Panorama Gazetesi Sayı 5-6

More documents

Recommendations

Info

02 röportajTEKNOLOJİ ÇOCUĞUYALNIZLAŞTIRIYORTeknoloji kullanımının artmasıyla birlikte değişen yaşam biçimimiz sosyal hayatımızı da etkiliyor. Sanaldünyada var olma çabası bireyi yalnızlığa iterken, farklı davranış bağımlılıklarını da beraberinde getiriyor.“Ailelere sınırlıinternet sınırlızaman diyoruz”Hafta içi yarım saat, haftasonu bir saat şeklinde zamanayarlanabilir. Sınırsız internetisağlamayalım. Bu süre ergenlikdöneminde biraz arttırılabilir.Aile kullanım sınırını ve zamanınıçocuğa önceden söylemeli veberaber karar almalıdır. Sorumluluklarınıhatırlatarak o zamanınkısıtlı bir süre olduğunubaşlangıçta söylemeleri önemli.Bağımlılık, bir nesne ya daeylem üzerinde kişininkontrolünü kaybetmesiolarak tanımlanıyor. Kişi maddeüzerinde kontrolünü kaybederseeğer bu madde bağımlılığı,bir eylem üzerinde kontrolünükaybederse de davranış bağımlılığıoluyor. Madde bağımlılığı vekumar bağımlılığı en bilineni ama sonzamanlarda bizi etkisi altına alan teknolojibağımlılığından sanırım hepimizmuzdaribiz. İşin içine teknoloji ve oyunbağımlılığı girdiği zaman en çok da çocuklaretkileniyor bu durumdan. Hekim,Psikolojik Danışman ve Psikoterapist Dr.Figen ÜZER, bağımlılık nedir ve teknolojibağımlılığı çevresinde gelişen oyun bağımlılığıhakkında sorularımızı cevapladı.Kişi, bağımlılığa nasıl gider?Kişi, keyif ya da merak nedeniyle, bir şekildeo maddeyi kullanmaya başlıyor vesonrasında tolerans gelişiyor. Özelliklezararlı bir madde kullanmışsa, dopamindediğimiz mutluluk hormonu vücuttabelli bir seviyeye geldikten sonra beyinfonksiyonları ciddi şekilde bozuluyor.Kişi bunun farkında bile olmuyor ve busefer başlangıçta aldığı hazzı alamıyor.Biz buna tıpta tolerans diyoruz. Toleransgeliştiği zaman vücutta yoksunlukbelirtileri başlıyor. Bazen çarpıntı hissi,mutsuzluk hissi, el ayak titremesi gibivücudunda fiziksel ve psikolojik yoksunlukbelirtileri ortaya çıkıyor.Teknoloji bağımlılığı nedir?Teknoloji bağımlılığı içerisinde çok şeyikapsıyor. Bunlardan oyun bağımlılığı vesosyal medya bağımlılığı en sık rastlananı.Televizyon bağımlılığı da teknolojibağımlılığının içerinde yer alıyor. Buradaönemli olan kriter, günlük ne kadar vakitgeçiriyor, onu yapmadığı zaman kendisindebir huzursuzluk hissi oluyor mu,sorumluluklarını ne kadar terk ediyor?gibi sorulara odaklanmak lazım. Ayrıcasorumlulukların ihmali de bağımlılıkkriterlerindendir.NEŞEözelçİÇocuklar teknolojiyi ne kadar kullanmalı?Çocukların hem zihinsel hem de bedenselgelişimini etkilediği için 0-2 yaş dönemindehiçbir şekilde teknoloji ile tanıştırılmamalı.İki yaşından sonra dakikalarlasınırlandırıyoruz. Yani çocuk 2 ile 6 yaşarasında günde 10 -15 dakika vakit geçirebilir.Bu çizgi film ya da yararlı bir oyunolabilir. Ama bakın dakikalar diyoruz,saatler değil. Okul çağına geldiğinde günlükyarım saat ile bir saat arasındabu değişebilir. Okul dönemi için enfazla 2 saat olabilir. Yararlı şeyleriçin bile kullansa çok fazla teknolojikullanmasını önermiyoruz.Oyun bağımlılığına indirgerseknelerden bahsedebilirsiniz?