 1,8 2,1 2,2 2,4 2,3 2,3 2,1 2,2 1,7 2 1,1 21990 Hak.Rüz.Yönü ENE SE S S S S S NW S S S S SOrt.Rüz.Hızı 1,2 2,2 2 2,3 1,9 2,2 2 2,1 1,8 1,7 1,3 1,6 1,91991 Hak.Rüz.Yönü S SW S WNW WNW SSW S NW SSW SSW N E SSWOrt.Rüz.Hızı 1 1,6 1,7 2,3 2,3 1,7 2,1 2 1,7 1,8 1,1 1,8 1,81992 Hak.Rüz.Yönü E SE S S S SSE SW N SSW SW SSW SSW SSWOrt.Rüz.Hızı 1,3 1,2 2,5 2,4 2 1,8 2,1 2,1 1,7 1,7 1,8 1,3 1,81993 Hak.Rüz.Yönü SE S WSW S WNW WSW N SW SW SSW SSW SSW SSWOrt.Rüz.Hızı 1,3 1,9 2,5 2,8 1,9 1,8 1,9 1,9 1,7 1,3 1,4 1,2 1,81994 Hak.Rüz.Yönü SSW SSW WSW SSW SSW NW NNW NNW SSW SSW SSW SSW SSWOrt.Rüz.Hızı 1,6 1,4 1,8 2,4 2,1 2,7 2,2 2 1,7 1,3 1,6 1,6 1,91995 Hak.Rüz.Yönü SSW SSW S SSW SSW SSW NNW SSW WSW WSW WSW WSW SSWOrt.Rüz.Hızı 1,4 1,4 2,5 2,3 1,9 1,9 2,1 1,8 1,7 1,7 1,6 1,1 1,81996 Hak.Rüz.Yönü WSW S SSW S SSW NNW NNW NNW S SSW SSW SSW SSWOrt.Rüz.Hızı 1,5 2,2 1,8 2,2 1,6 1,9 1,9 1,6 1,9 1,3 1 1,9 1,71997 Hak.Rüz.Yönü S S S S S S NNW NNW NNW S S S SOrt.Rüz.Hızı 1,5 1,4 2 2,4 1,7 1,5 1,9 1,6 1,5 1,5 1,3 1,5 1,61998 Hak.Rüz.Yönü S S S S S S S S S S S S SOrt.Rüz.Hızı 1,2 1,7 2,3 2,1 2,2 1,5 1,8 1,7 1,6 1,5 1,3 1,3 1,7Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199830

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.2 Kayseri İl Merkezine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlarSüresiYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIISaat 07:00'deki Ort.rüz.hızı (m/s) 57 1,4 1,3 1,3 1,3 1 0,8 0,8 0,6 0,5 0,7 1 1,3Saat 14:00'deki Ort.rüz.hızı (m/s) 57 2,2 2,8 3,5 4,1 3,6 3,1 3 2,9 2,9 2,5 1,8 2,1Saat 21:00'deki Ort.rüz.hızı (m/s) 57 1,5 1,7 2 2,1 1,7 1,4 1,5 1,5 1,4 1,3 1,3 1,5Ortalama rüzgar hızı (m/s) 56 1,7 1,9 2,3 2,5 2,1 1,8 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,6En Hızlı rüzgar yönü ve hızı (m/s) 42 43 45 43 35,9 29, 26, 22,2 31,5 26,8 33,7 43 448 6Ort.Fırtınalı gün sayısı ( = 17,2 m/s) 42 3,4 3 3,7 4,2 2,8 1,5 0,5 0,3 0,4 1,2 1,8 2,9Ort.kuv.rüz.gün.sayı.(10,8-17,1 m/s) 42 2 2,5 5 7,6 8,4 6,3 3,7 3,3 2,9 3,2 2,2 2,7N Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 166 159 158 163 171 249 328 293 203 179 152 155N Rüzgarın Ortalama Hızı 42 1,4 1,7 2 1,9 2 1,9 2,3 2,2 2,2 1,9 1,4 1,6NNE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 138 116 108 70 89 97 151 156 105 70 85 107NNE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 1,8 1,7 2 2,1 1,7 1,7 7,1 2,1 2 1,6 1,6 1,5NE Rüzgarın Ortalama Hızı 42 177 166 190 124 166 206 286 253 159 158 120 140NE Rüzgarın Ortalama Hızı 42 1,8 1,9 2,5 2,4 2,1 2,5 2,6 2,4 2,4 2,1 1,6 1,8ENE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 131 121 110 70 88 92 128 85 71 96 88 121ENE Rüzgarın Ortalama Hızı 42 1,8 1,8 2,7 2,3 2 1,7 1,9 2,2 1,9 1,7 1,8 2,3E Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 176 143 126 102 110 103 137 131 100 93 114 157E Rüzgarın Ortalama Hızı 42 2,1 2,2 2,7 2,6 2 1,6 1,8 1,8 2 1,7 2,1 2,4ESE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 150 141 137 127 146 118 134 119 118 138 162 155ESE Rüzgarın Ortalama Hızı 42 3,6 3,8 3,7 4,1 2,9 1,7 1,7 1,6 1,6 1,8 2,5 3,2SE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 276 230 247 256 245 210 185 217 279 326 317 307SE Rüzgarın Ortalama Hızı 42 3,6 3,2 4,1 3,5 2,7 1,7 1,6 1,5 1,6 2 2,6 3SSE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 235 218 217 255 253 203 130 205 314 344 314 331SSE Rüzgarın Ortalama Hızı 42 3 3,4 4,1 4,2 3,2 2 1,8 1,5 1,5 1,8 1,8 2,4S Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 375 298 369 348 325 274 205 217 331 389 399 400S Rüzgarın Ortalama Hızı 42 2 2,2 2,7 3,5 2,7 2 1,8 1,6 1,6 2,2 1,6 1,7SSW Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 145 118 172 170 148 121 79 105 119 149 140 165SSW Rüzgarın Ortalama Hızı 43 2 2,5 2,8 3,6 3 2,6 2,2 2 1,9 2 1,8 2,2SW Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 227 257 311 257 235 185 170 161 173 198 229 248SW Rüzgarın Ortalama Hızı 42 1,9 2,2 2,6 3 2,8 2,7 2,4 2,2 2,1 2,1 2 1,9WSW Rüzgarın Esme Sayıları 42 1 221 260 209 198 150 151 139 117 163 163 210ToplamıWSW Rüzgarın Ortalama Hızı 42 2,4 2,6 3,1 3,2 3,1 2,9 2,5 2,5 2,6 2,4 2 2,5W Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 326 332 365 352 329 309 309 263 230 269 231 259W Rüzgarın Ortalama Hızı 42 2,3 2,6 2,9 2,9 3 2,8 2,8 2,7 2,7 2,5 2,1 2,1WNW Rüzgarın Esme Sayıları 42 166 178 193 244 256 270 275 293 217 216 167 195ToplamıWNW Rüzgarın Ortalama Hızı 42 2,4 2,4 3 3,4 3,4 2,9 2,8 2,8 3,1 2,4 2,3 2NW Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 42 158 154 212 291 295 399 406 400 325 274 217 165NW Rüzgarın Ortalama Hızı 42 2 2,2 2,3 2,6 2,8 2,8 2,5 2,7 2,6 2,2 1,7 1,7NNW Rüzgarın Esme Sayıları 42 93 97 123 111 144 145 216 171 159 134 109 75ToplamıNNW Rüzgarın Ortalama Hızı 42 1,5 1,8 2,5 2,5 2,2 2,1 2,1 2,2 2,4 1,8 1,6 1,4Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199831

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.3 Develi İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik RasaAYLARtElemanlarSüresiYıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki Ort.rüz.hızı (m/sec) 22 1,4 1,4 1,3 1,2 0,9 0,7 0,6 0,6 0,8 1 1,3 1,3 1Saat 14:00'deki Ort.rüz.hızı (m/sec) 22 1,4 1,7 1,9 2,2 2 2 1,8 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,8Saat 21:00'deki Ort.rüz.hızı (m/sec) 22 1,4 1,4 1,5 1,3 1,2 1,3 1,4 1,3 1,2 1,1 1,2 1,3 1,3Ortalama rüzgar hızı (m/sec) 22 1,4 1,5 1,6 1,6 1,3 1,3 1,3 1,2 1,2 1,2 1,3 1,3 1,4En hızlı rüzgar yönü 22 SSE SSE SSE SSE FNE NNW NE NNE WNW ENE SSE S ENEEn hızlı rüzgar hızı (m/sec) 22 31 28 27 30 33 24 21 22 20 22 26 29 33Ort.Fırtınalı gün sayısı (17,2 > m/sec) 23 0,4 0,9 1 1,3 1 0,6 0,4 0,3 0,4 0,6 0,3 0,8 8Ort.kuv.rüz.gün.sayı.(10,8-17,1 m/sec) 23 1,6 1,8 2,2 2,5 2,8 2,8 2,5 3,5 2,2, 1,7 1,5 1,6 26,7N Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 86 97 82 63 65 65 59 64 85 94 85 94 939N Rüzgar Ortalama Hızı 21 1,4 1,4 1,3 1,3 1,2 1,3 1,8 1,2 1,2 1,4 1,1 1,3 1,3NNE Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 114 78 81 51 37 37 44 48 51 67 135 138 881NNE Rüzgar Ortalama Hızı 21 3,5 3,3 3,5 3,6 3,8 3,8 4 4,1 2,5 3,3 3,1 3 3,4NE Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 401 406 390 304 245 213 199 254 322 388 383 356 3861NE Rüzgar Ortalama Hızı 21 1,6 1,5 1,6 1,5 1,6 1,6 1,8 1,8 1,4 1,4 1,4 1,6 1,6ENE Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 63 70 54 32 27 29 48 33 21 41 39 67 524ENE Rüzgar Ortalama Hızı 21 2,6 2,7 3,2 4 3 3,1 3,8 3,3 2,5 2,7 2 2 2,8E Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 146 159 149 122 109 119 128 112 114 143 116 144 1561E Rüzgar Ortalama Hızı 21 1,2 1,4 1,2 1,4 1,1 1,1 1,3 1 0,9 0,9 1,1 0,9 1,1ESE Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 8 16 10 19 13 15 18 14 15 12 11 11 162ESE Rüzgar Ortalama Hızı 21 4 3,6 2,8 3,7 3 2,4 3 2,8 2,2 2,4 2,6 3,8 30SE Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 168 162 149 119 123 85 120 103 84 87 115 121 1436SE Rüzgar Ortalama Hızı 21 1,8 1,9 1,6 1,4 1,6 1,4 1,3 1,4 1,4 1,7 1,5 1,6 1,6SSE Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 27 31 36 39 30 39 19 29 31 26 29 35 371SSE Rüzgar Ortalama Hızı 21 4 5,1 5,7 6 4,1 4,5 4 3,8 3,5 4,1 4,9 4,4 4,6S Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 68 70 82 120 111 112 78 92 78 59 72 74 1016S Rüzgar Ortalama Hızı 21 1,7 1,8 2,2 1,8 1,7 1,4 1,3 1,6 1,9 1,5 2,1 1,6 1,7SSW Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 56 32 47 57 59 54 64 48 45 62 56 54 634SSW Rüzgar Ortalama Hızı 21 3,7 3,9 4,1 3,5 3,3 3,2 2,6 2,8 2,8 2,8 2,5 2,8 3,1SW Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 207 135 250 294 320 314 325 297 254 271 252 229 3148SW Rüzgar Ortalama Hızı 21 1,5 1,7 1,6 1,8 1,7 1,5 1,3 1,4 1,4 1,5 1,3 1,5 1,5WSW Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 23 22 35 36 35 41 60 59 65 44 35 24 479WSW Rüzgar Ortalama Hızı 21 2,4 2,4 4,1 3,9 3,6 3,6 3,5 3,4 3,3 2,9 2,3 2,6 3,3W Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 60 48 72 90 93 144 117 119 114 101 63 46 1067W Rüzgar Ortalama Hızı 21 1,2 1,3 1,2 1,4 1,5 1,3 1,2 1,4 1,5 1,4 1,3 1 1,3WNW Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 14 7 22 28 24 23 21 12 12 14 13 8 197WNW Rüzgar Ortalama Hızı 21 2,9 2,7 4,7 2,9 3,5 4,1 2,7 3 3 1,7 2 2,7 3,2NW Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 47 67 73 72 103 72 63 73 79 42 37 42 770NW Rüzgar Ortalama Hızı 21 1,3 1,9 1,9 2,2 1,8 1,8 1,7 1,7 2 1,4 1,2 1,2 1,8NW Rüzgar Esme Sayıları Toplamı 21 10 25 27 23 13 14 30 15 17 11 14 7 206NNW Rüzgar Ortalama Hızı 21 2,2 3,8 3,6 3 2,8 4 3,2 2,9 2,6 2,1 2 1,5 3Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199832

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.4. Sarız İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi Yıllık(Yıl) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki Ort.rüz.hızı (m/sec) 4 2,6 2,6 2,4 1,7 1,5 1,2 1,4 1,3 1 1,4 1,7 1,9 1,7Saat 14:00'deki Ort.rüz.hızı (m/sec) 4 3,6 4 4,2 5,5 5,2 4,4 4,9 4,3 4,2 4,6 3,6 3,6 4,3Saat 21:00'deki Ort.rüz.hızı (m/sec) 4 2,5 3 2,8 3,6 3,3 3,2 3,7 4 2,6 2,3 2 2,2 2,9Ortalama rüzgar hızı (m/sec) 4 2,9 3,2 3,1 3,6 3,3 2,9 3,4 3,2 2,6 2,7 2,4 2,6 3En Hızlı rüzgar yönü ve hızı (m/sec) 5 SSW NN SSE SSW SSW WS NNE SSW SSW SSW N NNW SSWWWEn Hızlı Rüzgar Hızı (m/sec) 5 17,9 20,2 17,7 27,1 19,1 19,8 14,9 22,9 27,4 16,5 18 16,1 27,4Ort.Fırtınalı gün sayısı (17,2 m/sec) 26 0,2 0,3 0,4 0,5 0,3 0,1 0 0,1 0,1 0,3 0,3 0,2 2,8Ort.kuv.rüz.gün.sayı.(10,8-17,1 m/sec) 26 1,5 1,2 1,4 2,1 1,6 1,4 0,9 0,9 1,6 1,6 1,2 1,4 16,6N Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 8 5 7 2 10 13 18 18 16 13 11 7 28N Rüzgarın Ortalama Hızı 4 3,1 4,8 2,6 2,5 1,6 1 2,6 2,1 1,1 1,5 0,8 1,2 1,9NNE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 60 47 45 37 34 49 73 58 37 47 28 40 555NNE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 3,7 3 3,3 2,2 1,7 2,3 3,5 3,6 3,3, 3 2,6 2,7 3NE Rüzgarın Ortalama Hızı 4 11 11 13 10 12 4 12 12 11 15 11 22 144NE Rüzgarın Ortalama Hızı 4 1,7 2 2,3 1 1 1 2,4 2 1,4 1,9 1,1 1,5 1,6ENE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 37 44 34 22 13 16 18 18 25 24 36 43 330ENE Rüzgarın Ortalama Hızı 4 3 2,8 2,7 2,4 1,4 2,7 2,8 2,5 2,2 2,1 1,7 2,1 2,4E Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 16 9 12 6 3 2 5 6 7 8 6 10 90E Rüzgarın Ortalama Hızı 4 1,3 2,1 2,4 1,8 3,4 1,2 1,6 2,2 1,5 1,7 1 1,9 1,8ESE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 21 8 22 17 12 9 8 12 9 11 22 21 172ESE Rüzgarın Ortalama Hızı 4 1,8 1,9 2,9 2,7 2,7 2 1,8 2,4 1,4 3,1 1,4 1,4 2,1SE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 5 5 8 5 6 5 3 6 9 17 12 14 95SE Rüzgarın Ortalama Hızı 4 1 2,9 2,4 2,1 2,1 2,1 4,1 2,1 2,4 2,3 3,2 0,8 2,6SSE Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 30 34 26 44 37 27 12 11 26 30 30 26 333SSE Rüzgarın Ortalama Hızı 4 1,4 2,8 2,6 5 3,7 4,1 2,6 3,1 3,5 3,5 3,3 3,2 3,3S Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 9 9 6 16 4 8 6 9 10 8 13 8 106S Rüzgarın Ortalama Hızı 4 1,2 1 1,3 2,4 2,1 2 1,5 4,3 4,3 2,5 2 2 2,2,SSW Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 69 69 72 85 84 40 26 31 40 59 65 63 703SSW Rüzgarın Ortalama Hızı 4 4,8 4,4 4,9 5,8 5,6 4 3,9 4,7 3,4 4,4 4,9 4,2 4,7SW Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 3 2 3 6 4 5 4 4 8 15 6 10 70SW Rüzgarın Ortalama Hızı 4 2,2 2,5 2,1 3,4 4,7 4,5 4,3 2,6 2,7 1,9 2,1 2,2 2,8WSW Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 16 11 16 29 34 27 20 25 20 19 20 21 258WSW Rüzgarın Ortalama Hızı 4 2,1 3 2,5 3,4 3,3 3 4 3,9 3 2,4 2,1 2,1 2,9W Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 4 2 8 4 6 8 9 14 4 7 3 7 76W Rüzgarın Ortalama Hızı 4 3,6 1 2,2 0,9 2 1,5 3,3 2,7 2,6 1,6 0,8 1,2 2,1WNW Rüzgarın Esme Sayıları4 31 24 33 25 46 63 46 43 32 29 24 26 422ToplamıWNW Rüzgarın Ortalama Hızı 4 3,6 4,4 3 4 4,3 3,7 3,9 3,6 3,7 3,1 2,9 3,3 3,6NW Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 6 7 11 6 12 9 18 15 22 14 17 12 149NW Rüzgarın Ortalama Hızı 4 2,1 6,7 3 1,9 2,2 2,5 2,9 3,3 1,4 2,8 1,8 2,2 2,6NNW Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 4 27 31 36 28 32 54 81 64 52 33 19 25 482NNW Rüzgarın Ortalama Hızı 4 2,8 3,9 3,6 3,2 2,4 3,6 4,1 3,8 3,1 2,7 2 26 3,3Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199833

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.5 . Bünyan İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki Aylık Ort.rüz.kuv. 6 1,8 1,8 1,4 1,6 1,5 1,2 1,2 1,1 1,1 1,3 1,5 1,6 1,4boforSaat 14:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 6 2,2 1,8 2,4 2,7 2,6 2,6 2,5 2,3 2,3 2,3 2,1 2 2,4Saat 21:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 6 1,9 2,1 1,7 1,9 1,5 1,5 16 1,6 1,6 1,6 1,7 1,8 1,7Aylık Ortalama rüzgar kuvveti 6 2 2,2 1,8 2,1 1,9 1,8 1,7 1,6 1,7 1,8 1,8 1,8 1,8(bofor)En Kuv. Esen rüzgar yönü 30 S SW S SW N S N N N S SW SW SEn Hızlı Esen Rüzgar Kuvveti ( 30 9 8 9 8 8 8 8 8 6 8 8 8 9bofor )Ort. Fırtınalı Gün Sayısı ( > 8 26 0,6 0,3 0,4 0,4 0,1 0 0,1 0,1 0,1 0,2 0,5 2,8bofor)Ort.kuv.rüz.gün.sayı.(6,-7 bofor) 26 2,5 2,6 2,4 3,1 1,6 0,8 0,6 0,3 0,2 1 1,7 2 19Ençok esen rüzgar yönü 6 S S S S W W N N W S S S SKayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.6 Yeşilhisar İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki3 1,4 1,7 1,3 1,1 1,1 1 1,1 1 1,1 1,1 0,9 1,1 12ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor)Saat 14:00'deki3 1,8 2,6 2,2 2 1,8 1,6 1,7 1,5 1,6 1,7 1,8 1,3 1,8ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor)Saat 21:00'deki3 1,6 1,5 1,3 1,5 1,5 1,5 2 1,8 1,5 1,5 1,3 1,3 1,5ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor)Aylık ortalama rüzgar kuvveti 3 1,6 1,8 1,7 1,6 1,5 1,3 1,6 1,5 1,4 1,4 1,2 1,2 1,5(Bofor)En kuv.esen rüzgar yönü ve 31 S S W S W S N S W SE S W SWkuv.(Bofor)En kuvvetli esen rüzgar kuvveti 31 10 10 10 8 10 8 7 8 7 7 8 8 10Ort.Fırtınalı Gün sayısı (> 8 bofor) 24 0,1 0,2 0 0 0 0 0,2 0,7Ort. Fırtınalı Gün Sayısı (6-7 24 0,9 1,2 1,8 2 1,1 1 0,8 0,8 1,1 0,8 1,2 0,9 14bofor)En Çok esen rüzgar yönü 3 W W W W W W N N W N W W WKayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.7 İncesu İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor) 20 2 2,1 1,9 2,2 1,6 1,6 1,7 1,5 1,3 1,3 1,6 1,9 1,7Saat 14:00'deki ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor) 20 2,6 2,9 2,8 2,9 2,6 2,5 2,5 2,4 2,3 2,4 2,4 2,6 2,6Saat 21:00'deki ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor) 20 2,3 2,5 2,4 2,2 1,9 1,8 2 1,9 1,8 1,8 2,1 2,2 2,1Aylık ortalama rüzgar kuvveti (Bofor) 20 2,3 2,6 2,6 2,4 2,1 2 2,1 1,9 1,8 1,8 2,1 2,2 2,2En kuv.esen rüzgar yönü ve 25 S S S S S S S S S S S S Skuv.(Bofor)En kuvvetli esen rüzgar kuvveti 25 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8Ort.Fırtınalı Gün sayısı (> 8 bofor) 22 2,1 2,1 2,2 2,3 1,3 0,7 0,2 0,3 0,4 0,7 1,6 2 16Ort. Fırtınalı Gün Sayısı (6-7 bofor) 11 0,3 0,6 0,6 0,8 0,2 0,3 0,4 0,2 0,4 0,1 0,3 0,1 4,4En Çok esen rüzgar yönü 22 S S S S N N N N N N N N NKayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199834

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.8 Pınarbaşı İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 23 1,2 1,1 0,9 0,9 0,8 0,7 1,1 1 0,8 0,7 0,8 1 0,9Saat 14:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 23 1,7 1,6 1,7 1,7 1,7 1,7 1,6 1,5 1,5 1,6 1,6 1,7 1,7Saat 21:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 23 1,1 1,1 1 1,1 0,9 1 1,3 1,1 1 0,9 1 1,2 1,1Ortalama rüzgar hızı bofor 23 1,3 1,3 1,2 1,3 1,1 1,1 1,3 1,3 1,1 1,1 1,1 1,3 1,2En Hızlı rüzgar yönü 23 S SW SE S W WSW SW SW SW SW SW SSE SSEEn Hızlı rüzgar hızı bofor 23 8 8 8 9 7 7 8 7 7 7 7 9 9Ort.Fırtınalı gün sayısı (8 > bofor) 27 0,6 1,2 1,3 1,2 0,8 1 0,3 0,1 0,3 0,6 0,6 1,2 9,2Ort.kuv.rüz.gün.sayı.(6- 7 bofor) 27 1,8 1,7 1,9 1,9 2,1 1,4 2,4 2,1 1,8 1,3 1,3 1,8 21,7Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.9 Tomarza İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 19 1,9 1,9 2 1,7 1,3 1,5 1,7 1,6 1,2 1,2 1,4 1,2 1,6Saat 14:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 19 2,6 2,7 3,4 3,7 3,5 3,3 3,4 3,2 3,2 3,1 2,9 2,6 3,1Saat 21:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 19 2,1 2,1 2,2 2,3 2,1 2,2 2,6 2,4 2,1 1,8 1,8 2 2,2Ortalama rüzgar hızı bofor 18 2,2 2,2 2,5 2,5 2,2 2,3 2,5 2,4 2,2 2 2 2,1 2,2En Hızlı rüzgar yönü 22 S S S S S SW NW NW SW N S S SEn Hızlı rüzgar hızı bofor 22 9 9 9 9 8 8 9 8 9 8 9 9 9Ort.Fırtınalı gün sayısı ( > 8 bofor) 24 1,1 1 1,4 1,8 1,2 0,6 0,7 0,2 0,4 0,4 0,9 0,9 11Ort.kuv.rüz.gün.sayı.(6-7 bofor) 24 2,2 2,5 3,4 4,1 2,9 2,2 2,5 2 1,8 1,7 2,5 2,3 30Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.10 Yahyalı İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 4 1.8 1.9 1.4 1.9 1.8 1.5 1.4 1.2 1 1 1.2 1.5 1.5Saat 14:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 4 2.4 2.6 2.6 3.2 2.6 2.4 2.1 2.4 2.1 2.2 1.9 2 2.4Saat 21:00'deki Ort.rüz.hızı bofor 4 2.5 2.4 2.2 2.6 2.1 2 1.8 1.9 1.6 1.8 1.6 1.8 2Ortalama rüzgar hızı bofor 4 2.2 2.4 2.2 2.6 2.1 2 1.8 1.9 1.6 1.8 1.6 1.8 2En Hızlı rüzgar yönü 27 S SE SE S S S SE NW S SE S S SSEEn Hızlı rüzgar hızı bofor 8 8 8 7 8 8 7 7 7 8 8 8 8Ort.Fırtınalı gün sayısı ( > 8 bofor) 22 0.6 0 0.1 0.2 0.3 0.3 1.5Ort.kuv.rüz.gün.sayı.(6-7 bofor) 22 2.3 2.2 1.3 2.3 1 0.7 0.4 0.4 0.2 1 1.3 1.8 1.5En çok esen rüzgar yönü 4 S S S S S N N N N N S S SKayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.11 Sarıoğlan İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor) 6 0,7 0,9 0,5 0,6 0,7 0,6 0,7 0,6 0,5 0,6 0,7 0,8 0,7Saat 14:00'deki ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor) 6 1,2 1,7 1,4 1,9 1,6 1,6 1,5 1,5 1,5 1,4 1,2 1,1 1,4Saat 21:00'deki ay.ort.Rüz.Kuv.(Bofor) 6 0,8 1,2 0,7 1 0,7 0,9 1,2 1,2 0,8 0,8 0,8 0,8 0,9Aylık ortalama rüzgar kuvveti (Bofor) 6 0,9 1,3 0,9 1,2 1 1 1,1 1,1 1 0,9 0,8 0,9 1En kuv.esen rüzgar yönü 28 SW SW SE S SW S SE S SW SW SW S SEEn kuv.esen rüzgar kuvveti (bofor) 28 9 8 8 8 8 8 6 6 8 8 8 8 8Ort.Fırtınalı Gün sayısı (> 8 bofor) 24 0,3 0,2 0,5 0,2 0 0 0,1 0,3 0,1 0,2 2,1Ort. Fırtınalı Gün Sayısı (6-7 bofor) 24 0,5 0,5 0,8 1,1 0,6 0,2 0,1 0,2 0,4 0,6 0,3 5,4En Çok esen rüzgar yönü 6 N N N SW SW N N N N N N SW NKayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199835

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUC.1.1.2.BasınçKayseri İl Merkezi ve İlçelerinde Ölçülen Aylık ortalama basınç değerleri tablolarhalinde aşağıda verilmiştir.Tablo C.12 Kayseri İl Merkezine Ait Aylık Ortalama Basınç Değerleri (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Mahalli ortalama aktüel basınç (mb) 53 893. 892. 891. 891. 892. 891. 890. 891. 894. 896. 896. 895. 893.17 6 8 4 1 8 6 5 2 3 4 1Mahalli en yüksek aktüel basınç(mb) 53 914. 908. 907. 903. 903. 901. 899. 900. 904. 907. 913. 915. 9153 7 8 9 2 6 4 4 4 4 7 0Mahalli en düşük aktüel basınç (mb) 53 866. 868. 866. 872. 877. 879. 879. 882. 882. 878. 875. 871. 866.28 0 2 7 0 0 4 4 0 5 1 6Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.13 Kayseri İl Merkezi ve İlçelerine Ait Aylık Ortalama Buhar Basıncı (mb) (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.KAYSERİ (MERKEZ) 47 4,7 5,2 6,2 8,3 11 12,9 13,9 13,4 10,9 9 7,1 5,6 9FELAHİYE 6 3,9 4,2 4,4 5,7 6,6 7,9 7,6 7,3 6,6 6,1 5,2 4,6 5,8BÜNYAN 6 3,8 4,2 4,8 6,5 7,8 9,2 9,5 8,2 7,1 7,1 5,6 47 6,5YEŞİLHİSAR 2 56 6,4 5 9,2 11,6 17,8 24,5 26,4 17,2 11,8 6,4 5,5 12,3İNCESU 21 4,3 4,8 5,7 7,9 9,5 11,1 11,4 11,4 9,2 7,8 6,2 5 7,8PINARBAŞI 26 3,8 4,1 5,2 6,7 8,8 10,6 11,7 10,9 8,7 7,1 5,7 4,6 7,3DEVELİ 26 4,3 4,6 5,6 7,5 9,7 11,2 12,5 12,2 10,3 8,4 6,5 5,3 8,2TOMARZA 23 3,7 4 5,1 6,8 8,8 10,4 11,4 10,6 9 7,2 5,5 4,4 7,2YAHYALI 4 5 11,6 5,1 6,7 8,5 8,6 11,2 10,8 8,4 7,6 6,6 5,2 7,4SARIOĞLAN 5 4,5 5,8 7,1 10,5 11 10,5 13,8 13 10,4 9,4 6,6 5,4 9SARIZ 23 3,3 3,6 4,6 5,9 7,6 9,2 10,3 10,1 7,9 6,5 5,2 4,1 6,5Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998C.1.1.3. NemKayseri İl Merkezi ve ilçelerine ait Nisbi nem ile ilgili bilgiler tablolar halindeaşağıda verilmiştir.Tablo C.14 Kayseri İl Merkezine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 57 84 84 85 81 78 72 68 70 77 85 88 86 80Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 57 66 61 52 44 42 38 34 33 35 43 54 65 47Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 57 81 79 72 66 67 60 50 48 54 66 78 83 67Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 57 77 75 70 64 62 57 51 50 55 65 73 78 65En Düşük Nisbi nem (% ) 57 21 17 13 8 10 9 8 6 8 9 16 22 6Ortalama Nisbi Nem 1998Yılı78 75 67 62 70 63 46 45 56 56 70 76 64Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.15 Bünyan İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlarSüresYıllıkiYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 6 -3,8 -3,2 -0,2 7,2 10,8 14,5 16,5 16,4 12,3 6,9 2,3 -1,4 6,5Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 6 0,3 1,3 6,7 14,2 17,6 22,1 25,8 27,1 22,9 14,8 7,8 2,8 13,6Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 6 -3,1 -2 1,2 7,6 10,4 13,6 17 17,8 15,5 8,3 3 -0,8 7,4Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 6 -2,4 -1,4 2,2 9,2 12,2 16 19,1 19,8 15,7 9,6 4 0 8,7En Düşük Nisbi nem (% ) 6 1,7 3 8 15,8 18,9 23,2 27,2 28,3 24 15,9 9 4 14,9Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199836

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.16 Yeşilhisar İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% 2 78 80 70 70 72 76 80 82 78 74 81 78 77)Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 2 71 68 57 66 68 76 75 81 70 69 62 72 70Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 2 74 77 64 63 70 79 81 86 75 77 80 80 76Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 2 74 75 64 66 69 76 79 82 74 73 74 16 74En Düşük Nisbi nem (% ) 5 26 12 4 1 9 7 15 9 4 8 17 26 1Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.17 İncesu İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlarSüresiYıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 21 78 76 73 69 67 61 56 56 57 66 76 78 68Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 21 65 59 50 47 42 37 30 31 32 41 48 62 45Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 21 74 72 65 63 59 53 43 45 47 55 68 75 60Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 21 72 68 62 60 56 50 43 45 47 55 68 75 60En Düşük Nisbi nem (% ) 21 72 68 62 60 56 50 43 44 45 54 64 72 57Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.18 Pınarbaşı İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlarSüresYıllıkiYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 26 85 85 86 83 80 80 78 79 83 87 86 87 83Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 26 70 67 47 48 45 41 34 32 32 41 54 70 49Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 26 83 82 78 70 70 66 57 55 58 70 80 85 71Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 26 79 78 74 67 65 62 57 55 58 66 73 80 68En Düşük Nisbi nem (% ) 27 12 10 10 8 11 6 8 6 5 6 7 16 5Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.19 Develi İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlarSüresYıllıkiYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 26 78 77 77 72 71 68 67 68 70 76 80 80 74Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 26 63 57 49 43 42 34 31 31 33 43 50 62 45Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 26 75 72 67 64 62 53 44 44 50 61 71 75 61Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 26 72 69 64 60 58 52 47 47 51 60 67 72 60En Düşük Nisbi nem (% ) 26 9 8 6 5 8 5 3 3 4 4 5 11 3Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.20 Tomarza İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri(1990 Yılına Kadar)MeteorolojikRasaAYLARtElemanlarSüreYıllıksiYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 23 83 83 85 85 82 77 74 74 81 85 86 85 82Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 23 69 65 53 44 42 38 31 29 31 39 51 65 46Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 23 81 79 75 71 68 62 53 49 55 66 77 82 68Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 23 77 75 71 67 67 59 52 50 55 64 71 77 65En Düşük Nisbi nem (% ) 26 16 13 11 10 11 5 9 2 5 6 10 20 2Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199837

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.21 Yahyalı İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlarSüresYıllıkiYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 4 72 71 65 62 58 60 55 54 56 68 71 69 73Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 4 66 60 54 43 45 42 33 29 29 44 56 66 63Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% ) 4 70 66 59 54 56 55 42 40 43 59 68 71 57Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 4 69 66 59 54 56 55 42 40 43 59 68 71 57En Düşük Nisbi nem (% ) 6 18 13 4 5 8 12 10 5 7 8 20 16Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.22 Sarıoğlan İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% 5 86 90 90 88 80 65 62 58 59 77 87 88 77)Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 5 87 81 72 62 51 33 77 34 36 53 65 75 57Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% 5 87 91 87 83 74 61 59 51 56 75 86 8 75)Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 5 87 87 83 77 68 53 53 48 51 68 79 83 70En Düşük Nisbi nem (% ) 6 47 29 27 35 11 12 12 10 9 10 28 28 9Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.23 Sarız İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri(1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% 23 72 74 76 74 70 66 63 66 69 76 79 76 72)Saat 14:00'deki ay. Nisbi nem (% ) 23 61 62 55 46 42 38 33 32 32 41 51 60 46Saat 21:00'deki ay.ort.Nisbi nem (% 23 71 71 69 64 61 57 51 49 49 60 70 73 62)Aylık Ortalama Nisbi nem (% ) 23 68 69 67 61 58 54 49 49 50 58 67 70 60En Düşük Nisbi nem (% ) 23 2 6 11 10 11 13 11 11 9 5 8 11 2Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998C.1.1.4. SıcaklıkTablo C.24. Son On bir Yılda Kayseri İl Merkezine Ait Aylık Sıcaklık Ort. ( o C)Yılı Ocak Şubat Mart Nisa Mayı Hazira Temmu Ağustos Eylü Eki Kası Aralı Yıllıkn s n zl m m k Ort.1988 -2,7 0,3 3,1 10,9 15,9 17,7 21,4 21,7 16,1 10,3 0,2 1,9 9,71989 -6,4 -1,7 7,4 15,7 16,1 20,3 23,7 23,7 18,9 11 5,7 -2,5 111990 -6,2 -0,1 5,4 9,2 13 18,5 22,9 20,4 16,8 12,5 7,4 1,3 10,11991 -2,4 -3,4 6,2 11,2 13,6 19 23,4 22,9 18,2 13 5,4 2,1 10,41992 -5,6 -7,9 1,2 10,4 13,6 17,6 20,1 21,8 15,5 13,9 3,7 -3,3 8,41993 -5,6 -2,1 4,2 10,5 12,6 17,7 21,2 21,5 17,9 12,6 2,2 2,5 9,71994 2,9 0,1 5,3 13,6 16,4 19,9 22,8 21,3 21,2 14,5 3,5 -3,1 11,31995 0,1 3,4 6,5 9,1 16,2 20,2 20,5 22,5 18 10,2 2,8 0,8 10,91996 0,8 3,4 4,6 8,5 16,8 18,4 23,9 22,3 17,6 11,1 6,3 5,8 11,61997 0,4 -3,2 1,7 7,7 16,4 18,5 22,4 21,1 15,1 12,3 5,7 1,7 101998 -1,5 -1,6 3,4 12,4 14,8 19,4 23,8 23,5 18,1 12,8 8,6 2.4 11,3Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199838

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.25. Kayseri İl Merkezine Ait Aylık Sıcaklık Ort. (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ortalama sıcaklık 57 -5 -5,9 -0,1 6,3 11,6 15,3 17,4 15,8 10,4 4,9 0,4 -2,4 5,9Saat 14:00'deki ortalama sıcaklık 57 2,2 4,6 9,5 16 20,8 25,1 28,9 29 25,1 19,2 15,5 5,3 16,5Saat 21:00'deki ortalama sıcaklık 57 -2,6 -0,4 4,2 9,98 14 17,8 21,6 21,2 16,3 10,7 4,5 -0,3 9,7Ortalama Sıcaklık 57 -2,1 0 4,5 10,5 15,1 19,1 22,4 21,8 17 11,4 5,2 0,5 10,4Ort. Sıcak. > 5,0 C old.Ort.Gün sayı. 35 3,2 6,1 16,4 27,8 30,8 30 31 31 30 28,9 15,6 5,7 256,6Ort. Sıcak. > 10,0 C old.Ort.Gün 35 0,3 0,9 5 16,5 28,7 29,9 31 31 29,2 19,6 4,3 0,4 197,1sayı.Ortalama Yüksek Sıcaklık o C 56 3,8 6 11 17,5 22,5 26,6 30,4 30,5 26,3 20,3 13,1 6,5 17,9Ortalama düşük sıcaklık o C 57 -7,6 -5,4 -1,9 2,7 6,5 9,2 11,3 10,6 6,6 2,9 -1,1 -11,6 2,4En yüksek sıcaklık günü 57 19,1 27,2, 31,3, 14,4 16,5 23,6, 30,7, 1,8,5 5,9,8 3,10, 3,11, 1,12, 30,7,57,60 55 52 ,57 ,62 42 57 7 9 52 32 90En yüksek sıcaklık o C 57 18 22,6 28,6 30,7 33,6 37,6 40,7 40,6 35,8 33,6 26 21 40,7Yük.sıc. > 30, 0 C old.ort.gün.sayısı 57 0,2 1,3 7 17,7 17,8 5,9 0,3 502Yük.sıc. > 25, 0 C old.ort.gün.sayısı 57 0,2 2,6 10,1 20,8 29,2 29,5 20,2 5,9 0,1 118,6Yük.sıc. > 20, 0 C old.ort.gün.sayısı 57 0,1 2 10,9 22,1 28,2 31 30,9 27,7 17,8 2,5 173,3Yük.sıc. < -0,1 0 C57 7,5 4,8 1 0,5 3,7 17,6old.ort.gün.sayısıGünlük en yüksek sıcaklık farkı 0 C 57 32,8 28,8 29,1 28,6 29,6 29,3 31,7 29,9 31 30,6 26,8 25,8 31,7En Düşük Sıcaklık Günü 57 6,1, 3,2,7 4,3,5 1,4, 5,5, 6,6,5 12,7, 31,8, 27,9, 30,1 28,1 8,12, 6,1,4242 4 5 81 66 0 58 70 56 0,73 1,53 41En Düşük Sıcaklık 0 C 57 -33 -31,2 -28 -12 -6,9 -0,6 2,9 1,4 -3,8 -12,2 -207 -28,4 -32,5Düş.Sıc. < -0,1 0 C58 27,2 22,9 19,7 7,2 1 0 1 7,5 17,5 23,7 127,9old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -3,0 0 C58 21,9 16,6 12,4 2,3 0,1 0,1 2,9 10,5 17,6 84,4old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -5,0 0 C58 17,6 12,6 7,9 0,8 0 1,2 6,8 12,8 59,8old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -10,0 0 C58 9,9 5,7 1,9 0 0,1 1,4 5,6 24,7old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -15,0 0 C58 5,6 2,8 0,4 0,3 2,2 11,3old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -20,0 0 C58 2,2 1,3 0,2 0 0,8 4,5old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 20,0 0 C58 0 0 0old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 15,0 0 C58 0 0,1 0,1 0,8 3,6 3,1 0,3 0 0 8,2old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 10,0 0 C58 0 0 0,2 1,3 5 12,6 20,7 17,6 6 1,5 0,5 65,4old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 5,0 0 C58 0,2 0,2 2,1 8,7 21,3 27,6 30,6 30,1 20 10,4 3,8 0,7 155,8old.ort.gün.sayısıToprak üstü düşük sıcak.ort. 0 C 40 -8,7 -6,7 -3,3 1,2 4,6 7,1 9,1 8,1 4,2 0,5 -3,1 -6 0,6Toprak üstü en düşük sıcaklığı 0 C 41 -33 -32 -25 -13 -7,2 -2,7 1,6 0,9 -6,6 -13,8 -19,5 -27,8 -32,5To.Üs.düş.sıc. < -0,1 0 C old.ort.gün 33 27,9 24,8 22,4 11,3 3,4 0,3 3,3 13,8 21,9 26 155,4say.To.Üs.düş.sıc. < -3,0 0 C old.ort.gün 33 23,3 18,6 16,1 4,4 0,5 0,6 6,8 15,6 20,4 106,3say.To.Üs.düş.sıc. < -5,0 0 C old.ort.gün 33 19,5 15,2 10,9 2 0,1 0,2 3,2 10,4 16,3 77,8say.To.Üs.düş.sıc. < 10,0 0 C old.ort.gün 33 10,8 6,9 2,9 0,1 0,4 2,8 7,1 31,1say.Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199839

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.26 Bünyan İlçesine Ait Aylık Sıcaklık Ortalamaları (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ortalama 6 -3,8 -3,2 -0,2 7,2 10,8 14,5 16,5 16,4 12,3 6,9 2,3 -1,4 6,5sıcaklıkSaat 14:00'deki ortalama 6 0,3 1,3 6,7 14,2 17,6 22,1 25,8 27,1 22,9 14,8 7,8 2,8 13,6sıcaklıkSaat 21:00'deki ortalama 6 -3,1 -2 1,2 7,6 10,4 13,6 17 17,8 15,5 8,3 3 -0,8 7,4sıcaklıkAylık Ortalama Sıcaklık 6 -2,4 -1,4 2,2 9,2 12,2 16 19,1 19,8 15,7 9,6 4 0 9,7Ortalama Yüksek Sıcaklık 6 1,7 3 8 15,8 18,9 23,2 27,2 28,3 24 15,9 9 4 14,9o COrtalama düşük sıcaklık o C 6 -7,5 -6,4 -4,1 2,5 5,3 8,1 9,6 10,3 6,5 2,6 -3,8 -5,1 1,5En yüksek sıcaklık günü 7 31,1,8 15,2,8 29,6,8 29,4,8 31,5,9 28,6,8 29,7,8 7,8,87 5,9,89 1,10,8 3,11,9 3,12,9 7,8,877 7 6 9 0 7 77 0 0En yüksek sıcaklık o C 7 12 14,6 20,8 26,4 30,6 32 33,2 36 32,2 27,8 21 13,6 36En Düşük Sıcaklık Günü 7 6,1,90 23,2,8 2,3,85 20,4,8 9,5,86 15,6,8 10,7,8 31,8,8 23,9,8 31,10, 15,11, 26,12, 2,3,85574 7 4 7 87 86 87En Düşük Sıcaklık 0 C 7 -20,6 -22,4 -22,4 -9 -4 0,6 3 2,8 -3 -7,6 -13,2 -19,8 -22,4Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.27 İncesu İlçesine Ait Aylık Sıcaklık Ortalamaları ( 1990 yılına kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ortalama sıcaklık 22 -3,2 -1,1 2,5 8 12,5 16,3 18,3 17,7 13,6 8 2,8 -1 7,9Saat 14:00'deki ortalama sıcaklık 22 1,8 5 9,9 15,2 20,2 24,4 28,6 28,4 24,7 18,4 10,8 4,1 16Saat 21:00'deki ortalama sıcaklık 22 -1,4 1,1 5,4 10,5 14,5 18,4 22 21,8 17,7 12,2 6 1,1 10,8Aylık Ortalama Sıcaklık 22 -1 1,5 5,7 11,2 15,4 19,3 22,8 22,4 18,5 12,7 6,7 1,2 11,3Ortalama Yüksek Sıcaklık o C 22 3,1 6,1 11,2 17,2 21,6 25,8 29,8 29,6 25,8 19,4 12 5,2 17,2Ortalama düşük sıcaklık o C 21 -5,5 -2,7 0,5 5,5 8,8 12,4 15 14,7 10,8 6,1 1,4 -2,4 5,4En yüksek sıcaklık günü 25 6,1, 17,2, 30,3, 30,4, 16,5, 28,6, 27,7, 7,8, 5,9, 6,10, 1,11,7 4,12,9 7,8,8771 87 70 89 88 89 75 87 89 78 9 0En yüksek sıcaklık o C 25 19 20,4 23,5 29,8 33,5 36 37,1 38 34,5 30 24,8 18,4 38En Düşük Sıcaklık Günü 25 18, 3,2,7 3,3,8 2,4,6 9,5,8 4,6,9 6,7,8 31,9 28,9 26,10 20,11, 28,12, 18,1,721,724 5 9 6 0 5 ,69 ,71 88 87En Düşük Sıcaklık 0 C 25 -25 -23 -20,4 -5,2 -0,5 4 8 7,3 1,9 -5,4 -15 -18,2 -24,7Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.28 Felahiye İlçesine Ait Aylık Sıcaklık Ortalamaları ( 1990 yılına kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ortalama sıcaklık 6 -4,4 -3,5 -0,6 6,1 9,3 12,4 13,2 13,2 9,8 7 2 -1,9 5,2Saat 14:00'deki ortalama sıcaklık 6 0,5 2,2 7,3 14,7 17,5 21,9 26 27,4 23,3 15,6 8,9 3,2 14,1Saat 21:00'deki ortalama sıcaklık 6 -3,2 -2 1,3 8,8 11,9 15,6 19,3 20,2 15,2 8,3 3,1 -0,8 8,2Aylık Ortalama Sıcaklık 6 -2,5 -11 2,3 9,6 12,6 16,4 19,4 20,3 15,9 9,8 4,3 -0,1 8,9Ortalama Yüksek Sıcaklık o C 6 2,4 4,8 8,9 16,3 19,2 23,4 27,3 28,9 24,7 17 10,4 5 15,7Ortalama düşük sıcaklıko C 6 -7,8 -5,6 -4,4 0,5 2,5 5 6,4 6,6 4,4 1,6 -2 -4,5 0,2En yüksek sıcaklık günü 7 31,1,8 15,2,8 29,3,8 29,4,8 31,5,9 28,6,8 29,7,8 8,8,87 5,9,89 19,10, 3,11,9 3,12,8 8,8,877 7 6 9 0 9 790 0 9En yüksek sıcaklıkC 7 10,9 16,9 22,4 27 30,4 32,3 34,2 37,3 33,2 28,8 23,3 20,7 37,3En Düşük Sıcaklık Günü 7 6,1,90 22,2,8 1,3,85 3,4,90 5,5,90 12,6,8 31,7,9 1,8,90 30,9,8 30,10, 23,11, 30,12, 22,2,859 06 85 85 89 5En Düşük Sıcaklık 0 C 7 -23,3 -28,6 20,8 -12,1 -7,4 -2,2 0,2 0,1 -4,4 -7,8 -15,1 -23,3 -28,6Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199840

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.29 Yahyalı İlçesine Ait Aylık Sıcaklık Ortalamaları ( 1990 yılına kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ortalama sıcaklık 4 -0,7 -0,6 0,5 7,7 11,6 16,2 17,8 17,9 12,6 7,2 3,7 0,1 7,8Saat 14:00'deki ortalama sıcaklık 4 3,7 4,3 7,9 14,8 18 23 27 27,8 23,8 16,2 10,6 4,4 15,1Saat 21:00'deki ortalama sıcaklık 4 1,4 1,5 4,1 10,2 13,9 18,1 22 22,2 17,6 11,3 6,4 2 10,9Aylık Ortalama Sıcaklık 4 1,7 1,7 4,2 10,7 14,3 18,9 22,2 22,5 17,9 11,5 6,8 2,2 11,2Ortalama Yüksek Sıcaklık o C 4 60 6,1 9,7 16,7 20,4 25,3 29,3 30 26,5 18,2 12,2 6,1 17,2Ortalama düşük sıcaklık o C 4 -2,8 -6,5 -1,4 5,5 8,2 12 13,8 14,3 10,5 5,8 2,2 -1,6 5,5En yüksek sıcaklık günü 6 19,1 15,2, 27,3, 30,4, 31,5, 10,6, 30,7, 7,8,8 18,9, 1,10, 6,12, 4,12, 7,8,87,87 87 86 89 90 85 87 7 86 87 90 90En yüksek sıcaklık o C 6 16 16 21,5 29,3 32,4 34,5 35 36,4 32,5 30 24,2 17 36,4En Düşük Sıcaklık Günü 6 7,1, 28,2, 1,3,8 2,4,9 6,5,9 4,6,9 5,7,8 2,8,9 21,9, 15,1 29,1 28,1 1,3,8590 85 5 0 0 0 5 0 90 0,90 1,86 1,87En Düşük Sıcaklık 0 C 6 -17 -16,6 -17,4 -2,5 0,5 6 9 7,8 3,8 -2 -6,5 -15,7 -17,4Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.30 Sarız İlçesine Ait Aylık Sıcaklık Ortalamaları ( 1990 yılına kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ortalama sıcaklık 26 -6,8 -6 -1,8 3,6 8,8 12,4 15 13,3 8,5 3,9 -0,7 -4 3,8Saat 14:00'deki ortalama sıcaklık 26 -0,8 0,4 5 10,9 16,2 20,5 25 25,5 22,2 15,5 8,2 1,8 12,5Saat 21:00'deki ortalama sıcaklık 26 -5,1 -3,8 0,6 5,9 10,2 14 17,4 17,8 13,8 8 2,2 -2,3 6,5Ortalama Sıcaklık 26 -4,4 -3,3 1,1 6,6 11,4 15,2 18,6 18,6 14,6 8,9 3 -1,7 7,4Ort. Sıcak. > 5,0 C old.Ort.Gün sayı. 26 0 0,3 4,6 20,1 30,1 30 31 31 30 27,5 10,2 0,3 215,1Ort. Sıcak. > 10,0 C old.Ort.Gün 26 0 5,3 20,6 29 31 31 28,1 12,2 0,1 157,3sayı.Ortalama Yüksek Sıcaklık o C 26 0,9 2,2 6,5 12,8 18 22,3 26,4 26,8 23,5 17 9,6 3,3 14,1Ortalama düşük sıcaklık o C 26 -9,5 -8,3 -3,7 1,2 4,4 6,7 8,8 8,7 5,4 1,7 -2,3 -6,2 0,6En yüksek sıcaklık günü 26 4,1, 26,2, 29,3, 13,4, 31,5 23,6, 14,7, 7,8,8 1,9, 5,10, 6,11, 7,12, 14,7,8073 66 86 70 ,80 74 80 7 80 78 76 85En yüksek sıcaklık o C 26 13 12,5 18,3 25,2 28,2 31,2 35,6 34,6 31,6 27 21,6 15 35,6Yük.sıc. > 30, 0 C old.ort.gün.sayısı 27 0,3 5,6 5,9 0,8 12,6Yük.sıc. > 25, 0 C old.ort.gün.sayısı 27 0,1 1 7,3 20,9 22,4 12,3 1,2 65,2Yük.sıc. > 20, 0 C old.ort.gün.sayısı 27 2,7 11,3 22,6 30 30,2 25,4 9,9 0,1 132,2Yük.sıc. < -0,1 0 C26 11 6,1 1,8 0 1 4,6 24,6old.ort.gün.sayısıGünlük en yüksek sıcaklık farkı 0 C 26 30 27,7 23,1 24,5 25,2 25 26,7 28 27 26,5 25 25 30En Düşük Sıcaklık Günü 26 25,1 12,2, 4,3,8 4,4,6 8,5, 6,6,7 2,7,6 17,8, 24,9 31,10 20,1 27,12 12,2,75,75 75 5 5 78 8 8 75 ,87 ,87 1,88 ,74En Düşük Sıcaklık 0 C 26 -30 -31,5 -22,6 -11,5 -5 -1,6 1,5 1,5 -2,2 -9 -18,8 -24 -31,5Düş.Sıc. < -0,1 0 Cold.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -3,0 0 Cold.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -5,0 0 Cold.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -10,0 0 Cold.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -15,0 0 Cold.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -20,0 0 Cold.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 20,0 0 Cold.ort.gün.sayısı26 30 25,8 23,4 8,9 1,2 0,1 0,5 7,6 20 26,5 143,826 26 21,3 15,1 2,8 0,1 2,5 14,1 21 102,426 22 17,8 10,3 1 0 1,2 7,9 16,7 76,826 15 10,8 3,3 0,1 1,4 8,1 38,226 6,8 5,2 1,1 0,2 2,4 15,726 1,8 1,8 0,3 0,4 4,32641

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUDüş.Sıc. > 15,0 0 C26 0,3 0,1 0 0,4old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 10,0 0 C27 0 0,6 2,6 11,1 10,4 1,7 0,1 26,4old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 5,0 0 C27 0,2 3,7 13,1 23,7 29,3 29,3 18 6,1 1,2 124,6old.ort.gün.sayısıToprak üstü düşük sıcak.ort. 0 C 18 -11 -9,4 -5,3 -0,1 2,5 4,4 6,5 6,2 3,1 0,2 -4 -8,4 -1,2Toprak üstü en düşük sıcaklığı 0 C 22 -31 -31,6 -29 -13,7 -5,2 -2,6 -0,3 -2 -5,6 -12 21,9 -27,7 -31,6To.Üs.düş.sıc. < -0,1 0 C old.ort.gün 17 31 26,9 26,4 14,5 4,9 0,9 0,1 0,1 3,1 12,4 22,7 28,6 171,5say.To.Üs.düş.sıc. < -3,0 0 C old.ort.gün 17 28 22,5 19,6 5,2 0,7 0,3 6,6 17,4 24,1 123,9say.To.Üs.düş.sıc. < -5,0 0 C old.ort.gün 17 24 18,9 15 2 0 0 2,9 12,6 20,2 96say.To.Üs.düş.sıc. < 10,0 0 C old.ort.gün 17 17 11,4 5,4 0,2 0,2 2,7 12 48,8say.Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.31 Tomarza İlçesine Ait Aylık Sıcaklık Ortalamaları ( 1990 yılına kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ortalama sıcaklık 24 -7,7 -6,3 -2,1 4 8,7 12,2 14,4 13 8,1 3,2 -1,4 -5,1 3,4Saat 14:00'deki ortalama sıcaklık 24 -0,4 1,8 7,2 13,6 18 22,1 26,5 26,9 23,7 16,9 9,2 2,5 14Saat 21:00'deki ortalama sıcaklık 24 -5,4 -3,2 1,8 7,5 11,6 15,3 19,1 19,1 15 9 2,5 -2,7 7,5Ortalama Sıcaklık 24 -4,7 -2,8 2,2 8,1 12,5 16,2 19,8 19,6 15,5 9,6 3,3 -1,9 8,1Ort. Sıcak. > 5,0 C old.Ort.Gün sayı. 24 0,7 2,1 9,2 23,7 30,4 30 31 31 30 30 247,7 12,5 230Ort. Sıcak. > 10,0 C old.Ort.Gün sayı. 24 0 0 1 9,4 24,3 29,5 30,9 31 29,1 15,7 1,3 0,2 172Ortalama Yüksek Sıcaklık o C 24 1 3,1 8,7 15,2 19,6 23,6 27,8 28,1 24,8 18,3 10,7 3,9 15,4Ortalama düşük sıcaklıkC 24 -10 -7,9 -3,5 1,8 4,7 7,3 9,65 9,3 5,7 2 -2,5 -7 0,8En yüksek sıcaklık günü 26 6,1,7 27,2, 5,3,7 12,4, 31,5, 28,6,8 13,7, 17,9, 25,9,8 8,10, 2,11,6 19,12, 17,8,851 66 1 70 80 0 80 85 4 84 6 82En yüksek sıcaklıkC 26 15 19 24 28 30,5 33,2 36,7 39,6 34,3 31 22,6 17,8 39,6Yük.sıc. > 30, 0 C old.ort.gün.sayısı 25 0,1 1,6 9,8 9,7 2,6 0,2 24Yük.sıc. > 25, 0 C old.ort.gün.sayısı 25 0,7 3,2 12,1 25 26 16,1 2,6 85,7Yük.sıc. > 20, 0 C old.ort.gün.sayısı 24 0,5 5,5 15 24,2 30,3 30,6 26,8 13,4 0,9 147Yük.sıc. < -0,1 0 C old.ort.gün.sayısı 24 12 8 2,3 0,1 1,6 6,6 30,9Günlük en yüksek sıcaklık farkı 0 C 26 27 23,5 26 23,2 26,1 27,2 30,7 28,1 33,5 31 25,7 26,1 33,5En Düşük Sıcaklık Günü 26 18,1, 22,2, 2,3,8 1,4,8 6,5,8 14,6,8 6,7,8 31,8, 24,9,8 27,10 3,11,6 26,12, 18,1,7272 83 5 1 6 4 5 70 7 ,73 7 87En Düşük Sıcaklık 0 C 26 -32 -28 -30 -9,5 -5,1 -2 1,7 1,4 -5,2 -13 -23 27,4 31,6Düş.Sıc. < -0,1 0 C old.ort.gün.sayısı 24 28 24,2 22 9,4 2,3 0,2 1 9,3 19,9 26,1 142Düş.Sıc. < -3,0 0 C old.ort.gün.sayısı 24 24 19,2 15 3 0,2 0 1,7 8,9 17,5 75,9Düş.Sıc. < -5,0 0 C old.ort.gün.sayısı 24 21 15,8 9,9 1 0 0 1,7 8,9 17,5 75,9Düş.Sıc. < -10,0 0 C old.ort.gün.sayısı 24 15 10 3,6 0,1 2,5 10 41Düş.Sıc. < -15,0 0 C old.ort.gün.sayısı 24 8,8 6 1,4 0,6 4,5 21,3Düş.Sıc. < -20,0 0 C old.ort.gün.sayısı 24 3,9 2,8 0,6 0,2 1 8,5Düş.Sıc. > 20,0 0 C old.ort.gün.sayısı 25Düş.Sıc. > 15,0 0 C old.ort.gün.sayısı 25 0 0 0,6 0,5 1,1Düş.Sıc. > 10,0 0 C old.ort.gün.sayısı 25 0,2 1,2 5 13,9 12,7 3 0,3 36,3Düş.Sıc. > 5,0 0 C old.ort.gün.sayısı 24 0,1 0,5 4,5 14,8 24,3 29,2 28,8 17,7 7,3 2,4 0,2 130Toprak üstü düşük sıcak.ort. 0 C 16 -107 -8,1 -5 0 2,8 5 7 6,4 3,1 -0,1 -4,3 -8,2 -1Toprak üstü en düşük sıcaklığı 0 C 18 -33 -29 -25 -9,8 -7,7 -3,4 -0,4 -1,3 -7,2 -15 -23,6 -32,2 -32,9To.Üs.düş.sıc. < -0,1 0 C old.ort.gün say. 16 29 25,9 251 15,4 5,9 0,9 0 0,1 4,8 15,5 23 28,1 174To.Üs.düş.sıc. < -3,0 0 C old.ort.gün say. 16 25 20,6 18 6,4 1,2 0,1 0,6 7,6 17,5 22,8 120To.Üs.düş.sıc. < -5,0 0 C old.ort.gün say. 16 23 17,1 13 2,8 0,2 0,2 4,1 12,6 18,9 91,6To.Üs.düş.sıc. < 10,0 0 C old.ort.gün say. 16 15 9,6 4,3 0,4 4,2 10,2 43,7Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199842

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.33 Develi İlçesine Ait Aylık Sıcaklık Ortalamaları ( 1990 yılına kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ort.Saat 07:00'deki ortalama sıcaklık 26 -3,5 -2,4 1,5 7,4 11,9 15,2 17,5 16,4 12,6 7,6 2,7 -1,3 7,1Saat 14:00'deki ortalama sıcaklık 26 1,6 3,7 8,8 14,7 19,2 23,9 27,9 28 24,7 17,9 10,8 4,1 15,5Saat 21:00'deki ortalama sıcaklık 26 -2 -0,3 4,2 9,3 13,5 17,7 21,8 21,4 17 10,9 4,9 0,2 9,9Ortalama Sıcaklık 26 -1,4 0,2 4,7 10,2 14,5 18,7 22,3 21,8 17,8 11,8 5,8 0,8 10,6Ort. Sıcak. > 5,0 C old.Ort.Gün 25 3,1 5,5 16,2 26,8 30,7 30 31 31 30 28,9 18,5 6,6 258sayı.Ort. Sıcak. > 10,0 C old.Ort.Gün 25 0 0,2 3 15,5 27,7 29,9 31 30,9 29,8 22 5,3 0,3 196sayı.Ortalama Yüksek Sıcaklık o C 25 3,1 5 10,3 16,1 20,7 25,3 29,3 29,3 25,8 19 11,9 5,3 16,8Ortalama düşük sıcaklık o C 25 -4,9 -3,5 0,2 4,7 8 11 13,6 13,3 10,2 6,2 1,5 -2,8 4,8En yüksek sıcaklık günü 25 5,1,7 17,2, 31,3, 12,4, 31,5, 28,6,8 31,7, 7,8,8 1,9,7 1,10,8 2,11,9 3,12,8 7,8,871 73 75 70 90 0 71 7 5 7 0 0En yüksek sıcaklık o C 26 16,5 18,5 22,4 28,5 32 34,6 37,4 38,4 34,2 30 24 17,3 38,4Yük.sıc. > 30, 0 C25 0,4 3,1 14 14,5 11,4 0,2 36,6old.ort.gün.sayısıYük.sıc. > 25, 0 C25 1,3 5,9 17,4 28,7 28,6 18,4 3,8 36,6old.ort.gün.sayısıYük.sıc. > 20, 0 C25 0,5 7,8 18,2 27,6 30,9 30,9 27,9 15 1 1598old.ort.gün.sayısıYük.sıc. < -0,1 0 C25 9,1 6,2 1 0,8 5,1 22,2old.ort.gün.sayısıGünlük en yüksek sıcaklık farkı 0 26 19,6 17 18,4 26,9 19,2 21,6 23,6 21,9 22,4 20,4 19,5 17,4 23,6CEn Düşük Sıcaklık günü 26 16,1, 6,2,7 15,3, 4,4,6 1,5,9 5,6,67 5,7,8 31,8, 30,9, 27,10, 20,11, 28,12, 6,2,7280 2 87 5 0 2 70 70 73 88 87En Düşük Sıcaklık 0 C 26 -20,8 -22,2 -15,8 -8,4 -1,3 2 6,5 5 1,1 -7,2 -14 -17,5 -22,2Düş.Sıc. < -0,1 0 C25 22,7 19 12,9 2,6 0,4 2,1 9,9 19,8 89,4old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -3,0 0 C25 16,9 12,4 6,7 0,6 0,7 5,3 14,4 57old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -5,0 0 C25 13,9 9,8 4 0,2 0,2 2,8 10,5 41,4old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -10,0 0 C25 7,3 5 1 0,4 3,2 16,8old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -15,0 0 C25 2,4 1,1 0,3 0,3 4,1old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. < -20,0 0 C25 0,2 0,2old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 20,0 0 C25 0,3 0,2 0,5old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 15,0 0 C25 0,2 0,5 2 9,3 9,4 1,4 0,1 22,9old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 10,0 0 C25 2,6 8,6 20,9 28,6 27,2 18,2 4,5 0,4 111old.ort.gün.sayısıDüş.Sıc. > 5,0 0 C25 0,5 0,9 3,6 14,4 26,2 29,6 31 31 28,6 21,2 6,7 1,1 195old.ort.gün.sayısıToprak üstü düşük sıcak.ort. 0 C 25 -6,2 -5,1 -0,8 3,1 6,1 8,9 11,5 11,2 8 4 0,2 -4,2 3Toprak üstü en düşük sıcaklığı 0 C 26 -23 -23,5 -21,4 -9,8 -3,5 1,2 1,4 3 -0,6 -9 -14,5 -19,2 -23,5To.Üs.düş.sıc. < -0,1 0 C24 25 22 17,8 5,5 1 0 4,8 13,4 23,1 113old.ort.gün say.To.Üs.düş.sıc. < -3,0 0 C24 18,8 15,8 9,7 1,5 0,1 0 1,9 7,2 16,5 71,4old.ort.gün say.To.Üs.düş.sıc. < -5,0 0 C24 15,6 11,5 5,9 0,4 0,1 0,8 4,4 13,3 51,9old.ort.gün say.To.Üs.düş.sıc. < 10,0 0 C24 9,3 6,2 1,5 0,7 5,5 23,2old.ort.gün say.Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199844

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUC.1.1.5. Buharlaşma ve Transparasyonİlimizde 30 yıllık rasat süresi içerisinde, yıllık ortalama buharlaşma miktarı 1058.6mm olup günlük en çok buharlaşma miktarı ise 22.1 mm olarak Haziran ayındagerçekleşmiştir.C.1.1.6. YağışlarC.1.1.6.1 YağmurC.1.1.6.2 Kar, Dolu, Sis ve KırağıKayseri İli ve İlçelerinde ölçülen yağış miktarları tablolar halinde aşağıda verilmiştir.Tablo C.34 Kayseri İl Merkezine Ait Son On bir Yılın Yağış Miktarı (mm)Yılı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık1988 21,5 26,2 57,9 30,9 76,5 164,7 50 - 9,9 94,5 60,1 20,9 614,11989 6,1 6,5 28,8 29,8 45,7 12,7 0,2 15,5 2,3 27,7 75,3 30,8 281,41990 23,3 23,1 26,1 79,7 115 32,1 46,3 - 17,2 6,7 44,6 41 455,31991 21 42,7 34,3 86,5 103 54,3 5 - 2,9 46,1 41,3 88,8 525,81992 29,7 41,5 20,1 28,8 59,9 40,6 22 6,2 11,5 25,1 61,4 62,8 409,61993 24,7 18,9 27,3 60,4 86,8 52,9 20,9 2,3 0,1 1,7 37 31,1 364,11994 32 27,3 16,5 19,8 29,6 2,3 0 6,9 4,8 26,9 55,4 66,4 287,91995 20,8 1,6 47,5 77,2 75,8 33,1 18,3 2,2 4,1 39,6 59,8 14 3941996 11,4 38,2 88 34,4 49 10,8 - 20,2 42,6 39,6 0 66,1 400,31997 21,1 42 32,2 50,8 30 59,3 2,8 20,4 35,9 46,5 6,1 71,5 418,61998 42 48,3 34,5 52,8 100,2 69,4 7,5 4,3 0,7 41,7 13,7 80,1 495,2Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.35 Kayseri İli Merkezine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIISaat 07:00’deki ortalama yağışmiktarı (mm) 57 14.2 16.1 15.2 19.4 12.3 7.5 2.1 1.2 4.6 9.6 12.8 16.3 131.5Saat 14:00’deki ortalama yağışmiktarı (mm) 57 9.9 6.6 8.5 9.8 10.6 5.4 1.3 0.2 2.4 5.6 9.1 10.3 79.8Saat 21:00’deki ortalama yağışmiktarı (mm) 57 10.3 12.1 15.3 25 26 25.2 5.8 5.2 6.6 10.2 11.8 10.2 163.9Ortalama Yağış Miktarı (mm) 59 35.2 34.6 38.4 53 48.9 39.4 9 6.5 14.5 25.3 33.6 36.2 375Günlük En Çok Yağış Miktarı (mm) 59 36.7 21.8 26.6 38.7 36.5 51.2 39.6 68.5 37.8 38.3 38.1 26 68.5Yağış > 0.1. mm olduğu günler 59 134. 11.4 13.2 13.1 13 8.3 2.3 1.9 3.7 7.4 9.5 12.6 110sayısı4Yağış > 10.0 mm olduğu günler 59 0.6 0.8 0.8 1.5 1.2 1.2 0.2 0.1 0.4 0.7 1 0.8 9.5sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 26 0 0sayısıOrtalama Kar Yağışlı Günler Sayısı 40 5.9 5.3 3.6 0.4 2 7.6 40.6Ortalama Dolulu Günler Sayısı 59 0 0.1 0.3 0.9 0.9 0.4 0.1 0.1 0 0.1 0 0 2.9Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 59 8.9 8.9 9.7 3.3 0.5 1.1 0.8 6.6 12.3 12.2 63.3Ortalama Orajlı Günler Sayısı 0 0.1 0.4 2.6 6.1 5.1 1.5 1.3 1.7 1 0.3 0 20.1Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199845

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.36 Develi İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIISaat 07:00’deki ortalama yağışmiktarı (mm) 26 16.6 16.7 20.3 19.9 13.5 5.8 0.6 1.1 2.3 12 12.2 19.3 140.3Saat 14:00’deki ortalama yağışmiktarı (mm) 26 12.5 7.5 9.4 11.7 12.3 3.8 0.4 0.3 1.2 5 10.9 13.9 88.1Saat 21:00’deki ortalama yağışmiktarı (mm) 26 12.2 11 12.7 21.8 18.7 11.2 3.3 1.8 5.2 11.9 10.8 12.5 133.1Ortalama Yağış Miktarı (mm)38 40.7 39.3 44 49.8 46.6 23.5 4.2 3.2 9.5 24.2 32.8 44.9 362.7Günlük En Çok Yağış Miktarı (mm)38 45.2 27.8 34.6 56 41.6 35.5 29.5 14.6 22.2 33.1 26.1 31.7 56.0Yağış > 0.1. mm olduğu günlersayısı 37 10.2 10 11.1 10.8 10.2 6.2 1.8 1.4 3 5.7 7 9.6 87Yağış > 10.0 mm olduğu günlersayısı 37 1.2 1 0.8 1.3 1.2 0.6 0.1 0 0.2 0.7 0.9 1.4 9.4Yağış > 50.0 mm olduğu günlersayısı 26 - - - 0 - - - - - - - - 0Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı22 8.6 7.6 4.5 0.6 0.1 1.4 5 27.8Ortalama Dolulu Günler Sayısı37 . 0.0 0.3 0.4 0.4 0.3 0 0 . 0.1 0.1 0.1 1.7Ortalama Kırağılı Günler Sayısı37 3.2 3.4 3.5 1 0.3 0 0 . 0.0 1.3 5.2 5.9 23.8Ortalama Orajlı Günler Sayısı28 . 0.1 0.1 1.0 2.7 2.1 0.5 0.4 0.8 0.7 0.1 3.4Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.37 Sarız İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIISaat 07:00’deki ortalama yağış 21 24.4 25.2 26.9 29.6 20.4 8 1 0.2 6 21.4 21.2 31.2 215.5miktarı (mm)Saat 14:00’deki ortalama yağış 21 12.3 12.2 12.3 11.6 14.6 7.9 1.7 2.2 2.2 12 16.3 17.4 122.8miktarı (mm)Saat 21:00’deki ortalama yağış 21 17.4 15 17.5 23 26 21.1 8 5.2 11.2 16.6 20.8 24.2 206.1miktarı (mm)Ortalama Yağış Miktarı (mm) 39 53.7 50.9 54.9 54.6 55.6 38.8 8.5 6.6 18.9 37.6 54.5 65.4 500.0Günlük En Çok Yağış Miktarı (mm) 39 63.0 42.5 37.5 40 48.2 48.6 23.8 20.1 47.8 33.3 67.5 88.7 88.7Yağış > 0.1. mm olduğu günler 39 13.2 13.1 12.9 12.6 12.1 7.7 2.1 1.4 3.2 7 9.3 12.7 107.4sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 39 1.5 1.2 1.3 1.2 1.4 1.1 0.2 0.2 0.6 1.1 1.8 2 13.6sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 25 0 0 0sayısıOrtalama Kar Yağışlı Günler Sayısı 39 11.3 10.2 6.6 1.6 0.1 0.1 1.9 7.8 39.8Ortalama Dolulu Günler Sayısı 39 0.1 0.1 0.2 0.5 0.8 0.7 0.1 0 0.2 0.1 0.1 0 2.9Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 39 5.7 4.8 5.6 3 0.5 0.0 0.2 0.1 0.1 0 2.9Ortalama Orajlı Günler Sayısı 39 0 0.1 0.2 0.8 2.6 2.1 1 0.8 1 0.7 0.2 0 9.6Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199846

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.38 Tomarza İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIISaat 07:00’deki ortalama yağış 24 15.1 13.9 14.8 20.2 13.2 7.8 0.7 0.2 4.8 12.6 13.9 19.5 136.7miktarı (mm)Saat 14:00’deki ortalama yağış 24 13.5 9.1 9.4 11.1 17.8 8.1 1.6 0.7 3.4 7.5 11 10.7 103.9miktarı (mm)Saat 21:00’deki ortalama yağış 24 11 9.7 13.8 23 21.6 24.5 7.3 5.4 9.3 14 14.6 13.4 167.6miktarı (mm)Ortalama Yağış Miktarı (mm) 27 37.9 32.8 42.1 53.8 54.4 41.4 10.2 5.4 16.2 33.9 37.5 43.3 408.9Günlük En Çok Yağış Miktarı (mm) 28 28.3 23.8 35.7 35.7 38.4 36 21.2 23.6 20.1 32.6 32.7 70.4 70.4Yağış > 0.1. mm olduğu günler 27 9.7 9.7 11.1 11.7 11.5 7.3 3.2 1.4 2.9 6 7.4 10.2 91.1sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 27 1.1 0.6 0.8 1.4 1.6 1.3 0.4 0.2 0.5 1.1 1 1.2 11.2sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 26 0 0sayısıOrtalama Kar Yağışlı Günler Sayısı 28 6.5 6 4.4 0.9 0.1 0.1 1.4 4.6 24Ortalama Dolulu Günler Sayısı 28 0 0 0.1 0.4 0.5 0.3 0.0 0.1 1.4Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 27 9.2 8 9.6 4 0.5 0.4 6.5 12.6 11.2 62Ortalama Orajlı Günler Sayısı 28 0.1 0.1 0.2 15 5.2 4.0 1.9 1.1 1.5 1.4 0.2 0 17.2Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.39 Pınarbaşı İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIISaat 07:00’deki ortalama yağış 27 14.8 15.7 20.6 21.5 16.6 9 0.6 0.5 6.1 13.2 13.7 20.7 152.8miktarı (mm)Saat 14:00’deki ortalama yağış 27 11.7 8.1 10.2 12 14.6 9.2 1.1 1.9 2.1 7.7 10.3 12.4 101.5miktarı (mm)Saat 21:00’deki ortalama yağış 27 14.1 10.7 15.9 24.5 31 24.9 5.1 7.6 9.3 12.1 14.6 14 183.7miktarı (mm)Ortalama Yağış Miktarı (mm) 40 38.4 37.7 46 55.4 61.7 45.2 7.8 8.8 16.3 28.7 35.3 44.6 425.9Günlük En Çok Yağış Miktarı (mm) 40 39.8 25.1 24.9 32.6 49.9 32.6 22.8 37.8 30.3 31.4 25.3 53.2 53.2Yağış > 0.1. mm olduğu günler 41 10.1 10.2 11.4 11.4 12.8 8.3 2 2 3.9 6.3 7.4 10 95.8sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 41 0.9 0.8 1 1.4 1.9 1.3 0.2 0.2 0.4 0.8 1.1 1.1 11.2sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 26sayısıOrtalama Kar Yağışlı Günler Sayısı 35 8.9 8.4 6 1.5 0.2 0 0.3 1.6 6 33Ortalama Dolulu Günler Sayısı 40 0 0.2 0.8 1.1 0.9 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.0 3.5Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 40 4.1 4.2 6.2 3.4 0.6 0.1 0.1 0.1 2 7.9 11.2 6.9 46.8Ortalama Orajlı Günler Sayısı 40 0.1 0.1 1.4 5.5 5.2 1.5 1.5 1.6 0.6 0.1 17.4Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199847

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.40 Yahyalı İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIYağış Miktarı Aylık Ortalaması 24 51.1 39.3 57.4 64.6 54.8 32.8 7.6 4.5 11.4 30(mm)41.9 55.8 451.2Günlük Ençok yağış miktarı (mm) 27 44 29.1 50.3 60 33.7 45 20.1 30.2 26.1 42 70 60.4 70Yağış > 0.1. mm olduğu günler 24 11.4 10.9 11.2 11.5 11.8 6.9 2 1.1 2.8 6.3 7.7 11.3 94.9sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 24 1.3 0.9 1.5 1.8 1.3 0.8 0.2 0.1 0.3 0.9 1 1.4 11.5sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 21 0 0 0.1 0.1sayısıOrtalama Karlı Günler Sayısı 21 4.6 4.8 2.7 0.2 1.4 4 17.8Ortalama Dolulu Günler Sayısı 23 0 0.2 0.7 0.7 0.4 0 0.0 0.1 2.2Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 23 2.3 0.5 0.2 0.7 2.2 2.8 8.7Ortalama Orajlı Günler Sayısı 22 0 0.1 0.2 0.8 2.7 2.5 0.7 0.2 0.4 0.8 0.1 8.5Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.41 Bünyan İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIYağış Miktarı Aylık Ortalaması 35 40.1 37.6 44.9 63.7 52.3 38.8 6.5 5.5 14.2 30.6 32.4 47.6 414.2(mm)Günlük Ençok yağış miktarı (mm) 37 29.6 31.9 39.1 54.6 47 36.1 22.4 25.5 34.8 57.5 34.7 43 57.5Yağış > 0.1. mm olduğu günler 35 9.2 9.1 9.8 11 10.2 6.2 1.6 1 2.5 5.3 6.6 9.2 81.7sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 35 0.9 0.9 1.3 1.7 1.5 1.2 0.1 0.1 0.4 0.9 1.1 1.3 11.4sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 24sayısıOrtalama Karlı Günler Sayısı 33 7.3 7.2 4.6 1.1 0.2 0.2 1.5 4.7 26.8Ortalama Dolulu Günler Sayısı 35 0 0.1 0.3 0.4 0.3 0 0 0.1 0.1 1.3Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 35 1 0.4 1 1.8 0.9 0.2 0 0 1.8 5.8 7.5 2.8 23.2Ortalama Orajlı Günler Sayısı 34 0 0.2 0.6 2.6 6.2 5 1.6 1.3 1.9 1.6 0.3 0.1 21.4Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.42 Yeşilhisar İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Sür. Yıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YıllıkYağış Miktarı Aylık Ortalaması 32 23.7 20.9 26.3 41.1 46.2 31 5.5 3.5 8.1 19.8 20.4 28.3 274.8(mm)Günlük Ençok yağış miktarı (mm) 34 29.7 17.4 25.6 43.4 24.1 28.2 25.1 24.9 22.9 26.4 20.3 22.2 43.4Yağış > 0.1. mm olduğu günler 31 7.6 7.6 8.5 9.6 11.3 5.8 1.5 1.2 2.6 5 5.5 8.2 74.4sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 31 0.4 0.2 0.2 0.9 1.2 0.9 0.2 0.1 0.2 0.4 0.6 0.5 5.8sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 10sayısıOrtalama Karlı Günler Sayısı 32 3.6 3.3 1.7 0.2 0.8 2.2 11.8Ortalama Dolulu Günler Sayısı 32 0.1 0.1 0.1 0.1 0 0 0 0.4Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 32 8.2 7.1 4 0.9 0.1 2 7.1 9.5 38.9Ortalama Orajlı Günler Sayısı 31 0.2 0.5 1.8 4.5 2.6 0.9 0.8 0.8 0.5 0.2 0 13Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199848

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.43 İncesu İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIYağış Miktarı Aylık Ortalaması 29 33 28.4 36.2 55.5 20.3 40.2 4.7 4 11.6 27.4 30.1 37.7 359(mm)Günlük Ençok yağış miktarı (mm) 32 22.1 19.7 31.2 34.7 27.2 54.2 16.3 24.1 29.8 34 28.8 38.5 54.2Yağış > 0.1. mm olduğu günler 29 7 7 7.7 9.5 8.6 5.6 2 1.6 2.7 4.4 5.1 7.2 68.5sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 29 0.5 0.4 0.5 1.6 1.8 1.2 0.1 0.1 0.3 0.8 0.9 0.9 9.1sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 26 0 0sayısıOrtalama Karlı Günler Sayısı 29 3.4 3.3 1.9 0.2 0 0.1 1 2 12Ortalama Dolulu Günler Sayısı 29 0.1 0.1 0.2 0.1 0 0.7Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 29 41 3.7 3.9 0.8 11 7.6 6.7 28Ortalama Orajlı Günler Sayısı 29 0.1 0.4 2.5 5.6 4.6 1.1 0.9 1.3 1.1 0.1 0.1 17.8Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.44 Sarıoğlan İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIYağış Miktarı Aylık Ortalaması 27 35.4 28.4 39.6 64.6 49 39.7 8.6 4.6 12.4 34.2 41 47.4 40.48(mm)Günlük Ençok yağış miktarı (mm) 28 30.9 21.7 31.1 44.3 35.7 30.2 25.7 18.1 34.4 41.8 39.6 52.8 52.8Yağış > 0.1. mm olduğu günler 26 6.5 6.6 8 9.2 8.2 5.5 1.2 0.8 2 4.5 5.6 6.9 65.1sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 26 1 0.5 1 1.8 1.5 1.4 0.3 0.2 0.4 1.2 1.3 1.3 11.9sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 23sayısıOrtalama Karlı Günler Sayısı 26 3.8 3 1.6 0.2 0 0.6 2.3 11.7Ortalama Dolulu Günler Sayısı 26 0.4 0.5 0.6 0.4 0 0 0.1 0.2 0.1 0 2.4Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 26 3.8 3.2 2.3 1 0.3 0.0 2.1 7 6.4 26.1Ortalama Orajlı Günler Sayısı 26 0.2 0.8 1.9 1.7 0.2 0.3 0.3 0.3 0.3 0.3 6.4Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.45 Felahiye İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı (1990 Yılına Kadar )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIYağış Miktarı Aylık Ortalaması 28 42.2 34.1 48.4 68.3 68.2 40.3 6.5 3 9.9 29.3 39.1 50.1 439.4(mm)Günlük Ençok yağış miktarı (mm) 34 28 22.2 26.5 45.2 67.5 45.5 20.7 25 19.2 22.1 25 35.2 67.5Yağış > 0.1. mm olduğu günler 26 9.4 9.1 9.8 11.3 10.8 6.5 1.7 0.8 2.6 5.3 7.5 9.5 84.2sayısıYağış > 10.0 mm olduğu günler 26 1.4 0.6 1.2 2.1 2.3 1.2 0.2 0.1 0.1 0.9 1 1.6 12.7sayısıYağış > 50.0 mm olduğu günler 20 0 0.0sayısıOrtalama Karlı Günler Sayısı 26 5.7 4.6 2.4 0.3 1.5 3 17.4Ortalama Dolulu Günler Sayısı 26 0.1 0.3 0.3 0.6 0.6 0.0 0.1 2Ortalama Kırağılı Günler Sayısı 26 1.5 1.9 3.3 1.8 0.4 0.1 0.3 3.2 4.7 3.9 21.2Ortalama Orajlı Günler Sayısı 26 0 0.2 0.6 2.8 4.6 3.8 0.6 0.5 0.7 1 0.2 0 15Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199849

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUC.1.1.6.1 YağmurYağmurlu gün sayıları tablolarda verilmiştir..C.1.1.6.2 YağmurKayseri İl Merkezi ve İlçelerine ait, ortalama kar yağışlı günler, karla örtülügünlerin sayıları ve en yüksek kar örtüsü kalınlığı tablolar halinde aşağıda verilmiştir.Tablo C.46 Kayseri İl Merkezine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yıl. K. )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 40 5.9 5.3 3.6 0.4 - - - - - - 1.2 3.8 20.2Ortalama karla örtülü günler sayısı 58 15.6 10.7 4.3 0.4 - - - - - - 2.0 7.6 40.6En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 59 30 35 21 12 - - - - - - 42 26 42Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.47 Develi İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yılına K. )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 22 8.6 7.6 4.5 0.6 0.1 - - - - - 1.4 5.0 27.8Ortalama karla örtülü günler sayısı 37 13.3 10.4 3.6 0.2 - - - - - - 1.8 7.9 37.2En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 40 47 53 40 25 - - - - - - 55 50 55Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.48 Sarız İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yılına K. )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 39 11.3 10.2 6.6 1.6 0.1 - - - - 0.1 1.9 7.8 39.8Ortalama karla örtülü günler sayısı 39 27.8 25.9 19.2 3.4 0.2 - - - - 0.2 3.7 18.3 98.7En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 39 116 177 95 50 9 - - - - 11 41 70 177Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.49 Bünyan İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yılına K. )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 33 7.3 7.2 4.6 1.1 0.2 - - - - 0.2 1.5 4.7 26.8Ortalama karla örtülü günler sayısı 35 21.0 18.5 9.2 1.2 - - - - - 0.3 4.2 12.5 66.9En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 36 35 55 51 11 5 - - - - 12 35 38 55Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.50 Yeşilhisar İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yılı K. )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 32 3.6 3.3 1.7 0.2 - - - - - - 0.8 2.2 11.8Ortalama karla örtülü günler sayısı 32 6.7 4.3 1.8 0.1 - - - - - - 0.8 4.2 17.9En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 33 29 21 15 3 - - - - - - 20 22 29Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199850

