Konfeksiyon_Ekim_2018

MAKALE
74
KONFEKSİYON TEKNİK
EKİM | OCTOBER | 2018
oluşturmak için motifler yerleştirilir. Yünlerin üzerine
hafif ılık su ile ıslatılıp elyaf hasır kalıp ile birlikte rulo
yapılır. Rulo yapılarak iple sarılan hasıra bir saat
kadar “tepme” işlemi yapılır, uygulanan basınçla,
liflerin birbirine kenetlenmesi sağlanır. Ardından hasır
kalıp açılır ve ham keçenin “pişirme” aşamasına
başlanır. Elle veya dirsekle yapılan bu işlem sıcak ve
nemli bir ortamda, birbirine tutunmuş elyaf sıcak su,
el veya dirsekle uygulanan basınç yardımıyla iyice
kenetlenmesinin sağlanır. En son aşamada rulo açılır
ve keçenin elyaf kalınlığı kontrol edilir, keçe yıkanır
ve tekrar sıkı bir rulo yapılır “dizleme” daha sonra
“kollama” adı verilen son işlem uygulanır. Rulo yere
dik bir konumda bekletilip, içinde kalan suyun iyice
süzülmesi sağlanır ve asılarak kurutulur. Keçenin
kullanım alanı son derece geniştir. Motif ve renk açısından
da çeşitlilik gösteren keçe daha çok kırmızı,
mavi, lacivert, yeşil, mor, kahverengi veya hayvanın
kendi yün renkleri ile oluşturulur. Keçe işlemeciliğinde
en çok çiçek, baklava dilimi, dama, gül, badem,
koçboynuzu, kafes, yıldız, kuş, cami, mihrap ve ibrik
motifleri kullanılmıştır. İslam öncesi dönemlerin hayvan
mücadeleleri, süvariler gibi gerçekçi anlatımların
yanında, mitolojik hayvanlar da kullanılmıştır.
İslamiyet’in kabulünün ardından koçboynuzu, kafes
gibi stilize edilmiş motifler kullanılmaya başlanmıştır.
Aynı zamanda düz renk keçe, üstüne işlemeler
yapılarak da kullanılmıştır. Günümüzde ise “Islak
keçe” yapımı ve “Kuru keçe” yapımı olmak üzere iki
yeni teknik sayesinde geleneksel tepme keçe yapımı,
kolaylaşmıştır. Geleneksel tepme keçe desen
oluşturma teknikleri, günümüz keçeye uygulanan
desen oluşturma tekniklerinden farklı değildir. Ancak
sanatçıların keçe çalışmalarında ve hobi ürünü
olan keçelerde farklı materyallerin ve desenlerin
kullanılmasıyla unutulmaya başlanan keçe sanatını
yeniden tercih edilmesine neden olmuştur.
neden olmuştur. Keçe sanatı sadece hammadde,
teknolojik gelişimlerden etkilenmemiş bu uzun
zaman içerisinde sanat akımları ve farklı disiplinlerle
de etkileşim içinde olarak, sanatçıların birbirinden
özgün eserler çıkarmasını kolaylaştırmıştır. Keçeyle
çalışan Dünya sanatçıları teknolojik gelişmelere
paralellik göstererek hayal güçlerini, yeteneklerini
teknik ve malzemeye yansıtarak günümüzün
çağdaş Keçe Sanatının sürdürebilirliğini sağlamışlardır.
Farklı disiplinlerdeki sanat dallarında olduğu
gibi Keçe Sanatında da tasarımlar da; renk, form,
doku gibi öğeler, tasarımın ilkeleriyle birleşerek yeni
kompozisyonlar ortaya çıkmıştır. Tekstil sanatında
dönüm noktası, Bauhaus Okuludur. İlk temsilcileri;
Anni Albers, Otto Berger, Gunta Stözl’dür. Bu isimler,
tekstil sanatına farklı bir bakış açısı kazandırmıştır.
Artık malzeme, teknik ve sanatsal görüntü açısından,
ön planda kavramsal yaklaşımlar ortaya çıkmış
olmalarıyla tekstil sanatı geleneksel sanat kapsamından
çıkmıştır. Günümüzde değişik malzemeler, el işi
ve makina teknikleri kullanılarak, üç boyutlu yada
enstalasyon grubuna girmiş kavramlaşmış sanatsal
eserler üretilmektedir. Sanatçı, kavramsal fikirle
yorumladığı eserini üretirken, malzeme serbestliği,
boyut ve teknik çeşitlilik onun çok yönlü çalışmasına
olanak sağlamıştır. Keçe sanatını farklı tekniklerle
kullanan sanatçılar yanında geleneksel yöntemlerde
farklı desen anlayışı içerisinde yorumlayan
sanatçılarda bilinmektedir. Dünya da kavramsal
keçe eserler üreten birçok sanatçı vardır. Bunlardan
Avrupa ve Amerika’da keçe sanatı ile eser üreten
birçok sanatçıdan bazıları ise; Andrea Graham, Molly
Williams, Janice Arnold, Marjolein Dallinga, Jorie
Johnson, Lisa Klakulak, Andrea Graham, Jo Neil,
Moira West, Gladys Paulus, Jenny Pepper, gibi birçok
sanatçı farklı malzeme ve tekniklerde muhteşem
2. GELENEKSEL KEÇE SANATININ ÇAĞDAŞ SANAT
ALGISI İÇERİSİNDE YENİDEN YORUMLANMASI
Keçe sanatının tarihsel sürecine baktığımızda işlevsel
özelliklerinin yanı sıra, estetik kaygı da güden bir
sanat olarak karşımıza çıkmaktadır. Orta Asya’dan
Anadolu topraklarına gelen Türkler bu bölgelerde
var olan el sanatları ile kendilerine ait el sanatlarını
sentezlemişlerdir. Böylelikle Selçuklu ve Osmanlı
döneminde varlığını sürdüren Keçe Sanatı, Endüstri
devrimde görülen teknolojik gelişimlerle, tekstil
ürünlerin de görülen gerek üretim aşaması gerekse
hammadde ve malzemeler de çeşitlik göstermiştir.
Geleneksel Keçe Sanatının hammaddesi hayvansal
elyaftır. Ancak Endüstri Devrimine kadar sadece
doğal elyafla üretilen eşyaları kullanan insan, endüstri
devrimle yapay ve sentetik elyafla tanışmıştır.
Tekstil alanında görülen gelişimler, tekstile bağlı el
sanatlarının da değişime neden olmuştur. Böylelikle
Osmanlının son yıllarında ve Cumhuriyet Döneminde
de varlığını sürdüren keçe sanatına olan ilgi gün
geçtikçe azalmıştır. Günümüzde artık Keçe Sanatı
geleneksel yöntemler yanında, bilimsel ve teknolojik
gelişimlerle teknikler ve malzemelerin çeşitlenmesine
Resim.1.: Molly Williams - ‘I am content’,
30cm x40cm x40cm, Prism 2011 (http://
www.textileartist.org/memory-and-metaphor-molly-williams/,
04.03.2016)
Resim.3.: JOE NEİL, Lazer Kesim
Keçe Çalışması (http://www.textileartist.org/5-contemporary-felt-textile-artists/
2016).
Resim.2.: Andrea Graham, Keçe
Çalışması (http://www.textileartist.
org/5-contemporary-felt-textile-artists/
2016).
Resim.4.: Gladys Paulus, Keçe Çalışması
(http://www.textileartist.
org/5-contemporary-felt-textile-artists/
2016).