Çocuk keyifli bir oyun oynuyorsadürtülerini kontrol etmesi zordur. Bizailelere şunları öneriyoruz. Diyelim kiçocuklar internetten bir oyun indiriyor yada satın alıyor. Bu oyunu nerden buldu vekimlerle oynuyor? bunları takip etmelerigerekiyor. Oyunu seçerken beraber kararversinler. Ve bu oyunlar daha çok eğiticiöğretici olsun. Aile ve çocuk için uygunoyunlar da var onları bulup bir oyundüzeneği kursunlar. Çocuk kendi başınabulmasın oyunları. Ya da kendi başına buluyorsaaile bunu bilsin ve çocuğuna onagöre serbestlik alanı sunsun. Hatta bazıoyunları beraber oynasınlar. Beraber oyunoynandığında çocukla bir bağ kurulmuşolur. Bu sefer oyun bağımlılıktan çıkaryararlı ve keyifli bir etkinliğe dönüşebilir.Oyun bağımlısı olduğumuzu nasıl anlarız?Bağımlılık kriteri, yaşa ve kullanım süresinegöre değişir. İlkokul çağındaki birçocuğun 2- 3 saat oyun oynaması onunbağımlılığa doğru gittiğini gösterir. Birlise öğrencisinin 2 saatten fazla internetinbaşında olmaması gerekirken eğer bu4 -5 saate çıkıyorsa hatta uykularını daetkiliyorsa evet bağımlılığa doğru gidiyordiyebiliriz. Kullanım zamanının artmasıdemek çocuğun bağımlı olduğu anlamınada gelmiyor. Burada sadece süreaşılıyor demektir ve bu bize sinyal verir.Fazla uğraş evresindedir. Zaten buradanitibaren dur demek lazım. Çocuğun elindenonu aldığınız zaman; öfke belirtileri,kendini yerden yere atma, huzursuzlukhissi, saldırganlık, okula devam etmemeisteği gibi belirtiler gösteriyorsa bunlaryoksunluk belirtileridir. Bu bize şunugösterir, fazla uğraşla başladı artık bağımlılığadoğru gidiyor diyebiliriz.Teknoloji bağımlılığı ya da oyunbağımlılığı için yardım isteyen oluyor mu?Teknoloji bağımlılığında, “saatlerce başındankalkmıyor hocam ne yapabiliriz?”gibi şikayetleri çok alıyoruz. Önce birrisklere bakıyoruz. Ailede eksik olan ne,bu çocuğu ona yönelten şey ne? o bizimiçin önemli. Aile ile konuşuyoruz. Bütünrisklere bakıp, risk analizi yaptıktansonra öncelikle eksiklik ne ise onu telafietmeye çalışıyoruz.Ödevleri için kullanacak, dünyayıtanıyacak biz bunu reddetmiyoruz zaten.Biz sadece neyi söylüyoruz. Kontrollüolalım diyoruz. Ergenlik döneminde birazkontrollü serbestlik vererek uzaktan takipediyoruz. Devamlı müdahale edici birtutum değil de daha öncesinde kararlarDr. Figen ÜZERamandikkat!“Bir madde ya daeylemle aşırı uğraş, toleransınolması, yoksunlukbelirtilerinin olması,kişinin hem kendisağlığının hem de çevreile ilişkilerinin bozulmayabaşlaması, bırakmayıdenemesine rağmenhep başarısız olmasıbağımlılığın kriterlerinigösteriyor.”Biz sıfır internet demiyoruzkontrollü internet diyoruzalınmış, belli başlı şeyler çizilmiş ama onada özgürlük hakkı tanınarak. Ailelerindedektif gibi olmalarını önermiyoruz. Birdedektif gibi durmak o çocukla bağınızızayıflatır. O zaman size ve kendisine olangüveni sarsılır, sizden uzaklaşmaya başlar.Bu sefer yalan söylemeye doğru gidebilir.Bazı aileler diyor ki “hocam hiç benimlekonuşmuyor. Sanal ortamda bir sürü arkadaşıvar onlarla sürekli iletişim halinde”. Aileburada şunu sormalı, benim çocuğum nasılbir yapıya sahip ve ben o çocukla şimdiye kadarnasıl bir iletişim kurdum. Tutumum neydi,baskıcı mı yaklaştım, yoksa aşırı serbestmi bıraktım? Kendi duygu ve düşünceleriniifade edemediği bir ortamda büyümüşseeğer çocuk, kendisine sanal bir dünya kurar.