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.51 İncesu İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yılı K. )Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 29 3.4 3.3 1.9 0.2 - - - - - 0.1 1.0 2.0 12.0Ortalama karla örtülü günler sayısı 29 11.6 8.3 2.6 0.3 - - - - - - 1.6 7.1 31.6En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 33 27 34 30 5 - - - - - - 34 41 41Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.52 Pınarbaşı İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yıl. K.)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 35 8.9 8.4 6.0 1.5 0.2 - - - - 0.3 1.6 6.0 33.0Ortalama karla örtülü günler sayısı 40 21.9 19.5 10.2 1.2 0.1 - - - - 0.2 3.8 13.2 70.1En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 40 70 67 42 13 - - - - - 6.0 44 46 70Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.53 Tomarza İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yıl. K.)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 28 6.5 6.0 4.4 0.9 0.1 - - - - 0.1 1.4 4.6 24.0Ortalama karla örtülü günler sayısı 28 21.0 17.0 8.5 1.1 - - - - - 0.1 3.2 11.8 62.7En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 28 73 73 26 14 - - - - - 3 30 46 73Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.54 Yahyalı İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yıl. K.)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 21 4.6 4.8 2.7 0.2 - - - - - - 1.4 4.0 17.7Ortalama karla örtülü günler sayısı 21 16.3 9.0 4.2 0.3 - - - - - - 2.2 9.0 41.0En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 27 70 50 68 18 - - - - - - 27 39 70Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.55 Sarıoğlan İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yıl. K.)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 26 3.8 3.0 1.6 0.2 - - - - - - 0.6 2.3 11.7Ortalama karla örtülü günler sayısı 26 17.3 11.6 4.0 0.3 - - - - - - 1.5 7.9 42.6En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 28 39 35 22 5 - - - - - - 20 20 39Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 1998Tablo C.56 Felahiye İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler (1990 Yıl. K.)Meteorolojik Rasat AYLARElemanlar Süresi YıllıkYıl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalama kar yağışlı günler sayısı 26 5.7 4.6 2.4 0.3 - - - - - - 1.5 3.0 17.4Ortalama karla örtülü günler sayısı 26 7 4.9 3.8 1.2 0.2 - - - - 0.3 1.6 5.4 24.4En yüksek kar örtüsü kalınlığı (cm) 25 60 50 38 18 10 - - - - 8 40 50 60Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü 199851

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUC.1.1.8 SellerBu konu P.1.3 Seller başlığı altında incelenmiştir.C.1.1.9.KuraklıkKöppen’e göre yapılan iklim tasnifinde ilimizde kuraklık görülmemiştir.C.1.1.10. Mikro klimaİlimiz sınırları içinde, mikro klima oluşturan özel alanların yerleri ve fonksiyonlarıhakkında bilgi edinilememiştir.C.1.2. Yapay EtmenlerC.1.2.1. Plansız KentleşmeKayseri, ilçelerinden ve diğer illerden göç alan ve dolayısı ile nüfusu artanillerimizdendir. Yerleşim yeri olarak etrafı dağ ve tepelerle çevrili olup, merkezi topografikyapı olarak çanak içerisinde kalmıştır.Artan nüfus, şehrin topografik yapısı ve meteorolojik faktörler özellikle kışaylarında hava kirliliğinin artmasında etkili olmaktadır.C.1.2.2. Yeşil Alanların AzalmasıKayseri il merkezinin yeşil alan miktarı M.2.2. Yeşil Alanlar başlığı altındaincelenmiştir. Kent koşullarına uygun bitki türleri şunlardır. Dişbudak, çınar, sedir, gümüşiladin, sarıçam, yalancı akasya, at kestanesi, ıhlamur, selvi kavak, gül çeşitleri, Frenküzümü, mazı kapari, çim çeşitleri, kadife çiçeği, aslan ağzı, hüsnü Yusuf, hercai menekşe,lale v.b.C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlarİlimizde ısınma amacı ile kömür, özel kalorifer yakıtı, motorin, odun azda olsaelektrik enerjisi ve LPG kullanılmaktadır.Ancak Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile kükürt oranı, % 1’den fazla, kalorisi 4500kcal/kg.dan az kömürler, petrokok ve 6 nolu fuel-oil ‘in ısınma amacı ile yakılmasıyasaklanmıştır.C.1.2.4. Endüstriyel EmisyonlarBu konuda yapılmış detaylı bir çalışma yoktur.C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan EmisyonlarBu konuda çalışma yapılmamıştır.C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve KaynaklarıC.2.1 Karbondioksit Konsantrasyonu ve DumanC.2.2 Partikül Madde EmisyonlarıKayseri İl merkezinde yıllar itibariyle kış sezonuna ait SO 2 ve PM ölçüm sonuçlarıGrafik C.1’de verilmiştir.Kayseri İl merkezinde yıllar itibariyle yaz sezonuna ait SO 2 ve PM ölçüm sonuçlarıGrafik C.2’de verilmiştir.Kayseri İl merkezinde 1997 yılına ait SO 2 ve PM aylık ortalamaları Grafik C.3’deverilmiştir.52

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri İl merkezinde 1994-2003 yıllarına ait SO 2 ve PM yıllık ortalamaları GrafikC.4’te verilmiştir.İl merkezinde 7 ayrı noktada Hava Kirliliği Ölçümleri yapılmakta olup, Ölçümnoktalarının yerleri haritada gösterilmiştir.C.2.3 Karbon monoksitBölüm R.2.1.de verilmiştir.C.2.4 Nitrojen OksitlerBölüm R.2.1.de verilmiştir.C.2.5 Hidrokarbon ve Kurşun EmisyonlarıBölüm R.2.1.de verilmiştir.C.3 Atmosferik KirlilikC.3.1 Ozon Tabakasının İncelmesinin EtkileriBölüm R.2.1.de verilmiştir.C.3.2 Asit Yağmurlarının EtkileriAsit yağmuru veya asit birikimi son 30 yıl içinde bölgesel ölçekle önemli çevreproblemlerinden biridir.Bilhassa İskandinav ülkelerinde, Kanada’da ve ABD’ninkuzeydoğu eyaletlerinde akustik yaşamda(göllerde), bitkilerde ve topraklarda olumsuzdeğişmelere yol açmıştır. Normalde yağmur suyunun pH’ı 5,5-5,6 arasındadır.Buatmosferde bulunan C02’nin yağmur suyunda çözünerek karbonik asit meydanagetirmesinden kaynaklanmaktadır. Bu seviyenin altında pH’ı olan yağmurlar asit yağmuruolarak tanımlanır. Asit yağmurları antropojenik kaynaklardan gelen S02 ve N0x lerinasitlere dönüşerek bulutlardaki su damlacıklarında ve yağmur damlalarında absorbeedilmeleri suretiyle oluşur. Gaz halindeki kirleticilerin yer yüzeyine inmeleri veya sülfat venitrat aerosellerine dönüşümleri neticesinde de kuru birikim meydana gelir. Asityağmurlarının en zararlı etkilerinden biri doğal su kaynaklarının (göller) asidifikasyon vebunun neticesinde akustik canlıların ve bilhassa balıkların ölmesidir. Suyun pH 5,5’inaltına düştüğü takdirde birçok balık türünde üreme sekteye uğrar. Ayrıca, balıklarıngıdasını oluşturan plakton ve dip faunada, pH düşmesiyle birlikte azalma gözlenmiştir.Asit yağmurlarının başka bir etkisi de, toprakta besin olarak kullanılan minerallerinçözünmesidir(demineralizasyon).C.4 Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan EtkileriC.4.1 Doğal Çevreye Olan EtkileriSon 35 yıl içinde su kaynakları üzerinde meydana gelen asidik birikiminaraştırılması neticesinde, hava kirleticilerinin toprak bazlı ekosistemler üzerindeki öneminiartırmıştır. Hava, su ve toprak ortamlarında hava kirleticilerinin etkisi global ölçektekarbon devri, bölgesel ölçekte kükürt devri ve lokal ölçekte florür devridir.C.4.1.1 Su Üzerindeki EtkileriC.4.1.2 Toprak Üzerine EtkileriÖzellikle endüstriyel faaliyetler esnasında bacalardan kontrolsüz olarak açığa çıkangaz ve partiküller çok uzak mesafelere dahi taşınarak bitkiler ve topraklar üzerindebirikmektedir. Havaya verilen gazlar başta karbon monoksit, kükürt dioksit, azot dioksit,hidrojen florür ve hidrokarbonlar gibi emisyonlarrı içermekte ve bunların fazlalığı asityağmurlarına neden olmaktadır.Asit yağmurların etkisiyle topraklar asitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır.Ayrıca, emisyonlar içerisinde yer alan partikül maddeler içerisinde bulunan Cu, Zn, Fe, Cdgibi ağır metaller toprak ve bitki üzerinde yığılmaktadır.53

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUC.4.1.3 Flora ve Fauna Üzerindeki EtkileriHava kirleticileri bitkileri doğrudan veya dolaylı olmak üzere iki yoldan etkiler.Doğrudan etki bitki yapraklarının yüzeylerinde bulunan ve “stomata” denilen deliklerdengirmeleri neticesinde meydana gelir. Hava kirleticilerin dolaylı etkisi ise, toprak ve sukanalı ile bitki köklerinin etkilemeleriyle belirir.Bitkiler üzerinde gerek doğrudan gerekse dolaylı olarak fitotoksik etki gösteren enönemli kirleticiler Ozon, S02, N02, Florürler, PAN ve hidro karbonlar arasında etilendir.Bunlar kloroplastların sayısında azalma nedeniyle renk solması veya sararması, dışepidermal tabakanın tahribatı neticesinde yaprak yüzeyinin parlaklaşması veya yüzeydebenekleşme şeklinde fiziksel etkiler, veya üreme mekanizmalarında aksaklıklar, verimdedüşmeler gibi fizyolojik ve biyokimyasal etkiler şeklinde belirir.Hava kirleticileri içerisinde hayvan sağlığı üzerine en fazla etki eden kirleticiflorür’dür. Atmosfer içerisinde zehirleyici olarak bulunmasa bile, hayvan vücudunda azar,azar uzun bir süre boyunca birikmesi, daha sonra etkisini göstermektedir. Kükürtdioksidinatmosfere yayılmasından sonra, atmosferde oluşan sülfürik asitli su buharı da hayvansağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.C.4.1.4 İnsan Sağlığı Üzerindeki EtkileriBölüm R.2.1.de verilmiştir.C.4.2 Yapay Çevreye EtkileriYapılan gözlemler, S02’nin 1-2 ppm konsantrasyon arasında boya filmlerininkuruma sürelerinin %50-%100 arasında artığını göstermiştir. 7-10 ppm arasında ise bu süre3 güne kadar çıkmaktadır. Bu ortamlarda kuruyan yüzeylerin ise daha az dayanıklıoldukları belirlenmiştir.Kükürt dioksitler, atmosferde veya metal yüzeylerinde sülfürik asit oluşturmaksuretiyle, metallerin korozyon hızlarının da artmasına neden olmaktadır.Genelde hava kirleticilerin tekstil, kumaş ve dokumalar üzerinde yapısal bağlarızayıflatıcı ve germe kuvvetini düşürücü etkileri vardır. S02’nin deri ve kağıt malzemelerüzerinde de yıpratıcı etkileri vardır.C.4.2.1 Görüntü Kirliliği Üzerine EtkileriÇalışma yapılmaıştır.250200150100SO2 ( ug/m3)PM ( ug/ m3)5001993-19941994-19951995-19961996-19971997-19981998-19991999-20002000-20012001-20022002-2003Grafik C.1: Kayseri İl Merkezinde Yıllar itibariyle Kış Sezonu (Ekim-Mart )na AitKükürt dioksit (SO 2 ) ve Partikül Madde (PM) Ölçüm Sonuçları54

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU120100806040SO2 ( ug/m3)PM ( ug/ m3)2001993-19941994-19951995-19961996-19971997-19981998-19991999-20002000-20012001-20022002-2003Grafik C.2: Kayseri İl Merkezinde Yıllar itibariyle Yaz Sezonu(Nisan-Eylül )na Ait Kükürt dioksit (SO 2 ) ve Partikül Madde (PM) ÖlçümSonuçları160140120100806040200SO2 ( ug/m3)PM ( ug/ m3)OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIKGrafik C.3: Kayseri İl Merkezinde 2003 Yılına Ait Kükürt dioksit (SO 2 ) ve PartikülMadde (PM) Ölçüm Sonuçları Aylık Ortalamaları55

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU14012010080SO2 ( ug/m3)PM ( ug/ m3)60402001994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003Grafik C.4: Kayseri İl Merkezinde 1994-2003Yıllarına Ait Kükürt dioksit (SO 2 ) ve PartikülMadde (PM) Ölçüm Sonuçları Yıllık Ortalamaları160140120100806040200SO2 ( ug/m3)PM ( ug/ m3)OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIKGrafik C.5 : Kayseri İl Merkezinde 2003 Yılı Kükürt dioksit (SO 2 ) ve PartikülMadde (PM) Ölçüm Sonuçları OrtalamalarıKAYNAKLAR1- Kayseri Meteoroloji Bölge Müdürlüğü-19982- İl Sağlık Müdürlüğü3- İl Çevre Müdürlüğü 20034- Yalıtımda Hava Kirliliğini Önlemede Etkisi(Ali FİDAN, Ertan DURMUŞOĞLU,Hayrunnisa BAŞAR, H.Selçuk AKDOĞAN ‘ın Bitirme Ödevi-Atatürk Üniversitesi Müh.Fak. Çevre Müh. Böl.)5-DİE 15.04.2004 tarih ve 906-499 sayılı yazıları.56

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUD. SUD.1. Su Kaynakları ve KullanımıD.1.1. Yer altı SularıKayseri iline ait YAS kullanım durumu aşağıda verilmiştir.Hesaplanan Rezerv (hm 3 /Yıl) : 348Tahsis Edilen Rezerv (hm 3 /Yıl) :Sulama (hm 3 /Yıl) : 182İçme Suyu (hm 3 /Yıl) : 92.8Kalan Rezerv (hm 3 /Yıl) : 73.22Kayseri’de sulamaya tahsis edilen 124.29 (hm 3 /Yıl) YAS’nun 25.3 (hm 3 /Yıl)miktarı D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğü’nce işletilen Sarımsaklı YAS sulamalarındakullanılmaktadır.1989 yılında Kat’i projesi tamamlanan Kayseri kenti içme, kullanma suyu projesinegöre 79 (hm 3 /Yıl) yeraltı suyu içme suyuna tahsis edilmiştir. D.S.İ. XII. Bölge MüdürlüğüYAS potansiyeli ve kullanım durumu ile ilgili bilgiler Tablo D.1’de verilmiştir.Tablo D.1 D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğü YAS Potansiyeli ve Kullanım DurumuHavza AdıAlt HavzaAdıRezerv(hm 3 /yıl)Tahsis Durumu (hm 3 /yıl)İçme ve KullanmaSulamaBelediye Diğer Koop. ÖzelKayseri Develi 38 6.9 - 28.7 0.07Develi Karacaören 34 - - 15.3 -Yeşilhisar Yahyalı 34 - - 12.5 0.009Yeşilhisar 54 - 0.6 31.6 0.9Kayseri Sarımsaklı 79 36.6 7.4 23.5 3.9SarımsaklıKayseri Uzunyayla 43 0.7 - 17.4 -UzunyaylaKayseri Tomarza 36 2.6 - - 0.02TomarzaKayseri6 4.2 1.1 2.4 1.9HimmetdedeKayseri Sarız 15 0.3 - - -KayseriSarıoğlan Palas 9 - - 1.2 0.2D.1.2. AkarsularAkarsu yüzeyleri ve il çıkışı toplam ortalama akımı ile ilgili bilgiler Tablo D.2’deverilmiştir.57

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo D.2 Akarsu Yüzeyleri ve İl Çıkışı Toplam Ortalama AkımıAkarsuyun Adı Akarsu Yüzeyleri (ha) Yıllık Ort. Akım (hm 3 )Kızılırmak nehri 640 2237Zamantı Irmağı 576 1347Sarız Çayı 60 149Diğer yan dereler 128 -Kızılırmak su ürünleri avcılığına, Zamantı Irmağı ise su ürünleri avcılığı ve susporlarına elverişlidir.D.1.3. Göller, Göletler ve RezervuarlarDoğal göl yüzeyleri: 11730 haYay Gölü: 9400 haTuzla Gölü: 2330 haBaraj rezervuar yüzeyleri : 893 haSarımsaklı barajı: 230 haKovalı Barajı: 227 haAğcaşar Barajı: 306 haAkköy Barajı: 80 haGölet rezervuar yüzeyleri : 146 haDSİ göletleri: 102 haTekir Göleti : 77 haZincidere Göleti : 3 haGesi Efkere göleti : 1 haPınarbaşı Karakuyu Göleti : 2 haİncesu Sel kapanı: 19 haKHGM göletleri (3 adet) : 44 haKayseri ilinde elektrik enerjisi üretimi amacıyla kurulmuş baraj yoktur. Sulama veiçme suyu temini amacı ile kurulmuş olan 4 adet baraj rezervuarı bulunmaktadır. (Detaylıbilgi için Bkz. B.4.1)D.1.4. Denizlerİl sınırları içinde deniz olmadığı için bu konu hakkında bilgi verilememiştir.D.2. Doğal Drenaj SistemleriAkarsuların taşıdıkları su miktarı D.1.2. bölümündeki tablolarda ayrıntılı olarakverilmiştir.D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye EtkileriD.3.1. Yeraltı Suları ve KirlilikKayseri ili içerisinde değişik yerlerde YAS işletmeleri vardır. Bunlardankirlenmeye maruz koolan iki ovadan bahsedilecektir. Bunlar sarımsaklı ve Develiovalarıdır. Her iki ovada da derin sondaj kuyuları ile sulama yapılmaktadır.Sarımsaklı Ovasında son yıllarda gerek sondaj kuyuları gerekse kaynak sularındanD.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğünce alınan su örneklerinin tahlil sonuçları göz önünealındığında sulama sahası başlangıç ve bitiminde YAS kirlenmesi belirlenmiştir. Bunundışındaki Keykubat, Gemiraltı, Sümer Bez Fabrikası ve şehir merkezinde herhangi birkirlenme tespit edilmemiştir.YAS sulama sahasındaki kirlenmenin bu sahadaki gübreleme ve ilaçlamadan ilerigeldiği tahmin edilmektedir.58

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKarpuzatan ve Keykubat mevkilerinde ise D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğünce alınansu örneklerinin tahlil sonuçlarına göre Karpuzatanda kirlenme belirlenmiştir. Bu daKarpuzatan yöresindeki Kemsan, Et Balık Kurumu, Pastırma Sucuk imalathaneleri ile besiağıllarının atıklarından ileri gelmektedir.Kayseri sınırları içerisinde yer alan diğer YAS sahalarında şimdilik herhangi birkirlenme söz konusu değildir.D.3.2. Akarsularda KirlilikKayseri’de D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğünce tespit edilen su kirliliklerini akarsuhavzalarına göre su şu şekilde sıralayabiliriz :Kızılırmak Havzası:Kızılırmak Kayseri’yi doğudan batıya doğru kat etmekte, Kayseri’nin kuzeykesimlerinin akışlarını alarak Kayseri’yi terk etmektedir. Bu geçiş sırasında irilik ufaklıbirçok yan kol almaktadır ve havza alanı il hudutlarında 5862 Km 2 ’dir. Bu kollardan enfazla kirlenmeye maruz kalan ise Karasu’dur.Karasu; Bünyan Doğanlar kaynaklarını alarak Bünyan Çayı adı altında Sarımsaklıbarajına deşarj olur. Sarımsaklı ovasını aynı adı ile kat ederek, ova sonlarında bir çokkaynak alarak Karasu adı altında Boğazköprüden Kızılırmağa ulaşır. Kaynaktan hemensonra yer alan Bünyan İlçesi ve ilçede bulunan fabrikaların tamamı atık sularını bu çayadeşarj ederler. Sarımsaklı barajında depolanan bu akım mevcut durumda sulamayaverilmektedir. Aynı depolama yakın gelecekte Kayseri içme suyu depolanması amacı ilekullanılacaktır.Sarımsaklı suyu ova sonunda irilik ufaklı birçok kaynağı alırken Kayseri kentininkanalizasyon atıklarında almakta, güneyden gelen kaynak sularını da alarak Kızılırmağadeşarj olmaktadır. Bu noktada Karasu’nun yapılan analiz sonuçlarına göre sınıfı C 3 S 3olmaktadır. Karasu şu anda, halk tarafından sulamada kullanılmaktadır. Ancak suyunsulamada kullanılması uzun yıllarda toprakta tuz birikimi yapması nedeniyle sakıncalıdır.Seyhan Havzası:Kayseri hudutları içinde Seyhan nehri, Zamantı kolu ve Sarız çayı kolları ile tanınır.Zamantı Irmağı Kayseri’de 7 385 Km 2 ’lik drenaj alanına sahiptir.Uzunyayla şerefiye pınarlarından çıkan Zamantı Irmağı, Pınarbaşı ilçesine kadarbirçok temiz kaynakla beslenerek ulaşmaktadır.Pınarbaşı ilçesi evsel atıkları ve krom konsantre tesisleri (arıtılmış) atıksularınınkarışmasıyla kirlenmektedir. Zamantı Irmağı Kayseri hudutlarını terk ederken karstikboşalımlardan aşırı beslenmeyle konsantrasyonu iyileşmekte, ancak enerji üretimi dışındahiçbir amaç için kullanılmayacağı bir topoğrafik yapı içerisine girmektedir.Develi Kapalı Havzası:Kayseri hudutları içerisinde yer alan kapalı havzalardan biri olan Develi KapalıHavzası 3.190 Km 2 ’lik bir alana sahiptir.Havza içerisinde yer alan Develi ilçe merkezinin atıksularının Doğal Sit Alanıiçerisinde bulunan Yay Gölüne deşarjı, Yahyalı ilçesi merkezi atıklarının, şu andaki projegeliştirilmesiyle yaz aylarında tarım alanlarına ve Doğal Sit alanı içerisindekiSultansazlığı‘na, kış aylarında derivasyon aracılığı ile Ağcaşar Barajı’na deşarj edilmesi,su kirliliği açısından gerek Develi ovasındaki tarım alanları gerekse uluslararası önemehaiz sulak alanlar için çok önemli bir problemdir.D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlar da KirlilikYay Gölü ve Sultansazlığı : Yay Gölü’ne Develi Belediyesi kanalizasyonu veSaray Halı Fabrikası atıkları (Develi Kanalizasyonuna bağlı) Sultansazlığı ‘na ise Yahyalıkanalizasyonu deşarj edilmektedir.59

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSultansazlığı ve Yay Gölü’nde D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğünce su kalite analizleriyapılmış ancak, düzenli ve anlamlı veri oluşturulamadığından envanterde verilmemiştir.D.3.4. Denizler de Kirlilikİlimiz kıyı şehri değildir.D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve PolitikalarıYeraltı suyu kirlenmesi tehlikesi Büyükşehir belediyesinin kanalizasyon ve diğeralt yapı çalışmalarını tamamlaması ile büyük ölçüde azalacaktır.Yüzeysel suların kirlenmesi ise; Büyükşehir Belediyesi Kanalizasyon arıtmatesisinin kurulması ve Sanayi kuruluşlarının atıksu arıtma tesislerini kurması ve kurmuşolanların ise uygun çalıştırılmasının sağlanması ile çözülecektir.D.5 Su Kaynaklarında Kirlilik EtmenleriÇeşitli kirletici etmenlerin katılması ile birlikte suda doğal olmayan bir şekildefiziksel, kimyasal ve biyolojik değişiklikler meydana gelmektedir.Doğal yapıdaki su kaynağına atık maddeler, mikroorganizmaların yardımı iletransformasyon ve mineralizasyona uğramaktadır. Bu durum, suların veya sukaynaklarının biyolojik olarak kendi kendilerini temizleme özelliğidir. Su kaynaklarınakatılan çoğu toksik yapıdaki yabancı maddelerin konsantrasyonları, bu tamponlamagücünün üstüne çıktığı zaman sulardaki organik maddenin parçalanması, suda erimişoksijen yetmezliği nedeniyle durmakta ve sistem ölmektedir.D.5.1 TuzlulukTüm inorganik tuzlar suda çözünmektedir. Yağışlarla veya çeşitli kaynaklarlayeryüzüne düşen sular; yerüstü, yer altı ve akarsulardaki akımları sırasında zemindebulunan çok çeşitli tuzları bünyelerine alarak, bunları gittikleri ortama taşımaktadır.Sularda doğal olarak en sık rastlanan tuzlar kalsiyum, magnezyum ve sodyumunbikarbonat, sülfat ve klorürleri’dir.Evsel ve endüstriyel atık suların yüzeysel deşarjı sonucunda bu sulardaki klorür,sülfat, nitrat ve fosfat derişimleri yükselir. Söz konusu atıksular, alıcı ortamlara ayrıcadiğer bazı toksik elementleri de taşımaktadır.D.5.2 Zehirli GazlarSularda bulunan başlıca gazlar, H2, N2, CH4, 02,C02,H2S,S02 ve NH3’dır.Sularda çözünen gazların cinsi ve miktarı bölgelere, sıcaklığa, suyun doygunluk derecesinebağlı olarak değişmektedir.D.5.3 Azot ve Fosforun Yol Açtığı KirlilikEvsel atıksular su ortamına çoğunlukla doğrudan karışmaktadır. Evsel atıksuya kişibaşına 8-15 g/gün azot katkısı bulunmaktadır.Endüstriyel tesislerden de endüstri türüne bağlı olarak önemli miktarda azot suortamına verilebilmektedir.Nitrat iyonları topraktan kolaylıkla yıkanarak suya geçmekte, böylece tarımsaldrenaj suyu içerisinde önemli miktarda nitrat iyonu bulunmaktadır. Tarım yapılanarazilerden her yıl önemli düzeylerde azot, doğal su kaynaklarına karışmaktadır.Sulardaki serbest NH3, balıklarda sinir sistemi ile kan dolaşımını olumsuz yöndeetkilemektedir.Sulu sistemlerde fosfor, bu sistemlerde mevcut olan çok yönlü ve karmaşıkkimyasal dengelerin anahtar elemanlarından biridir.Sularda fosfor çeşitli fosfat türleri60

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUşeklinde bulunur ve gerek doğal su ortamlarında ve gerekse su ve atıksu arıtımındagerçekleşen çok sayıdaki reaksiyona girer.Fosfor nedeniyle ortaya çıkan su kirlenmesinin temel kaynağının %83’lük bir paylaendüstri ve kanalizasyon atık suları olduğu bilinmektedir. Kentsel kökenli kanalizasyonsularındaki fosfatın %32-70’i deterjanlardan kaynaklanmaktadır.Yüksek düzeydeki fosforun akarsu, göl ve denizlerde ötrofikasyona yol açtığıbilinmektedir. Çeşitli kaynaklardan yüzey sularına ulaşan fosfatlar suyun oksijenbakımından zengin üst kısımlarında bulunan alg ve diğer yeşil bitkilerin aşırı miktardaçoğalmasına yol açmakta ve suyun anaerobik karakterli dip kısmına çökelen alg ve diğeryeşil bitki artıklarında bir artış meydana gelmektedir.D.5.4 Ağır Metaller ve İz ElementlerZehir etkisi gösteren maddeler, suda düşük konsantrasyonlarda bulunmalarıdurumunda bile insan sağlığına zarar vererek hastalıklara ve hatta ölümlere yolaçabilmektedir. Eser miktarda bile toksik etki yapabilen bu maddeler arasında en önemligrubu; Ag, As, Be, Cd, Cr, Pb, Mn, Hg, Ni, Se, V, Zn gibi elementler oluşturmaktadır.Ağır metallerin önemli bir kirletici grubu oluşturdukları bilinmektedir. Bunlarıntoksik ve kansorejen etkileri olduğu gibi, canlı organizmalarda birikme eğilimi de sözkonusudur. Krom, cıva, kurşun, kadmiyum, mangan, kobalt, nikel, bakır ve çinko gibimetaller doğada genellikle sülfür, oksit, karbonat ve silikat mineralleri şeklindebulunmaktadır. Bunların suda çözünürlükleri oldukça düşüktür.Çok küçük miktarlarda bile genellikle kuvvetli zehir etkisine sahip olan ağırmetaller, kirlenmiş sularda metal, katyon, tuz ve kısmen anyon şeklinde bulunurlar.D.5.5 Zehirli Organik BileşiklerD.5.5.1 SiyanürlerSiyanür, kanalizasyon ve doğal sulara deşarj edildiğinde konsantrasyonun zehiretkisi yapabilecek seviyenin altında tutulmasına özen gösterilmelidir.Siyanür vebileşiklerinin sıvı halde bulunduğu başlıca endüstri alanları; petrol rafinerileri kok vehavagazı fabrikaları, maden işletmeleri, metal sanayii, ilaç sanayii, plastik ve sentetikkauçuk imalathaneleridir.D.5.5.2 Petrol ve TürevleriSulardaki normal bakteri florasının hayatsal faaliyetleri petrol ve türevlerinceengellenmektedir. Petrol türevlerinin tamamı su yüzeyinde kalmamakta, örneğin ağıryağlar akarsu ve nehirlerin tabanına çökerek organizmaları etkilemektedir.Hayvan ve bitki üzerindeki diğer etkileri, hücre bölünmesinin gecikmesi, anormalyavru, balık beslenme aktivitesinde azalma ve dalıcı kuşların olumsuz yönde etkilenmesivs. şeklinde sıralanabilirD.5.5.3 Polikloro Naftalinler ve BifenillerBileşikler teknikte hidrolik yağlar, plastik endüstrisinde yumuşatıcı ve elektroteknikte izolasyon materyali olarak kullanılmaktadır. Klor içeriği arttıkça bu bileşikler katıbir yapı kazanırlar. Yağda eriyen ve hayvansal organizmalarda biriken bileşiklerdir.Adı geçen bileşiklerden PCB (Polikloro bifenil) hayvansal organizmalardaDDT’den daha yüksek oranda birikebilmektedir. Bu bileşiklerin zehir etkisi henüz yeterikadar araştırılmadığından bu konuda kesin bir şey söylemek mümkün değildir. Ancakhavada ve suda bulunan miktarları mikroorganizmalarda birikmesi sadece ortamdan değil,aynı zamanda “besin zinciri”nden de kaynaklanmaktadır.61

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUD.5.5.4 Pestisitler ve Su KirliliğiPestisitler yer altı suyuna ise temelde süzülme ve kazara dökülme sonucubulaşmaktadır. Gerek yer altı suyu ve gerekse yerüstü suyuna ulaşan pestisitlerin, pestisitçeşidi ve suda çözünürlük durumuna göre canlılar için sınır değerleri söz konusudur. Budeğerlerin üstündeki konsantrasyonlar, canlı hayatına olumsuz yönde etkiler.D.5.5.5 Gübreler ve Su KirliliğiUygulanan gübrenin ancak belli bir kısmı bitkiler tarafından kullanıldığından geriyekalan kısmı akarsulara, içme sularına ve çevreye yayılmakta, insan, bitki ve hayvansağlığını tehdit etmektedir. Üretimi artırmak amacıyla artan gübre ihtiyacını karşılamakiçin gübre üretim sektörlerindeki artış ve dolaysıyla bu sektörlerden çevreye yayılan atıksular da dikkate alındığında sorunun ne kadar ciddi boyutlarda olduğu görülecektir.D.5.5.6 Deterjanlar ve Su KirliliğiYüzey aktif maddeler yönünden konu ele alındığında; deterjan yapımındakullanılan ve köpürmeyi sağlayan yaygın yüzey aktif maddeler (LAS,ABS,AS, STPP,DDB, LAB) dir.Sentetik deterjanların organik kısmını teşkil eden yüzey aktif maddelergenellikle kutupsal nitelik taşımayan bir hidrokarbon kısım ile kutupsal nitelikle anyonik,katyonik veya iyonik olmayan fonksiyonel bir gruptan oluşmaktadır.Deterjanlar canlılara içme suyu ile ayrıca deterjanla kirlenmiş su ile yıkanan meyveve bitkiler ve çalkalanmadan kullanılan kaplarla geçer.D.5.6. Çözünmüş Organik MaddelerBiyolojik olarak parçalanabilen organik maddenin yeraltısuyu kirlenmesine de yolaçmadığını, ancak biyolojik olarak parçalanmayan ve toprak tarafından tamponlanmayansentetik organik maddelerin yüksek konsantrasyonlarının problem yaratabileceğinigöstermiştir.D.5.7 PatojenlerOrganik maddelerle birlikte mikroplar ve özellikle patojenler de sularakarışmaktadır. Genellikle yerleşim yerlerinin kirlenmiş sularında fazla miktarda patojenbulunmaktadır.Özellikle atık suların sulamada kullanılması ile ortama önemli düzeyde patojendağılımı söz konusudur.D.5.8 Askıda Katı MaddelerYüzeysel sularda askıda bulunan tanecikler, mineral yada organik kökenliolabilirler. Mineral kökenli askı maddesi, zemin erozyonundan kaynaklanmaktadır. Askıhalindeki organik maddenin ancak küçük bir kısmı zemin erozyonundan kaynaklanmaktaolup, önemli bir bölümünü bitki artıkları, humus, doğal gübreler, evsel ve endüstriyel atıksular oluşturmaktadır.D.5.9 Radyoaktif Kirleticiler ve Su KirliliğiÇalışma yapılmamıştır.KAYNAKLAR1- D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğü’nün 08.05.2003 tarih ve 82-2975 sayılı yazısı.2-Çevre Kirliliği (Ankara1998)Çevre Bakanlığı Yayınları62

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUE. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMIE.1. Genel Toprak Yapısıİl toprakları bünye olarak %72 ince %28 kaba malzemeden oluşmaktadır. Toprakreaksiyonu olarak %37 kalevi, %62 nötr ve %1 ise asit özelliklidir. Kireç yönünden %63oranında orta ve yüksek durumdadır. Yine ilimiz toprakları organik maddece %44 orta,%56 ise fakir durumdadır. Yaklaşık 80.932 Ha.lık alanımız ise çorak toprak olup, ilimizarazi varlığı toplamının %5,33 dür.Kayseri iline ait toprak analizleri değerlendirme ölçü ve standartları Tablo E.1’deverilmiştir.E.1.1. Toprak BünyesiKayseri ilinde satürasyon yüzdesine göre yapılan sınıflandırmada tarımtopraklarının %4’ü kum, %44’ü tın, %46’sı killi tın ve %6’sı ise killi bünyeye sahiptir. Budağılım, ilde tarım için uygun toprak bünyesi varlığını göstermektedir. İlçelere göretoprak bünyesi Tablo E.2’de verilmiştir.E.1.2.Toprak ReaksiyonuKayseri İlinde tarım topraklarının %4.4’ü asıt (ph 6.57ten küçük) %20.3’ü nötr (ph6.6-7.5), %78.3’ü ise alkali (ph 7.5’ten büyük) reaksiyona sahiptir. İlçelere göre Toprakreaksiyonu Tablo E.3’de verilmiştir.E.1.3. Toprak TuzluluğuKayseri İlinde işlemeli tarım uygulanan toprakların %82’si tuzsuz, %17’si hafiftuzlu, %1’i ise orta tuzlu ve tuzludur. İlçelere göre toprakların tuzluluk durumu TabloE.4’te verilmiştir.E.1.4. Toprak Kireciİl topraklarının %1’i az kireçli, %25’i orta kireçli, %23’ü fazla kireçli, %20’si iseçok fazla kireçlidir. İlçelere göre toprakların kireçlilik durumu Tablo E.5’te verilmiştir.E.1.5. Organik MaddeTarım topraklarının büyük bir kısmı organik madde yönünden fakirdir. İlçelere göretoprakların organik madde durumu Tablo E.6’da verilmiştir. Tablo E.6’dan da anlaşılacağıgibi toprakların %18’inde organik madde çok az, %55’inde az, %22’sinde orta, %3’ündeiyi, %2’sinde ise yüksek düzeydedir. İl topraklarının azotlu gübrelerle gübrelenmesi veorganik madde miktarını artırıcı önlemlere başvurulması verimde devamlılık ve artış içingereklidir.E.1.6. FosforBitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde olsen metoduna göre tarımtopraklarının %31’inde fosfor çok az, %26’sında az, %10’unda orta, %11’inde yüksek,%12’sinde ise çok yüksek fosfor varlığı tespit edilmiştir. İlçelere göre toprakların fosfordurumu Tablo E.7’de verilmiştir. Tablodan da anlaşılacağı üzere topraklarda fosfor oranıdüşüktür. Fosforlu gübrelerle takviye edilmesi gerekmektedir.E.1.7. Potasyumİlimizin jeolojik yapısı ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarlarda potasyumbirikmesine neden olmaktadır. İl topraklarının %2’sinde potasyum az, %1.7’sinde orta,%3.9’unda yeter, %94.2’sinde ise fazla miktarda potasyum bulunmaktadır. İlçelere göre63

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUtoprakların potasyum durumu Tablo E.8’de verilmiştir. Tablodan da anlaşılacağı üzere; İltopraklarının potasyum seviyesi genellikle yeterli olmakla beraber az miktarda potaslıgübreye de ihtiyaç duyulmaktadır.Tablo E.1. Toprak Analizleri Değerlendirme Ölçü ve StandartlarıAnaliz Cinsi Analiz Metodu Standart ölçü AnlamıToprak Bünyesi % Saturasyona (işba)göre bünye0-3030-5050-7070-110110 +KumTınKilli TınKilAğır KilToprak ReaksiyonuToprak TuzluluğuOrganik MaddeToprakta FosforToprak KireçSaturasyonÇamurunda pH (Camelektrod ile)Saturasyona ÇamuruElektrikli geçirgenliği(%Total Tuz)Walkley-Black (IslakOksidasyon)% Organik MaddeOlsen (Sodyumbikarbonattaeriyebilen fosfor)P 2 0 5 Kg/DekarSeheibler% Kireç (CaCo 3 ) 14.54.6-5.55.6-6.56.6-7.57.6-8.58.5 +Kuvvetli Asit OrtaDereceli Asit HafifDereceli Asit NötrHafif Alkali KuvvetliAsit0,0-0,15 TuzsuzHafif TuzluOrta TuzluÇok Tuzlu0 - 11- 22- 33-44 +0-2020-3030-4040 +0 - 11-55-1515-2525 +Çok AzAzOrtaİyiYüksekAzOrtaYeterFazlaAz KireçliKireçliOrta KireçliFazla KireçliÇok Fazla Kireçli64

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.2 İlçelere Göre Toprak BünyesiSaturasyon (İşba)MerkezBünyanDeveliFelahiyeİncesuPınarbaşıSarıoğlanSarızTomarzaYahyalıYeşilhisarİl ToplamveOrtalamasıNum. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.874,09445131.01481437.562.68413.6856350.94608214.2100852134526641693424.140784134562,514757958345.66754333157473918818.0797432152.232867655.3105572975327082138232130252.237073843913444231553822036604443205165130.27131060447.26991318431.72635639981.43605818930.61926796278.915716124944.522739138752175915927.41946010549168901483524322378845.7485235592.86612796.29183203.529.1030.6266203.2201519215.73127391.681832174932366.24403241137921942780493668984110.5118020.324930.425210.1199170.2118065

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.3 İlçelere Göre Toprak ReaksiyonuMerkezBünyanDeveliFelahiyeİncesuPınarbaşıSarıoğlanSarızTomarzaYahyalıYeşilhisarİLÇE ADIİl ToplamıveOrtalamasıNum. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan Ha.REAKSİYON (pH)0-4.5 4.5-5.5 5.6-6.5 6.6-7.5 7.6-8.5 8.6 +402 175118.7 81.344156 19197010.21231-12310.110255107795254.314920.9391235.218721211.41165145735.755025205352590617828.917169544.410014223.9199325243.5318364520.99533791912814168020.320844682164.29299330752453354901004429843670.745655116695.618917653896.1491061831002901230252.23769416777.72431231975.254196647778.1803747133410630.414010.523520486210.2496766

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.4 İlçelere Göre Toprakların Tuzluluk DurumuİLÇE ADIMerkezBünyanDeveliFelahiyeİncesuPınarbaşıSarıoğlanSarızTomarzaYahyalıYeşilhisarİl ToplamıveOrtalamasıNum. Ad%Alan Ha.Num. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaTOTAL TUZ0-0.15 0.15-0.35 0.35-0.65 0.652108 24 15697.9 1.1 0.7 0.3231167 2598 1653 7081274991477554894.5682244901004429858694.459060121599.61981945359649055183100290125791007102120093.62114739192.2631309829829931695137010.272172.8151750.4996193.115641051600266.2473513781713472152.66225101.6117440.63072142451.21197570.610980162.7862171.2121320.31533118920.4429360.41131367

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.5 İlçelere Göre Toprakların Kireçlilik DurumuİLÇE ADI% KİREÇMerkezBünyanDeveliFelahiyeİncesuPınarbaşıSarıoğlanSarızTomarzaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan Ha0-1 1-5 5-15 15-25 +2545 744 642 533 1892 34 30 25 94723 80283 70838 59031 2125181610663149102015143675593168316.9748641967.94417317714.5347476443597486435974844276.3547452481926796499556715030.61355514323.21360414011.5221856435112246435112247713.3106823733039998488658417235.1155494370358631425.7477513217548732175487498.578004283350512478.6116758517.17708121.9160158948.39540723132553231325531119794YahyalıYeşilhisarİl Toplamı veOrtalamasıNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan Ha12611538680371430725660.442187289525371231241119808419.814104174821202134462238614811.36408188823214557653014323368.5629216432022562668

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.6 İlçelere Göre Toprakların Organik Madde DurumuİLÇE ADI% ORGANİK MADDEMerkezBünyanDeveliFelahiyeİncesuPınarbaşıSarıoğlanSarızNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan Ha0-1 1-2 2-3 3-4 4 +231 1345 475 65 3710.7 62.5 22.1 3.1 1.725265 147579 52184 7084 401453442683356046019112.297520733.621249816.68691305.32708221221397145677685198332339024950.82250333253.83218863051.79834340572.3369459652134313843049084284423920942.7189156310.2680042634.97808410819.398624022810899712220711454193.91728142.32364483.98340173.1158413714873934863122804020.417710.1363392.957321273847TomarzaYahyalıYeşilhisarİl Toplamı veOrtalamasıNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan Ha25844.6341974923604218042.53153614571818308926545.831293109501852520247.632279454555534161478.1437839186641399.2535018582224364550.89158492730.732629833842940.7238105233614222961069

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.7 İlçelere Göre Toprakların Fosfor DurumuİLÇE ADIFOSFOR P 2 0 5(Kg/Dekar)MerkezBünyanDeveliFelahiyeİncesuPınarbaşıSarıoğlanSarızTomarzaYahyalıYeşilhisarİl Toplamı veOrtalamasıNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan Ha0-1 1-2 2-3 3-4 4 +339 456 511 36815 21 23 1835419 49586 54309 425035290.4164290301524051915932.41435325232.41435325240.92440514525.9132354022638323741.0317145928984715937.5267712567313282662890.2330915128221614414830.21337814830.21337816927.31606115327.31395075411189518532.0208976329901114133.323073219926.02707791610.132014679141219010721.9970110721.9970110917.71144410919.59964362058029215.911829512484476415.2107731637102015971300.10153052744253469.44164469.44164467.555367713.7700123123481345.836711151233378.864178921110684947923543091700.131746445810036306.12702306.12702416.645187613.66949951451315.3291031145933235.2245710051212144370

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.8. İlçelere Göre Toprakların Potasyum DurumuMerkezİlçe AdıNum. Ad%Alan HaPotasyum K 2(kg/dekar)0-20 20-30 30-20 40+7 32 21140.3 1.5 98.2708 3542 231876AdediTarımAlanı Ha.2153 236126BünyanDeveliFelahiyeİncesuPınarbaşıSarıoğlanSarızTomarzaYahyalıYeşilhisarİl Toplamı veOrtalamasıNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan HaNum. Ad%Alan Ha203.11542200.21542141.91482141.91482599.5577350.456020.4204162.72033143.314811381.714152111148911114897812.67807211.72121132.311755810990412664821527813273.9386571254981451581254981451584901004429846074.647642119197.819650954597.3497201831002901250587.359084203943382338991.765279781594.29745831279 1481201279 148120490 44298617 629641220 199190560 51099183 29012579 71021215 34471424 694918300 102893471

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUE.2. Toprak KirliliğiE.2.1.Kimyasal Kirlenmeİlimizde toprakların kimyasal olarak kirlenmesine neden olan en önemli kaynaklar,evsel ve endüstriyel atıksuların arıtılmadan alıcı ortama verilmesi ve/veya tarımsalsulamada kullanılması, pestisitler, aşırı gübre kullanımı mevzuata uygun olmadan bertarafedilen atıklar (tehlikeli atık, tıbbi atık, radyoaktif atık v.s.) ve karayollarında seyredentaşıtların meydana getirdiği ağır metal kirliliğidir.İl sınırları içinde topraktaki pestisit birikimini tespit etmek amacıyla analizyapılamamıştır. Ticari gübrelerin yanlış kullanımı sonucu toprak kalitesinde bozulma olupolmadığı konusunda bir çalışma yapılmamıştır.E.2.1.1. Atmosferik KirlenmeBu konuda Kayseri ilinde yapılan herhangi bir çalışma bulunmamaktadır.E.2.1.2. Atıklardan KirlenmeBu konu ile ilgili bir araştırma yapılmamıştır.E.2.2. Mikrobiyal KirlenmeBu konu ile ilgili bir araştırma yapılmamıştır.E.3. AraziE.3.1. Arazi VarlığıE.3.1.1. Arazi SınıflarıArazi kullanma kabiliyet sınıflanmasında toprak gruplandırılması (1) kabiliyetbirimi, (2) kabiliyet alt sınırı ve (3) kabiliyet sınıfı olmak üzere 3 kategoride yapılmaktadır.Kabiliyet birimi kültür bitkileri için uygulanan toprak idare sistemlerine hemenhemen aynı derecede karşılık veren toprakların bir arada gruplanmasıdır. Kabiliyet altsınıfı aynı tür ve aynı şiddet derecesindeki sınırlandırma ve zararları ihtiva eden kabiliyetbirimlerinin gruplandırılmasıdır. Yorum için yapılan değerlendirmelerde etkin olansınıflandırma ve zararlar (1) erozyon zararı- e, (2) yaşlık -w, (3) bitki kök bölgesindekitoprak sınıflandırmaları - s (4) iklim - c dir. Kullanma kabiliyet sınıfları 8 adet olup, toprakzarar ve sınıflandırmaları birinci sınıftan sekizinci sınıfa doğru giderek artmaktadır.Sınıf I. Kayseri ilinde I. Sınıf arazilerin toplamı 40.115 hektar olup, ilyüzölçümünün %2,4’ünü oluşturmaktadır. Bu sınıf arazilerin 25.568 hektarını Alüvyal,5804 hektarını Kolüvyal, 5957 hektarını Kahverengi, 2254 hektarını Kireçsiz Kahverengi,532 hektarını Kırmızı Kahverengi Büyük Toprak grubu oluşturmaktadır.Bu sınıf arazilerin tamamı düz-düze yakın eğimlidir. (% 0.2) 1. Sınıf arazilerin%76’nde derin toprak %22 sinde ise orta derinlikte toprak varlığı söz konusudur. 17.192hektarda kuru tarım, 19.779 hektarda sulu tarım, 1034 ha ise bağ-bahçe arazisidir. 1540 ha.arazi ise diğer kullanım arazisidir.Sınıf II. Kayseri ilinde II. Sınıf arazilerin toplamı 112.475 hektardır. İlyüzölçümünün % 6,6 sını oluşturmaktadır. Bu arazilerin %20’sini Alüvyal %43.4Kolüvyal, %0.03 Kahverengi orman, %0.3 Kestane rengi %20’sini Kahverengi i, %9 ünüKireçsiz kahverengi %7’sini Kırmızı kahverengi Büyük Toprak grupları oluşturur.24.325 ha arazide eğim %0-2, 87.069 hektarda eğim %2-6,1081 ha arazide eğim%6 dan fazladır.Bu sınıf toprakların %52’sinde derin toprak, %47 sinde orta derin toprak,%1’inde ise sığ ve çok sığ toprak derinliği söz konusudur. II. Sınıf arazilerin % 6.4 ündedrenaj yetersizliği vardır.72

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUBu sınıfların alt sınıflarının dağılımı aşağıdaki gibidir.II e 87.680 ha %77.9 II es 125 ha %0,1II s 5.622 ha %5 II se 393 ha %0.3II w 18.655ha %16.7II. sınıf arazilerin 67.554 ha’ında kuru tarım, 29.667 ha’ında sulu tarım, 62.00ha’ında bağ-bahçe- 4561 ha’ında çayır-mera, 3027 ha ise diğer kullanımlar olarakdeğerlendirilmektedir.Sınıf III. Kayseri ilinde III. Sınıf arazi miktarı 200.305 ha’dır. İl yüzölçümünün%11.87’sini meydana getirmektedir. %13,5’i Alüvyal %16.6 sı Kolüvyal, %0.7’siKahverengi Orman, %2,1’i Kestane rengi, %49.4’ü Kahverengi, %14,5’i KireçsizKahverengi, %3,2’si Kırmızı Kahverengi Büyük Toprak grubundan oluşmuştur.Bu arazinin %19.5’inde düz-düze yakın eğim (%0-2), 67.5’inde hafif eğim (%2-6)% 12.9’unda orta eğim (%6-12) %0.1’inde ise %12’den fazla dik eğimli arazilerdir.III.sınıf arazilerin 39.106 ha’ında (%19.6) derin, 41.768 ha’ında (%20.8) orta derin,119.431 ha’ında (%59,6) sığ toprak varlığı söz konusudur. 5014 ha arazide drenajyetersizliği, 21.532 ha arazide ise çoraklık görülmektedir.III. Sınıfa ait alt sınıfın dağılımı şöyledir :III e 24.060 ha %12.01III es 7.697 ha %3.84III s 6.232 ha %3.11III se 135.098 ha % 67.45III sw 22.797 ha %11.38III w 4.421 ha %2.21III. Sınıf arazinin ilimizdeki kullanım durumları şöyledir :Kuru Tarım 156.801 ha %78.28Sulu Tarım 20.390 %10.18Bağ-Bahçe 6.900 ha %3.43Çayır-Mera 9.808 ha % 4.89Orman funda 461 ha % 0.22Diğer Kullanım 5.945 ha % 3Sınıf IV: Kayseri İlinde IV. Sınıf arazi miktarı 193.326 hektar olup; İl yüzölçümünün% 11,46 sını oluşturmaktadır. 26.685 ha (% 13.80) Alüvyal, 13,426 ha (%6,94)Kolüvyal, 4983 ha (%2,57) Organik 2964 ha (%1.53) Kahverengi orman, 179 ha (%0.1)Kireçsiz Kahverengi orman, 7228 ha (%3.74) Kestane rengi, 86.686 ha (%44,81)Kahverengi 28.998 ha (%14.99) Kireçsiz Kahverengi, 20505 ha (10.60) Kırmızı-Kahverengi 1772 ha (%0,92) Regosol Büyük toprak grubundan meydana gelmiştir.IV.sınıf arazilerin %16.80 düz, %20’i hafif, % 62.38 orta % 0.34’ü dik eğimesahiptir. Toprakların %18.20’si derin, %6.28’i ortaderin, %74.86 sı sığ, %0.66 çok sığdır.IV Sınıf arazilerin alt sınırları su şeklindedir :IV e 603 Ha %0.31IV es 115.586 Ha %59.79IV s 705 Ha %0.36IV se 51.117 Ha %26.44IV sw 13.576 Ha %7.11IV ws 11.579 Ha %5.99Bu arazilerin 143.279 ha. Kuru tarım, 2074 ha sulu tarım, 6105 ha. Bağ-Bahçetarım yapılmaktadır. 37,710 ha Çayır-mera 2426 ha Orman arazisi, 1732 ha arazi ise diğerkullanımlıdır. 25.301 ha arazi ise çoraktır.73

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSınıf V: Kayseri ilinde V. Sınıf arazi toplamı 3309 hektardır. 472 ha HidromorfikAlüvyal toprak, 2837 ha ise Organik topraktır.Bu arazilerin tamamı derin profile sahip ve düz-düze yakın eğimlidir. Aynı zamandabu sınıf arazilerin tamamında yaşlık ve çoraklık problemi vardır.V. Sınıf arazilerin alt sınıfları şöyledir :Vw 38 ha %1.08Vws 3273 ha %98.92V. Sınıf arazilerin tamamı üzerinde çayır bitkisi yer almaktadır.Sınıf VI: Kayseri İlinde 210.641 ha VI. Sınıf arazi yer almaktadır. BudaKayseri’nin %12.49’un teşkil etmektedir. 16.478 ha arazi (%7.82) Alüvyal, 8902 ha araziKolüvyal (%4.22) 4776 ha arazi (%2.27) Kahverengi orman, 1802 ha arazi (%0.86)Kireçsiz-Kahverengi orman, 14.144 ha arazi (%6.71) Kestane rengi 105.782 ha arazi(%50.22)Kahverengi, 35.392 ha arazi (%16.80) Kireçsiz-Kahverengi, 12.177 ha arazi(%5.78) Kırmızı-Kahverengi, 11.188 ha arazi (%5.32) Regosol Büyük Toprak grubundanolmamaktadır.Bu toprakların %9.3’ü derin, %1.5’i orta derin, %50.3’ü sığ, %38.9’u çok sığdır.%9.85’i düz, %24.65’i hafif, %50.88’i orta , %14.62’si dik meyillidir.VI. sınıf arazilerin alt sınıflara dağılımı şöyledir :VI e 2 ha %0.01VI es 41.956 ha %19.92VI se 152.207 ha %72.25VI ws 16.476 ha %7.82VI. sınıf arazilerin %56.6’sı kuru tarım, %0.5’i sulu tarım, %3.8’i bağ-bahçe,%37,1’i çayır-mera %1.2’si orman-funda %0.8’i diğer kullanımladır.Sınıf VII- Kayseri ilinde 757.382 ha VII sınıf arazi vardır. İl yüzölçümünün%45’ini oluşturmaktadır. Bunun %0.005’i Alüvyon, %1.78’i Hidromorfik Alüvyon%0.001’i Alüvyol sahil bataklık %0.005’i Kolüvyol, %9.52’si Kahverengi orman %7.48’iKireçsiz kahverengi orman, %9’u Kestane rengi, % 39.2’si Kahverengi %24.6’sı Kireçsiz-Kahverengi %7.2’si Kırmızı-Kahverengi, %1.2’si Regosol Büyük Toprak grubundanmeydana gelmiştir.Bu sınıftaki arazilerin %2’si düz %4.6’sı hafif, %15.8’i orta, %77.6’sıdik eğilimlidir. %2’si derin, %0.6’sı sığ %97.4’u çok sığ toprak varlığına sahiptir.VII. Sınıf araziler şu alt sınıflara ayrılmaktadır :VII es 469.060 ha %61.9VII se 273.521 ha %36.1VII ws 14.801 ha % 2VII.sınıf arazilerin 60.555 ha’nda kuru tarım 16 ha’nda sulu tarım 2697 ha’da bağbahçetarımı yapılmaktadır. 560.466 ha çayır mer’a 130.219 ha orman-funda arazisidir3429 ha arazi ise diğer kullanılmış sahadır.Sınıf VIII : VIII sınıf araziler Kayseri ilinde %9.8’ini düşmektedir. Bunun 710 haırmak yatağı, 164.059 ha ise çıplak kayalık olarak haritalanmıştır. Kayseri ilindesınıflandırılması yapılan tüm bu arazi tipleri dışında 4251 ha su yüzeyi bulunmaktadır.Kayseri ilinde 1972-1984 yılları arasında arazi kullanılmada meydana gelen değişmeleraşağıda gösterilmektedir:1972 1984Kuru Tarım (Nadaslı) 576.941 565.293Kuru Tarım (Nadassız) 641 908Sulu Tarım 58.372 69.573Yetersiz Sulu Tarım 4.014Bahçe (Kuru) 25.609 3.07374

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUBahçe (Sulu) 25.609 8.319Bağ (Kuru) 25.609 18.194Bağ (Sulu) 25.609 1.210Çayır Arazisi 58.484 55.118Mera Arazisi 637.020 638.910Orman Arazisi 73.551 75.374Fundalık Arazi 70.110 60.443Yerleşim Alanları 9.422 15.568Sanayi-Hava-Askeri Saha 835 2.777Kayseri ilinde 1972-1984 yılları arasındaki arazi sınıfları bazında meydana gelendeğişmeler aşağıda gösterilmektedir.Arazi Sınıfları 1972 1984l. 40.111 40.115ll. 106.222 112.475lll. 201.221 200.305lV. 191.637 193.326V. 4.161 3.309Vl. 223.232 210.641Vll. 763.632 757.382Vlll. 180.764 163.548E.3.1.2. Kullanma DurumuKayseri ilindeki arazilerin kullanma durumları Tablo E.9’da verilmiştir. Kayseriilindeki şimdiki arazi kullanma şekillerinin kabiliyet sınıflarına göre dağılımı TabloE.10’da verilmiştir75

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.9. Kayseri İlindeki Arazilerin Kullanma DurumlarıKULLANMİLÇELERTOPLAMA ŞEKLİMerkez Bünyan Develi Felahiye İncesu Pınarbaşı S.Oğlan Sarız Tomarza Yahyalı Y.HisarKuru Tarım 102939 79984 52118 22680 30175 131190 33970 16193 55642 9932 31070 565293(Nadaslı)Kuru Tarım30 878 908(Nadassız)Sulu Tarım 17432 6693 6149 1684 1081 7664 5234 2090 2367 4370 14809 69573Yetersiz Sulu 447 1383 558 107 860 422 237 4014TarımBağ Kuru 10153 789 1816 587 2665 371 427 695 691 18194Bağ Sulu 840 160 210 1210Bahçe kuru 1610 340 359 91 340 52 102 112 67 3073Bahçe sulu 1288 433 1965 146 532 265 2727 963 8319Çayır 3396 2544 10223 23 4541 8179 11410 255 259 9324 15234 515118Mera 79621 85526 49003 17955 42935 153680 17670 58736 64197 40179 29408 63910Orman 17219 12 4525 1916 50817 273 75374Fundalık 664 734 8873 2195 1816 14574 11615 8390 11064 518 60443Yerleşim 515 45 1070 1630(Yeğ.)Yerleşim az 8131 1114 1000 258 397 740 434 498 776 344 246 13938yeğ.Turistlik Alan 19 19Sanayi Alanı 1312 475 1787Askeri Alan 560 560Havaalanı 411 411Diğer Ara. 15020 5534 40536 3528 6520 14986 3552 24390 15631 28472 5379 16348Su yüzeyi 1093 525 31 86 2194 233 89 4251TOPLAM 244851 185644 189979 49013 91439 332811 66009 118724 149972 15384 98747 168657376

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORUTablo E.10. Kayseri İlinde Şimdiki Arazi Kullanma Şekillerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre DağılımıKullanma Şekli ARAZİ KULLANMA KABİLİYET SINIFLARI (Hektar) TOPLAMI II III IV Toplam V VI VII Toplam VIITarım Arazileri 38575 104887 184091 151458 479011 128305 63268 191573 670584Kuru T. (Nadaslı) 17762 68310 156771 143042 385885 11224 60184 179408 565293Kuru T.164 30 237 431 106 371 477 908(Nadassız)Sulu Tarım 19266 28194 19751 1320 68531 1026 16 1042 69735Yetersiz Sulu 513 2019 639 754 3925 89 89 4014TarımBahçe (Kuru) 690 565 963 2218 651 204 855 3073Bahçe (Sulu) 26 852 3552 4452 8882 7002 2310 9312 18194Bağ (kuru) 26 852 3552 4452 8882 7002 2310 9312 18194Bağ (Sulu) 39 298 524 130 991 127 92 219 1210Çayır-Mera 4561 9808 37710 52079 3309 78174 560466 641949 694028Çayır Arazisi 3539 5490 15945 24974 472 15293 14379 30144 55118Mera Arazisi 1022 4318 21765 27105 2837 62881 546087 611805 638910Orman-Funda 461 2426 2887 2711 130219 132930 135817Orman Arazisi 182 303 485 349 74540 74889 75374Fundalık Arazi 279 2123 2402 2362 55679 58041 1221 60443Tarım Dışı Arazi 1540 3027 5945 1732 12244 1451 3429 4880 169020 18345Yerleşim (Yoğun) 305 47 101 453 62 62 1115 1630Yerleşim (Az 1081 2243 4566 1426 9316 1451 3065 4516 106 13938yoğun)Sanayi Alanı 29 718 807 169 1713 74 74 1787Askeri Alan 7 76 232 36 351 209 209 560Havaalanı 118 293 411 19 19 430Diğer Araziler 163348 163548Su Yüzeyi 4251 4251Toplam 40115 112475 200305 193326 546221 3309 210641 757382 971332 169020 168657377

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUE.3.2. Arazi ProblemleriKayseri ilindeki mevcut arazi problemleri Tablo E.11’de verilmiştir.Kayseri ilindeki çeşitli eğimlerde toprak derinliği, taşlılık ve kayalık durumu ileilgili bilgiler ise Tablo E.12’de verilmiştirTablo E.11. Kayseri İlindeki Mevcut Arazi ProblemleriMİKTARI (Hektar)PROBLEMİN TİPİ II.III.IV. V. VI.VII. TOPLAMSınıf Sınıf Sınıf1.ÇORAKLIK 38.992 3.766 31.391 74.149a) Hafif tuzlu (h) 15.794 929 16.723b) Tuzlu (s) 7.612 2.837 9.210 19.659d) Hafif tuzlu-alkali (k) 12.222 132 12.354e) Tuzlu alkali (v) 3.364 22.049 25.4132.YAŞLIK 67.675 4.161 32.374 104.210Kifayetsiz drenajlı (y) 54.430 54.430Fena drenajlı (f) 13.245 4.161 32.374 49.7803.TAŞLILIK (t) 92.286 661.118 753.4044.SU EROZYONU 365.805 789.230 1.155.035Orta derecede erozyonlu (2) 309.054 69.580 378.634Şiddetli derecede erozyonlu (3) 56.751 470.703 527.454Çok şiddetli derecede eroz. (4) 248.947 248.9475.RÜZGAR EROZYONU 8.659 4.235 12.894Hafif (1)Orta (2) 8.659 645 9.304Şiddetli (3) 3.590 3.590Çok şiddetli (4)İlimiz genelinde topraklarımızn %78’inde toprak sığlığı, %99’unda ise su ve toprakerozyonu vardır.78

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU80Tablo E.12. Kayseri İlindeki Çeşitli Eğimlerde Toprak Derinliği, Taşlılık ve Kayalık Durumu(KAYSERİ)Eğim-Derinlik-Taşlılık-Kayalık (Hektar)EğitimOrta Derin Sığ Çok Sığ TOPLAMGruplar DerinıDüz TaşsızKayasızTaşlıKayalıTaşsızKayasızTaşlı KayalıTaşsızKayasızTaşlı Kayalı TaşsızKayasızTaşlı Kayalı TaşsızKayasızTaşlı KayalıHafif 149882 110 9790 86 9341 3224 3387 1668 172400 31857Orta 44209 321 59580 1564 110448 37760 42759 32954 890 256996 90674 89028Dik 386 463 24832 866 109887 70901 2124 38761 110701 6711 173860 190931 8835Çok dik 266 137 2 1124 1777 63 47906 107804 71798 49298 109718 71861SarpToplam 195566 6027GenelToplam94825 24728243012 127840 4342 249976 391975 179262 783379 5505701291593 119.553 375.194 821.213 1.517.5538304KAYNAKLAR1- Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları (Arazi Kullanımı Kayseri ), ANKARA 19962- İl Tarım Müdürlüğü3- Köy Hiz Metleri 4.Bölge Müdürlüğü’nün 14.05.2004 tarih ve 710-081-0389 sayılı yazısı.79

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUF. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.1. OrmanlarF.1.1. Ormanların Ekolojik YapısıYahyalı Orman İşletme Müdürlüğünden elde edilen bilgilere göre Kayseri’dekiormanların ekolojik yapıları şöyledir. Kayseri’deki ormanlar Yahyalı Orman İşletmeMüdürlüğü, Ulupınar Orman İşletme Şefliği, Kayseri Orman İşletme Şefliği, PınarbaşıOrman İşletme Şefliği ve Develi Orman İşletme Şefliğine ait ormanlardır. Bu bölgeormanları jeolojik zaman itibariyle 1/50.000 ölçekli paftada yapılan inceleme ve araziçalışmaları sonucu paleozoik zamanın silüriyen devri teşekkülatı olduğu kanaatinevarılmıştır.Silüriyende kalkerlerin fazlalığı mercan fosillerinin görülmesi, buzullarınbulunması, kaya tuzu ve jips teşekkülatının mevcudiyeti başlıca karakteristikgöstergelerdir.Silüriyen formasyonu az çok metamorfizyaya uğramış şistlerden kumlu vedetritik tabakalardan müteşekkil olup, üst seviyelerinde bulunan siyahımsı ince zerrelişistler ihtiva eder.Yahyalı ve Ulupınar Bölge Ormanları orta toroslar üzerinde bulunan Demirkazıkdağının güney ve doğuya uzanan kolları üzerinde bulunmaktadır. Bu ana silsileninbulunduğu yerler daimi kar mıntıkası halindedir. Yahyalı ve Ulupınar Bölge OrmanlarıZamantı Irmağı istikametine uzanan 2000 m rakımı ile 600 m rakamları arasındabulunmaktadır.Niğde ili sınırları içinde kalan Demirkazık Dağı’nın rakımı 3756 m olup, en yüksekrakıma sahiptir. Ulupınar Orman İşletme Şefliği’nin en yüksek yeri 3725 m ile KüçükEmler tepedir.Yedigöller adı ile bilinen mevkii de irili ufaklı yedi adet göl mevcuttur. Adınıburadan almaktadır. Yedigöller kuş uçuşu Yahyalıya 80 km uzaklıktadır. Burada bulunanDirek Dağı 3600 m. yüksekliğindedir. Yedi göllerin en büyüğü olan Direk Gölü 3150 m.rakıma sahiptir. Derinliği bilinmeyen bu göller kar ve buzul suları ile beslenmektedir.Yedigöller mevkiinden yaklaşık 10 km. doğuda bulunan Hacer Soğuk Pınar mevkii1700 m. rakıma sahiptir. Buradaki ormanlık alan 678 ha. civarındadır.Yahyalı ve Ulupınar Bölge Ormanları Akdeniz iklimi ile İç Anadolu ikliminin tesirialtındadır. Akdeniz ikliminin ikinci tipi olan kontimental tipi hakim durumdadır. Sıcaklıkbüyük değişiklik gösterir. Kış aylarında atmosferin bol yağışlı geçmesi yüzünden yağış karşeklindedir. Kayseri ilinin iklimi karasal özellik gösterdiğinden, yazları sıcak ve kurak,kışları soğuk ve yağışlıdır. Buna dayalı olarak yağış düzensizdir. Meteorolojiden alınanbilgilere göre yağış düşmeyen ay yoktur. Fakat düşen yağış miktarı çok azdır. Yılda m 2’ yeortalama olarak 368.6 mm. yağış düşmektedir ki, bu miktar ormanların teşekkülü içinyetersizdir. Ormanların bulunduğu Sarız, Yahyalı, Pınarbaşı ve Tomarza bölgelerindekiyağış miktarı diğer bölgelere oranla fazladır. Bu bölgelerin yağış miktarları aşağıdadır.Sarız 496. mm/m 2 YılYahyalı 469.6 mm/m 2 YılPınarbaşı 443.2 mm/m 2 YılTomarza 422.1 mm/m 2 YılToprak, son jeolojik devirde oluşan topraktır. Ana kaya genelde tortul kayaçlardan(oligomiosen ve neosen yapılı) kalker ve kireçli killerden oluşmaktadır. Serpantin anakayaç türü de vardır. Bu yüzden toprak yüzeyi tuzlu ve bazik bir ortamdır. yağışların azolmasına bağlı olarak toprak yeterince yıkanamamaktadır. Toprak yeterince yıkanmadığıiçin ormanlar yeterince gelişme gösterememiştir. Verimli üst topraktan sonra killi bir zonolduğu için yağışlarla yıkanamayan toprak verimsiz bir hal almıştır.Ormanlarımızda Karaçam, Kızılçam, Sarıçam, Sedir, Köknar, Meşe, Titrek Kavak,Ardıç gibi ağaç türleri bulunmaktadır.80

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUMüdürlüğüF.1.2. Bölgenin Orman EnvanteriYahyalı Orman İşletme Müdürlüğünden elde edilen verilere göre İşletmeMüdürlüğüne bağlı şefliklerin belgeleri itibariyle ağaç türleri ve kapladıkları alanlar (ha)Yahyalı Ormanlarındaki ağaç türlerinin toplam adedi yaklaşık 2.500.000 dur.Tablo.F-1.Ormanlık Sahanın Ağaç Türlerine Göre Dağılımı (Hektar)ToplamOrmanSahasıKaraçam Kızılçam Sarıçam Sedir Köknar Ardıç Meşe İbribak Karışık KavakYahyalı 100.437 17.801,5 3.675 227 185 13.745,5 13.754.5 40.654,5 10.529,5 18.527 666,5Ormanlarımızdaki ağaçların ağırlıklı olarak %16,2 Karaçam, %0,2 Sedir, %3,5Köknar, %12,6 Ardıç, %2,4 Kızılçam, % 0,2 Sarıçam, % 0,6 Titrek Kavak, % 36,9 Meşe,%27,4 karışık türlerden oluşmaktadır.Ayrıca meşe Kayseri’nin her yerinde bulunmaktadır.Sedir Sarız İlçesi Toroslarmevkiinde, Toros Köknarı Tomarza toroslar mevkiinde, Sarıçam Pınarbaşı civarında,Ardıç Kayseri’nin her yerinde bulunmaktadır. Ormanların tamamı devlet ormanıdır.Yahyalı Orman İşletme Müdürlüğü’nün ormanlık alanı, ilçeye bağlı Burhaniye,Çaburharmanı, Ulupınar, Balcıçakırı, Yeşilköy, Delialiuşağı, Büyükçakır, Kapuzbaşı,Çamlıca köyleri, mülki hudutlarında yoğun olarak bulunmakta, ayrıca Dikme, Avlağa veYahyalı merkezi ve merkeze yakın köylerin mülki hudutları içinde bozuk baltalık venormal baltalık vasfında (meşe ormanları) ormanlık sahalar yer almaktadır.Yahyalı Orman İşletme Müdürlüğüne ait ormanların kapladığı alan (ha )Verimli Koru Bozuk Koru Toplam Koru Toplam Baltalık22.549,5 87.887,5 22.549,5 87.887,5Yahyalı Orman İşletme Müdürlüğünden elde edilen verilere göre 1997-2001yıllarında ormanlardan elde edilen ve edilecek belli başlı orman ürünleriÜrün Cinsi 1997 1998 2001 2002*Tomruk (m 3 ) 2100 2890 1041Tel direk (m 3 ) 1 55 2Maden direk (m 3 ) 400 580 294Sanayi Odunu (m 3 ) 600 580 89Kağıtlık Odun (m 3 ) 600 530 57Lif.Yonga Odunu (m 3 ) 200 225 –D.K.G.H. (m 3 ) 5100 5800 2838Yakacak Odun (Ster) 3200 2000 3960Mülga Kayseri Orman İşletme Müdürlüğü’nden elde edilen verilere göre 1997 yılı ormanürünleriÜrün Cinsi 1997 2002Tomruk (m 3 ) 1112Maden Direği (m 3 ) 30Sanayi Odunu (m 3 ) 77 7Yakacak Odun (Ster) 1499 218681

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUF.1.3. Orman Varlığının YararlarıKayseri’de iklimi değiştirecek özellikte ormanlık alan bulunmadığı için mevcutolan ormanlık alanların azlığı veya çokluğu ile orantılı olarak artar veya azalır. Ormanalanlar fazla ise yağışlar düzenlidir. Eğer ormanlık alanlar az ise yağışlar düzensizdir.Kayseri ilinde ormanlık alanlar az olduğu için yağışlar düzensizdir.• Ormanları oluşturan ağaçlar kökleriyle toprağı tutarak erozyonu önler .• Ormanlık alanlardan çeşitli orman ürünleri (kağıt, odun, tel direği, reçine vb.)elde edilir.• Ormanlık alanlar toprağın verimini artırır. İş ve geçim imkanı sağlar.• Ormanlık alanları oluşturan ağaçlar bol miktarda oksijen ürettiklerinden insansağlığı açısından büyük önem taşır.• Ormanlık alanlar dinlenme ve piknik yeri olarak kullanılır.Kayseri’de ormanlık alanların iklim üzerine etkisi, toprak ve toprak verimliliğinikorunması, rekreasyon, sağlık, iş alanı ve geçim kaynağı, savunma ve güvenlik vb.konularda yararları hakkında yapılmış proje çalışmaları yoktur.*Çevre ve Orman Bakanlığının birleşmesi nedeniyle Kayseri Orman İşletmeMüdürlüğü kapatılarak Yahyalı Orman İşletme Müdürlüğüne bağlı Şeflik olmuştur.F.1.4. Orman Sayılan Alanların DaraltılmasıKayseri’de orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yarargörülmeyen ve tarım alanlarına dönüştürülen alanlar tespit edilmemiştir. Kayseri’deorman niteliğini tam olarak kaybetmiş olan tarla, bağ, meyvelik, zeytinlik gibi çeşitli tarımalanlarında veya hayvancılıkta kullanılması yararlı olan araziler hakkında gerekli bilgileryoktur.Ormanların kadastrosu yapılmamıştır. Bu nedenle önceden tarım alanına dönüşmüşorman alanlarında üretim yapanlara karşı hiçbir şey yapılmamaktadır. Ancak yakarak tarlaaçma yoluna gidildiği görülmemiştir.Ormanların planlanmasına yönelik orman amenajmanı 1991-2010 yılları içinyeniden düzenlenmiştir..Kayseri’de orman alanlarının orman dışı kullanım amaçları ile yasal dayanaklarıdoğrultusunda daraltılması ile ilgili konularda herhangi bir çalışma yapılmamıştır. YahyalıOrman İşletme Müdürlüğü 1991 yılından 1997 Aralık ayı sonuna kadar Orman alanlarınınorman dışı kullanımı ve yasal dayanakları doğrultusunda kadastro mahkemesine 807 adet,Sulh Ceza Mahkemesine 237 adet, Sulh Hukuk Mahkemesine 497 adet olmak üzere 1540adet dava açılmış bunun karşılığında 1.677.007.000 TL tazminat talep edilmiştir. 1997 yılıAralık ayı sonu itibari ile davalarda 1402 adeti sonuçlanmıştır. 116 adet davanınmahkemesi devam etmektedir.Yahyalı Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içerisinde bilim ve fen bakımındanorman niteliğini kaybeden 147,0 hektar saha orman sınırları dışına çıkartılmıştır.F.2. ÇAYIR VE MERALARF.2.1. Çayır ve Meraların VarlığıÇayır ve meraların bölgemizdeki yayılım amaçları bu alanlar içinde problemli(Erozyon, Tuzluluk, kayalık) kısımların olup olmadığı, bitki örtüsünün cinsi ve durumu(Tahrip edilip edilmediği ) hakkındaki bilgiler (B) Doğal kaynaklar ana başlığı B.2.2.Çayırve Mera alt başlığı altında açıklanmıştır.F.2.2. Kullanım Amaçları ve YararlarıBölgedeki çayır ve meralar genelde otlatma amacıyla kışlık kuru ot temini içinkullanılmaktadır. Arazi problemlerinin giderilmesi için özellikle çayır ve mera82

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUyetiştirilememiştir. Tarım arazisi açmak amacıyla sürülerek tahrip edilmektedir. Çayır vemeraların yararlarına ilişkin bir çalışma ile çayır ve mera amanejman planlamasıyapılmamıştır.F.3. FloraF.3.1. Türler ve PopulasyonKayseri çevresinden, başta Erciyes dağı, Ali dağ ve Yılanlı dağlarında çok çeşitlibitkiler bulunmaktadır. Yöre bitki çeşidi yönünden oldukça zengindir. Yalnızca bu yöreyeözgü ve adını Erciyes dağından alan “Endemik bitkiler (Dünyada yalnızca burada yetişenbitkiler) “ vardır. Bunlar;• Siene argaea Fisch. Et Mey. (Argaeus: Erciyes dağının eski adı )• Herniaria argaea boiss• Astragalus Argaeus boiss• Thymus Argaeus boiss et. Bal.• Anthemis argaea boiss et. Bal.• Hieracium argaeum (Zahn) set et West• Senecio argaeum boisset. Bal.• Patentilla argaea boisset. Bal.• Vicia canescens lab. Subsp. Argaea DavisTespit edilen diğer bitki türleri• Equisetum arvense• Cystopteris fragilis• Abises cilicica Carr. Subsp. Cilicica• Cedrdus libani• Pinus sylvestiris• Pinus nigra• juniperus communis L.subsp. nana• juniperus oxycedrus L. Subsp. Oxycedrus• Juniperus foetidissima• Thuja orientalis• Ephedra major Host.• Nigella arvensis L. Var. Glauca Boiss• Delphinium dasytchyum• Consolida orientalis• Consolida Helespontica• Adonis aestivalis L. Subps. Aestivalis• Adonis flammae• Ranunculus constantinopolitanus• Ranunculus arvensis• Ceratocephalus falcatus• Berberis crataegina• Glaucium grandiflorum• Roemeria hybrida L.DC. Subps. Hybrida• Papaver hybridum L.• Hypecoum imberbe Sibth. & Sm• Fumaria officinalis L.• Fumaria Parviflora83

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Conringia planisiliqua• Cardaria draba• İsatis glauca• İberis taurica• Thlaspi perfoliatum• Capsella bursa-pastoris• Cochleria sempervivum• Fibigia ericocarpa• Alyssum desertorum Stapf. Var. Desertorum• Matthiola longipetala• Hesperis Bicuspidata• Erysimum alpestre• Erysimum crassipes• Sisymbrium altissimum• Camelina hispida boiss. Vra. Hispida• Reseda lutea• Helianthemum Ledifolium• Viola occulta• Polygala supina• Arenaria drypidea• Minuartia Juniperina• Minuartia Multinervis• Stellaria media• Cerastium perfoliatum• Holosteum umbellatum• Telephium imperati• Dianthus anatolicus• Sapanaria orientalis• Phyryna ortegoides• Gypsophila perfoliata• Silene italica• Silene cappadocica• Silene supina• Silene Arguta• Silene Vulgaris• Silene Balanse• Silene Compacta• Silene alba• Silene macrodonta• Silene subconica• Paranychia argyroloba• Polygonum alpninum• Polygonum Arenastrum• Rumex acetosella• Beta trigyna• Chenopodium botrys• Salsola ruthenica84

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Amaranthus retrofleşus• Amaranthus Albus• Hypericum iydium• Hypericum scabrum• Malva sylvestris• Alcea pallida• Linum hirsutum L. Subsp. Anatolicum• Geranium rotundifolium• Erodium hoefftianum• Zygophyllum fabago• Tribulus terrestris• Peganum harmala• Haplophyllum telephioides• Ailanthus altissima• Acer Platanoides• Vitis vinifera• Rhamnus petiolaris• Rhus Coriaria• Pistacia atlantica• Genista involucrata• Robinia pseudoacacia• Colutea cilicica• Astragalus acmophyllus• Astragalus talasseus• Astragalus mlongifolius• Astragalus lagurus• Astragalus elatus• Astragalus odoratus• Astragalus karamasicus• Astragalus lycius• Astragalus fumosus• Astragalus nitens• Cicer arietinum• Vicia cracca L. Subsp. Cracca• Vicia alpestris• Lathyrus brachypterus• Lathyrus cicera• Pisum sativum L. Var. Arvense• Ononis Spinosa• Trifolium repens L.• Trifolium Campestre• Trifolium avrense• Meliotus Officinalis• Meliotus alba• Trigonella aurantiaca• Trigonella coerulescens• Medicago sativa85

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Medicago varia• Lotus aegeus• Coronilla varia• Hedysarum varium• Onobrychis armena• Spiraea crenata• Prunus domestica• Cerasus incana• Cerasus mahaleb• Armeniaca vulgaris• Amgydalus communis• Rubus sanctus• Potentilla argentea• Fragaria ananassa• Geum urbanum• Orthurus heterocarpus• Argimonia eupatoria• Rosa canina• Crataegus orientalis• Cydonia oblonga• Malus sylvestris• Pyrus eleagnifolia• Epilobium hirsutum• Citrullus lanatus• Cucurbita pepo• Cucumis sativus• Cucumis melo• Sedum annuum• Sempervivum brevipilum• Eryngium campastre• Scandix iberica• Pimpinella cappadocica• Sesili peucedanoides• Johrenia tortuosa• Pastinaca sativa• Zosima absinthifolia• Daucus carota• Sambucus ebulus• Viburnum opulus• Lonicera etrusca• Valeriana officinalis• Scabiosa argentea• Scabiosa Rotata• Helianthus annuus• Xanthium spinosum• Inula montbretiana• Senecio vulgaris86

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Lamium macrodon• Ballota nigra L. Subsp. Anatolica• Stachys iberica• Nepata ittalica• Acinos rotundifolium• Thymus fallax• Salvia viridis• Salvia sclarea• Salvia virgata• Plumbago europacea• Acentholimon caesareum• Plantago maritima• Daphne oleoides• Elaegnus angustifolia• Viscum album• Chrozophora tinctoria• Euphorbia Arvalis• Parietaria judaica• Morus alba• Ulmus minor• Juglands regia• Quercus robur• Quercus pubescens• Ostrya carpinifolia• Salix alba• Populus alba• Asperula stricta• Galum incanum• Asparagas officinalis• Allium cepa• Allium sativum• Allium vineale• Muscari armeniacum• Gagae villosa• İris schachtii• İris sari• Corucus ancyrencisis• eromopryrum bonaepartis• Triticum aestivum• Secale cereale• Hordeum murinum• Bromus japonicum subsp. Anatolicus• Bromus scoparius• Bromus cappadocicus• Avena sativa• Lolium perenne• Poa pratensis88

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Poa bulbosa• Dactylis glomerata• Stipa holosericea• Cynodon dactylon• Setaria verticillata• Sorghum halegense• Zea maysYine bu yöreye ait bazı bitkiler adını Kayseri’den alır.Bu bitkiler;• Nepeta caesarea boiss• Cousinia caesarea boiss et. Bal.• Silene caesarea boiss. Et. Bal.Ayrıca adını Kapadokya (Cappadocia) bölgesinden alan ve yine bölgeyeözgü çok sayıda bitki türü vardır. Bunlar :• Ronunculus cappadocicus Wild• İsatis cappadocica Devs• Pimpinella cappadocica boiss et bal.• Haplophyllum cappadocicum spach.• Allium cappadocicum boiss• Pollygonum cappadocicum dboiss et bal.• Eremurus cappadocicum j. Gat. Ex BakerBatık bitkilerin tip örnekleri (bitkinin ilk toplanan ve tanımı yapılan örneği) de bubölgeye aittir. Bunlar;• Dianthus balansae boiss• Dainthus zederbauer vierb• Haplophyllum telephioides boiss• Silene oreophile boiss• Allium brevicaule boiss et bal.Erciyes dağının kuzeye bakan yamaçlarından tırmanıldığında ilk bitki kuşağını(1068-1200 m) kültür bitkileri oluşturmaktadır. Bunlar meyve bahçeleri ve bağlardır. Bukuşağın boş kalan yerlerinde yer yer• Euphorbia tinctoria• Centaurea salstitialis• Sismbrium sophia• Chandrilla juncea• Hordeum murinum• Bromus tectorum gibi bitkiler yaygındır1200-1500 m’ler arasında az topraklı yerlerde,• Astragalus microcephalus ve taşlı yerlerde ise89

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Eryngium campestre daha sık bulunurlar.1200-1600 m.lerde Hisarcık civarında buğday, çavdar tarlaları ve yer yer seyrekolarak• Qvercus pubescens• Pyrus eleagnifolia çok az miktarlarda da• Juniperus oxycedrus• Juniperus excelsa çalıları mevcuttur.• Astragalus pycnocephalus vardır.• Pycnocephalus egemendir.1650-1800 m’ler arasında yine yer yer buğday tarlaları ve aralarında yastıkteşkil eden bitkiler ve Graminea’ler bulunmaktadır.1800 -2150 m’ler arasında Astragalus acmophyllus• Acantholiman echinus ve alpinik çayırlar egemendir. Bunlar arasında• Astragalus angutifolius• Daphne aleoides• Fectuca pinifolia• Erysimun alpestre• Ajuga chamaepytis• Galium orientale• Thymus hirsutus• Phylamis linearis yaygındır.Erciyes dağının üst kesimlerinde• Draba cappadocica• Galium incanum• Astragalus plumasus• Bromus cappadocicus• Veronica pusilla• Veronica orientalis• Acontholiman androsaceum• Viola Draba cappadocica boiss• Kitabeliana bulunmaktadır.Erciyes dağında ağaççık ve çalı olarak• Qvercus pubescens ssp. Anatolica• Qvercus cerris birlikte mevcuttur.Erciyes dağının 1700-2500 m arasındaki yüksek alanların büyük çoğunluğu ağaç veçalılardan arınarak otlak ve yüksek dağ steplerinden oluşmuştur. Bu steplerde• Astragalus acmophyllus• Astragalus angustrfolius• Astragalus gummifer90

