Modernleşme Sürecinde Ankara ve Cumhuriyet Kentleri
Modernleşme Sürecinde Ankara ve Cumhuriyet Kentleri
Modernleşme Sürecinde Ankara ve Cumhuriyet Kentleri
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2425Tiyatro açýsýndan en önemli olay ise, “ Türk Ocaðý”binasýnýn yapýmýdýr. 1930 yýlýnda açýlan bina, <strong>Ankara</strong>'nýnilk tiyatro binasý olarak en son olanaklarla donatýlmýþancak bir milyon liraya mal olduðu için fazla lüksbulunarak eleþtirilmiþtir.<strong>Ankara</strong>'da yeni bir tiyatro binasýna olan ihtiyaç ise ancak1947 yýlýnda karþýlanabilmiþtir. O yýla dek <strong>Ankara</strong>Tatbikat Sahnesi'nin deposu olarak kullanýlan <strong>ve</strong> “evkaf”için Mimar Kemalettin tarafýndan yapýlan tiyatro salonuonarýlarak Küçük Tiyatro adýyla kullanýma sunulmuþtur.olmasýna karþýn, “ Kutlu Pastahanesi” daha iddialýdýr.Oldukça þýk döþenmiþ pastahanede akþamlarý küçükbir orkestra hafif batý müziði çalmaktadýr (6).<strong>Ankara</strong>'da1930'lu yýllarda otomobilin yaþamagirmesiyle geniþ bulvarlar açýlmýþ, gezmek <strong>ve</strong>eðlenmek amacýyla yapýlan yolculuklar da artmýþtý.Dönemde Bentderesi'ndeki <strong>Cumhuriyet</strong> Bahçesiözellikle yeni <strong>Ankara</strong>lýlarýn, Hamamönü'ndeki bayramyeri ise eski <strong>Ankara</strong>lýlarýn mesire <strong>ve</strong> eðlence ihtiyacýnýkarþýlamaktaydý. Buralardaki kah<strong>ve</strong>ler erkekler içindi.Kadýnlar için ise en önemli aktivite, Cuma <strong>ve</strong> bayramgünlerinde koca <strong>ve</strong> çocuklarý ile Hatip Çayý <strong>ve</strong> ÝncesuDeresi kenarýnda “piknik” yapmaktý (1).Çoðunlukla eski <strong>Ankara</strong>lýlarýn özellikle yaz aylarýndagöçüp, kýþýn döndükleri bað evleri ise farklý biryaþamýn göstergesiydi. Dikmen, Etlik, Keçiören hattaÇankaya <strong>ve</strong> Büyükesat gibi semtlerde yer alan buevlerde (7) yüksek gelir gruplarý çevreden oldukçayalýtýlmýþ biçimde yaþarlardý. Bað evlerinde çaypartileri dýþýnda balolar <strong>ve</strong> resmi da<strong>ve</strong>tler dedüzenlenmekteydi (5).Kentte cumhuriyetin ilk yýllarýndan baþlayarakyeþillendirilmeye çalýþýlan kentsel alanlar, parklar,resmi yapýlarýn bahçeleri v.b. çeþitli aktiviteler içinkullanýlmaktaydý. Bu parklarýn en önemlisi farklýplatformlardan oluþan“ Millet Bahçesi” idi. <strong>Ankara</strong>Palas, Ulus Meydaný, Merkez Bankasý üçgeniarasýnda kalan bahçede özel günlerde ufak birorkestra hafif müzik çalar gençler dans eder, yaþlýlarda saz heyetleri eþliðinde Türk Müziði konserleriizlerlerdi (1). T.B.M.M.'nin bahçesinde bulunan yarýaçýk sahnede ise <strong>Ankara</strong>lýlarýn büyük ilgigösterdikleri CSO konserleri düzenlenirdi (8).Kýzýlay Meydaný da, <strong>Ankara</strong>lýlar açýsýndan oldukçaönemli bir mekandý. Kýzýlay Genel Müdürlüðü yapýsýyapýlmadan önce meydanýn adý “ Havuzbaþý Meydaný”idi. Meydana adýný <strong>ve</strong>ren, ortasýnda Barok bir heykelgrubunun taþýdýðý çanaktan sular dökülen birhavuzdu. Havuz baþýnda gezilir, oturulur <strong>ve</strong> yineCSO'nun konserleri izlenirdi (2).Gençlik Parký1925 yýlýnda A.O.Ç.'nin kurulmasýyla <strong>Ankara</strong>lýlarmesire <strong>ve</strong> eðlence ihtiyaçlarýný artýk çiftlikteKaradeniz <strong>ve</strong> Marmara havuzlarýnýn baþýndagidermeye baþlamýþlardý. Çiftliðe arabalarla,kaptýkaçtý denilen ilkel minibüslerle <strong>ve</strong> daha çok trenlegidiliyordu (1).1930'lu yýllarda sinema, tiyatro <strong>ve</strong> radyonunyaygýnlaþmasý yaþamý oldukça renklendirmiþti. Radyoen etkin ev içi eðlencesi idi. <strong>Cumhuriyet</strong>in ilk yýllarýndagünde sadece birkaç saat yayýný olan <strong>Ankara</strong>Radyosu'nun programý klasik müzik, ajans <strong>ve</strong>fasýllardan oluþuyordu (1). <strong>Ankara</strong> Radyosu 1927yýlýnda Postahanenin bodrum katýnda gürültülü birstüdyoda yayýna baþlamýþtý. Radyo birkaç yerdeðiþtirdikten sonra 1938 yýlýndan itibaren yeniyapýsýnda yayýnýna devam etmiþtir (2).