Çünkü orada rahat. Orada kendisini anlayaneleştirmeyen yargılamayan kişiler var.Teknoloji çağındayız, kendimizi ve çocuğumuzubu bağımlılıktan nasıl koruyabiliriz? Bu bağlamdakoruyucu önleyici neler yapılıyor ya da yapılabilir?Koruyucu önleyici olarak farkındalıkçalışması yapıyoruz. Okullarımızda ekiplerkuruyoruz. Özellikle rehber öğretmenler risktaşıyan çocukları gözlemliyor. Daha sonraçocuklar aileleriyle beraber de gözlemleniyor.Rehber öğretmenler tarafından bazen evziyaretleri de yapılıyor ve bağımlılık danışmabirimlerine çocukları ve aileleri yönlendirebiliyorlar.Yani hem tedavi rehabilitasyonadestek hem de koruyucu önleyici çalışmalaryapmış oluyoruz. Ailenin kendi kendinefarkındalık kazanması zor olabiliyor.Teknoloji bağımlısı olan çocuklarınaileleriyle nasıl vakit geçirmesi gerektiğinibilmediğini fark ettik. Ailelerimize soruyoruz“Çocuk sizinle keyifli vakit geçirmenin tadınıaldı mı?” Bu lezzeti aldıysa eğer o çocukzaten sosyalliği ve sizi tercih edecek. En fazlakoruyucu önleyici çalışma işte bu. Çocuğabiz keyifli sağlıklı oyun alanı sunacağız.Çocuğumuzla ne kadar oyun oynuyoruz?Aileler “Hocam ben yemeğimi yaparken yada bulaşık yıkarken çocuk oynuyor zaten”diyor. Biz de diyoruz ki “O çocukla kendinoynayacaksın!” Bu hem aradaki bağıkuvvetlendirir hem de oyun anında çocuğudaha yakından tanıma fırsatı verir. Ayrıcaçocuğun oyundan beklentisi, ihtiyaçları gibidurumlarda da ailelerde farkındalık yaratır.Kardeşiyle, arkadaşlarıyla ve aile içindehep beraber oynayabilecekleri birçok oyunvar. Özellikle çocuğun hayal gücünü geliştirecekoyunlar oynanabilir. Satranç, puzzle,mangala, sayıları ve meslekleri öğretenoyunlar, zıt kavramları öğreten oyunlar,hafıza oyunları, strateji ve zekâ oyunlarıgibi yani çocuklarımızın hem bedensel hemde psikolojik gelişimini destekleyen tümoyunlar olabilir. Uzman veya öğretmenleredanışabilirler. Bu oyunlar bağımlılığa gidenyolda kurtarıcı rol üstleniyor diyebiliriz.Niçin oyun oynarız?Oyun, hayatın bir yansımasıdır. Küçüklüktenitibaren çocuk oyun oynarken aslındahayatı öğrenir. Oyunda gösterdiği tepkilerlesosyalliği öğrenir. Sadece internette oyunoynayan bir çocuk maalesef bunu öğrenemiyor,bundan mahrum kalıyor. En basitindenrekabeti öğrenemiyor. Daha doğrususağlıklı rekabeti öğrenemiyor. Oyuniçindeki kurallara uymayı, düzene uymayıöğrenemiyor. Her oyunun bir kuralı, birdüzeni vardır dimi? O düzeni kurarsan biroyun kurabilirsin ve eğlenebilirsin. Hayattaböyle değil midir? Sen üzerine düşeni yaptığıntaktirde etrafınla huzurlu geçinebilirsin.Oyun, işte bunun bir ön basamağı gibidir.Madde bağımlılığıkadar tehlikeli!Sosyal fobi oluşmuş, insanlarlailetişimi kesilmiş, psikolojikyönden tamamen çökmüş,sorumluluklarını ihmal eden birbirey düşünün. Böyle bir çocukya da gencin madde bağımlısı biriile karşılaştırıldığını düşünürseko kadar benzer özellikleri var ki.Teknoloji bağımlılığı çocuğu hemkendisinden uzaklaştırıyor hemde çevresinden. O yüzden maddebağımlılığı kadar gerçektentehlikeli bir durum.Ailelerin enbüyük problemi“çocuğumunarkadaşı yok!”“Dışarıya bırakamıyorum,güvenli bir ortam yok!” diyorlarya işte şunu yapabilirler. Çocuğunarkadaşlarının ailesiyleanlaşıp sırayla çocuklar evgezmeleri yaparak oyunlaroynayabilirler. Evde güvenli,sıcak bir ortam sunarak, çocuğunhem oyun oynayıp hem dekendini geliştirebileceği aynızamanda sosyalleşebileceği biralan hazırlamış oluruz.Çocuklar dışarıdaoynamanın neolduğunu dabilmiyorlarÇağımızın sorunlarından biride çocukların oyun alanlarınınyetersiz olmasıdır. Bizim çocukluğumuzdaarkadaşlarımızı çağırıpdışarıda oyun kurabiliyorduk.Çocuklar bunu da bilmiyorlar,görmemişler. Anne babalarındanhaberdar olduğumuz, bildiğimizailelerin çocuklarını bir arayagetirerek dışarıda oyun kurmalarınıda sağlayabiliriz.