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Acantaholiman echinus gibi yastık bitkileri ve bazı alpinik Gramineae’lerarasında• 2700-2900 m’ler arasında• Draba cappadocica• Patentilla argea• Astragalus lineatus vardır.• Jildisianus-Sibbaldia parviflora ssp. Parviflora birliği yer almaktadır.Sultansazlığı Tabiatı Koruma Alanı Florası (1070).Bataklıkta bulunan bitkiler şunlardır :• Schoenoplectus lacustris ssp. Lacustris• Schoenoplectus lacustris ssp. Tabernaemontai• Typha angustifolia• Typha latifolia• Juncus heldreichianus ssp. Orientalis• Juncus articulatus• Sparganium erectum ssp. Neglectum• Alisma gramineum• Butomus umbellatus• Bolboschoenus maritumus cymosus• Cyperus fuscus• Carex psevdocyperus• Althaea officinalis• Lythrum salicaria• Gypsophila perfoliata• Tomarix tetrandra• Limonium gmelinii• Halocnemum strobilaceum• Halimione portulacoides• Frankeina hirssuta• Bidens cernua• Cirsium alatum ssp. Alatum• Salicarnia evphorbia• Petrisimonia brachiata• Inula aucherana• Plantago maritima• Alhagi psevdoalhagiSu içinde bulunan bitkiler;• Lemna vinor• Lemna trisulca• Zannichellia palustris• Vtricularia austrails• Veronica onagallis-aguatica• Ronunculus trichophyllus• Nymphaea albe• Polygonum amphibium• Myriophyllum spicatum91

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Poamogeten pectinatus• Hydrocharis morsus-ranae• Najas marinaSultansazlığı’nda bulunan bitki toplulukları şunlardır.• Nymphaeceae (Nilüfergiller)• Renunculaceae (Düğünçiçekgiller )• Papaveracae (Gelincikler)• Compositae (Bileşikgiller)• Lenthibulariaceae (susapıgiller)• Asctepiadeaceae (İpekli tohumgiller)• Colvovulaceae (Sarmaşıkgiller)• Primulaceae (Çuhaçiçeğigiller)• Gentianaceae (Kızılkantaraniller)• Cuscutaceae (Küskütgiller)• Boraginaceae (Hodangiller)• Solanaceae (Patlıcangiller)• Scrophulariacea (Aslanağızgiller )• Labiatae (Ballı babagiller)• Plumbaginaceae (Dişotgiller)• Lauraceae (Defnegiller)• Aristohochiaceae• Euphorbiaceae (Sütleğengiller)• Moraceae (Dutgiller)• Rubiaceae (kökboyagiller)• Cruciferae (Turpgiller)• Resedaceae (Sevgiçiçeğigiller)• Caryophyllaceae (Karanfilgiller)• Polygonaceae (Karabuğdaygiller)• Chenopodiacea (Ispanakgiller)• Tamariceceae (Ilgıngiller)• Droseraceae (Etyiyengiller)• Malvoceae (Ebegümecigiller)• Zygophyllaceae (Yabankimyonugiller)• Zeguminosae (Baklagiller)• Rosaceae (gülgiller)• Lythraceae (Kınagiller)• Onograceae (Küpeçiçekgiller)• Umbelliferae (Kediotgiller)• Alismatacea (Su otugiller)F.3.2. Habitat ve ToplulukKarasal ve aguatik yaşam ortamları ile bu ortamdaki bitki topluluklarını belirtirharita, ilgili kurumlardan elde edilememiştir.F.4. FaunaF.4.1. Türler ve Populasyon92

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUF.4.1.1. Karasal Türler ve PopulasyonOrmanlarda yaban keçisi, domuz , çakal, tilki, porsuk, tavşan, vaşak kurt , susamuru, ur kekliği, kınalı keklik, kartal, şahin vb. türler mevcuttur.F.4.1.2. Aguatik türler ve PopulasyonF.4.1.2.1 Kürklü Hayvanlar:Yörede kürklü hayvan olarak Sansar, Porsuk, Vaşak, Su Samuru, Kurt, Tilki,Çakal, Tavşan bulunmaktadır.F.4.1.2.2 Balıklar :Tatlı su göllerinde küçük balıklar (Phoxinellus sp. Aphanius sp. Vb. gibi) bolmiktarda mevcuttur. Tarla balıkçılığında ala balık yetiştirilmektedir. Göletlerde ise aynalısazan yetiştirilmektedir.F.4.2. Habitat ve TopluluklarSulak alan olarak Kayseri’de Sultansazlığı bulunmaktadır. Sultansazlığı veçevresindeki habitatlar başlıca 4 grupta incelenebilir.1-Sel düzlükleri : Mevsimsel su yükselmesiyle yaklaşık 3-6 ay su altında kalan vebitki örtüsü boyu 40 cm.yi geçmeyen kesimlerdir. Suyun kalış süresine göre su altı bitkileri(Ceratophyllum, Chara, Potamogeton, Utricularia) yada otsu bitkiler (Carex, Consolida,Cynodan, Polygonum, Ranunculus, Rumex) ile kaplı olan düzlükler yüksekprodüktiviteleri nedeniyle zengin canlı topluluklar barındırırlar ve su kuşlarının başlıcabeslenme habitatlarıdır. Güney sazlığın güney ve doğu kıyılarında yaygın olarak, diğerkıyılarda ve Kuzey sazlarında lokal olarak bulunur.2-Sazlık : Suyun hemen hemen hiç çekilmediği boyları 1,5-4 m arasında değişenbitki örtüsüne sahip kısımlarıdır. Kuzey ve Güney sazlıklarının geniş kısmını kapsayan buvejetasyon tipik üyesi kamıştır. (Phyragmites communis).Sazlıkların tekdüze bir ortam oluşturmaları biyolojik çeşitliliği azaltmaktadır. Buhabitatı temel yaşam ortamı olarak kullanan pek az kuş ve memeli türü bulunmaktadır.Ancak bu tek düzenliğin bozulduğu çoğu bir hektarı geçmeyen gölcüklerde ve çevrelerindebiyolojik yaşam canlanmaktadır. Sazlıkların ornitolojik açıdan temel fonksiyonları kuştopluluklarına yuvalanma ortamı oluşturmaktadır. Güney sazlığı, kalabalık bir balıkçıl,karabatak ve çeltikçi kolonisinden başka dağınık olarak kaz, ördek ve sakarmekeyuvalarını da içermektedir. Bunun yanı sıra, tüy değişimi sırasında uçamayan ördekleriçinde sazlıklar bir barınak oluşturmaktadır.3-Tuz Stepleri : Yöre halkı tarafından “çorak” olarak adlandırılan, topraktaki tuzoranına göre bitki örtüsü yoğunluğu değişen bölgedir.Yay gölü’nün çevresinde, özellikle güneydoğusunda, güney sazlığın Kuzeybatı vegüneydoğusunda görülen bu habitat otlatmaya en dirençsiz olmasıyla diğerlerinden ayrılır.Yaz sonunda ince bir tuz tabakasıyla örtülen kesimlerinde ancak dayanıklısalicornia türleri yetişebilir. Bu habitat birçok kuş türü özellikle Kılıçgaga, bataklıkkırlangıcı yağmurcunlar ve tarla kuşları için başlıca yaşama ortamıdır.Yine göç mevsiminde birçok yağmurcu, düdükçün ve çulluk türünün dinlenipbeslenmesine olanak veren bu habitat bu çeşitliliği insan ve yırtıcı hayvanları etkisiz kılandüz ve engelsiz niteliğine borçludur.4-Tuz Gölü :Yay Gölüdür. Tuz steplerine özgü güven ortam, burada su faktörününbir başka engel oluşturulması ile daha da belirginleşmektedir. Flamingoların başlıcabarınağı ve geçmiş yıllardaki üreme ortamı olmaktan başka geçit mevsimlerinde sayılarıbazen yarım milyonu aşan su kuşuna da sığınak olan Yay gölü çevresindeki tatlı su93

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUekosistemlerinin besin sağlama fonksiyonunu güvenli bir sığınak ve ikincil besin kaynağıolarak bütünlemektedir.Kayseri’de Develi, Pınarbaşı, Özvatan, Tomarza, Sarız ve Yahyalıda ormanlıkalanlar bulunmaktadır. Bu ormanlarda Domuz, Kurt, Çakal, Tilki, Sansar, Porsuk, Tavşan,Keklik, Yabankeçisi, Yaban koyunu, Dağ horozu, Dağ tavuğu, Geyik ve ur keklikmevcuttur.F.4.3. Hayvan Yaşam HaklarıF.4.3.1. Evcil HayvanlarF.4.3.1.1 Sahipli HayvanlarF.4.3.1.2 Sahipsiz HayvanlarF.4.3.1.3 Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan EvcilHayvanlarF.4.3.2 Hayvan Hakları İhlaliF.4.3.3 Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliğiValiliğimiz tarafından Büyükşehir Belediyesi, Erciyes Üniversitesi(VeterinerFakültesi), Veterinerler Odası Kayseri Şubesi, Tarım İl Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü veMerkez İlçe Belediyelerle yapılan işbirliği çerçevesinde Büyükşehir Belediye Başkanlığı500 Hayvan Kapasiteli Köpek barınma evi yaptırmış ve hizmete sunmuştur.F.5.1. Hassas YörelerF.5.1.1. Milli Parklar5.1.1. Alanın Resmi Adı : Aladağlar Milli Parkı5.1.2.Coğrafik Konum: 35 0 03 ı 53 ıı -35 0 26 ı 03 ıı Doğu Paraleli, 37 0 43 ı 49ıı- 37 0 56 ı 13 ııKuzey Meridyeninde yer almaktadır. Kayseri, Niğde ve Adana illeri sınırları içerisindeolup, Kuzeyi, 1056 rakımlı Ersenin tepe, 1211 rakımlı Küçüktepe, 1639 rakımlı Kıbratepe,1912 rakımlı Gökyertepe, 2047 rakımlı, Atoluğu tepe, 1934 rakımlı vayvay tepe, 3568rakımlı Beruklu tepe ve 3625 rakımlı isimsiz tepe, Batısı 3592 rakımlı isimsiz tepe, 3296rakımlı Eğritepe, 3364 rakımlı isimsiz tepe, 3588 rakımlı lorutdağı tepesi Doğusu 1056rakımlı Çiğdemli tepe, 1645 rakımlı Bozmelek tepe, Güneyi 1645 rakımlı Bozmelektepeden Hızar İşletme Şefliği binası, aradan Hızar deresini takiben Ekelge deresi, oradanşırşır sırtından 2495 rakımlı Göktaş tepeye uzanır.5.1.3. Alan : 31.358 ha ( Kayseri ili sınırları içerisinde)5.1.3.1. Toplam Alan : 54524 ha5.1.3.2. Kare Yüzeyi : 54524 ha5.1.3.3Su Yüzeyi : ----------5.1.3.4. Kıyı yüksekliği : ---------5.1.4. Alanın Tanıtımı : Aladağlar Milli Parkı değişik zamanlara aitformasyonlarla temsil edilmekle birlikte en yaygın formasyon mesozoik yaşlı kireçtaşlarıdır. Bunun yanında sahada entrüsif volkanizmanın ürünü olan gabro, prikosenit gibikayaçlara ve daha genç dönemleri karekterize eden tersiyer ve kuaterner oluklarına darastlanmaktadır.Aladağlar milli parkı gerçek anlamda bir jeomorfolojik açık hava müzesidirAladağlar 3. Zamanda oluşmuştur. Altta 2. Tabaka olarak serpantin gibi yeşil taşlargrubuna rastlanmaktadır. Yörede bu iki unsura ait değişik morfolojik birimlere rastlamakçok doğaldır.Yörenin belli başlı jeomorfolojik karakteri vadilerle derin bir şekilde parçalanmışolmasıdır. Yine Aladağlar Milli Parkında ülkemiz ölçüsünde önemli yükseltiler olarakbeliren tepeler, yapısal nedenlerden dolayı oluşmuştur. Buzul morfolojisine ait bir çok94

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUizlere rastlanmaktadır. Özellikle yörede birçok risk gölleri ve morenler bu morfolojininkılavuz şekilleri olarak görülürler. Yöre klimatik açıdan kendine has özelliklere sahiptir.Yazları sıcak kışları soğuk ve kar yağışlı olarak tanımlanabilecek bu klimatik yapı yöreninyüksek kesimlerinde kalıcı karların barınmasına imkan tanımaktadır. Yörede gece ilegündüz sıcaklık farkı oldukça fazla olup, geceleri göllerin donmasına neden olan düşüksıcaklık, gündüzleri 30 0 C kadar çıkmaktadır. Bu klimatik özellik bölgenin gelişmesindeönemli bir tanımlayıcı durumdadır. Aladağlar Milli Parkı Vejetasyon açısından çok zenginolup, ormanı oluşturan hakim türler Karaçam ve Kızılçamdan, Kızılcama geçiş zonundayer yer bu iki türün oluşturduğu karışık mescerelere de rastlanmaktadır. Karaçam yayılışalanındaki güney bakılı kesimlerde ise mescere oluşturmayan Sedir ve Kuzey bakılı nembakımından daha elverişli yerlerde de köknarlara da rastlanmaktadır. Orman üst sınırındanitibaren Alpın zon başlar. Bu zonda Alpın çayırları yer almaktadır. Alpın zon ve dahayüksek kesimlerde yükseklik ve eğim konularından kaynaklanan çıplak kayalık kesimlereulaşılmaktadır. Yaban hayatı sakinleri olarak yörede yaban keçisi, vaşak sansar, su samuru,tilki, kurt ve yaban domuzu gibi hayvanlara ve kuş türü olarak ur kekliği, kınalı keklik,kartal, doğan, şahin, karga ile birlikte küçük kuş türleri de bulunmaktadır. Saha içerisindede bir tanede yaban keçisi ve ur kekliği yaban hayatı koruma sahası mevcuttur. AladağlarMilli Parkı içerisinde Demirkazık Tepesi, Yedi Göller, Hacer Ormanı, KapuzbaşıŞelaleleri ve Acısu gibi tabi kaynak değerlerine sahip ve turistlerin dikkatini çeken yerlerdebulunmaktadır.Demirkazık Tepesi: Niğde ili sınırları içerisinde kalır. Aladağlar Milli Parkıiçerisinde, Orta Toroslar içerisinde bulunan ve dağcı turistlerin tırmandığı yamaç paraşütüuçuşlarının yapıldığı en yüksek tepedir. (3756 m) aynı zamanda ülkemizin de en önemliyükseltileri arasındadır.Yedi Göller : Kayseri İli sınırlarında, Aladağlar Milli Parkı içerisindebulunur. Yedigöller mevkii 3500 m yükseklikte olup, irilik ufaklı öneme haiz 7 adet gölbulunmaktadır. Göller yağmur, kar ve buzul suları ile beslenmektedir.Hacer Ormanı: Kayseri ili sınırları içerisinde kalır. Hacer orman 2750 ha civarındaolup çanak şeklinde ve kalkerli toprak yapısına sahiptir. Karaçam (Posçamı) ağırlıklıkızılçam, köknar, sedir, titrek kavak ve ardıç gibi ağaç türleri yer almaktadır. Ayrıcaburada soğuk pınar mevkiinde turistlerin kamp yapabileceği, mola verebileceği sahamevcuttur.Kapuzbaşı Şelalesi Kayseri sınırları içerisinde kalır. Yahyalı ilçesine 80 km.Kayseri İline 190 Km. Aladağlar İlçesine 50 km. Adana İline 150 Km. ve Niğde iline 160km mesafededir. Şelalelerin rakımı 730 m dir. Burada 7 adet şelale bulunmakta ve enbüyük şelalenin irtifa akışı 86 m den olmaktadır. Debisi oldukça yüksek olup “ V ”şeklinde bir vadiye akmaktadır. Aladağlarda bulunan Yedigöller mevkiinde kar ve buzulsularıyla beslenmektedir.Kapuzbaşı Şelaleleri Yükselti itibariyle dünyada, Uganda’da bulunan VictoriaÇağlayanından (100 m) sonra ikinci sırayı almaktadır. Yaz aylarında yerli ve yabancıturistlerle günü birlik piknik yapan vatandaşların akımına uğrar.Acısu : Adana İli sınırları içerisinde kalır. Aladağlar Milli Parkının güneyindeAcıman mevkiinde, 1300 rakımda Adana İli Aladağlar ilçesine 40 km. mesafede şifalısudur. Bu suyun bazı hastalıkları iyileştirdiği ziyaretçiler tarafından söylenmektedir.Burada yazın Haziran Temmuz Ağustos aylarında 400-500 çadırı bir arada her zamangörmek mümkündür Kamp yapmaya yeterli alan mevcuttur.5.1.5. Yasal Konumu : 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 3. Maddesinedayanılarak 26.09.1995 tarih ve 22396 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 30.03.1995-6717 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Aladağlar Milli Parkı” olarak ilan edilmiştir.95

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU5.1.6. Toprak Envanteri, Toprak Tasarruf Biçimine İlişkin Bilgiler VeMülkiyeti:Toprak envanteri, tasarruf biçimi hakkında bilgi edinilememiştir.5.1.7. İnsan Nüfusu :Milli Park alanı içerisinde Yahyalı ilçesine bağlı Kapuzbaşıköyü ve Ulupınar köyleri bulunmaktadır. Nüfusları toplamı 1262’dir.1997 yılı verilerine göre yöreye yaklaşık yabancı turist sayısı 10.000 kişidir.5.1.8. Ulaşım ve Altyapı : Aladağlar Milli Parkı Kayseri ili, Yahyalı İlçesine 30km Niğde ili Çamardı ilçesine 15 Km Adana İli Aladağ ilçesine 26 Km. uzaklıktadır. MilliPark Bölgesine stabilize yollar ve patika yollarla ulaşılmaktadır. Bölgede bulunan köylerdebol miktarda kaynak suları mevcuttur. Kanalizasyon sistemi mevcut değildir.5.1.9. Fiziksel Özellikler5.1.9.1. Karasal Özellikler : Alp-Himayala kıvrım dağları kuşağı üzerindeyer alan Toros-Aladağları, Paleozoik ve özellikle Mezozoik yaşlı kayaçlardan meydanagelmiştir. 1500-2000 m kalınlık gösteren bu tortul katmanlar, kalker ve dolomit ile ofiditikserilerinden meydana gelmiştir. Bu kıvrım dağı olan Aladağlar Ortalama 3500 myüksekliğinde bindirmeli “ Naplı ” bir yapıya sahiptir.Ecemiş vadisi ile Barazama vadisi arasında yükselen Aladağlarda tabaka eğim vedalımlar genel olarak güneydoğu yönlüdür. Tabaka dalımı ve kıvrım hareketlerine bağlıolarak oluşan bindirmeler “ Naplar” da aynı yönlü olarak yataklanmıştır. Belli başlı naplarSiyah Aladağlar, Ecemiş Çukurluğu, Çukurbağ formasyonu, Beyaz Aladağlar formasyonu,Aladağ Ofiyolitik serisiİklim Durumu ;Yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlık Akdeniz havzası ileyine yazları kurak ve sıcak, kışları soğuk ve kısmen yağışlı İç Anadolu havzası arasında birsınır bölgesi üzerinde yer alan Aladağlar her iki havzanında iklim özelliklerinden izlertaşır. Yükseklik fazlalığı (Ortalama 3500m) nedeni ile kış yağışlarını kar şeklinde alanAladağlar, yaz mevsimi ise güneşlenmenin “ısınmanın” çok etkili olduğu kurak bir iklimesahiptir. Bu durum Aladağlar’ın İç Anadolu’dan çok Akdeniz ikliminin etkisinde kaldığınıgösterir.İklim ile ilgili bilgiler Tablo F.2’de verilmiştir.Tablo F.2 İklim Verileri1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 YıllıkAylık Ortalama 0 1 5 10 15 19 22 22 18 12 7 2 11Sıcaklık (C 0 )Aylık Güneşli ve Yarı 21 20 23 25 28 29 31 31 29 28 26 21 312Güneşli GünlerAylık Ortalama karla – 12 8 3 - - - - - - 1 6 29örtülü günlerEn Yüksek Karörtüsü 25 30 4 - - - - - - - 30 26 34kalınlığı (cm)Nisbi Nem 70 68 62 55 46 40 38 44 55 64 70 55Hidroloji (Su durumu) ; Aladağların kuzey, orta ve güney kesimlerinde akarsuaşındırması ve topografyası fazla etkin değildir. Jeolojik yapı ve yer şekillenmesi nedeniile akarsular pek gelişmemiştir. Aladağların batısında yer alan ECEMİŞ suyu ile dağındoğusunda görülen ve akış kazanan dereler ise yüzey ve yeraltı Karst topografyasınınürünü olan yeraltı Karst derelerinin satha çıkışları ile oluşurlar.Demirkazık köyünde çıkış yapan ve Ecemiş suyunun ana kaynağını teşkil edenkaynaklar ile Kapuzbaşı yeraltı dere çıkışları bu tür oluşumlara örnek teşkil etmektedir.Özellikle buzul ve Karstik topografyanın etkili olduğu yüksek rakımlı Çımbar, Yedigöller,Karagöl vadi tabanlarında ise göl oluşumlarına rastlanır. Hem buzkar, hem buzul, hemdeKarstik aşınma sonucu oluşmuş bulunan bu göller aynı zamanda birer “Suyutan”çanaklardır. Dış kuvvetler tarafından oluşturulan bu gölleri “Glasyokarst” şekilleri olarak96

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUtanımlamakta mümkündür. Çımbar vadisinde Dipsingöl, Yedigöller vadisinde Büyükgöl veTurasanlar bölgesinde yeralan Kara göl gibi ...Aladağlar, yeraltısu kaynakları bakımından da zengin sayılmazlar Yeraltıkaynaklarının çıkış yaptığı bu sayılı yerler genellikle yayla yerleşme yerleri olarakkullanılır.5.1.9.2. Deniz Özellikleri : Alanda Deniz Yoktur.5.1.10. Flora ve Fauna : Sıcak Akdeniz iklim bölgesinden, İç Anadolu karasaliklim bölgesine geçiş kuşağında yeralan Aladağlar Orman örtüsün bakımından çokzengindir. Yükseklik nedeni ile Aladağların büyük bir kesimi, ağaç sınırının üstündekalmaktadır. Orman örtüsüne yalnız emli vadisi ve Hacer boğazının aşağı kesimlerinderastlanır. Gerek Hacer, gerekse Emli vadilerinde yeralan bölgede Karaçam (P.Ngre)Köknar Sedir Sarıçam (Rsivester) ve meşe türü ağaçlara rastlanır. Yüksek kesimleri Alpınbitkiler kuşağı içinde kalan Aladağların, bitki türleri bakımından zengin ve ilgi çeken biryöre olduğu bilinmektedir. Yörede yaşayan yaban ve av hayvanlarının başında Dağkeçileri, vaşak, sansar, su samuru, tilki, kurt, yaban domuzu ve tavşan gibi hayvanlar ilebirlikte kuş türü olarak Altın kartal, küçük kartal ur kekliği kınalı keklik, doğan ve şahin ilebirlikte küçük kuş türleri bulunmaktadır. Düzensiz avlanma sonucu nesli azalmayabaşlayan dağ keçileri (Carpa hircus) Türkiye Milli Parklar Dairesi Başkanlığınca özelkoruma altına alınmıştır. Ayrıca yörede bulunan Altın kartalda koruma altındadır.5.1.11. Koruma Alanında Bulunan Tarihsel Ve Kültürel Değerler :Bulunmamaktadır5.1.12Alanın Kullanım Amaçları : Alan rekreasyon ve turizm amaçlıdeğerlendirilmektedir.5.1.13Mevcut sorunlar :Aladağlar Milli Parkına giriş yapan turistler giriş içinyaptıkları yerleşim birimlerine konaklama tesislerinin yapılması, kamp alanlarındaki çadıryerlerinin düzeltilmesi,Milli Park içerisinde turistlerin tracking (yürüyüş) yaptığıgüzergahtaki yolların düzeltilmesi ve tamiri, Yörenin; Turizm ile doğrudan ilgili turistlerintalebine yönelik tespitler yapılmalı ve talepler doğrultusunda eğitim ve üretim yapılmalı,Aladağlar Milli Parkı Başmühendisliği kuruluşu gerçekleşmeli araç, gereç ve personeleksikliği giderilmeli, birimler arasında ve alanda haberleşme ağı kurulmalı, AladağlarMilli Parkı’nın Milli Park Esaslarına göre özel amenajman planının yapılması milli parksınırları içerisinde kalan mera alanlarını tespiti ile köy tüzel kişiliğine ait olmayanlarınıMilli Parklar Başmühendisliğine tahsisinin yapılması ile ıslah yoluna gidilmesi , Endemiktıbbi ve aromatik bitkilerin tespiti ve korunması, Kapuzbaşı şelaleleri turistik potansiyeleağırlıklı bir yer olmasından dolayı proje yatırımlarının öncelikli yapılması Yahyalı - Şelaleve Şelale - Aladağ ilçe yollarında ulaşımın devamlılığının sağlanması,Milli park sınırlarıiçinde ağaçlandırma çalışmalarının yapılması, mevcut orman ve ağaçları koruma veiyileştirme çalışmalarının yapılması, Milli Park içerisindeki bölgelere motorlu taşıt ileulaşılması yerine mevcut patika yollar tercih edilerek trakking teşvik edilmeli. Böyleceyörede bulunan doğal yapı, flora peyzaj değerlerinin korunmasının sağlanması ve motorlutaşıtlardan kaynaklanan kirlilik etkilerinin önlenmesi,Milli park sınırları içerisindeplanlanacak olan mola kamplarında yöreye uygun konaklama yerleri, duş, Wc, içme suyuve aydınlatma gibi tesisler doğaya ve çevreye zarar vermeden inşa edilmeli,Milli Parkiçerisinde bulunan Kapuzbaşı takım şelaleleri, Yedigöller, Hacer ormanının eko turizmkullanımına sunulması, Bir an önce mastır planı yapılarak uygulamaya geçilmelidir.F.5.2. Tabiat ParklarıTabiat Parkı, bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliklerine sahip, manzara bütünlüğüiçinde halkın dinlenmesine ve eğlenmesine uygun tabiat parçalarıdır.97

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri’de Erkilet, Gesi, Tekir yaylası, Yahyalı Kapuzbaşı Şelalesi, Hisarcık, Talas(Şahinkaya) tabiat parkları vardır. Fakat bu tabiat parkları yönelik envanter çalışmalarıyapılmamıştır.F.5.3. Tabiat AnıtıKayseri’de tabiat anıtı yoktur.F.5.4. Tabiat Koruma AlanlarıTabiat koruma alanı olarak Sultansazlığı bulunmaktadır. Gerekli bilgi F.5.7’deverilmiştir.F.5.5. Özel Koruma AlanlarıKayseri’de özel çevre koruma bölgeleri yoktur.F.5.6. Orman İçi Dinlenme YerleriOrman içi dinlenme yerleri yoktur.F.5.7. Sulak AlanlarKayseri’de sulak alan olarak Sultansazlığı Sulak Alanı vardır.5.7.1.Alanın Resmi Adı : Sultansazlığı5.7.2.Coğrafi Konum : Sultansazlığı İç Anadolu Bölgesi Kayseri İli, Develi,Yahyalı ve Yeşilhisar ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. 35 0 14 ı 30”, 35 0 22 ı 00” 35 0 09 ı15”, 35 0 13 ı 40” Kuzey enlemleri ve 38 0 23 ı 30”, 38 0 23 ı 00”, 38 0 14 ı 45”, 35 0 12 ı 45” Doğuboylamları arasında bulunmakta olup, dört bir yanı dağlarla çevreli, tamamen düz kapalıbir havzadır.Kuzeyde 3916 m. Erciyes Dağı, Güneyinde 3373 m. Toros Dağları, Aladağ, Batı’da 1958m. Kartalkaya ve İncil dağları, Doğuda Develi Dağı, Akpınar Çiçekliyurt ile çevrilidir.5.7.3.Alan : Saha’nın genel alanı 17200 ha olup, 3650 ha tuzlu ekosisteminde olanYay Gölü’dür. 5200 Ha’lık alanı ise tatlı su ekosisteminde olan Sazlık alandır. Geri kalan8350 Ha’lık kısmı ise otluk alandır.5.7.3.1. Toplam Alan : Sultansazlığı genel alanı 17200 Ha.dır. Toplam drenaj alanı3190 Km 2 ’dir.5.7.3.2. Kara Yüzeyi (Km 2 ) : 1725.7.3.3. Su Yüzeyi (Km 2 ) : 1005.7.3.4. Kıyı Yüksekliği (Km) : Sultansazlığı ‘nın su seviyesi 1071 m. kotundadır.5.7.4.Alanın Açıklamalı Tanıtımı : Sultansazlığı merkezi Anadolu’da tarihi birşehir olan Kayseri’nin 70 Km. Güneyinde Develi Ovası ortasında mevsimlere göredeğişerek 8-13 bin. Ha. alanı kaplayan bir sulak sahadır. Develi-Yeşilhisar-Yahyalı üçgeniiçindedir. Kuzeyinde bölgenin en yüksek (3916 m.) volkanik dağı Erciyes bulunur. Dağıneteklerinde büyük tatlı su bataklığı teşkil eder. Büyük bir kısmı sazlarla (Pharagmitessp)kaplıdır. Yer yer kamış (Typha sp.) Kafa otu (Juncus sp) ve kındıra (Carex sp) bulunur.Açık alanlarda Nilüfer (Nymphaea alba) ve Süsen (İrik sp) görülür. Sahanın merkezinedoğru görülmeyecek kadar çok yüzen saz adacıkları vardır. Bunlar Kuvvetli rüzgarlarla yerdeğiştirerek, suyun alçalmasıyla alçalırlar. Bu tatlı su kompleksi güney ve kuzey yay gölüile ayrılır. Bu tuzlu bir göldür. Derinliği 1.5 m.yi geçmez. Civarı vejetasyonsuzdur. Kuzey-Batı köşesinde bu göle bağlı Çöl Gölü bulunur. Bu göl çok fazla tuz ihtiva eder. Derinliğibirkaç desimetreyi geçmez. Civarında bitki bulunmaz. Yazın kurur ve bir tuz tabakasıbırakır. Bu çekirdek bölgelerin etrafında Atremisia stepleri yer alır. Bunlar biotopun enönemli elemanlarıdır. Ekolojik denge açısından son derece önem arzeden Sultansazlığı sukuşları açısından da çok önemli bir konumdadır. Zira bölge kuşlarının göç yolları üzerinde98

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUolması, dolayısıyla bir çok kuşun uğrak yeri durumuna gelmiştir. Bölgeye gelen kuştürlerinin 301’in üzerinde olduğu, bunlardan 80 türün yerleşik geri kalan türlerin bir kısmıgöç esnasında bir kısmının ise yavru döneminde geldiği gözlenmiştir. Yerleşik türlergenellikle kışı da burada geçirmektedirler. Ancak kışın çok sert gittiği ve Yay Gölünün dedonduğu kışlar daha güneye kısa bir süre için gitmekte donun çözülmesi ile geridönmektedirler. Sultansazlığı 20. Yüzyılın ikinci .yarısında sürekli azalan soyu tehlikealtında olan kuşları, özellikle su kuşlarını bünyesinde bulundurması bakımından ornitolojiköneme sahiptir. Sultansazlığda göç mevsiminde bazı kuş populasyonlarının çok yüksekdeğerlere ulaşması Sultansazlığını önemli kılan özelliktir. Sultansazlığı ayrıca bir çok türiçin batı palearktik’in (Olası ve kanıtlanmış) en güney kuluçka alanı olması bakımından dabüyük önem taşımaktadır.5.7.5.Yasal Konumu : Sultansazlığı 1971 yılında Kara Avcılığı Kanununadayanılarak Tarım, Orman ve Köy İşleri Bakanlığınca “Su Kuşları Koruma ve ÜremeSahası” ; 1988 yılında “Tabiat Koruma Alanı” ve 1993 yılında da Kültür ve KorumaYüksek Kurulunca “ 1. Derece Doğal Sit Alanı “ ilan edilmiştir.Sulak ve koruma alanı olarak önemi anlaşılan Sultansazlığı 15 Mart 1994 tarih ve5434 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile uluslararası RAMSAR Sözleşmesi’nin (ÖzellikleSu Kuşları Yaşama Ortamı olarak uluslararası öneme sahip sulak alanların korunmasısözleşmesi) 2. ve 3. Maddeleri uyarınca “A sınıfı “sulak alanlar listesine alınmıştır.5.7.6.Toprak Envanteri, Toprak Tasarrufu Biçimine İlişkin Bilgiler veMülkiyetDeveli-Yeşilhisar ovasında toprak etüdü yapılan 93726 ha arazinin % 13,35’i(12512 ha) kifayetsiz, tuz alkali konsantrasyonu yüksek, geçirgenliği yetersiz olup, bororanı yüksektir. Çakıl-kayalık ve taşlıktır. Sahanın kuzey bölümü DSİ tarafındankurutulmuş olan topraklar şu anda tarım dahil hiçbir amaç için kullanılmamaktadır. Develiovasında şu anda 20.000 ha’ya ulaşan bir arazi sulanmaktadır. Bu topraklar, yüksek verimiçin son yıllarda giderek artan bir şekilde gübrelenmekte ve ilaçlanmaktadır. Develi Ovası,1000 km 2 ’ye yaklaşık alanıyla, düz ve kesintisiz topografyasıyla çarpıcı bir arazi şeklioluşturur. Topraklar ağır ve orta bünyeli alüvyal karakterde olup yer yer tuzlu ve alkaliözellik gösterirler (Genel olarak PH 7,5’in üzerindedir. )Araziler Vl. Sınıftır.Develi Ovası’nda başlıca geçim kaynağı son beş yılda yaygınlaşan modernyöntemlerle yapılan tarımdır. Pancar ve ayçiçeği gibi endüstriyel bitkilerin ve elmaüretiminin önem kazanmasıyla sulanan topraklar gerek alan, gerek yüzde oran olarak hızlaartmıştır. Nitekim bir çok köy arazisini sulama ve yapay gübre sayesinde nadasabırakmaya gerek görmemektedir. Köylerin Sultansazlığı‘ndan ekonomik açıdanyararlanmaları tarıma elverişli topraklarının genişliğiyle yakından ilgilidir. Öyle ki adambaşına ekili alanın 10 hektarın altına inmesiyle Sultansazlığı ‘nın kaynaklarına bağımlılıkbelirgin ölçüde artmaktadır. Adam başına 15 dekar sulanabilen tarım alanına sahipMusahacılı sadece kısıtlı hayvan otlatma yoluyla bu kaynağı kullanırken adam başınayaklaşık bir dekarlı tarlaya sahip Yeşilova (Eğriköy) köylerinin temel geçim kaynağı kamışkesme ve satışıdır. Sultansazlığı’nda insanların en çarpıcı etkinlikleri saz kesmeleridir. Sazkesimi, genellikle tarımdan yeterince gelir sağlayamayan köylülerce yapılmaktadır. GüneySazlığında Ovaçiftlik ve Yeşilova köylüleri haziran ayında hayvan yemi (yapıldak)biçimine kıyılardan başlamakta, yoğun kesim sonbahar ayları ve kışın su donduğundanSindelhöyük ve Çayırözü gibi kındıra biçicileri ise yapıldak ve hasırlık kındırayı sıcakAğustos-Eylül-Ekim aylarında kesmektedir. Köylüler üreme mevsimine rastlayan Mart-Haziran başı arası hiç kesim yapmamaktadırlar. Oraklı yapılan biçimde gelecek sezonunverimini etkilemeyecek ,hatta artıracak yöntemler kullanılır. Kesilen kamışlar dammalzemesi, hayvan yem, çiçekçilik malzemesi, kındıralar ise hayvan yemi ve hasır olarak99

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUdeğerlendirilmektedir. Sultansazlığı özellikle göç sezonu sırasında barındırdığı onbinlercesu kuşuyla yüzlerce avcının gözde avlağı olma özelliğine de sahiptir.Develi’de en büyük işveren, halı dokuma tezgahları sahipleridir. Yahyalı civarındaprimitif madencilik yapılmaktadır. Demir, kurşun, çinko, manganez çıkarılır. Diğeruğraşlar arasında, değirmencilik, fırıncılık, küçük, ticaret, el işleri v.s. vardır. Halkın %80’i Ziraat ve Hayvancılıkla uğraşır.5.7.7. İnsan Nüfusu : Develi Ovasında yerleşim genellikle ova kenarlarında,özellikle güneydoğu yöresinde toplanmıştır. Develi yörenin en kalabalık İlçe merkezidir.Sultansazlığı ile ilişkisi olmayan yerleşim birimleri bir kenara bırakılırsa, geriyekalanların güney ve kuzey sazlıklarının yamaçlara yakın kenarlarında kurulmuş olduklarıgörülür. Bu kuralı sadece Kayseri-Adana devlet yolu üzerinde kurulu Yeşilhisar ve geçiciolarak yazları kullanılan Yenihayat (cibik) köyü bozmaktadır. Sultansazlığının civarında13 adet köy bulunmaktadır.Çevre köylerde yaşayanlar Sultansazlığından saz kesimi vehayvancılık yoluyla kazanç sağlamaktadırlar. Sultansazlığının çevre köy ekonomilerinekatkısı turizm yoluyla daha da artırılabilir. Üstelik turizmin bir gelir kaynağı olabilmesiiçin Sultansazlığının bir bütün olarak ve doğal durumunda korunması gerekecektir, bu dakoruma için bir gerekçe oluşturacağı gibi köylülerin korumaya benimsemelerini, hattakorumaya aktif olarak katılmalarını sağlayacaktır.Sultansazlığı yakınlarında, turizm için gerekli hiç bir tesisi yoktur. Köylülerturizmin bir gelir kaynağı olabileceğini kabul etmekle birlikte, bu konuda yatırımyapmakta (Örn. Pansiyon inşa etmek) çekingen davranmaktadırlar. Ayrıca çok az birmasrafla kurulacak kamp yeride köy için gelir sağlayabilir. Bunun için köy yakınındaki biralanın düzeltilmesi, birkaç tuvalet inşa edilmesi, su ve elektrik getirilmesi ve bir kaç piknikmasası konması yeterlidir. Burada kamp yapacak turistlerden alınacak kamp ücreti köysandığı için önemli bir gelir oluşturacağı gibi, köyde üretilen çeşitli ürünlerin (yağ, süt,peynir, sebze vb.) turistlere satılması ve ziyaretçilere ücretli rehberlik yapılması da köyekonomisine katkıda bulunacaktır.Yalnız Sultansazlığına gelen turist sayısı yaklaşık olarak 2000-2500 kişi arasındadeğişmektedir.5.7.8. Ulaşım ve Alt Yapı : Sultansazlığına Ürgüp-Göreme-Ovaçiftliği veyaNiğde-Kayseri üzerinden Yeşilhisar’a gelmeden Yahyalı istikametine 8 Km mesafedeOvaçiftliğine gelinerek ulaşılır. Yahyalıya 24 Km, Yeşilhisar’a 18 Km, Develi’ye 35Kayseri’ye 85 Km, Adana’ya 250 Km, Nevşehir’e 70, Ankara’ya 405 Km uzaklıktadır.5.7.9. Fiziksel Özellikler :5.7.9.1. Kara Özellikleri : Sultansazlığı merkezi Anadolu Platosunun doğukenarında Kayseri İl sınırları içinde bulunur. Dört bir yanı yüksek dağlarla çevrili kapılı birhavzadır. Arazi tamamen düz olup % 2 meyili vardır. Kuzeyde Erciyes 3916 m. doğudaDevelidağı, Akpınar, Çiçekliyurt 2074 m, 2057 m güneyde Toros dağları Aladağ 3373 m.Elmalı 2235 ve Batıda Kartalkaya 1958 m. İncil Dağı 1759 m.dir .Develi Ovası en eski jeolojik formasyon olan devondur. Yahyalının güneyinde ortadevona ait (370-410 milyon sene) mercan faunası bulunmuştur. Develi’nin güneyindebulunan Kırşehir masifi prekambriyumda meydana gelmiş esas dağlarıdır. Develihavzasının kuzeybatı ve doğusunda neogene ait tüfler bulunur. Acı göl yakınlarındakiErciyes’e ait Nemrut Dağı yakın zamanlara kadar aktif olan bir volkandır. Göl sahasıoluşumu Miyosen devrinde başlamış pleistıson ve holosen devirlerinde erozyonmalzemeleri ile dolmaya, tabakalar teşekkül etmeye başlamıştır. Bu tabakalar kireçtaşı,Bazalt, Andezit ve Tüfden oluşmuştur.Topraklar ağır ve orta bünyeli alüvyal karakterde olup yer yer tuzlu ve alkali özellikgösterirler. Sultansazlığında ve çevresinde Paleozoik, Mesozoik, Tersiyer ve Kuaternerdevirlerine ait oluşumlar mevcuttur. Kuzeyde ve doğuda yaygın bir biçimde volkanik tüf100

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUve andezit batıda neogen’e ait tüf, kalker ve serpantik kayaçları, güneyde Devonienmetamorfik mermer ve nikaşist en sık görülen jeolojik formasyonlardır. Ovanın tabanınıise kuaterner alüvyon kaplamaktadır.Develi Ovası ve çevresi buharlaşma ve yağış değerleri aşağıda gösterilmiştir.Sultansazlığı ovanın en alçak yöresine devamlı göl aynası bulunan Yay Gölü ile zamanzaman çoğu kuruyan güney ve kuzey sazlıklardan oluşmaktadır. En yüksek seviyelerineulaştıkları Mayıs sonu Haziran başında sazlıkların fazla suları Yay Gölü’ne akarakbirleştiklerinde bu üç sulak saha yaklaşık 10 bin hektarlık bir alanı kapsamaktadırlar.Ortalama 2000 Hektarlık genişliğindeki kuzey sazlığını besleyen soysallı pınarları, öncedöküldükleri yerin hemen yakınında tatlı sulu, berrak gölcükler oluştururlar. Bu gölcüklerCyprinidiae türlerini de içeren bir faunaya sahiptirler. Örtülü akarda denilen güneysazlığının 3000 Hektara yayılmış tatlı ve az tuzlu bataklık ve sazlıkları ise Yahyalı veDündarlı derelerinde beslenmektedir. Suların nitelikleri benzer olduğundan gerek kuzeygerekse güney sazlıkları bitki örtüsü ve fauna açısından ortak özellikler gösterirler. Güneysazlığında yapılan ölçümlere göre pH 7.2 8.5, elektriksel iletkenlik maksimum 880-950mikro/cm, kalsiyum sertliği 40-110 miligram/litre, magnezyum sertliği 35-90 mg/lt,çözülmüş oksijen 3.3-16 mg/lt, silika minimum 15/20 mg/lt, amonyak-azot maksimum 0.7-0.9 mg/lt, NO2-N 0-0.008 mg/lt. değerlerini almaktadır. Bu değerler sazlıkların alkali, sert,değişken azot ve oksijene sahip tipik step sulak sahası karakterinde olduğunugöstermektedir. Suyun nitelikleri ve sığlığı (Ortalama 0.2-0.5 metre) saz ve benzeribitkilerin yetişmesi için optimum şartları yarattığından geniş bölgeler, bazı yerlerde yüzenadalar halinde, bu tipte vejetasyonla örtülüdürler. Sel düzlükleri, mevsimsel suyükselmesiyle yaklaşık 3-6 ay su altında kalan ve bitki örtüsü boyu 40 cm.yi geçmeyenkesimlerdir. Suyun kalış süresine göre su altı bitkileri (Ceratophyllum, Chara,Potamogeton, Ronunculus, Rumex) ile kapalı olan düzlükler yüksek prodüktivitelerinedeniyle zengin canlı toplulukları barındırırlar ve su akışlarının başlıca beslenmehabitatlarıdır. Güney Sazlığı’nın güney ve doğu kıyılarında yaygın olarak diğer kıyılarındave kuzey sazlığında lokal olarak bulunur. Sazlık, suyun hemen hemen hiç çekilmediği,boyları 1.5-4.0 m arasında değişen bitki örtüsüne sahip kesimlerdir. Kuzey ve Güneysazlıklarının geniş kısmını kapsayan bu vejetasyonun tipik üyesi kamıştır. (Phragmitescommunis) Kamış, göl tabanında büyüdüğü gibi yüzen adalar şeklinde de görülmektedir.Saz adalarının oluşumunun temelinde rizomlardaki hava bölmelerinin birbirine bağlı köksistemlerini su yüzüne çıkmaya zorlaması yatmaktadır. Özellikle derin sularda görülen buolay sonucuna bazen bir kaç hektarı bulan adalarda kamışlar yüzer durumdabüyümektedirler. Köklerin büyüme ortamında su, oksijen ve organik madde açısındanelverişli koşulların bulunması saz adalarının biomas üretiminde çok yüksek değerlere (30ton/ha) ulaşmasına olanak vermektedir. Göl yağmur suları, dereler ve yeraltı suları ilebeslenir. Yay Gölü’nün tuzluluk oranı 12 mg/lt. Çöl Gölü’nün tuzluluk oranı 80 mg/lt’dir.İlkbaharda en yüksek su seviyesinde suyun pH derecesi 6.8-7.0 kıyı bölgelerinde tuzunfazla olması sebebiyle 8.0’in üstüne çıkar Çöl Gölü’nün pH’si 8.3’tür. Develi havzasındaAnadolu platosunun tipik kara iklimi vardır. Yazlar kurak ve sıcak, kışlar soğuk, gecegündüz,yaz kış ısı farkı yüksektir. En sıcak aylar Temmuz-Ağustos (34,2-35,5 C) ensoğuk aylar Ocak Şubat (-15-18,3 C) Kayseri Meteoroloji istasyonu en soğuk -35,5 Cölçmüştür. Yıllık ortalama yağış 363 mm.dir. Yağışların % 74’ü Aralık-Mayıs arasındakialtı ayda yağmaktadır.Sultansazlığına yaşam veren su kaynakları şunlardır :Soysallı Pınarı, Karaboğa Pınarı, Hacıbeyli Çağı, Yahyalı Çayı.5.7.9.2. Deniz Özellikleri : Yoktur .101

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU5.7.10. Flora ve Fauna :Sultansazlığında mevcut olan bitki ( Flora ) toplulukları şunlardır;Nymphaeceae (Nilüfergiller)Euphorbiaceae (Sütleğengiller)Ranunculaceae (Düğünçiçeğigiller) Moraceae (Dutgiller)Rubiaceae (Kökboyagiller)Cruciferae (Turpgiller)Resedaceae (Sevgiçiçeğigiller)Caryophyllaceae (Karanfilgiller)Polygonaceae (Karanfilgiller)Chenopodiaceae (Ispanakgiller)Tamariceceae (Ilgıngiller)Droseraceae (Etyiyengiller)Malvoceae (Ebegümecigiller)Zygophyllaceae (Yabankimyonugil.)Leguminosae (Baklagiller)Rosaceae (Gülgiller)Lythraceae (Kınagiller)Cruciferae (Turpgiller)Resedaceae (Sevgiçiçeğigiller)Caryophyllaceae (Karanfilgiller)Polygonaceae (Karanfilgiller)Chenopodiacea (Ispanakgiller)Tamariceceae (Ilgıngiller)Droseraceae (Etyiyengiller)Malvoceae (Ebegümecigiller)Zygophyllaceae (Yabankimyonugil.)Leguminosae (Baklagiller)Rosaceae (Gülgiller)Lythraceae (Kınagiller)Papaveracae (Gelincikler)Compositae (Bileşikgiller)Lenthibulariaceae (Susapıgiller)Primulaceae (Çuhaçiçeğigiller)Gentianaceae (Kızıl kantarongiller)Cuscutaceae (Küskütgiller)Boraginaceae (Hodangiller)Solanaceae (Patlıcangiller)Scrophulariacea (Aslanağızgiller)Labiatae (Ballıbabagiller)Plumbaginaceae (Dişotgiller)Lauraceae (Defnegiller)Lauraceae (Defnegiller)AristohochiaceaeEuphorbiaceae (Sütleğengiller)Moraceae (Dutgiller)Rubiaceae (Kökboyagiller)Cruciferae (Turpgiller)Resedaceae (Sevgiçiçeğigiller)Caryophyllaceae (Karanfilgiller)Polygonaceae (Karanfilgiller)Chenopodiacea (Ispanakgiller)Tamariceceae (Ilgıngiller)Droseraceae (Etyiyengiller)Malvaceae (Ebegümecigiller)Zygophyllaceae (Yabankimyonugiller) Leguminosae (Baklagiller)Rosaceae (Gülgiller)Lythraceae (Kınagiller)Onograceae (Küpeçiçeğigiller)Umbelliferae (Maydanoz)Valerianaceae (Kediotgiller)Alismataceae (suotugiller)Sultansazlığı ; Bacillariophyceae, CharophyceaeDinophtceaeEuglenoghyceaeRhodophyceaeolmak üzere 50 türden fazla alg mevcuttur.Sultansazlığında Tabiatı Koruma Alanı ve Yakın Çevresinde bulunan Memelihayvan ( Fauna) türleri ;Latince Adı Türkçe Adı ERL(IUCN) BERNINSECTIVORA BÖCEKYİYENLERERINACEIDAE KİRPİLERErinaceus europeaus Kirpi - Ek-IIISORICIDAESİVRİ FARELERSuncus etruscus Etrüsk sivri faresi - Ek-IIINeomys anomalus Bataklık sivri faresi - Ek-IIICrocidura russula Sivri fare - Ek-IIILAGOMORPHA TAVŞANLARLEPORIDAETAVŞANLARLepus capensis Yabani Tavşan - Ek-III102

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORURODENTIAKEMİRİCİLERSCIURIDAESİNCAPGİLLERSciurus v.vulgaris Kırmızı sincap - Ek-IIICRICETIDAESUSIÇANLARIMesocricetus brandti Dağ sıçanı - -Cricetulus migratorius Cüce avurtlak LR/nt -Arvicola terrestris Su sıçanı - -Microtus arvalis Tarla faresi - -Meriones tristrami Koşar fare/Türkiye Çöl sıçanı - -SPALACIDAE KÖRFARELERSpalax leucodon Kör Fare Vu -MURIDAEESKİ DÜNYA FARE VE SIÇANLARIApodemus sylvaticus Orman Faresi - -CARNIVORA ETÇİLLER, YIRTICILARCANIDAEKÖPEKGİLLERCanis lapus Kurt - Ek-IIVulpes vulpes Tilki - -MUSTELIDAE SARSARGİLLERVormela pere gusna Alaca Kokarca Vu A1 cd Ek-IIMustela nivalis Gelincik - Ek-IIIARTIODACTYLA ÇİFT TIRNAKLILARSUIDAEESKİ DÜNYA DOMUZLARISus scrofa scrofa Yabani Domuz - -AVES (KUŞLARI) TÜRKÇE ADI STATÜTachybaptus ruficollis Küçük Batağan Y,KZPodiceps cristatus Bahri Y,KZPodiceps griseigena Kızılboyunlu Batağan YZ,KZPodiceps auritus Kulaklı Batağan KZPodiceps nigricollis Karaboyunlu Batağan Y,KZPhalacrocorax carbo Karabatak Y,KZPhalacrocorax pygmaeus Küçük Karabatak Y,KZPhalacrocorax aristotelis Tepeli Karabatak ?YPelecanus onocrotalus Ak Pelikan YZ,KZ,TBotaurus stellaris Balaban Y,KZIxobrychus minutus Küçük Balaban YZ,TNyctyorax nyctrycorax Gece Balıkçılı YZ,TArdeola ralloides Alaca Balıkçıl YZ,TBubulcus İbisÖküz BalıkçılıEgretta garzetta Küçük Akbalıkçıl YZ,KZEgretta Alba Büyük Akbalıkçıl Y,KZArdea cinerea Gri Balıkçıl Y,KZArdea purpurea Erguvani Balıkçıl YZ,TCiconia ciconia Leylek Y,YZ,TCiconia nigra Kara Leylek YZ,T,KZPlegadis falcinellus Çeltikçi YZ,TPlatalea leucorodia Kaşıkçı YZ;KZPhoenicopterus ruber Flamingo Y,KZ103

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUCygnus olor Kuğu Y,KZCygnus columbianus Küçük Kuğu KZAnser brachyrhynchusGillikAnser albifrrons Küçük Tarla Kazı KZ,TAnser anser Sakarca Y,KZAnser fabalis Tarla Kazı KZBranta bernicla Yosun Kazı vBranta ruficolis Sibirya Kazı KZTadorna ferruginea Angut YTadorna tadorna Suna Y,KzAnas penelope Fiu KZ,sAnas strepera Boz Ördek Y,KZAnas crecca Çamurcun Y,KZAnas platyrhynchos Yeşilbaş Y,KZAnas acuta Kılkuyruk Y,KZ,TAnas querquedula Çıkrıkçın YZ,T,KZAnas clypeata Kaşıkgaga Y, KZ,TMarmaronetta angustriostrisYağ ördeğiNetta rufina Macar Ördeği Y,KZAythya ferina Elmabaş Pakta Y,KZAythya nyroca Pasbaş Pakta YZ,KZ,TAythya feligula Tepeli pakta Y,KZAythya marila Karabaş Pakta KZMergus albellusSütlabiMergus migrans Büyük Tarakdiş YZ,KZPernis apivorusArı şahiniOxyura leucocephala Dik kuyruk Y,KZMilvus migrans Kara Çaylak YZ,T,KZNeophron percnopterus Küçük Akbaba YZ,TCircaetus gallicus Yılan Kartalı YZ;THaliaetus albicilla Akkuyruklu Kartal Y,KZCircus aerugunosus Saz Delicesi Y,T,KZCircus cyaneus Gökçe Delicesi YZ,KZCircus macrourosStep DelicesiCircus pygarus Çayır Delicesi YZ,TAccipiter gentilies Büyük Atmaca Y,TAccipiter nisusKüçük AtmacaButeo buteo Şahin Y,T,KZButeo rufinus Kızıl Şahin YButeo lagopus Paçalı Şahin KZ,TAquila pomarina Küçük Orman Kartalı YZ,TAquila clanga Büyük Orman Kartalı KZ,TAquila rapaxYırtıcı KartalAquila heliaca Şah Kartal Y,KZ,TAquila chrysaetos Kaya Kartalı YHieraaetus pennatus Küçük Kartal YZ,TPandion heliaetus Balık Kartalı YZ,TFalko tinnunculus Kerkenez Y,KZFalko naumanni Küçük Kerkenez YZ,KZFalco vespertinusKırmızı Ayaklı Kerkenez104

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUFalco columbarius Boz Doğan KZ,TFalco subbuteo Delice Doğan YZ,TFalco biarmicusBıyıklı DoğanFalco cherrug Ulu Doğan Y,TFalco peregrinus Gök Doğan Y,KZAlectoris chuckarKınalı KeklikPerdix perdixÇilCoturnix coturnix Bıldırcın YZ,T,KZRallus aguaticus Su Tavuğu Y,KZPorzana porzanaBenekli Su TavuğuPorzana parva Küçük Su Tavuğu YZ,TCrex crexBıldırcın KılavuzuGallinula chlorpus Saz Tavuğu Y,T,KZPorphyrio porphyrioSaz HorozuFulica atra Sakarmeke Y,KZGrus grus Turna Y,YZ,TTetrax TetraxMezgeldekOtis tarda Büyük Toy Y,KZHaematopuz ostralegus İstiridye Kuşu Y,KZHimantopuz himantopuz Uzunbacak YZ,KZRecurvirostra avosetta Kılıçgaga-Avoset Kuşu YBurhinus oed icnemusKocagözGlareola pratincola Bataklık Kırlangıcı YZ,TGlareola nordmanniSiyah kanatlı Bataklık KırlangıcıCharadrius dubius Küçük Halkalı Cılıbıt YZ,KZCharadrius hiaticula Halkalı Yağmurcun-Halkalı Cılıbıt T,KZCharadrius alexandrinus Akça Cılıbıt Y,YZ,TCharadrius leshenaultieiBüyük YağmurcunCharadrius morinellusDamgalı YağmurcunPluvialis apricariaAltın YağmurcunHoplepterus spuatarolaGümüşi YağmurcunVanellus spinosus Mahzumlu Kız Kuşu) SChettusia gregariaStep YağmurcunuVanellus vanellus Kız Kuşu Y,KZCalidris albaÇakıl KuşuCalidri minuta Küçük Kum Kuşu KZ,TCalidris temmincki Sarıbacaklı Kum Kuşu TCalidris ferrugineaKırmızı Kum KuşuCalidris alpina Karın karınlı Kum Kuşu KZ,TLimicola falcinellus Sürmeli Kum Kuşu TPhliomachus pugnax Dövüşken Kuş KZ,TGallinago gallinago Su Çulluğu KZ,TScolopax rusticola Çulluk KZ,TLimosa limosa Çamur çulluğu KZ,TLimosa lapponica Kıyı Çamur çulluğu KZ,TNumenius phaeopsYağmur Kervan ÇulluğuNumenius arguata Kervan Çulluğu KZ,TTringa erythropuz Kara Kızılbacak KZ,TTringa totanus Kızılbacak YZ,KZ,TTringa stagnatilis Bataklık Düdükçünü T105

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTringa nebularia Yeşil bacak KZ,TTringa ochropus Yeşil düdükçün YZ,KZ,TTringa glareola Orman Düdükçünü YZ,KZ,TActitis hypoleuca Dere Düdükçünü YZ,KZ,TArenaria interpres Taş Çeviren T,KZPhalaropus lobatusKırmızı Boyunlu Kum KuşuLarus melanocephalus Akdeniz martısı YZ,T,KZLarus minutus Küçük Martısı KZ,TLarus fuscus Karasırtlı Martı T,KZLarus genei İnce gagalı Martı YZ,T,KZLarus ridinbundus Karabaş Martı Y,KZLarus argentatusBüyük Gümüşi MartıLarus albifrons Sarı ayaklı Martı Y,KZSterna nilotica Gülen Sumru YZ,TSterna hirundo Sumru YZ,TSterna sandviensisTaneli Deniz KırlangıcıSterna albifrons Akalınlı Sumru YZ,TChlydonaias hybridus Bıyıklı Sumru YZ,T,KZChlydonias niger Kara Sumru YZ,TChlydonias leucoptera Ak kanatlı Sumru YZ,TPterocles orientalis Bağırtlak-Step Tavuğu YColumbo livia Kaya Güvercini YColumbo oenas Gökçe Güvercin Y,T,KZColumbo palumbus Tahtalı Y,KZ,TSteptopelia turtur Üveyik YZ,TStereptopelia docaocto Kumru YClamator glandariusTepeli GugukCuculus canorus Guguk YZ,TOtus scops İshak Kuşu-Cüce Baykuş YZ,KZBubo bubo Puhu YAthene noctua Kukumav YStrix alcuoAlaca BaykuşAsio otusKulaklı Orman BaykuşuAsio flammeusBataklık BaykuşuCaprimulgus europaeus Çoban aldatan YZ,T,KZApus apus Ebabil YZ,TApus melba Akkaranlı Ebabil YZ,TAlcedo atthis Yalıçapkını Y,KZ,TMerops apiaster Arı Kuşu YZ,TCoracias garrulus Gök Kuzgun YZ,TUpupa epops Çavuşkuşu-İbibik YZ,T,KZJynx torguillaDöner BoyunDendrocopus syriacus Suriye AğaçkakanıDendrocopos medius Ortanca Ağaçkakan YMelanocorypha calandra Boğmaklı Toygar YMelanocorypha bimaculata Küçük Boğmaklı Toygar SCalandrella brachydactyla Bozkır Toygarı YZ,TCalandrella rufenscens Çorak toygarı Y,SLullula arborea Orman Toygarı YGalerida cristata Tepeli Toygar Y106

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAlauda arvensis Tarla Kuşu YEremophila alpestris Kulaklı Toygar YRiparia riparia Kum Kırlangıcı YZ,THirundu rustica Kır Kırlangıcı YZ,TDelichon urbica Ev Kırlangıcı YZ,TPthnoprogne rupestrisKır KırlangıcıAnthus campestrisKır incir kuşuAnthus triviaalis Ağaç incir kuşu YZ,TAnthus pratensis Çayır incir kuşu YZ,KZ,TAnthus cervinus Kızıl Gerdanlı İncir Kuşu T,KZAnthus spinoletta Dağ İncir kuşu Y,KZMotacilla flava Sarı kuyruk sallayan YZ,TMotacilla cinerea Dağ kuyruk sallayanı Y,T,KZMotacilla alba Ak kuyruk sallayan Y,T,KZPrunella ocularis Dağ Bülbülü YTrogludytes trogludytes Çıt KuşuPrunella modularisÇıt serçesiCorcutrichas galactotes Yelpaze kuyruklu bülbülEritbacus rubecula Nar bülbülü-Kızıl Gerdan Y,KZ,TLuscinia lusciniaÇalı bülbülüLuscinia megarhynchos Bülbül YZ,TLuscinia svecica Buğdaycıl bülbül YZ,T,KZIrania gutturalisİran bülbülüPhoenicurus ochruros Kara Kızılkuyruk YZ,KZ,TPhoenicuros phoenicuros Bahçe Kızılkuyruğu YZ,TSaxicola ruberta Çayır taş kuşu YZ,TSaxicola torguataTaş kuşuOenanthe oenanthe Kuyrukkakan YZ,TOenanthe hispanicaKara kulaklı taşöpenOenanthe isabellina Boz Kuyrukkakan YZ,TOenanthe finschiiKarabaşlı kuyrukkakan)Monticola saaxatilisTaş kızılTurdus merula Karatavuk Y,KZTurdus plaris Tarla Ardıç kuşu T,KZTurdus viscivorus Ökse Otu Ardıcı Y,KZ,TTurdus torquatus Boğmaklı Ardıç YZ,KZ,TCettia cetti Kamış Bülbülü YLocustella fluviatilisIrmak ötleğeniLocustella luscinoides Bataklık Kamışçını YZ,TAcrocephalus melanopogon Bıyıklı Kamışçını YZ,KZ,TAcrocephalus schoenobaenus Kındıra Kamışçını YZ,TAcrocephalus palustris Çalı Kamışçını YZ,TAcrocephalus scirpaceus Saz Bülbülü YZ,TAcrocephalus arundinaceus Büyük Kamışçın YZ,TAcrocephalus paludicola Sarı Kamışçın vHippolais olivetorumZeytin ardıcıHippolais pallidaBeyaz ardıçHippolais icterina Sarı Mukallit YZ,TSylvia currucaÇit ötleğeniSylvia communis Ak Gerdanlı ötleğen YZ,T107

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSylvia borinBahçe ötleğeniSylvia atricapilla Karabaşlı ötleğen YZ,T,KZPhlloscopus bonelliDağ söğüt ötleğeniPhyllocopus sibilatrix Orman Söğüt Bülbülü TPhyllocopus collybita Tiz sesli söğüt bülbülü-Çıvgın YZ,T,KZPhyllocopus trochilus Söğüt Bülbülü TRegulus regulusÇalıkuşuMuscicapa striata Benekli sinekkapan YZ,TFicedula albicollisKolyeli sinekkapanFicedula hypoleucaKara sinekkapanPanurus biarmicus Bıyıklı baştankara YAegithalos caudatus Uzun Kuyruklu BaştankaraParus caeruleusMavi BaştankaraParus majör Büyük Baştankara YParus lugubris Akyanaklı Baştankara YSitta neumayer Kaya sıvacı Kuşu YSitta krueperi Anadolu Sıvacısı YRemiz pendullinusÇulha KuşuOriolus oriolus Sarı Asma YZ,TLanius collurio Kızıl sırtlı Örümcek Kuşu YZ,TLanius minor Kara Alınlı Örümcek Kuşu YZ,TLanius excubitor Büyük Örümcekkuşu KZLanius nubicusMaskeli ÖrümcekkuşuLanius senatorDokuz boğanPica pica Saksağan YPyrrhocorax pyrrhocorax Sarı gagalı Karga YCorvus monedula Küçük Karga YCorvus frugilegus Tohum –Ekin Kargası YCorvus corone pallescens Leş kargası YCorvus corax Kuzgun YSturnus vulgaris Sığırcık Y,KZPetronia petronia Kaya serçesi YPasser domesticus Ev Serçesi YPasser montanus Dağ ve Ağaç serçesi YPasser moabiticus Küçük serçe yzPasser hispaniolensis Söğüt Serçesi YZ,T,KZMontifringilla nivalis Kar serçesi YFringilla coelebs İspinoz Y,KZSerinus serinus Kanarya YCarduelis chloris Florya YCarduelis carduelis Saka YCarduelis spinus Karabaşlı iskete Y,KZCarduelis cannabina Keten Kuşu YCarduelis flavirostris Sarı gagalı keten kuşuCarduelis flammea Kuzey Keten Kuşu vRhodopechys sanguinea Alamecek YRhodospiza obsoleta Boz Alamecek YCapodacus erythrinus Çütre-Karmen Şakrak Kuşu YZ,TEmberiza citrinella Sarı Kiraz Kuşu YZ,KZEmberiza hortulana Kiraz Kuşu108

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUEmberiza schoeniclus Bataklık Kiraz Kuşu Y,KZ,TEmberiza leucocephaloa Akbaşlı Kirazkuşu vEmberiza cia Kaya Kirazkuşu YEmberiza melanocephala Karabaşlı Kirazkuşu YZ,TMiliara calandra Tarla Kiraz Kuşu YSultan Sazlığı Tabiatı Koruma Alanı ve Yakın Çevresinde Varolduğu Belirlene Sürüngen TürleriLatince Adı Türkçe Adı ERL BernCHELONIKAPLUMBAĞALARTESTUDINIDAEKARA KAPLUMBAĞALARTestudo graeca Adi Tosbağa Vu A1cd App-IIEmys orbicularis Benekli Su Kaplumbağası Lr/nt Ek-IISQUAMATA YILANLAR VEKERTENKELEAGAMIDAEKELERLERLaudokia stellio Dikenli keler - Ek-IIAgama ruderata Bozkır keleri - Ek-IIILACERTIDEAGERÇEKKERTENKELELEROhhisops elegans Tarla Kertenkelesi - Ek-IILacerta parva Cüce Kertenkele - Ek-IILacerta cappadocica Kayseri Kertenkelesi - Ek-IIICOLUBRIDAEColuber caspius Ok Yılanı - Ek-IIINatrix n.persa Küpeli Suyılanı - Ek-IIINatrix t. tesellata Su Yılanı - Ek-IISultan sazlığında Teşhis Edilen Balık TürleriLatinceSınıf : OSTEİCHTYESFamilya: CyprinodontidaeAfanius fasciatusFamilya : PoecilidaeGambusia affinisFamilya : CyprinidaeLeucis cephalusFamilya : CobitidaeOrthrias angoareCobitus turcicaDişli SazancıkSivrisinek BalığıTatlısu KefalıÇöpçü BalığıTaşyiyen BalığıTürkçeSultansazlığı Tabiatı Koruma Alanı ve Yakın Çevresinde Varolduğu Belirlenen İkiyaşamlı TürlerLatince Adı Türkçe Adı ERL(IUCN) BernURODELAKUYRUKLU İKİYAŞAMLILARANURAKUYRUKSUZ İKİ YAŞAMLILARBUFONIDEAKARAKURBAĞALARIBufo viridis Gece Kurbağası - Ek-IIRana ridibunda Ova/Su Kurbağası - Ek-IIIHyla arborea European Common Tree Frog LR/nt Ek-II109

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSultan Sazlığı’nda Teşhis Edilmiş Olan Zooplakton TürleriZOOPLANKTON TÜRLERİZOOPLANKTON TÜRLERİŞube : ArthropodaFamilya:BosminidaeAltşube : CrustaceaBosmina longirostrisTakım : CladoceraFamilya : ChydoridaeFamilya: DaphniideaPleuroxus aduncusCeriodaphnia sp.Alonella excisaSemicephalus vetulusAlonella exiguaScapholeberis kingiiAlona rectangularSınıf : CopepodaFilum : RotiferaTakım : CalanoidaFamilya : BrachionidaeFamilya : DiaptomidaeBrachoionus angularisAcanthodiaptomus denticornisBrachoionus calyciflorusArctodiaptomus burduricusBrachoionus quadridentatusEudiaptomus drieschiBrachoionus urceolarisFamilya : LecanidaeAnuraeopsis fissaLecane lunaKeratella quadrataLecane lunarisFamilya : FilinidaeLecane lamellataFilinia spp.Familya : SynchaetidaeHexarthra fennicaPolyarthra vulgarisPolyarthra dolichopteraSynchaeta pectinataDeveli ovasında 301 kuş türü belirlenmiştir. 80’i kuluçkaya yatar, 50 türü emniyetbulursa yumurtlar, 18’i belki ürer. Geri kalan 173 türün 87’si göç için veya kışlama içinburadadır. Son 66 tür ise fevkalade hallerde görülür.Kuş Populasyon bütün yıla eşit olarak dağılmaz, daha ziyade ilkbahar ve sonbaharayları üzerine toplanmıştır. Şubat, Temmuz ve Ağustosta en düşük seviyededir.Kesif sazlarla kaplı, besin bakımından oldukça zengin tatlı sulu küçük göller sukuşlarının yemlenmesi ve barınmaları için ideal bir alandır. Tatlı su göllerinde kurbağa vesemender larvaları ve küçük balıklar (Phoxinellus sp, Aphanius sp) bol miktardamevcuttur. Buralarda sazlar boylu ve sıktır, Pelikanlar, Karabataklar, su tavukları, ördekler,kazlar, balıkçılar, kasıkçı kuşları yuva yapacak yer ve malzemeyi kolayca bulurlar.Tuzlu su yaşama ortamı olan Yay Gölü ise Flamingoların, Martıların, Kılıçgagaların ve bazı çullukların kuluçka alanıdır. Yaşama ortamının geçiş bölgesindekiotluklarda yağmurcunlar, turnalar ve pelikanlar kuluçka yapar.Sultansazlığı mevcut olan diğer bitki toplulukları şunlardır .ACANTHACEAE : Acantholimon sp.ALISMATACEAE ; Alisma plankago-aguatica L.AMARANTHACEAE ;Amaranthus retrofleus L.Amaranthus albus L.Amaranthus patulus Bert.110

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAPIACEAE ;Buplerum cappadocicumErynginum campestre L. var. Virens Link.Echinophora tournefortii Jaub.& Spach Echinophora tenuifolia L.sbsp. sibthorpianaBerula erecta(Huds.) Covilla Anethum graveolens L.Torillis arvensis (Huds.) Link subsp. Arvensis Turgenia latifolia(L.) Hoffm.Daucus carota L. Subsp.sativus (Hoffm.)Arc. Daucus carota L.subsp. carotaASCLEPIADACEAE; Cynanchum Acunum L.subsp.acutumASTERACEAE ;Achillea wilhemsii C.Koch Anthemis fimbriata Boiss(Endemik)Centaurea ibericaCirsium arvense (L.) sbsp. VestitumInula aucheranaPulicaria vulgarisScorzonera elata Boiss Scorzonera hieracifolia Hayek(Endemik)Tripleurospermum parviflorum Helianthus annuus L.Bidens tripartita L. Xanthium spinosum L.Inula oculus-christi L.Pulicaria dysent(L.) Bernh.Senecia vernalis Waldst & KitAnthemis tinctoria L. Var.tinctoriaAlchilla sieana StapfAlchillea wilhemsii C. KochTanecetum corymbosum (l.) Schulz Bib. Subsp. Corymbosum.Tripleusroppermum parviflorum (Willd.) PobetArtemisia herba-alba AssoCousinia birandiana Hub.Mor.Arctium minus (Hill) Bern. subsp. pubens (Babington) ArenesOnopordum davisii Rech.fil. Onopordum acanthium L.Cichorium intybus L.Acroptilon repens (L.) DCCircium alatum (Gmelin) Bobrov subsp. AlatumCentaurea pterocaula Trautv. Centaurea solstitialis L. Subsp. SolstitialisCentaurea iberrica Trev.Ex. Sprengel Centaurea triumfettii All.Centaurea depressa Bieb. Xeranthemum annuum L.Echinonps ritro L.Scorzenera cana(C.A.MEYER) foffm.var.canaScorzenera parviflora Jacq. Tragopogon coloratus C.A.MeyerLeantodan asperrimus (Willd.) J.Ball Lactuca serriola L.Lactuca sativa LLactuca salignaTraxacum buttleri van Soest. Taraxacum farinosum Hausskn.& BornmCepis sancta (1.) BabcockBORANGINACEAE ;Beliotropium dolosumOnosma halophilum Boiss. & Heldr.(Endemik)Heliotropium dolosum De Not. Heliotropium ellipticum LedepAsperugo procumbens L.Lappula barbata (Bieb)Lappula patula (Lehem.)Aschers ex. GünkeLappula spinocarpa (Forsskal) Aschers ex. KuntzeBuglossoides arvensis (L.) Johnston Echium italicum L.Moltkia coerulea (Willd.) Lehm. Paracaryum cappadocicum Boiss.& BalOnosma bornmuelleri Hausskn Onosma aucheranum DC.Anchusa leptophylla Roemer& Sckhultes subsp. LeptophyllaAnchusa undulata L.undulata L.subsp. hybrida (Ten) CoutinhoNonea caspica (Willd.) C.Don Alkanna orientalis(L.) Boiss.var.orientalisAlkanna pseudontinctoria Hausskn.111

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUBRASSICACEAE ;Arabidopsis parvulaHymenolobus procumbensLepidium caespitosom (Endemik) Lepidium cartilağneum sbsp, crassifolumLepidium latifoliumLepidium perfoliatumRapistrum rugosumRorippa sylvestreBrassica elongata Ehrh. Raphanus raphanistrum L.Raphanus sativus L.Crambe orientalis L. Var.orientalisRapistrum rugosum (L.) All.Conringia orientalis(L.) AndrzConringia planisiliqua Fisch. & Mey. Cardaria draba(L.) Desv.ssubsp.chalepensisIsatıs glauca Aucher ex Boiss.subsp.glaucaItatis glauca Aucher ex Boiss.subsp.galatica YıldırımlıAethionnema arabicum(L.) Andrz.Ex.DC. Capsella bursa-pastoris(L.)MedikBoreava orientalis Jaub.& Spanch Alyssum dasycarpum Steph.Ex.Willd.Alyssum linifolium Steph.Ex.Willd.var.linifoliumAlyssum desertorum Steph.var. desertorumNasturtium officinale R.Br.Chorispora tenella (Pall.) DC.Malcolmia africana(L.) R.Br Erysimum leucanthemum(Steph) Fedtsch.Sisymrium altissumum L. Sisymrium loeselii L.Descurainia sophia(L.) Webb ex PrantlBUTOMACEAE ; Butomus umbellatus L.CARYOPHYLLACEAE ;Dianthus cyri Fisch.& Mey.Spergularia media (L.) Persl.Minuartia urumiensis (Bornm.)Bornm. Cerastium chlorifolium Fisch.& MeyHolosteum umbellatum L.var.umbellatum Gypsophila perfoliata L.Gypsophila pilosa HudsonSilene spergulifolia (desf.) BiebVaccaria pyramidata Medik. var. grandiflora (Fisch.Ex DC) CullenSilene vulgaris (Moench) Garcke var. vulgaris Silene rhynhocarpa Boiss.Silene aegyptiaca (L.) fill subsp.ruderalis Coode & CullenCHENOPODIACEAE ;Beta trigyna Waldst.& Kit Chenopodium botrys L.Chenopodium album subsp album var.microphyllum (Boenn.) AellenChenopodium ficifolium Sm.Atriplex nitens SchkahrAtriplex laevis C.A. MeyerAtriplex tatarica L.var. tataricaHalimione portulacoides (L.) Aellen Halimione verrucifera (Bieb.) AellenKrascheninnikovia ceratoides (l.) Güldest. Panderia pilosa Fich. & Mey.Camphorosma monspeliaca L.subsp.monspeliacaKochia scoparia(L.) SchradHalocnemum strobilaceum(Pall.) Bieb.Arthrocnemum fruticosum(L.) Moq Salicornia prostrata Pall.Salsola anatolica Aellen(Endemik) Salicornia fragilis (Ball) TutinSuaeda altissima(L.) Pall.Suaeda confusa IljinSuaeda cornossima PostSalsola ruthenica IljinSalsola nitraria Pall.Salsola stenoptera WagenitzNoaea mucronata (Frossk) Aschers et Scheweinf subsp. MucronataCyathobasis fruticulosa (Bunge) Aellen Petrosimonia nigdeensis AellenPetrosimonia brachiata (Palas) Bunge Halanthium kulpianum (Koch) BungeCONVOLVULACEAE; Convolvulus arvensis , Calytegia sepium sbsp. Sepium112

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUCORYLACEAE; Corylus maxima MillerCUCURBITACEAECitrullus lanatus(Thunb.) Matsum& Nakei Cucurbita pepo L.Cucumis melo L. Cucumis sativus L.CUSCUTACEAE ; Cuscuta europaea L.CYPERACEAE ;Cyperus fuscusEleocharis palustris (L.) Roemer & SchultesSchoenoplectus (L.) Palla subsp. tabernaemontanii(C.C.Gmelin) A&D LöveBolboschoenus maritimus (L.) Palla var. MaritimusScirpoides holoschoenus(L.) Sojak Cladium mariscus(L.)Pahl.DIPSACACEAE ; Dipsacus laciniatus L. Scabiosa argentea L.ELAEAGNACEAE ; Elaeagnus angustifolia L.EUPHORBIACEAE ;Chrozophora tinctoria(L.) RafinEuphorbia arvalis Boiss.&Heldr.Euphorbia palustris L.Euphorbia szowitsii Fisch.&Mey var. SzowitsiiEuphorbia macrocloda Boiss.Euphorbia marostegia BoissFABACEAE ;Alhagi pseudoalhagi (Bieb) Desv. Ononis spinosa L. sbsp.leiosperma(Boiss) Sirj.Sophora alopecuroides L.var.alopecuroidesRobina pseudoacacia L.Sphaerophysa kotscyana BoissAstragalus mikrocephalus Willd. Astragalus lydius Boiss.Astragalus macrocephalus Willd.subsp.finitimus (Bunge) ChamberlainAstragalus ornithopodioides Lam. Astragalus tigridis Boiss.Phaseolus vulgaris L. Cicer arietinum L.Vicia cappadocia Boiss.&Ball. Vicia grandiflora Scop.var.grandifloraVicia sativa L.subsp.sativa Vicia galilaea Plitm.&ZohLathyrus sativus L.Trifolium campestre Schreb.Trifolium pratense L.var.pratense Melilotus officinalis(L.) Desr.Trigonella procumbens (Besser) Reichb.Medicago sativa L.subsp.sativa Lotus corniculatus L.var.corniculatusTetragonolobus maritimus(L.) Coranilla varia I.subsp.variaOnobrychis oxyodontha Boiss. Onobrychis cappadocica Boiss.FRANKKENICEAE ; Frankenia hirsuta L. , Frenkenia pulverulenta L.GENTIANCEAE; Centaurium pulcehellum (Swartz) DruceGERANIACEAE ;Geranium tuberosum L.subsp.tuberosum Geranium pyrenacium Burm.Erodium cicatarium (L.)L’Herit.subsp.cicatarium.HALORAGIDACEAE ; Myriophyllum SpicatumL.HYDROCHARITACEAE ; Hydrocharis morsus-ranae L.113

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUHYPERICACEAE ;Hyperium hyssopifolium subsp.elogatum(Ledeb) Woron var.elongatumHyperium perforatum L.ILLECEBRACEAE;Paronychia Kurduca Boiss.subsp. kurduca var.fragilis ChaudhriIRIDACEAE ;İris spuria L.subsp.musulmanica(Fomin) Takht.Gladiolus atroviolaceus Boiss.JUNGLANDACEAE ; Junlans regia L.JUNCACEAE ;Jungus acutus L.Jungus littoralisJungus heldreichianus Marsson ex Parl.subsp.orientalis Song.Juncus inflexus L.Jungus compressus Jacq.Jungus articulatusLuzula sylvatica (Hudson)GaudinLAMIACEAE ;Ajuga chamaepitys(IL) Schreber subsp.chia (Schreber Arcangeli var.chiaTeucrium chamaedrys L.subsp.syspirense (C.Koch) Rech.fil.Eremostachys molucelloides Bunge Phlomis armeniaca Wild.Lamium amplexicaule L.Wiedemannia orientalis Fisch.& MeyMarrubium anisodon C.KochClinopodium vulgare L.subsp.vulgareAcinos rotundifolius Pers. Mentha aquatica L.Mentha longifolia (L.) Hudson subsp.typhoides(Birq.) Harley var.thphoidesMentha spicata L.subsp.spicata Lycopus europaeus L.Ziziphora persica Bunge Salvia syriaca L.Salvia sclarea L Salvia ceratophylla L.Salvia candissima Vahl subsp.candissima Salvia dichroantha Stapf.Salvia verticillata L.subsp.amasiaca(Freyn &Bornm.)BornmLEMNACEAE ;Spirodela polyrhiza (L.) SchleidenLemna minor L.Lemna gibba LLENTIBULARICEAE; Urticularia australis R.Br.LILIACEAE ;Asphodeline damascena (Boiss.)subsp. Damascena Allium cepa L.Allium scorodoprasum L.subsp.rotundum (L.) Stearn Allium sieheanum KollmanOrnithogalıum orthophyllum TenMuscari neglectum Guss.Gagea villosa (Bieb.) Duby var.villosaLORANTHACEAE; Viscum album L.subsp.albumLYTHRACEAE ; Lythrum tribracteatum L.MALVACEAE ;Hibiscus trianum L.Alcea pallida Waldst.&Kit.Malva neglecta Wallr.Althaea officinalis114

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUMORACEAE ; Morus alba L.NYMPHACEAE ; Nymphaea alba L.OLEACEAE ; Fraxinus excelsior L.subsp.excelsiorONAGRACEAE ;Epilobium hirsutum L. Epilobium montanum L.Epilobium minutiflorum Hausskn.ORCHIDACEAE; Orchis palustris Jacq,OROBANCHACEAE ; Cistanche salsa(C.A.Meyer) G.BeckOrobanche nanaPAPAVERACEAE ;Glaucium corniculatum (L.) Rud.subsp.refractum (Nab.)CullenRomeria hybrida (L.) DC.subsp.hybrida Hypecoum pendulum L.Papaver macrostomum Boiss.& Huet ex Boiss. Fumaria vaillantii Lois.PLANTAGINACEAE ;Plantago major L.subsp.intermedia (Gilib.)Lange Plantago maritima L.Plantago lanceolata L.POACEAE ;Agropyron cristatum (L.) Gaertner subsp. Pectinatum (Bieb.) Tzelev var pectinatumElymus elongatus (Host) Runemark subsp. Salsus MelderisElymus repens (L.) Gould subsp. Elongatiformis (Drobov) MelderisTriticum aestivum L.Secale cereale L.var.cerealeHordeum geniculatum All. Hordeum vulgare L.Bromus intermedius Guss. Bromus tectorum L.Bromus japonicus Thunb.subsp. anatolicus (Boiss.&Heldr) PenzesBromus sterilis L.Bromus diandrus RothKoeleria cristata(L.) PersCalamagrostis pseudophragmites KoelerApera intermedia Kackel apud Zederbauer Agrostis stolonnifera L.Polypogon monspeliensis(L.)Desf. Alopecurus arundinaceus PoiretAlopecurus myosuroides Hudson var.myosuroidesLolium perene L.Poa speluncarum EdmondsonPoa bulbosa L.Puccinellia distans (Jacq) Parl.subsp.distansPuccinellia bulbosa (Grossh)Grossh.subsp. caesarea Kit TanPuccinella koeieana Melderis subsp. Anatolica Kit TanDactylis glomerata L. Subsp. Hispanica (Roth) NymanGlyceria arundinacea Kunth. Glyceria maxima (Hartman)HolmbergNardus stricta L.Phragmites australis(Cav.) Trin.Ex SteutelAeluropus littoralis(Gounan) Parl. Eragrostis cilianensis(All.)Ving.-Lut.ex.JanchenCynadon dactylon (L.) Pers var.villosus RegelEchinochloa crus-galli(L.) P.Beauv. Setaria viridis(L.) P.Beauv.Chrysopogon gryllus (L.) Trin.subsp.gryllus Zea mays. L. subsp.mays.POLYGONACEAE ;Polygonum amphibium L. Polygonum lapathifolium L.115

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUPolygonum aviculare L. Rumex crispus L.Rumex conglomeratus Murray Rumex chalepensis MillerRumex pulcher L.POTAMOGETONACEAE ;Potamogeton nodosus Poiret Potamogeton lucens L.Potamogeton crispus L. Potamogeton pectinatus L.Groenlandia densa (L)PLUMBAGINACEAE ;Plumbago europaea L.Limonium meyeri(Boiss.) O.KuntzeLimonium liliacinum(Boiss & Bal.)Wagenitz Limonium anatolicum HedgeLimonium iconicum (Boiss.&Heldr) Acantholium venustum Boiss.var.venustumAcantholimon ulicinum (Willd.ex Seultes)Boiss.subsp ulicinum var ulicinumPRİMULACEAE ;Glaux marıtıma L. Lysimachia vulgaris L.Anagalis arvensis L.var.corulea(L.) GovanRANUNCULACEAE ;Consolida orientalis (Gay) Schröd Ranunculus sphaerospermus Boiss BalancheNigella arvensis L.var.glauca Boiss. Adonis aestivalis L.subsp.aestivalisRanunculus repens L. Ranunculus sceleratus L.Ranunculus trichophyllus Chaix Ceratocephalus falcatus (L.) PresRESEDACEAE ; Reseda orientalis (Müler)Boiss. Reseda lutea L.var.luteaRHAMNACEAE; Rhamnus hirtellus Boiss.ROSACEAE ;Prunusx domestica L.Cerasus vulgaris MillerArniacaa vulgaris Lam.Persica vulgaris MillerAmygdalus orientalis Miller Potentilla reptans L.Fragariax anassa Duchesne Agrimonia epotaria L.Rosa canina L.Rosa dumalis Bechst.var.BoissieriCotoneaster interrimus MedikCydonia oblanga MillerCrataegus monogyna Jacq.subsp.monogyna Pyrus communis L.subsp.communisMalus sylvestris Miller subsp.mitis (Wallr.) Mansf.RUBIACEAE ;Asperula arvensis L.Callipeltis cucullaria (L.) StevenGalium verum L.subsp.verumSALICACEAE ; Salix alba L. Populus alba L.SCROPHUYLARIACEAE ;Linaria corifolia Desf.Linaria iconia Boiss.&Heldr.Verbascum helianthemoides Hub.-Mor Verbascum wiedemannianum Fisch.& Mey.Scrophularia scopolii (Hoppe ex) Pers var. ScopoliiScrophularia libanotica Boiss.subsp.libanotica var.libanoticaVeronica anagallis-aquatica L. Veronica multifida L.Bungea trifidida (vahl.)C.A.Meyer116