<strong>Ankara</strong>'da ilk sinema gösterimi kente elektriðingeliþinden kýsa bir süre sonra Ticaret Lisesi'ninbodrum katýnda gerçekleþtirilmiþti (9). UlusMeydaný'nda bulunan “ Yeni Sinema”, II.Dünya Savaþýyýllarýnýn en lüks sinemasýydý. Mavi kumaþ kaplýkoltuklarý olan sinemada yaþlý bir madam yergöstermekteydi. Her hafta farklý film gösterilen (6)Yeni Sinema, tiyatro temsillerine de sahne olmuþtu.Ýstanbul Þehir Tiyatrosu, Darülbedayi büyüksanatçýlarý ile <strong>Ankara</strong>'ya turneye geldiðinde bu sinemakullanýlýrdý (10).1950'li yýllarda kentin yaþamýnda önemli yeri olan“ Büyük Sinema” ise, sahne üzerindeki HalayÇekenler Panosu <strong>ve</strong> fuayesinin asma kat konsollarýnýçepeçevre dolaþan yaðlý boya resim dizisi ile yýllarboyu <strong>Ankara</strong> seyircisini, Turgut Zaim'in büyülüdünyasýnda yaþatmýþtý (11).1924 yýlý <strong>Ankara</strong>'da tiyatro ile ilgili geliþmelerinyaþandýðý yýldýr. Türk Tiyatrosunu Himaye Cemiyeti'nindesteklediði “ Milli Sahne”, repertuarýný telif eserler<strong>ve</strong> uyarlamalarla zenginleþtirmiþ, oyunlarýný TürkOcaðýnýn ilk binasýndaki sahnede sergilemeyebaþlamýþtýr.Türk Ocaðý Binasý<strong>Ankara</strong> PalasAOÇ Karadeniz Havuzu1949 yýlý konunun yasal platformda ele alýndýðý yýldýr.Devlet Tiyatrosu <strong>ve</strong> Operasý Kanunu yürürlüðe girmiþ <strong>ve</strong><strong>Ankara</strong> Sergievi, Büyük Tiyatro'ya dönüþtürülmüþtür.Genel müdürlüðüne Muhsin Ertuðrul'un atandýðý <strong>Ankara</strong>Devlet Tiyatrosu ayný yýl bu binada perdelerini AhmetKutsi Tecer'in “Köroðlu Destaný” adlý yapýtýyla açmýþtýr(10).<strong>Ankara</strong>'nýn yaþamýnda Halkevinin ayrý bir önemi vardýr.Dokuz ayrý kolda çalýþmalarýný sürdüren Halkevi,düzenlediði konser, balo, tiyatro, çeþitli ders <strong>ve</strong> kurslarlayeni <strong>ve</strong> eski <strong>Ankara</strong>lýlarýn bir ölçüde kaynaþtýðý birmekan haline gelmiþtir ( T1).Halkevinde her Cumartesigünü edebiyat <strong>ve</strong> þiir toplantýlarý yapýlýr, þiirler döneminen güçlü þairlerinin <strong>ve</strong> edebiyat adamlarýnýn önündeokunur <strong>ve</strong> deðerlendirilir, beðenilenler bilim <strong>ve</strong> sanatdergisi Ülkü'de yayýnlanýrdý (4). Türkiye'de ilk operatemsili de Halkevi binasýnda <strong>ve</strong>rilmiþti. Halkevinde ilkolarak Tosca'nýn II.perdesi, onu takiben MadamButterfly'ýn II.perdesi sahneye konulmuþtur (6).Atatürk'ün daha 1921 yýlýnda açýlmasýndan söz ettiðiMusiki Muallim Mektebi 1924 yýlýnda Cebeci'de birkaçeski <strong>Ankara</strong> evinde eðitime baþlamýþtý. Bu evlerinelektriði <strong>ve</strong> suyu yoktu. Böylesine ilkel koþullardaeðitim yapan okul daha sonra taþýndýðý modernbinasýnda <strong>Cumhuriyet</strong>in müzik <strong>ve</strong> dramatik sanatlardakien önemli kurumu olan Devlet Konservatuarý'nýn ilkadýmý olmuþtur.<strong>Ankara</strong>'da toplanan Musiki Kongresi sonrasýnda besteciPaul Hindemith, konservatuar kurulmasýndayararlanýlmak üzere Türkiye'ye çaðrýlmýþtýr. Hindemith'insunduðu raporun (12) ardýndan 1940 yýlýnda DevletKonservatuarý kurulmuþ, Konservatuar Temsil <strong>ve</strong> Müzikbölümleri olarak ikiye; temsil bölümü de Tiyatro, Opera<strong>ve</strong> Bale olarak üçe ayrýlmýþtýr.Konservatuar <strong>Cumhuriyet</strong> Türkiyesi’nin önemli sanatalanlarýndaki umudu olarak düþünülmüþ <strong>ve</strong>algýlanmýþtýr. Geleceðin tiyatro, opera <strong>ve</strong> bale yaþamý<strong>Ankara</strong> Devlet Konservatuarý'nda temellendirilmiþtir(11).Konservatuar öðrencileri eðitimleri gereði her yýl deðiþikoyunlar hazýrlamakla yükümlüdürler. 1941 yýlýnda buoyunlar, Tatbikat Sahnesi adýyla profesyonel bir tiyatrokimliði kazanmýþtýr
Change language