sağlık03Düzenli spor ve sağlıklı beslenmediyabete meydan okuyorTürkiye’de ve dünyadadiyabetli hasta sayısıher geçen gün artış gösteriyor. Çağınsalgını diyabetin özellikle çeşitli organlardayarattığı tahribatlarla istenmeyen sonuçlarakadar ilerleyebildiğini belirten AnadoluSağlık Merkezi Endokrinoloji ve MetabolizmaUzmanı Dr. Erdem Türemen, “Yaşam tarzını değiştirmekbu hastalığa yakalanma riskini azaltıyor.Düzenli spor ve sağlıklı beslenme ile diyabetemeydan okunabiliyor. Özellikle gizli şeker olarakbilinen pre-diyabet döneminde gereklitarama testleriyle önlem almak, diyabeteerken yakalanma riskini dedüşürüyor” açıklamasındabulundu.Dikkat! Kışdepresyonukilo aldırabiliyor!Sonbaharı geride bırakıp kış mevsimine girdiğimizbugünlerde pek çok kişi kış depresyonuylakarşı karşıya. Kimi sabah uyanmaktagüçlük çekiyor, yaptığı işe karşı isteksizlik duyuyor,hiçbir şeyden keyif alamıyor; kimi kendinisinirli, huzursuz hatta değersiz hissediyor. Kışdepresyonunun olumsuz etkileri, karbonhidrattüketiminde artış ve buna bağlı kilo alımı olarakda kendini gösterebiliyor. Acıbadem KadıköyHastanesi’nden Uzman Psikolog Sema Sözer,halk arasında ‘kış depresyonu’ olarak bilinenMevsimsel Duygulanım Bozukluğu’nun özelliklesonbahardan kış mevsimine geçişle daha belirginyaşandığını belirterek “Kış aylarıyla güneşışığının azalması beynin melatonin ve serotoninüretiminden sorumlu hipotalamus bölgesini etkilerken,bedenin iç saatinin işleyişinde farklılaşmayaneden olarak depresif şikayetlerin ortayaçıkmasına neden olabiliyor” diyor. UzmanPsikolog Sema Sözer, kış depresyonuna karşı 4etkili öneride bulundu.Türkiye Endokrinoloji ve MetabolizmaDerneği tarafındanyaptırılan araştırmayagöre diyabet hastalığının oranıyüzde 13.7’ye kadar yükseliyor.İnsanların yaklaşık üçte birinin isedurumlarından haberdar olmadıklarınınaltını çizen Anadolu SağlıkMerkezi Endokrinoloji ve MetabolizmaUzmanı Dr. Erdem Türemen,hastalığın bu denli artmasınınbilinen ya da bilinmeyen pek çoknedeni olduğunu belirterek “Toplumdadaha yaygın olarak görülenTip 2 diyabete neden olan faktörlerinen başında kilo sorunu geliyor.Çünkü diyabet obeziteyle, vücutyağlanmasıyla ilişkili bir hastalık.Tabii obezitenin de birçok nedenivar. Hareketsizlik, TV seyretmesaatlerinin artması ve beslenmeproblemleri hastalığı tetikleyen enönemli etkenlerin başında geliyor.Diyabet artık çocuklarda dahigörülebiliyor” dedi.Gizli şekeri olanlar önlemalarak diyabeti önleyebilirDiyabetin sinsi bir hastalık olarakilerlediğini ve risk faktörü olangrupların büyük önem taşıdığınıvurgulayan Dr. Erdem Türemen,“Örneğin ailesinde diyabetli olanlar,fazla kilolular, hipertansiyon hastaları,kalp hastaları ve kolesterolproblemi yaşayanlar en riskli gruplarolarak öne çıkıyor. Bu noktada riskligruplara uygulanacak tarama testleriolası diyabet öykülerinin erken teşhisedilmesini sağlar” dedi. Diyabetriskinin arttığı dönemi pre-diyabetolarak tanımladıklarını söyleyen Dr.Türemen, “Halk arasında ‘gizli şeker’diye bilinen bu dönemde, hastanındiyabet riski artmış oluyor. Pre-diyabetiçok önemsiyoruz; çünkü budönemde bazı önlemleri almak, birtakımilaçlar kullanmak, hayat tarzınıdeğiştirmek ya da diyet yapmak gibipek çok adım, muhtemel bir diyabetiönleyebilir” şeklinde konuştu.