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSOLANACEAE ;Solanum nigrum L.subsp.nigrum Solanum alatum MoenchSolanum dulcamara L. Solanum tuberosum L.Capsicum annuum L.Lycopersicum esculentum MillerLycium anatolicum A.Baytop &R.Mill Datura stramonium L.Hyoscyamus niger L. Hyoscyamus reticulatus L.SPARGANIACEAE; Sparganium erectum L.subsp.erectumTAMARİCACEAE ;Tamarix parviflora DC.Reumuria alternifolia (Lab.) BrittenTamarix tetrandra Palas ex. Emend Willd.TYPHACEAE ;Typha latifolia L.Typha angustifolia L.ULMACEAE; Celtis tournefortii Lam.Typha laxmannii LepechinURTICACEAE ;Urtica dioica L.VERBENNACEAE ; Verbena officinalis L.VITACEAE ; Vitis sylvestris Gmelin Vitis vinifera L.ZYGOPHYLLACEAE ;Zygophyllum fabago L. Tribulus terrestris L.Peganum harmala L.Sultansazlığı ‘nda bulunan su altı bitkileri şunlardır:Cratoplyllum, Chara, Potamogeton, Ranunculus, RumexSultan Sazlığı’nda tespiti yapılan Endemik ve Tehlike Kategorisinde Yer Alan Türler.Bitki Adı Endemizm TehlikeKategorisiLepidium caespitosum Desv. + VUSalsola stenoptera Wagenitz + LR(lc)Salsola anatolica Aellen + LR(lc)Cyathobasis fruticulosa (Bunge) Aellen + VUPetrosimonia nigdeensis Aellen + LR(cd)Rhamnus hirtellus Boiss. + LR(lc)Sphaerophysa kotschyana Boiss. + LR(cd)Astragalus lydius Boiss. + LR(lc)Onobrychis cappadocica Boiss. + LR(lc)Anthemis fimbriata Boiss. + LR(lc)Achilla sieheana Stapf. + ENCousinia brandiana Hub-Mor. + VUOnoppordum davisii Rech.fil + LR(lc)Scorzonera hieracifolia Hayek + LRTaraxacum farinosum Hausskn.& Bornm. + LR(lc)117

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUParacaryum cappadocicum Boisse.&Ball. + LR(lc)Onosma halophilum Boiss.&Heldr. + LR(lc)Onosma bornmuelleri Hausskn + VUAlkanna pseudotinctoria Hausskn + LR(lc)Lycium anatolicum A.Baytop & R.Mill. + LR(lc)Verbascum wiedemannianum Fisch.& Mey. + LR(lc)Verbascum helianthemoides Hub.-Mor. + LR(lc)Linaria corifolia Desf. + VULinaria iconia Boiss.&Heldr. + LR(lc)Veronica multifida L. + LR(lc)Phlomis armeniaca Willd. + LR(lc)Wiedemannia orientalis Fisch.& Mey + LR(lc)Salvia dichroantha Stampf. + LR(lc)Limonium iconicum (Boiss.& Heldr.) O.Kuntze +. LR(lc)Limonium liliacinum(Boiss.& Ball.) Wagenitz + LR(lc)Limonium anatolicum Hedge + VUAllium sieheanum (Hausskn.ex) Kollmann + LR(lc)Elymus elongatus(Host)Runemark subsp.salsus Melderis + DDPoa speluncarum Edmondson + ENPuccinellia koeieana Melderis subsp.anatolica Kit Tan + LR(lc)Puccinellia bulbosa (Grossh.)Grossh.ssp.caesarea Kit Tan + CRCR; Çok Tehlikede, EN Tehlikede, VU Zarar Görebilir, LR Tehdit Altında, LR(cd) AzTehlike Altında-Koruma Önlemi Gerektiren, LR(lc) Az Tehlike Altında-En Az Endişeverici,, DD veri yetersiz.Sultansazlığının, bünyesinde barındıran hayvanlar açısından önemi;Kuluçka alanı olarak, çift ekosistemli olması, hayvanlar için bir barınak alanı olması veyiyecek temini sağlaması, İstirahat ve kışlama alanı olması, Ana göç yolu üzerindebulunması, ve iklim şartlarının hayvanların üreme, yumurtlama, barınmalarına elverişliolması Sultansazlığını önemli kılmaktadır.5.7.11.Sultansazlığının Tarihi Ve Kültürü : Sultansazlığı ilk defa İsmet ÖZERtarafından 1968 de yapılan bir araştırmada ortaya çıkmıştır.5.7.12.Alanın Kullanım Amaçları : Çevre köylerde yaşayanlar Sultansazlığı ‘ndansaz kesimi ve hayvancılık yoluyla kazanç sağlamaktadırlar. Sultansazlığı ‘nın çevre köyekonomilerine katkısı turizm yoluyla daha da artırılabilir. Üstelik turizmin bir gelir kaynağıolabilmesi için Sultansazlığı ‘nın bir bütün olarak ve doğal durumunda korunmasıgerekecektir. Sultansazlığı yakınlarında, turizm için gerekli hiç bir tesis yoktur.Sultansazlığı , barındırdığı canlılar ve bunlar arasındaki sayısız bağlarla dev birdoğal laboratuardır. Mikroorganizma düzeyinden ekosistem düzeyine değin her konudayapılabilen biyolojik araştırma olanaklarının yanı sıra, sistematik, Populasyon genetiği,hidroloji, limnoloji ve palebonatik gibi alt bilim dallarında geniş imkan sağlamaktadır.5.7.13. Mevcut Sorunlar : Develi Ovasında temel geçim kaynaklarından biri dehayvancılıktır. Yaklaşık 35.000 küçük baş ve 10.000 büyükbaş hayvan Sultansazlığı ‘nınçevresindeki sel düzlüklerinde ve meralarda otlatmaktadırlar. Bu hayvanlarda kışında yinesazlıklardan kesilmiş yapıldak ve samanla beslenmektedirler. Yoğun ve bilimsel ahırhayvancılığı çok seyrek uygulanmakta, hayvanlar verimsiz ve kısa ömürlü olmaktadırlar.Birçok köy hayvansal ürünleri satmak bir yana, kendilerine yetecek kadarını dahi eldeedememektedirler. DSİ Projesinin yürürlüğe girmesi ile birlikte ovada toplam 36.900 ha.olan otlak arazisi 3.065 ha’a inecektir.118

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUGerçi bu azalmanın büyük kısmı Sultansazlığı ‘na uzak yörelerde gerçekleşecektir,ancak zaten ağır olan otlatma baskısının en azından ilk yıllarda daha da artması kaçınılmazolacaktır. Bitki örtüsünün yok olması ovada etkili olan rüzgar erozyonu artırarak, sazlık vegöllerde sedimantasyona “eutrophication”a, daha da önemlisi en azından bazı Endemiktürleri içeren yer el floranın yok olmasına neden olacaktır.Sultansazlığı’nda insanların en çarpıcı etkinlikleri saz kesmeleridir. Saz kesimigenellikle tarımdan yeterince gelir sağlamayan köylülerce yapılmaktadır. Kesilen kamışlardam malzemesi, hayvan yemi, çiçekçilik malzemesi, kındıralar ise yine hayvan yemi vehasır olarak değerlendirilmektedir.Sultansazlığı , özellikle göç sezonu sırasında barındırdığı onbinlerce su kuşuylayüzlerce avcının gözde avlağı olma özelliğine de sahiptir.Dünyaca ünlü bir sulak saha olan Sultansazlığı‘nı başlıca koruma önerilerişunlardır;1-DSİ ile ilişki kurularak sulama projesinin tamamlanması ve uygulanmasısırasında alınabilecek önlemler saptanmalı.a)Daha önce yapılan bazı hesapların ve varsayımların revizyonu yapılmalı.b)Çıkış ayağının seviyesi yükseltilmeli.c)Sulamadan dönen su örtülü akar sazlığı’na verilmeli.d)Diğer tehlikeler (tatlılaşma, Mayıs’taki su yükseltilmesi, kurak yıllarda vebarajlar dolarken kuruma gibi) araştırılması ve çözüm yolları saptanmalı.2- Zonlama yapılmalı ve insan etkinliklerinin bu zonlarda belirtilen sınır vekısıtlamaları aşmaması için gerekli önlemler alınmalı.3- Aşırı otlatmayı önlemek üzer önlemler alınmalı (kontrollü otlatma, sulu merakullanımı, ahır hayvancılığı vb.)4- Herbisid kullanımı denetlenmeli.5- İnsektisid kullanımı ve özellikle boş kapların imhası denetlenmeli, bu konudaköylüler eğitilmeli.6- Saz kesimi Mart başı Temmuz ortası arasında yasaklanmalı.7- Avcılık bütün yıl yasaklanmalı.8- Bilimsel araştırmayı teşvik edici önlemler alınmalı (Kalma ve ulaşım olanağı,araştırma istasyonu, arşiv vb.)9- Habitat çeşitliliği artırıcı ve koruyucu önlemler alınmalı.a) Ağaçlama yapılmalı.b) Kıyı (beslenme) habitatı korunmalı.10- Yerli ve yabancı ziyaretçiler için kalma ve ulaşım olanakları sağlanmalı vetanıtım yapılmalıÖrneklerin Ait Olduğu Sultansazlığı Su Kalitesi Projesi ile ilgili veriler TabloF.3’de verilmiştir.Tablo F.3. Örneklerin Ait Olduğu Sultansazlığı Su Kalitesi ProjesiÖrneklerin Alındığı 1 2 3 5 6 7YerSıcaklık 19 18 19 20 20 19Ph 8.9 8.6 8.6 7.6 7.5 8.5Elektriksek iletkenlik(mmho/cm) 1070 1548 1570 8977 496 881Kalsiyum (mg/lt) 44.1 18 22 40.1 72.1 58.1Magnezyum (mg/lt) 40.1 41.3 38.9 48.6 35.2 37.7Çözünmüş oksijen (“) 10.5 6.6 5.9 3.4 3.3 11Nitrik azotu (mg/lt) .003 .0004 .010 .002 .000 .008Amonyak azotu (“) .77 1.30 1.48 .90 .71 .91Ortofosfor (mg/lt) .09 .58 .64 .06 .03 .07119

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUİstasyon NoÖrneğin Alındığı Yer1 Yahyalı drenaj kanalı içi2 Yahyalı Drenaj kanalı ağzı (50 m. göl içi)3 Yahyalı Drenaj kanalı ağzı (100 m. göl içi)5 Ovaçiftlik köyü/Eğrigöl yolağı ağzı6 Ovaçiftlik köyü/Eğrigöl içi7 Ovaçiftlik köyü/ Sarpgöl içiBu ek, 24.09.1982 tarihli Kimya Müh. Hamdi SELVİ tarafından hazırlanan D.S.İ. XII.Bölge Müdürlüğü Kalite Kontrol Laboratuarı raporlarından derlenmiştir.Yağış (mm)Buharlaşma (mm)Aylar (1) (2) (3) (4) (6)1 36.54 29.23 0.0 0.0 0.02 36.92 31.33 0.0 15.8 0.63 37.21 33.08 0.0 15.8 12.64 35.57 40.83 28.7 89.3 71.45 45.23 40.98 178.7 187.4 149.96 29.44 32.18 235.6 299.7 239.87 4.34 3.50 282.3 409.0 327.28 3.16 4.65 257.0 398.4 318.79 10.74 11.40 171.4 238.9 191.110 18.77 18.23 81.6 112.3 89.811 26.51 22.73 7.5 30.3 24.212 42.33 39.10 0.0 1.1 0.9Toplam 326.76 307.26 1242.8 1782.9 1426.3(1) Bimkal-Temelsu tarafından kullanılan yağış değerleri(2) Bilgisayar programında kullanılan yağış değerleri(Develi, İncesu, Yeşilhisar, ve Soysallı Meteoroloji istasyonları’nın rasatlarınınortalaması)(3) Bima-Temelsu tarafından kullanılan buharlaşma değerleri(Kayseri Meteoroloji istasyonu rasatları)(4) Soysallı Meteoroloji istasyonu rasatları)(Leğen buharlaşma)(6) Bilgisayar Programında kullanılan buharlaşma değerleri((4) x (0.8)F.5.8. Biyogenetik Rezerv AlanlarıKayseri’de Biyogenetik rezerv alanları yoktur.F.5.9. Biyosfer Rezerv AlanlarıKayseri’de Biyosfer rezerv alanları yoktur.F.5.10. Av hayvanları Koruma ve Üretme SahalarıKayseri’de Yaban Hayatı Koruma Sahaları;1-Aladağlar Yaban Hayatı Koruma Sahası2-Engir Gölü Yaban Hayatı Koruma Sahası3- Sultan Sazlığı Yaban Hayatı Koruma SahasıAladağlar Yaban Hayatı Koruma Sahası1- Alanın Resmi Adı :Aladağlar Yaban Hayatı Koruma Sahası2-Coğrafi Konumu : EnlemBoylam120

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU35 0 22 1 30 11 37 0 52 1 30 1135 30 1 00 11 37 0 45 1 00 113-Alanı : 7567,5 ha4-Alanın Açıklamalı Tanıtımı : Kayseri İli, Yahyalı İlçesi sınırları içerisindekalmakta olup; Doğusu ; Suçatı, Yayla Deresi, Böcülü Mezarlığı, Tekneli KöşkYaylasıBatısı ; Çobankayası Tepesi, Alagöl Dağı, Maden Tepesi, Sergediği, Eğri Tepe,Keklikkaya TepesiKuzeyi ; Çifte Tepe, Yıldız Tepe, Kuruçukur Tepesi, Arpalık Deresi, Köşk Dere,SuçatıGüneyi ; Sergediği, Gök göl, Delikkaya Deresi, Tekneliköşk Deresi Yaylası5-Yasal Konumu : Alanın tamamı devlete aittir. Faal durumda 1 adet Çinko-Kurşun maden ocağı vardır.6-İnsan Nüfusu : Derebağ :3259, Kirazlı: 1433, Dikme:393, Avlağa ; 3357-Ulaşım ve Altyapı : Kayseri-Yahyalı arası Erciyes yolunda 70 Km, Yeşilhisaryolundan 106 km.dir. Yahyalıya 20 Km.dir.8-Fiziksel Özellikler : Paleozoik zamanın silvrijen devri oluşumudur. Bu zamandakalkerlerin fazlalığı, mercan fosillerinin görülmesi, buzulların oluşması, kaya tuzu ve jipsoluşumunda varlığı başlıca özellikleridir.Toprağın fiziki durumu genel olarak sert, orta derecede geçirgen, derinliği az,kuzey kısımlarda serin, doğu ve güney kısımlarda kurudur. Saha genellikle sarp ve kayalıkolup yer yer derin vadi ve tepelerden oluşmaktadır.9-İklim : İç Anadolu iklimi hakimdir. Sıcaklık büyük bir değişiklik arz eder. Kışaylarında çok miktarda kar düşer ve çok soğuk olur. Yaz aylarında da sıcaklık fazlayükselince sonuçta bir kuraklık oluşmaktadır.10-Flora ve Fauna :Flora ; ana orman ağaçları olarak sahada ardıç ve meşe orman alt tabakasını işgal edenyapı içerisinde melengiç, ahlat, alıç ve karamuk çalısı, çayırlar, yabani yonca, ayrık türleri,sütleğen, papatya, bazı menekşe türleri, deve dikeni, keven, kekik, kaya ve kayaçatlaklarında , ağaç gövdesinde yosunlar bulunmaktadır. Mantarların ise daha çok meşedeyaşayan türleri mevcuttur.Fauna ; Yaban keçisi, kurt, tilki, yaban domuzu, tavşan, gelincik, sansar, kirpi, ormansıçanı, fare, adi tarla faresi. Kuşlardan keklik, ur keklik, kerkenez, şahin, doğan, kartal,serçe, bıldırcın, sığırcık, ardıç kuşu, karga mevcuttur.11- Kullanım Amaçları : Yaylak olarak kullanılmaktadır.12-Mevcut sorunlar : Aşırı otlatmaEngir Gölü Yaban Hayatı Koruma Sahası1- Alanın Resmi Adı : Engir Gölü Yaban Hayatı Koruma Sahası2-Coğrafi Konumu : EnlemBoylam35 0 30 1 14 11 38 0 49 1 5 1135 34 1 19 11 38 0 48 1 9 113-Alanı : 18 ha4-Alanın Açıklamalı Tanıtımı : Kayseri İli, Kocasinan İlçesi ve Gesi Kasabasısınırları içerisinde kalmakta olup;Doğusu ; DSİ Sulama KanalıBatısı ; Ovacığın MevkiiKuzeyi ; Kayseri-Sivas Karayolu ve DemiryoluGüneyi ; Kayseri-Sivas Demiryolu121

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU5-Yasal Konumu : 22.09.1995 tarih ve 1927 karar no ile Kayseri Kültür ve TabiatVarlıklarını Koruma Kurulu tarafından I.Derece Doğal Sit olarak kabul edilmiştir.Göl ve Sazlık hazinenin, göl kenarında bulunan araziler ise gerçek kişilerinmülkiyetindedir.6-İnsan Nüfusu :7-Ulaşım ve Altyapı : Kayseri merkeze 13 km. uzaklıkta olup, ulaşım belediyeotobüsleri ile sağlanabilmektedir.8-Fiziksel Özellikler : Önemli bir sulak alandır. Jeolojik olarak neogen yapı olupmarn durumdadır.9-İklim : İç Anadolu iklimi hakimdir.10-Flora ve Fauna :Flora ; Su Kamışı, kova otu, nilüfer, kındıra , süsen, göl çevresinde yavşan otu,fiğ, üçgül, ballı babagiller, karabuğdaygiller, Ebegümecigiller, Düğünçiçeğigillerbulunmaktadır.Fauna ; Memeliler ; kurt, tilki, tavşan, gelincik, sansar, kirpi, fare, adi tarla faresi.Kuşlar; Küçük Cılıbıt, Kız kuşu, arı kuşu, kırlangıç, saz bülbülü, uzun bacak, yağmurcuk,düdükçü, martı, ibibik, döküşken kuş, ak balıkçıl, kızıl bacak, kirik, karabatak, sakarmeke,ördekler, angut, kaşıkçı, leylek, pelikan, saz delicesi, şahin, atmaca, sığırcık. Sürüngenler;kertenkele, kara kaplumbağası, su yılanı.11- Kullanım Amaçları :-12-Mevcut sorunlar : Kentteki, gelişme yöne göle doğrudur.Sultan Sazlığı Yaban Hayatı Koruma SahasıYukarıda açıklanmıştır.AvcılıkBulunduğu Yer Av Hayvanın Cinsi Av MahalliKayseri Keklik-Bıldırcın-Tavşan Dağlık YerlerDeveli Keklik Tavşan-Ördek-Toy Dağlık Ovalık NehirPınarbaşıKeklik-Ördek-Sığırcık-Toy- Dağlık ve KayalıkTavşanBünyan Keklik-Tavşan-Ördek Dağlık, ovalıkTomarza Tavşan-Keklik Dağlık, ormanlıkYahyalıKeklik-Tavşan-Kurt-Tilki Dağlık, KayalıkDomuz-Yaban KeçisiSarız Yaban keçisi-Tavşan-Keklik Dağlık, Kayalıkİncesu Keklik-Tavşan-Bıldırcın DağlıkSarıoğlan Tavşan-toy OvalıkYeşilhisar Ördek-Keklik-Tavşan DağlıkFelahiye Keklik-Tavşan DağlıkBalıkçılıkAvlandığı YerBalığın CinsiKızılırmakSazan-YayınSarımsaklı SuyuYılan balığı-Sazan-YayınZamantı IrmağıYayın-Alabalık-Turna balığıYahyalı Aladağlar Milli Parkı içerisinde Yaban Keçisi ve Ur Kekliği üreme sahasıbulunmaktadır.122

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUF.5.11. Su ÜrünleriKayseri’de avlanmanın kısmen yasaklandığı Kızılırmak Su Ürünleri üretim sahasıbulunmaktadır.F.5.12. Endemik Bitki Ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan AlanlarBu konu hakkında gerekli bilgi F.3.1., F.4.1. ve F.5.7.’de verilmiştir.F.5.13. Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunaların YaşamaOlan AlanlarKoruma altına alınan yabani flora ve fauna yoktur.F.5.14. Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Türlerin Yaşama veOrtamı Olan AlanlarYoktur.OrtamıBeslenmeF.5.15. Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma AlanlarıBu konudaki bilgiler ilgili kamu kurum ve kuruluşlardan elde edilememiştir.F.5.16. Sit AlanlarıF.5.16.1. Kentsel SitTablo F.4. Kentsel SitlerKENTSEL SİTLERS.NO ADI İLÇESİ KÖY_MAHALLESİ PAFTA ADA PARSELKayseri Kentsel1 Siti Melikgazi Tavukçu Mahallesi _ _ _Gesi Kentsel2 Siti Gesi Gesi _ _ _Talas Kentsel3 Siti Talas Merkez _ _ _TESCİLTARİHİ27.04.198425029.07.198529822.09.1990823F. 5.16. 2. Tarihi Sit1- Develi Kalesi: Kayseri’ye 87 Km. uzaklıkta ve Kayseri’nin güneybatısınaisabet eden Develi ilçesinin yukarı Develi Mahallesindedir. Kale 3. Zamana ait kireçliarazinin dimdik kesip ayırdığı yalçın yamaçlı bir kaya üzerine inşa edilmek suretiylearaziye uydurulmuştur. Kapladığı saha 1.5. Km 2 ’ye yakındır. Kale yapı tarzı bakımındanBizanslılara ait olduğu tahmin edilmektedir.Kale suyunun eteğindeki Vak vak ve Kul kul kaynaklarından temin etmektedir.Kalenin stratejik kaidelere göre inşa edildiği etek verdiği ovadan zamanında büyük birkervan yolunun geçtiği rivayet edilmektedir.2 -Kayseri Kalesi : Kayseri kalesinin kuzey yönünü tutan surlar ilk defa V.Asırda Roma İmparatoru Justinien tarafından ve onu takip eden istilalar sonunda büyükyıkımlarla karşı karşıya kalmıştır. Bugün pek az bir kısmı ayakta kalmıştır. SelçukluSultanı Alaaddin Keykubat kaleyi bugünkü görünüşüyle yeniden inşa etmiştir. SonradanKaraman oğulları ve Osmanoğuları kaleyi tamir ettikleri burçlar üzerindeki kitabelerden123

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUanlaşılmıştır. Kalede bulunan 835-1431-1442 tarihli bir kitabe Dulkadir Hükümdarı NasurAlaaddin Bey’e, 870-1465-1466 tarihli başka bir kitabede de Karaman Beylerinden PirAhmet’e ait bulunmaktadır. Kayseri Kalesi, iç ve dış olmak üzere iki kısımdadır. Dış kalegeniş bir sahayı kaplamakla beraber bugün harap bir haldedir. Boyaca kapısı ismiyleçeşitli kapılar vardır. Kalenin doğusunda Alaaddin Keykavus tarafından 1224 tarihindetamir ettirilen Yoğun Burç, kalenin bel kemiğini teşkil etmektedir. Kalenin güneye bakankapısının iki tarafından Selçuklulara ait birer aslan heykelleri göze çarpar. Kalenin doğukapısından Kağnı pazarına çıkılır. Kalenin bu kapısı eskiden bir medreseye açılır ve bumedresede dış surun temadisi olan Okmeydanı burcuna çıkardı.3 - Öksüt Kalesi : Develi kazasının Öksüt köyünde ve aynı isimdeki dereninyamacında halk dilinde (Öksüt Kalesi) denen bir yer vardır. Burada dik kayaların karnınaoyulmuş konutlar mevcuttur. Bunların yukarısında büyük kayanın üzerinde elinde mızrağıile bir ejderha olan Eti kabartması vardır. Biraz daha ilerisinde taşdan yapılmış iri sütunlarve kalenin kalıntılarına rastlanır. Kaleye kayalık arasındaki dar bir kapıdan girilir.İçerisinde zor geçit veren ve hiç vermeyen yollar bulunmaktadır. Yeraltı kısmının dahabüyük olduğu söylenir. Burasının Eti’lerin bir müstahkem mevkii olduğu söylenir.4 - Akkışla Kalesi: Kayseri Vilayetine 85 Km uzaklıkta kuzeydoğu yönünde veAkkışla ilçesinde halk deyiminde kale adı verilen, çok eski devirlerden kalma bir kalemevcuttur. Burasının eski kervan muhafaza eden bir karakol olduğu ilk bakışta belliolmaktadır.5 - Zengibar Kalesi: Kayseri’ye 70 Km. uzakta ve güneybatısına isabet edenyöndedir. Kasabanın yalçın tepeleri üzerine kurulmuş bir kale bakiyesi görülür. Bu kaleninorta zamanlarda Selçuklu ve Osmanlı devirlerinde çok büyük önem taşıdığını tarihikitaplardan öğrenmiş bulunuyoruz. Bugün harap bir vaziyette bulunan ve bir kaç kemertaşından ibaret olan kale, Gülek Boğazı ve Kayseri ovası arasındaki boğazda en önemli birstratejik noktanın bekçiliğini senelerce yapmıştır. Bundan başka Yeşilhisar ilçesinin kaleside tarihte çok büyük vazifeler almış hepsini de layıkıyla başarmıştır.4-Viranşehir Kalesi : Pınarbaşı’na bağlı Viranşehir köyündedir. Kale orta çağlaraaittir. Bugün harap bir vaziyette olan kale tarihte çok büyük vazifeler yapmıştır.Kayseri’deki diğer tarihi sitler hakkında gerekli kurum ve kuruluşlardan gerekli bilgiedilememiştir. Kayseri ve İncesu kendi başlarına tarihi sit alanlarıdır.F.5.16.3. Arkeolojik Sitİlimizde Arkeolojik Sitler ve kalıntıları Tablo F.5’de verilmiştir.124

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo F.5 Arkeolojik Sit AlanlarıARKEOLOJİK SİTLERS.NO ADI İLÇESİ KÖY/MAHALLE PAFTA ADA PARSEL1 Gereme Arkeolojik Siti Develi Gereme Mevkii _ _ _2 Eski Köy İnleri İncesu Aksu bağları Mevkii _ 223 _3 Yer altı Şehri Talas Köstek Mevkii _ _ _4 Kale Ören yeri Kocasinan Kale Mevkii/Gesi _ _ _5 Belağası Siti Kocasinan Kayabağ Köyü/Gesi _ _ _6 Kırkmerdiven Yer altı Şehri Yeşilhisar Doğanlı Köyü _ _ 11677 Ahmethisarı (Akkale) Kocasinan Himmetdede Köyü _ _ K.34 a 38 Baklalık Siti Kocasinan Çomaklı Köyü _ _ _9 Ketsel Siti Yeşilhisar Keşlik Köyü _ _ _10 Ağırnas Yer altı Şehri Kocasinan Ağırnas Köyü _ _ _11 Hitit Barajı Pınarbaşı Karakuyu Köyü _ _ _12 Erdemli Siti Yeşilhisar Erdemli Köyü _ _ _13 Yunaktaşı Siti Sarız Kuşcu Köyü _ _ _14 Örentepe Develi Güneyaşağı Mah. _ 420 9,10,11,1215 İnnikaya Kaya Yerleşimi Develi Kulpak Köyü _ _ _16 Kesteliç Siti Yeşilhisar Gülbayır Köyü _ _ _17 Kaya Yerleşimi_Kaya Mezar Melikgazi Dua Meydanı Mev. _ _ _18 Yer altı Şehri Tomarza Güzelce Mevkii 39 187 219 Ağırnas Kaya Yerleşimi ve Kil Melikgazi Ağ.Akbinderesi Mev. _ _ _20 Gölbaşı Kayası Düz Yerleşim Sarız Kurudere Köyü _ _ _21 Ağ.Kaya Kil.Sit Sınırı Gen. Melikgazi Ağ.Akbinderesi Mev. _ _ _22 Kaya Yer.Kaya Kiliseleri Melikgazi K.Bürüngüz 2 _ 1,2,3,14,..23 Hüseyinli Siti Develi Hüseyinli Köyü _ _ _24 Talas Yer altı Şehri Talas Kayalık Mevkii 27.0.1 d _ _25 Roma Yolu Köprüsü.Mil Taşı Pınarbaşı Hilmiye Köyü _ _ _26 Fraktin Kaya Kabartması Develi Gümüşören Köyü _ _ _27 İmamkulu Kaya Kabartması Tomarza İmamkulu Köyü _ _ _28 Kaya Kilisesi Melikgazi Turan Kasabası _ _ _29 Kaya Yerleşimi ve Kaya Kili. Melikgazi Turan Kasabası _ _ _30 Demircibağları Kaya Yerleşim Kocasinan Yemliha Kasabası _ _ _TESCİLTARİHİ08.04.197742308.04.1983424910.02.198935812.03.197736027.04.198425011.12.198832411.12.198832404.03.198814320,04.198817820.02.198935811.12.198832529.09.198951522.12.199091223.06.199078323.11.1991118321.10.1994175929.03.2001276531.01.2001273708.11.2001291128.03.2002299526.04.2002300102.08.2002311012.04.1980213510.02.198935829.03.2002299508.04.197742308.04.197742327.09.2002315227.09.2002315227.09.20023151125

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKültepe-Kaniş: Anadolu’nun en büyük höyüklerinden biri olan Kültepe, 20.Yüzyıl başlarından zamanımıza kadar sürekli olarak ilim dünyasının dikkatini üzerineçekmiş ve 1948 yılında Prof. Dr. Tahsin ÖZGÜÇ başkanlığındaki Türk Bilim Heyetininkazılarının başlanmasından öncede yabancılar tarafından çeşitli zamanlardaki tarihiaraştırmaların yeri olmuştur. Kültepe bu gün Kayseri’den 22 Km uzakta bulunmaktadır.Gerek yabancılar tarafından, satın alma yoluyla Avrupa’ya götürüp çeşitli yerlerdeyayımlanan ve gerekse tabletlerin bazılarından edindiğimiz bilgilere göre Kültepe’de yerlihalkın oturduğu Kaniş ve etekleri tarlalarda Asurlu tüccarların yerleştiği Karun’danoluşmaktadır. Yalnız Asur Ticaret Kolonileri devrinde yerleşim görmüş olan KarumRomalılar zamanında bu devrin mezarlığı olarak kullanılmıştır.Kültepe’de bugüne kadar yapılan kazılarda aşağıdan yukarı doğru oluşan medeniyetkatları şöyle sıralanmaktadır.M.Ö. 2500-1900- Eski Tunç DevriM.Ö.1900-1800 Asur Ticaret Kolonileri DevriM.Ö. 1200-1700 Demir DevriM.Ö. 600-330 Klasik ÇağlarMÖ. 330-30 Helenistik DevirM.Ö.2500-1900 yılları arasına rastlayan Eski Tunç devrinde Kültepe’de açığaçıkarılan mimarı katlar ve bulunan arkeolojik belgeler Kültepe’nin güneydoğu ve batıAnadolu ile çok yönlü ilişkilerine işaret etmektedir.Kültepe’nin en parlak zamanları Asur Ticaret Kolonileri Devrine rastlamaktadır.Asurlu Tüccarlar Anadolu’ya Karum ve Kabartum adına verdikleri 24 kadar büyüklüküçüklü ticaret merkezi kurmuşlar. Anadolu içlerine yayılarak geniş bir ticaret şebekesioluşturmuşlardır. Yerli halk bu ticaret kolonilerine karşı çıkmamış, aksine onlara parayardımı yaptığı gibi onlarla ortaklaşa ticaret bile yapmışlardır. Elde edilen bilgilere göreAnadolu’daki bu ticaret kolonileri zamanında birbirine Kaniş’te iki ana yola Asur’a bağlıbulunmakta idi. Asur’lu tüccarlar kendi aralarında veya yerli halk ile yapmış olduklarısözleşmeleri, ticari ve özel mektupları adını verdiğimiz pişmiş topraktan yapılmış küçükparalar üzerine, akkatçanın bir lehçesi olan eski Asur dili ve çivi yazısı ile yazmışlardır.Her yıl yapılmakta olan kazılar sonunda ortaya çıkarılan bu tabletler bölgenin ilkçivi yazılı vesikalarını oluşturmaktadır.Demir devrinde Kültepe, Ege göçleri ile bölgeye gelen Frigler tarafından iki yapıkatı ile yaygın bir yerleşim yeri olmuştur. Demir devrinin üzerinde yer alan Helenistik veRoma devirleri kalıntılarla geniş bir alana yapılmıştır.Kayseri’deki diğer arkeolojik sitler,:Mahzemin Höyük (Kocasinan)Eski Çeşme (Kocasinan)Tavla Höyük (Sarız)Fetullah Höyük (Yahyalı)126

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUF. 5.16.4. Doğal SitTablo F-6 Kayseri’deki doğal sitler şunlardırDOĞAL SİTLERS.NO ADI İLÇESİ KÖY/MAHALLESİ PAFTA ADA PARSEL1 Soğanlı Siti Yeşilhisar Soğanlı Köyü _ _ _2 Doğal Sit Talas Merkez _ _ _3 Kapuzbaşı Şelalesi Yahyalı Küçükdarı Köyü _ _ _4 Sultansazlığı Dev.Yah.Yeş.his. _ _ _ _5 Engir Gölü Kocasinan _ _ _ _6 Direk Göl Yahyalı Yedi Göller Mevkii _ _ _7 Tuzla Gölü Sarıoğlan _ _ _ _8 Peri Bacası Yeşilhisar Soğanlı K.Sıktaş M. _ _ _TESCİLTARİHİ08.04.1977-42322.09.1990-82323.06.1990-78226.06.1993-149322.09.1995-192725.11.1994-179026.06.1993-149226.04.2002-30071-Talas: Şehir merkezine 10 Km uzaklıkta Alidağ eteklerinde yer alır, 16 köyübulunmaktadır.2-Yeşilhisar: İç Anadolu bölgesinin orta Kızılırmak bölümünde Kayseri iline bağlıbir ilçedir. Kayseri’nin 65 km güneybatısındadır.3 - Kayseri: Kayseri, Anadolu’da ilk siyasal birliği kuran Hitit İmparatorluğununegemenliğinde idi. Kentin kuzeydoğusunda, Karahöyük ve Kültepe denilen yerde M.Ö. 19-17 yüzyıllara ait Hitit ve Asur kitabeleri ve sanat eserleri bulunmuştur.Babil ve Asurlar zaman zaman bu bölgeye kadar sorulmuştur. Şehir M.Ö. 6 yüzyılda İran(Pers) imparatorluğuna geçmiş, M.Ö. 380 yıllarına doğru Kayseri ve yöresinde KapadokyaKrallığı kurulmuştur. M.S.1 yüzyılda Roma Birliğine katılmıştır. Kentin Türk adı latinceCAESAREA’dan gelmektedir. Roma İmparatoru Tiberius’un Hükümdarlığı zamanındaKapadokya’nın başkenti olan Kayseri USEBEIA veya MAZAKA gibi isimlerleadlandırılmıştır. Mazaka’nın bugünkü kentin bulunduğu yerde değil, takriben 2 Kmgüneyinde, Erciyes’in tepesi üzerinde kurulmuş bulunduğu kabul edilmektedir. Bu yerbugün Eskişehir veya Kayseri adını taşımaktadır.Kent, Roma İmparatorluğu ikiye ayrıldığında önce Doğu Roma’nın ve sonraBizans’ın payına düşmüştür. Daha sonraları ise önemli bir Hıristiyanlık merkezi olmuştur.M.S. 6 yüzyıl ortalarında Kayseri Pers-Sasani Kralı Şah Şapurt tarafından zapt edilmiştir. 7ve 9 yüzyıllarda Arap akınlarıyla karşılaşmış olan 1071 Malazgirt Zaferinden sonraKutalmış Süleyman Şah Tarafından Selçuklu topraklarına katılmış ve 1075’de kısa bir süreDanişment Beyliği yönetimine katılmıştır. 1515’de Yavuz Sultan Selim Devrinde Osmanlıİmparatorluğuna katılmıştır.4 - Kapuzbaşı Şelalesi (Yahyalı): Yahyalı ilçemize 85 Km mesafede olup, yoldurumu stablize şeklindedir. Ulaşımında hiçbir güçlük bulunmamaktadır. Ayrıca ZamantıIrmağı yanından yapılan ve kışın kapanmayan yol ile de ulaşım imkanı vardır. Burası 1990yılı içinde Tabiat ve Kültür Varlılarını Koruma Kurulu tarafından doğal sit alanı ilanedilmiştir. Kapuzbaşı küçük oluklar halinde tepeler ve cep arazilerden oluşmaktadır. Kayayarmaları arasında çatlaklar bulunmakta, bu çatlaklar arasında bol miktarda su çıkmaktadır.127

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSular çok soğuk olmakla beraber debisi saniyede 10 m 3 tür. Yüksekliği 60-80 marasında değişen ve dağın içinden çıkan 4 şelale mevcuttur.1995 yılında Aladağlar MilliParkı sınırları içerisine alınmıştır.5 - Sultansazlığı : Kayseri’nin 70 Km güneyinde Develi Ovası ortasındamevsimlere göre değişerek 8-13.000 ha. alanı kapsayan bir sulak sahadır. Develi-Yahyalı-Yeşilhisar üçgeni içendedir. Kuzeyinde bölgenin en yüksek (3916 m) volkanik dağıErciyes bulunur. Büyük tatlı su bataklığı teşekkül eder. Büyük kısmı sazlarla kaplıdır. Yeryer kamış, kafa otu ve kındıra bulunur.Açık alanlarda nilüfer ve süsen görülür. Sahanın merkezine doğru görülmeyecekkadar çok yüzen saz odacıkları vardır. Bunlar kuvvetli rüzgarlarla yer değiştirirler, suyunalçalmasıyla alçalırlar . Bu tatlı su kompleksi Güney ve Kuzeyde Yay gölü ile ayrılır. Butuzlu bir göldür. Derinliği 1.5 m.yi geçmez. Civarı vejetasyonsuzdur. Kuzey-Batıköşesinde bu göle bağlı Çöl gölü bulunur. Bu göl çok fazla tuz ihtiva eder, derinliği birkaçdesimetreyi geçmez. Civarında bitki bulunmaz.Yazın kurur ve bir tuz tabakası bırakır. Buçekirdek bölgelerin etrafında Artemisia stepleri yer alır. Bunlar biotopun en önemlielemanlarıdır. Anadolu’da en eski yerleşim yerlerinde bulunan höyüklerden Hititlerzamanına ait üç adet höyük (4000 yıllık) sahamızın içinde bulunmuştur. Yerleri; Eğriköy,Çayırözü, Musahacılı Kocahacılı arasıdır.6 - Keşlik Köyü (Yeşilhisar)7 - Tuzla Gölü (Sarıoğlan8 -Soğanlı Doğal Siti (Yeşilhisar)F. 5.17. Kültürel, Tarihi ve Doğal AlanlarF. 5.17.1 AnıtlarKayseri’deki anıtsal yapılar Tablo F.7’de verilmiştir.128

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORUTablo F.7 Kayseri’deki Anıtsal YapılarSİVİL MİMARLIK YAPILARIS.NO ADI İLÇESİ MAHALLE/KÖY PAFTA ADA PARSEL TESCİL TARİHİ1 Raşitağa Evi Melikgazi Cumhuriyet Mah. 15 251 1 09.07.1976 752 Güpgüpoğlu Konağı Melikgazi Cumhuriyet Mah. 16 193 93-95-46 09.07.1976 753 Bizans Kalıntısı Melikgazi Eskişehir Mevkii 132 836 1 09.07.1976 754 Bina Kalıntısı Melikgazi Emirağa Mah. 78 83 36-40 09.07.1976 755 Haydarbey Köşkü Kocasinan Argıncık 14 _ 428 08.04.1977 4236 Keykubat Sarayı Kocasinan Keykubat Mah. 2 _ 1 08.04.1977 4237 Kızıl Köşk Melikgazi Billur Bağları 186 451 62 08.04.1977 4238 Mehmet Özmen Evi Bünyan B.Bürüngüz Köyü _ _ _ 11.03.1977 3609 Avlu Kapısı Bünyan İbrahimbey Mah. 19.k _ _ 11.03.1977 36010 Alaybey Köşkü Talas Yukarı Mah. 19 86 15 08.03.1977 42311 Gavremoğlu Sofası Melikgazi Gavremoğlu Mah. 39 863 333(15) 09.07.1976 7512 Babuk Evi Melikgazi Yanıkoğlu Mah. 36 1595 3 09.07.1976 7513 Akif Gömeç Evi Talas Tablakaya Mah. 11 76 16 10.11.1979 201714 H.Ali Kürtüncü Evi Talas Tablakaya Mah. 11 76 16 10.11.1979 201715 Akşehirli Evi Melikgazi Lalapaşa Mah. 49 256 1 13.07.1979 14316 Şaban Polater Evi Melikgazi Lalapaşa Mah. 49 247 23-24 13.07.1979 14317 Katrancı ve Yeşilkaya Evi Melikgazi Tavukçu Mah. 57 265 1_27 13.07.1979 14318 Nuh Mehmet Evi Melikgazi Tavukçu Mah. 57 265 25 13.07.1979 14319 Yılmazlar Evi Melikgazi Tavukçu Mah. 57 265 2 13.07.1979 14320 Zekeriya Akbıyık Evi Melikgazi Tavukçu Mah. 57 265 26 13.07.1979 14321 Mustafa Karaca Evi Melikgazi İsmet Paşa Mah. 58 213 5 13.07.1979 14322 H.Mehmet Türkaslan Evi Melikgazi Tavukçu Mah. 57 211 77 13.07.1979 14323 Necmettin Fevzioğlu Evi Melikgazi Muammer bey Mah. 34 48 36 13.07.1979 14324 Hıdrellez Köşkü Kocasinan Erkilet _ _ _ 20.04.1988 17625 Ahmet Karaca Evi Melikgazi İsmet Paşa Mah. 38 214 29 20.04.1988 175129

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU26 H.Abdullahoğlu Konağı Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.09.1988 26027 Hamdi Özkara Evi Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.09.1988 26028 Kurtoğlu Konağı Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 17529 Konak Pınarbaşı Kapı No: 49 _ _ _ 08.06.1989 42530 Cahit Kozak Evi Pınarbaşı Kazaönü Mah. _ _ _ 13.07.1984 33731 Konak Pınarbaşı Kapı No: 70, 20 L 3 d _ _ 08.06.1989 42532 Konak Melikgazi Gesi Nahiyesi _ _ _ 08.06.1989 42533 Ev Talas Erhan Cad.No: 6 7 101 58 30.03.1990 70234 Ev Talas Harman Mah No: 8 27 49 12 30.03.1990 70235 Ev Talas Harman Mah No: 63 27 49 3 30.03.1990 70236 Ev Talas Harman Mah.No: 65 27 49 4 30.03.1990 70237 Ev Talas Harman Mah. Bahçe Sk 24 99 39_40_ 30.03.1990 70238 Ev Talas Kazımpaşa Cad.No:24 24 99 6 30.03.1990 70239 Ev Talas Kazımpaşa Cad. No: 2 24 99 18 30.03.1990 70240 Ev Talas K.Paşa Cad.No.14-16-18 24 99 9,10,12 30.03.1990 70241 Ev Talas Ulus Meydanı 4 55 84,85 30.03.1990 70242 Ev Talas A.Sait Paşa cad.No:9 4 67 2_14 30.03.1990 70243 Ev Talas A.Sait Paşa cad.N:11,15 4 55 73 30.03.1990 70244 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:19 4 55 71 30.03.1990 70245 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:21 4 55 54 30.03.1990 70246 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:20 6 68 30 30.03.1990 70247 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:43 4 55 26 30.03.1990 70248 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:45 5 66 18 30.03.1990 70249 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:34 6 68 53 30.03.1990 70250 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:57 5 66 8 30.03.1990 70251 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:46 6 68 59 30.03.1990 70252 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:52 6 68 60 30.03.1990 70253 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:54 6 68 61 30.03.1990 70254 Ev Talas A.Sait Paşa Cad.N:6/8 5 62 1 30.03.1990 70255 Ev Talas Kiçiköy Mah.S 2 29 1 30.03.1990 70256 Ev Talas Erhan Cad.Okul S.29 10 100 15 30.03.1990 702130

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU57 Ev Talas Erhan Cad.Okul S.25 10 100 17 30.03.1990 70258 Ev Talas Erhan Cad.Okul S.25 8 117 53 30.03.1990 70259 Ev Talas Han Mah.Erhan C. 7 101 40-41 30.03.1990 70260 Ev Talas Erhan Cad.N:9/A 15 102 53 30.03.1990 70261 Mollaoğlu Evi Melikgazi Yanıkoğlu Mah.Meses43 15 250 1 09.07.1976 7562 Ev Melikgazi H.Kasım Altın Sk.No:10 56 73 30 12.04.1980 21563 Ev Melikgazi " "" 14 56 73 32 12.04.1980 21564 Ev Melikgazi İsmet Paşa Bayır 13. 58 74 20 12.04.1980 21565 Ev Melikgazi "" "" Eğemen 28 58 212 2 12.04.1980 21566 Ev Melikgazi " " " 26 58 212 1 12.04.1980 21567 Ev Melikgazi Tavukçu G.Doğdu S.18 57 210 25 12.04.1980 21568 Ev Melikgazi Tavukçu M.Esenlik S 7 57 264 19 12.04.1980 21569 Ev Melikgazi "" Yalçın Sk.9 57 264 2 12.04.1980 21570 Ev Melikgazi "" " No:13,15,17 57 264 1 12.04.1980 21571 Ev Melikgazi " " No:19 57 265 3 12.04.1980 21572 Ev Melikgazi " Bayram Sk. 7 57 264 24 12.04.1980 21573 Ev Melikgazi " " No:9 57 264 23 12.04.1980 21574 Ev Melikgazi Gülük M.Gülük C. 58 71 227 13 12.04.1980 21575 Ev Develi İstiklal Cad.No:31 27.29 R 671 11 03.08.1991 108976 Ev Develi "" " No: 33 27.29 R 671 10 03.08.1991 108977 Ev Develi "" N0:35 27.29 R 671 9 " "78 Ev Develi " N0:40 27.29 R 675 1 " "79 Ev Develi " N0:38 27.29 R 675 2 " "80 Ev Develi Babiyan Sk.No:20 27.29 R 542 8 " "81 Ev Develi " No:33 27.29 R 555 3 " "82 Ev Develi " No:35 27.29 R 555 2 " "83 Ev Develi Hamam Sk.No:23 27.29 R 539 22 " "84 Mimarsinan Evi Melikgazi Ağırnas Köyü 2 _ 986-987 22.09.1995 193285Mimarsinan KültürMerkezi Melikgazi Ağırnas Köyü 10 _ 1050 22.09.1995 193286 Konut Develi Abdulbaki Mh.Maslak S. _ 629 8 22.09.1995 1933131

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU87 Papazın Evi Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1485 29.12.1994 180688 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 11 _ 1636 29.12.1994 180689 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1213 29.12.1994 180690 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 11 _ 1500 29.12.1994 180691 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 11 _ 1599 29.12.1994 180692 Dükkan Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1402 29.12.1994 180693 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1401 29.12.1994 180694 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1318 29.12.1994 180695 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1360 29.12.1994 180696 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1362 29.12.1994 180697 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1305 29.12.1994 180698 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1243 29.12.1994 180699 Konut Melikgazi Konaklar Mah. 10 _ 1212 29.12.1994 1806100 Konut Talas Merkez (55+54) _ _ _ 17.11.1995 1953101 Konut Develi Aşağıeverek Mah. _ 678 1 14.05.1998 2247102 Ev Melikgazi Ağırnas M.Sinan C 28. 3 _ 950 30.05.2002 3018103 Taşcıoğlu Evi Melikgazi Lalapaşa Mah. 49 256 2 26.06.1993 1500104 Ev Melikgazi Ağırnas 3.Sk. No:5 9 _ 943 30.05.2002 3018Ağırnas M.SinanC.N:48. 2 _ 965 30.05.2002 3018105 Ev Melikgazi106 Ev Melikgazi Ağırnas M.S.Cad.No 40 9 _ 939 30.05.2002 3018107 Ev Melikgazi Ağırnas M.S.Cad.No 58 2 _ 972 30.05.2002 3018108 Ev Melikgazi Ağırnas Öztaş Sk.No 1 3 _ 807 30.05.2002 3018109 Ev Melikgazi Ağırnas Os.Yüce C.N 9 9 _ 1004 30.05.2002 3018110 Ev Melikgazi Ağırnas M.Sinan C.N 21 3 _ 886 30.05.2002 3018111 Ev Melikgazi Ağırnas M.Sinan C.N 26 3 _ 951 30.05.2002 3018112 Ev Melikgazi Ağırnas M.Sinan C.N 2 3 _ 917 30.05.2002 3018113 Ev Melikgazi Ağırnas Öztaş s.N0: 11 9 _ 794 30.05.2002 3018114 Ev Melikgazi Ağırnas M.Sinan C.N 32 3 _ 809 30.05.2002 3018115 Mustafabey Konağı Melikgazi Ağırnas Mus.Bey C.N23 7 _ 1182 30.05.2002 3020116 Askeri Hastane Giriş Kocasinan Serçeönü Mah. _ _ _ 31.01.2001 2732132

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORUKapısı117T.C.D.D.YollarıLojmanları Kocasinan O.Kavuncu Cad. 105 859 38 28.02.2001 2753118 Bina Kalıntısı Melikgazi Serçeönü Mah.FuatbeyC 25 814 10 09.07.1976 75119 Arslanlı Ev Develi Reşadiye Mah.Babiya20 _ 542 8 03.08.1991 1089120 Çetin Sarıoğlu Evi Develi Reşadiye Mah.İstiklal 33 _ 671 10 03.08.1991 1089121 Ömer Sayrav Evi Develi Reşadiye Mah. " 31 _ 671 11 03.08.1991 1089123 Sait İbrahim Kaman Evi Develi Reşadiye Mah. " 40 _ 675 1 03.08.1991 1089124 Ahmet Özdil Evi Develi Reşadiye Mah.Babiya35 _ 555 2 03.08.1991 1089125 Mehmet Çetin Evi Develi Reşadiye Mah. " 33 _ 555 3 03.08.1991 1089126 Varktis Yalçın Evi Develi Reşadiye Mah.İstiklal35 _ 671 9 03.08.1991 1089127 Ali Ganioğlu Evi Develi Reşadiye Mah.İstiklal 38 _ 675 2 03.08.1991 1089128 Makbule Gürbüz Evi Develi Reşadiye Mah.Harma23 _ 539 22 03.08.1991 1089Gesi -129 Konak Melikgazi Kayabağ(Darsiyah) _ _ _ 12.03.1977 360130 Ev Talas Erhan C.Okul S.N:6 7 101 58 17.11.1995 1953131 Ev Talas Tablakaya M.YeniC.S.4 15 84 2_3 17.11.1995 1953132 Ev Talas Muammerbey C.N:8 15 25 1721 17.11.1995 1953133 Ev Talas Muammerbey C.N:102 18 37 4 17.11.1995 1953Atatürk Köşkü(valiKonağı) Talas Yukarı Mah.Atatürk Bul 21 46 5 17.11.1995 1953134135 Ev Talas Kayabaşı Sokağı N:23 20 107 13_15_17 17.11.1995 1953136 Ev Talas Kayabaşı Sokağı N:25 20 107 10 17.11.1995 1953137 Sosyal Tesisler Talas Yukarı Mah.Atatürk Bul A-19 40/1 B-19... ...... 17.11.1995 1953138 Ev Talas Han Mah.Erhan C. 7 101 10 17.11.1995 1953139 Ev Talas Han Mah.Erhan C. 7 101 11 17.11.1995 1953140 Konut Talas Kazımpaşa Cad.No:4 _ 99 42 17.11.1995 1953141 Konut Talas Müsteşar Sok.No:17 _ 100 54-55 17.11.1995 1953142 Konut Talas Kayabaşı Sok.No:6 _ 89 3_4 17.11.1995 1953143 Konut Talas Han Sok.No:3 _ 109 6_13_24 17.11.1995 1953144 Konut Talas Atatürk Bul.No:192 _ 86 6 17.11.1995 1953133

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU145 Konut Talas DemirkalaçSok.No:8 _ 85 9 17.11.1995 1953146 Konut Talas Atatürk Bul.No:194 _ 86 7 17.11.1995 1953147 Konut Talas A.Sait Paşa C.No:3 _ 67 11_12 17.11.1995 1953148 Konut Talas Ulus Sok.No:1 _ 69 2 17.11.1995 1953149 Konut Talas A.Sait Paşa Cad.No:71 _ 64 4 17.11.1995 1953150 Konut Talas Okul Sok.No:27 _ 100 16 17.11.1995 1953151 Konut Talas A.Sait Paşa Cad.No:7 _ 67 4 17.11.1995 1953152 Konut Talas A.Sait Paşa Cad.No:5 _ 67 5 17.11.1995 1953153 Konut Talas A.Sait Paşa Cad.No:50 _ 68 12_65 17.11.1995 1953154 Konut Talas Kazımpaşa Cad.No:25 _ 116 193-195 17.11.1995 1953155 Konut Talas Ulus Sok.No:17 _ 73 15-16 17.11.1995 1953156 Konut Talas Kazımpaşa Cad.No:35 _ 116 182-185 17.11.1995 1953157 Konut Talas Harman Mey.BahçeS.14 _ 113 63-64 17.11.1995 1953158 Konut Talas Kayabaşı Sok.No:10 _ 88 12 17.11.1995 1953159 Konut Talas Kazımpaşa Cad.No:19 _ 116 198 17.11.1995 1953160 Konut Talas A.Sait Paşa Cad.No:40 _ 68 57 17.11.1995 1953161 Konut Talas Kazım paşa Cad.No:21 _ 119 197 17.11.1995 1953162 Konut Talas Kazım paşa Cad.No:1 _ 100 3_77-78 17.11.1995 1953163 Konut Talas A.Sait Paşa Cad.No:59 _ 65 5 17.11.1995 1953164 Konut Talas Ulus Sok.No:9 _ 68 20 17.11.1995 1953165 Konut(Faruk Oflazer Evi) Talas Fırın Sok.No:1 _ 89 17 17.11.1995 1953166 Konut(Kemal Güler Evi) Talas Kayabaşı Sok.No:4 _ 88 6_7 17.11.1995 1953167 Konut(Müze Önerisi) Talas Çarşı Sok.No:21 _ 112 52 17.11.1995 1953168 Konut Talas Fırın Sok.No:2 _ 108 8 17.11.1995 1953169 Konut Talas Atatürk Bul.No:237? _ 38 ? 17.11.1995 1953170 Konut Talas Yeni Camii Sok.No:1 _ 83 1_2 17.11.1995 1953171 Konut Talas Değirmen Sok.No:15 _ 106 23 17.11.1995 1953172 Çardak Talas Çesme Sok. _ 81 9 17.11.1995 1953173 Konut TalasErhanCad.No:13/B28_30 _ 101 27_28 17.11.1995 1953174 Konut Talas Kayabaşı Sok.No:2_2A _ 89 6,7,8 17.11.1995 1953134

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU175 Konut Talas Müsteşar Sok.No:3A_5A _ 100 81 17.11.1995 1953176 Kapı Talas Kayabaşı Sok.No:8 _ 88 11 17.11.1995 1953177 Konut Talas Han Sok.No:11 _ 109 4 17.11.1995 1953178 Ticaret Talas Düzyol Sok.No:1,3,5,7 _ 92 1,29_32 17.11.1995 1953179 Konut Talas Köşkbayırı Sok.No:21 _ 151 8,9,10 17.11.1995 1953180 Konut Talas Hükümet Cad.No:108 _ 36 4 17.11.1995 1953181 Sokak Talas Kazımpaşa Cad. _ 17.11.1995 1953182 Sokak Talas Müsteşar Cad. _ 17.11.1995 1953183 Sokak Talas Muammerbey Cad. _ 17.11.1995 1953184 Beden Terbiyesi Tesisleri Talas 17 38 11 17.11.1995 1953F. 5.17.2. Yapı TopluluklarıKayseri’deki yapı toplulukları Tablo F.8 ‘da verilmiştir.Tablo F.8 Kayserideki yapı topluluklarıDİNİ VE KÜLTÜREL YAPILAR 1CAMİLER-MESCİTLER-ZAVİYELER-TEKKELER-NAMAZGAHLAR-KİLİSELERS.NO ADI İLÇESİ KÖY / MAHALLESİ PAFTA ADA PARSEL TESCİL TARİHİ1 Kurşunlu camii Kocasinan Yalman Mah. 20 244 3 09.07.1976- 752 Tontar Bazilikası Melikgazi Esenyurt Mah. 112 1303 744-745759-780 14.07.1973 7293 Hacı Kılıç Camii Kocasinan Hacı kılıç Mah. 100 108 4 09.07.1976 754 Hunat Camii Melikgazi Gavremoğlu Mah. 38 247 36 09.07.1976 755 Yanıkoğlu Camii Melikgazi Yanıkoğlu Mah. 36 1595 4 09.07.1976 756 Fatih Camii Melikgazi Cumhuriyet Mah.İç kale C. 13 308 5 09.07.1976 757 Ulu Camii Melikgazi Camiikebir Mah. 7 1510 8 09.07.1976 758 Yumurtalı Mescit Melikgazi Kusaroğlu Mah. 75 155 42 09.07.1976 759 Battal Camii Melikgazi Keykubat Mah. 134 565 3 09.07.1976 7510 Hatıroğlu Camii Melikgazi Hacı Mansur Mah. 66 329 21 09.07.1976 75135

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU11 Gülük Camii Melikgazi Gülük Mah. 72 281 1 09.07.1976 7512 Lale Camii Melikgazi Lale Mah. 49 257 13 09.07.1976 7513 Hasinli Camii Kocasinan Hasinli Mah. 50 139 1 09.07.1976 7514 Şıhşeyh Camii Melikgazi Cumhuriyet Mah. 17 253 15 09.07.1976 7515 Han Camii Melikgazi Baldöktü Mah 44 132 67 09.07.1976 7516 Yanartaş Rum Kilisesi Kocasinan Gesi-Kayabağ Köyü _ _ _ 12.03.1977 36017 Kilise Tomarza Cumhuriyet Mah. 4 98 5 12.03.1977 36018 Yukarı Camii Melikgazi Aydınlar Köyü 9 _ 1155 12.03.1977 36019 Küçük Camii Bünyan B.Bürüngüz Köyü _ _ _ 11.03.1977 36020 Büyük Camii Bünyan B.Bürüngüz Köyü _ _ _ 11.03.1977 36021 Ulu Camii Bünyan Camiikebir Mah. _ _ _ 08.04.1977 42322 Ulu Camii Yeşilhisar Güzelöz Köyü 6 267 10 08.04.1977 42323 Şeyh İbrahim Tekkesi Develi Havadan Köyü _ _ _ 08.04.1977 42324 Ulu Camii Develi Camiikebir Mah. _ _ _ 08.04.1977 42325 Yeni Camii(Kiliseden) Talas Tablakaya Mah. 16 78 21 08.04.1977 42326 Ali Sait Paşa Camii Talas Kiçiköy Mah. 6 68 23 08.04.1977 42327 Han Camii Talas Han Mah. 8 134 21 08.04.1977 42328 Harman Camii Talas Harman Mah. 27 49 4 08.04.1977 423Kara Mustafa PaşaCamii İncesu K.M.P.Mah. 4 26 18 08.04.1977 4232930 Şeyh Turesan Zaviyesi İncesu Tekkedağ Mevkii _ _ _ 08.04.1977 42331 Merkez Camii Tomarza Cumhuriyet Mah. 16 133 2 12.03.1977 36032 Beyaz Kilise Melikgazi Gesi-Bağpınar _ _ _ 12.03.1977 36033 Alaaddin Camii Bünyan B.Bürüngüz Köyü _ _ _ 12.03.1977 36034 Orta Camii Melikgazi Gesi 18-19 _ 2640 12.03.1977 36035 Rum Kilisesi Melikgazi Gesi 15 _ 1819 12.03.1977 36036 Roma Tapınağı Felahiye Kepiç Köyü _ _ _ 17.11.1979 1437Kansurp LasaraviçKilisesi Melikgazi Caferbey Mah. 60 77 6 13.07.1979 14493738 Cıncıklı Camii Melikgazi Cumhuriyet Mah. _ 193 54 12.04.1980. 12839 Rum Kilisesi Melikgazi Cumhuriyet Mah. 16 193 4 12.04.1980 2125136

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU40 Aşağı Mah.Camii Kocasinan Güneşli Kasabası _ _ _ 15.05.1987 325541 Çandır Camii Kocasinan Çandır Mah. 98 1552 22 10.04.1988 16542 Atlı Kilise Yeşilhisar Güzelöz Köyü _ _ _ 11.12.1988 32743 Mislihan Kilisesi 1 Yeşilhisar Güzelöz Köyü _ _ _ 11.12.1988 32744 Mislihan Kilisesi 2 Yeşilhisar Güzelöz Köyü _ _ _ 11.12.1988 32745 Karaağaçlı Kilisesi Yeşilhisar Güzelöz Köyü _ _ _ 11.12.1988 32746 Geyikli Kilise Yeşilhisar Güzelöz Köyü _ _ _ 11.12.1988 32747 Ahi Evran Tekkesi Melikgazi Mükremin Mah. 45 63 17 10.12.1988 31748 Melikaslan Camii Melikgazi Yeşilyurt Köyü 9 _ 1560 04.03.1988 13849 Aşağı .Camii Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 26050 Yukarı Camii 2 Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 26051 Kilise 1 Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 26052 Kilise 2 Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 26053 Namazgah Melikgazi Tavlusun(Aydınlar)Köyü _ _ _ 05.08.1988 26054 Eski Camii Yeşilhisar Güzelöz Köyü _ _ _ 11.12.1988 32755 Kireçli Kilise Yeşilhisar Güzelöz Köyü _ _ _ 11.12.1988 32756 Kilise Pınarbaşı Hal Cad. _ _ _ 08.06.1989 42557 Mehmet Ali Bey Camii Pınarbaşı Hükümet Meydanı _ _ _ 08.06.1989 42558 Kilise Pınarbaşı Hükümet Meydanı _ _ _ 08.06.1989 42559 Yeni Camii(Aziziye) Pınarbaşı Hükümet Meydanı _ _ _ 08.06.1989 42560 Kızılhan Camii Pınarbaşı Kızılhan Köyü _ _ _ 21.09.1990 81761 Endürlük Kilisesi Talas Endürlük Köyü 4 _ 1355 22.12.1990 90962 Kalaycıoğlu Mescidi Kocasinan Gevher Nesibe Mah. 23 239 8 07.06.1991 105763 Seyrani Mescidi Develi Camiikebir Mah. _ 650 81 30.08.1991 109064 Namazgah İncesu Nergiz Mah. _ _ 1587 25.10.1991 113465 Kilise Melikgazi Ağırnas Kasabası 7 _ 1208 22.07.1999 2465Astvavazin(Ermeni)Kilisesi Melikgazi Cumhuriyet Mah. _ 254 4 12.04.1980 21256667 Kilise Melikgazi Ağırnas Kasabası Köyiçi 7 _ 1208 22.07.1999 246568 Kilise 1 Melikgazi Germir(Konaklar)K.Yu.Mah. _ _ _ 06.11.1993 161969 Kilise 2(Rum Kilisesi) Melikgazi Germir(Konaklar)K.Aş..Mah. _ _ _ 06.11.1993 1619137

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU70 Ermeni Kilisesi Melikgazi Germir Aşağı Mah. _ _ 1345 06.11.1993 161971 Direkli Camii Talas Akçakaya Köyü 28 _ 5146 27.10.2000 268572 Aşağı Mah.Camii Talas Akçakaya Köyü 29 _ 5029 27.10.2000 268573 Seyit Hamit Camii Talas Akçakaya Köyü 27 _ 4973 27.10.2000 268574 Yukarı Mah.Camii Melikgazi Germir Yukarı Mah. _ _ _ 06.11.1993 161975 Aşağı Mah.Camii Melikgazi Germir Aşağı Mah. _ _ 1282 06.11.1993 161976 İsa Kümbet Camii Merkez Tahir Ağa Mah. 73 278 1 09.07.1976 7577 Yukarı Mah.Camii 1 Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ 934 05.08.1988 26078 Mescid Pınarbaşı Melikgazi Köyü _ _ _ 28.01.2000 2530Ali Sait Paşa C.AvluKapısı Talas Kiçiköy Mah. 68 23 17.11.1995 19537980 Yıkık Kilise Talas Kiçiköy Mah. 66 19_20_21 17.11.1995 195381 Camiikebir Kocasinan Yemliha Kasabası 20L-1c 760 01.11.2002 318382 Dini Yapı Kocasinan Yemliha Kasabası _ _ _ 01.11.2002 3183138

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORUDİNİ VE KÜLTÜREL YAPILAR 2TÜRBE-KÜMBET-HAZİRE-MEZARLIK VE ŞEHİTLİKLERS.NO ADI İLÇESİ KÖY /MAHALLESİ PAFTA ADA PARSEL TESCİL TARİHİ1 Kümbet ( Adsız ) Melikgazi Serçeönü Mah. 25 108 16 09.07.1976 752 Kümbet (Adsız) Melikgazi Cürcürler Mah. 29 113 55 09.07.1976 753 Hacip Kümbeti Melikgazi Cürcürler Mah. 29 113 54 09.07.1976 754 Ulu Hatun Türbesi(şadgeldi) Melikgazi Cürcürler Mah. 30 115 51 09.07.1976 755 İsa Camii Kümbeti Melikgazi Tahirağa Mah. 79 278 1 09.07.1976 756 Şifalı Kümbet(Avgunlu) Melikgazi Yalman Mah. 19 295 16 09.07.1976 757 Hasbek Kümbeti Kocasinan Çadır Mah. 97 402 1 09.07.1976 758 Şifaiye Gıyasiye Gev.Hat.Kümb. Kocasinan Orta Mah. 22 240 5 09.07.1976 759 Hava Şehitliği Melikgazi Gediris Mevkii 138 439 7 09.07.1976 7510 Emir Şahap Türbesi Melikgazi Yanıkoğlu Mah. 36 518 1 09.07.1976 7511 Suya Kanmış Hatun Türbesi Melikgazi Yanıkoğlu Mah. 36 517 1 09.07.1976 7512 İsimsiz Türbe(Kürt Seyfullah) Melikgazi Cürcürler Mah. 30 115 40 09.07.1976 7513 Roma Mezarı Kocasinan Serçeönü Mah. 25 181 56 09.07.1976 7514 Lalepaşa Kümbeti Melikgazi Lale Mah. 49 257 13 09.07.1976 7515 Zeynelabidin Türbesi Melikgazi Kağnıpazarı Mah. 27 246 6 09.07.1976 7516 Mahperi Hatun Türbesi Melikgazi Kağnıpazarı Mah. 38 247 1 09.07.1976 7517 Haydarbey Türbesi(Kutluğ Hatun) Melikgazi Gavremoğlu Mah. 36 130 38 09.07.1976 7518 İsimsiz Türbe Melikgazi Yanıkoğlu Mah. 36 1595 3 09.07.1976 7519 Alaca Kümbet Melikgazi Gavremoğlu Mah. 39 863 47 09.07.1976 7520 Şeyh Tennuri Türbesi Melikgazi Cumhuriyet Mah. 17 253 13 09.07.1976 7521 Emir Sultan Türbesi Melikgazi Cumhuriyet Mah. 17 252 9 09.07.1976 7522 Seyit Burhanettin Türbesi Melikgazi İsaoğlu Mah. 42 597 4 09.07.1976 7523 Emir Ali Türbesi Melikgazi Tontar Mah. 111 664 9 09.07.1976 7524 Döner Kümbet Melikgazi Madenoğlu Mah. 43 1 24 09.07.1976 7525 Dörtayaklı Kümbet Melikgazi Battalönü(Eskişehir)Mah. 131 830 3 09.07.1976 7526 Köşk Kümbeti Melikgazi Gültepe Mah. 107 417 63 09.07.1976 75139

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU27 Beşparmak Kümbeti Kocasinan Beşparmak Mevkii 113 1607 524 09.07.1976 7528 Han Kümbeti Melikgazi Baldöktü Mah. 44 132 56 09.07.1976 7529 Tacettin Türbesi Melikgazi Tacettin Mah. 48 137 15 09.07.1976 7530 Emirerdoğmuş Türbesi Melikgazi İsaağa Mah. 106 120 4 09.07.1976 7531 Mehmet Zengi Türbesi Melikgazi Gültepe Mah. 106 1200 7 09.07.1976 7532 Sırçalı Kümbet Melikgazi Gültepe Mah. 106 1200 2 09.07.1976 7533 Çifte Kümbet Melikgazi Konaklar Mevkii 6 2403 933 09.07.1976 7534 Ali Cafer Kümbeti Melikgazi Hacı Kılıç Mah. 124 854 22 09.07.1976. 7535 Devali Türbesi Develi Yukarı Develi Mah. _ _ _ 08.04.1977 42336 Esmahatun Türbesi Talas Kiçiköy Mah. _ _ _ 08.04.1977 42337 Viranşehir Roma Mezarı İncesu Viranşehir Mah. _ _ _ 08.04.1977 42338 Tontar Roma Mezarı Melikgazi Esenyurt Mah. 112 398 5 08.04.1977 42339 Seyitali Türbesi Yahyalı Seydili Mah. _ _ _ 04.02.1982 325540 Mezar Anıtı Pınarbaşı Pazarören- Panlı _ _ _ 08.03.1984 16841 Ebu İshak Mezarı Melikgazi Baldöktü Mah. 44 132 97 13.02.1986 183542 Beştepeler Mezar Odaları Melikgazi Beştepeler Mevkii _ _ _ 14.03.1986 210643 Roma Mezarı Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 26044 Roma Mezarları Melikgazi Eskişehir Mevkii _ 821 28 05.03.1988 14845 Kümbet Melikgazi Muammerbey Mah. _ _ _ 08.06.1989 42546 Hızır İlyas Türbesi Develi Yukarı Develi Mah. _ _ _ 08.04.1977 42347 Seydi Şerif Türbesi Develi Yukarı Develi Mah. _ _ _ 08.04.1977 42348 Melikgazi Türbesi Pınarbaşı Melikgazi Köyü _ _ _ 29.03.1991 42349 Yahya Gazi Türbesi Yahyalı Camiikebir Mah. _ _ _ 29.03.1991 42350 Gergeme Mezarlığı Bünyan Doğanlar Mah. _ _ _ 30.03.1991 99651 Belediye Mezarlığı Bünyan Ulu Camii Mah. _ _ _ 30,03.1991 99652 Ulu Camii Hazinesi Develi Yukarı Develi Mah. 2729 643 37 30.03.1991 99353 Seyit Burhanettin Mezarlığı Melikgazi Mükremin Mah. 42 59 1 30.03.1991 99354 Seyit Halil Türbesi Bünyan Karakaya _ _ _ 25.10.1991 113255 Türbedar Evi Melikgazi Hallaçoğlu Mah. 27 241 6 06.11.1998 236556 Hacıtimpınarı Sırtı ve Türkmen Mz Pınarbaşı Hilmiye Köyü _ _ _ 29.05.2002 299557 Bahçe Mah. Mezarlığı Melikgazi Bahçe Mah. _ _ 1440 29.03.2001 2765140

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU58 Kuzey Mah. Mezarlığı Melikgazi Gesi Kuzey Mah. 6 _ 111 29.03,2001 276559 Sancaktar Türbesi Pınarbaşı Melikgazi Köyü _ _ _ 28.01.2000 253060 Türbe 2 (seyit Halil Türbesi) Pınarbaşı Melikgazi Köyü _ _ _ 20.01.2000 253061 Şeyh İbrahim Tekkesi Develi Havadan Köyü Mezarlık M. _ _ _ 08.04.1977 42362 Tirem Mezarlığı Develi Tirem Mah. _ 597 30.03.1991 99763 Ağalar Mezarlığı Develi Y.Develi _ 335 2 30.03.1991 99764 Uzunlu Mezarlığı(Yedek Mh.Mz.) Develi Y.Develi _ 356 7 30.03.1991 99765 Abit Tekkesi Mezarlığı Develi Y.Develi _ 49 19 30.03.1991 99766 Aşağı Everek Mezarlığı Develi A.Develi _ 702 3 30.03.1991 997DİNİ VE KÜLTÜREL YAPILAR 3KERVANSARAYLAR-HAMAMLAR-KAPLICALAR-HANLAR-MEDRESELER-BEDESTENLER-ÇARŞILAR-KULE-ARASTAS.NO ADI İLÇESİ KÖY YA DA MAHALLESİ PAFTA ADA PARSEL TESCİL TARİHİs1 Pamuk Hanı Melikgazi Camiikebir Mah. 9 375 4_19 09.07.1976 752 Vezir Hanı Melikgazi Camiikebir Mah. 6 1510 _ 09.07.1976 753 Setenönü Hamamı Kocasinan Serçenönü Mah. 65 267 2 09.07.1976 754 Deveci Hamamı Melikgazi Hasinli Mah. 50 69 24 09.07.1976 755 Selahattin Hamamı Melikgazi Lale Mah. 49 258 1 09.07.1976 756 Kadı Hamamı Melikgazi Camiikebir Mah. 8 359 1 09.07.1976 757 Caferbey Hamamı Melikgazi Caferbey Mah. 64 80 9 09.07.1976 758 Külük Hamamı Melikgazi Külük Mah. 72 282 1 09.07.1976 759 Hunat Hamamı Melikgazi Kağnı Pazarı 38 247 35 09.07.1976 7510 Sultan Hamamı Melikgazi Cumhuriyet Mah. 15 1065 24 09.07.1976 7511 Hamam Yeşilhisar Köşk Mah. 4 243 2 08.04.1977 42312 Ali Sait Paşa Hamamı Talas Han Mah. 10 100 45 08.04.1977 42313 K.Mustafa Paşa K.Sarayı İncesu K.Mustafa Paşa Mah. 4 25 1_2 08.04.1977 42314 K.Mustafa Paşa Hamamı İncesu K.Mustafa Paşa Mah. 6 28 2 08.04.1977 423141

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU15 Birlik Hamamı Kocasinan Hacı Saki Mah. 92 234 44 14.04.1978 - 107116 Çırkalan Hanı Melikgazi Çırkalan Köyü _ _ _ 14.04.1978 - 107117 Körükcü Hanı Melikgazi H.Mansur Mah. 66 334 3_4 10.12.1988 - 31818 Gön Hanı Melikgazi Camiikebir Mah. 6 1510 185_211 04.03.1988 - 13919 Tekgöz Kaplıcası Kocasinan Yemliha Kasabası _ _ _ 10.07.1986 - 24820 Yeni Hamam Pınarbaşı İnönü Cad. _ _ _ 08.06.1989 - 42521 Hamam Develi Camiikebir Mah. _ 660 15 03.08.1991 - 109022 Sultan Hanı Bünyan Tuzhisar(Sultan Hanı)Köyü _ _ 1065 24.01.1992 - 122123 İspile Hanı Talas Başakpınar Köyü 9 _ 936 26.06.1993- 149424 Karatay Kervansarayı Bünyan Karadayı Köyü _ _ _ 26.12.1991- 119925 Hunat Medresesi Melikgazi Gavremoğlu Mah. 38 247 1 09.07.1976- 7526 Gülük Medresesi Melikgazi Külük Mah. 72 281 1 09.07.1976- 7527 Hatuniye Medresesi Melikgazi Kiçikapı Mah. 10 1510 539 09.07.1976 - 7528 Köşk Medresesi Melikgazi Gültepe Mah. 107 417 63 09.07.1976- 7529 Hacı Kılıç Medresesi Kocasinan Hacı Kılıç Mah. 100 108 4 09.07.1976- 7530 Çifte Medrese Kocasinan Yeniceismail Mah. 22 240 5_7 09.07.1976- 7531 Avgunlu Medresesi Melikgazi Yalman Mah. 19 295 16 09.07.1976- 7532 Hoca Hasan Medresesi Kocasinan Hacı Saki Mah. 91 233 3 09.07.1976- 7533 Sahabiye Medresesi Kocasinan Serçeönü Mah. 25 814 10 09.07.1976 - 7534 Seraceddin Medresesi Melikgazi Gavremoğlu Mah. 38 1606 83 09.07.1976- 7535 Hamidiye Medresesi Develi Şıhlı Köyü _ _ _ 08.04.1977- 72336 K.Mustafa Paşa Medresesi İncesu K.Mustafa Paşa Mah. 4 26 20_21 17.11.1978- 143737 Bina Kalıntısı Kocasinan Serçeönü Mah. 25 814 10 09.07.1976- 7538 Saat Kulesi (Muvakkithane) Kocasinan Serçeönü Mah. 24 245 2 09.07.1976- 7539 İç Bedesten Melikgazi Camiikebir Mah. 6 1510 12 09.07.1976- 7540 Kapalı Çarşı Melikgazi Camiikebir Mah. _ _ _ 09.07.1976- 7541 K.Mustafa Paşa Çarşısı İncesu K.Mustafa Paşa Mah. 4 25_26 1_17_3_18 08.04.1977- 42342 Çan Kulesi Özvatan Yeni Mah. _ _ _ 17.11.1978- 1437142

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORUASKERİ YAPILARS.NO ADI İLÇESİ KÖY/MAHALLESİ PAFTA ADA PARSEL TESCİL TARİHİ1 Dış kale Melikgazi Merkez 15 1065 Muhtelif 09.07.1976 752 İç Kale Melikgazi Merkez 13 308 5 09.07.1976 753 Sur Kalıntısı Melikgazi Beştepeler _ _ _ 09.07.1976 754 Develi Kalesi Develi Merkez _ _ _ 08.04.1977 3605 Askerlik Şube Binası Develi Merkez _ _ _ 08.04.1977 3606 Jandarma Kışlası Melikgazi İsmet Paşa Mah. _ _ _ 12.04.1980 21257 Zamantı(Kuş) Kalesi Pınarbaşı Melikgazi _ _ _ 22.09.2000 2659Alaflı Kale ve SalderesiMev. Sarız Karapınar Köyü _ _ _ 29.03.2002 299589 Yer altı Sığınağı Melikgazi Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36010 Bahçeli Yer altı Sığınağı Melikgazi Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36011 Askerlik Şube Binası Talas 78 27 17.11.1995 1953ENDÜSTRİYEL YAPILARS.NO ADI İLÇESİ KÖY / MAHALLESİ PAFTA ADA PARSEL TESCİL TARİHİ1 Aşağı Seten Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ 968 05.08.1988 2602 Aşağı Seten Melikgazi Aydınlar Köyü 824 _ _ 05.08.1988 2603 Fırın TalasMuammerbey Cad.No:8 14 37 52 30.03.1990 7024 Bezir Seteni Melikgazi Ağırnas M.Sinan Mah. 9 _ 933 30.05.2002 3018143

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORUİDARİ YAPILARS.NO ADI İLÇESİ KÖY/MAHALLE PAFTA ADA PARSEL TESCİL TARİHİ1 Raşit Efendi Kütüphanesi Melikgazi Camii Kebir Mah. 7 1510 8 09.07.1976 752 Kayseri Lisesi Melikgazi Kiçikapı 17 260 1_2 12.04.1980 21253 Eski Hastane Binası Melikgazi Gültepe Mh. 106 1200 14 07.03.1986 19994 Eski Rüştiye Mektebi Talas Harman mah. 27 49 5 12.04.1989 21645 Türk Hava Kurumu Şb.Binası Pınarbaşı Lise Cad. 201_III-d _ _ 08.06.1989 4256 Barboros İlkokulu(Eski Kız Mek.) Pınarbaşı Hükümet Meydanı _ _ _ 08.06.1989 4257 Sosyal Tesisler (Eski Ame.Kolj) Talas Yukarı Mah. 17 38 11 30.03.1990 7028 Beden Terbiyesi Talas Yukarı Mah. 17 38 11 30.03.1990 7029 Atatürk Köşkü Talas Yukarı Mah. 21 46 510 Köy Estitüsü Binaları Pınarbaşı Pazarören Kas.Barbaros 2_3 12 63 31.08.2001 287211 Hükümet Konağı Kocasinan Güneşli Kasabası 12 _ 2761 18.07.2002 3089TÜMÜLÜSLERS.NO: ADI : İLÇESİ KÖY/MAHALLESİ ADA PAFTA PARSEL TESCİL TARİHİ1 Çifte Kümbet Tümülüsü Melikgazi Konaklar Mevkii _ 33 1114_1115 08.04.1977 4232 Gültepe Tümülüsü Melikgazi Gültepe Mah. 778 124 7 08.04.1977 4233 1Nolu Beştepeler Tümül. Melikgazi Beştepeler Mevkii _ _ _ 08.04.1977 4234 2Nolu Beştepeler Tüm. Melikgazi Beştepeler Mevkii _ _ _ 08.04.1977 4235 3Nolu Beştepeler Tüm. Melikgazi Beştepeler Mevkii _ _ _ 08.04.1977 4236 4Nolu Beştepeler Tüm. Melikgazi Beştepeler Mevkii _ _ _ 08.04.1977 4237 5Nolu Beştepeler Tüm. Melikgazi Beştepeler Mevkii _ _ _ 08.04.1977 4238 6Nolu Beştepeler Tüm. Melikgazi Beştepeler Mevkii _ _ _ 08.04.1977 4239 Kızıltepe Tümülüsü Melikgazi Kızıltepe Bağları _ _ _ 08.04.1977 423144

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU10 Yılanlıdağ Tümülüsü Melikgazi Yılanlıdağ Mevkii _ _ _ 08.04.1977 42311 Tümülüs Bünyan B.Bürüngüz Köyü _ _ _ 12.03.1977 36012 Tümülüs Bünyan B.Bürüngüz Köyü _ _ _ 12.03.1977 36013 Tümülüs Bünyan B.Bürüngüz Köyü _ _ _ 12.03.1977 36014 Tümülüs Bünyan Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36015 Tümülüs Melikgazi Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36016 Tümülüs Melikgazi Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36017 Tümülüs Melikgazi Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36018 Tümülüs Melikgazi Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36019 Tümülüs Melikgazi Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36020 Tümülüs Melikgazi Gesi Köyü _ _ _ 12.03.1977 36021 Tümülüs Melikgazi Gesi Turan Köyü _ _ _ 12.03.1977 36022 Tümülüs Melikgazi Gesi Bahçeli Köyü _ _ _ 12.03.1977 36023 Tek Çakıllı Tümülüs Talas Talas _ _ _ 08.04.1977 42324 Yedi Çakıllı Tümülüs Talas Talas _ _ _ 08.04.1977 42325 Kumluk Tepe Tümülüsü İncesu Kumluk Tepe Mevkii 15 25 1 08.04.1977 42326 Tümülüs Felahiye Perili Köyü _ _ _ 10.02.1983 415627 Hıdırellez Tümülüsü Kocasinan Erkilet _ _ _ 20.04.1988 17628 Tümülüs Melikgazi Cırgalan Malaltı Mev. _ _ _ 11.12.1988 32229 Tümülüs Develi Sarıca Devetepesi _ 1 667 04.03.1988 14230 Devetepesi Tümülüsü Develi Sarıca köyü _ 1 667 04.03.1988 14231 Gurbettepe Tümülüsü Pınarbaşı Melikgazi Köyü _ _ _ 22.09.2000 265932 Dökmetepe Tümülüsü Melikgazi Turan Beldesi _ _ _ 21.12.2000 272333 Kabakaya Tümülüsü Melikgazi Gesi Kabakaya Mev. 522 6_27 1 29.03.2001 276534 Kaletepe Tümülüsü Sarıoğlan Karaözü Kasabası 322 _ 6_7 26.04.2002 300635 Ortahöyük Tepesi Tüm. Felahiye Silahtar Köyü _ _ _ 16.03.1996 202536 Adatepe Tümülüsü Melikgazi Gesi Bağpınar Köyü _ _ _ 25.06.1996 206937 Avanoğlu tepesi Tüm. Akkışla Gömürgen_Ganişeyh _ _ _ 22.07.1999 246838 Sivritepe Tümülüsü Pınarbaşı Pazarsu Köyü _ _ _ 06.11.1998 237339 Kızıl Tümülüs Felahiye Kepiç Köyü _ _ _ 08.12.1995 198240 Tümülüs Pınarbaşı Beştepeler Mevkii 124 _ _ 29.03.2001 2767145

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORU41 Akçakalebaşı Tümülüsü Kocasinan Yemliha Kasabası _ _ _ 27.09.2002 315142 Demircibağları Tümülüsü Kocasinan Yemliha Kasabası _ _ _ 27.09.2002 315143 Karabayır Tümülüsü Kocasinan Yemliha Kasabası _ _ _ 27.09.2002 3151HÖYÜKLERS.NO: ADI : İLÇESİ KÖY-MAH. ADA PAFTA PARSELTESCİL TARİHİ VENUMARASI1 Kültepe(Kaniş-Karum) Kocasinan Kareev 240 _ 9-10-11-.. 08.04.1977 4232 İncesu Höyüğü İncesu İstasyon Cad. _ _ _ 08.04.1977 4233 Kale Höyük Felahiye Kale Mevkii _ _ _ 10.12.1988 3164 Kale Höyük Yahyalı Kale Mevkii _ _ _ 23.06.1990 7825 Hırka Köyü Höyüğü Kocasinan Hırka Köyü _ _ 1107 22.12.1990 9076 Yassıdağ Höyüğü Sarıoğlan Palas Köyü _ _ _ 23.09.1990 8237 Tavla Höyük Sarız Tavla Köyü _ _ _ 22.12.1990 9138 Fethullah Höyük Yahyalı Fethullah Mah. 549 _ 3 21.05.1993 14549 Mahzemin Höyük Kocasinan Mahzemin Köyü _ _ _ 25.06.1993 149110 Eski Çeşme Höyük Kocasinan Elmalı Köyü _ _ _ 25.06.1993 148811 Büyüktepe(İkiztepe) Höyük Develi Çayırözü Köyü _ _ _ 25.06.1993 149012 Durmuş Höyük Bünyan Koyunabtal K. _ _ _ 26.06.1993 149213 Karşıyazı Mevkii Höyüğü Melikgazi Karşıyazı Köyü _ _ _ 29.06.2001 283014 Araplı Höyük(Kışla Tepesi) Yeşilhisar Araplı Köyü _ _ _ 22.09.1995 142715 Şahmelik Höyük Develi Şahmelik Köyü _ _ _ Tescili Yapılmadı.16 Fraktin Höyük Develi Gümüşören K. _ _ _ 25.06.1993 148917 Kirkorintepe Höyük Tomarza Güzelce Mev. _ _ _ 31.01.2001 273718 Kemer Köyü Höyüğü Sarız Kemer Köyü _ _ _ 29.03.2002 299519 Killiktepe Höyüğü Sarız Yavlacı Köyü _ _ _ 29.03.2002 299520 Karahöyük Köyü Höyüğü İncesu Karahöyük K. _ _ _ Tescili Yapılmadı.21 Gölbaşı Kayası Düz Yerleşimi Sarız Kurudere Köyü _ _ _ 28,03.2002 299522 Tabal Harebeleri (Höyük) Akkışla Kululu-K.Tepe M _ _ _ 31.01.2001 273823 Taş göl Höyüğü Kocasinan Yemliha kasabası _ _ _ 27.09.2002 3151146

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAli Cafer Kümbeti: Gültepe Parkı yanındadır. Ertanaoğularına aittir.Köşk Kümbeti: 1341 tarihli Alaaddin Ertana oğullarına aittir.Emir Şahap Kümbeti : Yanıkoğlu Mah.’de olup Emir Şahap tarafındanyaptırılmıştır.Suya Kanmış Kümbeti: Gavremoğlu Mahallesindedir. 1305 yılında yaptırılmıştır.Emir Erdoğmuş Kümbeti: Emir Sultan İzzettin’e aittir. Emir SultanMahallesindeki mescit yanındadır. 1397 tarihlidir.Lala Muhlishiddin Kümbeti: Lala Muhlishiddin Paşaya aitti. Lala Paşa Camiiyanındadır. 1307 tarihlidir.Emir Ali Kümbeti: Talas yolu üzerinde Alaca Mescit Mahallesindedir.Seyit Şeref Türbesi: Develi’de Camii Kebir Mahallesindedir. Mermer kitabesinegöre 675 H. 1276 M. yılında Seyit Şerif namına yaptırılmıştır içerisinde Develi oğullarınaait mezar kitabeleri görülür.Melikgazi Medresesi ve Türbesi: Kayseri’nin islamlar tarafından zaptından sonrainşa edilen Ulu Cami yanındaki ilk danişmenoğulları medresesidir. Danişmendliler’in 3.Hükümdarı olan Mehmet Gazi tarafından inşa ettirilmiş ve buna bitişik bir metalde dekendi türbesi mevcut bulunmaktadır. Medrese yok olmuş fakat türbe halen mevcuttur.Kayseri’de bulunan diğer kümbet ve türbeler hakkında ilgili kurum vekuruluşlardan gerekli bilgi elde edilememiştir. Sadece bulunduğu yer ve türleri hakkındabilgi edinilmiştir. Bu bilgiler Tablo F.7’de verilmiştir.F. 5.17.3. SitlerKayseri’deki tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakımlardan istisnaievrensel değeri olan insan ürünü eserler şunlardır.Hun Hamamı: Mahperi Hatun tarafından 1237 yılında yaptırılmıştır.Sultan Hamamı: Selçuk hükümdarlarından Gıyaseddin Keyhüsrev 1. Kız kardeşiGevher Nesibe Sultan tarafından 1205’de yaptırılmış, yıkık bir vaziyettedirKüllük Hamamı : Küllük Şemsettin tarafından 1334 yılında yaptırılmıştır.Günümüzde yıkılmış bir dudumdadır.Caferbey Hamamı: Ertana Oğullarından Cafer Bey tarafından yaptırılmıştır. :Kadı Hamamı : 1548 yılında Bedreddin Mahmut Kadı tarafından yaptırılmıştır.Selehattin Hamamı: 1590 tarihinde yaptırılmış olan bu hamamdan Evliya ÇelebiSeyahatnamesinde de bahsedilir.Sahabiye Çeşmesi : 1266 yılında Selçuk vezirlerinden Sahip Ata Fahrettin AliPaşa tarafından yaptırılmıştır.Pamukhanı Çeşmesi : Kadı Burhanettin’in yeğeni Meliki Mueyyit tarafından1398’de yaptırılmıştır. Pamukhanı yanındadır.Oduncu Çeşmesi : Oduncu Murat Bey tarafından 1852’de yaptırılmıştır.Şirmenli Çeşmesi: İshak Çelebi 1650’de yaptırmıştır.Güdüllü Çeşmesi : Selçuklu vezirlerinden Güdül Bey tarafından yaptırılmış,sonradan tamir edilmiştir.Kadı Çeşmesi : Selçuk vezirlerinden Emir Yalman tarafından yaptırılmış, sonralarıtamir edilmiştir.Sultan Hanı : Sivas şosesi üzerinde, şehre 47 km uzaklıktadır. Bu muhteşem esersağlam takviye kuleleri ile dıştan bir kaleyi andırmaktadır. Selçuklu Sultanı 1. AlaaddinKeykubat zamanında (1232-1236) yapılan bu muazzam binanın kitabesi yoktur. Girişkapısından, iki yanda revakları ve ortasında mescidi bulunan bir avluya girilir. Arabalıkve ahır hizmetini gören doğudaki revak derinliği hanı dış duvarlarına kadar uzanır.Avlunun kuzey-doğu köşesindeki oda grubu bir hamama ait olmalıdır. Batı grubundakiodalar işletmeye veya önemli kişilere ait idi. Avlunun ortasında, küp şeklinde ve ayak147

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUkemerler üzerine oturan mescidi vardır. Mescidin dört cephesinde ejder ve değişikmotiflerle süslüdür. Avlunun güneyinde, Selçuklu tarzında anıtsal bir kapıdan kapalı büyüksalona geçilir. Tamamıyla tonozlarla örtülen salonun merkez tonozunun üstünde, bingileredayanan bir kubbe yükselir. Eskiden burada kervanlar bütün eşyaları ile birliktekalırlarmış.Karatay Hanı : Kayseri-Malatya yolu üzerinde, Kayseri’ye 80 Km mesafedeBünyan’ın Karadayı köyündedir. Eski ulu yol üzerinde bu han bazı değişikliklerle SultanHanına benzer. Hana güney tarafında, iri saç örgülü beden kulelerinin bulunduğucephesindeki muhteşem kapısından girilir. Bol motiflerle süslü kapıların üzerindekikitabelerden bu hanın, Selçuklu vezirlerinden Celaleddin Karatay tarafından yaptırıldığınıve 1240’da tamamlandığını öğreniyoruz. Kapı ile avlu arasında bir giriş kısmı vardır.Mescidi girişin sağındadır. Solunda, içerisinde bir kaç mezar bulunan eyvanın taç kemeriniçeşitli tezyinat ve eski Türk takviminden alınan hayvan motifleri çevirmektedir. Hanındiğer tezyinatını ve su olukları üzerinde bu şekilde hayvan ve insan figürleri çok miktardagörülmektedir. Hamamı, avlunun güney-doğu köşesindedir.Kara Mustafa Paşa Kervansarayı : Vezir Merzifonlu Kara Mustafa Paşa (Ölüm1683) tarafından, İncesu’da bir külliye ile birlikte (diğerleri: çarşı, medrese, hamam veCamii) yaptırılmıştır. Avlunun üç tarafı revak sırası ile çevrilidir. Büyük kapalı salonuntonozlarla örtülüdür. Salonda ve avluda han duvarlarının iç yüzüne sıra halinde ocaklar veocakların yanında sağır nişler yaptırılmıştır.Osmanlı devrinde yaptırılan diğer hanlardan şehir merkezindeki Pamuk Han veGön Hanı Mustafa Paşa tarafından, Vezir Hanı ise 1723’de Damat İbrahim Paşa tarafındanyaptırılmıştır.Pirinççiler Çarşısı: 1512’de halk tarafından yaptırılmıştır.Hacı Efendi Çarşısı: 1844’de halk tarafından yaptırılmıştır.Kapalı Çarşı: 1859’da halk tarafından yaptırılmıştır.Kazancılar Çarşısı: 1935’de halk tarafından yaptırılmıştır.Vezir Hanı: Kayseri7de çalışanlardan başka tüccarların oturmalarına mahsus VezirHanı, Kazancılar Hanı, Mahkeme Hanı vardır. Bunlar arasında Vezir Hanı önemlidir.Kapalı Çarşısının yanındadır. 1727 yılında Damat İbrahim Paşa tarafından yaptırılmıştır.Haydar Bey Köşkü: Bu bina Kayseri’nin kuzey doğusunda 4 Km mesafedeArgıncık Mahallesinin güneyindeki bir tarla içinde yapılmış bulunmaktadır. Köşke adınıveren Haydar beyi ismindeki bir z at 650 H. senesinde inşa ettirilmiştir. Çok iyi muhafazaedilmiş olan bu köşk bir kapı aralığını, başlıca bir salonu, ikinci derece odaları ihtivaetmektedir.Hacı Kılıç Camii : 1249’da Selçuklu Oğulları vezirlerinden Ebu Kasım Ali Tosiltarafından yaptırılmıştır. Caminin kapısı ince bir şekilde işlenmiştir.Hacet Camii : Eski zamanlara ait olması muhtemeldir.Lala Paşa Camii : 1308’de Kayseri Emiri Lala Muslihiddin Paşa tarafındanyaptırılmıştır.Şıh Camii : 1478 yılında Fatih Sultan Mehmet Han tarafından yaptırılmıştır.Hatır Camii : 1466 yılında Ebriham Tennuri namına yaptırılmıştır.Kalederoğlu Camii : 1514 yılında Katıroğulları tarafından yaptırılmıştır.Mimarsinan Camii : 1574 yılında Doğan Hacı Ahmet Paşa tarafından yapılmışolan bu Camiinin planını bizzat Mimar Sinan çizmiştir.Yanıkoğlu Camii : 1723 yılında Bayraktar Yanır Ömer tarafından yaptırılmıştır.Döner Kümbet : Talas yolu üzerindedir. Şah Cihan Hatun Kümbeti de denir.Kapıya bitişik yüzeyler üzerinde dallara bezenmiş bir kalenin ortasında Aslan başı vardır.Bunun yukarısında dalları küçük saksıya konmuş çok sadeleştirilmiş bir demet palmiyeyapraklarının iki tarafında iki hayvan kabartması (Kuş veya aslan) bulunur.148

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKümbetin diğer yüzleri geometrik oymalarla süslenmiştir. Giriş kapısını süsleyenkabartmaların üzerindeki geometrik şekillerin ortasında bir mermer taş yerleştirilmişti.Ortaya yazılan iki satırlık kitabede türbenin Şah Cihan Hatun’a ait olduğu ve 12. Asırortalarında Şah Cihan Sultan tarafından yaptırıldığı yazılıdır.Çifte Kümbet : Kayseri’ye 1 Km uzaklıkta Sivas yolu üzerinde iki kümbet vardır.Bunlardan birisi iz bırakmadan harap olmuştur. İkincisi oldukça iyi korunmuş ve bugünayaktadır. Binanın yüzeylerine çizilmiş kemer bentleri köşe sütunları geometrik süslemelive kapı üstü arı peteği biçiminde oymalıdır. Binayı çeviren bir kuşağın üzerinde Kur’anayetleri yazılmıştır. 1247 yılında Melike Adile Hatun adına kardeşleri tarafındanyaptırılmıştır.Hunat Hatun Kümbeti : Hunat Medresesinin güney doğusundaki odanın dışduvarına sonraları açılmış bulunan bir kapıdan sekiz köşeli bir salona girilir. Bu salondayan yana üç mezar dizilmiştir. 1’incisi Prenses Mahperi Hatun’a, 2’incisi 2. GıyaseddinKüyhüsrev’in kızı Selçuk Hatun’a, ve 3’üncüsünün kime ait olduğu bilinmemektedir. Busandukalardan hiç birine tarih konulmamıştır. Yuvarlak bir kubbe salonu örtüyor. Güneyyüzünde bir mihrap bulunur.Sırçalı Kümbet : Binanın tepesi adi duvar taşlarıyla yapılmıştır. Bu tepeninçinilerle kaplanmış olduğu kuvvetle muhtemeldir. Bu kaplama bütün koni çatıyı örtüyor.Sırçalı kümbetin etrafından pek çok küçük minalı çini parçalar bulunur.Gevher Nesibe Hatun Kümbeti : Şifaiye ve Gıyasiye Medreselerinin içindedir.1205 yılında Gevher Nesibe Hatun adına 2. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafındanyaptırılmıştır.Hoca Hasan Kümbeti : Selçuklu Vezirlerinden Hoca Hasan tarafından 1202yılında yaptırılmıştır.Eski Bedesten Kapısı Mesciti (Kayseri) : Üç büyük kubbe ve bunun yanında ufakkubbeciklerden meydana gelmiş bu eserin doğu, batı ve kuzey yanında olmak üzere üçkapısı vardır. Kuzey taraftaki eski pamukcular Çarşısına açılan kapının üzerindeki Mermerkitabede kurucusu olan Kayseri Emiri Mustafa Bin Abdülhak Bey tarafından 1497 yılındayaptırılmış olduğu anlaşılıyor.Ulu Camii : Selçuklu vezirlerinden Muzaffereddin Mahmut’un kızı Elti Hatuntarafından M.S. 1210 tarihinde yaptırılmıştır. Külük Camiinin mihrabı çok güzel birşekilde çini mozaikle süslüdür. Böyle bir Mihrap Selçuk çiniciliğinin şahaneliğini ifadeeden bir unsuru olarak ayakta durmaktadır.Hunat Hatun Camii : Kalenin doğusunda şehri çeviren surların dışında 1.Keykubat’ın karısı ve 2. Keyhüsrev’in annesi Prenses Mahperi Hatun tarafından 1237yılında yapılmıştır. Kayseri’deki Camilerin en büyüğüdür. 56 kemer ayağının üzerindeistinat eder. Birisi yeni, diğeri eskiden yapılmış iki kubbesi vardır. Binanın batı tarafındakikapısına cümle kapısı denir. Yan ve üst kısmı gayet ince bir şekilde süslenmiştir.Hıdır İlyas Köşkü : Erkilet nahiyesinde bulunan bu eser 13. Yüzyılda yaptırılmışbir Selçuklu eseridir.Kayseri’deki diğer tarihsel, estetik, etnolojik ve antropolojik bakımlardan istisnaievrensel değeri olan insan ürünü eserler hakkında ilgili kurum ve kuruluşlardan açıklamalıbilgiler elde edilememiştir. Sadece bulundukları yer ve türleri Tablo F.9’de verilmiştir.149

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo F.9 Kayseri’deki Diğer Tarihsel, Estetik, Etnolojik Ve Antropolojik Bakımlardan İstisnai Evrensel Değeri Olan İnsan ÜrünüEserlerSU YAPILARIÇEŞMELER-KÖPRÜLER-SU KEMERLERİ-SARNIÇLARS.NO ADI İLÇESİ KÖY/MAHALLE PAFTA ADA PARSELTESCİLTARİHİ1 Gavremoğlu Çeşmesi Melikgazi Gavremoğlu Mah. 38 1545 78(81) 09.07.1976 752 Şeyh Tennuri Çeşmesi Melikgazi Cumhuriyet Mah 17 253 14 09.07.1976 753 Hacı Kasım Çeşmesi Melikgazi Hacı Kasım Mah. 56 72 37/281 09.07.1976 754 Gülük Çeşmesi Melikgazi Gülük Mah. 72 281 3 09.07.1976 755 Göllü Çeşmesi Melikgazi Hamurcu Kibaroğlu Mah. 75 155 18 09.07.1976 756 Matara Çeşmesi Melikgazi Emirağa Mah. 79 707 38 09.07.1976 757 Karacaoğlu Çeşmesi Melikgazi Emirağa Mah. 29 17 6 09.07.1976 758 Çifteönü Çeşmesi Melikgazi Danacılar Mah. 86 21 37 09.07.1976 759 Müftü Çeşmesi Kocasinan Kemeraltı Mah. 83 22 5 09.07.1976 7510 Kaptan Paşa Çeşmesi Kocasinan Bozantı Mah. 81 229 25 09.07.1976 7511 Ulu Camii Çeşmesi Melikgazi Camii Kebir Mah. 7 1510 8 09.07.1976 7512 Şeyh Müeyyed Çeşmesi Melikgazi İçaçar(çarşı)Mah. 4 362 14 09.07.1976 7513 Çeşme Melikgazi Muammer Bey Mah. 34 516 1 09.07.1976 7514 Seyfullah Çeşmesi Kocasinan Zekeriyebey Mah. 31 45 73 09.07.1976 7515 Yakupoğlu Çeşmesi Melikgazi Kalenderhane Mah. 30 37 1 09.07.1976 7516 Sahabiye Çeşmesi Melikgazi Serçeönü Mah. 25 181 9 09.07.1976 7517 Şadırvan Melikgazi Yalman Mah. 20 244 3 09.07.1976 7518 Çeşme Melikgazi Yenice Mah. 22 240 4 09.07.1976 7519 Çeşme Talas Han Mah. 8 134 3 08.04.1977 42320 Köprü Melikgazi Gesi Bağpınar Köyü _ _ _ 12.03.1977 36021 Çeşme Melikgazi Gesi Bağpınar Köyü _ _ _ 12.03.1977 36022 Çeşme Bünyan B.Bürüngüz _ _ _ 12.03.1977 36023 Çeşme Bünyan B.Bürüngüz _ _ _ 12.03.1977 36024 Şahruh Köprüsü Sarıoğlan Karaözü Kasabası _ _ _ 14.03.1980 178925 Su Sarnıcı Çeşmesi Melikgazi Battalgazi Mah. _ _ _ 05.03.1988 14726Hacı İsmail EfendiÇeşmesi Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 26027 Maraş Şosesi Köprüsü Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 26028 Kuruköprü Su Kemeri Talas Kuruköprü Köyü _ _ 1073-1074 20.04.1988 17729 Tekgöz Köprüsü Kocasinan Beydeğirmeni Köyü _ _ _ 05.08.1988 26230 Tansu Çevresi Sarnıcı Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ 914 05.08.1988 26031 Y.Mahalle Çeşmesi Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ 886 05.08.1988 26032 Orta Mah.Çeşmesi Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ 1177 05.08.1988 26033Aşağı Mah.Çevresi SuSarnıcı Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ _ 05.08.1988 26034Yukarı Mah.CamiiÇeşmesi 2 Melikgazi Aydınlar Köyü _ _ 966 05.08.1988 26035 Hüsran Çesmesi Kocasinan Lala Paşa Mah. 49 201 25 21.07.1989 43936 Dökmeci Sok.Çeşmesi Melikgazi Tavukcu Mah. 52 7 41 yanı 21.07.1989 43937 Deliklitaş Çeşmesi Melikgazi Caferbey Mah. 62 14 _ 21.07.1989 43938 Çeşme Melikgazi Caferbey Mah. 61 11 2 21.07.1989 43939 Uygur Sokak Çeşmesi Melikgazi Sah.U.Nacibey Mah. 70 153 1 21.07.1989 439150

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU40 Mollaoğlu Çeşmesi Melikgazi Yanıkoğlu Mah. 36 130 26 21.07.1989 43941 Han Camii Çeşmesi Melikgazi Baldöktü Mah. 44 197 15 21.07.1989 43942 Güpgüpoğlu Çeşmesi Melikgazi Cumhuriyet Mah 16 193 93-95 21.07.1989 43943 Gömleksiz Çeşmesi Melikgazi Eski bedesten Mah. 67 936 12 21.07.1989 43944 Meteris Çukur Çeşmesi Melikgazi Tacettin Mah. 47 3 94 21.07.1989 43945Has bek KümbetÇeşmesi Kocasinan Çandır Mah. 97 402 1 21.07.1989 43946 Çakılsız Çeşme Melikgazi Nazım bey Mah. 70 151 13 21.07.1989 43947 Güdüklü Çeşmesi Melikgazi Yanıkoğlu Mah. 36 130 27 21.07.1989 43948 Hasekici Camii Çesmesi Kocasinan Hacı Saki Mah. 91 232 1 21.07.1989 43949 Yazı Çeşmesi Melikgazi Tontar Mah. 111 532 3 21.07.1989 43950 Kara imam Çeşmesi Melikgazi Göllük Mah. 72 226 1 21.07.1989 43951 Çukurlu Camii Çeşmesi Melikgazi K.Mustafa Mah 90 166 5 21.07.1989 43952 Lale Camii Çeşmesi Melikgazi Lala Paşa Mah. 49 320 1 21.07.1989 43953Kiçikapı(Kayseri) LisesiÇeşmesi Melikgazi Tosun Mah. _ _ _ 21.07.1989 43954 Hacıvelet Çeşmesi Melikgazi Tontar Mah. 111 668 1 21.07.1989 43955 Büyük Çeşme Melikgazi İsmet Paşa Mah. 58 214 10 21.07.1989 43956 Kadı Çeşmesi Melikgazi Seyit Gazi Mah. _ _ _ 21.07.1989 43957 Atpazarı Sokak Çeşmesi Melikgazi M.Necip Mah. 65 267 3 21.07.1989 43958Hacıkasım EfendiÇeşmesi Kocasinan Hacıkasım Mah. 56 9 37 21.07.1989 43959 Seyitgazi Çeşmesi Kocasinan Lala Paşa Mah. 49 256 4 21.07.1989 43960Lise Yurttaş SokakÇeşmesi Melikgazi İsmet Paşa Mah. 58 144 2 21.07.1989 43961 Necip Mah.Çeşmesi Melikgazi Necip Mah. 65 268 3 21.07.1989 43962 Erdül Sokak Çeşmesi Melikgazi Küçük Ali Mah. 76 _ _ 21.07.1989 43963 Ulu Sokak Çeşmesi Melikgazi Tavukcu Mah. 54 _ _ 21.07.1989 43964 Hasinli Camii Çeşmesi Kocasinan Lala Paşa Mah. 49 204 9 21.07.1989 43965 Çeşme Talas Ulus Meydan Mah. 6 69 3 30.03.1990 70266 Çeşme Talas Hükümet Cad.Çeşme S. 16 80 54 30.03.1990 70267 Çeşme Talas Erhan Cad. 15 105 81 30.03.1990 702Roma Yolu Köprüsü ve68 Mil Taşı Pınarbaşı Hilmiye Köyü _ _ _ 28.03.2002 299569 Çeşme Talas Akçakaya Köyü 28 _ 5031 27.10.2000 268570 Sarnıç(İşlik) Melikgazi Baldöktü Mah. 44 196 22 10.07.1998 228771 Mimarsinan Çeşmesi Melikgazi Ağırnas Kasabası 9 _ 676 22.09.1995 193272 Bezirhanoğlu Çeşmesi Melikgazi Caferbey Mah. 61 11 2 21.07.1989 43973 Köprü Melikgazi Konaklar(Germir) _ _ _ 06.11.1993 161974A.Sait Paşa CamiiÇEŞMESİ Talas 68 23 17.11.1995 195375 Çeşme Talas Merdivenli S.M.Bey Kesiş _ 79 4 17.11.1995 195376 Kanal Talas Dolaylı Sokak 17.11.1995 195377 Kuyu Talas Çağlayan S(Baykara S.) _ 160 _ 17.11.1995 195378 Etiler Sokak Çeşmesi Melikgazi Hacı velet Mh. 137 11 01.11.2002 319179 Yeni camii Çeşmesi Melikgazi Hacı kasım Mah. 73 4 01.11.2002 3190151

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUF.5.1.17.4. Kayseri’deki Estetik veya Bilimsel Açıdan İstisnai Evrensel DeğeriOlan, Fiziksel ve Biyolojik Oluşumlardan veya Bu Tür Oluşum TopluluklarındanMüteşekkil Doğal AnıtlarFraktın Kayası: Kayseri’nin 78 Km güneyindedir. Etilere ait bir eserdir. Büyük birkaya üzerine hak edilmiş hiyeroglif yazıları ve kabartma resimler görülmektedir.Şimşek Kaya: Develi İmamkulu köyü yakınındadır. Büyük bir kaya üzerine hakedilmiş Eti hiyeroglif yazıları ve kabartma resimler görülmektedir.F.5.17.5. Kayseri’de Bilim veya Muhafaza Açısından İstisnai Evrensel DeğeriOlan Jeolojik ve Fizyografik Oluşumlar ve Tükenme Tehdidi Altındaki Hayvan veBitki Türlerinin Yetiştiği Kesinlikle Belirlenmiş AlanlarKayseri’de bilim veya muhafaza açısından istisnai evrensel değeri olan jeolojik vefizyografik oluşumlar ve tükenme tehdidi altındaki hayvan ve bitki türlerinin yetiştiğikesinlikle belirlenmiş alan olarak Sultansazlığı bulunmaktadır.Kayseri İli, Yeşilhisar , Develi, Yahyalı İlçeleri arasında kalan Sultansazlığıuluslararası kriterlere göre “A” sınıfı nitelikli sulak alanlar sınıfında Ramsar sözleşmesiylekorunan alandır. Sultansazlığı , iki farklı ekosisteme ait canlıları bir aradabulundurmaktadır. Sultansazlığı içerisinde nesli tehlikeye düşmüş 134 kuş türünü dekuluçka yaptığı alan olması bakımından çok büyük önem taşımaktadır. Sultansazlığı , OrtaAnadolu’da, Kayseri ili sınırları içindeki Develi ovasının en alçak yerini kaplayan yaygınbir sulak sahalar kompleksidir. 38-20’ kuzey enlemi ve 35-17’ doğu boylamı ile belirlenenbölge kapalı bir havza olup, Yahyalı, Yeşilhisar, Dündarlı, Develi ve Ağcaşar derelerini dekapsayan toplam drenaj alanı 3190 km’dir. Kabacak bir dikdörtgen şeklindeki ovadenizden ortalama 1075 m yüksekliğinde olup, kuzeyde Kızılırmak havzası, batıdaNevşehir ve Niğde illeri, güneyde Adana ili ve doğuda Seyhan havzası ile çevrilmiştir.Sultansazlığı nın bir bölümünü teşkil eden tatlı su gölünde pelikanlar, karabataklar, sutavukları, ördekler, kazlar, balıklar ve kaşıkçı kuşları bulunur. Tuzlu yaşam ortamı olanYay gölü ise, Flamingo, martı, bazı çullukların kuluçka sahasıdır. Sultansazlığı ayrıcakaplumbağa, hardun, cüce çit kertenkelesi, Anadolu kertenkelesi, su yılanı, yeşil karakurbağası, ağaç kurbağası, göl kurbağası, balıklar, sağungiller, taş yiyenler, dişlisazangiller, zar kanatlılar, kız böcekleri, yumuşakçalar yaşar. Sultansazlığı’ nda saz, kamışüç köşe kandıra ayrıca sulak saha içinde nilüfer, göl sarmaşığı yosun gibi bitki ürünleribulunur.F. 5.17.6. Kayseri’de Doğal Güzellik Açısından İstisnai Evrensel Değeri OlanDoğal SitlerF.10.Tablo Doğal sitlerDOĞAL SİTLERS.NO ADI İLÇESİ KÖY/MAHALLESİ PAFTA ADA PARSEL TESCİL TARİHİ1 Soğanlı Siti Yeşilhisar Soğanlı Köyü _ _ _ 08.04.1977- 4232 Doğal Sit Talas Merkez _ _ _ 22.09.1990- 823Kapuzbaşı3 Şelalesi Yahyalı Küçük darı Köyü _ _ _ 23.06.1990- 7824 Sultansazlığı Dev.Yah.Yeş.his _ _ _ _ 26.06.1993- 14935 Engir Gölü Kocasinan _ _ _ _ 22.09.1995- 19276 Direk Göl Yahyalı Yedi Göller Mevkii _ _ _ 25.11.1994- 17907 Tuzla Gölü Sarıoğlan _ _ _ _ 26.06.1993- 14928 Peri Bacası Yeşilhisar Soğanlı K.Sıktaş M. _ _ _ 26.04.2002- 3007152

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri’de doğal güzellik açısından istisnai evrensel değeri olan doğal sitlerşunlardır :Kapuzbaşı Şelalesi: Kapuzbaşı Şelaleleri Yahyalıya 80 km olup, Zamantı Irmağıboyundan giden ulaşım yolu ile Ulupınar köyü üzerinden giden ulaşım yolu ile gidilir.Şelaleler Büyükçakır ile Kapuzbaşı köyleri arasındaki bir vadide bulunmaktadır.Şelalenin aktığı yerin rakımı 700 m, şelalenin irtifa akışı 70 den olmaktadır. Debisioldukça yüksek olup = V= şeklinde dar bir vadiye akmaktadır. Aladağ zirvelerindebulunan kar ve buzul suları ile beslenmektedir. Kapuzbaşı Şelaleleri Uganda ‘da bulunanVictoria çağlayanı (100 m) hariç tutulursa akış yüksekliği itibariyle ABD’de bulunanNiagara’dan (55 m), Finlandiya’da bulunan İmatra’dan 25m), Erzurum’daki Tortum’dan(50m), Antalya’da bulunan Düden’den (25 m) ve Manavgat’tan (5m) daha büyüktür.Şelaleler ulusal ve uluslararası turizm alanı olup yaz ve ilkbahar aylarında turist akınınauğrar. Kapuzbaşı şelaleleri Aladağlar Milli Parkı (54524ha ) içinde bulunur.Kayseri’deki diğer doğal sitler şunlardır :F.11 Tablo Doğal AnıtlarDOĞAL ANITLARS.NO ADIİLÇESİKÖY/MAHALLESİPAFTA ADA PARSELTESCİL TARİHİVE NO1234Çınarağacı Melikgazi Hisarcık Köyü 68 _ 4156 08.01.1988 120Çınarağacı Melikgazi Hisarcık Köyü 69 _ 4391 08.01.1988 120Çınarağacı Melikgazi Hisarcık Köyü 17 _ 3380 08.01.1988 120Çınar31.01.2001ağacı Kocasinan Serçeönü Mh. _ 315 11 2733F.5.18. Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanlarıİlimizi ilgilendirmemektedir.F.5.19. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Belirlenen “Kıta İçi” YüzeyselSuları Kapsayan İçme ve Kullanma Suyu RezervuarlarıF.5.19.1. Mutlak Koruma alanlarıF.5.19.2. Kısa Mesafeli Koruma AlanlarıF.5.19.3. Orta Mesafeli Koruma AlanlarıF.5.19.4. Uzun Mesafeli Koruma Alanlarıİlimizde içme kullanma suyu “Kıta içi yüzeysel suların, karşılanmamakta yeraltısularından temin edilmektedir. Bu nedenle yukarıda tanımlanan koruma alanlarından sözedilemez.F.5.20. Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliği’nde Belirlenen Hassas KirlenmeBölgeleriİlimizde hassas kirlenme bölgesi tespit edilmemiştir.F.5.21. Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlara) Jeolojik ve jeomorfolojik yönden yerleşime açılması sakıncalı alanlar (N)YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS ana başlığı altıda verilmiştir.153

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUb) Kayseri ile Develi arasında yer alan Erciyes Dağı ülkenin en önemli kayakmerkezlerinden biridir. Doğal ve görsel özelliklerini koruması açısından yapılaşmayasınırlamalar getirilmiştir. Develi havzasındaki Sultansazlığı ve Yay gölü sit alanı ilanedilmiş olup, korumaya alınmıştır.F.5.22. Tarım Alanlarıİlimizdeki tarımsal gelişim alanları, uygulanan tarımsal faaliyetler ve ürün çeşitleriH (TARIM) ana balığı altında ayrıntılı olarak incelenmiştir.İlimizdeki I.II.III. sınıf tarım alanları E (ARAZİ) ana başlığı altında E.3.11 arazisınıfları bölümünde belirtilmiştir.İlimizde toprak sağlığı, taşlılık, kayalık, drenaj, tuzluluk, sodiklik, erozyon gibiproblemlere maruz alanlar E.3.2. Arazi problemleri bölümünde verilmiştir.F.5.22.1 Tarımsal Gelişim AlanlarıKayseri İlinde halihazırda tarımsal gelişim alanları bulunmamaktadır.F.5.22.2 1.2.3. Sınıf Tarım AlanlarıKayseri’de 1. Sınıf Tarım arazisi 40.115 hektar olup, 17192 hektarında kuru tarım,19.779 hektarında sulu tarım, 1.034 hektarında bağ-bahçe 1.540 hektarında ise diğer kulanıolarak değerlendirilmektedir. II. Sınıf arazi miktarı 112.475 hektar olup, 67.554 hektarındakuru tarım, 29.667 hektarında sulu tarım, 6.200 hektarında bağ-bahçe, 6027 hektarındaçayır-mera, 3027 hektarında ise diğer kullanımlar olarak değerlendirilmektedir.III. Sınıf arazi miktarı ise 200.305 hektar olup, 156.801 hektarında kuru tarım, 20390hektarında sulu tarım, 6.900 hektarında bağ-bahçe, 9.808 hektarında Çayır-mera, 461hektarında Orman- Funda 5.945 hektarı ise diğer kullanım olarak değerlendirilmektedir.KAYNAKLAR1-Yahyalı Orman İşl.Müd. 28.01.2004 tarih ve 1/175 sayılı yazısı.2-K.T.V.K.V.Kurulu Müdürlüğü’nün 12.03.2004 tarih ve 729(720/28) 170 sayılı yazısı.3-İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü2nün 03.03.2004 tarih ve 136-351 sayılı yazısı4-Sultansazlığı Master Planı (Mülga T.C. Orman Bakanlığı )5-Kayseri Valiliği Çevre Koruma Vakfı (Sultansazlığı Sempozyumu)6-Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü7-Erciyes Üniversitesi (Biyoloji Bölümü) 23.02.2004 tarih ve 02.221-1/0739 sayılı yazısı.154

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUG.TURİZMG.1. Yörenin Turistik DeğerleriG.1.1. Yörenin Doğal DeğerleriKayseri,insanlığın varoluşundan itibaren çeşitli uygarlıkların yaşadığı yer olması,olağanüstü doğal güzellikleri ve coğrafi konumu itibariyle, ülkemiz turizmi açısındanayrıcalıklı bir konumda bulunmaktadır. Bu özelliği nedeniyle de turizm alanında ortayaçıkan tüm yeni beklentilere cevap verebilecek bir potansiyele sahiptir. Bu potansiyelin iyideğerlendirilmesi, dünya pazarından ülkemize ve ilimize yönelik turizm talebininartırılması, ülkemiz ve ilimiz her zaman aranan bir turizm cenneti haline getirilmesi veolumlu imajının sürekli gündemde tutulması önem taşımaktadır.İlimiz, Orta Anadolu’da 3916 metre yüksekliğindeki Erciyes Dağı eteklerindekurulmuş, Anadolu’nun eski tarihini yazılı belgelerle kanıtlayan Kültepe-Kaniş-Karun’uyla, en eski yerleşme yerlerinden biridir. İslami devirde Selçuklulara. başkentlikyapmış, Osmanlılardan sonra Cumhuriyet döneminde büyük bir atağa kalkarak imarçalışmalarına girişmiş, sanayi ve ticaretiyle kendisini ispatlamıştır. İlin önemli turizmyerleri Harita G1 de gösterilmiştir.Kayseri merkezinde bulunan özellikle Selçuklu eserleri, medreseler, camiler,çeşmeler, kümbetler, hanlar ve çevresinde bulunan , üzerinde dört mevsim karı eksikolmayan, yazın dağ ve doğa yürüyüşü, kışın ise Tekir Yaylası’ndaki kayak merkezi, 10.000hektarlık alanı kaplayan yüzlerce kuş türünün barındığı Sultan Sazlığı, bir doğa harikasıolan Kapuzbaşı Şelaleleri, Soğanlı Vadisi ve Kervansaraylar ilimizin başlıca turizmpotansiyelleridir.Geniş caddeleri, adım başı tarihi eserleri, pastırması, sanayi ve ticareti ile kendinidünya çapında kabul ettirmiş, muhteşem Erciyes’e sahip Kayseri yeni yapılan uluslar arasısivil hava alanı ile İlimize ve Kapadokya’ya gelen yerli ve yabancı ziyaretçilere hizmetvermektedir.Kayseri’nin eski adı Mazaka veya Özepya’dır.İslamiyet’ten önce devirlerde Kapadokya’nın merkezi olan bu bölgeye Erciyes ilebirlikte Kilikya denirdi. Mazaka’nın yeri, şimdiki şehrin güneybatısında Erciyes eteklerineyakın yüksek bir yer üzerine kurulmuştur.G.1.1.1 KonumErciyes Dağı : Orta Anadolu’nun en yüksek doruğu olan Erciyes Dağı (3916 m.)Kayseri ilinin hemen güneyinde yükselmeye başlar.Bayramhacı Kaplıcası : Kayseri’nin batısında Kapadokya bölgesi içinde kalanBayramhacı köyüne 1.5 Km. mesafededir.Yeşilhisar İçmecesi : Yeşilhisar Dutluk içmecesi Kayseri’nin ve Yeşilhisar’ıngüneyinde Yeşilhisar’a 11 Km. mesafede Yahyalı saçağının 1 Km.sindedir. Kayseri’yeuzaklığı 70 Km. dir.Tekgöz Kaplıcası : Bu kaplıca Kayseri’nin Himmetdede Kasabası Yemlihaköyündedir. Takriben Kayseri’ye 40 Km uzaklıktadır.Yahyalı Kapuzbaşı Şelalesi : Yahyalı ilçesinde 85. Km mesafededir.Sultansazlığı: Kayseri’nin Km güneyinde Develi ovası ortasında mevsimlere göredeğişerek 8.000-13.000 Km 2 alanı kaplayan sulak bir alandır. Develi-Yeşilhisar-Yahyalıüçgeni içindedir.Tekir Yaylası : Şehir Merkezine 25 km uzaklıkta ve denizden 2150 yüksekliktebulunan Tekir Yaylası’na Hisarcık Kasabasında ulaşmak mümkündür.Derebağ Şelalesi : Yahyalı İlçesine 10 km uzaklıktaki yayvan kaynak çağlayan darbir bir vadinin içinde 15 m yükseklikten akar.155

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUYeşilköy Şelalesi : Yahyalı ilçesine bağlı Yeşilköy’e 3 Km uzaklıktadır.Hacer Ormanı ve Yedigöller : Yahyalı İlçesine 80 km. uzaklıkta , Aladağlar MilliParkı içerisinde 7 adet göl ve 18 hektar karaçam ormanından oluşur.Gesi : Şehir merkezine 20 km. uzaklıkta bulunan bağ ve güzelliği ile TürkFolkloruna girmiştir.Hisarcık : Kayseri’ye 25 km mesafede mesire alanı güzel bir beldedir.Talas : Kayseri şehir merkezine 6 km mesafede, doğal güzelliği ve mesireyerleriyle ayrıca arkeolojik kentsel sit alanı bir ilçedir.Erkilet : Dinlenme parlarıyla ünlü bir beldedir.G.1.1.2. Fiziki ÖzellikleriErciyes Dağı : Orta Anadolu’nun en yüksek doruğu olan Erciyes Dağı (3916 m.)Kayseri ilinin hemen güneyinden yükselmeye başlar. Erciyes dağı sönmüş genç bir volkandağıdır. Üzerinde bir çok yan volkan konisi bulunur. Dağın yüksek kısımları yılın hermevsiminde kalıcı karlarla örtülüdür. Krater, dış kuvvetlerle parçalanmış ve dorukta birkaç tane sivri krater belirmiştir. Dağında doruğunda Bizans rahiplerinin ayin yeri olarakkullandıkları ilginç bir mağara vardır. Bu mağaraların duvarlarında henüz çözülmemişyazılar bulunduğu belirtilmektedir. Erciyes dağının 1500 m. yüksekliği kadar olankesimleri de bağlarla kapladır. Dağın doğu yüzünde 2100-2900 metreler arasında yer alanTekir yaylası aynı zamanda Dağevi’nden başlayarak, Şeyh şaban deresine doğru uzanantelesiyen tesisi (2550 m.) vardır.Bayramhacı Kaplıcası : Kayseri’nin batısında Kapadokya Bölgesi içinde yer alanBayramhacı köyüne 1.5 Km. mesafede aynı isimli kaplıca yer almaktadır. Kayseri’ye 80Km. uzaklıktadır. Kayser’lilerin ve civarının ziyaret ettiği kaplıca yolu oldukça düzgünolup 60 yataklı 18 odalı ve ayrıca yataksız 34 odası bulunan büyük bir oteli mevcuttur.Kaplıcanın sıcak suyu her türlü romatizmaya, mafsal ağrılarına, bronşialdermotozlara iyi gelmektedir. Yapılan tahlil neticesi kükürdün kaplıca suyunda fazlacaolduğu tespit edilmiştir.Yeşilhisar İçmecesi : Yeşilhisar veya Dutluk İçmecesi Kayseri’nin ve Yeşilhisar’ıngüneyinde Yeşilhisar’a 11 Km. mesafede Yahyalı saçağına 1 Km. uzaktadır. Kayseri’yeuzaklığı 70 Km. dir. Günde ortalama 2000 kişinin içtiği bu su, kapalı kürklerle kaptajyerinden ağaçlıklı bir bahçe içinde çeşmeye gelir. Şadırvan biçimindeki çeşmenin 6musluğu mevcuttur. İçme mevsimi Mayıs’tan Ekim sonuna kadar olmakla beraber esasTemmuz ve Ağustos ayları çok kalabalıktır. Otel kısmında 200 yatak vardır. Şehire kara vedemiryollarıyla bağlıdır. İçme tabii sıcak suyu ile bir çok hastalıklara şifa kaynağıolmuştur. Hipostenik midelerin tedavisinde, karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarında,böbrek taşlarının düşmesinde önemli tedavi vasıtasıdır.Tekgöz Kaplıcası : Kayseri’nin Himmetdede kasabası Yemliha köyündedir.Takriben Kayseri’ye 40 Km. uzaklıktadır. Umumi bir havuzu ve bir de banyosubulunmaktadır. Kabin şeklinde otel odaları mevcuttur. Suyu çeşitli mineralleri kapsadığıiçin romatizmaya, mafsal ağrılarına, kadın hastalıklarına iyi gelmektedir.Yahyalı Kapuzbaşı Şelalesi : Yahyalı ilçesine 85 Km. mesafededir. Kapuzbaşıküçük oyuklar halinde tepeler ve cep arazilerinden oluşmaktadır. Kaya yarmaları arasındaçatlaklar bulunmakta, bu çatlaklar arasından bol miktarda su çıkmaktadır. Sular çok soğukolmakla beraber debisi saniyede 10 m 3 ’dür. Yüksekliği 60-80 m. arasında değişen ve dağıniçinden çıkan 4 şelale mevcuttur. Kayseri’nin en görülmeye değer ve en bakir yöresidir.Son derece tabii güzelliği olan bu yörede İklim Akdeniz iklimini andırır. BölgedeSarıgöller mevkiinde turistik güzellikler ve manzaralar bulunmaktadır. Bu önemliyöremizin turizme biran önce açılması için gerekli çalışmaların hızlandırılmasıgerekmektedir.156

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSultansazlığı : Tabiatı Koruma Alanları’ndan biri olan Sultansazlığı Kayseri’nin70 Km. güneyinde Develi Ovası dışında mevsimlere göre değişerek 8 -13 Km 2 alanıkaplayan bir sulak sahadır. Develi-Yeşilhisar-Yahyalı üçgeni içindedir. Kuzeyindebölgenin en yüksek volkanik dağı Erciyes bulunur. Dağın eteklerinde büyük tatlı subataklığı teşekkül eder. Büyük kısmı sazlarla kaplıdır. Yer yer kamış hafa otu ve kındırabulunur. Açık alanlarda Nilüfer ve Süsen görülür. Sahanın merkezine doğru görülmeyecekkadar çok yüzen saz odacıkları vardır. Bunlar kuvvetli rüzgarlarla yer değiştirirler, suyunalçalmasıyla alçalırlar. Bu tatlı su kompleksi Güney ve Kuzeyde Yay gölü ile ayrılır. YayGölü tuzlu bir göldür. Derinliği 1,5 m.yi geçmez.Civarı otsuzdur. Kuzey-batı köşesinde bugöle bağlı Çöl Gölü bulunur. Anadolu’nun en eski yerleşim yerinde bulunan höyüklerdenHititler zamanına ait üç adet höyük (4000 yıllık) sabanın içinde bulunmuştur. Yerleri,Eğriköy, Çayırözü, Musahacılı, Kocahacılı arasındadır.Bu saha 1968 yılında merhumİsmet Özer tarafından keşfedilmiştir. Sahanın öneminin ortaya çıkması üzerineSultansazlığı 1971 yılında Kara Avcılığı Kanunu’na dayanılarak Tarım, Orman ve Köyİşleri Bakanlığı’nca Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası olarak tesis edilmiştir.1971yılından bu yana da koruma ve üretim çalışmaları Orman Genel Müdürlüğü’ncesürdürülmektedir. Sahada görevli koruma personeli ve ekipmanı yanında yardımcı binalarve su kuşları gözetleme kulesi bulunmakta ayrıca Sultan sazlığı’ndaki su kuşlarının vebunların yaşama ortamları ile göç yollarının araştırılması ile problemlerin tespiti veüretilmesi gayesi ile bir İsmet Özer Su Kuşları Halkalama Gözlem ve Üretme İstasyonukurulmuştur. 1997’de yapılan bir araştırmaya göre 39 tür kaydedilmiştir. Bunlardan100’den fazlasının sahada kuluçkaya yattığı tespit edilmiştir.Adana Orman Bölge Baş Müdürlüğü-Yahyalı Orman İşletmesine bağlı Av Korumave Üretme Şefliği dahilinde bulunan Sultan sazlığı’nı, Ürgüp-Göreme Ovaçiftliği veyaNiğde-Kayseri üzerinden Yeşilhisar’a gelmeden Yahyalı istikametine 8 Km. mesafedeOvaçiftliği ne gelinerek ulaşılır. Toplam yol 70 Km. kadardır.İsmet Özer Su Kuşları Halkalama ve Üretme İstasyonu ziyaret edilebilir. (ÇeşitliKuş tahnitleri görülür. ) Ayrıca gözetleme kulesinden civar seyredilebilir.G.1.2. Kültürel DeğerlerKayseri Kalesi: Kayseri kalesinin kuzey yönünü tutan surlar ilk defa V. AsırdaRoma İmparatorluğu Justinien tarafından ve onu takip eden istilalar sonunda büyükyıkımlarla karşı karşıya kalmıştır. Bugün pek az bir kısmı ayaktadır. Selçuklu SultanıAlaaddin Keykubat kaleyi bugünkü görünüşüyle yeniden inşa ettirmiştir. SonradanKaramanoğulları ve Osmanoğullarının kaleyi tamir ettikleri burçlar üzerindeki kitabelerdenanlaşılmaktadır. Kalede bulunan 835-1431-1442 tarihli bir kitabede KaramanBeyliklerinden Pir Ahmet’e ait bulunmaktadır. Kayseri kalesi iç ve dış olmak üzere ikikısımdadır. Dış kale geniş bir sahayı kaplamakla beraber bugün harap bir haldedir. Dışkalenin muhtelif burçları ve Sivas Kapısı, Meydan Kapısı, Boyacı Kapısı isimlerindeçeşitli kapılar vardır. Kalenin doğusunda Alaaddin Keykubat tarafından 1224 tarihindetamir ettirilen Yoğunburç, kalenin belkemiğini teşkil etmektedir. İç kale ise dört köşelidir.Beher yönün uzunluğu 500 m. dir. Dış kaleye nispeten daha iyi muhafaza edilmişdurumdadır. İç kalede 19 burç vardır. Güneye bakan kapısının iki tarafında Selçuklulara aitbirer aslan heykeli göze çarpar. Kalenin kuzey kapısından Kağnı Pazarına çıkılır.Develi Kalesi : Kayseri’ye 87 Km. uzaklıkta ve Kayseri’nin güney batısına isabeteden Develi İlçesinin yukarı Develi Mahallesindedir. Kale 3. Zamana ait kireçli arazinindimdik kesip ayırdığı yalçın yamaçlı bir kaya üzerine inşa edilmek suretiyle araziyeuydurulmuştur. Kapladığı saha 1.5 Km 2 ’ye yakındır. Kale yapısı tarzı bakımındanBizanslılara ait olduğu tahmin edilmektedir. Bugün iki burcu güneye bakan sütunlarıyla157

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUayaktadır. Dış kapısında dehlizler, su sarnıçları ve yapı enkazları bulunmaktadır. Kale içmesuyunu, eteğindeki Vak Vak ve Kul Kul kaynaklarından temin etmektedir. Kaleninstratejik kaidelere göre inşa edildiği, etek verdiği ovadan zamanında büyük bir kervanyolunun geçtiği rivayet edilmektedir.Öksüt Kalesi : Develi İlçesinin Öksüt köyünde ve aynı isimdeki dereninyamacında halk dilinde (Öksüt Kalesi) denen bir yer vardır. Burada dik kayaların karnınaoyulmuş konutlar mevcuttur. Bunların yukarısında büyük kayanın üzerinde elinde mızrağıile bir ejderha olan Eti Kabartması vardır. Kaleye kayalıklar arasından dar bir kapıdangirilir. Burasına Etilerin bir müstahkem mevkii olduğu söylenir.Akkışla Kalesi : Kayseri’ye 85 Km. uzaklıkta kuzey/doğu yönünde ve Akkışlailçesindedir. Burası kervan muhafaza eden bir karakol zannedilmektedir.Zengibar Kalesi : Kayseri’ye 70 Km. uzaktadır. Bugün harap bir vaziyette olan vebir kaç kemer taşından ibaret olan kale, Gülek Boğazı ile Kayseri Ovası arasındakiboğazda önemli bir stratejik noktanın bekçiliğini senelerce yapmıştır.Viranşehir Kalesi : Pınarbaşı’na bağlı Viranşehir köyündedir. Kale orta çağlara aitolup, bugün harap bir vaziyettedir.Zamantı Kalesi : Pınarbaşı İlçesi Melikgazi Köyü’nde yüksek bir tepeye inşaedilmiş Selçuklu dönemi eseridir.Hisarcık Kalesi : Bizanslılar tarafından Kayseri’nin uzaktan korunması içinHisarcık Kasabasında İnşa edilmiştir.Zırha Kalesi : Etiler Döneminde Kızılırmak Üzerine inşa edilmiş bu kale Amaratve Çukur arasında bulunmaktadır.Hıdırilyas Köşkü: Erkilet kasabasındadır. 13 y.y. da yaptırılmış bir Selçuklueseridir.KÜMBETLERDöner Kümbet : Talas yolu üzerindedir. Şah Cihan Hatun Kümbeti de denir.Kapıya bitişik düzeyler üzerinde dallara bezenmiş bir kalenin ortasında aslan başı vardır.Giriş kapısını süsleyen kabartmaların üzerinde geometrik şekillerin ortasında bir mermertaş yerleştirilmiştir. Ortaya yazılan iki satırlık kitabede türbenin Şah Cihan Hatuna aitolduğu ve 12. Asır ortalarında Şah Cihan Sultan tarafından yaptırıldığı yazılıdır.Çifte Kümbet : Kayseri’ye 1 Km. uzaklıkta Sivas yolu üzerinde iki kümbet vardır.Bunlardan birisi iz bırakmadan harap olmuştur. İkincisi oldukça iyi korunmuş ve bugünayaktadır. Binanın yüzeylerine çizilmiş kemer bentleri, köşe sütunları geometrik süslemelive kapı üstü arı peteği biçiminde oymalıdır. Binaya çeviren bir kuşağın üzerine Kur’anAyetleri yazılmıştır. 1247 yılında Melike Adile Hatun adına kardeşleri tarafındanyaptırılmıştır.Hatun Hunat Kümbeti : Hunat Medresesi’nin güney doğusundaki odanın dışduvarına sonraları açılmış bulunan bir kapıdan sekiz köşeli bir salona girilir. Bu salondayan yana üç mezar dizilmiştir. 1. Prenses Mahperi Hatun’a, 2. Gıyaseddin Keyhüsrev’inkızı Selçuk Hatun’a 3. kime ait olduğu bilinmemektedir. Bu sandıklardan hiç birine tarihkonulmamıştır.Sırçalı Kümbet : İsminden (Sırça) çinilerle bezenmiş olduğu kanaatini veriyor.Binanın tepesi adi duvar taşlarıyla yapılmıştır. Bu tepenin çinilerle kaplanmış olduğumuhtemeldir. Giriş kapısının üzerinde bir kitabe yazılmak için konan mermere hiç bir şeyyazılmamıştır.Gevher Nesibe Hatun Kümbeti : Şifaiye ve Gıyasiye Medreselerinin içindedir.1205 yılında Gevher Nesibe Hatun adına Gıyaseddin Keyhüsrev II tarafındanyaptırılmıştır.Hoca Hasan Kümbeti : Selçuklu vezirlerinden Hoca Hasan tarafından 1202yılında yaptırılmıştır.158

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAli Cafer Kümbet : Gültepe Parkı yanındadır. Ertanoğullarına aittir.Köşk Kümbeti : 1341 yılında Alaaddin Ertanay tarafından yaptırılmıştır.Emir Şahap Kümbeti : Yanıkoğlu Mahallesindedir. 1281 yılında yapılmıştır.Kutlu Hatun Kümbeti : Gavremoğlu Mahallesindedir. 1305 yılında yapılmıştır.Emir Erdoğmuş Kümbeti : 1346 tarihlidir. Seyyid Burhaneddin mezarlığıyanındadır.Emir Sultan Kümbeti : Emir Sultan İzzettin’e aittir. Emir Sultan M0ahallesindekimescit yanındadır. 1397 tarihlidir.Lala Mustafa Muhlishiddin Kümbeti : Lala Muhlishiddin Paşa’ya aittir. LalaPaşa Camii yanındadır. 1307 tarihlidir.Avgunlu Kümbeti:1193 yılında yapılan bu kümbet sekiz köşeli piramit çatı ileörtülü bir odası ve alt katta bir beşik tonozla örtülen mezar bölümü vardır.Emir Ali Kümbeti : Talas yolu üzerinde Alaca Mescit mahallesindedir.Seyit Şerek Kümbeti : Develi’de Camii Kebir Mahallesindedir. Mermerkitabesine göre 675 H. 1276 M. yılında Seyit Şerif namına yaptırılmıştır. İçerisinde Develioğullarına ait mezar kitabeleri görülür.Melikgazi Medresesi ve Türbesi : Kayseri’nin İslamlar tarafından zaptından sonrainşa edilen Ulu Camii ile yanındaki Danışmendoğulları Medresesidir. Danışmendliler’inIII. Hükümdarı Mehmet Gazi tarafından inşa ettirilmiştir. Buna bitişik olarak da kenditürbesi bulunmaktadır. Medrese yok olmuş fakat türbe halen mevcuttur.HANLARSultan Hanı : Sivas yolu üzerinde, şehri 47 Km. uzaklıktadır. Selçuklu Sultanı I.Alaaddin Keykubat zamanında (1232-1236) yıllarında yapılan bu muazzam binanınkitabesi yoktur.Karatay Hanı : Kayseri-Malatya yolu üzerinde, Kayseri’ye 80 Km. mesafedeBünyan’ın Karadayı köyündedir. Bol motiflerle süslü kapıların üzerindeki kitabelerden buhanın, Selçuklu vezirlerinden Celaleddin Karatay tarafından yaptırıldığı ve 1240’datamamlandığı öğreniyoruz.Karamustafa Paşa Kervansarayı : Vezir Merzifonlu Karamustafa Paşa (ölüm1683) tarafından İncesu’da bir külliye ile birlikte (diğerleri; çarşı, medrese, hamam veCamii) yaptırmıştır. Avlunun üç tarafı revak sırası ile çevrilidir. Büyük kapılı salonutonozlarla örtülüdür. Salonda ve avluda han duvarlarının iç yüzüne sıra halinde ocaklar veocakların yanında sağır nişler yaptırılmıştır.Vezir Hanı: Kapalı çarşının yanında bulunan bu han Damat İbrahim Paşatarafından 1727 yılında yaptırılmıştır. İlginç mimarisiyle dikkat çeken hanın ortasında birçeşme vardır. Han iki katlıdır.Pamuk Han : Kapalı çarşının batı tarafında bulunan Pamuk Han’ın KaramustafaPaşa zamanında yapıldığı sanılmaktadır. İki katlı bina eskiden olduğu gibi bugündepamukçular tarafından kullanılmaktadır.HAMAMLARHunat Hamamı: Mahperi Hatun tarafından 1237 yılında yaptırılmıştır.Sultan Hamamı: Selçuk hükümdarlarından Gıyaseddin Keyhüsrev I. Kız kardeşiGevher Nesibe Sultan tarafından 1205 yılında yaptırılmış, yıkık bir vaziyettedir.Külük Hamamı: Külük Şemseddin tarafından 1334 yılında yaptırılmıştır.Günümüzde yıkılmış durumdadır.Caferbey Hamamı: Ertanayoğullarından Cafer Bey tarafından yaptırılmıştır.Kadı Hamamı: 1548 yılında Bedreddin Mahmut Kadı tarafından yaptırılmıştır.Selehattin Hamamı: 1590 tarihinde yaptırılmış olan bu hamamdan Evliya ÇelebiSeyahatnamesinde de bahsedilmektedir.159

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUÇEŞMELERSahabiye Çeşmesi : 1266 yılında Selçuk vezirlerinden Sahip Ata Fahrettin AliPaşa tarafından yaptırılmıştır.Pamukhanı Çeşmesi: Kadı Burhanettin’in yeğeni Meliki Müeyyit tarafından1398’de yaptırılmıştır. Pamukhanı yanındadır.Oduncu Çeşmesi: Oduncu Murat Bey tarafından 1852’de yaptırılmıştır.Şizmenli Çeşmesi : İshak Çelebi 1650’de yaptırmıştır.Asmalı Çeşme: Kadı Burhanettin zamanında kalan bu tek eserin, üç satırlık birkitabesi vardır. Hicri 792 tarihli kitabe çeşmenin Kadı Burhaneddin’in hemşeri zadesi ŞeyhMüeyyed tarafından yaptırıldığı belirtir.BEDEZTEN VE ÇARŞILARBedesten : Üç büyük kubbe ve bunun yanında ufak kubbeciklerden meydanagelmiş bu eserin doğu, batı kuzey yanında olmak üzere 3 kapısı vardır. Kuzey tarafındakieski pamukçular çarşısına açılan kapının üzerindeki mermer kitabede kurucusu olanKayseri Emiri Mustafa Bey Bini Abdühay Bey tarafından 1497 yılında yaptırılmış olduğuanlaşılmaktadır.Pirinçciler Çarşısı: Bu çarşı 1512 yılında halk tarafından yaptırılmıştır.Hacı Efendi Çarşısı: Bu çarşı 1844 yılında halk tarafından yaptırılmıştır.Kapalı Çarşı: 1859 yılında halk tarafından yaptırılan bu çarşı 100.000m 2 lik biralan üzerindedir.Kazancılar Çarşısı : Kapalı Çarşı’nın paralelinde halk tarafından yaptırılmıştır.DİĞER TURİZM DEĞERLERİBasil-Manastır Külliyesi: Battal altı Mahallesi’nin kuzeydoğusunda bulunankemerli roma yapı kalıntılarının basil manastır külliyesine ait olduğu sanılmaktadır.Fraktın Kayası: Kayseri’nin 78 Km. güneyindedir. Etilere ait bir eserdir. Büyükbir kaya üzerine hak edilmiş hiyeroglif yazıları ve kabartma resimleri vardır.Şimşek Kaya: Develi İmamkulu Köyü yakınındadır. Büyük bir kaya üzerine hakedilmiş Eti hiyeroglif yazıları kabartma resimler görülmektedir.Roma Mezarı: İstasyon Caddesi üzerinde ve Sahabiye Medresesi arkasınadüşmektedir. Kapadokyanın Roma eyaleti haline geldiği sırada yapılmış olduğu tahminedilmektedir. Sonraları buranın etrafı İslami mezarlara çevrili açık mezar haline gelmiştir.Hatta bu mezarın da islamlar tarafından kullanılmış olduğu içindeki İslami kitabelerdenanlaşılmaktadır.Yapı: Felahiye kazasının 7-8 Km. mesafede yüksek bir tepe üzerindedir. Romamezarı olan yapı büyük mermer taşlardan yapılmıştır. Zemini topraktır. Yalnız altmerdivenle aşağıya inilmektedir.Tümülüs Mezarı :Erkilet Kasabasında, Hızırilyas tepesinde bulunan bu tümülüsmezarına Kapadokya kralı Archelaus’a ait olduğu iddia edilmektedir.Beşiktepe Höyüğü: Eski Yozgat yolu üzerinde, Erkilet’in güneyinde Beşiktepe’deüç tane höyük bulunmuştur.Kululu : Kayseri’ye 68 km uzaklıkta Akışla ilçesine bağlı, dağlık bir bölgedebulunan Kululu, Hitit Çağına ait bir çok eserlerin bulunduğu ve “Kaletepe” denilenstadelin olduğu tarihi bir sahadır.İmam kulu Kaya Kabartması: Develi İlçesine 40km kadar uzaklıkta bulunanİmam kulu Köyünün Şimşekkaya mevkiinde bulunmaktadır.Haydar Bey Köşkü : İlimizde Kuzey-doğusunda 5 km. kadar mesafede, Argıncıktabir tarla içinde inşa edilmiş, kitabesiz bir köşktür.Roma mezarı: Şehir içi İstasyon caddesindedir. Tamamen kesme taşlardan inşaedilmiş olan mezar, klasik çağ mabetleri tarzındadır.160

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUHıddırellez Köşkü: Erkilet Kasabasında olan eser Selçuklular tarafından 1241/42yıllarında yaptırıldığı kitabesinden anlaşılmaktadır.Tekgöz Köprüsü : Kayseri’nin 30 Km kuzeybatısında eski Ankara yolu üzerindeSüleyman Şah zamanında kesme taştan yapılmıştır. 27 metre çapında ve 18 metreyüksekliğinde bir kemere 11,5metre çapında ve 7,5 metre yüksekliğinde daha küçük birkemerden meydana gelmiştir.1203 yılında inşa edilmiştir.Çok göz Köprüsü: Erkilet Kasabasının Kuzeybatı tarafında Kızılırmak üzerindekurulan köprü, kitabesi olmamasına rağmen 1.İzzettin Keykavus tarafından yapıldığı iddiaedilmektedir. 1212-1215 yıllarında yapıldığı sanılmaktadır.Güpgüpoğlu Konağı : Şehir içinde Cumhuriyet Mahallesindedir. Mevcut evlerinen eskisi ve iyi muhafaza edilenidir.Atatürk Evi (Reşit Ağa Konağı): Kayseri Cumhuriyet Mahallesi, Şeyh TennuriSokakta bulunan Konak 19. yüzyıl sonlarında Raşit Ağa tarafından ev olarak yaptırılmıştır.Bina kesme taşlardan yaptırılmış olup, üç katlıdır.Saat Kulesi :1919 yılında yaptırılmıştır. Cumhuriyet Meydanı’ndadır.CAMİİLERUlu Camii (Camii Kebir) : Bu Camii 1750 m’dir. Ulu Camii planı bütün İslamdünyasında yaygın bulunan genel tipe uygundur. Bir çok tadilat geçirdiği muhtemeldir.Planın genel tertibi yapıda sivri kemer kullanılması İslami kaynağı delilleridir. 1042’deDanişmendoğullarından Melikgazi tarafından yaptırılmıştır. Silindir minaresi tuğlamozaikli olarak yapılmıştır. Minberi çok ince işlidir.Külük Camii : Selçuklu vezirlerinden Muzaffereddin Mahmut’un kızı Atsız EtliHatun tarafından M.S. 1210 tarihinde yaptırılmıştır. Planda görülen intizamsızlık gördüğütamirlerden ileri gelir. Kapısının kompozisyonu zariftir. Kemer bendin üzerindeki yuvarlakiki taşın arasında üç satırlık yapılış tarihini belirten bir kitabe mevcuttur. Külük Camii’inmihrabı çok güzel bir şekilde çini mozaikle süslüdür. Böyle bir mihrap Selçuk çiniciliğininşahaneliğini ifade eden bir unsur olarak ayakta durmaktadır.Hunat Hatun Camii : Kalenin doğusunda şehri çeviren surların dışında I.Keykubat’ın karısı ve II. Keyhüsrev’in annesi Prenses Mahperi Hatun tarafından 1237yılında yaptırılmıştır. Camiinin iki kapısı geleneksel büyük Selçuklu kapılarının benzeridir.Batı tarafındaki kapının üzerinde üç satırlı bir kitabe bulunur, 2. Kapısında da birincikapınınki gibi bir kitabe vardır. İkinci kitabede de inşaat tarihi ve sultanın adı tekraredilmiştir. Hunat Camiisi Kayseri’deki Camilerin en büyüğüdür. 56 kemer ayağınınüzerine istinat eder. Birisi yeni, diğeri eskiden yapılmış iki kubbesi vardır. Binanın batıtarafındaki kapısına cümle kapısı denir. Yan ve üst kısmı gayet ince şekilde süslenmiştir.Hacı Kılıç Camii : 1249 yılında Selçuk oğulları vezirlerinden Ebul Kasım AliTosil tarafından yaptırılmıştır. Camiinin kapısı ince bir şekilde işlenmiştir.Han Camii: 13. Asır ortalarında Selçuk oğulları tarafından yaptırıldığı tahminedilmektedir.Lala Paşa Camii: 1308’de Kayseri Emiri Lala Muslihiddin Paşa tarafındanyaptırılmıştır.Kümbet Camii : 1378 yılında Şah Melik Hatun tarafından yaptırılmıştır.Şıh Camii : 1466 yılında Osman oğullarından Fatih Sultan Mehmet Han tarafındanyaptırılmıştır.Katıroğlu Camii : 1514 yılında Katıroğulları tarafından yaptırılmıştır.Mimar Sinan Camii : 1574 yılında Doğan Hacı Ahmet Paşa tarafından yapılmışolan bu Camiinin planını bizzat Mimar Sinan çizmiştir. Kubbesi kurşunla örtülüolduğundan “Kurşunlu Cami’de denmektedir.Yanıkoğlu Camii : 1723 yılında Bayraktar Yanık Ömer tarafından yaptırılmıştır.161

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUBarsama Camii : Bu Camii yıkılmış durumdadır. 3 veya 4 metre uzunluğundakiduvarları ayakta durmaktadır. Kitabesinden Hicri 974 Miladi 1567 tarihinde yapılmışolduğu anlaşılmaktadır.MEDRESELERŞifaiye ve Gıyasiye Medreseleri : Anadolu’nun ve Avrupa’nın ilk tıp okulu olanmedrese ve hastane 1205 yılında Selçuklu Hükümdarlarından Gıyaseddin Keyhüsrev I. Kızkardeşi Gevher Nesibe Sultan’ın vasiyeti üzerine şifaiye adını taşıyan hastane yapılmış,bunun yanında ilk tıbbiye Gıyasiye adlı bir medrese kurulmuştur. Bu medreseler “çifteMedreseler” adıyla da anılır. Hastanenin çok süslü olan kapısının üzerinde Selçuklu hattıile yapılmış iki satırlık kitabe bulunur. Son zamanlarda geniş çapta restore edilmiştir.Şimdi Tıp Tarihi Müzesi olarak kullanılmaktadır.Seracettin Medresesi: Bu medrese Küçük Hunat Medresesi de denilir. HunatMedresesine benzediğinden dolayı bu ad verilmiştir. 1240’da Selçuk oğulları vezirindenSeraceddin tarafından yapıldığı üzerindeki kitabeden anlaşılmaktadır.Hunat Medresesi : Bu medrese 1237 yılında Selçuklu HükümdarlarındanGıyaseddin Keyhüsrev II. nın annesi I. Alaaddin Keykubat’ın karısı Mahperi Hatuntarafından yaptırılmıştır. İlk müderrisi Mevlana Celaleddin’in Hocası BurhaneddinTirmizi’dir. 1939 yılında müze olarak açılan medrese restore edildikten sonra EtnografyaMüzesi olarak hizmet vermektedir.Sahabiye Medresesi: 1276 yılında Selçuk oğulları vezirlerinden Sahip AtaFahrettin Ali tarafından yaptırılmıştır. Cümle kapısının taştan oyma süslemeleri çokmükemmeldir.Hacıkılıç Medresesi : Selçuklu vezirlerinden Ebu Kasım Ali Tosil tarafından1249’da yaptırılmıştır.Hatuniye Medresesi: 1413 yılında Dulkadiroğlularından Nusrettin Mehmet Beytarafından yaptırılmıştır.Köşk Medresesi: Alaaddin Ertanç isimli Kayseri Emiri tarafından 1341 yılındayaptırılmıştır.MÜZELEREtnografya Müzesi: Müze binası Selçuklu Devleti’nin büyük Sultanı I. AlaaddinKeykubat’ın eşi, II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in annesi Mahperi Hatun’un isminitaşımaktadır. Zamanında medrese olarak kullanılan bina, Camii, hamam ve türbedenoluşan Hunat Hatun Külliyesinin bir parçasıdır. Kitabesi yoktur. Ancak 1238 yılında inşaedileceği bilinen Camiiden önce yapılmış olduğu mimari yapılarından anlaşılmaktadır.Medrese Anadolu Selçuklu Mimarisinin açık avluluk, iki eyvanlı tipinin en iyiörneklerindendir. Giriş batı yöndedir. Yüksek kemerli ve iki yanında küçük nişler bulunanana portal giriş eyvanına açılır. Eyvanın yanına kare odalar konulmuştur. Köşelerde ikidikdörtgen salon vardır. Yan ceplerinde birbirine eş büyüklükte ( 4.00 x 2.60 m)sekizerden 16 hücre oda bulunmaktadır. Giriş kapısının karşısında ise ortada ara eyvan,solunda kışlık dershane olarak kullanılmış olan büyük bir salon, sağında ise iç içe 3 odadanoluşan bir kısım yer alır. Buradaki odadan bir merdivenle türbeye geçilir. Türbede 3 lahitbulunmaktadır. Birincisi Mahperi Hatun’a, ikincisi torunu Selçuk Han’a ait olup, üçüncülahitin kime ait olduğu bilinmemektedir. Medresenin avlusu revakla çevrilidir. Ortada birerhavuz bulunmaktadır.1969 tarihinden itibaren onarımı sürdürülerek, Kayseri ve yöresinin tarihi vekültürel değerlerini sergilemek üzere düzenlenen müze binasında; çini ve seramikler, ateşlive kesici silahlar, ahşap ve madeni eşyalar, cam eşyalar, bakır ev eşyalar, yazma eserleri,ahşap eserler, İslami para ve madalyonlar halı ve kilimler, kadın ve erkek kıyafetleri, takıve süs eşyaları sergilenmektedir.162

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUArkeoloji Müzesi: Gültepe parkı yanında bulunan bu müze M.Ö. 3000-5000 yıllarıarasında Kayseri ve Civarında yaşayan medeniyetlerin bıraktığı eserleri ihtiva etmektedir.Müzedeki eserlerin büyük bir bölümü Kültepe’den (Kayseri’ye 22 Km. uzaklıkta) çıkaneserler oluşturmaktadır. Müze salonuna girişte solda yer alan iki vitrinde eski tunç çağmaait pişmiş topraktan yapılmış vazolar ve boyalı seramikler sergilenmektedir.Birinci salonda teşhir edilen mermer (birli, ikili, üçlü) ve bu salonunu ortasındakiiki vitrinde de bu devre ait taştan yapılmış idoller siyah taştan mühürler bu devrin önemlibuluntuları arasındadır.Müze salonuna girişte sağ tarafta yer alan birinci salonda Asur Ticaret Kolonileridevrine ait eserlere aynı salonda Hitit Çağına ait eserler sergilenmiştir. Bu çağa ait pişmiştopraktan ticari amaçlı Asurca tabletler, at nalı biçiminde ocak, sıvı maddeler için gagaağızlı, yuvarlak ağızlı ve gonca ağızlı testiler, meyvelikler, süzgeçli kaplar, Rython denileniçki kapları, üzüm salkımı biçimli kaplar, iki kulplu vazolar, mutfak kapları, taştan bileytaşı, bronzdan balta mızrak uçları ve madenleri eritmede kullandıkları tokalar Asur TicaretKolonileri devrinin önemli eserleridir.Asur Ticaret kolonilerinin ortadan kalkmasından sonra M.Ö. 1700 yıllarındaAnadolu’da Hititler egemenliklerini sürdürmeye başlamışlardır. Mimari yapılarda HititSanatının özelliği olan (ORTOSTAS) dik duvar kabartmalı taş eserler önemlidir. HititKralı IV. Tuthalya’nın Hiyeroglif ile ismi yazılı arması da müzede sergilenmektedir.Ayrıca bu döneme ait siyah taştan mühür, bronzdan mızrak ucu, damga mühür birincisalonda sergilenmektedir.Kült epe’de bulunmuş pişmiş topraktan yapılmış geometrik süslü kapla, kandillerönemli Helenistik-roma eseridir. Ayrıca bu salonda Roma Çağına ait mermerden heykelparçaları, altın ve değerli taşlardan ziynet eşyaları, taştan kolyeler camdan vazolar, mermersfenks ve o tümülüs mezarlardan çıkartılmış (Altın gümüş, pişmiş topraktan) mezarhediyeleri, bronz tanrı figürleri Kapadokya Krallığından başlayarak, Roma CumhuriyetDevri, Roma İmparatorluk Devri ve Bizans İmparatorluk Devrine ait klasik (altın, gümüş,bakır) sikkeler kronolojik bir sıraya göre sergilenmiştir. İkinci salon ortasında mermerdenkadın, erkek heykelleri ortada küçük lahit, ikinci salonun girişinde pişmiş topraktanyapılmış lahit, pirinç lahit müzede sergilenen önemli Roma eserleridir.Küçük tepe’de bulunmuş pişmiş topraktan yapılmış geometrik süslü kapla,kandiller önemli Helenistik-Roma eseridir. Ayrıca bu salonda Roma çağına ait mermerdenheykel parçaları, altın ve değerli taşlardan ziynet eşyaları taştan kolyeler, camdan vazolar,mermer sfenks ve o dönemde ölen zengin kişilerin ölünce bütün eşyalarıyla beraber mezarakonulmasını gösteren tümülüs mezarlardan çıkartılmış (Altın, gümüş, pişmiş, topraktan )mezar hediyeleri, bronz tanrı figürleri Kapadokya Krallığından başlayarak, RomaCumhuriyet Devri, Roma İmparatorluk Devri ve Bizans İmparatorluk Devrine ait klasik(altın, gümüş, bakır) sikkeler kronolojik bir sıraya göre sergilenmiştir. İkinci salonortasında mermerden kadın, erkek heykelleri ortada küçük lahit, ikinci salonun girişindepişmiş topraktan yapılmış lahit, pirinç lahit müzede sergilenen önemli Roma eserleridir.Tıp Tarihi Müzesi: (Gevher Nesibe Sultan Darü’şe Şifası ve Tıp Mektebi)Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan’ın kızı olan Gevher Nesibe Sultan babasından kalan mirasile namını bir hastane kurulmasını vasiyet etmiştir. Kardeşi Gıyaseddin Keyhüsrevtarafından 1205 yılında inşa ettirilmiştir. Bu gün Darüş-Şifa ve Tıp Mektebi’nin adınaKayseri Erciyes Üniversiteni bağlı bir Tıp Fakültesi kurulmuş bulunur. Darüş-Şifa ve TıpMektebi’nin adına Kayseri Erciyes Üniversiteni bağlı bir Tıp Fakültesi kurulmuş bulunur.Darüş-Şifa müze binası olarak kullanılmaktadır. Bu müzede ilaç yapımında kullanılanaletler, reçetelerden örnekler, tıbbi kitaplar ve tıpla ilgili diğer dokümanlarsergilenmektedir.163

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAhi Evran Zaviyesi, Esnaf ve Sanatkarlar Müzesi: Müzede Kayseri yöresine aitel sanatları takım aletleri sergilenmektedir.Kültepe-Kaniş-Karum Açık Hava Müzesi :Kayseri-Sivas karayolunun 20Km.sinde yolun 2 km kuzeyindedir.Yüksekliği 22 çapı 500m.yi bulan bir höyük tepe ileonun etrafını Karum adı verilen aşağı şehirden ibarettir.Soğanlı Açık Hava Müzesi: Yeşilhisar ilçesi Soğanlı Köyü sınırları içerisindedir.Aşağı ve Yukarı Soğanlı olarak ikiye ayrılan yöre, kaya kilise ve mağaraların günümüzkonutlarıyla iç içe olduğu, yeşillikler arasında bir açık hava müzesidir.Erdemli: Yeşilhisar’ın Erdemli köyü sınırları içerisindedir. İçerisinde manastır,kiliseler ve kaya mekanları bulunan bu vadi, Göreme, Zelve, Soğanlı ve Ihlara vadilerinebenzemekte olup, göz kamaştırıcı bir tabiata sahiptir.KAYSERİ’NİN MAHALLİ YEMEKLERİKesme çorba, Kayseri mantısı, Arabaşı, Su böreği, Testi Kebabı, Halka,Erişte, Guşve Guşu, Mercimek Pilavı,Bulgur Aşı,Yarma Aşı, Sütlaç,Bulamaç, Yoğurt Çorbası,Düğüncük Çorbası, Çılbır Tarhana, Etli Köfte, İçli Köfte, Madımak Yemeği vePastırma’dır. Tatlılar ise, Nevsine, Sütlü, Kayseri’de pastırmacılık buraya gelen OğuzTürkleri ile başlamıştır. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde bile Kayseri’yi ilgilendirenkısımlar arasında pastırmacılıktan bahsedilmektedir. Osmanlı Padişahı II. Ahmet’infermanı ile pastırmacığa önem verildiği kayıtlardan anlaşılmaktadır. Pastırmacılığınimalatına Eylül ayında başlanır ve ondan sonraki aylar döküm ayı olarak pastırmanınpiyasaya sürülmesinden anlaşılır. En iyi pastırma ayı ilk döküm ayıdır. Ondan sonrakiaylarda çıkan pastırmalar evvelkiler kadar lezzetli olmazlar. Bu mevsimde elde edilenpastırmalar Türkiye’nin bütün illerine sevk edilirler.YEREL GİYSİLERKayseri İli, Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren bir sanayi şehri olmayabaşlamasıyla şehirleşme büyük ölçüde ilerlemiş ve bu sebeple geleneksel toplum hayatı vebuna bağlı olarak giyim kuşam da ister istemez değişikliğe uğramıştır.Bu ülkede aynı dili konuşan insanların yaşadığı bölgelere göre nasıl şive-ağız farkıvarsa, giyim-kuşamda da farklılık vardır.Kayseri’nin mahalli giyimi, Anadolu’nun diğer bölgelerinden , az çok farklılıklarlaayrılır. Köy kadınları yaz mevsiminde üç etek üzerine yerli bezden mamul beyaz(ak) tabiredilen cekete uygun bir elbise, kışın ise şalvar üzerine genellikle yerli pamuk mintan veaba giyerler.Şehir kadınları ise şal, ipekli pazen v.b. kumaşlardan parmak yakalı kollarıuzun ve tasmalı, düz veya rübalı uzun entari giyerler, bellerine şal veya dokuma kuşakbağlarlardı.Erkekler ise, kuzu yönünden elde edilen iplerle dokunan külah şeklinde başlık,satire pantol üzerine günümüz ceketine nazaran, daha geniş ve bol, yaka, düğme, cep veastarı olmayan, hassa denilen bir cins kumaştan yapılan sako adında ceket giyerlerdi.Bugün bunlar hemen hemen yok denecek kadar azalmıştır. Ancak meraklı ailelerdebirer antika eşya olarak saklanmaktadır.Halıcılık : Kayseri’de ileri gelmiş el sanatlarından en önemlisi halıcılıktır. Kayserive çevresinde bazı aileler halıcılığı geçim kaynağı kabul edinmişlerdir ve yaz-kış bu sanatısürdürmektedir. Bünyan adıyla anılan Kayseri halıları saf ipek, sentetik ipek (floş) veyünden yapılır. Floş ve yün halıların atıklarında pamuk, saf ipek halılarda ipek kullanılır.Saf ipek Kayseri halılarının metrekaresinde 600-700 bin düğüm bulunur. Kayseri’ninYahyalı kazasında % 100 kök boya ve yünden yapılan halılarda Yahyalı halısı adıyla anılır.Bu halılarda hakim renk olan deniz mavisi, kırmızı, kahverengi ve gri açıkça görülür.Yünlerin boyanması yerli halkın özel kaynatma metotlarıyla evlerinde yapılır.164

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUFESTİVALLER VE ÖZEL GÜNLERTurizm Haftası 15-22 Nisan KAYSERİSeyyid Burhanettin 24 Mart KAYSERİMimarsinan’ı Anma Günü 9 Nisan Ağırnas- KAYSERİİnci Çavuş’u Anma Günü Eylül ayı içiKültür Sanat Haftası 4-9 Nisan KAYSERİHıdrellez Kültür Bayramı 6 MayısErciyes Kar ŞenliğiTarihi değişkendirSeyranı Şenlikleri 14-15 Mayıs DEVELİKayseri Aşıklar Gecesi 16 Mayıs KAYSERİAtatürk’ün Kayseri’ye Gelişi 19 Aralık KAYSERİPastırma Festivali 15 Eylül KAYSERİAkkışla Yoğurt Festivali 18 Mayıs Bünyan-AKKIŞLA YaylasıÇilek-Kiraz Festivali Mayıs ayı içinde YAHYALIİncesu Üzüm Festivali Eylül ayı içinde İNCESUSarız Kilim Festivali 19 Temmuz SARIZErciyes Atlı Yayla Şenlikleri Tarihleri değişkendir HACILARZamantı Rafting Şenlikleri Tarihleri değişkendir YAHYALIAhilik Kültür Haftası 10-16 Ekim KAYSERİG.2. TURİZM ÇEŞİTLERİKayseri’dea- Dağ Turizmi: Erciyes Dağı; Orta Anadolu’nun en yüksek doruğu olan ErciyesDağı(3916m) Kayseri İlinin hemen güneyinden yükselmeye başlar.Erciyes Dağı, sönmüş genç bir volkan dağıdır.b- Sağlık Turizmi: (Bayram hacı Kaplıcası, Yeşilhisar İçmecesi, TekgözKaplıcası)c- Av Turizmi ve BalıkçılıkAvcılık :Bulunduğu Yer Av Hayvanının Cinsi Av MahaliKayseri Keklik-Bıldırcın-Tavşan Dağlık yerlerDeveli Keklik-Tavşan-Ördek-Toy Dağlık Ovalık YerlerPınarbaşı Keklik-Ördek-Sığırcık-Toy-Tavşan Dağlık, Kayalık yerlerBünyan Keklik-Tavşan-Ördek Dağlık Ovalık yerlerTomarza Tavşan-Keklik Dağlık-Ormanlık yerlerYahyalı Keklik-Tavşan- Kurt- Tilki Domuz Dağlık-Kayalık yerlerSarız Yaban Keçisi-Keklik - Tavşan Dağlık- kayalık yerlerİncesu Keklik-Tavşan-Bıldırcın Dağlık yerlerSarıoğlan Tavşan-Toy Ovalık yerlerYeşilhisar Ördek-Keklik-Tavşan Dağlık yerlerFelahiye Keklik-Tavşan Dağlık yerlerBalıkçılık :Avlandığı YerBalığın CinsiKızılırmakSazan-YayınSarımsaklı suyuYılan balığı-Sazan-YayınZamantı IrmağıYayın-Alabalık-turna balığıAğcaşar BarajSarı ve Pullu Sazan, TurnaAkköy BarajıSarı ve Pullu SazanKovalı BarajıSarı sazan ve Turna BalığıAlabalık Üretim ÇiftlikleriPınarbaşı ve Bünyan İlçeleri165