Şeker yüklemesi testihastanın diyabete ne kadaryakın olduğunu söylüyorYemeklerden sonra sürekli acıkmahissi, çok fazla susama, ani kilokaybı gibi durumlarda kan şekerininyükselmesinden şüphelenildiğinibelirten Dr. Erdem Türemen, “Kanşekeri ölçümü normal çıkarsa vehastanın kilosu, fiziki muayenesonuçları yerindeyse herhangi birendişeye gerek olmazken, gereklidurumlarda testler devreye girebilir.Hastanın vücut kitle indeksi 30’unüstündeyse, ailede diyabet mevcutsa,hiperlipidemi, hipertansiyon yada kalp hastalığı öyküleri varsa bukez tarama testleri ve şeker yüklemetestlerinin yapılması gerekiyor”açıklamasında bulundu. Şekeryükleme testinin, kişinin pre-diyabetolup olmadığını da gösterenbir işlem olduğuna dikkat çekenDr. Türemen, “Kişinin açlık şekerinormal çıkabilir fakat şeker yüklemetesti yapmadan pre-diyabetolup olmadığını anlamayabilirsiniz.Bu testle kişinin pre-diyabet olupolmadığını; eğer pre-diyabet varsadiyabete ne kadar yakın olduğunuda öğrenmek mümkün” dedi.Spor ve beslenme diyabeti yavaşlatıyorPre-diyabet dönemde diyabeti yavaşlatanilaçlar kullanmak gerekebildiğiniancak ilaç kullanmadan önce hastalarabeslenmelerini düzeltmelerinive hareketli olmalarını öneren Dr.Türemen “Eğer hasta bunları uygularve belirli bir kilo kontrolünü sağlayıpbunu devam ettirmeyi başarırsa zatenilaca da ihtiyacı kalmıyor. Önemliolan, pre-diyabet döneminde kilokontrolünü sağlayabilmektir. Diyabetinkorkutan komplikasyonlarınında, iyi bir takip ve hasta uyumuylaönlendiğini hatırlatmakta fayda var.Çünkü önemli olan, kan şekerininbelirli bir düzeyde tutulmasıdır”şeklinde konuştu.Diyabet hastaları içindoğru egzersiz ipuçlarıEgzersize yavaş ve düşük hızdabaşlayıp giderek tempoyu artırın.Kendinizi aşırı zorlamayın.Yanınızda her zaman diyabethastası olduğunuzu belirten bir yazı,bileklik taşıyın.Haftada 3-5 kez yürüyüş yapın.Ayak probleminiz varsa yüzmeve bisiklet gibi ayağa daha az yükbindiren sporları tercih edin.Spor ayakkabınızı ve spor kıyafetleriniziher an görebileceğinizyerlerde tutun. Böylece egzersiz heran aklınızda olacaktır.Ayaklarınızı sık sık kontrol edin(kızarıklık, su toplaması vb).Egzersiz süresince yanınızda glukozkaynağı besinler bulundurun.Geç vakitlerde egzersizden kaçının,tek başınıza egzersiz yapmayın.Adımsayar kullanın ve 10.000adımı hedefleyin. Bilimsel çalışmalaradımsayar kullananların, kullanmayanlaragöre 2.500 adım daha fazlaattığını ve daha fazla kilo verdiğinigösteriyor.Yeterli miktarda su için.Egzersiz öncesi ve sonrası kanşekerinizi ölçün.Gün ışığından faydalanmakiçin dışarı çıkınGün ışığından mümkün olduğunca fazla faydalanmayaçalışın. Eve kapanmayın, mutlakagünde yarım saat de olsa dışarı çıkıp dolaşın.Öğlen aralarında birkaç dakika güneşe veyagün ışığına çıkmak bile faydalı. Güneş ışığı serotoninsalgılanmasını tetikleyerek ve uyku-uyanıklıkdöngüsünü düzenleyerek metabolizmayadoğrudan etki edebiliyor ve bu da duygudurumumuzu etkileyebiliyor.Loş ışıkta durmayınÇalıştığınız ve yaşadığınız yerin mümkün olduğuncaçok ışık almasını ve havalandırılmasınısağlayın. Gün içerisinde loş ışıkta durmak hormondengesini olumsuz etkileyerek olumsuzduyguları artırıyor. İç mekanlarda otururkencam kenarına yakın olan yerlerde oturup, dışarıdangelen