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUG.3. Turistik AltyapıG.3.1. Turistik Nitelikli Otel, Motel, Pansiyon v.b. Sayıları KapasiteleriKonumları ve Sınıflarıİlimizde bulunan turistik belgeli konaklama tesisleri, sınıfları Tablo G.1’de verilmiştir.Tablo G.1. Turistik Belgeli Konaklama Tesisleri (2003)TESİSİN ADI SINIFI ADRESİ O.S Y.S.ALMER OTELİ ΗΗ O.Kavuncu Cad. no:15 DÜVENÖNÜ 75 164KERİMOĞLU OTELİ Η Pınarbaşı 20 40ALTINSARAY OTELİ ΗΗ Kocasinan Bul. No: 72 30 66KADIOĞLU OTELİ ΗΗ Serdar Cad. No: 21 KİÇİKAPI 26 45KLAS OTELİ ΗΗ Sahabiye Mah. Mete Cad. No: 6 32 68KONFOR OTELİ ΗΗ Atatürk Bul. No: 5 DÜVENÖNÜ 42 85ÇAPARİ OTEL ΗΗ Gevher Nesibe Mah.Donanma Cad. 44 84MELA OTELİ ΗΗ Bal döktü Mah. 35 70TİTİZ OTELİ ΗΗ Maarif Cad. No:17 26 45HATTAT OTELİ ΗΗ Cami kebir Mah. 67 136ERCİYES DEDEMAN ΗΗΗ Erciyes Dağı Kayak Merkezi 53 106OTELİERCİYES DOĞA- ΗΗΗ Erciyes 50 154ERDOĞANLAR TUR.GRAND ERASLAN ΗΗΗΗ Hacı Mansur Mah. İnönü Bulvarı No: 6 154 318OTELİHİLTON OTELİ ΗΗΗΗΗ Cumhuriyet Meydanı 213 496İlimizde bulunan belediye belgeli konaklama tesisleri, sınıfları Tablo G.2.’de verilmiştir.Tablo G.2. Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri (2003)TESİSİN ADI ADRES/TEL TÜR SINIFI/FAKSÜARIN OTEL O. Kavuncu Cad. Tel: OTEL 1/A 33 76336 29 31BERLİN OTEL Maarif Cad. Tel:231 OTEL 1/A 16 3433 24BURÇ OTEL Yoğunburç Yanı Tel: OTEL 1/A 36 78231 33 24BÜYÜK OTEL İnönü Bul Tel: 232 53 OTEL 1/A 31 6340ÇAMLICA OTEL Bankalar Cad. Tel: OTEL 1/A 24 44232 31 93SUR OTEL Talas Cad. Tel:222 40 OTEL 1/A 47 9980TERMİNAL OTEL Otogar Tel: 330 11 20 OTEL 1/A 21 42YAT OTELİ Talas Cad. Tel:232 73 OTEL 1/A 24 4278HİSAR OTEL O. Kavuncu Cad. Tel OTEL 1/B 24 52: 336 66 11SEYHAN OTEL Dilaver Paşa Mah OTEL 1/B 29 63Tel:222 43 66MİMARSİNAN Sanayi Böl. 4. Cad. OTEL 2/A 33 70OTELTel: 336 42 01MEYDAN OTEL O.Kavuncu Cad. Tel: OTEL 2/B 34 68336 51 35HUNAT OTEL Hunat cami arkası OTEL 3 19 52Tel: 232 43 19ŞAHİN OTEL Bankalar Cad. OTEL 3 19 42Tel:222 23 18TOPLAM 390 825166

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUErciyes turizm merkezinde bulunan konaklama tesisleri hakkındaki bilgiler Tablo G.3.’deverilmiştir.Tablo G.3. Erciyes Kayak Merkezinde Bulunan Konaklama Tesisleri (2003)TESİSİN TEL-FAKS TÜRÜ SINIFI ODA YATAKADIDEDEMAN 342 21 14 Otel Üç Yıldız 53 106KAYAK EVİ 342 20 31 Dinlenme Tesisi 40 120DSİ 342 20 51 Dinlenme Tesisi 43 207TCK 342 20 21 Dinlenme Tesisi 37 96YAPI İŞLERİ 342 20 41 Dinlenme Tesisi 36 98PTT 342 20 12 Dinlenme Tesisi 17 68KKK 342 20 61 Dinlenme Tesisi 15 42Kayseri İlçelerindeki belediye belgeli konaklama tesisleri hakkındaki bilgilerTablo G.4. ‘de verilmiştir.Tablo G.4. Kayseri İlçelerindeki Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri (2003)OTELLERİLÇELER T.S O.S. Y.SMELİKGAZİ 12 445 909KOCASİNAN 7 207 442AKKIŞLA – – –BÜNYAN 1 7 20DEVELİ 1 32 62FELAHİYE – – –HACILAR – – –İNCESU 1 14 36ÖZVATAN 1 15 50PINARBAŞI 3 37 82SARIZ 2 9 36TOMARZA 1 8 32YAHYALI 2 45 104YEŞİLHİSAR 2 36 67TALAS – - -SARIOĞLAN – - -TOPLAM 33 855 1840T.S.O.S.Y.S.: Tesis Sayısı: Oda Sayısı: Yatak Sayısı167

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri İlindeki kamu kurum ve kuruluşlarına ait dinlenme tesisleri hakkındaki bilgilerTablo G.5.’de verilmiştir.Tablo G.5 Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Dinlenme Tesisleri (2003)TESİSLER İL MERKEZİ ERCİYES DİĞERTOPLAMİLÇELERİT.S O.S. Y.S. T.S. O.S. Y.S. T.S. O.S. Y.S. T.S. O.S. Y.S.D.S.İ. 1 15 30 1 43 207 2 58 237KÖY1 6 12 1 6 12HİZMETLERİBAYINDIRLIK 1 8 20 1 8 20DDY 1 30 110 1 30 110İL KÖY HİZ. 1 10 50 1 10 50İLLER1 7 15 1 7 15BANKASIÖĞRETMEN 1 29 62 1 29 62EVİKARAYOLLA 1 30 60 1 37 96 2 67 156RIK.K.K 1 99 193 1 15 42 2 114 235BEDEN1 40 120 1 40 127TERBİYESİYAPI İŞLERİ 1 36 98 1 36 98G.3.2. Turistik Nitelikteki Eğlence Yerlerinin Kapasiteleri, Sayıları,Konumları ve SınıflarıKayseri ‘deki turistik belgeli lokanta ve eğlence yerleri hakkındaki bilgiler Tablo G.6. ‘daverilmiştir. Belediye belgeli lokanta ve eğlence yerleri ise Tablo G.7.’de verilmiştir.Tablo G.6. Turistik Belgeli Lokanta ve Eğlence Yerleri (2003)Tesisin Adı Türü Sınıfı Kapasitesi YeriŞemsettin Turistik Lokanta 1. Sınıf 80 Kişilik Melikgazi-HisarcıkYıldız Turistik Lokanta 2. Sınıf 80 Kişilik Kocasinan KumarlıBlack Rose “ 2.Sınıf 80 kişilik Cami kebir Mah.Altın tepe Lokanta 2. Sınıf ErkiletMc Donalds TuristikKafeterya– – Sivas Cad.Tablo G.7 Belediye Belgeli Lokanta ve Eğlence Yerleri (2003)Tesisin Adı Türü Sınıfı YeriDinçerler Lokanta – Hunat Camii arkasıMelikgaziİskender “ – Millet Cad. MelikgaziHayret “ – Hunat Camii arkasıMelikgaziBeyaz Saray “ Millet Cad. Melikgazi168

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUG.3.3. İkinci Konut Alanlarının Turizm ve Çevreye Etkileriİkinci konut alanları olarak ilde özellikle bağ evleri ve yazlık villalar mevcuttur. Bukonutlar iç turizmi artırmakla birlikte planlı alt yapısı olmadığı için doğayı kirletmektedir.Bu yapıların artması ile doğa daha çok tahribata uğrayacak, yeşil alanların yerini betonbinalar alacaktır. Bu konutlar belediye mücavir alan dışında Talas, Hisarcık, Hacılar v.b.gibi bağlık yerlerde plansız olarak hızla artmaktadır.G.3.4. Turistik Tesislerin Yer SeçimiTurizm Bakanlığı, yatırımcılara turistik tesis yapılmak üzere arazi tahsisindebulunmuş ve yeni arazi tahsisleri için de gerekli işlemler sürdürülmektedir. Turistik tesisleryer seçimi kriterleri açısından incelenmemiştir.G.3.5. UlaşımKayseri ilinde turistik yöre olarak bilinen Erciyes Dağı’na ulaşım karayolu ilesağlanmaktadır.G.4. Turist SayısıG.4.1 Konaklayan Kişilerin MilliyetleriTurizm Müdürlüğüne şahsen başvuran turistlerin milliyetlerine göre dağılımıTablo G.8.’de verilmiştir.Tablo G.8. Turizm Müdürlüğüne Şahsen Başvuran Turistlerin Milliyetlerine Göre Dağılımı (2003)Milliyeti Sayısı Milliyeti SayısıAlman 1.655 İsviçreli 96İngiliz 246 Avusturyalı 174Amerika 647 İtalyan 580Fransız 341 İspanyol 133Kanadalı 40 G.Kore 26Belçikalı 208 Avustralyalı 45İsveçli 97 İrlanda 35Hollandalı 318 Türk 8.958İran 136 İsrail 395Azerbeycan 80 Iraklı 71Ürdün 66 Danimarka 522003 yılı içerisinde müze ve ören yerlerini 227.517 yerli, 46.517 yabancı olmaküzere toplam 274.470 turist ziyaret etmiştir.Turistik Belgeli otellerde kaynaklanan turistlerin sayısı yıllar itibariyleTablo I.9’da verilmiştir.Tablo G.9 Turistik Belgeli Otellerde Konaklama Sayısı 11996 1997 2000 2002 2003YerliYabancıYeni GelenMüşteri SayısıGecelemeSayısıYeni GelenMüşteri SayısıGecelemeSayısı47394 60810 92434 222817 22281795857 16143 126789 113033 1130333323 3426 1352 46953 469538474 7850 1929 41053 41053169

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUBelediye belgeli otellerde konaklayan turistlerin sayısı yıllar itibariyle Tablo G.10’daverilmiştir.Tablo G.10. Belediye Belgeli Otellerde Konaklama Sayısı 12000 2001 2002YerliYabancıYeni Gelen Müşteri 25608 36600 52000SayısıGeceleme Sayısı 36348 36600 52000Yeni Gelen Müşteri 997 837 25000SayısıGeceleme Sayısı 1080 1265 25000G.4.2. Konaklayan Kişilerin İlçelere Göre DağılımıKonaklama tesislerini genelde Kayseri il merkezinde yer aldığı için konaklayankişilerin ilçelere göre dağılımı verilmemektedir.G.4.3. Turizm Mevsiminde Nüfus ArtışıNüfus sayım sonuçları henüz belli olmadığı için turizm mevsiminde nüfus artışmiktarı hesaplanamamıştır.G.5. Turizm EkonomisiTurizmle yerel halka önemli iş imkanları sağlanamamakla birlikte, kış turizmininyoğun olduğu aylarda oteller, moteller, lokantalar, eğlence yerleri ve turistik eşya satanalış-veriş merkezlerinin ekonomisine katkıda bulunulmaktadır.G.6. Turizm -Çevre İlişkisiTurizm gelişmesinin çevre üzerine etkileri hakkında yapılmış bir çalışmabulunmamaktadır.170

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUHarita G.1 İlin Önemli Turizm yerleriKAYNAKLAR1- İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün 03.03.2004 tarih ve 136-351 sayılı yazısı171

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUH.TARIM VE HAYVANCILIKH.1.Genel Tarımsal YapıOrta Anadolu’nun Yukarı Kızılırmak bölümünde yer alan Kayseri 1.691.750hektarlık yüzölçümü ile Ülke topraklarının %2.2 sini kaplamaktadır. Mevcut nüfusun %45‘i geçimini tarımdan sağlamaktadır. Tarım genellikle kurak alanda yapılmakta olup,bitkisel sahada hububat, (buğday ağırlıklı) hayvancılıkta koyunculuk üretimi ilk sırayı alantarımsal faaliyetlerdir.Kayseri İli ve ilçelerindeki arazi varlığı ile ilgili bilgiler Tablo K.1’de ayrıntılıolarak verilmiştir.İlde 64.083 adet tarım işletmesi mevcuttur. Bu işletmelerin 64.027’si aileişletmesidir. 56 adeti aile ortağı şeklindeki tarım işletmesidir. İlde tarım işletmelerigenellikle bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte yapmakta ve bu işletmelerin oranı da %78’ibulmaktadır. Bu işletmeleri sırasıyla %15’le yalnızca bitkisel üretim yapan işletmeler ve%7’yle yalnızca hayvansal üretim yapan işletmeler izlemektedir.Türkiye genelinde olduğu gibi Kayseri’deki tarım işletmeleri de mevcut MirasKanunu’nun arazi parçalanmasına yol açması sebebiyle giderek küçülmüş, arsabüyüklüğünde tarlalar oluşmuştur. Bu da parçalanmış küçük arazilerin ekonomik olarakişlenememesi sonucunu doğurmuştur.Sulu arazinin az olduğu ilimizde son yıllarda tarım araçlarının modernleşmesi vegübre kullanımının yaygınlaşması ile verimde önemli artış sağlanmıştır. Tarımın daha dagelişebilmesi için üretim planlaması yapılmalı Pazar problemi halledilmeli sulamaya önemverilmeli, zirai kredilendirmede darboğazlar aşılmalı ve teknik bilgi çiftçiye etkili birşekilde götürülmelidir.Tarım arazisinin %99’u (889.908 hektar) tarla alanı olarak kullanılmakta tarlaalanının ise yaklaşık %51’i ekilmekte %49’u ise nadasa bırakılmakta %1 gibi oldukçadüşük bir kısmı sebzelikler meyvelikler ve bağlık alanlardan oluşmaktadır.Tablo H.1 Tarım arazilerinin İlçe Bazında Sınıfsal Dağılımıİlçe Adı I. Sınıf(ha) II.Sınıf(Ha) III.Sınıf(ha)Akkışla 5266 4123 7639Bünyan 22405 17573 32615Develi 16829 14306 31990Felahiye 3113 5199 11220Hacılar 683 581 1430İncesu 3370 5880 25474Kocasinan 25610 22206 53215Melikgazi 4098 3488 8579Özvatan 879 1467 3163Pınarbaşı 26488 56160 55639Sarıoğlan 17702 6840 16477Sarız 3995 4438 10272Talas 3756 3197 7865Tomarza 12023 20040 26740Yahyalı 9916 3814 5221Yeşilhisar 17866 3296 26438Toplam 173999 172608 323977Tarla alanı olarak kullanılan arazinin 417.934 hektarlık bölümünde baklagiller,6.605 ha’lık bölümünde endüstriyel bitkiler 4.639 hektarlık bölümünde yem bitkileri 3438hektarlık kısmında yağlı tohumlar (özellikle ayçiçeği ) 3833 hektarlık alanda yumrubitkiler ve 572 hektarlık bölümünde ise sebze ürünleri üretimi yapılmaktadır.172

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUİlde toplam sulanabilir tarım alanı 146.865 hektar olup, toplam tarım alanının%16.4’ünü oluşturmaktadır. Sulanabilir tarım alanının 47.444 hektarı devlet sulamaları,25.657 hektarı da halk sulamaları yöntemi ile olmak üzere 73.101 hektarı sulanmaktadır.Tablo H.2 Tarım arazilerinin Sulama durumuna göre İlçe Bazında Dağılımıİlçe AdıTarla Alanı(Ha)Sulanan Sulanmayan ToplamAkkışla 785 16243 17028Bünyan 5996 61597 67593Develi 5623 57502 63125Felahiye 801 18731 19532Hacılar 190 17504 17694İncesu 1276 33448 34724Kocasinan 16726 84305 101031Melikgazi 3744 12421 16165Özvatan 609 4900 5509Pınarbaşı 11605 96682 108287Sarıoğlan 2548 38471 41019Sarız 5477 13228 18705Talas 987 13831 14818Tomarza 3475 55328 58803Yahyalı 18349 20602 38951Yeşilhisar 9750 37850 47600Toplam 87941 582643 670584İl topraklarının %53’ü tarım alanı %30’u çayır ve mera %4’ü orman ve fundalıkalan %13’ü ise tarım dışı (meskun saha) araziden oluşmaktadır.Tablo H.3. Kayseri İli ve İlçeleri Arazi Varlığı2İLÇE ADI YÜZÖLÇÜMÜTARIMALANIORMAN VEFUNDALIKÇAYIR VEMERATARIM DIŞIARAZİKOCASİNAN 187.541 132.739 - 38.800 16.002MELİKGAZİ 49.115 32.386 - 11.239 5.490AKKIŞLA 33.437 15.220 - 10.109 8.108BÜNYAN 178.429 107.449 2044 45.933 23.007DEVELİ 202.931 113.083 12.010 48.798 29.040FELAHİYE 29.837 15.926 1.707 10.099 2105HACILAR 13.395 9.528 - 2367 1.500İNCESU 73.505 31.184 1.400 29.349 11.572ÖZVATAN 14.915 6.843 850 6.192 1030PINARBAŞI 283.326 116.768 17.850 121.463 27.245SARIOĞLAN 69.901 50.677 - 18.217 1007SARIZ 107.166 47.628 6.560 40.138 12.840TALAS 36.215 19.997 1000 4073 11.145TOMARZA 147.103 86.598 2.636 43.089 14.780YAHYALI 156.716 51.964 21.870 45.182 37.700YEŞİLHİSAR 108.217 56.510 100 37.031 14.576TOPLAM 1.691.749 894.500 68.023 512.079 217.147173

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUH.2. Tarımsal Üretimİl de arazisinin 670.584 hektarı tarımsal üretim de kullanılmaktadır. Yılda yaklaşık282.646 hektar arazi nadasa bırakılmaktadır.Tablo H.4 Tarım arazilerinin Kullanış Amaçlarına Göre Dağılımıİlçe AdıSebzelik Meyvelikler Tarla Alanı(ha) (Ha) Ekilen(Ha) Nadas(Ha)Akkışla 9 83 3156 13780Bünyan 57 246 40311 26979Develi 571 1323 51851 9380Felahiye 7 552 12218 6755Hacılar 75 113 12364 5142İncesu 400 1111 14410 18803Kocasinan 559 688 50046 49738Melikgazi 36 431 8101 7597Özvatan 12 65 2232 3200Pınarbaşı 7 - 59202 49078Sarıoğlan 30 326 22018 18645Sarız 30 24 11737 6914Talas 28 115 9546 5129Tomarza 225 24 43245 15309Yahyalı 19 2814 19540 16578Yeşilhisar 2605 2930 26323 15742Toplam 4670 10845 386300 268769H.2.1 Bitkisel Üretimİlde bitkisel üretim 387.938 hektar alanda yapılmaktadır.H.2.1.1 Tarla Bitkileriİlde 2002 yılında 337.418 hektar alanda tarla tarımı yapılmıştır.. İlin tarımyapısının hakim karakterini hububat üretimi teşkil etmektedir. En çok buğday, arpa veçavdar üretimi yapılmaktadır. Son yıllarda çavdar üretimi önemli ölçüde gerilemiş, çavdarekim alanları, buğday ve arpa ekim alanlarına dönüşmeye başlamıştır.İlde hububat genelde nadasa ekilmektedir. Sulanan alanlarda, az miktardamünavebeye girmektedir.H.2.1.1.1 Buğdaygillerİlde buğdaygiller 337.418 hektar alanda yapılmaktadır. Modern tarım tekniklerininuygulanması, gübreleme, zirai mücadele ve kalitesi tohumluk kullanımı sonucu ildehububat üretimi artmıştır. Daha önceleri, dekardan kıraçta 100-140 kg. buğday alınırken bumiktar bu gün ortalama 200-220 kg, suluda ise 350-450 kg.a çıkmıştır. Arpadan ise kıraçta250 kg. suluda 350 kg. ürün alınmaktadır.H.2.1.1.2 Yem Bitkileriİlde 8.905 hektar alanda yapılmaktadır. İlde yem bitkilerinden en çok yoncayetiştirilmektedir. Yonca üretimi için tesis edilen alanda en az 7 yıl süreyle ürünalınabilmektedir. Yoncalık tesisleri bir yandan üretilen ürün ile hayvanlara iyi bir proteinkaynağı olmakta, diğer yandan da toprak azotla zenginleştirilerek verimli halegetirilmektedir.İlde yonca kuru ot olarak tüketilmektedir. Yonca tarlası yılda 4 kez biçilmektedekardan ortalama 900-1200 kg kuru ot alınmaktadır. Yonca tarımı sulanan arazilerdeyapılmaktadır. Kıraç alanda ise az miktarda mısır, fiğ ve korunga üretilmektedir.174

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUH.2.1.1.3 Endüstriyel Bitkilerİlde 20.679 hektar alanda yapılmaktadır. Endüstri bitkilerinin başında şeker pancarıgelmektedir. Şeker pancarından dekara ortalama 4-5 ton ürün alınmaktadır. Sulu arazilereekilen şeker pancarı, kuru fasulye, ayçiçeği ve buğdayla münavebeye girmektedir.Şeker fabrikaları tarafından ektirilen ve satın alınan şeker pancarı, çiftçilere moderntarım tekniklerini götürmek için faydalı olmuştur. Develi Ovasının şeker pancarı, BorŞeker Fabrikası tarafından alınıp işlenmektedir.Patates üretimi daha daha çok; Pınarbaşı, Tomarza, Kocasinan, Develi ve Yeşilhisarilçesinde yapılmaktadır. İlde üretilen çerezlik ayçiçeği ülke genelinde isim yapmıştır.İle, İl dışından K.Soğan ve K. Sarımsak geldiğinden bunların üretiminde düşmeolmuştur. Belirtilen ürünler komşu ve uzak illerden ithal edilmek suretiyle ilin ihtiyacıkarşılanmaktadır.H.2.1.1.4 Süs BitkileriSon yıllarda ilde çiçekçilik alanında ticari işletmeler kurulmaya başlamıştır. Buamaçla özellikle il merkezinde ve çeşitli ilçelerde seralar açılmıştır. 10.400m 2 lik alandayapılmaktadır.Tablo H.5. İlimizde Üretilen Tarla Ürünleri Alanı ve Verimleri (2003) 1Ürün Adı Ekiliş Alanı (hektar) Üretim (ton)Buğday 238.950 453.146Arpa 90.550 191.520Çavdar 15.925 28.014Yulaf 660 949Triticale 110 242Mısır(dane) 1610 13.500Mısır(hasıl) 1.553 72.323Nohut 6.745 6.275K.Fasulye 7.700 6.746Y.Mercimek 565 530Fiğ (Ot) 1.671 4.851Şeker Pancarı 12.458 522.955Ayçiçeği 91 167Ayçiçeği(Çerezlik) 2.182 3.222Patates 2.170 73.260Yonca (ot) 5.055 50.130Yonca ( Tohum) – 35Korunga 1.266 4.021Hayvan Pancarı 3 120Toplam Ekim Alanı 386.300H.2.1.2 Bahçe Bitkileriİlde 4,648 hektar alanda bağ, 32.796 hektar alanda bahçe ve sebze üretimiyapılmaktadır.175

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUH.2.1.2.1 Meyve Üretimiİlde 30.663,648 hektar alanda meyve-üzüm üretimi yapılmaktadır. İl’de meyvecilikalanında Elma, Kayısı, Armut ve Üzüm başta gelmektedir. En çok üretimi yapılanmeyveler bunlardır. Toprağa dayalı üretimde buğdaydan sonra elma üretimi yeralmaktadır. Kayseri elmacılığı diğer illerin elmacılığı ile rekabet edecek durumdadır. İlinihtiyacını karşıladığı gibi il dışına da ihraç edilmektedir.Ticari meyvecilikte elmacılık ağırlıktadır. Çok sayıda kapama elma bahçelerivardır. Elma üretiminde en çok yer alan çeşitler Amasya,Starking ve Goldendir.İlde kayısıda yetiştirilmektedir. Kayısı özellikle bağlık alanlarda yetiştirilen birmeyve türüdür. İlde 4,643 hektar bağ alanı bulunmaktadır.Bağcılık maliyetlerin artması ve bol miktarda turfanda üzüm girmesi İl bağcılığınıkrize sokmuştur.H.2.1.2.2 Sebze Üretimiİlde 4.670 hektar alanda sebze üretimi yapılmaktadır. İlde tarla ürünleri arasındasebzecilik önemli bir yer tutmaktadır. Ancak sebzecilik de İç Anadolu Bölgesinin diğerilleri gibi turfanda sebzecilik ve sera sebzeciliği yapan illerden olumsuz yöndeetkilenmiştir.Özellikle bu olumsuz etki kavun ve karpuz üretiminde çok açık bir şekildegözlenmektedir. 1970 öncesi var olan uçsuz bucaksız bostan ekim alanları bugün yokolmuştur. Bostan ekim alanlarının ortadan kalkması, birçoğu Kayseri’ye özgü olan 15 çeşitkavun ve 12 çeşit karpuzun da yok olmasına neden olmuştur.İlde ticari karpuz üretimi az miktarda Yeşilhisar İlçesinde yapılmaktadır. yetiştirilenkarpuz türü Kayseri’ye özgü olup “ kestiriş Karpuzu” adıyla anılmaktadır.Ayrıca sebzelerden en çok sırası ile domates, taze fasulye ve taze soğanyetiştirilmektedir. Sebzecilik aile tüketimi için yapılmakta, çiftçi aileleri, ihtiyaçfazlalıkları semt ve ilçe pazarlarında perakende olarak satılmaktadır.Kayseri’ye özgü sebze çeşitlerinden birisi de “ Yemliha Patlıcanı” adıyla anılanpatlıcandır. Sadece Yemliha Kasabasında yetişen ve diğer patlıcan çeşitlerine göre dahakaliteli olan bu patlıcan ülke geneline bu kasabadan yayılmıştır.Tablo H.6. İlimizde Yetiştirilen Meyve ve Bağların Ağaç Sayısı ve Verimleri (2003) 1Ürün Adı Ağaç Sayısı (Adet) Üretim (Ton )Armut 56.326 1.395Ayva 9.325 177Elma 1.090.635 61.322Erik 29.575 644İğde 2.320 21Kayısı 333.000 3.320Zerdali 413.855 4.266Kiraz 34.055 584Şeftali 14.380 426Vişne 21.495 398Ceviz 31.850 1.008Badem 6.605 65Dut 19.845 199Üzüm 4,648 ha 21.692Çilek 28 ha 57176

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo H.7. İlimizde Yetiştirilen Sebzelerin Ekiliş Alanı ve Verimleri (2003) 1Ürün Adı Ekim Alanı (Hektar) Üretim (Ton )Lahana (Beyaz) 16 447Marul 5 120Ispanak 20 235Pırasa 6 124Maydonos 5 16Fasulye (taze) 97 736Acur 1 10Sakız Kabağı 16 238Nane 2 5Bal Kabağı 2 13Kavun 418 7.775Karpuz 415 7.955Kabak(Çerezlik 2.731 1.505Hıyar 51 879Patlıcan 80 2.185Barbunya 5 4Domates 577 15.083Biber 54 234Dalmalık Biber 1 12Sarımsak (taze) 3 15Soğan (taze) 36 592Soğan(Kuru) 85 855Havuç 2 30Turp 2 50Mantar(Kültür) 35Toplam(Ekim Alanı) 4.670H.2.2. HayvancılıkKayseri ekonomisinde hayvancılık önde gelen faaliyetlerden biridir. Tarımsalüretimden elde edilen gelirin yetersizliği yöre çiftçisini tarımın yanı sıra diğer ekonomikuğraşlardan hayvancılığa itmiştir. Ayrıca İlimizde faaliyet gösteren et kombinaları sütişleyen fabrikalar ile pastırma ve sucuk imalathanelerinin çokluğu hayvancılığın-besiciliğinönemini artırmaktadır.Gelişen teknolojiden ve kredi imkanlarından yararlanılması neticesinde büyük vemodern tavuk çiftliklerinin sayısı devamlı artış göstermektedir.İlimiz hayvancılığında daha çok küçükbaş hayvan ( koyun) yetiştirilmekte vebeslenmektedir.İlimizin Türkiye’deki koyun varlığı içindeki payı %3’e yükselmiştir. Kayseri İlisığır varlığının ancak %17’si saf kültür, %35’i kültür melezi ve %48 de yerli ırktanoluşmaktadır.H.2.2.1 Büyükbaş Hayvancılıkİlde büyükbaş hayvan üretiminin başında sığırcılık yer almaktadır. Çoğunluklayerli, kültür ve melez cinsi sığır üretimi yapılmaktadır. Sığır üretiminde verimi yüksekkültür ve melez sığır üretimi yerli sığır aleyhine artmış, bu nedenle sığır varlığında sonyıllarda düşme görülmüştür.177

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAile işletmeciliği şeklinde olan sığırcılık üretiminde aileler, verimi düşük 7-8 adetyerli sığır beslemek yerine verimi yüksek 3-4 adet ıslah ırkları beslemeyi tercih etmişlerdir.Kayseri’de özellikle kaliteli kaymağı, yoğurdu ve ayranı için az miktarda da olsamanda yetiştirilmektedir.Büyükbaş hayvan varlığı (2003) 1Yerli Irk 26.945Melez 87.135Kültür Irkı 56.463Manda 4.142Toplam 174.685Yük Hayvanı Sayısı(2003)At : 1.609Katır : 244Eşek : 5.831H.2.2.2 Küçükbaş Hayvancılıkİlde küçükbaş hayvan üretiminin başında koyunculuk yer almaktadır. Koyunyetiştiriciliği en çok yerli akkaraman koyunu üretimine önem verilmekte, bunu terli keçiüretimi takip etmektedir.Ülke genelinde olduğu gibi Kayseri ilinde de koyun ve keçi sayısında azalma vardırKüçükbaş Hayvan Varlığı(2003) 1Koyun : 394.302Keçi : 40.049H.2.2.3 Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim)İlde 1980 öncesinde yumurta ve tavuk eti ihtiyacı büyük ölçüde il dışındankarşılanmakta iken, son yıllarda özel sektörün önce yumurta, sonra da et tavukçuluğundabüyük yatırımlar yapmasıyla tavukçuluk alanında gelişmeler kaydedilmiştir. Yumurtacılıkişletmelerinin tamamı “kafes tavukçuluğu şeklindedir. Et tavukçuluğu et verimi yüksek“Broiler” üretimine dönük olarak yapılmaktadır.Yumurta ve tavuk eti üretimi il ihtiyacını karşıladığı gibi, il dışına da ihraçedilmektedirTavuk Varlığı (2003) 1Yumurta Tavuğu : 2.209.570Broiler (Et tavuğu ) : 4.030.000Deve Kuşu : 150Hayvansal Üretim (2003) 1Ton/yılSüt Üretimi 254,491Kırmızı Et Üretimi 5.807,417Beyaz Et Üretimi 7.447Tereyağı 127Peynir 14.542Yoğurt 99,072Bal Üretimi 863,814Yapağı Üretimi 948Yumurta Üretimi (Adet/Yıl) 542.459.500178

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUH.2.2.4 Su Ürünleriİlde doğal su ürünleri arasında Kızılırmak ve Zamantı ırmağında sazan, yayın veturna balığı bulunmaktadır. Ayrıca DSİ ve Köy Hizmetleri tarafından yaptırılan baraj vegöletlere zaman zaman aynalı sazan yavrusu atılmaktadır.Su kalitesi uygun tabii su kaynaklarının çıkış yerlerine yapılan havuzlarda alabalıküretimi yapılmaktadır.İlimizde Alabalık üretimi yapan 18 adet tesisi mevcuttur. 2003 yılı verilerine göreToplam Ala balık üretim miktarı 1.616ton/yıl’dır. 9.000.000 adet/yıl Alabalık yavruüretimi yapılmıştır. Göletlerden toplam 7 ton/yıl aynalı sazan üretimi yapılmıştır.H.2.2.5 Kürk Hayvancılığıİlimizde son yıllarda yaygınlaşan Ankara Tavşanı üretimi bulunmaktadır. AnkaraTavşanının yününden(Angora yünü) faydalanılmaktadır.H.2.2.6 Arıcılık ve İpekböceği YetiştiriciliğiKayseri çiçek yönünden zengin iller arasında yer almaktadır. Bu potansiyel, arıcılıkiçin büyük bir avantaj sağlamaktadır. Ülke genelinde olduğu gibi arı hastalıkları nedeniyle1978-1982 yılları arasında büyük kriz geçirmiştir. Alınan etkili önlemler sonucu bu krizatlatılmış ve böylece arıcılık alanında bir gelişme gözlenmiştir. Eski kovanların yerini yenikovanlar almaya başlamıştır.Arıcılık (Kovan)(2003)Kara kovan Sayısı 2.580Fenni Kovan Sayısı 42.890H.3 Organik TarımKayseri’de organik tarım henüz çiftçilerimizce bilinmemekte veuygulanmamaktadır. Sınırlı olarak 1-2 çiftçi tarafından meyvecilik konusunda özel sektörlesözleşmeli çiftçilik şeklinde yapılmaktadır. Tarım Bakanlığınca bu konuda başlatılançalışmalar çerçevesinde İlimizde Tarım İl Müdürlüğünce çiftçilerimizi bilgilendirme veeğitim çalışmalarının yapılması planlanmaktadır.H.4.Tarımsal İşletmelerH.4.1 Kamu İşletmeleriİlde tarımsal kamu işletmesi olarak Yahyalı Hayvancılık Üretme İstasyonu veGüneşli Kasabası Yonca Tohumu üretim istasyonları bulunmaktadır.Şeker Fabrikası yerleşim sahasında Şeker Fabrikası Tarım İşletmesi bulunmaktadır.179

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUH.4.2 Özel İşletmelerTablo H:8 İl’de tarımsal işletmeler, genellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerdenoluşan aile işletmeleri şeklindedir.Kayseri’de İşletme Büyüklüğüne Göre İşletmelerin Tasarrufunda Bulunan Arazi veHayvan Sayıları (2003)İşletmeBüyüklüğüİşletmeSayısıArazi(Dekar)İşletme Başına DüşenKüçükbaşHayvanSayısıBüyükbaşHayvanSayısıAraziMiktarıKüçükbaşHayvanSayısıBüyükbaşHayvanSayısıArazisi 2.975 20.905 7.135 7 2Olmayan5 den Az 2.400 4.201 32.085 6.069 2 13 35-9 1.962 13.608 3.077 7 0 210-19 5.137 70.771 50.358 11.259 14 10 220-49 18.839 593.370 271.528 37.172 31 14 250-99 15.906 1.032.171 229.738 44.544 65 14 3100-199 10.916 1.385.138 154.770 44.547 127 14 4200-499 5.529 1.404.651 161.037 28.922 254 29 5500-999 353 243.785 32.035 1.794 691 91 51000-2499 60 86.888 405 356 1.448 7 62500-4999 4 13.720 33 3.430 0 85000+ 2 12.073 305 15 6.037 153 8Görüldüğü gibi tarım işletmelerinin büyük çoğunluğu küçük ve orta büyüklüktekiişletmelerdir.Mevcut araziler miras yoluyla küçülmektedir.H.5. Tarımsal FaaliyetlerH.5.1. Pestisit Kullanımıİlde hastalık ve zararlıları ile mücadelede, hububatta zararlı olan Kımıl’a karşı heryıl ortalama 14 bin dekar, süneye karşı 106 bin dekar alan uçakla ilaçlanmaktadır. Yabancıota karşı ise yılda ortalama 963,5 bin dekar alanda ilaçlama gerçekleştirilmektedir.Ekin kambur böceğine karşı 3000 ton, süneye karşı 40 bin ton tohumilaçlanmaktadır. Çeşitli meyve hastalık ve zararlılarına karşı yılda ortalama 2.750.000 ağaçilaçlanmaktadır. Fareye karşı 30 bin dekar, gelengiye karşı ise 4000 dekar alanda ilaçlamayapılmaktadır.Tarım İl Müdürlüğünden alınan bilgilere göre 2003 yılında İlimizde tarımla ilgilifaaliyetlerde kullanılan pestisitlerin cinsleri ve kullanım miktarları aşağıdadır.Tablo H.9. Kayseri İli İçerisindeki Pestisit Kullanımı(2003) 1Pestisit Adı Kullanım Miktarı(kg)İnsektisit 89.000Fungisit 538.319Herbisit 197.605Akarisit 14.910Rodensit veMolisidler 100Kışlık Yazlık Yağ 1750Tohum İlacıDiğerleria) Metalik Demirb) Çinko Foslürc) Çinko Sülfat71000 lt.700532.450Kükürt 388.592TOPLAM 865.608180

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUİlacın veya ayrışım ürünlerinin topraktaki birikimine bozulma yollarına ve süratine,absorbsiyonuna veya kalıntının azalmasına etki eden faktörler;a) İlacın formülasyonu ve uygulama dozunun fazla olması pestisitlerin topraktakibirikimini artırır.b) Toprak tipi killi olursa pestisitlerin birikimi artarc) Toprak sıcaklığı etkilerd) Toprağın işlenmesie) Bitki Örtüsüf) Mikroorganizmalar etki ederİlimizde pestisitlerden kaynaklanan kirlilik düzeyi tam tespit edilememiştir.H.4.2. Gübre KullanımıTarım İl Müdürlüğünden alınan bilgiye göre Kayseri İlinde ve ilçelerinde dahilolmak üzere 2003 yılında 107.518 ton saf azot, 83759 ton saf P 2 O 5 kullanılmıştır.Tablo H.10. Kayseri İlinde Gübre Tüketimi ve Gübre Cinsleri (2002) 1İlacın AdıToplam (ton)Amonyum Sülfat %21 5.219,9Amonyum Nitrat %26 9.219,9Amonyum Nitrat %33 8.757,9Üre 5.243,8TSP 196,95Di Amonyum Fosfat 10.582,4Kompoze 20-20-0 15.810,05Kompoze 15-15-15 2.216,8Kompoze 20-20-0 Zn 3.530,95Kompoze 15-15-15 Zn 656,6Kompoze 25-5-10 179Potasyum Nitrat 144Potasyum Sülfat 4412.30.12 Kompoze 5.268,05Kıraç arazilerde hububat için dekara, yağışların durumuna göre 15- 25 kg %21’likazotlu gübre, 35 kg %16-18’lik fosforlu gübre tavsiye edilir. Bu miktarlar sanayi ürünlerive sulu arazilerde artırılabilir. Fenni gübreler tavsiye edilenden fazla atılırsa toprağınasitlilik ortamını bozar ve fiziki yapısını da bozar .Çiftçilerimiz çiftlik gübresini imkanlarıelverdiği ölçüde kullanmaktadırlar. Ne var ki kullanılan bu çiftlik gübresinin miktarıkonusunda kesin bilgi bulunamamıştır.KAYNAKLAR1 - Tarım İl Müdürlüğü’nün 30.04.2004 tarih ve 276-4260 sayılı yazısı.2 - Köy Hizmetleri 4. Bölge Müdürlüğü Ankara 1996 Kayseri Arazi Varlığı Kitabı.3- Kayseri İl Gelişme Raporu (DPT Nisan 2002)181

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUI. MADENCİLİKI.1. Maden Kanununa Tabi Olan Maden ve Taşocakları Nizamnamesine TabiOlan Doğal MalzemelerKayseri’de önemli maden rezervi bulunmaktadır.I.1.1 Sanayi Madenleriİlimizde bulunan sanayi madenleri magnezyumTablo I.1 Endüstriyel Hammaddelerin Cins Yer Rezerv Kalite / TenorlarıYERİ CİNSİ REZERV (TON) KALİTE/TENÖRBünyan Alçıtaşı 1-1.5 Milyon ton (Toplam)BünyanÇimentoHammaddesi100 000 000 (Kaynak)100 000 000 (Kaynak)(Kireçtaşı)(Killi Kireçtaşı)Merkez-Erkilet-Hırka köyü Diyatomit 70 000 000 m 3 (Gör+Muh) Nispeten İyiFelahiye-Badanalık Kaolen 445 800 (Gör+Muh) % 23-34 Al 2 O 3Merkez-Maltepe-OrtatepePomza21 932 372 m 3 (Gör)İyimevkii45 864 743 m 3 (Muh)Merkez-Sakaltutan köyüPomza18217 200 m3 (Gör)İyicivarı36 434 400 m 3 (Muh)Merkez-Talas-Cebik köyüPomza21 417 000 m 3 (Gör)İyiKumtepe mevkii42 834 000 m 3 (Muh)Merkez-Talas-Kuruköprü,Çatakdere köyleri-Kızıltepe,Dikirtepe, Ortatepe, HüseyinOva ve Sınırtaş mevkiPomza6 302 865 m 3 (Gör)12 605 730 m 3 (Muh) İyiTomarza-Yazılıköy,Değirmendere, EvlenkayamevkiiTomarza-Karalıktepe, Örenve Say mevkiiTomarza-Ekinli ve KömürKöyleriPomzaPomzaPomza56 334 000 m 3 (Gör)112 667 000 m 3 (Muh)İyi40 029 400 m 3 (Ğör)İyi80 058 800 m 3 (Muh)35 566 666 m 3 (Gör)İyi71 134 000 m 3Merkez-Başakpınar K. Pomza 6 605 000 m 3 (Gör)19 815 000 m 3 (Muh)Merkez Gürpınar Pomza 5 560 000 m 3 (Gör)11 120 000 m 3 (Muh)Merkez-Gürpınar Köyü Pomza 830 000 m 3 (Gör)2 500 000 m 3 (Muh)Merkez-Cebir köyü Pomza 10 354 000 m 3 (Gör)20 608 000 m 3 (Muh)Merkez-Mimarsinan köyü Pomza 700 000 m 3 (Gör)1 400 000 m 3 (Muh)Merkez-Başakpınar köyü Pomza 5 308 300 m 3 (Gör)10 616 600 m 3 (Muh)Merkez-Talas köyü Pomza 5 560 000 m 3 (Gör)11 120 000 m 3 (Muh)Tomarza-Örencik köyü Pomza 13 888 000 m 3 (Gör)27 776 000 m 3 (Muh)Tomarza-Kepez Pomza 20 228 300 m 3 (Gör)60 675 000 m 3 (Muh)Tomarza-Yazyurdu-Yamaçlı Pomza 38 800 000 m 3 (Gör)116 400 000 m 3 (Muh)Tomarza-Çömlekçi köyü Pomza 9 038 000 m 3 (Gör)27 118 500 m 3 (muh)Tomarza-Başakpınar Pomza 5 042 916.6 m 3 (Gör)15 128 750 m 3 (Muh)Merkez-Talas-BaşakpınarköyüPomza4 083 000 m 3 (Gör)12 250 000 m 3 (Muh)Merkez-Talas-BaşakpınarKöyüPomza1 500 000 m 3 (Gör)4 500 000 m 3 (Muh)Develi Ovası Pomza 80.000.000 m 3 (Gör+Muh)Develi Ovası Tuğla Kiremit Hammaddesi 18.000.000 (Kaynak)182

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUI.1.2 Metalik Madenlerİlde bulunan Metalik madenler tabloda belirtildiği gibidir.Tablo I.2Metalik Madenlerin Cins, Yer, Rezerv, Kalite/TenorlarıCİNSİ YERİ REZERV (Ton) KALİTE/TENÖRAlüminyum(Diyasporit) Sarız-Haydanköy 450 000 (Muh) % 47.31 Al 2 0 3% 15,69 Si 03; % 26.92Fe 2 0 3Kurşun-Çinko Yahyalı Karlık 16 000 (Muh+Müm) % 9.11 Zn; % 3,46 PbKurşun+Çinko Yahyalı Çakılpınarı 26 000 (Gör+Müm) % 10 Pb; % 20 ZnKurşun+ Çinko Yahyalı-Ağcaşar 265 000 (Gör+Müm) % 3.7 zn;: % 5.63 Pb.Kurşun-Çinko Yahyalı-Aladağ 260 373 (Gör)50 000 (Muh)% 14.12 Zn; 6,72 Pb.% 12.6 Zn;%6.94 Pb.Kurşun+Çinko Yahyalı-Sığırdili 15 000 (Muh+Müm) % 9.11 Zn;%3,46 PbKurşun-Çinko Yahyalı - Dereköy 60 000 (Gör+Muh+Müm)30 000 (Muh)% 9.28 Pb; % 22.79 Zn.15.0 Pb; % 30 ZnKurşun+Çinko Yahyalı-Tuğrulocağı 18 000 (Gör+Muh) %25-37 Zn;%3 PbKurşun+Çinko Yahyalı-Denizovası-Kızıltepe 178 500 (Gör+Muh+Müm) % 5.29-9.79 Zn; %1-6,82 PbÇinko Yahyalı Celaldağı 10 000 (Müm)% 15-20 zn4-5000 (Pasa)Demir Bünyan-Taçin 103 000 (Gör+Muh) % 51,9 Fe; 2,17 SİO 2% 9,62 CaO; % 2,4MnDemir Develi-Zile 589 000 (Gör+Muh) % 50.05 Fe %5 SİO 2% 2,6 Al 2 0 3 %1 SDemir Develi-Tombak 97 000 (Gör+Muh) % 37 FeDemirPınarbaşı-UzunpınarKarahalka720 000 (Gör+Muh)450 000 (Gör+Muh)% 54,09 Fe; % 6,56SİO 2 ;% 0.28 S% 54,09 FeDemir Yahyalı-Dereköy 701 457 (Gör+Muh)226 194 (Gör+Muh)51 Fe; % 9,69 SİO 2 ;% 3,04 Al 2 0 3% 0,015 Mn; % 0,5 As% 33,15 Fe; % 32,03 SİO 2% 5,02 Al 2 0 3 ;% 0.015 Mn; % 0,3 AsDemir Yahyalı Karamadazı 6 400 000 (Gör) % 54.46 Fe; % 10.9 SİO 2% 9.1 Ca0+Mg0;1,7 SDemirYahyalı-Kovalı Köy-Kurbağapınar300 000 (Muh+Müm) % 52,94 Fe; % 10.99 SİO 2 ;% 0,15 SDemirYahyalı-Kovalıköy-Nevruztepe Kuzeyi300 000 (Gör+Muh) % 49,65 FeYahyalı-Kovalıköy-Nevruz 175 000 (Muh+Müm)DemirDemirtepe KuzeydoğusuYahyalı-Kovalıköy,-KaraburunYahyalı-Karakızoğlu (1)800 000 (Potansiyel)385 000 (Gör+Muh)Demir Yahyalı-Karakızoğlu (II) 270 000 (Gör+Muh)% 42,71 Fe% 40 Fe% 55,92 Fe; %6,87 SİO 2% 1.04 Al 2 0 3% 53,47 Fe; % 8,07SİO 2 ;% 0,97 Al 2 0 3 ;% 1,15 Mn;% 54,3 Fe;% 11,87 SİO 2% 0,6 Al 2 0 3Demir Yahyalı-Aydeliği 1 085 000 (Gör+Muh)Demir Yahyalı-Karaköy-Menteşdere 1 689 370 (Gör+Muh) % 58,8 Fe;% 7.79 Sİ0 2 ;% 1.08 Al 2 0 3% 0,12 SDemirYahyalı-Karaköy-Kızılmevkii1 932 226 (Gör+Muh) % 51,96 Fe;% 4,6 Sİ0 2% 0,11 Al 2 0 3% 57,81 Fe;183

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUDemir Yahyalı-Karaköy-Uyuzpınarı 236 000 (Gör+Muh+Müm) % 3,96 SİO 2 ;% 1,05 MnDemir Yahyalı-Sayburnu 350 000 (Gör+Muh)% 58,47 Fe;% 9,96 SİO 2% 0,15 S;% 0,42 CuDemir Yahyalı-Kuzoluk 63 400 (Gör+Muh) % 51,28 Fe;% 7,17 SİO 2I.1.3 Enerji Madenleriİlde bulunan enerji madenleri tablodaki gibidir.Tablo I.3. Enerji Hammaddelerin Cins, Yer, Rezerv, Kalite/TenorlarıCinsi Yeri Rezerv (Ton) Kalite/Tenor% 25,00 Su; %Linyit Yeşilhisar-Hacıbele 240 000 (Muh) 30,00 Kül;AID: 1675 Kcal/kgLinyitSarıoğlan Karapınar480 000 (Muh)% 25,00 Su; % 30Kül;AID: 1675 Kcal/kgLinyitPınarbaşıMelek boğazı500 000 (Muh)% 25.00 Su; % 30Kül;AID : 1675 Kcal/kgLinyit Pınarbaşı Kırkgeçit 15.000 (Gör) AID 3000 kcal/kg350.000 (Muh)Jeotermal EnerjiAlanıMerkez-EskişehirYolu– Kaynak Sıcaklığı 50CTurba Merkez-Ambar Köyü 104.926 (Gör) AID 100-130kcal/kgI.1.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi olan Doğal Malzemelerİl genelinde Taşocakları nizamnamesine göre taş, kum ve stabilize malzemeocakları bulunmaktadır. Ruhsatlarını İl Özel İdare Müdürlüğü tarafından verilmektedir.İlimizde ruhsatlı 28 Adet Taşocağı ve 11 Adet Kum ocağı bulunmaktadır.I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin ÖzellikleriMTA Genel Müdürlüğü tarafında jeolojik ve jeoteknik araştırmalar sonucu bulunangenellikle dağlık kesimlerde bulunmaktadır. Şehrin kırsal kesimlerinde madencilikfaaliyeti yapılmaktadır. Çok az bir kısmı ormanlık alanlarda bulunmaktadır.I.3. Cevher Zenginleştirmeİlimizde 6 adet kırma eleme ve yıkama olarak faaliyet gösteren madenzenginleştirme tesisi ile 1 adet sülfonasyonla zenginleştirme tesisi bulunmaktadır.Sülfanasyon tesisi hakkında ÇED Olumlu kararı bulunmaktadır.I.4 Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine EtkileriMaden arama faaliyetlerinde maden sahibi tarafından arama işlemi yapılıp madenbulunmadığı takdirde faaliyet alanı terk edilmekte ve görüntü kirliliği yapmakta ve doğalalanı tahrip etmektedir. Taşıma sırasında tozuşma ve taşımadan kaynaklanan emisyonlaroluşmaktadır.184

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUI.5 Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla YapılanRehabilitasyon ÇalışmalarıKonu hakkında herhangi bir çalışma yapılmamıştır.KAYNAKLAR1-MTA Genel Müdürlüğü2-Sanayi Ticaret Müdürlüğü’nün Kayseri İli Sanayi ve Ticaret Durum Raporu 20023-İl Özel İdare Müdürlüğü’nün 13.05.2004 tarih ve 58/550 sayılı yazısı.4-İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü’nün 13.05.2003 tarih ve 8-8/1934 sayılı yazısı.185

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUJ.ENERJİJ.1. Kaynaklarına Göre Enerji SınıflamasıJ.1.1. Birincil Enerji KaynaklarıJ.1.1.1. Güneş EnerjisiGüneş enerjisinin kullanılması amacı ile ilgili herhangi bir plan, proje veya etütçalışmaları yoktur.J.1.1.2. Rüzgar EnerjisiDenizden yüksekliği 1093 m olan ilimizde hakim rüzgar yönü kuzeybatı, en şiddetlirüzgarlar ve fırtınalar Güney ve Güneydoğu rüzgarlarıdır. İlimizde rüzgar uzun yıllaritibari ile Güneyden (S) 1.8/sn hızla seyretmektedir. Bununla beraber rüzgar enerjisindenyararlanma konusunda herhangi bir çalışma yoktur. İlimizde Rüzgar santralı çalışmalarıözel sektör tarafından deneme amaçlı yapılmış anacak çeşitli nedenlerle başarılıolunamamıştır.J.1.1.3. Su EnerjisiKayseri ili bir kıyı şehri olmadığı için bu yönde bir çalışma yoktur.J.1.1.4. Biyogaz Enerjisiİlimizde konu ile ilgili bir çalışma yoktur.J.1.1.5. Biyomas EnerjiKayseri ilinde biyomas enerjisi ile ilgili herhangi bir çalışma yoktur.J.1.1.6. Odunİlimizde odun ihtiyacı yurdumuzun değişik yörelerinden karşılanmakta olup,odunun miktarı ve özellikleri hakkında herhangi bir çalışma yoktur.Ancak 2001-2002 kış sezonu itibari ile yaklaşık 4960 sıdelibeli yakacak odunkullanıldığı tahmin edilmektedir.J.1.1.7. Kömürİlimiz sınırları içerisinde kömür cevheri yoktur. Ancak ilimizde kullanılankömürlerin büyük bir kısmı Rusya ve Ukrayna menşeili olup, az miktarda 6 Afrika Linyitive Metalürjik kok ile yerli linyitlerde kullanılmaktadır. 2001 yılı itibari ile tüketilen kömürmiktarı 107.182 ton’dur.İlimizde kullanılacak kömür cinsleri ve özellikleri 21.06.2002tarih ve 06 sayılı İlMahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenmiş olup, 05.07.2000 tarih ve 23740 sayılı ResmiGazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.Buna göre;YERLİ KÖMÜRLERDE ARANACAK ÖZELLİKLER:Alt Isıl Değeri (en az) : 4000 (-200) kcal/kg (kuru bazda)Yanar Kükürt (en çok) : %1 (+%0.1)Nem (en çok) : % 21Ebat :18 mm. Alt sınır (%10 toleranslı)100 mm. Üst sınır (%10 toleranslı)YERLİ LİNYİT BRİKET KÖMÜRÜNDE ARANCAK ÖZELLİKLER:Alt Isıl Değeri (en az) : 4000 (-200) kcal/kgYanar Kükürt (en çok) : %1 (+ % 0.1)İTHAL KÖMÜRLERDE ARANCAK ÖZELLİKLER:Alt Isıl Değeri (en az) : 6000 Kcal/KgToplam Kükürt (en çok) : % 1 (+% 0.1 ) (Kuru bazda)Uçucu Madde : %12-22 (Kuru bazda)Toplam Nem (en çok) : %10 max(+%1 )Ebat :186

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUIsınma Amaçlı Kömürlerde: 10 mm. Alt sınır (%10 toleranslı)Sanayi Amaçlı Kömürlerde: 0-50 mm.İTHAL LİNYİT BRİKET KÖMÜRÜNDE ARANCAK ÖZELLİKLER:Alt Isıl Değeri ( en az) : 6000 kcal/kgToplam Kükürt (en çok) : % 1 (+% 0.1 ) (Kuru bazda)Toplam Nem (en çok) : %10 (+%1 )J.1.1.8. Petrol( Fuel-oil, motorin, asfalt, benzin, LPG)İlimiz sınırları içerisinde herhangi bir petrol rezervi ve rafineri vb. gibi kuruluşlaryoktur. Petrol ürünleri olarak 2001 yılı sonu itibariyle 430.500 ton benzin 854.000 tonmotorin kullanılmıştır.J.1.1.9. Jeotermal Enerjiİlimizde bu yönde çalışma yoktur.J.1.1.10. Doğalgaz Enerjisiİlimiz sınırları içerisinde doğalgaz rezervi yoktur.J.1.2. İkincil Enerji KaynaklarıJ.1.2.1. Termik Enerjiİlimizde termik 2 adet termik enerji santrali bulunmaktadır. İki santralin toplamgücü 40MVA tır.J.1.2.2. Hidrolik Enerjiİlimizde bulunan santrallerden elde edilen, veya edilecek (yatırım programındabulunan ) enerji verileri ile ilgili detaylı bilgiler Tablo J.1.’de verilmiştir.Tablo J.1. İlimizde Bulunan Santrallerden Elde Edilen veya Edilecek Enerji VerileriİÇERİĞİ ENERJİ MİKTARIÖn İnceleme veMaster planıtamamlananPlanlama veKesin projesitamamlanan2004 YatırımProgramıMW (%) GWh/Yıl (%)160.0 32,3 701,4 39,030 6,1 132,9 7,4213,5 43,3 509,4 28,3İşletmede Olan 90,5 18,3 455,1 23,3TOPLAM 494 100 1791,8 100Ön İnceleme ve Master ENERJİPlanı TamamlananMW GWh/YılGümüşören HES 5 12,15Gıcık HES 1 4.76Çamlıca III HES 25 123.00Tatlar HES 60 290.80Topaktaç HES 7 34,40İndere HES 62 236.30TOPLAM 190 834.30187

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUPlanlama ve Kesin Projesi ENERJİTamamlananMW GWh/YılÇamlıca HES II 30 132.92004 Yılı YatırımENERJİProgramında Olan (DSİ-Yap. İşlet Devret)MW GWh/YılYamula HES 200 443Develi HES 6.7 24.8Dede burnu HES 2,4 13,6Zamantı Bahçecik HES 4,7 27,8İşletmede Olan (DSİ DışıHES )ENERJİMWGWh/YılBünyan HES 1,4 4,0Pınarbaşı 0.1 0.4Çamlıca I HES 84 429Karasu Molu Doğanlık HES 5,0 21,7İlin Enerji Toplamı : 494,3 MW 1.798,3 GWh/yılJ.1.2.3. Nükleer Enerjiİlimizde nükleer enerji santrali yoktur.J.2. Enerjinin Sektörlere Göre DağılımıJ.2.1 MeskenTablo J.2 verilmiştir.J.2.2 TicaretTablo J.2 verilmiştir.J.2.3 SanayiTablo J.2 verilmiştir.J.2.4 Resmi DaireTablo J.2 verilmiştir.J.2.5 DiğerTablo J.2 verilmiştir.Kayseri ilimiz enerji ihtiyacını enterconnecte (Ulusal Enerji Ağı) sisteminden teminetmekte olup, İlde enerji sektöründe faaliyet gösteren 5 tesis (Bünyan HES, Çamlıca HES,Orta Anadolu Oto prodüktör, Çinkur Oto prodüktör,Molu HES) bulunmaktadır. Bünyanilçesinde kurulu bu tesisin yıllık üretim kapasitesi 38.232.240 KWh’dır. Elektriktüketiminin yaklaşık % 55.14’ü sanayi kesiminde, % 24,38si meskenlerde, % 8,24’siTicarethane ve yazıhanelerde, %1‘i köylerde ve %12 de diğer amaçlarla tüketilmektedir.İlimizin yaklaşık enerji tüketimi 1.383.088.410 KWh olup, kişi başına düşen elektriktüketimi 1.303 KWh’dir.Kayseri İli İçerisindeki yıllara göre Abone Grupları ve Yıllık Enerji TüketimleriTablo J.2.’de verilmiştir.188

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo J.2. Kayseri İli İçerisindeki yıllara göre Abone Grupları ve Yıllık EnerjiTüketimleri(2002) 3NET TÜKETİM KWhAbone Grubu 1995 1996 1998 2001 2002 2003Mesken 194.865.284 209.560.221 283.734.264 330.525.075 337.213.622 346.245.364İl İlçe İçme 27.425.552 29.650.196 34.094.877 37.583.803 38.511.347 40.383.158SuyuTic. Resmi 64.222.058 72.351.975 98.461.482 114.104.771 125.388.606 124.959.260Daire YazıhaneSanayi -Turizm 518.316.506 630.403.095 818.455.498 745.219.531 762.720.133 882.483.301Köy ve 47.951.989 63.971.844 53.143.818 131.371.067 119.254.702 151.367.017DiğerleriTOPLAM 852.781.389 1.005.937.331 1.287.889.939 1.358.806.248 1.383.088.410 1.545.438.829YILLIK ARTIŞ %8.18 % 17.96 % 20.49 % 6.25 %1,787 %10,50Not: Cami, Sokak, Hastane, Tarımsal Sulama vb. diğer tüketime dahil edilmiştir.2003 yılı içerisindeki abone sayıları ve nüfus başına düşen enerji miktarları TabloJ.3 ‘te verilmiştir.Tablo J.3 Abone Sayıları Ve Nüfus Başına Düşen Enerji Miktarları (2003) 3Abone GrubuAboneSayısıTüketimAbone Adedine DüşenKWh % Ay / KWh Yıl / KWhSanayi 11.661 882.483.301 57,11 6305,5 75.678,18Mesken 366.446 346.245.364 22.41 78,73 944,87Tic. R. DaireYazıhane, RD,KİTResmi SporTesisleri HayırKurumları54.384 124.959.260 8.1 191,47 2.297,721.816 13.545.989 0.87 621,59 7459,19Şantiye G. Ab. 3.509 7.220.973 0.47 171,48 257,84Tar. Sulama 1.133 51.805.906 3,35 3810,37 45724,54İl İlçe İçme Suyu 258 40.383.158 2.6 13043,65 156523,86Cami Sokak İçTüketim 4.129 57.821.803 3.7 1166,98 14003,87Hastaneler 180 11.031.180 0.73 5107,02 61184,33Köy İçme SuyuTesisleri 228 5.416.122 0.36 1979,57 23754,92DiğerMüesseseler 3 4.525.773 0.30 125715,91 1508591TOPLAM 431.555 1.383.088.410 100J.3 Enerji Tasarrufu ile İlgili Yapılan ÇalışmalarKente yaşayan insanlar güneş enerji sistemi kurarak tasarrufa gitmektedir. Ayrıcaresmi kurumlarda yaz ve kış saati uygulamalarına katılarak enerji tasarrufuna gitmektedir.KAYNAKLAR1- D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğü’nün 26.04.2004 tarih ve252-2862 sayılı yazısı.2- İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü’nün 13.05.2003 tarih ve 1934 sayılı yazısı.3- Kayseri ve Civarı Elektrik Dağıtım A..Ş. 04.03.2004 tarih ve B2.0388-2087 sayılıyazısı.4-Kayseri Gelişme Raporu(DPT 2002)5-TEİAŞ 11. İletim Tesis ve İşletme Müdürlüğünün 11.02.2004 tarih ve449 sayılı yazısı.189

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUK. SANAYİ VE TEKNOLOJİK.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen EtkenlerKayseri ili nüfusunun % 55’e yakın bir kısmı geçimini tarımdan sağlamaktadır.Sulanabilir arazinin az olduğu ilimizde, tarıma dayalı üretim yetersiz ve verimsiz.İçanadolu Platosunun güney doğu kesiminde bulunan Kayseri, ülkemiz karayoludemiryolu ve havayolu ulaşım ağının önemli bir kavşak noktasıdır. Ulaşım sektörü iseticaret ve sanayi faaliyetlerini geliştiren ve sürekliliğini sağlayan faktörlerin başında gelir.Tarihi boyunca büyük bir kültür ve sanat ve ticaret merkezi olan Kayseri, bugüngüçlü bir sanayi merkezidir. Cumhuriyetin ilanını takip eden yıllarda ilimiz sanayisinintemelini oluşturan iki tesis; 1927 yılında Hava İkmal Bakım Merkezi ve 1935 yılındaSümerbank Dokuma Fabrikası kurularak faaliyete geçmiştir. Bu kuruluşların açtığı çıraklıkokullarından mezun olan kişiler, orta ölçekli sanayi tesislerini kurmuşlardır.Sanayi kuruluşları başlangıçta, kent merkezine yakın, meskun Mahalleri dışındakalan bölgelerde kurulmuşlardır. Ancak yerleşim alanlarının bu bölgelere doğrugelişmesiyle birlikte, meskun mahaller içerisinde kalmışlardır. Örneğin; SümerbankDokuma Fabrikası, Hava İkmal Bakım Merkezi, Ord. Ana Tamir Fabrikası, Orta AnadoluSan. ve Tic. A.Ş . Birlik Mensucat Fabrikası, Kayseri Şeker Fabrikası gibi. 1957 yılındaSanayi Sitesi kurulmuş ve bu sayede, küçük ve orta ölçekli işletmeler bu sitede kurularakfaaliyetlerini sürdürmüşlerdir. Atölye halindeki işyerlerinde faaliyetlerini sürdürensanayicilerimiz, zamanla iş hacminin gelişmesi ve buna paralel altyapı yatırımlarınınyapılmaması sebebiyle, ulaşım kolaylığı ve pazara yakınlık özelliklerini taşıyan, şehrin anakarayolları civarında muhtelif bölgelerde kendi imkanlarıyla fabrikalar inşaa etmiş veburalarda faaliyetlerini geliştirerek sürdürmüşlerdir. Bu şekilde dağınık olarak kurulanfabrikalar, zamanla bazı altyapı zorluklarıyla karşılaşmışlar ve 1976 yılında 1. OrganizeSanayi Bölgesi kurulmuş, işletmelerin büyük bir kısmı faaliyetlerine burada devametmişlerdir. Ambar mevkiinde kurulu bulunan 1. Organize Sanayi Bölgesi, 7.3 milyon m 2alanda 399 sanayi parselinden oluşmuştur. 1. Organize San. Bölgesinin İhtiyacı cevapvermemesinden dolayı, buranın genişletilmesi için yoğun çabalar sarf edilmekle birlikte, II.Organize Sanayi Bölgesi yer seçimi yapılmış olup, 600 ha arazi üzerine kurulmasıplanlanmaktadır. III. Organize Sanayi Bölgesi ve ilçelerimizden bazılarında da (Hacılar veDeveli) organize sanayi bölgesi kurulması çalışmaları devam etmektedir.Daha ziyade muhtelif tekstil ürünleri, halı, dayanıklı, tüketim malları makinesanayi, marangozluk,mobilya sanayi gıda sanayi madencilik sektörlerinde yoğunlaşansanayi grupları her geçen gün güçlenerek ihtiyacı yönelmektedirler.K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılmasıİlimizdeki sanayi alanları, küçük sanayi alanları, Organize Sanayi Bölgeleri vetaşocaklarının tasdikli alanlar Tablo K.1’de verilmiştir.İlimizde bulunan sanayi grupları; Dayanıklı tüketim, Gıda ve Yem, Tekstil,Dokuma, Deri, Madencilik, Metalürji, İnşaat ve Yapı Elemanları, Soba ve Kazan Sanayi,Otomotiv, Mobilya, yatak, Orman Ürünleri, Elektrik, Elektronik, döküm, Metal, Kağıt,kimya ve diğer.Maden sahalarının ruhsatlı alanları hakkında ayrıntılı bilgi edinilemediği içintabloda yer almamıştır.190

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo K.1. Kayseri İli SanayisiAdı Alan (m 2 ) Bulunduğu Mevkii1. Organize Bölgesi 7.300.000.000 AmbarEski Sanayi Sitesi 317.000 Şehir MerkeziYeni Sanayi Sitesi 431.000 “Orta Sanayi Sitesi 62.000 “Doğu Sanayi Ağaç İşleri Küçük 83.400 ArgıncıkSanayi Sit.Ağaç işleri küçük sanayi sitesi 587.000 AmbarArgıncık Küçük Sanayi Sitesi 102.600 ArgıncıkPınarbaşı Küçük Sanayi Sitesi 72.000 PınarbaşıS.S. Tomarza Küçük Sanayi Sitesi (*) 143.000 TomarzaKamu Kurumlarına Ait Taş Ocakları 1.182.455.7 İl GenelindeÖzel Kişi ve Kuruluşlara Ait 201.935 İl GenelindeTaşocaklarıİncesu Organize Sanayi Bölgesi (*) 6.000.000 İncesuII. Organize Sanayi Bölgesi (*) 6.000.000 MimarsinanHacılar Organize Sanayi Bölgesi (*) 6.000.000 HacılarDeveli Organize Sanayi Bölgesi (*) 2.250.000 DeveliK.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımıİlimizdeki sanayi tesislerinin ilçelere göre dağılımı Tablo K.2’de verilmiştir.Tablo K.2. İlimizdeki Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre DağılımıSanayinin AdıMerkezBünyanPınarbaşıDeveliİncesuTomarzaYahyalıSarıoğlanMaden. ,Taşocağı 20 5 7 5 8 10 15 7 7 3Gıda - İçki - Tütün 36 - 1 1 - 1 -Orman Ürünleri 5 1 - 3 - - -Kağıt ve Kağıt 5 - - - - - -ÜrünleriKimya Sanayi 2 - - - - - 1Taş-Toprağa Dayalı 2 - - - - - -SanayiMetal Ana Sanayi - 1 - - 2 - 1Metal Eşya Mak. Ve 73 - - 1 1 - -Tec.İm. SanayiDiğer İmalat Sanayi 173 - 1 - - - 2TalasHacılarK.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam DurumuKuruluş yıllarına göre imalat sanayi işyerleri sayıları Tablo K.3’te verilmiştir.Ayrıca, İlimizde bulunan imalat sanayilerinin sektör bazında, 1994 yılı itibarıyla sayılarıTablo K.4’te verilmiştir.191

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo K.3. Kuruluş Yıllarına Göre İmalat Sanayiler İşyerleri Sayıları(Özel sektörde 25 ve daha fazla kişi çalışan işyerleri tabloya dahil edilmiştir. )Sanayi Grubu ve SektörKuruluş YılıKoduToplam1920 19211940194119601961198019811990Gıda,İçki Ö - 1 1 5 4 11ve Tütün D - - - 1 1 1Sanayi 31 T - 1 1 6 4 12Tekstil ve Ö - - 2 5 2 9Deri Sanayi D - 1 - - 1 232 T - 1 2 5 3 11Orman Ürünleri Ö - - - 1 1 2ve Mobilya D - - - - - -Sanayi 33 T - - - 1 1 2Kağıt Ürünleri Ö - - - - - -ve Mobilya D - - - - - -Sanayi 33 T - - - 1 1 2Orman Ürünleri Ö - - - - - -ve Mobilya D - - - - - -Sanayi 33 T - - - 1 1 2Kağıt ve Basım Ö - - - - - -Sanayi 34 D - - - - - -T - - - - - -Kimya, Lastik ve Ö - - - 2 0 2Plastik Sanayi D - - - - - -35 T - - - 2 0 2Taş ve Toprağa Ö - - - - - -Dayalı Sanayi D - - - - - -36 T - - - - - -Metal Ana Ö - - - 2 - 2Sanayi D - - - 1 - 1T - - - 3 - 3Madeni Eşya Ö 1 - - 6 2 1038 D - - - 1 1 2T 1 - 1 7 3 12Ö 1 1 4 21 9 36TOPLAM D - 1 - 3 2 6T 1 2 4 24 11 42192

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo K.4. İmalat Sanayi Gruplarına Göre İşyeri ve Çalışan Sayıları (2003)İşyeri Sayısı ÇalışanSanayi GrubuSayısıGıda Maddeleri ve 38 2276Yem SanayiDayanıklı Tüketim 79 2279Tekstil Dokuma ve 39 9621Deri SanayiMadencilik ve10 704Metalürjiİnşaat ve Yapı51 603Elemanları SanayiSoba ve Kazan İmalat 27 300SanayiOtomotiv 12 288Mobilya Kanepe51 6123Yatak SanayiElektrik Elektronik 12 860SanayiDöküm ve Metal11 552SanayiOrman Ürünleri5 132İmalat San.Kağıt, Kimya. 16 409Diğer SanayiKollarında Faaliyet 55 3126Gösteren FabrikaİL TOPLAMI 406 269571990 yılı Genel Nüfus Sayım bilgilerine göre, ilimizde bulunan faal nüfus toplamı337.524 kişi olup, bu nüfusun iktisadi faaliyet kolu ve yıllara göre değişimi ile ilgiliayrıntılı bilgiler Tablo K.5.‘ de verilmiştir.193

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE DURUM RAPORUTablo K.5. Nüfusun İktisadi Faaliyet Kolu ve Yıllara Göre DeğişimiSAYIM Ziraat, Avcılık Madencilik ve İmalat Sanayi Elektrik İnşaat Toptan ve Perakende Ulaştırma Mali Kurumlar Toplum Hizm. TanımlanmamışYILI Genel Toplam Ormancılık ve Taşocakçılığı Gaz Sanayi Ticaret Lokanta ve Haberleşme ve Sosyal ve Faaliyetlerbalıkçılık Oteller Depolama Kişisel HizmetlerT E K T E K T E K T E K T E K T E K T E K T E K T E K T E K T E K1990337,524225,2211123036857684170272336272336962532444314424443144100833014461868446186844618681985312009203,157108852761239176716469164694411562777156277792232613558559355855935585591980273,849180,9749287561416705531771-1771-584161864878186487875772152986423298642329864231975241,04166,893741479063862693922-922-428113896411389646225711514210151421015142101970204,815128,19176,6246214859817155810915581091641610,54422210,5442224960155122016812201681220168• 12 ve daha yukarı yaştaki faal nüfusun yer aldığı bu tablo, Nüfus Sayımı-Nüfusu Sosyal ve Ekonomik nitelikleri adlı yayınındanfaydalanılarak hazırlanmıştır.194164

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUK.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımıİlimizde özellikle 1985 yılından sonra kurulan tekstil, halı çimento, gıda ve mobilyasanayi tesisleri, modern teknolojiye uygun olarak kurulmuşlardır. Ancak, öncedenkurulmuş olan tesislerin sahip oldukları teknoloji konusunda ayrıntılı bir çalışmayapılmamıştır. Bu sebeple eski tesislerin sahip oldukları teknolojilerin güncel olupolmadıkları konusunda bilgi yoktur.Her bir sanayi grubunun tükettiği enerji miktarı bilgi yoktur. ancak İl genelinde2002 yılında tüketilen 1.383.088.410 KWh elektrik enerjisinin yaklaşık % 55’ü sanayikesiminde (küçük ve büyük sanayi ) tüketilmiştir.K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan ÖnlemlerK.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği:Kayseri’de, Hava Kalitesinin Korunması yönetmeliği’nin 8’ekinde nitelik vekapasitelerine göre A ve B gruplarında belirtilen İzne Tabi Tesislerden özellikle Ek-7’deçimento, taş ve toprak, kimya, metal üretim ve işleme tesisleri bulunmaktadır. Büyükkapasiteli enerji üretim tesisi yoktur. Ancak üretimde kullandıkları ısı ve elektrik enerjisini,katı, sıvı ve gaz (LPG) yakıtlı yakma sistemleri vasıtasıyla üreten kuruluşlar mevcuttur.Bu tesislerden bazıları hakkında genel bilgiler aşağıdadır.Kayseri Şeker Fabrikası: Fabrikada, 1997-1998 kampanya döneminde dahilolmak üzere genellikle sorgun yörelerden temin edilen yüksek kükürtlü linyitlerkullanılmıştır. Bu sebeple SO2 emisyonu standardın üzerindedir. İyileştirme çalışmalarıdevam etmektedir. Tesiste ortalama 4500 kcal/kg alt ısıl değere sahip 6000 ton/yıl kömürtüketilmektedir.2003 yılında doğalgaza geçecektir.Orta Anadolu Tic. ve San. A.Ş: Kat Kumaş üretimi yapılan fabrikanın ihtiyacıolan ısı ve elektrik enerjisi, tesis bünyesinde kurulu bulunan kojenerasyon santralindensağlanmaktadır. Yakıt olarak yıllık, 12.000-14.000 ton LPG ve 5000 - 6000 ton fuel-oil 6tüketilmektedir. Fuel-oil 6 tüketilen kazanların baca gazları, baca gazı arıtma sistemindearıtıldıktan sonra atmosfere atılmaktadır. Emisyonları standartların altındadır. 2003 yılındadoğalgaza geçecektir.HES Kimya A.Ş: Tesiste deterjan üretilmekte olup, elektrik enerjisi yanında,LPG ile çalışan kazanlarda kullanılmaktadır. Emisyon ölçümleri yapılmamış olduğundanstandartlarla karşılaştırılmamıştır.ÇİNKUR A.Ş. : Cevherden çinko metalinin üretildiği, tesiste 1996 yılındaözelleştirildikten sonra toz tutma sistemleri kurularak devreye alınmıştır. Diğeremisyonların standartlara uygun hale getirilmesi çalışmaları devam etmektedir. Tesistehenüz emisyon ölçümü yapılmamıştır.Tesis 1999 yılında itibaren çalışmamaktadırÇİMSA A.Ş. : Klinkerin öğütülüp diğer katkılarıyla karıştırılarak torbalandığıtesiste, yeterli kapasitede elekrofiltre mevcut olup, toz emisyonu 50 mg/m 3 değerininaltındadır. Tesisin emisyon izni vardır.K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su KirliliğiAtıklarını alıcı su ortamına (Kızılırmak, Zamantı ve bu iki nehrin kollarına) deşarjeden sanayi tesisi sayısı ve sektörleri Tablo J.6’da verilmiştir.195

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo K.6 Alıcı Su Ortamına Atıksu Deşarj Eden Kuruluşların Sektörel Bazda Sayıları VeDeşarj Yapılan Alıcı Su OrtamlarıSektör AdıTesisSayısıDeşarj YapılanAlıcı Su OrtamıGıda Sanayi (Tablo 5) 7 Kızılırmak 6Zamantı 1Maden Sanayi (Tablo 7) 4 Zamantı 4Cam Sanayi (Tablo 8)Enerji Üretme Tesisleri (Tablo 9)Tekstil Sanayi (Tablo 10) Kızılırmak 1Deri ve Deri Mamulleri Sanayi(Tablo 12)Selüloz, Kağıt ve Karton Sanayi(Tablo 13)Kimya Sanayi (Tablo 14) 1 Kızılırmak 1Metal Sanayi (Tablo 15) 1 Kızılırmak 1Karışık Endüstri (Küçük ve BüyükOrganize Sanayiler)2 KızılırmakAÇIKLAMALAR1. Organize SanayiBölgesinde değişiksektörlerden 291tesis vardır.Hacılar OrganizeSanayi kuruluşaşamasındaolmasına rağmen,bazı tesislerfaaliyete geçmiştir.Tablo K.6’da sektör bazında deşarj yapılan alıcı su ortamı ve sayıları verilentesislerin dışında, atıksularını KASKİ Kanalizasyonuna deşarj eden sanayi kuruluşları da,şehrin atıksu arıtma tesisi bulunmadığı için atıksularını kanalizasyon vasıtasıylaKızılırmak’a vermektedir.Atıksularını KASKİ Kanalizasyonu vasıtasıyla Kızılırmak’a deşarj eden sanayitesislerinin sektörel bazda sayıları Tablo K.7’de verilmiştir.Tablo K.7. KASKİ Kanalizasyonuna Atıksu Deşarj Yapan Sanayi TesisleriSektör AdıTesis SayısıTekstil Sanayi (Tablo 10) 4Metal Sanayi (Tablo 15) 5TOPLAM 9K.6.3. Sanayiden Kaynaklanan Toprak KirliliğiBu konuda ayrıntılı bir çalışma yapılmamıştır.K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü KirliliğiKentteki gürültü kirliliğine sebep olabilecek sanayi tesislerinde 16.10.2001 ile25/11/2001 tarihleri arasında yapılan Gürültü Ölçüm Değerleri Tablo K.8’de verilmiştir.196

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo K.8. Kayseri İlinin Çeşitli Sanayi Sitelerindeki Gürültü SeviyeleriÖlçülen Yer Ölçülen DeğerAğaç İşleri Sanayi 75 & 95 (dBA )Yeni Sanayi 70 & 90 (dBA )Eski Sanayi 80 & 90 (dBA )Orta Sanayi 75 & 95 (dBA )K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklarİlimizde tehlikeli atıklarla ilgili yapılan çalışmalardan iki tesisin tehlikeli atıkları ileilgili bilgiler Tablo K.9’da verilmiştir.Tablo K.9. Kayseri ‘de Örnek İki Tesisin Tehlikeli AtıklarıTesisin Adı Atığın Adı Kodu AtığınMiktarıBertarafŞekliSARAYHALI A.Ş.AsilSan.A.Ş.DeriTic.SınaibertarafişlemindenKaynaklananatıklaratıklarınKromluBileşikler,Deri KırpıntılarıArıtmaÇamurları,(Y18)Y (21)Y (34)450 ton/yıl65 Ton/Yıl80 Ton/Yıl200 kg/günAraziİşlemleriSatışArazideDepolamaKodu(D2)–K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum PlanıKAYNAKLAR1- İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün 09.02.2004 tarih ve 287 sayılı yazısı.2- KASKİ Genel Müdürlüğü 09.05.2003 tarih ve bila sayılı yazısı.3- Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü4- Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nin 14.05.2003 tarih ve 725 sayılı yazısı.197

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUL. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEL..1. AltyapıL.1.1. Su SistemiKayseri ilinin içme suyu yeraltı su kaynaklarından temin edilmektedir. İlimiz içmesuyu kaynakları Harita L.1’de gösterilmiştir.. Yine su şebekelerinin uzunlukları yıllaragöre Tablo L.1’de verilmiştir.L.1.2. Atık Su Sistemi-Kanalizasyon ve Arıtma Sistemiİlimizin atıksuları ve yağmur suları birleşik kanal sistemi ile toplanıp Karasu’yaarıtıma tabi tutulmadan deşarj edilmektedir. Büyükşehir Belediyesince (KASKİ GenelMüdürlüğünce) Kayseri ili kanalizasyon nihai arıtma tesisi yapımı planlanmış olup yapımçalışmaları devam etmektedir. Ekim 2003 sonu itibari ile işletmeye açılmış ve faal olarakçalışmaktadır.. Atıksu toplama hat uzunluklarının yıllara göre değişimi Tablo L.2’deverilmiştir.Tablo L.1. İşletmeye Açık İçme Suyu Şebekesi Uzunlukları1990 Yıl Sonu 1.215.940 m.1993 Yıl sonu 1.358.100 m.1996 Yıl Sonu 1.483.300 m.1999 Yıl sonu 1.635.700 m.2000 Yıl Sonu 1.700.000 m2001 Yıl Sonu 1.755.297 m2002 Yıl Sonu 1.773.713 m2003 Yıl sonu 1.790.000 m:20000001500000100000050000001990YılSonu1993YılSonu1996YılSonu1999YılSonu2000yılısonu2001yılısonu2002yılısonu2003yılısonu1990 Yıl Sonu1993 Yıl Sonu1996 Yıl Sonu1999 Yıl Sonu2000 yılı sonu2001 yılı sonu2002 yılı sonu2003 yılı sonuGrafik L.1 Yıllara göre İşletmeye Açık İçme Suyu Şebekesi UzunluklarıTablo L.2. İşletmeye Açık Kanal Şebekesi Uzunlukları (Kaski 2002 Faaliyet Raporu)1990 Yıl Sonu 825.000 m.1993 Yıl sonu 900.000 m.1996 Yıl sonu 1.100.000 m.1999 Yıl sonu 1.225.000 m.2000 yıl sonu 1.275.000 m2001 yıl sonu 1.402.662 m2002 yıl sonu 1.438.065 m2003 yıl sonu 1.700.000 m198

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU1800000160000014000001200000100000080000060000040000020000001990YılSonu1993YılSonu1996YılSonu1999YılSonu2000YılSonu2001YılSonu2002YılSonu2003YılsonuGrafik L.2 Yıllara göre İşletmeye Açık Kanal Şebekesi UzunluklarıL.1.3. Yeşil AlanlarKentimizde kişi başına düşen yeşil alan 13,157m 2 ’dir. (Ortalama nüfus 600.000 kişialınmıştır. ) Kent için yeşil alan miktarları Tablo L.3’de verilmiştir.Tablo L.3. Kayseri İli Yeşil Alan Miktarları (m 2 )Büyükşehir Belediyesi 2.642.000Kocasinan Belediyesi 2.300.000Melikgazi Belediyesi 1.900.000Mezarlık 2.100.000Toplam 8.942.000L.1.4 Elektrik İletim HatlarıElektrik iletim hatları Kayseri ve Civarı Elektrik A.Ş. tarafından döşenmektedir.İlimiz sınırları içerisinde Atatürk Barajı HES ve Keban HES yüksek gerilim hatlarıgeçmektedir.L.1.5 Doğal Gaz Boru Hatlarıİlimiz sınırları içerinde İran doğalgazını Ankara’ya ve Konya’ya taşıyan boru hattıbulunmaktadır. İlimiz merkezine yaklaşık 15 km mesafede geçmektedir.L.2. UlaşımL.2.1. KarayollarıKayseri İlinde 6.Bölge Müdürlüğüne bağlı Kayseri Merkez, Pınarbaşı ve Develiİlçelerinde Bakım Şube Şeflikleri ve Bakım şefliklerine bağlı Bakımevleri bulunmaktadır.Yaz aylarında yol yapım, bakım ve asfalt çalışmaları kış aylarında ise karmücadelesi çalışmaları bu merkezlerden yapılmaktadır.Çevre İller; Yozgat, Kırşehir, Nevşehir, Niğde ve Sivas İlinin bağlı bulunduğu6.Bölge Müdürlüğünde Teknik Personel 99, Genel İdari Hizmetler 41, İşçi 872 ‘i olmaküzere 1012 kişi çalışmaktadır. Çalışanların 498’si Kayseri’de görev yapmaktadır.199

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUL.2.1.1. Karayolları GenelKayseri’nin il sınırları içerisinde 464 km Devlet Yolu, 686 Km İl yolubulunmaktadır. Kayseri-Kırşehir Devlet Yolunun bölünmüş yol çalışması devam etmekteolup, 2003 yılı içerisinde tamamlanacaktır. Kayseri-Garipçe-Ürgüp Devlet Yolu yapımıtamamlanmış ve Kayseri-Kapadokya arası 24 Km kısalmıştır. Kayseri İli sınırlarıiçerisinde bulunan Devlet Yolları ve il yolları aşağıda verilmiştir.Yol Durumu Devlet Yolu İl Yolu Toplam(Km)BSK 18 11 29SAT.KAPLAMA 445 679 1124GEÇİT VERMEZ --- - -TOPLAM(Km) 463 690 1153Kaynak:Karayolları 6.Bölge Müdürlüğü2003İl Sınırları İçerisinde bulunan devlet yolları ve il yollarının durumu Harita L.1’degösterilmektedir.L.2.1.2. Ulaşım PlanlamasıAraç trafik yoğunluğu planlanan tarihlerde değişik periyotlarda yapılan sayımlaragöre tespit edilmektedir. Bu araç trafik sayımları neticesinde ulaşımı rahat ve düzenliyapılması için projeler hazırlanmaktadır. Kayseri’de yapılan çalışmalar sonucunda KayseriKuzey Çevre Yolu projesi hazırlanmış ve 2002 yılında yol yapımı başlamıştır. Acil EylemPlanı içerisinde Devlet Yolları için yapılanma çalışmaları başlatılmış olup Yurt çapındabölünmüş yol olarak inşa başlatılmıştır.*İlimizde günlük olarak hareket eden insan sayısı hakkında bugüne kadar herhangibir araştırma yapılmamıştır. Kayseri ilinde de diğer kentlerde olduğu gibi trafik yoğunluğu(insan hareketleri) sabah mesai saatleri başlangıcı ve akşam mesai dönüşü saatlerinde dahafazla olmaktadır. Bu trafik yoğunluğunda araç olarak toplu taşıma araçları otobüs vedolmuşlar, özel araçlar kullanılmaktadır. Bu faaliyetler sonunda motorlu araç trafiğininyoğun olması nedeniyle egzoz gazlarında artışın olduğu ve gürültü seviyesinin yüksekdeğerlere ulaştığı görülmektedir.Toplu taşım araçları ile yaz aylarında günlük 95.000-100.000 kişi, kış aylarında110.000-125.000 kişi taşınmaktadır. 2003 yılı içerisinde 39.363.379 kişi taşınmıştır.200

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUHarita L.1 Kayseri Karayolları HaritasıL.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleriİlimizde hafif ve ağır metro, banliyö, tramvay gibi sistemler olmadığından dolayıkent için toplu taşımacılıkta belediye otobüsleri, belediyeye bağlı halk otobüsleri vedolmuşlar kullanılmaktadır. İlimizde 129 adet belediye otobüsü, 97 adet halk otobüsü faalolarak çalışmaktadır. 2003 yılında Belediye ve halk otobüsleri ile 39.363.379 yolcutaşınmış ve 7.265.419 Lt. mazot tüketilmiştir. Ayrıca şehrimizde toplu taşımacılıkta 437adet dolmuş ve 1.196 adet taksi faal olarak çalışmaktadır.L.2.1.4. Kent içi YollarAraçların kullanıldığı trafik yolları ve yaya yollarının toplam planlanan alaniçindeki oranı %40’dır. En küçük yol genişliği 12-15 metre olup %25’dir. En geniş yolgenişliği 50-70 metre olup toplam yolun %5’dir. 20-50 metre arası yolların toplamı%10’dur. Büyükşehir’e ait kent içi yol 100 km.dir.L.2.1.5. Araç SayılarıKayseri trafik tescil kuruluşlarından 31/12/2003 tarihine kadar tescil yapılan araçcins ve sayıları Tablo L.4’de verilmiştir.201

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo L.4. Kayseri İli İçerisindeki Araç Durumu (31/12/2003’e Kadar)Araç Cinsleri Araç SayısıM.SİKLET 10097OTOMOBİL 94922JEEP 256MİNİBÜS 4981OTOBÜS 2218KAMYONET 16433KAMYON 14944TRAKTÖR 17317ÇEKİCİ 730AMBULANS 100TANKER 408AR.TAŞITI 173TOPLAM 162579Kayseri İlinde 2003yılı içinde tüketilen yakıt miktarı Tablo L.5’de verilmiştir.Tablo L.5. Kayseri İli İçerisinde Tüketilen Yakıt Cins ve Miktarları (2003 Yılı)Yakıt Cinsi Yakıt Miktarı(Ton/yıl)Benzin 118925Motorin 232850Trafiğin yoğun olduğu muhtelif yerlerde 10.10.2003 ile 22.12.2003 tarihleriarasında yapılan gürültü ölçüm değerleri Tablo L.6’de verilmiştir.Tablo L.6. Kayseri İlinin Muhtelif Yerlerindeki Trafik GürültüleriTrafiğin Yoğun Olarak Yaşandığı, Yollarda, Kavşaklarda ve Demiryolunda Yapılan6.a)Gürültü ÖlçümleriÖlçülen YerÖlçülen DeğerDüvenönü Kavşağı 75 & 95 (dBA )Meydan Kavşağı 85 & 95 (dBA )Yoğunburç Kavşağı 80 & 95 (dBA )Kiçikapı Kavşağı 75 & 90 (dBA )Sivas Caddesi 70 & 90 (dBA )Hastane Caddesi 70 & 85 (dBA )İstasyon Caddesi 65 & 80 (dBA )Osman Kavuncu Caddesi 65 & 85 (dBA )Demiryolu 70 & 105 (dBA )6.b)Sanayi Bölgelerinde Yapılan Gürültü ÖlçümleriÖlçülen Yer Ölçülen DeğerAğaç İşleri Sanayi 75 & 95 (dBA )Yeni Sanayi 70 & 90 (dBA )Eski Sanayi 80 & 90 (dBA )Orta Sanayi 75 & 95 (dBA )202

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU6.c) Bazı Yerleşim Alanlarında Yapılan Gürültü ÖlçümleriÖlçülen Yer Ölçülen DeğerEsenyurt Mahallesi 65 & 85 (dBA )Yeni Mahalle 60 & 80 (dBA )Sivas Caddesi 75 & 95 (dBA )Kılıçarslan Mah. 65 & 95 (dBA )Gültepe Mah. 60 & 75 (dBA )L.2.2. DemiryollarıL.2.2.1. Kullanılan Raylı SistemlerUlaştırmada raylı sistemin kullanılması durumunda ucuz, hızlı ve konforlu taşıma,şehir içi trafiğine çözüm, çevre ve gürültü kirliliğin azalması, şehir içi gelişiminiyönlendirme, trafik kazalarını önleme, emniyetli güvenilir kısa sürecek yolculuk yapmaimkanı trafik koridorlarının verimli kullanılması düşük işletme maliyetleri açısındanönemli avantajlar sağlar.Kayseri merkez nüfusunun hızla artışı karşısında kent içiulaşımda yaşanan güçlükler alternatif ulaşım olanaklarının araştırılmasıyla başlanmasınaneden olmuştur. Bu çerçevede gündeme getirilen en önemli alternatif Kayseri Raylı Sistemçalışmalarıdır.“Kayseri Kentiçi ve yakın Çevre Ulaşım Etüdü ve Raylı Sistem Avam Projeleri veFizibilite Etüdü Hazırlanması” işi ihalesini alan Ortak Girişim ile Büyükşehir Belediyesiarasında 12 Ocak 2000 tarihinde sözleşme yapılarak çalışmalara başlanılmıştır.Kayseri Raylı Taşıma Sistemi güzergahı 16,4 km uzunluğundadır. DLH GenelMüdürlüğünce proje onayı yapılmıştır. Yakın zamanda ihaleye çıkılması beklenmektedir.Raylı sistem mühendislik çalışmaları tahmini inşaat süresi 36 aydır. Projenin 2004 yılındafaaliyete geçmesi planlanmaktadır.L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryollarıİlimizde demiryolları istasyonu 1927 yılında hizmete girmiştir. Kayseri istasyonuülke demiryolu ağının önemli kavşaklarından biridir. İl sınırlarının içerisindekidemiryolunun toplam hat uzunluğu 196 km. olup, yolcu ve yük nakliyatında şebekenindoğu-batı, güney-kuzey irtibatını sağlayan santrallerden biridir. 2002 yılında demiryolu ile183000 yolcu taşınmıştır. Yine demiryolu ile Kayseri’ye 168.203 ton yük gelmiş ve 61.029ton yük gitmiştir. 4L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir TaşımacılığıL.2.3.1. Limanlarİlimiz sınırlarının denizle bağlantısı bulunmamaktadır.L.2.3.2. Taşımacılıkİlimiz bir sahil kenti olmadığından gemilerle taşımacılık yapılmamaktadır.L.2.4. HavayollarıHavaalanının şehrimize olan uzaklığı 5 km. civarındadır. 2003 yılında 904 tarifeliuçak seferi gerçekleşmiştir. Havayolları ile Kayseri’ye gelip giden yolcu sayısı 172.899dur. 2003 yılında bir önceki yıla göre uçak iniş-kalkış sayısında ve yolcu trafiğinde artışgözlenmiştir.2003 yılı iç hat yük trafiği de gelen giden posta 39.511 kğ, gelen giden kargo161.725 kğ ve gelen giden bagaj 2.495.853 kğ dır.203

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUL.3. HaberleşmeKayseri ilinde Cumhuriyetin kuruluşu sonrasından günümüze kadar yeterlisayılabilecek bir haberleşme ağı oluşmuştur. Kayseri’de telefonsuz köy yoktur. Telefonsantrallerinin yüze 90’ınıı ise otomatik santraller oluşturmaktadırİlimiz sınırları içerisinde bulunan telefon şebekelerinin % 55’i yeraltı, % 45’i dehavayı hat olarak çalışmaktadır. İlimizdeki haberleşme hizmetleri Tablo L.7 ‘deverilmiştir.İl merkezinde 3 adet Türk Telekom A.Ş. işyeri ile 65 acente bulunmaktadır.Kayseri’de bütün Türkiye’de olduğu gibi özel yayın kuruluşlarının kurulmasıylabirlikte özel radyo ve TV2ler yayına başlamıştır. İlde halen yayın yapan 5 Yerel TV ve 20Özel FM radyo kanalı bulunmaktadır.Tablo L.7. Kayseri İli Haberleşme Türleri(2002)Haberleşme TürüAbone Sayısı (Adet)Abonelik Santral 337.134Konuşan Telefon Abone 304.990Framerelay 105Ankesörlü Telefon 1.106Telex 26Turpak (data haberciliği) 452Fax 783Kablo Tv 10.622Ttrnet 31Araç Tel 571Çağrı 78Telefon Bekleyen Abone 211L.4. İlin İmar DurumuKayseri’de imar planı uygulaması 1950 yılında başlamıştır. 1975 yılında nüfusartışı ve göçle birlikte yeniden imar planı yapılmıştır. 1989 yılında ek imar planıyapılmıştır. 1986 yılında hazırlanan Kocasinan ve Melikgazi İlçe Belediyelerini kapsayan1/25000 ölçekli Çevre Düzen Planlaması yapılmış ve halihazır haritası olan alanlarda1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlama yapılarak onaylanmıştır.Kayseri İl merkezinin şehir imar ve altyapısı itibarıyla diğer illere göre belirliavantajları bulunmaktadır. Düzenli imar ve şehirleşme ve bu avantajların başındagelmektedir. Şehrin geniş bir arsa üzerinde düzgün bir zemin üzerine kurulmuş olmasışehir merkezinin altyapı kolaylığını beraberinde getirmektedir.Buna karşın çeşitli altyapısorunları vardır.1-Şehir merkezinde hava kirliliği her geçen yıl artmaktadır.Motorlu araç sayısınınfazlalığı, kalitesiz ısınma sistemleri ve yakıt kullanımının varlığı hava kirliliğinin enönemli etkenlerinin başında gelmektedir.2-Altyapı yatırım çalışmalarında (içme suyu, kanalizasyon, telefon hatları, yolbakım ve onarım çalışmaları vb.) sorumlu kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyoneksikliği vardır. Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki UKOME(Ulaşım KoordinasyonMerkezi) ve AYKOME (Altyapı Koordinasyon Merkezi), yasal ve uygulama alanlarındakieksiklikler nedeniyle işlevlerini yerine getirememektedir.3-Kentiçi ulaşımda toplu taşımacılıkta belediye otobüs işletmeciliği hakimdir. Raylısistem bulunmamaktadır.4-Doğalgaz projesinin Kayseri sınırları içinden geçen ana boru hatları yatırımıtamamlanmasına karşın, şehir içi dolaşım hatları 2004 yılı içerisinde başlanacak vedoğalgazla ısınma sağlanacaktır.204

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU5-Büyükşehir merkezi ile civar ilçe ve kasabaların atık suları su ve toprak kirliliğineneden olmaktadır. Su ve Toprak kirlenmesine neden olan atıksuların deşarj ve arıtılmasıyönünden KASKİ Genel Müdürlüğü’nce gerekli yatırımlara başlanmıştır. Atıksu anakolektör borularının döşenmesi tamamlanmıştır. Kent içi diğer yan dolaşım ve boşaltımhatlarının da tamamlanması gerekmektedir. Kayseri Atıksu Arıtma Tesisi projesiuygulanmaya konulmuştur.İMAR PLANI ALAN KULLANIMI TAPLOSUALAN KULLANIMIBÜYÜKLÜĞÜ(HA)Konut Alanları 1451Park Alanları+ Refüjler 1122İlköğretim Tesisleri+ Kreş Alanları 88Orta Öğretim Tesisleri+ Meslek Lisesi+ Üniversite Alanları 42Ticaret Alanları 117Sanayi Alanları+Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 565Resmi Kurum Alanları 507Askeri Alanlar 65Sosyal Tesis Alanları 16Dini Tesis Alanları 28Sağlık Tesisi Alanları 24Tarım Alanları 743L.5 İldeki Baz İstasyonları SayısıSayısı tam olarak bilinmemektedir.205

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKAYNAKLAR :1- Karayolları 6. Bölge Müdürlüğü’nün 28/04/2004 tarih ve 675/00860 sayılı yazısı.2- İl Emniyet Müdürlüğü3- İl Çevre Müdürlüğü4- Kayseri Demiryolları İşletmesi 07.04.2004 tarih ve 37.05/160 sayılı yazısı.5- Kayseri Türk Havayolları A.O.nın 26.01.2004 tarih ve 17.00-060 sayılı yazısı6- KASKİ Genel Müdürlüğü 19.04.2004 tarih ve 59-870 sayılı yazısı.7- Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Sağlık ve Sosyal Hiz.Dai.Baş.nın D.21.7.385.1175sayılı yazısı.8- Kayseri Türk Telekom Başmüdürlüğü’nün 14.05.2003 tarih ve 12347 sayılı yazısı.9- Kayseri Akaryakıt ve Petrolcüler Derneği10-Kayseri İl Gelişme Raporu (DPT Nisan 2002)206

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUM.YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSM.1. Kentsel ve Kırsal PlanlamaM.1.1. Kentsel AlanlarM.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna EtkileriKayseri çevresindeki hakim yükseltilerde ve A.5 bölümünde açıklanan jeolojikharitada işaretli alanlarda zemin neogen yaşlı, tüf, breş ve dezitlerden meydana gelmiştir.Daha çok Atlas Halı Fabrikası ve Argıncık civarında görülen tüfler ilin kuzeyinde vebatısında yayılım gösterirler. Bu birimler zemin özellikleri açısından yerleşmeye uygundur.Ancak Ambar Köyünün Güneydoğusundaki dar bir alanda tüfler yumuşak vedağınık bir özellik kazanmıştır. Bu kesim iskan harici bırakılmıştır. Ekli jeolojikharitada (B) olarak işaretli alanlarda zeminde bazaltlar bulunmaktadır. Çok sağlam olanbazaltlar hafriyat zorluğu dışında zemin olarak yerleşebilir. Şeker Fabrikası tesislerininbulunduğu tepenin (Kıpa) doğu yamacında eğimin çok fazla olduğu dar bir alanda,bazaltlar, bloklar halinde askıda görülmüştür. Bu kısım kaya düşmesine karşı yapılaşmayakapatılmıştır.Yeraltı su seviyesi 1 m. ile 30 m. arasında değişmektedir. Kayseri ve çevresi 2.Derece deprem bölgesidir. Çevrenin jeolojik ve tektonik yapısı dikkate alınarak yapılardeprem yönetmeliğine uyularak yapılmaktadır. Kent ve çevresindeki dağlık alanfundalıklarla kaplıdır. Güneyindeki Eskişehir Dağı ve sulanan araziler bağlarla kaplıdır.Ova kesimi genelde tarımsal kullanıma dönüktür. Kar yağışları Kasım ayından Nisansonuna kadar devamlıdır. Hakim rüzgar Kuzey-batı, en şiddetli fırtınalar ve rüzgarlarGüney ve güneydoğu rüzgarlarıdır. Aralık, Ocak, Şubat aylarında 158 km/saat hızla esenfırtınalar tahribat yaparlar.Kayseri, şehir merkezinde çarpı işareti şeklinde kesişen iki eksen üzerinde büyümüşbir şehirdir. Ana eksen üzerinde büyümüş bir şehirdir. Ana eksen Ankara - Sivas Karayoluboyunca doğu-batı yönünde bulunur. Daha az yerleşilmiş olan ikinci eksen, Erkilet tenTalas’a olmak üzere, Kuzey-Güney yönünde seyreder. İki eksenin kesiştiği noktada ticaretmerkezi olan merkez meydanı bulunmaktadır. Kentin biçimlenmesinde doğalsınırlayıcıların rolü olmuştur. İlk yerleşim bölgesi güneydeki dağların yamaçlarına doğruolmuş yakın geçmişinde kuzeye (düzlüklere doğru) kaymıştır.Kent Makro formunu etkileyecek doğal eşikler olarak kuzeyde Şeker Fabrikasıarazisi civarında görülen tepeler, güneyindeki Ali Dağı, D.S.İ. tarafından yapılançalışmalara göre su depolama üniteleri ve sulama sahaları, güneyde bağ olarak kullanılanalanlar ve yamaçlara uzanan sit alanı vardır.Yapay eşlikler ise kent içinde konumlanmış olan askeri alanlar, ErciyesÜniversitesi D.D.Y. ve çevre yoludur. İlk yerleşim bölgesi güneydeki dağlarınyamaçlarına doğru yakın geçmişinde kuzeye (düzlüklere doğru) kaymıştır. Bugünkü kentmerkezi çevresinde hem büyümesini sürdüren hem de kamu yatırımı (dış veri olarak)Sümerbank Dokuma Fabrikası, Hava İkmal Bakım Merkezi gibi kuruluşlarınkonumlandıkları alanların çevrelerinde potansiyel gelişme alanları yaratmışlardır.Sümer Mahallesi, Sümerbank Dokuma Fabrikasında çalışanların oluşumunubaşlattıkları kentin en eski Mahallelerinden biridir. Kentte konut alanlarının bu tür sanayikuruluşları ve iş alanlarında çalışanların işe yakınlık (konut-işyeri yakınlığı) nedeniylehemen iş çevrelerinin yakınında oluştuğunu izlemekteyiz. Bu da kent mekansal yapısınınsanayi tarafından parçalanmasına neden olmuştur.Yeni ulaşım ağıyla birlikte sanayi kentbiçimleri olmuştur.Merkez çevresinde kompakt bir forma sahip olan kent mekansal yapısı doğuyaSivas çıkışına ve batıya Ankara-Adana çıkışına doğru uzanmıştır. Merkezin doğusu veSivas yolunun güneyi bugün yüksek gelir grubunun kent içinde yöneldikleri alanlardır.207

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUOrta gelir grubu, bu alanın merkeze yakın yörelerde ve merkezin yakın ve batı vekuzeyinde yer seçmiştir. Alt-Orta ve alt gelir grupları ise merkez-batı koridoru (Adana-Ankara yönü) yer seçmişlerdir.Kayseri çevresinde, belediye ve köy statüsünde bulunan yerleşmeler vardır. Kentinnüfus ve yerleşim alanı büyüdükçe bunlarla zaman içinde mekansal bütünleşme sürecinegirmiştir. Talas yerleşimi kendi çerçevesinde konut gelişmesi gösteren bir yerleşmeolmakla birlikte hızlı büyümesi kentin etkisiyle olmaktadır.Eskiden bağımsız belediye olan Argıncık ise gelişme içinde yerleşim belediyesinebağlanmış karayolu ile ilişkisinden dolayı k.sanayi, sanayi tesisleri ve resmi kurum alanlarıbu bölgede yer seçmiş bugün kentin bir parçası durumuna gelmiştir. Eskiden kırsalyerleşmeler olan Erkilet ve Hacılar bugün ana yollar boyunca kentle mekansal olarakbirleşme sürecine girmiştir. Kayseri kent bütününün mekansal yayılmasını, büyüktesislerin yer seçimi, transit yol geçişleri ve çevre yerleşmelerinin konumlarının yanı sıra,örgütlü konut gelişmesinin etkisi olmaktadır. Kamuca veya kooperatiflerce gerçekleştirilenkonut alanları, kentin kuzey ile batısında yoğunlaşmıştır. Bu tür gelişmeler sonucumekansal yapıda yer yer boşluklarda görülmektedir. Kent yapısı eski kompakt formundanlineer bir yapılaşmaya doğru kaymaktadır.M.1.1.2. Kentsel Büyüme DeseniKayseri, güneyde Alidağ, Yılandağı, kuzeyde tepelerin sınırladığı topografik birçanak içerisinde yer alan Erkilet, Argıncık, Gesi, Hacılar, Hisarcık, Kıranardı, Cırgalan,Mimarsinan ve Talas yerleşimleri ile karşılıklı etkileme ve etkilenme gösteren, gelişmesüresi yaşayan bir kenttir.Kayseri, şehir merkezinde çarpı işareti şeklinde kesişen iki eksen üzerinde büyümüşbir şehirdir. Ama eksen Ankara Sivas karayolu boyunca doğu batı yönünde bulunur. Dahaaz yerleşmiş olan ikinci eksen, Erkilet’ten Talas’a olmak üzere kuzey-güney yönündeseyreder, iki eksenin kesiştiği noktada, ticaret merkezi olan merkez meydanıbulunmaktadır. Kentin biçimlenmesinde doğal sınırlayıcıların rolü olmuştur. İlk yerleşimbölgesi güneydeki dağların yamaçlarına doğru olmuş yakın geçmişinde kuzeye (düzlükleredoğru) kaymıştır.Kent Makro formunu etkileyecek doğal eşikler olarak kuzeyde Şeker Fabrikasıarazisi civarında görülen, güneydeki Ali Dağı, D.S.İ. XII. Bölge Müdürlüğü tarafındanyapılan çalışmalara göre su depolama üniteleri ve sulama sahaları, güneyde bağ olarakkullanılan alanlar ve yamaçlara uzanan sit alanı vardır.Yapay eşikler ise kent içinde konumlanmış olan askeri alanlar, Erciyes ÜniversitesiD.D.Y ve çevre yoludur. İlk yerleşim bölgesi güneyindeki dağların yamaçlarına doğruolmuş yakın geçmişinde kuzeye (düzlüklere doğru) kaymıştır.Bugünkü kent merkezi çevresinde hem büyümesini sürdüren, hem de kamu yatırımı(dış veri olarak giren ) Sümerbank Dokuma Fabrikası, Hava İkmal Merkezi gibikuruluşların konumlandıkları alanların çevresinde potansiyel gelişme alanlaryaratmışlardır.Sümer Mahallesi, Sümerbank Dokuma Fabrikasında çalışanların oluşumunubaşlattıkları kentin en eski Mahallelerinden birisidir.Kentte konut alanlarının bu tür sanayi kuruluşları ve iş alanlarında çalışanların işeyakınlığı (Konut-işyeri yakınlığı) nedeniyle hemen iş çevrelerinin yakınında oluştuğunuizlemekteyiz. Bu da kent mekansal yapısının sanayi tarafından parçalanmasına nedenolmuştur. Yani ulaşım ağıyla birlikte sanayi kent biçimleyicileri olmuştur.Merkez çevresinde kompakt bir forma sahip olan kent mekansal yapısı doğuyaSivas çıkışına ve batıya Ankara-Adana çıkışına doğru Merkezin doğusu ve Sivas yolunungüneyi bugün yüksek gelir grubunun kent içinde yöneldikleri alanlardır. Orta gelir grubu,208

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUbu alanının gelir grupları ise merkez-batı koridoru boyunca (Adana-Ankara yönü) yerseçmişlerdir.Kayseri çevresinde, belediye ve köy statüsünde bulunan yerleşmeler vardır. Kentinnüfus ve yerleşim alanı büyüdükçe bunlarla zaman içinde mekansal bütünleşme sürecinegirmiştir. Talas yerleşimi bu süreç içinde kendi çevresinde konut gelişmesi gösteren biryerleşme olmakla birlikte hızlı büyümesi kentin etkisiyle olmaktadır.Eskiden bağımsız belediye olan Argıncık ise gelişme içinde yerleşim belediyesinebağlanmış karayolu ile ilişkisinden dolayı K. Sanayi,, sanayi tesisleri ve resmi kurumalanları bu bölgede yer seçmiş bugün kentin bir parçası durumuna gelmiştir.Eskiden kırsal yerleşmeler olan Erkilet ve Hacılar bugün ve ana yollar boyuncakentle mekansal olarak birleşme sürecine girmiştir. Kayseri kent bütününün mekansalyayılmasını, büyük tesislerin yer seçimi, transit yol geçişleri ve çevre yerleşmelerinkonumlarının yanı sıra, örgütlü konut gelişmesinin de etkisi olmaktadır. Kamuca veyakooperatiflerce gerçekleştirilen konut alanları, kentin kuzey ile batısında yoğunlaşmıştır.Bu tür gelişmeler sonucu mekansal yapıda yer yer boşluklarda görülmektedir . Kent yapısıeski kompakt formundan lineer bir yapılaşmaya doğru kaymaktadır.M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme AlanlarıYukarıda belirtilen kıstaslar göz önüne alındığında kentsel değişme doğudaCırgalan yerleşimi civarında Valilikçe ilan edilen Toplu Konut Alanına, Batıda ŞekerFabrikası ile kent dokusu arasında kalan karayolunun Güneyinde Yılanlı dağın kuzey vedoğu yamaçlarını içerisine alarak sulu tarım alanlarının ve ağaçlandırması gereken alanlarıkorumak koşulu ile değişik yoğunlukta konut alanları oluşturarak Belediye sınırlarınakadar uzanan Hacılar ve Hisarcık akslarının 150-250 m’lik bantları kent ölçeğinde yazlıkkonut veya Turistik amaçlı kullanışlar için ayrılmıştır.Kentsel gelişme içerisinde yerleşimin batısı sanayi ve küçük sanayi alanları olarakele alınmakta, doğuda Cırgalan yerleşim bantları kent ölçeğinde yazlık konut veya turistikamaçlı kullanışlar için ayrılmıştır.Yerleşimin güneyinde bulunan bahçeli alanların aynı karakterde korunması,kuzeydoğuda bulunan Akçatepe, Elagöz ve Buğdaylı yerleşimleri arasında bugünküeğilimlere uyarak tavuk çiftlikleri yerleşmektedir.Planlamada en önemli etmen kentsel boşlukların kullanılmasıdır. Kayseri’ningelişmesi ve geleceğe dönük planlaması yukarıda bahsedilen çevre yerleşmeler yönetimmerkezleri, merkezi iş alanları, ulaşım, sosyal, kültürel fonksiyonların karşılanması ilebirlikte ele alınmaktadır. Kayseri için konut, yazlık konut, rekreasyon ve turizmolanaklarının sunulacağı bir yapı düşünülerek planlanmıştır.Sanayi gelişmesi için elverişli kentsel servisler, bölgesel alt yapı, hammadde veişgücü açısından Kayseri genel avantajlara sahip bir merkez olup sanayiciler için gelişmealanıdır.Kent bütünü ekonomisinde önemli yeri olan ticari faaliyetler planlama alanı içi vedışındaki yakın kentsel, kırsal yerleşimlerin kentsel merkezi, hem de hinterlandın toplama,dağıtma merkezi ve ulaşım ağındaki önemi nedeniyle transit ticaret fonksiyonların tümünükapsayan bir yapıya sahiptir. Organize Sanayi Bölgesinin faaliyete geçmesi ile yöre sanayiyönünden önemli gelişme kaydetmiştir.Bu faaliyet yerleşiminden 5000 kişilik iş gücü talep etmektedir. Sanayininmekansal dağılımına bakıldığında, yoğunlaşan Ankara yolu üzerinde olduğugörülmektedir. Kent ticari merkezi Kiçikapı, Cami kebir ve Cumhuriyet Mahallesindeyoğunlaşmıştır.209

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUM.1.1.4. Kentsel Alanlarda YoğunlukNüfus yoğunluğu homojen bir yapı göstermekle birlikte, merkeze yakın olan vemerkezin doğu, kuzey ve kuzeydoğusunda yer alan Mahallelerin genellikle yoğun olduğugörülmektedir. Az yoğun Mahalleler kentin çevresi ile batı ve kuzeyindeki Mahallelerdir.M.1.1.5. Kentsel Yenileme AlanlarıKayseri kenti belirli bölgelerde ortaçağ kentini anımsatan, irrasyonel bir formoluşturan dar sokaklar dışında, gerek konut alanları gerekse sokak dokuları yönündenoldukça yenilenmiş bir kenttir. Bu yenilenme son dönemin kent çevresindeki çağdaşgürültülü yeni yerleşme alanları bir yana bırakılırsa son yılların imar hareketleri, yaniözellikle yeni ulaşım aksları dışında sokak dokusu, yapılaşma ölçeği ve genel olarakmimari özellikler eski kent sınırları içinde geleneksel karakterini ve dokusunu nispetenkoruyabilmiştir.Anadolu’nun bütün önemli kentleri gibi Kayseri’nin de günümüze gelen konutyapılarının çoğunluğu 19. y.y. ve 20. y.y başından kalmıştır. Anıtların büyük bir çoğunluğuda Cumhuriyet döneminde restore edilmiş ve yenilenmiştir.Gerek plan tipleri, gerek yapım sistemleri gerekse kullanılan malzeme açısından buyapılar dış cephede , taş işçiliğinin, iç mekanlarda ise ahşap işçiliğinin çok güzelörneklerini oluşturmaktadır.Anadolu’nun birçok bölgelerine göre Kayseri’nin geleneksel mimarisinin taşmalzemeye dayalı olmasının korunma açısından olumlu bir özellik olduğuna da işaretetmek gerekir. Bu yapı kapitalinin doğru değerlendirilmesi, kentin imara yapacağıyatırımların daha verimli alanlara kaydırılması olanağını sağlayabilir. Tescilli vekullanılabilir olan alanlarda mevcut dokunun korunması sağlanmalıdır .Sit alanın sorunları diğer eski Mahallerde rastlananlardan farklı değildir. Bölgedekibozulmanın başlıca nedenleri, alt yapı eksikliği, WC’lerin evin dışında avluyayerleştirilmiş olması, hemen hiçbir evde banyo olmaması, doğa tesirleri, evlerin çatıları,pencereleri, merdivenleri doğu tesislerine direkt olarak açıktır. Buralardan gelen yağmursuları yapılarda rutubet olayına yol açmaktadır. Yapılarda derz boşalması, taş erimesi,betonarme eklentilerinden doğan yıpranmalar görülmektedir. Bütün bunların yanı sıra aileyapısının değişmiş olması, konfor koşullarındaki eksiklikler ve nihayet bütün Türkiye içinkarakteristik olan yeni yapının simgesel niteliği, bozulmanın başlıca nedenlerindendir.Evler taş duvar, ahşap döşeme ve çatı konfürüksiyonlarıyla statik bakımdan iyidurumdadır. Tavanlar, merdivenler ,süslemeler ve bozulan kısımların onarılması, eriyentaşların değiştirilip boşalan derzlerin doldurulması gereklidir. Evlerin alt yapı tesislerintamamlayıp çağdaş gereksinimleri karşılanmalıdır. Isıtma sistemi olarak merkezi ısıtmadüşünülmüştür.Planlama Kararları StratejisiTarih ve kültür miraslarımızın korunması ve gelecek nesillere aktarılması sadece okentte yaşayanların değil, hepimizin sorumluluğudur.Kültür miraslarımızın, ara sıra ziyaret edilen bir müze gibi korunması da hiçbirşekilde yeterli değildir. Onları günlük kent yaşantısına katabilmenin yollarını aramalıdır.Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkların Bölge Kurulu tarafından Kayseri’ningeleneksel kent dokusunu, tarihsel özelliklerini, taşıdığı saptanan ve onaylanan Sit Alanıİmar Planı sadece koruma amaçlı imar planı olarak değil, Koruma Ve Geliştirme İmarPlanı olarak ve kentin bir parçası olduğu için de onanlı Nazım İmar Planı ve uygulamaimar planlarının bütünü içerisinde ele alınmış, getirilen öneriler de daha önceki planlamakararları ile uyum sağlanmasına çalışılmıştır.210

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSit alanını koruma ve geliştirmeye ilişkin planlama stratejisi:• Koruma• Zararlı eklentilerden arınma• Düzeltme• Sağlıklaştırma• Yeni fonksiyon getirme• Kısıtlı yenilemeolarak özetlenebilir.Sentez ve Değerlendirme Sonuçlarına Göre:a) Sit alanı, konuttan ziyade hemen kuzeyinde bulunan merkezi iş alanlarınınetkisindeb) Sit alanlarındaki yapıların kurtarılması ve bu alanın değerlendirilmesi için tarihiyapılar ile boş alanlarda yeniden sit alanı düzenine göre oluşacak yapılara:• Gerekli rant değerlerini sağlayacak kullanımlar getirilmesi,• Alt yapının (yol kaplamaları, elektrik aydınlatma direkleri, PTT, su,kanalizasyon) yapılması.c ) Bu yönlerden sit alanındaki yapıların fonksiyon değişikliğine uğrayarak Ticaretkarakterli bir merkez duruma dönüşmesi öngörülmelidir.Ticaret karakterleri olarak;• Turizm yönünden; otel, pansiyon, resturant, lokanta, kafeterya, mahalli yemeklerveren yerler, hatıra eşyası satan dükkanlar, bakır işleri, halıcılık vb. örnekfaaliyetler ve bunların doğuracağı gerekli ticaret ile seyahat acenteleri rent açar.• Sosyal tesisler yönünden: Öğrenci yurtları, müze, kütüphane, konukevi, halkevivb. tesisler.• Resmi ve umumi binalar yönünden: Karakol, bankalar vb. olabilir.• Bölge ticaret karakterli olacağına göre mevcut ilkokul alanının özel idaretarafından bu amaca dönük yeniden yapılaşması önerilebilir.d) Ortaokulun sit alanından çıkarılması gerekmektedir.e) Onanlı İmar Planında yeşil alandan oluşan bir tampon bölge oluşturulmuş. Bubölgenin ana yollara kadar genişletilerek sit alanının daha dadeğerlendirilmesi düşünülebilir.M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer SeçimiKayseri, ulaşım ve enerji olanakları, zengin yer altı kaynaklarının yanı sıra,Türkiye’nin önemli sayılabilecek sanayi merkezi niteliğini kazanmış bir kenttir.Tekstil ürünleri, halı, dayanıklı tüketim malları, makine sanayi ve madenciliksektörlerinde yoğunlaşan sanayi gruplarının önemli bir kısmı ihracata yönelmiş olup ülkeekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır.Tarıma elverişli arazinin yetersizliği, orman alanlarının azlığı sanayinin ağırlıkkazanmasına sebep olmuştur. Sanayi alanlarının yer seçimine bakıldığında AnkaraKarayolu üzerinde yoğunlaşmanın olduğu görülür. Ulaşım ve altyapı olanakları gözönünde tutularak OS Bölgesi de bu yol üzerinde, kentin güney batısında seçilmiştir.(K) bölümündeki “Sanayi ve Teknoloji” başlığında K.1., K.2., K.3.’te belirtilmiştir.M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli AlanKent merkezinde genellikle Selçuklu dönemine ait camiler, medreseler, surlar,kümbetler, çeşmeler tescilli tarihi eserler olarak göze çarpmaktadır. Bu alanlar ve çevresi211

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUile ilgili uygulamalarda Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun onayıaranmaktadır.İlimizdeki tarihi, arkeolojik, kültürel ve turistik özellikle alanlar (F) bölümündeaçıklanmıştır.M.1.2. Kırsal AlanlarKırsal olan planlanmasında izlenen planlama kriterleri;• Zeminin Jeolojik yapısı,• Nüfus yoğunluğu• Topoğrafik yapı,• Yol durumu,• İşsizlik,• Tabii ve Kültürel değerler,• Anıtlar,• Çevre problemleri, vb. gibi kriterler kırsal alanların planlanmasında belediyetarafından uygulanan planlama kriterleridir.M.1.2.1 Kırsal Yerleşme DeseniKırsal alandaki yoğunluk, kentsel yoğunluğa oranla oldukça azalır. Kırsal alandakiyerleşimler Erciyes dağının güneye bakan yamaçlarında daha yoğundur. Yol kenarlarındada bu yoğunlama fazladır. Böylece kırsal alandaki yerleşim deseni kümeler, öbeklerşeklinde kendini göstermektedir.M.1.2.2. Arazi MülkiyetiKırsal alandaki arazinin büyük bir bölümü özel mülkiyettir. Bunun yanında hazineve belediye arazileri de vardır. Ancak bu arazilerin büyüklükleri hakkında bilgiedinilememiştir.M.2. Alt YapıBu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler “Ulaşım ve Altyapı” başlığı altında incelenmiştir.M.3 Binalar ve Yapı ÇeşitleriM.3.1. Kamu BinalarıAnkara, Sivas Demiryolunun kendi içindeki güzergahı boyunca büyük alankullanan kamuya ait sanayi ve idari tesisler yer seçmiştir. Bu durum Kayseri’nin makroformunun oluşumunda önemli rol oynamıştır. Küçük bir alan kullanımı gerektiren kamubinaları çoğunlukla merkezde yer almaktadır.M.3.2. Okullarİl’de 2003-2004 öğretim yılında eğitim öğretim hizmeti verilen orta öğretimokullarının sayısal dağılım Tablo M.2de verilmiştir.212

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo M.1 Ortaöğretim OkullarıOkul Türü Okul Sayısı Öğrenci SayısıGenel Lise 28 28.780Anadolu Lisesi 9 3.648Anadolu Öğretmen 3 509Anadolu Tic Ve Mes. 8 2.673And.Ot.ve Tur. Mes. 1 274Anadolu Teknik 3 754Fen Lisesi 1 263Çok Programlı 16 4.801Özel Lise 9 1.549End.Mes. ve Tek. . 18 5.898İmam-Hatip Lis. 11 1.440Anadolu İmam-Hat. 2 667Kız Meslek Lisesi 4 1555Anadolu Kız Mes. 1 110Anadolu Güzel San. 1 185İşitme Eng.Mes. 1 149Toplam 116 53.145İl Milli Eğitim Müdürlüğünün 03.05.2004 Tarih ve 011778 sayılı yazısıİl’de 2002-2003 öğretim yılında eğitim öğretim hizmeti verilen ilköğretimokullarının sayısal dağılım Tablo M.1de verilmiştir.Tablo M.2 İlköğretim OkullarıOkul Türü Okul Sayısı Öğrenci SayısıAnaokulu ve Sınıfı 140 4.187İlköğretim(Kamu) 559 172.074İlköğretim(Özel) 12 3.225Toplam 709Kayseri’de Milli Eğitim Bakanlığı dışında Sağlık Bakanlığı’na bağlı 3 adet SağlıkMeslek Lisesi ile Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı 1 Adet Polis Meslek Yüksek Okulubulunmaktadır.Erciyes Üniversitesine bağlı 12 fakülte 13 yüksekokul bulunmaktadır.Ortaöğretim düzeyinde vakıf, dernek ve özel kişiler tarafından işletilen 37 öğrenciyurdu, Yüksek öğrenim için Kredi ve Yurtlar Kurumuna bağlı 2 adet yurt bulunmaktadır.İlde 16 Halk Eğitim Merkezi, 8 Çıraklık Eğitim Merkezi ve 41 adet Özel Dershanebulunmaktadır. Yaygın Eğitim veren okul ve merkezler ile kursiyer sayıları tablo M.3’teverilmiştir.Tablo M.3 Yaygın Eğitim OkullarıOkul-Merkez Türü Sayısı Öğretmen Sayısı Kursiyer SayısıOlgunlaşma Ens. 1 33 2.050Halk Eğitim Mer. 16 52 10.561Çıraklık Eğitim Mer. 8 100 4.270Özel Eğitim 4 27 289Özel Dershaneler 41 396 11.100Özel Kurs(ÖMTSK) 57 170 11.065Toplam 127 778 39.335213

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUM.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleriİlimizde, 13’si Sağlık Bakanlığına, 1’i SSK’na, Erciyes Üniversitesine ait 1 adetTıp Fakültesi Hastanesi, 1 Adet Onkoloji Hastanesi 1 Adet Diyaliz Hastanesi, 1’iAskeriBirliklere ve 5 de özel sektöre ait olmak üzere,23 adet yataklı tedavi kurumu faaliyetgöstermektedir. Kent bütününde Devlet Hastanesi, Sosyal Sigortalar Hastanesi ve TıpFakültesi Hastanesi, Onkoloji Hastanesi, Diyaliz Hastanesi en büyük sağlık tesisidir.Devlet ve Sosyal Sigorta Hastanesi Atatürk Bulvarında, Tıp Fakültesi ise Talas yolundayer almaktadır. Bunların dışında yer alan özel sağlık kuruluşlarının geneli şehrin ticaretmerkezinde yer almaktadır. Ayrıca il genelinde 99 adet sağlık ocağı ve 151 adet köy sağlıkevi, 237 Mahalle Sağlık evi, 3 Verem Savaş Dispanseri ile 2 Ana Çocuk sağlığı ve AilePlanlaması Merkezi mevcuttur.23 Tıbbi Tahlil laboratuarı, 1 adet böbrek taşı kırma merkezi, 24 rotgen teşhislaboratuarı, 204 özel muayenehane,128 özel diş hekimliği, 257 özel eczane ve 11 eczadeposu ilde bulunan diğer sağlık kuruluşlarıdır.M.3.4. Sosyal ve Kültürel TesislerKayseri’nin artan nüfusu ile kültürel hayatı arasında dengeli bir gelişme yoktur.Kültürel yaşam açısından Kayseri’nin oldukça sönük kaldığı görülmektedir. ErciyesÜniversitesi her ne kadar kendi bünyesinde bir çok sosyal ve kültürel etkinliklergerçekleştiriyor olsa da üniversite dışında oldukça sınırlı kalmaktadır.İlde ören yerleri ve müze ziyaretçisi sayısında önemlidir düşme görülmektedir. Budurum Kayseri’nin turizm açısından oldukça cazip olan Kapadokya Bölgesi’ne çok yakınolmasına rağmen turist çekemediğini göstermektedir.Kayseri’ deki kültürel kuruluşlar ile ilgili bilgiler Tablo M.4.‘ de verilmiştir.Tablo M.4. Kayseri’ deki Kültürel KuruluşlarKURULUŞUN ADI ALAN (M2) KAPASİTE(Eser Sayısı)Kayseri İl Halk Kütüphanesi265.20 45.408(Merkezde)Mimarsinan Kütüphanesi610 1.394(Mimarsinan’da)Himmet Taş Çocuk12.30 2.374KütüphanesiRaşit Efendi Eski Eserler80.40 7.342KütüphanesiKayseri Devlet Güzel Sanatlar12000Galerisi (Cum.Mey)Belediye Şehir Tiyatrosu12.00(Sahabiye Mahallesi)Belediye Kütüphanesi1000(Cumhuriyet Mahallesi)Atatürk Müzesi 41Arkeoloji Müzesi 8.680Etnografya Müzesi 2.229Tıp Tarihi Müzesi 38Sultansazlığı Kuş Müzesi 50Kayseri’de Bizans döneminin ayrı ve dünyada çok tanınan bir yeri vardır. Uygunarazide kayalar içine fenzli çok katlı iskan, yerleri ve kiliseler yapmışlardır. Günümüzdebunlar Ürgüp, Göreme, Soğanlı Vadisi ile frenksiz olarak Kayseri’nin yakın çevresindebulunmaktadır. Selçuklular döneminde Medrese ile bir üniversite şehri oluşmuştur. Bu214

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUyüksek okullar sadece dini tahsilin yapıldığı eğitim kurumları olmayıp aynı zamandaGevher Nesibe Tıp Medresesi ve Hastanesi gibi değişik alanlarda eğitim yapılmıştır.Yukarıda bahsedilen kültürel unsurların yanı sıra kayak için en elverişli toz karıbünyesinde, dağı ve kış sporları ve aynı zamanda bir dinlenme merkezi olan Erciyes’inKayseri’de bulunması, yurdun her tarafına ulaşabilen kara ve hava taşıtlarına sahip olmasıbakımından Kayseri Turizm faaliyetleri olgusu içerisinde büyük önem taşıyan bir İldir.M.3.5. Endüstriyel YapılarSanayi ve Teknoloji konu başlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiştir.M.3.6. Göçer ve Hareketli BarınaklarGöçer ve hareketli barınakların sayıları hakkında kesin bir bilgi yoktur. Çoğunluğuçadırlarda yaşayan göçer aileler baharları çayır ve meraların yeşillendiği zamanlarhayvanları otlatırlar ve buralara yakın yerlerde konaklarlar.M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer BinalarArkeolojik ve doğal turizm değerlerinin bir arada görülebildiği ilimizde BelediyeBelgeli otel sayısı 33 olup, bunların 19 adedi il merkezinde, 14 adedi ise ilçelerindebulunmaktadır. Ayrıca şehrimizde 8 adet turistik belgeli otel mevcut olup bunların 7 adediil merkezinde 1 adedi de Erciyes Tekir yaylasındadır. İlimizde Turizm Bakanlığındanyatırım belgeli 1 adet dört yıldızlı,2 adet üç yıldızlı, 4 adet iki yıldızlı 14 adet TurizmYatırım Belgeli tesis vardır. İl merkezindeki yapılaşmalar geleceğe yönelik olarak yapılmışolan Master planına ve tatbikat projelerine uygun olarak devam etmektedir. Erciyes KışSporları merkezindeki turistik sosyal tesislerin yapımı Turizm Bakanlığı tarafındanhazırlanmış olan İmar Planlarına uygun şekilde yapılacaktır. Bununla beraber Toros-Aladağlar Milli Parkı Master Planı çalışmaları devam etmekte, dünyanın önemli kuşcennetlerinden olan Sultansazlığı da koruma altına alınmıştır.M.3.8. Büro ve DükkanlarKent merkezi Kayseri kalesinin güneyi İnönü Bulvarı ve Seyit Burhanettin Bulvarıarasında ızgara doku şeklinde yer almaktadır. Merkez nüvesi kalenin hemen güneyindebulunan ve sıkışık bir yapıya sahip çarşıdır. Zamanla bu nüvenin genişlemesi yukarıdabelirlediğimiz alana kadar gelmiştir. Sözü edilen çarşıdaki aktiviteler daha çok mutfakeşyaları, ayakkabıcılık, pastırmacılık ve zücaciye üzerindedir. Civarında gelişen kısımlardaise sokak ölçeğinde uzmanlaşmış ticaret türleri ile geleneksel ticaret merkezi özellikleridikkati çekmektedir.Kızılay, Tuna ve Tennuri Caddesi boyunca pasajlar ve işhanları dahayoğunlaşmıştır. Kent merkezinin yoğun konut alanları ile çevrili oluşu ve bu alanların dokumerkezi servisleri (otopark, yol vs.) açısından merkeze dönüşmelerinin zor olmasınedeniyle, merkezi kullanışlar (Özellikle ticaret ) anayollar boyunca uzanmaktadır.Merkezin uzantısı İnönü Bulvarı, Sivas Caddesi ve İstasyon Caddesi boyunca devametmektedir. Büro hizmetleri de merkez yer almaktadır.M.3.9. Kırsal Alanda YapılaşmaYöremizde kırsal yerleşim genelde dağ, tepe ve kayalıkların güney yamaçlarındaoluşmuştur. Yapı malzemeleri yöresel malzeme olan taş, briket çok azda kerpiçtenoluşmaktadır. Örtü malzemesi ahşap ve toprak damlıdır. Yeni yapılarda tuğla ve kiremitkullanılmaktadır. Konutlar genelde aşama bölümü (Mutfak ve oturma) yatak bölümü vemisafir odasından oluşmaktadır. Tarımsal, ve hayvancılık yapıları genelde birinci kattaveya tek katlılarda konuta bitişik olarak düzenlenir.215

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUM.3.10. Yerel Mimari ÖzelliklerKayseri eski bir kent olmasından ötürü tarihi ve mimari bakımdan özellikleri olanyapı ve mekanlara sahip bir yerleşmedir. Tarihsel çevreyi 2 bölümde ele almakmümkündür. Bunlardan birincisi şehir merkezi ve yakın çevresindeki değerler, bunlarSelçuklu eserleri olan camiiler, medreseler, hamamlar, kümbetler , surlar, kale veçeşmelerle, Selçuklu Dönemi öncesine ait fresksiz kilise ve mağaralar, yer altı şehirleri veHitit, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi eserlerinin teşhir edildiğimüzelerdir. Kent merkezi güneyinde yaklaşık 8.8 hektar büyüklüğünde bir alan Sit Alanıolarak saptanmıştır.İkinci bölümü ise şehir dışındaki değerler ve çekiciliklerdir. Bunlar, şehrin doğukesimindeki Selçuklu eserleri olan Sultanhanı, Karatayhanı ve Asurlu tüccarların yerleşimyeri olan Kanış-Karum, batı kesiminde Kara Mustafa Paşa Camii, hamamı ve çarşısı ileBizans Dönemine ait freskli, fresksiz Soğanlı, Erdemli, Doğanlı Kilise ve harabelerdir.Yerel mimari özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz; Binalar taş esaslı olmak üzeremoloz taş üst kısımlar yonu taşı kaplama şeklinde, sokaktan yüksek bir duvarla ayrılan içavlu oluşumu, zemin katları genellikle ahır-samanlık-depo-kiler-mutfak vb. mekanlar üstkatları ise asıl yaşam mekanlarıdır. Üst kata çıkan taş merdivenler ve çıkışta oluşturulansütun-kemerli köşkler, üst katta bir holden dağılan diğer odalar, tavan ve depolardaki ahşapsüslemeler klasik demir dövmeli parmaklıklarla kapatılan ahşap pencereler, çıkma vecumbalar, direkli döşemeler ve üstü toprakla örtülen damarlar vb. şeklinde özetleyebiliriz.Bunun yanı sıra daha çok resmi ve dini yapılarla ilgili olarak, tek yapı ölçeğindeeski eser tespitleri bulunmaktadır.Kayseri Çeşmeleri : Kayseri il merkezinde ve ilçelerinde 200 kadar eski çeşmebulunmaktadır. Çeşmeler Selçuklu (13 yy.), Beyliler (14 yy.) ve Osmanlı devirlerine aittir.Osmanlı Devri çeşmelerinden günümüze kalanlar genellikle Kanuni Sultan Süleyman (16yy.) ve Lale Devri dönemlerine aittir .(18 yy.) Çeşmeler genellikle eski yerleşimlerinyoğun olduğu Mahallelerdedir. Dikdörtgen planı vardır. Ön cephelerinde çeşme nişibulunur. Nişin sağ ve solundaki yekpare taşlar spolyen malzemedir. Spolyen malzeme,daha eskiden yapılmış yapılardan ve yıkıntılardan alınıp getirilmiş ve çeşme nişininayakları olarak kullanılmıştır. Çeşmelerde süsleme elemanları çok zengindir. Bazıçeşmelerde kuş köşkleri, kuşlarının konmasının has çıkıntıları, bazıları da kuşlarınkonmasına yarayan çıkıntılar, kabartma çiçek rozetleri, üç çeşmenin üzerinde ezanokumaya has şerefe, bazı çeşme yanında yada yakınında namazgahlar bulunmaktadır.Çeşmelerin tamamı da halk tarafından yararlanılması amacı ile yaptırılmıştır.Yaptıran kişiler çeşme üzerine mermer kitabe yazdırmışlardır. Kitabelerde hangi tarihteyapıldığı, yaptıranın adı ve yapılış nedeni belirtilmiştir.Birçok çeşme cephesinde iki kitabe bulunmaktadır. İkinci kitabe onarım yapıldığıyılı ve onarımın kim tarafından yaptırıldığını göstermektedir. Çeşme kitabelerinintercümesinden sonra Türk Edebiyatı yeni şiirler kazanmış, bazı ünlü Kayserililer hakkındayeni bilgiler öğrenilmiş ve yeni kişiler ortaya çıkmıştır.Çeşmeler yaptıran kişilerin adı ile anılmaktadır. Çeşme geleneği günümüzde dedevam etmekte olup, Kayseri şehri “Açık Hava Çeşmeler Müzesi” denilecek kadar güzelçeşmelere sahiptir.Kayseri Evleri : Kayseri kent merkezi ve merkeze yakın Mahallelerde evleri iki vetek katlı yapılar halinde idi. Son on yıl içerisinde bunların % 95’i yıkılarak ortadankalkmış, yerlerine modern ve çok katlı yapılar yapılmıştır. Eski Kayseri evleri, Niğde’denErzurum’a kadar şerit halinde uzanan toprak damlı, ahşap taş duvarlı evleri içeren bölgedebulunmaktadır.216

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri evleri 3 tiptir :a) Eyvanlıb) Dış sofalıc) İç sofalıİnşaat sistemleri ve malzemeleri ile benzemeleri bir bütünlük içerir. Sokağa vedışarıya kapalı, kalın ve yüksek duvarlarla çevrili, genelde avlulu ve avlu çevresine dizilioda ve sofalar bulunur.Her ev genel olarak üç esaslı mahalden oluşur. Orta sofa denilen ve yalnız girildiğiistikametten ışık alan 7-7.5 m. uzunlukta 4-5 m. genişlikteki sofadır. Bunun iki yanındamutfak ve harem odası vardır. Ekseriye bu esaslı üç mahalden sonra evler, ilaveleryapılarak genişletilmiştir.1) Sofalar yalnız kapı ve kapının üzerindeki pencerelerle aydınlatılırlar. Bupencereleri evin veya sofanın zenginliğine göre 1 ve 2 tanedir. Öyle ki en mütevazıyükseklikte 6 metreyi bulan sofalar pencereleri ile hemen sokakta tanınırlar.Pencerelidirler. İçte sofalar üç kısımdır. Birinci kısım seki altı denilen kapıdan girilincetaşlık kısımdır. Ekseriye 2-3 m. genişliktedir. Ortaya doğru meyillidir. Ortada çağ denilendelikli bir taş bulunur. Burası sık sık yıkanarak sular delikli taştan akıtılır. Seki altının üçtarafında taştan bir kademe vardır. Buraya ayakkabılar sıralanır. Seki altı eve girilinceayakkabıların çıkardıkları bir mahaldir. Taş kademenin üzerinde terek denilen raflar vardır.Buralara bakır kaplar sıralanırdı. Bakırcılık sanatının pek ileri gittiği bu şehirde ve böylezengin evlerde, nasıl güzel parçaların teşhir edildiğini tasavvur etmek zor olmasa gerek,seki altından, esasında iki Mahalle geçilir. Bunlardan biri mutfak diğeri harem odasıdır.Sonradan bazı evlerde mutfağın yanına bir daha açılarak ikinci harem odası daha ilaveedilmiştir. Seki altında hizmetkarlar, efendilerinin emirlerini beklerlerdi.2) Seki altından iki kademe ile çıkılan ve asıl oturulacak yer olan tahtalı kısımdır.İki kademenin yüksekliği 70-75 cm.dir. Rıhtlar delikli yapılarak, ahşabın çürümemesi içintertibat alınmış, ahşap alttan da havalandırılmıştır. Aynı zamanda bu sofanın altında kalandepoya da ışık temin eder. Bu depoya iskembi denilmektedir.Yiyecek deposu olarak kullanılır.Tahtalı kısmın iki tarafı veya üç tarafı divanlı çevrilidir.3) Sofanın arka yüzündeki oymalı ahşap bölmeden sonra gelen kısımdır. Burayaaltta dolaplar yerleştirilmiştir. Dolapların üzerine ahşap bir döşeme konularak, üzümlerinasılı olarak saklanması için bir mahal yapılmıştır. Buna çardak denir ve sofanın ahşapbölme duvarlarında bulunan simetrik iki dolap kapısından birisinden basit birmerdivencikle oraya çıkılır. Yan duvarlarda gömülü dolap ve nişler vardır. Yüklük denilenbüyük dolaplar yataklar içindir. 75 cm. derinlik 1.5 m. genişliktedirler. Türk evlerindeeskiden karyola olmadığından her yatılan odada bu yüklüklere ihtiyaç duyulmuştur.Yataklar yere serilir ve sabahleyin toplanarak yüklüğe kaldırılır. Sofalardaki küçük nişlereise givle denilmektedir. Buralara kitap ve kıymetli eşyalar konulur .Harem Odası: Seviyesi seki altına nazaran 50 cm. yüksektir. Ekseriyetle ikikısımdır. Öndeki oda ahşap bir bölme duvar ile ayrılarak arkaya ikinci bir kısımbırakılmıştır. Depo denilen bu yer herhalde fevkalade hallerde çocuk ve ebeveyn yatakkısımları düşünülmüştür.Odalar: İncelenen evlerde odalar Türk evinin bütün özelliklerine sahiptir. Tümevlerde odaların zeminleri, tavanları ve duvarları ahşap kaplamadır. Pencere sayısı ileodanın önemi vurgulanır. Odalar oturmak, yatmak, yemek yemek gibi işlevlerin tümünecevap verir, çok amaçlı mekanlardır. Diğer odalarla bağlantılı odalar olsa da genellikle heroda kendi içinde bir bütün olup sofaya yada avluya açılır. Hemen her odada yüklük, sedir,niş, seki altı, pabuçluk, eşiklik bulunur. Oda zemininden 15-20 cm. daha düşük olan vezemini taş döşeli olan eşiklik aynı zamanda banyo görevini de görmektedir.217

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUOdaların boyutları geniş, yükseklikleri oldukça fazladır. Ortalama oda yüksekliği 3m.dir. Bazı evlerde 3.5 m’yi geçen tavanlarda vardı. Ortalama oda boyutları ise3.5 x 5 x 6.9 m.dir. Odanın fonksiyonuna göre bu ölçü daha büyük yada daha küçükolabilir.Kapılar genellikle odaların köşelerinde yer alırlar. Buna göre kapının açıldığıköşenin sağ tarafında yüklük duvarı yer alır. Yüklük duvarı bütünüyle değerlendirilmiştir.Yüklük dolaplarının ortasında derinliği az olan yüksek bir niş bulunur. Bu niş bazı hallerdeyüklüğün yan tarafına kaydırılır. Nişin iki yanında yer alan küçük gözlere yöre de gilvedenir. Bunlar çoğunlukla 3’erlidir. Buraya hanımlar el işlerini, gergeflerini koyarlar,yanlardaki kapalı yüklük gözlerine de yataklar, yorganlar koyulur, bazı odalarınyüklüklerinin bir bölümü gusülhanedir.Oda mekanını çevreleyen sedirler genellikle ahşaptır. Yükseklikleri 30-50 cm.genişlikleri ise 80-100 cm. kadardır. Bunların üzerine minderler ve yastıklar koyularakoturulur. Akşamları ise yüklükten yataklar çıkartılıp yatılırdı. Ortalama her odanın 3-4penceresi vardır. Çıkma yapan odalarda sokağa hakim, köşelerde köşe penceresiyerleştirilmiştir. Evlerin çoğunda dekorif taş pencereler bulunur.Süsleme sanatının güzel örnekleri ile dolu olan odalarda ısınma işlemi iskembi ilegerçekleştirildi.Avlular : İncelenen evlerin ana plan şemasını zemin katta avlu belirlemektedir.Ana kapıdan girilen avlu yan mekanlara üst katta ve zerzembi denilen bodruma geçit verir.Böylece önemli bir dağıtıcı ve düzenleyici mekan olarak ortaya çıkar.İnce, uzun dikdörtgen veya kare planlı olan avluların zeminini taş döşelidir. Avludaana giriş kapısının sağında veya solunda evin helası bulunur. Avlularda boş duvarlarınıyüzüne bazen dekoratif derin nişler açılır. Her evin avlusunda bir kuyu bulunur. Yazınhayatın geçtiği avlu evin plan şemasını belirleyen önemli bir mekandır. Kayseri’de,toplayıcı ve dağıtıcı mekanlar üzeri açıksa avlu kapalı ile sofa adını alırlar.Köşkler : Avlunun bir kenarında veya girişe paralel olan kısmında yer alan 3 tarafıkapalı bir yüzü ile avluya açılan mekanlardır. Avlu kotundan 1-2 tarafı basamaklıyükseltilir. Döşeme kaplaması taş ve avluya açılan yüzü daima kemerlidir. Yazın bütünailenin oturduğu yemek yediği ve yattığı bölümdür. Bu nedenle köşklerin iki yanında yinetaş sedirler vardır ve arka duvarında yüklük şeklinde dolaplar bulunur. Bu dolaplararasında yer alan niş oldukça dekoratif ve etkilidir. Köşk Türk evindeki eyvanınkarşılığıdır.Tokana : Ana işlevi yemek pişirmek olan tokana oturmak, dinlenmek, yemekyemek, yatmak gibi faaliyetlerin geçtiği çok fonksiyonlu bir mekandır. Güncel anlamda iseoldukça büyük bir mutfaktır.Arsanın durumuna ve evin planına göre zemin katın arka kısmında yan kısmındaveya ön cephede yer alan tokana genellikle 3 bölümden oluşur.I. Bölüm : Sek altı denilen işlerin yapıldığı ve kapların yıkandığı taşlık birbölümdür. Zemin kodu genelde giriş kodu ile aynı 2. Bölümden ise daha küçüktür.Tokana’ya ilk giriş seki altından sağlanır. Giriş kapısının karşısında veya yan duvarındataştan yapılmış basık kemerle cephelendirilmiş bir ocak bulunur. Ocağın 2yanında veya dik duvarında 2-3 bölüm halinde ahşap terekler mevcuttur. Bu terekelerebakır siniler, ibrikler, simaver, sahalar, taslar tabaklar gibi mutfak gereçleri sıralanırmış.II. Bölüm : Seki altından 2 basamakla çıkılan, oturma yemek yeme, yatma gibieylemlerin gerçekleştirildiği seviyesi seki altına göre 50-60 cm. kadar yükseltilmiş,döşemesi ahşap olan kısımdır. Yükseltilen bölümün ön yüzü delikli ahşap parmaklılarlakaplıdır. Böylece odanın altında kalan 3. Bölüm hem hava hem de ışık alabilmektedir.218

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUIII. Bölüm : Yiyeceklerin ve çeşitli eşyaların konduğu depo, kiler görevi yapankısımdır. Bu bölümün girişi seki altından merdivenle sağlanır. Birinci ve ikinci bölümarasındaki kot farkından ışık ve hava alan bu bölümün yüksekliği 2-5.5 m. arasında değişir.Kayseri evinde özellikle zemin katlarda dışarıya pencere açılmaz. Ev tamamıylaavluya açılan içe dönük bir karakter taşımaktadır. Buradaki evler arasında aynı bu özelliktebir kaç eve rastlamakla birlikte büyük bir çoğunluğunda sokağa pencere açmayaçekinilmemiştir. Bütün Anadolu’da olduğu gibi inceleme yer alan evlerin çatıları da toprakdam ile örtülmüştür. Plan şeması olarak Kayseri evlerinde rastladığımız orta sofalı, içsofalı ve dış sofalı plan tiplerini bu alanda da bulmaktayız.Türk evinin ve Kayseri evinin bir başka özelliği olan harem, selamlık bölümleriniayrımı incelenen evlerde görülmektedir. Ancak hemen hemen her evin diğer odalardandaha geniş tutulmuş ve daha ince işlenmiş bir baş odası bulunmaktadır.Sit alanındaki evlerde kullanılan yapı malzemeleri, Kayseri evlerindekullanılanların aynısıdır. Ana yapı malzemesi yöresel malzeme olan yontu taşı olup ahşapve maden yardımcı malzeme olarak kullanılmıştır.Bütün pencereler avlu cephesinde ve dış cephede demir parmaklıklarla vekepeneklerle kapatılmış böylece korumalı bir hale getirilmiştir. Kayseri evinde olduğu gibisit alanında plan şemasını avlu veya sofa belirlemektedir.Son derece sade cepheli evlere rastlanmakla birlikte genellikle cepheler taşişçiliğinin güzel örneklerini yansıtan oldukça hareketli cephelerdir.Bütün evlerde de zerzembi denilen bodrumlar bulunmaktadır.Helalar zemin katta avluya yerleştirilmiş olup banyolar odalarda yüklüklerin içindeveya sekilik pabuçluk denen bölümlerde çözümlenmiştir.Evlerde 1. katlarda tek yönlü veya iki yönlü çıkmalar yapılmıştı. Ahşap tabanüzerine oturtulan çıkmalar profillendirilmiş taş konsollarla taşınmaktadır.Çıkma yapan odaların sokağa hakim köşelerine açılan köşe pencereleri ile bir çokdekoratif şekillerdeki tepe pencereleridir.Bütün evlerin ısıtma sistemi ocaklarla veya iskembi denilen usulde yapılmaktadır.İskembi : Alt ve üst kapalı dört yanı açık tahminen 1 m 3 büyüklüğünde tahtadanyapılmış sandık kürsüye iskembi denir. Alt ve üst kapakların iç kısmı ateşe karşı dayanaklıve emniyetli olması için saç levhalarla kaplıdır.Taş kömürleri henüz Anadolu’da bilinmezken kışı çok sert olan Anadoluşehirlerinde odun sobaları ile ısınılırdı. Odun fazla olmadığı için sobalar devamlıyanmazdı. 15-20 dakika yanan sobadaki kor olan odun ateşi ufak mangala alınıp, küliçinde beslenerek evin bir köşesine kurulan iskembenin içine konurdu. Böylece ateşinsıcaklığından uzun bir zaman faydalanmak mümkün olurdu. İskebenin dört tarafı sedir vetahta sandıklarla yükseltilir. Üzerine de yün minderler serilir. Bu minderler her günkabartılarak üstüne dört köşe büyük bir yorgan serilir. Bu yorgana iskembi yorganı denirİskebiye oturan ayaklarını yorganın altından iskembinin içine sallar. Kış gecelerindeyemekler iskembi üzerinde yenirdi.Sit Alanları içerisinde bulunan evlerin özellikleri ;• Evlerin hepsinde ana yapı malzeme taş olup kaplama ve döşeme elemanlarındaahşap yardımcı malzeme olarak kullanılmıştır.• Her evde bulunan bezemelerde ana malzeme ahşap olup taş ve ahşap birliktekullanılmıştır.• Evlerin tamamı 19. Yüzyıl başı ile 19. Yüzyıl sonlarında yapılmıştır.• Girişleri bazen zemin katından sağlanmakla beraber genellikle 4-5 basamaklayükselmiştir.• Duvarlar barok kemerlerin altına açılan kapıların altına açılan derin nişlereyerleştirilmiş kapılarla evlere giriş sağlanmıştır.219

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Evlerin hepsinde girişlere önem verilmiş ve çeşitli süsleme elemanlarıylazenginleştirilmiştir.• Çatı örtüsü toprak dam ve kalkan duvarlıdır.• Bacalar tamamen taştan yapılmıştır.• Pencereler korunmalı olarak yapılmış, dekoratif demir parmaklıklar ve ahşapkepenkler takılmıştır.• Evin pencerelerinden biri giriş kapısını görecek şekilde düzenlenmiştir.• Pencere üstlerinde çeşitli şekillerde düzenlenmiş dekoratif tepe pencereleribulunmaktadır.• Üst katta sokağa bakan odalarda bazen tek yönlü bazen iki yönlü çıkmalarvardır.• Çıkma altları bazı evlerde ahşap kaplanmış bazılarında ise taş olarak açıkbırakılmıştır.• Cumba şeklindeki çıkmalar ahşap tabanlar üzerine oturulmuş veprofillendirilmiş konsollara taşıtılmıştır.• Kat adedi hiç bir zaman zerzembi denilen bodrum hariç ikiyi geçmemiştir.• Evlerin hepsinde zerzembi denilen tonozlarla ve kemerlerle örülü bodrumlar yeralmaktadır.• Bütün evlerde yapım sistemleri benzer özellikte olup kesme yonu taşındanyığma olarak yapılmıştır.• Her evin cephesinde dam parapetinde toprak kotunda ve çıkma üstünde taştanyapılmış silmeler vardır.• Sofa eyvanları (köşkler) zarif sütunlu kemerlerle kapatılmıştır.• Bahçeleri küçükte olsa avlusuz ev yoktur.• Helalar evin dışında avluya yerleştirilmiştir.• Bütün evlerde merdivenler en basit şekilleriyle son derece sade olarak karşımızaçıkmaktadır.• Plan şemaları,yapım sistemleri ve malzeme açısından bir bütünlük içendedirler.Kayseri Yolları, Sokak ve Caddeleri : Kayseri momunmental anıtların çokluğuve güzelliğinin yanı sıra yollarının parke taş döşeli oluşu ile önemlidir. Bugün dünyadahiçbir şehrin bütün cadde ve sokakları taş döşeli değildir.Kayseri ise Orta Çağda olduğu gibi günümüzde de bütün yolları parke taş döşeli birşehirdir. Yeni yapılmış yolları dahi taş döşelidir. Ancak şehir içinde bazı önemli yollar vecaddelerde taş döşeme üzerine asfalt kaplama yapılmış bulunmaktadır. Eski yerleşimlerinolduğu Mahallerde ve yeni kurulan semtlerde parke taş geleneğine uyularak taş döşeli darsokaklar planlanmış ve uygulanmıştır.Türkiye’nin en yüksek dağlarından Erciyes dağına çıkan yolda tamamen parke taşdöşelidir Şehir içinde parke yol kenarlarında sıralı olan evlerin yapı malzemesi birlikteuyum içerisindedir. Parke döşeli dar yollar , taş duvarlar, duvar diplerinde binek taşları,duvar üzerindeki binek hayvanları bağlamak için delikli taşlar, kapıları üzerinde hepsi debirbirinden farklı kapı tokmakları bulunmaktadır.Sit alanı içerisindeki bütün yollar parke taşı ile yapılmıştır.M.3.11. Bina Yapımında Kullanılan Yerel MateryallerBetonarme yapılar ve modern binaları bir kenara bırakacak olursak, Kayseri veçevresinde bolca bulunan taş ocakları, evlerin yapımında her zaman birinci sırada taşınkullanılmasını sağlamıştır. Bu nedenle Kayseri’nin taş işçiliği Türkiye çapında ünyapmıştır. Kayseri’deki bütün askeri-dini ve sivil mimari eserlerin yapılmasında da taşkullanılmıştır. Günümüzde yapılan binalarda yöreye özgü bir yapı malzemesi ve tekniğikullanılmaktadır.220

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUM.4. Sosya-Ekonomik YapıM.4.1. GöçlerBölgeye gelen yada bölgeden çıkan insanları ve bu yer değiştirme olaylarınınnedenleri, bunun nüfusa etkisi “M.6.5 Yer Değiştirme” adlı bölümde ayrıntılı olarakincelenmiştir.M.4.2. Göçebe İşçiler (Mevsimlik)Pancar sezonu boyunca şeker fabrikasında geçici işçiler çalıştırılmaktadır. Buişçilerin çoğunluğu ilçe ve köşklerden gelmektedirler ve yakınlarının yanlarında ikametetmektedirler.M.4.3. Kent Toprağının Mülkiyet DağılımıKentsel alandaki arazi sahipliği konusunda kesin bilgi bulunamamıştır.M.4.4. Konut Yapım SüreçleriKonutlar genellikle İmar Planına uygun olarak gelişmektedir. Apartmanlaşma sonyıllarda Kent merkezindeki arazi fiyatlarının artması ile Merkez ve çevredeki yenileşme vekonut üretiminde önemli bir yeri olan konut kooperatiflerinin kent içi ve çevresindeapartmanlar yolu ile konut edinmeye yönelmelerinden kaynaklanmaktadır.Konut üretiminde kooperatifler ve kamu kuruluşlarının önemli payı bulunmaktadır.Bu tür büyük kuruluşlarda çalışanlar, kooperatiflerde örgütlenerek konut sahibi olmaktadır.M.4.5. Gecekondu Islah ve Önleme BölgeleriPlana aykırı veya dışı gelişmeler daha çok Kazım Karabekir, Battalgazi, Gültepe,Alsancak, Cengiz Topel Mahallelerinde görülmektedir. Argıncık, Battalgazi,Mahrumlarda, yol uygulama halen mevcut yapılaşmış bulunan şehrin çeşitli bölgelerindebulunan kaçak yapıların oluşturduğu gecekondu bölgelerinin ve bölgelerin karakteridikkate alınarak çok katlı yapılarla şehir planlarına uygun olarak yapılması ile bunlarınçevresine yeteri kadar yeşil otopark sağlanması belediyelerin çalışmaları içerisinde yeralmaktadır. Battalgazi, Alsancak Mahallelerinin Islah İmar Planı uygulaması yapılmıştır.Gültepe, Cengiz Topel ve K. Karabekir Mahallelerinde imar planı uygulanmaktadır.M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel EtkileriM.5.1. Binalarda Ses İzolasyonuİlimizde bu konuda alınmış karar ve çalışma yoktur.M.5.2. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü ZonlarıBu konuda imar planlarında planlama kararları alınmamıştır.M.5.3. Ticaret ve Endüstriyel Gürültü(O)Gürültü bölümünde incelenmiştir.M.5.4. Kentsel AtıklarKayseri Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde katı atıklar metropol ilçelertarafından toplanmakta ve Büyükşehir Belediyesine ait çöp transfer merkezinenakledilmektedir.(N)Atıklar bölümünde incelenmiştir.221

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUM.5.5. Binalarda Isı Yalıtımıİlimizde bu konu ile ilgili çalışma yoktur.M.6. NÜFUSM.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Gelişimi2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre Kayseri İli’nin toplam nüfusu1.060.432 ‘tür. Toplam nüfusun 732.354’u şehirlerde, 328.078 kişi ise köylerdeyaşamaktadır.Kocasinan İlçesi 321.032 nüfusu ile ilk sırayı alırken, Akkışla ilçesi 9.897nüfusu ile son sırada yer almaktadır. Kayseri İli Türkiye toplam nüfusunun (67.844.903)yüzde 1,56 lık bir bölümünü oluşturmaktadır.Toplam nüfusun yüzde 69 ‘u kentsel alanlarda yaşamaktadır. Türkiye genelindeyüzde 65,01 olan şehirleşme oranı, İç Anadolu Bölgesi’nde 69,22’dir. Kayseri İli’nin oranıülke ortalamasından yüksek, Bölge ortalamasından ise düşüktür.Kayseri İl ve İlçelerindeki nüfus değişimi Tablo M.5.’de verilmiştir.Tablo M.5. Kayseri İl ve İlçelerindeki Nüfusun Yıllara Göre Gelişimiİlçe Adı1985 YılıNüfus1990YılıNüfusuNüfusArtış-Azalış (%)1997 YılıNüfusuNüfusArtış-Azalış (%)2000 YılıNüfusuNüfusArtış-Azalış (%)Akkışla - 10.709 - 8.219 (-23) 9837 (-8.49)Bünyan 41.040 43.460. 6 39.271 (-10) 39.356 (-8.52)Develi 68.457 72.825 6 70.162 (-4) 71.030 (-2,5)Felahiye 11.514 12.559 9 13.614 8 16.761 (-5,58)Hacılar 13.055 17.666 35 17.754 .05 21.019 (17,37)İncesu 22.470 21.923 (-2) 19.448 (-11) 22.590 (3)Kocasinan - 241.455 - 308.503 28 321.555 (12,13)(Mrz)Melikgazi - 207.620 - 261.222 26 299.317 (34,64)(Mrz)Özvatan - 23.739 - 9.305 (-61) 10.481 (11.76)Sarız 22.820 19.255 (-16) 15.657 (-19) 14.626 (-28,98)Sarıoğlan 21.023 23.215 10 28.427 22 27.824 (-1,91)Pınarbaşı 51.569 47.822 (-7) 35.859 25 35.427 (-29.99)Talas 32.306 49.025 52 54.673 12 55.371 (12.42)Tomarza 43.564 42.669 (-2) 34.730 (-19) 36.032 (1.9)Yahyalı 41.368 44.047 6 40.763 (-7) 43.671 (10)Yeşilhisar 25.655 24.427 (-5) 19.378 (-21) 24.762 (13.21)M.6.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı2000 yılı Genel Nüfus sayımı sonuçlarına göre; Kayseri İli nüfusunun yarısı erkek,yarısı kadın nüfustan oluşmaktadır. Bu sonuç hemen hemen bütün sayımlarda benzerlikgöstermektedir. 2000 yılında 1.060.694 olan il nüfusunun 529.584’si, bir başka deyişle%49.95 erkek nüfus, 530.767’si yani %50.05 ise kadın nüfusudur.Nüfusun cinsiyet ve yaş gruplarına göre dağılımı Tablo M.6.’de verilmiştir.222

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo M.6.Yıllara Göre Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı *YILLAR 1990 YILI 1991 YILI 2000 YILIYAŞ ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADINGRUPLARI0-4 43929 42721 43691 41999 54346 518325-9 43821 52516 52052 51413 53586 5133410-14 55185 52761 55544 53793 57298 5460515-19 50393 49212 52043 50838 59376 5826620-24 44387 44958 44089 45078 44738 5110125-29 40220 39720 42161 42244 44958 4614130-34 34261 32887 35053 33434 38726 3851335-39 27498 26124 29972 28463 36857 3715740-44 23190 21900 24631 22575 32059 3072145-49 17883 17866 19006 19075 26187 2533050-54 17256 17638 17863 17618 20904 2177955-59 15548 14802 15427 15347 15712 1674560-64 13062 12068 13466 12619 12356 1530865-69 6324 6299 7259 6924 13179 1380470-74 4575 7677 4807 4896 8292 992075-79 2755 2632 2863 2665 3396 447080-84 1810 1834 1730 1655 1283 204185 + 638 640 813 761 1242 1699GENELTOPLAM893.990 913.867 1.060.432M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunluklarıİl Merkezi ve ilçelerin nüfus yoğunluğu ile ilgili bilgiler Tablo M.7.‘de verilmiştir.Tablo M.7. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunluklarıİlçe İsmiNüfus(2000 Yılı)Yüzölçümü(Km 2 )Akkışla 9864 546 18Bünyan 39.542 1358 29Develi 70.893 1887 38Felahiye 16.650 412 40Hacılar 20.869 194 108İncesu 22.616 872 26Kocasinan (Mrz) 321.032 1.452 221Melikgazi (Mrz) 311.322 454 686Özvatan 10.482 320 33Sarız 14.596 1220 12Sarıoğlan 27.801 599 46Pınarbaşı 35.388 3383 10Talas 55.509 329 169Tomarza 35.808 1485 24Yahyalı 43.203 1546 28Yeşilhisar 24.830 986 25İl Genel Toplamı 1.060.432 17.043 62Yoğunluk(Kişi/Km 2 )223

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUM.6.4. Nüfus Değişim OranıTablo.M.8 Nüfus Değişim OranlarıNüfusNüfus Artış-Azalış (%) Nüfus Artış-Azalış (%)(1985 ) (1990)(2000)864.060 944.091 9 1.062.432 11,62İl Nüfusunun irdelenmesi sonucunda 1985 -1990 yıllarındaki ülke çapındaki gereksosyo-ekonomik gerekse diğer hamleler neticesinde Kayseri’nin yeniden İçanadolununticaret merkezi haline gelmesini sağladığı ancak 1990 yılından sonraki gelişmelerin buhızı yavaşlattığı görülmüştür. İl merkezlerinin nüfus büyüklükleri bakımından sıralanışınabakıldığında Kayseri İl Merkezi 529.584 kişilik nüfusu ile Türkiye’de 11. Sıradagelmektedir. İl merkezinin nüfus artış hızı binde 20,91 dir. Buna göre Kayseri İl merkeziKayseri il ortalamasının üzerinde nüfus artış hızına sahiptir.M.6.5. Yer Değiştirme OlaylarıKentleşme itici, iletici ve çekici güçlerin etkisi altında oluşan ve değişen bir nüfushareketidir.İtici etmenlerin başında, kırsal alanlarda ekonomik, sosyal ve kültürelimkanların kısıtlılığı gelmektedir.İtici etmenler köyünden kopan nüfusu kentlere, il ve ilçemerkezlerine taşıyan ulaşım ve araçlarındaki ve imkanlarındaki gelişmelerdir. Çekicietmenler ise, köyünden ayrılan yada ayrılmaya hazır bulunanları il ve ilçe merkezlerineçeken kentsel ekonomik ve toplumsal etmenlerdir.Kayseri’de nüfusun il ve ilçe merkezlerinde yoğunlaşması üzerinde bütün buetmenlerin değişik ölçülerde rolü vardır. Örneğin Pınarbaşı ve Sarız yöresinden olan nüfusgöçünde tarım kesimindeki ekonomik koşullarda yer alan değişikliklerin önemli etkisibulunmaktadır.Tarımda verimin düşüklüğü, tarımsal gelirin azlığı, tarım topraklarının aşırıderecede parçalanmış olması, hava şartlarının tarıma elverişsizliği gibi etmenler bubölgeden büyük oranda nüfus göçüne neden olmuştur.1990 Yılı itibariyle Kayseri İli’nin aldığı göç 52.529 kişi verdiği göç 68.534 kişidir.1997 yılı nüfus sayımı neticesinde elde edilen veriler henüz değerlendirilememiştir. Bunedenle tablolarda 1990 yılı rakamları dikkate alınmıştır. ( Tablo M.9. )Tablo M.9. Kayseri İlindeki Göç Hareketleri9.a ) İlimizin Aldığı Göç TablosuGöç Hareketi Kadın Erkek ToplamŞehirden Şehire 24335 30299 54634Köyden Şehire 8735 9642 18377Şehirden Köye 3180 5765 8945Köyden Köye 1622 2300 3922Genel Toplam 37872 48006 858789.b ) İlimizin Verdiği Göç TablosuGöç Hareketi Kadın Erkek ToplamŞehirden Şehire 31421 37495 68916Köyden Şehire 8491 9716 18207Şehirden Köye 3943 6217 10160Köyden Köye 1858 2745 4603Genel Toplam 45713 56173 101886224

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU9.c ) İl İçerisindeki Göç HareketiGöç Hareketi Kadın Erkek Toplamİl Merkezinden İlçe3660 4141 7801Merkezineİl Merkezinden Köylere 1069 1439 2508Köylerden İl4560 4472 9032Merkezineİlçe Merkezinden Köylere 879 1275 2154İlçe Merkezinden İl3299 3283 6582MerkezineKöylerden İlçe Merkezine 2476 2799 5275Toplam 15 943 17 409 33 352M.6.6. Turizm FaaliyetleriAnadolu’nun dört bir yanından gelen yolların kavşağında olan Kayseri ilk TunçÇağından bu yana bir yerleşim yeridir. Yörede bulunan yazılı yazısız çeşitli belgelerdenkentin antik çağlarda önemli bir ticaret merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Romaİmparatorluğu döneminde de önemini koruyan Kayseri Kapadokya Eyaletinin merkeziolmuştur.Yaz ve kış turizmine açık olan Erciyes Dağı’nın kış sporlarına ve dağ turizminedevamlı açık olması bölgeye her geçen gün değer kazandırmaktadır. Bu bakımdan Erciyesyılın her mevsiminde gerek mesire yerleri gerekse kışın ülkemizin önemli kayakmerkezlerinden biri olarak göze çarpmaktadır. Bununla beraber İlimiz içerisinde bulunanKaplıcalar özellikle yerli turistlerin şehrimize gelmesini sağlamaktadır.Bununla beraber, dünyanın önemli kuş cennetlerinden olan Sultansazlığı ve TorosAladağlar Milli Parkı, İlimiz hudutları içerisinde yerli ve yabancı turistlerin uğrak yerleriarasındadır. 2001 yılı içerisinde İlimizi 133.590 yerli ve 31.243 yabancı olmak üzeretoplam 164.833 turist ziyaret etmiştir.M.6.7. İşsizlikİlde hızla artan sanayi tesisleri işsizlik oranının azalmasında büyük katkılarsağlamıştır. Ekonomik olarak aktif olmayan nüfusun kentsel kesimde %58,2’sini evhanımları, %22’sini öğrenciler, kırsal kesimde ise %41.3’ünü ev hanımları, %37.4öğrenciler oluşturmaktadır. 2003 yılında iş için başvuran işçi sayısı 8200 erkek,1372kadındır. Kayıtlı işgücü sayısı 9932 erkek, 1736 kadındır.Kayseri İlinde kayıtlıişgücündeki işsizler sayısı 2003 yılında Erkek 9042, kadın 1668 kişidir. Daha iyi şartlardaiş arayan işçi sayısı(Kayıtlı işgücü ile kayıtlı işgücündeki işsizler arasındaki sayıdır) 890erkek, 68 kadındır. Vasıflı işçi sayısı 7122 Erkek, 1383 kadındır. Vasıfsız işçi sayısı 2810erkek, 353 kadındır. 4KAYNAKLAR :1 - D.İ.E. Kayseri Bölge Müdürlüğü’nün 14.05.2004 tarih ve 906-499 sayılı yazısı.2 - İl San. ve Tic. Müd.nün 09.02.2004 tarih ve 8,8/287 sayılı yazısı.3- Kayseri İl Gelişme Raporu (DPT Nisan 2002)4-Kayseri İş Kurumu Müdürlüğü’nün 21.01.2004 tarih ve 1/224 sayılı yazıları.5- İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün 03.05.2004 tarih ve 011778 sayılı yazısı.6-Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Rolöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün12.03.2004 tarih ve 170 sayılı yazısı.7- İl Sağlık Müdürlüğü’nün 08.04.04.2004 tarih ve 06980 sayılı yazısı.8-Kayseri Büyükşehir Bld. Bş.Sağ. ve Sos.Hiz. Dai.Bşk.nın 13.05.2004 tarih veD.21.7.385.1175 sayılı yazısı.225

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUN.ATIKLARNüfus artışına, teknolojik gelişmeye, sanayileşmeye ve kentleşmeye paralel olarakgerek nitelik gerekse nicelik olarak hızla artan atıkların çevre üzerinde oluşturduğuolumsuz etkiler ihmal edilemeyecek kadar önemli bir soruna dönüşmüştür.N.1. Evsel Atıklarİlimizde meskenlerden, işyerlerinden, kamu kurum ve kuruluşlardan kaynaklanankatı atıklar konteynerlerde, poşetlerde biriktirilmekte ve merkez ilçe belediyelerine ait çöparaçları ile Oyma ağaç köyü traşlı mevkiinde bulunan transfer istasyonuna taşınarak MoluÇöplüğünde de depolanmaktadır. Çöp deposu şehir merkezine 15 Km. uzaklıkta olup, enyakın yerleşim alanı olan Molu köyü’ne de 4 Km mesafededir.Kayseri’de üretilen katı atıkların miktarları, özellikleri ve bileşenleri mevsimsel vebölgesel farklılıklar göstermektedir. Bununla ilgili Kayseri Büyükşehir Belediyesince katıatıklar “Atık Arıtma Master Planı ve Fizibilite Etüdü” projesi çerçevesinde Nisan 1992’debileşimleri belirlenmek üzere örnekleme ve analiz çalışmalarına tabi tutulmuş ve TabloN.1.’deki neticeler elde edilmiştir. Çöpün kalorifik değeri 917 kcal/kg olarak tespitedilmiştir. Ancak analizler ortalama sıcaklığın 18-20 0 C olduğu bir tarihte yapılmış olupbu tarihte kaloriferlerin günde en fazla 1 saat çalıştığı belirtilmiştir.Tablo N.1. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Katı Atık Bileşimleri (%)Madde Cinsi (%)Organik 40Plastik 15Taş,Cam 10Metal 19Kırpıntı, Kağıt, Odun 15Bez. 1Atık bileşimindeki kül (%) sinin kış aylarında daha yüksek, kalorifik değerinin debuna bağlı olarak daha düşük olması beklenir.Atıkların %95 evsel, %5’i Sanayi kaynaklı olup, çıkan atıklarda oluşa nemin %60evsel, %40’ yerindendir.İlkbaharda meyve ve sebze, kışın kül, sonbaharda bahçe atıkları %25 artmaktadır.Kayseri’de Toplanan Çöp Miktarı2003 Mayıs ayında yapılan araştırmalar sonucu merkez ilçelerde toplanan çöp miktarlarıTablo N.2’de verilmiştir.Tablo N.2. Merkez İlçelerde Toplanan Çöp Miktarıİlçe Kış Ortalaması Yaz OrtalamasıMelikgazi 500 ton 450 tonKocasinan 600 ton 500 tonYukarıdaki tablodan görüldüğü gibi kış aylarında artan çöp miktarı yaz aylarındaazalarak en düşük mevsimsel ortalamaya ulaşmaktadır. Genel olarak Kayseri’de toplanançöp miktarının her ilçede mevsimlere göre bir dalgalanma gösterdiği söylenebilir.N.2. Tehlikeli ve Zararlı AtıklarNüfus artması ve yaşam düzeyinin gelişmesi ile birlikte ülkemizdekiendüstrileşmeye paralel olarak Kayseri’de de sanayi tesislerinin sayısı artmaya başlamıştır.Dolayısıyla bu tesislerde oluşan atıkların miktar ve türleri şimdilik az da olsa gelecek içininsan sağlığı ve çevreyi tehdit eden boyutlara ulaşacaktır. Bu nedenle Bakanlığımızca 27Ağustos 1995 tarih ve 22387 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” atık üreticilerine bir takım yükümlülüklergetirmiş olup, Müdürlüğümüzce konu ile ilgili çalışmalar başlatılmıştır. Ancak bu türatıkların oluşturdukları kaynaktan itibaren toplanma, taşınma ve imha edilmesiaşamalarında yeterli kontrol işlemi yapılamamaktadır.226

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUN.3. Özel AtıklarN.3.1. Tıbbi AtıklarıÖzel atıklar grubuna dahil edilen evsel nitelikli çöplerle birlikte bertaraf edilmemesigereken hastane atıkları Kayseri’de bugünkü düzende belediyelerce özel tıbbi atık araçlarıile toplanıp evsel atık depolarının bir bölümünde depolanmaktadır.Kayseri’deki hastanelerde oluşan atıklar özel torbalarda biriktirilip hastaneye aitözel konteynırlerde depolandıktan sonra belediyenin özel tıbbi atık aracına teslimedilmektedir.İlimizdeki sağlık kuruluşlarından oluşan tıbbi atıkları toplama işlemini yapanKocasinan Belediyesine ait 1 adet tıbbi atık aracı bulunmakta olup, günlük 2-2,5 ton tıbbiatık evsel atık deposunun bir bölümünde çukurlara dökülüp, kireçlenmekte ve üzeritoprakla örtülmektedir.İlimizdeki sağlık kuruluşlarının ürettiği atıklar Tablo N.3 te verilmiştir.Tablo N.3 Tıbbi Atıklar3.a)KAMU HASTANELERİSIRANOHASTANE ADIÜRETİLEN TIBBİATIKLAR KG/ AY1 SSK Kayseri Bölge Hastanesi 15.000 Kg2 200 Yataklı Askeri Hastane 500 Kg3 Erciyes Üniversitesi G.Nesibe Hastanesi –4 Dr. Vedat Ali Özkan Devlet Hastanesi 15.000 Kg5 Doğumevi Hastanesi 3000 kg6 N.N.Y. Göğüs Hastalıkları Hastanesi –3.b.ÖZEL HASTANELERSIRANOHASTANE ADIÜRETİLEN TIBBİATIKLAR KG/ AY1 Melikgazi Hastanesi 1500 kg2 Hayat Hastanesi 1500 kg3 Ömür Tıp Merkezi 600 kg4 Özel Kayseri Kalp Hastanesi 600 kg5 Özel Güneş Hastanesi 300 kg3.c.ÖZEL POLİKLİNİKLERSIRANOHASTANE ADIÜRETİLEN TIBBİATIKLAR KG/ AY1 İbni Sina Tıp Merkezi (Gökyüzü) 150 kg2 İbni Sina Sağlık Merkezi (Gök Kuşağı) 4003 Gülhane Sağlık Merkezi 50-604 Özel Kayseri Dispanseri 2 kg5 Şelale Sağlık Merkezi 200 kg6 Hunat Sağlık Merkezi 2-3 kg7 Güneş Sağlık Merkezi (Hunat) 3-48 Melikgazi Polikliniği9 Özel Erciyes Diyaliz Merkezi10 Çağrı Polikliniği11 Kızılay Polikliniği 200-250 kg227

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUN.3.2. Atık YağlarSıvı yağlar araç servis istasyonlarında, araç yıkama yağlama tesisleri ile resmikurum ve kuruluşların iş makinelerinin onarıldığı atölyelerde oluşmaktadır.Yapılan araştırmalarda miktarları konusunda kesin bir bilgi elde edilememiştir.Yanık yağlar önceleri küçük sanayi sitesinde oto bakım ve tamirciler tarafından ısınmaamaçlı kullanılmaktaydı. Ancak Mahalli Çevre Kurulu kararı ile yanık yağların ısınmaamaçlı kullanılması yasaklanmıştır.Bu tür atıkların uygun bir şekilde toplanıp bertaraf edilmesi için çalışmalarsürdürülmektedir.N.3.3. Pil ve Akülerİlde piller ve aküler için özel toplama metodu uygulanmamaktadır. YalnızcaAspilsan tarafından az da olsa pil toplama işlemi yapılmaktadır.N.3.4. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küllerİl’de atık yakma tesisi mevcut değildir.N.3.5. Tarama Çamurlarıİlde tarama çamurları ile ilgili çalışma yapılmamıştır.N.3.6. Elektrik ve Elektronik Atıklarİlde elektrik ve elektronik atıkları ile ilgili çalışma yapılmamıştır.N.3.7 Kullanım Ömrü Bitmiş AraçlarKullanım ömrü bitmiş kamu araçları MKE Kurumuna gönderilmektedir. Özelaraçlar ise hurdacılar tarafından alınmakta ve eritme tesislerine gönderilmektedir.N.4. Diğer AtıklarN.4.1. Radyoaktif AtıklarHerhangi bir çalışma yapılmamıştır.N.4.2. Hayvan KadavralarıGömülerek imha edilmektedir.N.4.3. Mezbaha AtıklarıMezbahanelerde işkembe atıkları genellikle şehir çöp deponi alanına taşınmakta,cüzi bir kısmı ise gübre olarak değerlenmektedir.Kemik atıkları ise Kayseri’de kurulu bulunan Kemik ve kemik Unu fabrikasındadeğerlendirilmektedir.N.5. Atık Yönetimiİlde atıkların toplanmasına yönelik yönetim planları Belediyeler tarafındanyapılarak yürütülmektedir.N.6. Katı Atıkların Miktar ve KompozisyonuTablo N.4. Merkez İlçelerde Toplanan Çöp Miktarıİlçe Kış Ortalaması Yaz OrtalamasıMelikgazi 500 ton 450 tonKocasinan 600 ton 500 ton228

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo N.5. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Katı Atık Bileşimleri (%)Madde Cinsi (%)Organik 23.10Plastik 4.42Taş,Cam 8.38Metal 1.48Kırpıntı, Kağıt, Odun 11.62Kül 51.00Atık bileşimindeki kül (%) sinin kış aylarında daha yüksek, kalorilik değerinin debuna bağlı olarak daha düşük olması beklenir.N.7.Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Transferİstasyonuİlde çöpler belediyeler tarafından şehrin muhtelif yerlerine konulan konteynerlerdetoplanmakta ve Kocasinan ve Melikgazi Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü tarafındantoplanmaktadır. Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çöp Ara Transfer istasyonunda işlemgördükten düzenli deponi alanına gönderilmektedir.Çöp Oluşumu ve BiriktirilmesiKayseri’de çöpler genellikle evlerin ve işyerlerinin önlerinde bulunan konteynırlardabiriktirilmektedir.Çöp Toplama ve TaşımaMerkez ilçelerimizden Melikgazi Belediyesi 65 adet Mahalleden toplam 5700 adetkonteynırda toplanan çöpleri belediyelerine ait 28 adet tam otomatik toplama araçları ilegünlük toplamaktadır.Melikgazi Belediyesince Alparslan Mahallesinin tamamında, KılıçarslanMahallesinin ve Hürriyet Mahallesinin bir bölümünde çöp torbalama sistemuygulanmaktadır.Merkez İlçelerimizden Kocasinan Belediyesi 51 Mahalleden varillerden,konteynerlerde ve poşetlerden toplanan çöpleri Belediyelerine ait 38 adet toplama araçlarıile günlük toplamaktadır.Kocasinan Belediyesince Sivas Cad, Bozantı Caddesi, Erciyes siteleri, ErciyesEvler, Fuzuli caddesinde çöp torbalama ile toplama uygulamaktadır.Bu uygulama, torbayla dışarı çıkarılmış çöplerin günün belli bir saatindetoplanması şeklinde sürdürülmektedir. Olumlu yönlerine rağmen bu uygulamada çöplerinzamanından çok önce dışarıya çıkarılması, poşetlerin ağızlarının bağlanmaması nedeniyleçöplerin etrafa dağılması, çöp toplama zamanındaki aksaklıklar gibi olumsuz yönleribulunmaktadır.Atık Depolama Sahaları ve Aktarma İstasyonlarıKayseri’de çöpler 1997 yılına kadar Kumarlı Çöplüğüne düzensiz depolamaşeklinde yığılmaktaydı. Ancak bu durum çöp gazlarının, sızıntı sularının ve istenmeyenkokuların çevreye kontrolsüz bir şekilde yayılması ve bazı atıkların uçuşarak çevreyikirletmesi bakımından oldukça önem arz etmektedir.Düzenli depolama, katı atıkların toplum ve çevre sağlığına zarar vermeyecekşekilde imha edilmesi için en yaygın olarak kullanılan yöntemdir. Kayseri’nin katı atıksorununa çözüm getirmek için yapılan çalışmalarda en uygun bertaraf yöntemi olarakbelirlenen Düzenli Depolama Yöntemi doğrultusunda yapılan yer seçimi 31/08/1994tarihinde Mahalli Çevre Kurulunca da tescil edilmiştir. Molu Köyü’ne 4 Km uzaklıkta,Çatallaç Tepe ile Karakaya Tepesi arasında kalan alanın Kayseri’nin yeni düzenli çöp229

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUdepolama alanı olarak kullanılması ile ilgili olarak “Düzenli Katı Atık Deponi Alanı “projesi MİMKO A.Ş. ‘ne yaptırılmış ve Bakanlığımızca da uygun bulunmuştur.Katı Atık depolama sahasının şehir merkezine uzak olması nedeniyle OymaağaçKöyü Traşlı mevkiinde çöp ara transfer istasyonu yapımı planlanarak 1996 yılında datamamlanmıştır.Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı 1997 yılında Kumarlı Çöplüğüne çöpdökümünü durdurmuş ancak Molu Çöplüğüne Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ndebelirtilen ve Düzenli Depolama Projesinde öngörülen hiç bir alt yapı çalışmasıyapılmadan çöp dökümüne gelişi güzel yapılmaya başlanmıştır.N.8. Atıkları Bertaraf EdilmesiN.8.1 Katı Atıkların DepolanmasıKayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı 1997 yılında Kumarlı Çöplüğüne çöpdökümünü durdurmuş ancak Molu Çöplüğüne Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ndebelirtilen ve Düzenli Depolama Projesinde öngörülen hiç bir alt yapı çalışmasıyapılmadan çöp dökümüne gelişi güzel yapılmaya başlanmıştır.N.8.2. Atıkların Yakılmasıİlde atıkların yakılmasına yönelik bir tesis bulunmamaktır.N.8.3. Kompostİlde Kompost tesisi bulunmamaktadır.N.9. Atıkların Geri Kazanılması ve Değerlendirilmesiİlimizde üretilen çöp içindeki geri kazanılabilir maddelerin ayıklama işlemi çöptoplama esnasında yapılmamaktadır. Büyükşehir Belediyesince ihale açılarak depoalanında ayıklama işlemi özel şahıslara yaptırılmaktadır.N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki EtkileriBugün pek çok yerleşim merkezinde olduğu gibi Kayseri’de de atıklar uygunkoşullar altında biriktirilmemekte ve toplanan atıklar çöplük alanına gelişi güzeldökülmekte, ayıklama işlemleri son derece sağlıksız koşullarda devam etmektedir.Kumarlı depolama sahası sağlık ve çevre açısından çok olumsuz koşullara sahiptir.Çöpün yıllar boyunca gelişi güzel atıldığı alandaki çöp yığınlarından oluşan tehlikeli sızıntısuları ile yeraltı sularımız, çöpün yıllar boyu kontrolsüz birikmesinden meydana gelenmetan gazının varlığı uzun bir dönem için tehlike arz etmektedir. Çöplük yakınındakonutlar ve bir adet okulunda olması sorunun önemini daha da artırmaktadır.Bugünkü depolama sahası olan Molu Çöplüğünde “Düzenli Depolama Projesi”ndeöngörülen teknik altyapı oluşturulmadan düzensiz yapılan depolama nedeniyle aynı çevresorunları yaşanacaktır.İmha sahasındaki ayıklama faaliyetleri insan sağlığını tehdit eder bir şekildesürdürülmektedir. Kısaca özetlemek gerekirse bugünkü düzende çöp bertaraf yöntemiinsan ve çevre sağlığı açısından uygun değildir.KAYNAKLAR1- Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin 13.05.2004 tarih ve 1175 sayılı yazısı.2- Melikgazi Belediyesi3- Kocasinan Belediyesi4-İl Çevre Müdürlüğü230

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUO.GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİMO.1. GürültüGürültü Kirliliğinin nedeni istenmeyen ve hoşa gitmeyen seslerdir. Fiziksel bir olayolarak ses ise; “Esnek bir ortam içinde periyodik titreşimler yapan bir kaynağın ortamındenge basıncında, değişimler oluşturması ve bu basınç dalgalarının sabit bir hız ve belirlibir faz farkı ile ortamın uzak noktalarına kadar iletilmesidir.”Fizyolojik yönden ise sesin “Sözü edilen basınç farkı tarafından uyarılan işitsel birduyudur.”O.1.1. Gürültü KaynaklarıO.1.1.1. Trafik Gürültüsüİlimizde 31/12/2003 tarihi itibari ile trafiğe kayıtlı taşıtlar ve sayıları Tablo O.1.’deverilmiştir.Tablo O.1. Kayseri İlinde 31/12/2003 Tarihi İtibari İle Trafiğe Kayıtlı Taşıt Cinsi veSayısı (2003 )Araç Cinsleri Araç SayısıM.SİKLET 10097OTOMOBİL 94922JEEP 256MİNİBÜS 4981OTOBÜS 2218KAMYONET 16433KAMYON 14944TRAKTÖR 17317ÇEKİCİ 730AMBULANS 100TANKER 408AR.TAŞITI 173TOPLAM 162579Trafiğin yoğun olarak yaşandığı, yollarda, kavşaklarda ve demiryolunda yapılangürültü ölçümleri (2003) Tablo O.2’de verilmiştir.Tablo O.2. Trafiğin Yoğun Olarak Yaşandığı, Yollarda, Kavşaklarda ve DemiryolundaYapılan Gürültü Ölçümleri (2003) Gürültü ÖlçümleriÖlçülen YerÖlçülen DeğerDüvenönü Kavşağı 82 (dBA )Meydan Kavşağı 74 (dBA )Yoğunburç Kavşağı 80 (dBA )Kiçikapı Kavşağı 75 (dBA )Sivas Caddesi 76 (dBA )Hastane Caddesi 77 (dBA )İstasyon Caddesi 78 (dBA )Osman Kavuncu Caddesi 77 (dBA )Demiryolu 87 (dBA )231

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUO.1.1.2. Endüstri GürültüsüKayseri ilinde sanayi bölgelerinde yapılan gürültü ölçümleri Tablo O.3’deverilmiştir.Tablo O.3. Sanayi Bölgelerinde Yapılan Gürültü Ölçümleri (2003)Ölçülen Yer Ölçülen DeğerAğaç İşleri Sanayi 66 (dBA )Yeni Sanayi 71 (dBA )Eski Sanayi 70 (dBA )Orta Sanayi 70 (dBA )Toptancılar Sitesi 62 (dBA)Ölçülen bu değerler ölçüm saatlerinde ve trafik yoğunluğuna bağlı olarak değişiklikgöstermektedir.Trafiğin yoğun olduğu cadde ve kavşaklarda bu gürültü düzeyinin daha aşağıçekilmesi hususunda ilgili kamu kurum ve kuruluşları bilgilendirilmiş ve alınması gerekenönlemler üzerinde çalışmalara başlanmıştır.O.1.1.3. İnşaat GürültüsüDiğer gürültü türlerine göre nispeten daha kısa süreli, ancak sürekli veya aralıklıolarak devam eden özellikle yaz aylarında çıkardıkları yüksek gürültüler ile büyük tepkiyaratan bina ve yol yapımı operasyon biçimine bağlı olarak değişmektedir. Kayseri’deinşaatlardan kaynaklanan gürültü seviyesinin ölçümü için herhangi bir çalışma yoktur.O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültülerİl içerisindeki bazı yerleşim alanlarında yapılan gürültü ölçümleri Tablo O.4’deverilmiştir.Tablo O.4. Bazı Yerleşim Alanlarında Yapılan Gürültü Ölçümleri (2003)Bazı Yerleşim Alanlarında Yapılan Gürültü ÖlçümleriÖlçülen Yer Ölçülen DeğerEsenyurt Mahallesi 75 (dBA )Yeni Mahalle 70 (dBA )Sivas Caddesi 85 (dBA )Kılıçarslan Mah. 80 (dBA )Gültepe Mah. 72 (dBA )İnönü Parkı İçi 68 (dBA )Gültepe Parkı İçi60 (dBA)Gültepe Parkı Çevresi 75 (dBA)O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan GürültüKayseri İlinde henüz sivil bir havaalanı yoktur. Havayolu taşımacılığında ilimizdebulunan askeri havaalanından faydalanılmaktadır. Havaalanı yakınlarında yapılan ölçümsonuçları (2001) Tablo O.5’de verilmiştir.Tablo O.5. Havaalanı Yakınlarında Yapılan Ölçüm Sonuçları (2003)Ölçülen Yer Ölçülen DeğerYeşil Mah 70 (dBA )Boztepe Mah. 75 (dBA )Sancaktepe Mah. 72 (dBA )Zümrüt Mah. 67 (dBA )232

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUO.1.2. Gürültünün Çevreye Olan EtkileriO.1.2.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye EtkileriKöyden kente göçün etkisiyle kentlerde nüfus yoğunluğunun artması ve bu nüfusayeterli gelmeyen yerleşim yerlerinin tarım ve orman alanlarına kayması neticesindeekolojik dengenin bozulması ve çevre kirliliklerinin ilk etapta hava kirliliği ve gürültününbu alanlarda yaşayan fauna ve floraya etki etmesi kaçınılmazdır. Gürültüye duyarlı yapılarolan okul, hastane gibi yerlerde kentlerin genişlemesi ile bu yapılar şehir içerisindekalarak, gürültüye maruz kalmakta ve gelecek nesillerin sağlıklı bir ortamda yetişmesindeengel teşkil etmektedir. Gürültünün cadde kenarlarındaki yerleşim yerlerini fazlaetkilememesi için tampon bölge oluşturulması, mevzuatlarda belirtilmiştir. Kayseri’de yeniyapılmakta olan yerleşim yerlerinde, caddelerde bu tampon bölgeler dinlenme parklarışeklinde oluşturulup, caddelerin orta refüjleri uzun yıllar yaşayabilen yaprakları bol,ağaçlarla donatılmıştır.O.1.2.2. Gürültünün Sosyal Çevreye EtkileriGürültü çağımızın en büyük hastalığı olan stres ve bunun akabinde ruhsalbozukluklar sosyal problemler yaratan çevre problemidir. Özellikle Kayseri gibiBüyükşehirlerimizde yaşanan bu olaylar ilimizdeki geniş caddeler, şehir merkezindebulunan bol yapraklı ağaçların olması, bir nebze olsun bu gürültü seviyesini azaltmaktadır.Şunu da unutmamak gerekir ki, İlimizdeki araç sayısı henüz tehlikeli boyutlaraulaşmamıştır. Gürültünün ekonomiye olan en önemli etkisi konsantrasyon bozukluğu,stres, sinir gibi hastalıkların işgücü verimine etkisidir.O.1.3. Gürültünün İnsanlar Üzerindeki EtkileriO.1.3.1. Fiziksel EtkileriGürültünün çok çabuk ve akut tesirleri işitmenin sekteye uğramasıdır. Sesdalgalarının beyne ulaşması orta kulaktaki örs, çekiç kemikleri, kulak zarı ve çok ince tüyhücreleri yardımı ile olur. İnce tüycük halindeki mekanik hareketleri Biyoelektriksinyallere dönüştürülür ve ses sinirleri yardımı ile beyne ulaştırılır. Akustik travma, çokyüksek düzeyde bir veya daha fazla akustik enerjinin etkisi sonucu kulağın işitselduyarlılığındaki ani organik, ağrı bozunumudur.Yüksek düzeyde bir sesin iç kulak yapılarına gelerek bunların fizyolojik limitleriaşması zedelemesi kulağı tahrip etmesi olasıdır. Akustik travma aynı zamanda kafa tasınakarşı oluşan fiziki travmalar sonucu oluşan işitme kaybı mekanik enerjinin diğerformlarından fazla akustiğe bağlamak oldukça güçtür.İleriki yaşlarda işitme duyusunun kaybolması gürültüye maruz kalınmasa da ortayaçıkabilir. Bunun için çevredeki aşırı gürültünün sebep olduğu, arızaların epidemiolojikolarak incelenmesi gerekmekte olup, ancak çok zordur.O.1.3.2. Fizyolojik EtkileriVücudun fizyolojik davranışlarının bozulmasıyla ortaya çıkan etkiler fizyolojiketkilerdir. Uzun süre gürültülü ortamda yaşayan kişilerde gözlenen etkiler sürekli yükseksesle konuşmak zorunluluğunun yarattığı öksürük, ses kısıklığı, boğaza tahriş ve ağrılaraneden olur. Ayrıca hormonlar gürültü etkisiyle katekolamin boşalımını artırır ve vücutyağ depolarından yağ asitleri deşarj olur. Bu da kanda yüksek kollestrol yoğunluğu getirir.Bu durum damar hastalıklarına kan damarlarının bozulmasına neden olur. Ayrıca gürültükişiden kişiye değişen hastalıklara neden olur; Peptik ülser, Astım, Migren, iktidarsızlık,sakat ve ölü doğumlar, doğumda zorlanmalar....233

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUO.1.3.3. Psikolojik EtkileriYorgunluk ve sinirlilik hali yaratarak ortaya çıkan etkiler, davranış bozuklukları,sıkılma öfkelenme, rahatsızlık duygusu, konforsuzluk, uyku bozukluğu, ve en önemlihastalık strese neden olmaktadır.O.1.3.4. Performans Etkileriİş veriminin azalması, işitilen seslerin anlaşılmaması sonucu ortaya çıkan etkiler;işe karşı isteksizlik konsantrasyon bozukluğu, okunulanı ve konuşulanı anlamama vb.rahatsızlıklara neden olmaktadır.O.2. TitreşimTitreşim kaynakları madenler ve taşocakları yerleşim bölgelerine uzak olduğu için,halk sağlığını etkilememektedir.Havaalanı yerleşim bölgelerine yakın olduğundan, havaalanından kaynaklanantitreşimler insan sağlığını etkileyecek düzeyde olmalıdır. İlimiz içerisinde titreşime karşıalınmış herhangi bir tedbir bulunmamakla birlikte, henüz böyle bir çalışmadayapılmamıştır.KAYNAKLAR1- Kayseri İl Emniyet Müdürlüğü’nün2- Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın13.05.2004 tarih ve 1175 sayılı yazısı.3-Kayseri İl Çevre Müdürlüğü4-Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nin 14.05.2003 tarih ve 725 sayılı yazısı.5-Erciyes Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin 13.03.2003 tarih ve 142 sayılı yazısı.234

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUP. AFETLERP.1. Afet OlaylarıP.1.1. Depremlerİlimiz sınırları içerisinde 1900-2003 yılları arasında hasar yapan depremlerTablo P.1’de verilmiştir.Tablo P.1. Kayseri İlindeki DepremlerYer D.B. Gün Ay Yıl Lat(dd)DeveliLon(DD)DerinlikMS IO AğırHasar3 20 2 1940 38.40 35.30 30 6.7 VIII 530OrtaHasarHafif Hasar Ölü Yaralı Ölü/Ağır Hasar Ölü/Yaralı37 20 0.07 1.85Kayseri Deprem Haritası.235

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUİlimiz 3. Derece deprem kuşağında yer almaktadır.bölgeleri Tablo P.2’de verilmiştir.Yerleşim yerleri ve depremTablo P.2. Yerleşim Yerleri ve Deprem BölgeleriYerleşim Yeri Deprem. Yerleşim Yeri Dep.Böl.Böl.Kayseri (M) 3 Melikgazi 3Akkışla 3 Gesi 3Bünyan 3 Özvatan 3Elbaşı 3 Pınarbaşı 4Develi 3 Kaynar 3Bakırdağı 3 Örenşehir 3Felahiye 3 Pazarören 3Hacılar 3 Sarıoğlan 3İncesu 3 Sarız 4Kocasinan 3 Talas 3Erkilet 3 Tomarza 3Güneşli 3 Toklar 3Himmetdede 3 Yahyalı 3Yeşilhisar 3P.1.2. Heyelan ve Çığlarİlimiz sınırları içerisinde çığ tehlikesine maruz yerleşim yeri yoktur. Merkez-Höbekve Hasanhacı köyleri, Bünyan-Karakaya Köyü, Develi-Yeniköy, Ayvazhacı ve SarıkayaKöyleri ve Yahyalı- Çamlıca Köyleri heyelana maruz yerleşim yerleridir.İlimizdeki Doğal Afetler Tablo P.3’de verilmiştir.Tablo P.3. Kayseri İli Doğal AfetlerYerleşim Yeri Afet Yıl Afet TürüYeşilhisar-Başköy 1963 Kaya DüşmesiPınarbaşı-Avşarsöğütlü 1963 Kaya DüşmesiMelikgazi-Yeşilyurt 1966 Kaya DüşmesiPınarbaşı -Hanköy 1966 Kaya DüşmesiYeşilhisar-Soğanlı 1967 Kaya DüşmesiTalas-Han-Mah 1990 Kaya DüşmesiSarız-Kıskaçlı 1991 Yer KaymasıDeveli - A. Künye 1992 Yer KaymasıHeyelandan etkilenen bölgelerin jeolojik etütleri yapılmış, tehlikeli bölgelerinyerleşime kapatılması yeni iskan yerlerinin tespiti çalışmaları yapılmıştır. Kaya düşmesitehlikesine karşı nakil işlemi ekonomik olmayacağı kanaati ile kaya ıslah çalışmalarıyapılmaktadır.P.1.3. Sellerİlimiz sınırları içerisinde sele maruz yerleşim yerleri olmamakla birlikte subaskılarına rastlanmaktadır. Mesken-Sanayi Bölgesi, Cebir, Doruklu, Eğim KöyleriBünyan Karadayı, Develi-Kılıçkaya Köyü, İncesu-Kızılören Kasabası, Hamurcu Köyü,Pınarbaşı-Kayaaltı Köyü, Yahyalı-Merkez ve Çubuk Köyü, su baskınlarına maruz yerleşimyerleridir.236

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUP.1.4. Orman ve Otlak YangınlarıNedenlerine göre orman yangınları, yanan alan ve ağaç miktarları Tablo P.4’teverilmiştir.Tablo P.4. Nedenlerine Göre Orman Yangınları, Yanan Alan ve Ağaç MiktarlarıYILLAR 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 2001Toplam Orman 3 1 - - - 4 2 2Yangını SayısıYANGINNEDENİAteşlemekTarla Açmakİhmal1--2---1---------------3---2---2DiğerBilinmeyenYanan Alan 14.3 5 - - - 30 14 14(ha)Yanan AğaçMiktarı m 3kental27638250--------130001502640080026400800P.1.5. Fırtınalarİlimizde rasat süresince fırtınalı günler ve şiddeti hakkında ayrıntılı bilgiC.1.1.1.’de verilmiştir. Belirtilen fırtınalı günlerde ağaçların sökülmesi, kırılması veçatıların uçması gibi maddi hasarların dışında çok önemli hasarlar olmamıştır. Ayrıcafırtınalar ilde rüzgar erozyonu ile tarım topraklarını tahrip etmektedir. Orta şiddetlierozyona maruz kalan arazi 8659 ha (II., III, IV sınıf arazi) ve 645 ha (VI., VII. sınıf arazi); şiddetli erozyona maruz kalan alan ise 3590 ha (VI., VII. sınıf arazi) dır.P.2. Afetler ve Sağlık ZararlarıP.2.1. Radyoaktif Maddelerİlimizde radyoaktif, kimyasal ve biyolojik silahların üretimi yapılmamaktadır.P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklarİlimizde deniz bulunmamaktadır.P.2.3. Tehlikeli ve Zehirli MaddelerTehlikeli ve zehirli maddelerin depolanması, taşınması ve kullanımı sırasındatoplum sağlığına zarar verecek bir olay olmamıştır.P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım TedbirleriP.3.1. Sivil Savunma BirimleriSivil Savunma Mevzuatı Gereği 200’den fazla Özel ve Kamu kurumunda SivilSavunma Ekipleri Oluşturma zorunluluğu vardır. Bununla birlikte asıl fonksiyonel işleviolan acil kurtarma ve yardım ekipleri kurulmuştur. Bu ekiplerin sayısal miktarı 450civarındadır. Kayseri Sivil Savunma Müdürlüğü acil kurtarma ekibi 30 kadrodan ibaretolup bunun 1/3 kadrosu doludur. Diğer görevliler mükellefiyete bağlıdır. Kayseri iligenelinde 10.000 civarında sivil savunma mükellefi vardır.237

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUİlimizdeki sivil savunma servisleri:1- Karargah Servisleri2- Kılavuz Servisleri3- Kurtarma Servisleri4- Sosyal Y ardım Servisleri5- İlk Yardım Ambulans Servisleri6- Emniyet trafik servisleri7- İtfaiye servisleri8- Hastane Servisleri9- Teknik onarım servisleridir.İlçelerdeki sivil savunma birimleri ise;1- İdare Bürosu2- İtfaiye Servisi3- Dağıtım Servisi4- İlk Yardım-Ambulans Servisi.5- Kurtarma Ve Yıkıntıları Kaldırma Servisi6- Kanalizasyon Tesisleri ServisleridirP.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme TedbirleriKayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı İtfaiye Müdürlüğü’nün personel sayısıtoplam 92, iş makinesi ve diğer araç sayısı 13, malzeme ve teçhizat sayısı ise 5’tir.İlimizde 2002 yılında çıkan yangınların nedenlerine göre Tablo P.5’te verilmiştir.Tablo P.5. Kayseri İlinde Çıkan Yangınların Nedenlerine Göre Dağılımı (2003)Yangının NedeniÇıkan Yangın SayısıElektrik Kontağı 132Tüp-Gaz 34Ocak-Soba- Kalorifer Kazanı 80Baca Tutuşması 39Sigara ve Kibrit 389Akaryakıt 17Patlayıcı Madde -Sabotaj 10Kıvılcım Düşmesi 66Çeşitli Nedenler 171Tablo P.6 Kayseri İlinde Çıkan Yangınlarda can ve mal Kaybı bilgileriY.Cinsi T.Yanan K.Yanan Can Kaybı Hayvan KaybıEv 1 332 - -İşyeri 85 - -Taşıt 1 100 13 -Odunluk-Kömürlük 2 54 - -Ahır-Samanlık 3 18 - 3Fabrika - 17Çöplük - 73 - -Otlak,Bağ,Bahçe,- -Fidanlık,Tarla 17 192Depo - 3 -Çeşitli Malzeme - 40 - -238

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUP.3.3. İlkyardım Servisleriİlimizdeki İlkyardım Servisleri;Kızılay,Tüm Hastanelerin Acil Servisleri, İl Sivil Savunma Müdürlüğü, Sağlık Ocakları veSağlık EvleriP.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı1991-1992 Yılları arasında İl Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nca 3582sayılı kanun gereği Irak’tan Türkiye’ye mülteci olarak gelen 3500 kişiye ranza, yatak,battaniye, sağlık ve temizlik giderler, çadır ihtiyacı, bina onarımı, iaşe, ısınma, elektrikgiderleri vb. muhtelif ihtiyaçlar için ilimizde 1.765.000.000 TL. tutarında yardımyapılmıştır. 1989 yılında Türkiye’ye mülteci olarak Bulgaristan’dan gelen 1800soydaşımıza muhtelif ihtiyaçları için 500.000.000 TL. tutarında yardım yapılmıştır. 2002yılı içerisinde 2.174.000.000.000 Tl proje tutarı olarak belirlenmiş aynı yıl içerisinde852.500.000.000 Tl. ödenek ayrılmıştır.P.3.5 Zehirli Maddelerin Sınırlar arası Taşınımı İçin Alınan Tedbirlerİlimizde tehlikeli ve Zehirli maddelerin sınırlar arası taşınmasında Bakanlık izniaranmaktadır.P.3.6 Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalarİlde Büyük afet ve endüstriyel kazalara karşı gerekli tedbirler alınmıştır. Bubağlamda Sivil Savunma Müdürlüğü bünyesinde Arama ve Kurtarma Birliği kurulmuştur.Sivil kuruluşlarda eğitime başlamıştır.KAYNAKLAR1- Kayseri Valiliği2- İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü’nün 03.05.2004 tarih ve 1609 sayılı yazısı.3- İl Sağlık Müdürlüğü’nün 08.04.2004 tarih ve 5230/561-6980 sayılı yazısı4- İl Sivil Savunma Müdürlüğü’nün 18.04.2003 tarih ve 207 sayılı yazısı.5- Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Müdürlüğü6- Büyükşehir Bld.Bşk. nin 13.05.2004 tarih ve 1175 sayılı yazıları.239

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUR. SAĞLIK VE ÇEVRER.1. Temel Sağlık HizmetleriR.1.1. Sağlık Kurumlarının DağılımıKayseri ilinde bulunan sağlık kurum ve kuruluşlarının il merkezi ve ilçelere göredağılımı aşağıda verilmiş olup, yatırım programında bulunan projeler tablo R.1’de yeralmaktadır.SAĞLIK KURUM VE KURULUŞLARIA- KURULUŞLARSağlık Müdürlüğü 1Bölge Hıfzısıhha Müdürlüğü 1Verem Savaş Dispanseri 3(Kayseri, Pınarbaşı, Develi)AÇS ve AP Merkezi 1Sağlık Grup Başkanlığı 16Sağlık Ocakları 100Sağlık Evleri (Köy) 151Sağlık Evleri (Mahalle) 237B- KURUMLARDevlet Hastaneleri 10(Kayseri, Bünyan, Develi, Pınarbaşı,Sarız, Yahyalı, Yeşilhisar, Felahiye,İncesu ve Tomarza Devlet.Hast.)Göğüs Hastalıkları Hastanesi 1Doğum ve Çocuk Bakımevi 110 Nolu Bölge Donatım Müdürlüğü 1Sağlık Meslek Lisesi 3(Kayseri, Develi, Bünyan)C-DİĞER RESMİ VE ÖZEL KURUMLARÜniversite Hastanesi 3SSK Hastanesi 1Özel Hayat Hastanesi 1Özel Melikgazi A.Çeşmebaşı Hast. 1Özel Ömür Cerrahi Kliniği 1Askeri Hastane 1Serbest Muayenehane 472Özel Tıbbi Tahlil Laboratuarı 23Böbrek taşı kırma merkezi 1Özel Poliklinik 10Serbest Diş Hekimi 128Serbest Eczane 275Röntgen Laboratuarı 24Sağlık Kabini 4Özel Kalp Hastanesi 1Tablo R.1.Sağlık YatırımlarıYatırım CinsiAdetToplam Proje Sayısı 15Sağlık Ocağı Sektörü 5Sağlık evi sektörü 7Hastane sektörü 2Lojman 1240

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUR.1.2. Bulaşıcı HastalıklarKayseri ilinde sık görülen bulaşıcı hastalıkların aylara göre dağılımı Tablo R.2’deverilmiştir.Tablo R.2. Sık Görülen Bulaşıcı Hastalıkların Aylara Dağılımı (2003)Aylar1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ToplamHastalıkAdıKabakulak* 37 30 73 87 128 128 123 55 41 59 137 147 1045Suçiçeği* 13 59 86 33 69 67 54 55 48 95 164 203 1066Str.Arjini 0 0 0 0 0 1 4 9 21 0 0 0 35Hepatit A 25 11 5 10 2 12 4 3 1 12 7 8 100A.Dizanteri 26 14 21 23 40 41 81 41 59 32 42 39 459Kızıl 12 11 10 31 43 28 9 17 16 25 21 23 246Kızamık 12 9 14 26 69 29 21 4 12 5 13 18 232Brusella 27 14 9 10 20 19 35 29 17 25 23 17 245Hepatit-B 1 4 0 7 3 3 0 1 4 1 11 0 35B. Dizanteri 0 2 0 1 4 0 19 0 4 0 0 0 30Şark Çıbanı 3 1 1 7 8 8 0 0 0 0 0 0 28Tüberküloz 1 0 0 0 1 1 0 5 1 14 13 8 44Şarbon 0 0 0 0 0 0 0 2 0 1 0 0 3Para tifo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 0 6Tifo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 2Boğmaca 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1Menenjit 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 2ŞüpheliIsırık63 46 70 64 84 75 86 81 94 87 82 64 896Sık görülen Bulaşıcı Hastalıkların aylara göre dağılımı (2003) ayrıca Grafik R.1’deverilmiştir.KABAKULAK2001000Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkSU ÇİÇEĞİ5000Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık241

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUSTR. ARJİNİ500Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkHEPATİT A500Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkA DİZANTERİ1000Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkKIZAMIK1000Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkKIZIL500Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkBRUSELLA242

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU200Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkHEPATİT-B200Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkB.DİZANTERİ200Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkŞARBON20Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkMENENJİT10Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkTÜBERKÜLOZ243

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU200Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkGrafik R.1.Sık Görülen Bulaşıcı Hastalıkların Aylara Göre Dağılımı (2003)Kayseri İlinde yıllara göre bildirimi zorunlu hastalıklar Tablo R.3’te verilmiştir.Tablo R.3. Yıllara Göre Bildirimi Zorunlu HastalıklarHastalık AdıYILLARVakaSayısı1999 2000 2001 2002 2003Ölü Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vakam Sayıs Sayısı Sayıs Sayısı Sayısı Sayısı SayısSayı ııısıBOĞMACA 4 - 2 - 2 - 2 - 1 -DİFTERİ - - - - - - - - - -TETANOZ - - - - - - 1 - - -KIZAMIK 163 - 280 - 260 - 131 - 232 -POLİOMİYELİ - - - - - - - - - -TİSHALLER - - - - - - - - - -TİFO 3 - 1 - 3 - 1 - 2 -PARATİFO AB - - 3 - 2 - 1 - 2 -B DİZANTERİ 26 - 15 - 17 - 11 - 30 -A DİZANTERİ 330 - 325 - 425 - 368 - 459 -HEPATİT A 324 - 131 - 156 - 139 - 100 -HEPATİT B 123 - 44 - 48 - 66 - 35 -KUDUZ(Isırık) 774 - 1352 - 1157 - 913 - 896 -MENENİT 7 - 4 - 7 - 1 - 2 -KIZIL 253 - 246 - 178 - 196 - 246 -STREPANİNİ 21 - - - 31 - 71 - 35 -Şark Çıbanı 7 - 2 - 16 - 25 - 28 -TUBERKULOZ 235 2 187 - 69 - 20 - 44 -SITMA - - 4 - - - - - - -TRAHOM - - - - - - - - - -LEPRA - - - - - - - - - -SİFİLİZ - - - - - - - - - -BRUCELLA 102 - 159 - 250 - 243 - 245 -ŞARBON 2 - 4 - 2 - 9 - 3 -KABAKULAK 1333 - 572 - - - - -SU ÇİÇEĞİ - - - - - - - -GRİP - - - - - - - -TOPLAM 15692 14 4837 13 2575ÖlümSayısı244

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUR.1.2.1. İçme ve Kullanma SularınıTablo R.4. Kayseri İli İçme ve Kullanma Sularının Bakteriyolojik Analiz Sonuçları(2003)Analiz sonucu Numune Sayısı %G.M.T.’ne Uygun 6870 97.2G.M.T.’ne Uygun Değil 204 2.8Toplam 7074 10097,20%UygunUygun Değil2,80%Tablo R.5. Kayseri İli İçme ve Kullanma Sularının Kimyasal Analiz Sonuçları(2003)Analiz Sonucu Numune Sayısı %G.M.T.’ne Uygun 639 83.1G.M.T’ne Uygun Değil 130 16,9TOPLAM 769 10083,10%16,90%UygunUygun DeğilTablo R.6. Kayseri İl Merkezinde İçme ve Kullanma Sularının Klor Ölçüm Sonuçları (2003)Analiz Sonucu Numune Sayısı %REZİDÜEL KLOR (+) 12176 76,1REZİDÜEL KLOR (–) 3832 23,9TOPLAM 16008 10076,10%23,90%R. KLOR (+)R.KLOR ( - )245

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo R.7. Kayseri İlçe Merkezi ve Köylerde İçme ve Kullanma Sularının Klor Ölçüm Sonuçları (2003)Analiz Sonucu Numune Sayısı %REZİDÜEL KLOR (+) 2287 45.6REZİDÜEL KLOR (–) 2731 54.4TOPLAM 5018 10054,40%R.KLOR(+)R. KLOR (-)45,60%Tablo R.8. Kayseri İli Sularına Ait Kimyasal, Fiziksel, Bakteriyolojik ve Klor Ölçüm Sonuçları (2003)SularınYeriKuyu SarnıçNehirDereİçme veKul.ŞebekeKaynakSuHavuzuRezervuarGölDeniz TOPLAMSayısı 3850 6686 30170 1865 5299 411 96 48377Örnek 670 97 218 3 0 0 0 988SayısıUygun 40 4 132 0 0 0 0 176DeğilÖrnek 4193 454 650 34 10 0 0 5341SayısıMuayene 3760 184 283 0 0 0 0 4227SayısıUygun 144 19 31 0 0 0 0 194DeğilKlorlama 1047 87 274 9 0 0 0 1417SayısıKontrol 15276 260 215 14 2 0 0 15767SayısıYeterli 9028 47 77 14 0 0 0 9166Yetersiz 6248 213 138 0 2 0 0 6601IslahEdilenler25 13 20 0 0 0 0 58246

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKayseri ili ve ilçelerine ait içme ve kullanma suyu analiz sonuçları Tablo R.9’daverilmiştir.Tablo R.9. Kayseri İli ve İlçelerine Ait İçme ve Kullanma Suyu Analiz Sonuçları (2003)İL /İLÇELERToplamBakteriyolojik TahlilSağlığa Sağlığa SağlığaUygun Uygun UygunOlan Olan OlmayaSayısı Oranı n Sayısı(%)SağlığaUygunOlmayan (%)ToplamSağlığaUygunOlanSayısıKimyasal TahlilSağlığaUygunOlanOranı(%)SağlığaUygunOlmayan SayısıSağlığaUygunOlmayan (%)4227 4033 95.41 194 4.59 988 812 82.19 176 17.81AKKIŞLA 51 51 100 0 0 9 9 100 0 0BÜNYAN 157 145 92.36 12 7.64 64 63 98.44 1 1.56DEVELİ 189 181 95.77 8 4.23 31 30 96.77 1 3.23FELAHİYE 122 107 87.7 15 12.3 20 14 70 6 30HACILAR 135 121 89.63 14 10.37 17 12 70.59 5 29.41İNCESU 61 57 93.44 4 6.56 42 41 97.62 1 2.38KOCASİN 1179 1166 98.9 13 1.1 123 122 99.19 1 0.81ANMELİKGA 1361 1313 96.47 48 3.53 276 275 99.64 1 0.36ZİÖZVATAN 83 68 81.93 15 18.07 83 75 90.36 8 9.64PINARBAŞ 59 59 100 0 0 28 8 28.57 20 71.43ISARIOĞLA 71 67 94.37 4 5.63 24 23 95.83 1 4.17NSARIZ 63 62 98.41 1 1.59 2 2 100 0 0TALAS 144 120 83.33 24 16.67 41 36 87.8 5 12.2TOMARZA 55 54 98.18 1 1.82 11 9 81.82 2 18.18YAHYALI 174 156 89.66 18 10.34 15 14 93.33 1 6.67YEŞİLHİSAR15 15 100 0 0 18 16 88.89 2 11.11R.1.2.2. DenizlerDeniz bulunmamaktadır.247

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUR.1.2.3. Zoonoz HastalıklarKayseri ilinde, Zoonoz hastalıkların hayvanlardaki yaygınlık oranı ve görüldüğühayvan cinsleri Tablo R.10’da verilmiştir.Tablo R.10. Zoonoz Hastalıkların Görüldüğü Hayvan Cinsi ve Yaygınlık OranıHastalık Adı Hayvanlardaki Yaygınlık OranıHayvan Cinsi(%)Tüberküloz4 Sığır(verem)Brveelloisis(Malta humması) 0.93 Sığır-KoyunRuam (mankafa– -hastalığı)Tenya (Parazit-15 Sığır-KoyunŞerit)Rabies (kuduz) 0.12 Kedi-KöpekRabies (kuduz) 0.005 SığırRabies (kuduz) 0.0014 Koyun-KeçiZoonoz hastalıkların yıllara göre insanlarda görülme oranı ise Grafiklerdegösterilmiştir.BRUSELLA200079 107124 1283712 13 29159 1451990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 2000 2001ŞARBON10506 64292404 31990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 2000 2001TÜBERKÜLOZ248

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU2000KUDUZ183 136 1066 9 16 11 284 51990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 2000 200110,5010 0 0 0 0 0 00 01990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 2000 2001ŞÜPHELİ ISIRIK2000100001045 1220 1198 1181873341 474 6171352 12791990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 2000 2001Grafik R.2. Zoonoz Hastalıkların Yıllara Göre İnsanlarda Görülme OranıR.1.3. Gıda HijyeniKayseri İl Sağlık Müdürlüğü tarafından 2003 yılında 7470 adet gıda numunesialınmış olup, Bu gıda numunelerinin İl Halk Sağlığı Laboratuarında yaptırılananalizlerinde 61 adet numunenin sonucu olumsuz çıkmış olup bunlardan 41 numuneninüretim, satış ve dağıtımını yapanlar hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusundabulunulmuştur. Diğer 57 numunenin üretim, satış ve dağıtımını yapanlar ise ihtar edilerekuyarılmıştır.Bununla beraber 2003 yılı içerisinde 3358 adet “Gıda İmal Yeri” denetlenmiş 62imal yeri uygun çıkmamış olup, ihtar edilmiştir. Yine 18469 adet “Gıda Satış Yeri”denetlenmiş, 364 adet gıda satış yerinin uygun olmadığı tespit edilerek ihtar edilmiştir.Ayrıca halk sağlığı ile ilgili olarak 15379 işyeri denetlenmiş 3778 adet işyerinin halksağlığına uygun koşullar içermediği tespit edilerek ihtar edilmiştir.R.1.4. Aşılama Çalışmaları2003 yılında Kayseri ilinde yaş gruplarına göre hedef nüfusa yapılan aşı sonuçlarıTablo R.11’de verilmiştir.249

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUTablo R.11 Hedef Nüfusa Yapılan Aşı SonuçlarıHEDEF NÜFUS 23.500YAPILAN2003 YILIAŞI CİNSLERİ SAYI %BCG 20783 88DBT-1 19711 84DBT-2 19133 81DBT-3 18489 79DBT-R 18996 81POLİO-1 19721 84POLİO-2 19295 82POLİO-3 18607 79POLİO-R 19003 81HEPATİT -1 21136 90HEPATİT -2 19985 85HEPATİT 3 19566 83TT-1 10559 45TT-2 9730 41TT-3 5064 22TT-4 4025 17TT-5 3046 13KIZAMIK 19967 85R.1.5. Bebek ÖlümleriKayseri ilinde Bebek ölüm hızlarının yıllara göre dağılımı Grafik R.3.’de verilmiştir.BEBEK ÖLÜMLERİ231 230 222210250200165150100226 2255001994 1996 1999 200224919941995199619971999200120022003Grafik R.3. Bebek Ölüm Hızlarının Yıllara Göre Dağılımı250

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUR.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre DağılımıKayseri ilinde vuku bulan ölümlerin yaş ve cins gruplarına göre dağılımı TabloR.12’de verilmiştir.Tablo R.12. Ölümlerin Yaş Gruplarına DağılımıYAŞ GRUPLARI2001 YılıSAYI %0 YAŞ 249 11.81-4 YAŞ 58 2.85-14 YAŞ 15 0.715-44 YAŞ 97 4.645-64 YAŞ 401 1965 ve Üzeri 1285 61.1TOPLAM 2105 100R.1.7. Aile Planlaması ÇalışmalarıKayseri ilinde 2003 yılı içerisindeki aile planlaması çalışmaları Tablo R.13’deverilmiştir.Tablo R.13. Aile Planlaması Çalışmaları (2003)Herhangi birYIL HAP KONDOM RIA Diğer YöntemKullanmayanKullanıcı Sayısı Kullanıcı Kullanıcı Kullanıcı Sayısı2003Sayısı Sayısı Sayısı19279 34869 55014 8165 164042R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık RiskleriKayseri İlindeki çevre problemlerine yaklaşımlar gerek İl Sağlık Müdürlüğügerekse Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile koordineli yürütülen çalışmalar neticesindedaha sağlıklı bir ortam sağlayabilmek amacı taşımaktadır. Bu nedenle gerek havakirliliğinin önlenmesine yönelik çalışmalar gerekse içme suyu kaynaklarının korunmasınayönelik çalışmalar koordineli bir şekilde titizlikle yürütülmektedir.R.2.1 Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine EtkileriHava kirleticileri insan vücuduna ağız, burun, nefes borusu ve akciğerler yoluylagiderek bu bölgelerden ve akciğerlerden kana karışarak vücudun diğer yerlerineulaşabilirler. Gaz halindeki kirleticilerin( Örneğin CO) hava fazından kan(sıvı) fazınageçişleri “alveol” denilen torbacıklarda meydana gelir. Akciğerlerde bu alveollardanmilyonlarca adet bulunmaktadır. Alveollarda havadaki oksijen kana, kandaki CO2havayageçer.CO renksiz, kokusuz ve toksik bir gazdır. Oldukça stabil olup, atmosferde kalmasüresi 2-4 aydır. (CO)’nun toksin etkisi, kandaki hemoglobin ile oksijene göre> 200 katfazla birleşme kabiliyetinin olmasıdır. Bu özelliğinden dolayı havada CO bulunduğutakdirde geri dönüşümlü reaksiyona göre oksi-hemoglobindeki oksijeninin yerini olarakkarboksi hemoglobin meydana getirir. Kandaki COHb konsantrasyonu, havadaki COkonsantrasyona bağlıdır. CO’siz ortamda hemoglobinle birleşen CO, 3-4 saat içindealveollardan havaya geri verilir.Yani CO kümülatif bir zehir değildir. COHb’nin doğrudan etkisi, kanın oksijen taşımakabiliyetini azaltmasıdır.251

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUKükürtdioksit ve kükürttri oksit kükürt oksitlerinin atmosferde en çok bulunantürleridir. Renksiz bir gaz olan SO2’nin 0,3-1,0 ppm arasında keskin kokusuvardır.Yapılan araştırmalar SO2 ve SO3’ün fizyolojik etkilerinin daha ziyade üst solunumyollarında, keskin, boğucu ve tahriş edici bir özellik göstermesi şeklinde olduğu ortayaçıkmıştır.Azot yedi çeşit oksit meydana getirmekle birlikte, bunlardan hava kirletici olarak enönemli iki tanesi Azotmonoksit ve azot dioksittir. Her iki gazda yüksek konsantrasyonlarda(>50ppm) toksik ve öldürücü etki gösterir. Ancak atmosferdeki konsantrasyonları buseviyenin çok altında olduğundan esas olarak akciğer ve solunum sistemi üzerindeolumsuz etkileri vardır.Fotokimyasal oksidantlar ozon(O3), peroksi asetil nitrat(PAN), peroksi benzolnitrat(5PBN) gibi potasyum iyodürün iyodür iyonunu yükseltebilen oksitleyicilerdir.Oksidantlar bilhassa PAN, PBN gözlerde tahriş meydana getirirler ve ozon ile birlikteburun ve boğazlarda tahriş, göğüs daralması ve yüksek konsantrasyonlarda (>3900mgr/m3)şiddetli öksürüğe neden olurlar.Partiküller solunum yolları ve akciğerlerde direkt olarak olumsuz etkileri vardır.Kurşun nefes alma yoluyla solunum sistemine girdikten sonra, bir kısmı doğrudankana karışır, bir kısmı da akciğerlerdeki temizleme mekanizmaları vasıtasıyla midebağırsaksistemine girer. Beyin, böbrek gibi çeşitli organlarda birikerek sinir sistemi veböbrek fonksiyonunu olumsuz yönde etkiler ve hemoglobin sentezini etkiler.Asbest bronşkanserine yol açtığı ortaya çıkmıştır.Berilyum emisyonunun bulunduğu ortamlarda çalışan kişilerde akut ve kroniksolunum yolları rahatsızlıkları, göz ve deride tahribat görülmektedir.Metalik cıva buharlarının sinir sistemi ve böbreklerde tahribat yaptığıbelirlenmiştir. Ayrıca cıva çeşitli organlarda birikebilir ve beyinde de tahribata yol açabilir.R.2.2 Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine EtkileriEvsel atıklardan kaynaklanan kirlilik, su kaynaklarındaki kirliliğin önemli birkesimin oluşturmaktadır. Kentsel alanlarda uygun teknikte ve arıtma tesisine sahipyerleşim sayısı oldukça düşüktür. Arıtma tesisi olmaksızın inşa edilen kanalizasyonsistemi, su kirliliğinin artmasında önemli bir faktördür. Özellikle ülkemizde kanalizasyonsistemlerinin büyük çoğunluğunun açık denize, derelere, plajlara v.s su kaynaklarınaboşaltıldığı göz önünde bulundurulduğunda sıvı atık probleminin ne kadar ciddi boyutlardaolduğu görülebilir.Bu tür kirli sular çeşitli zararlı maddeleri, deterjanları, mikroorganizma ve parazityumurtalarını içermektedir. Söz konusu suların taşıdıkları zararlı maddeler ve hastalıketmenleri boşaldıkları su kaynaklarına, toprağa ve bitkiye, daha sonra hayvan ve insanlarabulaşmak suretiyle sağlık yönünden önemli problemlere yol açmaktadır.Tüm insan ve hayvanların dışkılarında çok sayıda bakteriler bulunmaktadır. Bubakteriler normal olarak hastalığa yol açmamaktadır. Ancak sindirim sistemi ve dışkımaddeleri, bakterilerin büyümeleri için gerekli olan sıcaklık, nem ve besin gibi koşullarsağlarlar. Dolaysıyla ishalli veya dizanterili bir kişinin dışkısı, yoğun bir şekilde hastalıkyapıcı bakteriler ile bulaşmış olacaktır.Virüsler bakterilerden daha küçük olup, bir milyon virüs bir bakteriye karşılıkgelmektedir.Amipler çok küçük tek hücreli canlılar olup, yalnızca mikroskop altında görülebilir.Bunlar da diğer parazitler gibi insanların sindirim sisteminde yaşayarak besinleriemerler.Bu amipler sık sık dizanteriye ve şiddetli ishale neden olurlar.Amipler ve diğer birçok bakteriyi de kapsayan parazitli bulaşıcı hastalıklaragenellikle kanalizasyon suları ile kirletilmiş su ve toprak kaynakları yol açmaktadır.252

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUDolaysıyla insan dışkılarının insan ve hayvanların yaşadıkları yerlerden geçmesi, sağlıkaçısında büyük bir tehlikedir.Tarım alanlarının sulanmasında kullanılan kentsel atık suların içermiş olduklarıpatojen mikroorganizmaların değişik cins ve türleri de mikrobiyal kirlenme oranını vesürekliliğini önemli ölçüde etkilemektedir. Söz konusu mikroorganizmaların büyük birkesimini bakteriler, mantarlar, protozoa, bağırsak parazitleri ve virüsleri oluşturmaktadır.Kentsel atık sularda bulunan bazı önemli bakteriler ve bunların neden olduğu insanhastalıkları Tablo R.14 verilmiştir.Tablo R.14 İnsanlarda hastalıklara neden olan bakterilerBakteriVirbio chloreaeDiğer vibrio tipleriSalmonella typhiS.paratyphiSalmonella spp.Escherichia coliShigella dysenteriaeShigella flexneriMycobacterium tubercilosisClostridium botulinumYersinia enterocolationHastalıkKolera, parakoleraBarsak iltihaplarıTifo hastalığıPara tifoBarsak iltihabıBarsak iltihabıDizanteriPara dizanteriTüberkülozGıda zehirlenmesiBarsak ve eklem iltihabıR.2.3 Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine EtkileriGenelde çöpün 1/3’ü sulu gıda atıkları olduğundan, kısa zamanda kokuşmabaşlayacak, kara sineklerin oğul verdiği, hamamböceği ve farelerin yoğunlaştığı, yoğunvektör ortamı oluşacaktır. Bu vektörlerin insan yerleşimlerine ulaşmaları kolayolduğundan, bir çok hastalık etkeni insanlara ulaşabilecektir.Çöp imha alanları genelde bir çok kentimizde yerleşim yerlerine çok yakındır. 10-15 km uzağa alınmaları halinde zararları asgariye indirebilir. Bu alanların pek çoğu, yeraltı su kaynaklarının bulunduğu alanlar olup yer altı suyunun kirlenmesi söz konusudur.R.2.4 Gürültünün İnsan sağlığı Üzerine EtkileriGürültü insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz etkileyen, fizyolojik vefizyolojik dengelerini bozabilen, iş performansını azaltan, çevrenin sakinliğini değiştirerekçeşitli ruhsal ve fizyolojik rahatsızlıklara neden olmaktadır.R.2.5 Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine EtkileriPestisitler yalnızca kullanılan zararlıya karşı toksik olmayıp aynı zamanda, diğercanlılarda olduğu kadar insanlarda da farklı derecelerde zararlanmalara yol açmaktadır.Pestisitlerin insan vücuduna girişi üç değişik yoldan olmaktadır.1-Ağız yoluyla (oral): Bu tip zehirlenme, kaza ile ortaya çıkmakta ve büyük birtehlike yaratmaktadır. Tıkanmış pülverizatör memelerinin üflenmesi, uygulama sırasındasigara içmek, ilaçlı meyveleri yıkamadan yemek bu tip zehirlenmeye örnek verilebilir.2-Deri yoluyla(Dermal): Pestisitlerin vücuda girişinde yaygın ve en iyi bilinen yolderiden olanıdır. Deriden buluşma kolay olmakta ancak çoğu kez belirti meydanagelinceye kadar fark edilmemektedir.Deri yoluyla alım, hava sıcaklığının fazla ve derininterleme nedeniyle ıslak olduğu koşullarda çok tehlikelidir. Bunun yanı sıra deride bulunanyaralanmalar da alım riskini artırabilir. Genel olarak organik fosforlu bileşikler klorlanmışhidrokarbonlardan daha büyük hızla deriye geçebilmektedir.253

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU3-Solunum Yoluyla(İnhalasyon): Solunum yoluyla pestisit alımı, püskürtülen sıvıyada toz ilaçların uygulanışı sırasında önemlidir. İlaçların hazırlanışı sırasında da budurum önemli olup, ilaçların hazırlanma işleminin kapalı yerlerde yapılmasından kaçınmakgerekir.Pestisitlerin insan vücuduna girişi yukarıda belirtilen yollarda hangisiyle olursaolsun, sonuçta insanlarda olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Bu durum ilaçlarınzehirliliğini ortaya koymaktadır. Pestisitlerin zehirlilik durumları akut ve kronik olmaküzere iki şekilde ortaya çıkar.1-Akut(ani) zehirlenme : Tek dozun bir defada alınması sonucu birden bire ortayaçıkan zehirliliktir.2-Kronik(yavaş) zehirlenme : Toksik bir maddenin devamlı olarak alımı ile ortayaçıkan zehirliliktir.Pestisitlerin kullanımları sırasında insanlarda meydana gelen akut zehirlenmeyaygın olmayıp, daha çok bilgisizlik ve kazara ortaya çıkmaktadır. Kronik zehirlenme isegenellikle ilaçların ürünler üzerindeki kalıntılarından ileri gelmektedir.R.2.6 İyonize Radyasyondan KorunmaHerhangi bir çalışma yapılmamıştır.KAYNAKLAR :1- İl Sağlık Müdürlüğü 08.04.2004 tarih ve 5230/561 sayılı yazısı.2- Çevre Kirliliği(Çevre Bakanlığı yayınları Ankara 1998)3- Yalıtımda Hava Kirliliğini Önlemede Etkisi (bitirme Ödevi (Erzurum 1993)254

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUS.ÇEVRE EĞİTİMİS.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetlerİl Sağlık Müdürlüğü’nün Çevre Sağlığı Şube Müdürlüğü, Kayseri halkını çevreeğitimi konusunda bilinçlendirmek amacı ile plan ve projeler düzenlemiştir. Bunlarınbaşında kalorifercilerin eğitimi gelmektedir. Bunlara yakma teknikleri öğretilerek enerjitasarrufu ve hava kirliliğini önleme amacı güdülmüştür.İl Çevre Müdürlüğü ve Orman Bölge Müdürlüğünün birlikte yapmış olduklarıYEŞİL KUŞAK PROJESİ adı altında ilimizin bilhassa yakın çevresinde turistik ve halkaaçık piknik ihtiyaçlarının ve aynı zamanda hava kirliliğinin azaltılması ile yeşil alanlarınçoğaltılması hedeflenmiştir. Bu amaçla okullarda seminerler, sempozyumlardüzenlenmiştir.Kayseri İl Çevre Müdürlüğü ile Çevre Koruma Vakfı, Kayseri ili çevresini korumakve halka çevreyi tanıtmak amacı ile 01/05/1998 tarihine kadar Çevre Bülteni çıkartmaktaidi. 01/05/1998 tarihinden itibaren Kayseri Çevre Dergisi olarak 3 ay’da birçıkartılmaktadır.Kayseri İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı sürücü kurslarında çevre eğitimiverilmektedir. Trafik gürültüsü adı altında karayolu gürültüsünün nedenleri olan motorgürültüsü, egzoz gürültüsü, titreşimden kaynaklanan gürültü, fren yapılması sonucu oluşangürültü, tekerin yol üzerinde yuvarlanmasında oluşan gürültü, taşıtlardan ileri gelengürültünün ne olduğu ve nasıl giderilmesi gerektiği konusunda bilgiler verilmektedir.S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar Ve FaaliyetleriS.2.1. Vakıflar 11.Kayseri İli Çevre Koruma Vakfıİnsanın, insan sağlığının, çevrenin korunması ve iyileştirilmesi, kırsal ve kentselalanda arazinin ve tabi kaynakların en uygun şekilde kullanılması ve korunması, her çevrekirliliğinin önlenmesi, ülkenin doğal bitki ve hayvan varlığı ile tabii ve tarihizenginliklerinin korunması için maddi ve manevi katkıda bulunmak ve bu amaçla yenikaynaklar sağlamaktır.Vakfı faaliyetleri şunlardır;a) İlin doğal tarihi ve kültürel çevre ile ilgili değerlerinin belirlenmesi, tanıtılmasıve korunması için gerekli çalışmalar yapmak.b) Çevre eğitimi ve çevre bilincinin yerleşmesi için tanıtıcı faaliyetler yapmak veyaptırmak. Bu amaçla kurslar açmak ve her seviyede çevre eğitimini teşviketmek, desteklemek öğrencilerde çevre değerini koruyucu değer yargılarınıngelişmesine katkıda bulunmak.c) Çevre konuları ile ilgili kongre, panel, konferans ve seminerler hazırlamak vehazırlananlara katılmak.d) Çevreyle ilgili her türlü dokümantasyonu temin etmek ve yayın faaliyetlerindebulunmak.e) Çevre sorunlarının çözümü için ,özel sektörün, üniversitelerin, diğer ilgili kişi vekuruluşların aktif katılımını sağlamada yardımcı olmak.f) Çevre koruyucu, çevre kirliliğini önleyici araştırmalar yapmak ve yaptırmak,hayvan ve bitki nesillerinin ıslahı ve korunması için yapılacak çalışmalarakatkıda bulunmak.g) Çevre araştırmalarında ve kirlilik tespitinde kullanılacak her türlü araç vegereçlerin sağlanmasında yardımcı olmak.255

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUh) Çevreyle ilgili çeşitli ölçümlerin yapılmasını sağlamak için gezici ve sabitlaboratuarlar kurmak ve kurulmasına katkıda bulunmak.i) Çevreyi koruyucu ve çevre kirliliğini önleyici her türlü projeyi yapmak veyaptırmak, desteklemek ve bununla ilgili proje yarışmaları düzenlemek.j) Arıtma tesisleri yapacak gerçek ve tüzel kişilere imkanları ölçüsünde desteksağlamak ve gerektiğinde bu tesisleri yapmak.k) Amacın gerçekleştirilmesi için gereken diğer her türlü tedbiri almak.2. Kayseri Erozyonla Mücadele ve Ağaçlandırma VakfıVatan, millet, tabiat ve ağaç sevgisini ve bu sevginin yaşatılması vakfın temelprensibidir.Bu amaçla;• Erozyon denen canavarın yurdumuz ve ilimiz için ne denli bir tehlike olduğunu,ağaçlandırmanın ülkemiz için hayati önem taşıdığının her türlü araç ve gereçkullanarak anlatılması• Resmi ve özel kuruluşlarla işbirliği yaparak ilimiz ağaçlandırma çalışmalarınaimkan ölçüsünde katkıda bulunmak,• Ağaç ve orman sevgisini topluma anlatmak ve bu konuda basın yayın kuruluşlarıile işbirliği yapmak.• Kayseri İli içerisindeki erozyon kontrolü doğal varlıkları koruma veağaçlandırma konularındaki projelere destek olmak, çalışmalara katılmak• Kayseri İli iklim yapısına uyum sağlayacak türde fidan yetiştirmek, bunlarıkendi dikim alanlarına dikmek, hem de özel ihtiyaç sahiplerinin kendi taleplerinikarşılamak• Özellikle eğitim kurumları ile işbirliği yaparak doğa ve orman sevgisinin dahada geliştirmek3.Belsin Eğitim Hizmet ve Güzelleştirme ve Yardım VakfıKayseri İli, Melikgazi İlçesi Belsin semtinin parklarını, bina çevrelerinindüzenlenmesi, semt alanında bulunan yeşillik alanların çoğaltılması, semt sakinlerininyaşayabileceği bir doğanın oluşturulması yolunda hizmetlere destek verilmesi, okullarıneğitim ve öğretim açısından desteklenmesi, semtteki camilerin vakıf imkanları nispetindeihtiyaçlarının karşılanması ve yaşayan halkın ihtiyaçlı olanların ihtiyaçlarının maddenkarşılanması. 03.07.1996 yılında kurulmuştur.4. Sultansazlığı Tabiatı Koruma VakfıTürkiye’de bulunan önemli sulak alanlarından biri olan Sultansazlığını natürelekolojik, sosyo-ekonomik açıdan korumak, desteklemektir. Türkiye Doğal Hayatı KorumaVakfının yan vakfıdır.5. TEMA VakfıKayseri İlinde TEMA Vakfının Merkez Kocasinan ve Melikgazi ilçelerinde gönüllütemsilcilikleri bulunmaktadır.S.2.2. DERNEKLER1. Çevre Dostları DerneğiÜlkemizin doğal bitki ve hayvan varlığı ile tabii zenginliklerinin korunması,geliştirilmesi ve iyileştirilmesi kentsel ve kırsal alanda arazinin doğal kaynakların enuygun şekilde kullanılması her türlü çevre kirliliğinin önlenmesi, çevre bilincinin toplumakazandırılması ve geliştirilmesidir.Bu amaçla;• Paneller, konferanslar düzenlemek256

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU• Okullarda çevre konulu yarışmalar açmak• Çevre ile ilgili okullarda okuyanlara burslar vermek,• Ağaçlandırmayı teşvik etmek, ağaçlandırma çalışmalarında bulunmak• Çevre kirliliğine karşı görsel ve yazılı basını ikaz etmekKuruluşu 16.11.19952. Erciyesi Koruma ve Güzelleştirme DerneğiBu dernek 11.04.1991 tarihinde kurulmuştur.Derneğin Amacı:A) İç Anadolu bölgesinin sanayi merkezi olan Kayseri Vilayetinin güneyindeyükselen Erciyes Dağı 3916 m. yüksekliğine sahip olup; estetik ve doğalgüzelliği, toz karı ve dağı turizminin bütün vasıflarını taşıyan güzel bir dağdır.Ayrıca; Kayseri’nin sayfiye yerlerinden olan bu dağımız tertemiz havası,yaylası, doğal su kaynakları ile ün kazanmış bir dağımızdır.B) Kayseri’den çıkışta yine sayfiye yerlerimizden güzel bir belde olan HisarcıkKasabasına gelinir. Merkeze uzaklığı 10 Km olan bu beldemizden beyaz altındiyarı Erciyes’e 14 Km gittikten sonra spor dinlenme tesisleri ile karşılaşılır.C) Erciyesin dağı turizmini, spor dinlenme yerlerini sosyal tesislerini yurtiçi veyurtdışında tanıtılması çalışmalarında gerektiğinde teknik elemanlar bulunupyardımcı olmak.D) Erciyes Dağı’nın çevre düzenini, çim sahaları, yeşil alanları ve doğalgüzelliğinin korunması için Hisarcık belediyesi ile iş birliği yaparak her türlütedbirlerin alınmasını sağlamak Erciyes Dağı ile ilgili araştırma yapmak.E) Son yıllarda büyük halk kitlesinin akımına uğradığından ortaya çıkan çevrekirliliğinin artması sebebiyle Hisarcık Belediyesi ile her konuda bağlantı kurarakmaddi ve manevi yönden katkılarda bulunmasını ve imkanlar dahilinde görevliistihdam ederek temizlenmesini sağlamak.F) Resmi ve özel sektör ile ilişki kurarak Erciyes’in temizlenmesi için malzeme vetesisat temin etmek.3. Kayseri Anıtlarını, Tabiat Tarihi Eserlerini Koruma DerneğiAmacı: Kayseri il merkezindeki, ilçe ve köylerinde bulunan tarihi, kültürel ve doğalzenginliklerini tespit, koruma, restore etme, tanıtmak ve ülkemiz turizmine katkısı içinyardımcı olmak.Amaçlarımıza uygun araştırma ve bilimsel yayınlar çıkarmak ve bu konudakiyayınları beslemek, desteklemek.Tabiatı korumak, yeşillendirmek, ağaçlandırmayı desteklemek doğal varlıklarıtespit edip korumak. Kayseri ve civarı bağ-bahçe kültür ve geleneğini araştırmak, yaşamak,yaşamasına yardımcı olmak.Anıtsal küçük ve büyük eserlerin korunması ve yaşatılmasına yardımcı olmak.Anıtların çevre düzenlenmesi ve ışıklandırılmasına yardımcı olmak anıtlarıprojelendirmek, rolöve ve restorasyon projeleri üretim yada üretilmesine yardımcı olmak.4. Kayseri’de Eski Eserleri Müzeleri ve Turizmi Sevenler Derneği29.12.1983 tarihinde kurulmuştur. Amacı:Kayseri bölgesindeki tarihi eserleri meydana çıkarmak, korumak, onarmak ve bueser ve Kayseri müzelerini tanıtmak, Kayseri müzelerine eser kazandırmak. Kayseri’dekiturizmin gelişmesine yardım etmektir. Tarihi ve turistik yerler ile müzelere ait yıllıkkatalog, rehber, prospektüs, kartpostal bastırmaktır. Repredüksiyonlar yaptırır ve bunlarıparalı ve parasız olarak dağıtır. Kayseri ve civarında rehberli geziler tertip eder, konferansve sergiler düzenler.257

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORU5. Yahyalı Avcılar ve Atıcılar Derneği26.09.1998 tarihinde kurulmuştur. Amacı:a) Yahyalı İlçesindeki avcıları bir araya toplamak ve yardımlaşmalarını sağlamak.b) Sürek avları düzenlemek.c) Avcıların ihtiyacı olan malzemelerini temin etmek.d) Günlük gazete ve dergilere abone olarak üyelerin istirahatına sunmak.6. Yahyalı Turizm Derneği02.07.1987 tarihinde kurulmuştur. Amacı:Türk adet ve ananelerine hürmeti telkin etmek, milli bünyemize zararlı ve Türkmilliyetçiliğine aykırı fikirlerle mücadele etmek, Türk insanını kültür ve ahlak bakımındanmemleket ve dünya meselelerini değerlendirme cihetine örnek, Türk milliyetçileri olarakyetişmelerine çalışmak, kültür, sanat, folklor ve turizm çalışmaları ile milletimizinhizmetinde olmak.7. Develi Avcılar ve Av Hayvanlarını Koruma Derneği12.12.1975 tarihinde kurulmuştur. Amacı:Av Hayvanlarını koruma, av komisyonu kararına riayet etme mevsimsizavlanmaları mani olma, av hayvanlarının neslinin çoğalmasında azami gayret göstermemevsime göre avlanma yapmak.8. Diğer DerneklerKayseri ili, Büyük Kızıltepe Bağları Kalkınma ve Güzelleştirme Derneği, AkkayaBağlarını Güzelleştirme Derneği, Kayseri Dergah Bağlarını Kalkındıma ve GüzelleştirmeDerneği, Hisarcık Gülle ve Merdivenli Bağlarını Yaşatma Güzelleştirme Derneği,Karadere Bağları Kalkındırma Güzelleştirme Derneği, Talas İlçesi, Merkez bağı vebahçeleri yaşatma ve güzelleştirme derneği, Tomarza Ahlak Kültür ve Çevre Derneği, IşıkMeydanı Karacaören ve Zincirli Bağları Yaşatma Güzelleştirme Derneği, Çuha KöyüKoruma Derneği Hacılar Armutlu mevkii zincirli bağları yaşatma ve güzelleştirmeDerneği, Kulaklı Bağları Geliştirme Derneği, Billur Hayna Çay Bağları Koruma Derneği,Develi İlçesi Şıhla Kasabası ve çevresini koruma güzelleştirme ve yardımlaşma derneğiKireçli Bağları Güzelleştirme Yardımlaşma Dayanışma Derneği S.S. Beyazşehir SosyalDayanışma ve Güzelleştirme derneği, Tomarza üç konak köyü güzelleştirme derneği,Turan köyü ve alanı güzelleştirme geliştirme Şeyh Şaban Köyü Kalkındırma veGüzelleştirme Derneği, Mimarsinan Kasabası Dayanışma Derneği, Mah-SosyalYardımlaşma ve Çevre Güzelleştirme DerneğiDerneklerin Genel AmacıBeldelerini kalkındırmak, güzelleştirmek için çalışmalarda bulunmak, yolyaptırmak, içme ve kullanma suyu temin etmek, kütüphane kurmak fakir öğrencilereyardımda bulunmak, çevre kirliliği ile mücadele etmektir.S.2.3. Gönüllü Kuruluşlar1.Kayseri Çevre Kozasıİlimizde 1997 yılında Çevre Dostları derneği, Atatürkçü Düşünce Derneği, ÇağdaşYaşamı Destekleme Derneği, Türk Kadınları Güçlendirme Vakfı, Tema Vakfı, ErciyesÜniversitesi ve İl Çevre Müdürlüğü’nün katkılarıyla Kayseri Çevre Kozası teşekkülettirilmiştir. Amacı çevre bilincini tüm topluma kazandırmak ve çevreye duyarlıtopluluklar yetiştirmekKAYNAKLARİl Emniyet MüdürlüğüVakıflar Bölge Müdürlüğü’nün 06.02.2004 tarih 171/454 sayılı yazısı.İl Çevre Müdürlüğü258

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUT. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMAT.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi2000 Yılı Genel Nüfus Tespiti kesin sonuçlarına göre İl genelinde yaşayan nüfusunyarıdan fazlası (yaklaşık 697.262 kişi) Kayseri İl merkezi ile yakın çevresinde bulunanTalas ve Hacılar İlçe merkezlerinde yaşamaktadır.Bilindiği üzere Kayseri, tarihti önemli ticaret ve sanayi merkezlerinden biri idi.Günümüz Türkiye’sinde de bu özelliklerini koruyan İlimizde, pazara ve ulaşım yollarınayakın olma isteği gereğince sanayi kuruluşları ve imalathanelerin büyük bir çoğunluğu, İlmerkezi ve yakın çevresinde kurulmuştur. Bu tesislerden bazıları ise yerleşim alanlarıiçerisinde kalmışlardır.İlimiz merkezinin coğrafi yapısı topoğrafik çanak şeklinde olup, kış mevsimindeortalama rüzgar hızı (uzun yıllar) 1.2 m/sn’dir.İçme ve kullanma suyu ihtiyacı yeraltı sularından sağlanmaktadır. Tarımalanlarında kullanılan sulama suları ise, göl, gölet, baraj ve akarsulardan karşılanmaktadır.İlin en önemli çevre sorunu, özellikle kış aylarında daha yoğun olarak karşılaşılan “HavaKirliliği”dir. Hava kirliliğinin önlenmesi yada en az seviyelere indirilmesi için; TemizHava Programı çerçevesinde, İlimizde kullanılabilecek yakıt kaliteleri ve kalorifer ilkyakma saatleri her yıl belirlenmektedir. Yine İl Mahalli Çevre Kurulu ve İl UmumiHıfzıssıhha Kurulu Kararları uyarınca ateşçilerin eğitimi, kömür satıcılarının ve ilk yakmasaatlerinin denetimine devam edilmektedir.H.K.K.Y. uyarınca İzne Tabi Tesislere Emisyon İzni almaları için Müdürlüğümüzİl Sağlık Müdürlüğü ve Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile koordineli olarak yürütülençalışmalara hız verilmiştir. ilimiz merkezindeki hava kirliliği ölçümlerine 5 sabitistasyonda devam edilmektedir. Bu konuda yeni imkanlar sağlayacak olduğunainandığımız gezici ölçüm aracının montaj işleri devam etmektedir. Bu araçta İlimiz İl Özelİdaresi Bütçesi imkanları kullanılarak satılan alınan SO 2 , CO ve PM (Toz) ölçüm cihazlarıbulunacaktır. Yine aynı araç üzerine monte edilmesi planlanan NO x Analizörü vemeteorolojik faktörlerin ölçüm sensörleri alınması Vilayet Makamına teklif edilmiştir.Motorlu taşıtların egzoz emisyonlarından kaynaklanabilecek hava kirlenmesininönlenmesi için, egzoz emisyonları ölçümlerine de İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı uyarıncadevam edilmektedir.İlimizde bulanan su kaynaklarının korunması amacını gerçekleştirmesine dönükolarak, endüstriyel ve evsel atıksu arıtma tesislerinin kurdurulması, S.K.K.Y. hükümlerineuygun olarak deşarj izni verilmesi çalışmaları ve denetimlere devam edilmektedir. Çevrekirliliğinin önlenmesi ve mevcut kirliliğin boyutları, alınması gereken önlemler, çevremevzuatı ve ilgili diğer mevzuatlar çerçevesinde, yerel yönetimler, ilgili kamu kurumları,sanayiciler ve çevre gönüllülerinin katıldığı seminerlerde tartışılmıştır. Sonuç olarak, çevreiçin en az risk taşıyan teknolojilerin seçilmesi, çevre ve ekonomik kalkınma dengesinin iyikurulması gerektiği ortaya çıkmıştır.T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,Korunması ve GeliştirilmesiDoğal sit alanı olarak ilan edilen Sultansazlığı ve Yay Gölü önemli sulakalanlarımızdandır. Bu önemli sulak alanın eko sistemini etkileyen etkenler ve bu alanınkorunması için buradaki flora ve faunanın belirlenmesi, alanın kirletici parametrelerinin vekaynaklarının tespiti amacı ile yeni çalışmalar yapılması planlanmaktadır.Master Planı’ın uygulama çalışmaları da başlatılmıştır.259

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUAladağlar Milli Parkı’nın korunması, dünü,bugünü ve geleceği hakkında Çevre Bakanlığı,Orman Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı ile bu Bakanlıkların ilgili Genel Müdürlüklerininyetkilileri, gönüllü kuruluşlar, turizm acenteleri ve yöre halkının temsilcilerinin katıldığıbir dizi toplantılar düzenlenmiş ve bu toplantıların neticesindeAladağlar Milli Parkı için Master Planı ve Master Uygulama Planının yapılması için bir anevvel harekete geçilmesine karar verilmiştir.Erciyes Kış Sporları Turizm Merkezindeki mevcut bulunan sosyal tesisler vekurulması düşünülen Turizm Tesisleri hakkında çeşitli projeler üretilmiş, bununla beraberTurizm Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu, revizyon uygulama planına sadık kalınmasıgerektiği, bu çerçevede merkeze yatırım yapacak kurum, kuruluş,özel sektörün teşvikedilirken bu planında gözden kaçırılmaması gerektiği tespit edilmiştir.Ekolojik dengenin her geçen gün tehlike altına girmesi ile bir kısım tedbirleralınmaya başlanmış olup, yeşil kuşak projesi gibi ilde mevcut bulunan ve özellikle havakirliliğinin, toprak erozyonunun önlenmesi amacıyla yeni ağaçlandırma sahaları ortayaçıkartılmıştır. İlimiz sınırları içerisinden geçen gerek akarsular gerek mevcut sukaynaklarının korunması amacıyla Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde yapılançalışmalar neticesinde, birçok sanayi tesisi arıtma tesisi inşaatlarına başlamış veya fizibiliteaşamasını bitirmiştir. Kayseri İlinin evsel atıksuları için şehri atıksu arıtma tesisi inşaatınayakın bir zamanda başlanacak olup, organize sanayi bölgesi de kendi arıtma tesislerinikurmak için son aşamaya gelmişlerdir.T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin TaşımaKapasitesini Aşmayacak Biçimde PlanlanmasıTarım, enerji, ulaşım, sanayi ve kentleşme gibi faaliyetlerin çevreye olabileceketkileri, planlanma aşamasında ÇED Yönetmeliği çerçevesinde değerlendirilmekte vefaaliyet aşamasında izlenmektedir. İzin, Ruhsat teşvik belgeleri gibi belgelerin verilmesiaşamasında, ÇED Yönetmeliği kapsamına giren faaliyetler için “Çevresel EtkileriÖnemsizdir” veya “ÇED Olumlu” görüşü alınmadan faaliyete izin verilmemesi gerekir.Bu sayede, faaliyet alanı ve çevresinin, mevcut durum ve planlanan faaliyetlerinçevre üzerindeki etkileri değerlendirilerek, çevrenin taşıma kapasitesinin aşılmamasısağlanmış olacaktır.T.4. Çevrenin İnsan-Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun SağlanmasıKayseri İli her ne kadar ülkemizin planlı kentleşen şehirlerden biri gibi görünse dehızlı kentleşme, sanayileşme ve beraberinde gelen diğer sorunlar çevre kirliliğiniartırmaktadır. İlde yüksek yapılaşmaya açılan bir kısım yerleşim alanları hava koridorlarınıkapatarak hava sirkülasyonunun azalttığı için hava kirliliğinin artmasına sebep olmaktadır.Ayrıca yeterli yeşil alan olmayışı, hızlı kentleşme ile birlikte artan trafik ve gürültüinsan-çevre etkileşimine yeni bir boyut kazandırarak “Görsel Kirlenme” kavramını ortayaçıkarmıştır.Günümüz şehir insanının, yıpratıcı çalışmalar ile bozulan fizyolojisi ve psikolojiksağlığı, gürültünün etkisi ile daha da bozulmuş, gürültüye dayanıklılık ve hoşgörüazalmıştır. İlimizde Büyükşehir Belediyesi ve İl Trafik Komisyonu tarafından trafikakışında gürültünün yoğun olduğu bölgelerde yeni düzenlemeler getirilmiştir.Müdürlüğümüzce de yapılan gürültü ölçümleri değerlendirilerek gerektiğinde BüyükşehirBelediyesine ve İl Trafik komisyonuna görüş olarak sunulmaktadır.260

KAYSERİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜÇEVRE DURUM RAPORUT.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanımı PlanlamasıOrman Amenajman planının çevre kaynakları üzerine bir yük getirmeyeceği, hattakatkı sağlayacağı herkesçe malum olan bir gerçektir. Son yıllarda özellikle Kayseri-ErciyesKarayolu güzergahı ve çevresinde ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmiştir.İmara açılan yeni sahalar için hazırlanan imar planları, ilgili Belediyelercehazırlanmaktadır. Planlar hakkında ayrıntılı bilgimiz olmadığı için, çevre kaynaklarıüzerine getireceği yük hususunda herhangi bir fikri beyan edemiyoruz.İlimizde İşlemleri devam eden İncesu, Mimarsinan, Develi ve Hacılar OrganizeSanayi Bölgeleri planlanmaktadır.Yerleşime açılacak sahaların kanalizasyon, evsel atıksu arıtma tesisi merkezi ısıtmagibi, alt yapılarının öncelikle kurulması, planlanan Organize Sanayi Bölgeleri için evsel veendüstriyel atıksu arıtma tesisi yaptırılması, kurulacak tesislerin cinslerine göre havakirleticileri için gerekli tedbirlerin alınması halinde çevreye olabilecek olumsuz etkileri enaz seviyede olacaktır.KAYNAKLARKayseri İl Çevre Müdürlüğü261