ışıktan faydalanmaya çalışın.SosyalleşinAileniz ve arkadaşlarınızla vakit geçirmeye,size iyi gelen ve sizi rahatlatan kişilerle görüşmeyeözen gösterin. Yaşadıklarınızı ve bunlaradair duygu ve düşüncelerinizi paylaşmak,sevdiklerinizden duygusal destek almak ruhhalinize iyi gelecektir.Egzersiz yapınUzman Psikolog Sema Sözer, “Düzenli egzersizyapmaya çalışın. Yürüyüş, koşu gibi dışarıda vemümkünse gündüz yapılan egzersizleri tercihedin. Fiziksel egzersiz yapmak olumlu duygularıdesteklerken, stresle daha kolay baş etmenizi,özgüveninizin artmasını, kendi bedeniniz üzerindenbaşarma ve kendinden memnun olmahislerini artırır” diyor.Damar hastalıklarına erkenmüdahale damar check-up’ıBelirli kriterler çerçevesinde uygulanacakolan check-up programları iledamar hastalıklarının henüz oluşmadanveya başlangıç safhalarında yakalanmasımümkün olabiliyor. Bu sayede hastalığınoluşumu ve ilerlemesi kontrol altınaalınabilirken oluşturacağı şikayetler debaşlamadan önlenebiliyor.Damar check-up’ı programlarınıatardamar ve toplardamar alt başlıklarındatoplamak gerektiğinin altını çizenAcıbadem Fulya Hastanesi Kalp veDamar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. CemArıtürk, “Atardamarlar için uygulanacakcheck-up programı için, koronerarter hastalığında uygulanan programlarlabenzer bir süreç takip edilebilir.Ailede herhangi bir atardamar hastalığı(koroner arter, şah damar, periferikarter vs.) bulunmayan ve hiçbir şikâyetibulunmayan bireylerde 50 yaşındanitibaren yıllık damar cerrahisi muayenesiuygundur. Eğer bu muayenelerdeve yapılan tetkiklerde gerek görülürseileri teşhis yöntemlerine başvurulabilir.Ailesinde herhangi bir atardamar hastalığıbulunan kişilerin yıllık check-upprogramına 40 yaşında başlaması uygunolacaktır. Bununla birlikte sigara ve alkoltüketen, hareketsiz, şişman ve streslikişilerin; şeker hastalığı, hipertansiyonveya kolesterol yüksekliği bulunanlarında şikâyetleri olmasa dahi 40 yaşındanitibaren atardamar hastalıkları açısındanyıllık check-up yaptırmaları uygundur.Bunlar haricinde kaç yaşında olursaolsun, atardamar hastalığının varlığınıdüşündürecek şikâyeti olanların mutlakabir damar cerrahına başvurmalarıgerektiğini de hatırlatmak isterim.Gelelim toplardamar hastalıklarına.Toplardamar hastalıklarında aile öyküsüve genetik faktörler oldukça önemlidir.Genellikler 20li yaşlarda başlayanhastalık 30lu yaşların sonunda veya 40lıyaşların başında ciddi bulgular vermeyebaşlar. Kadınlarda araya giren gebeliklerve doğumlar bu süreçleri hızlandırabilir.Bu nedenle ailesinde varis öyküsüolan kadınların gebelik planlamalarındanönce toplardamarlar açısından muayeneolmaları, gelişebilecek sorunlarıerken saptamak açısından önemlidir.Bununla birlikte yaşı kaç olursa olsunaile öyküsü bulunan; bacaklarındaağrı, şişlik, kaşıntı, dolgunluk, huzursuzlukgibi şikayetleri bulunan, uzunsüreler oturarak veya ayakta durarakçalışan (öğretmen, bankacı, hostes vs.);bacaklarında ciltten kabarık, varisleşmişdamarlar bulunan; hayatının herhangibir evresinde derin ven trombozugeçirmiş, toplardamarlarla ilgili bilinenanatomik varyasyonları olan kişilerinmutlaka bir damar cerrahına muayeneolması ve hekiminin tavsiyesi doğrultusundadüzenli kontrollere devametmesi gerekmektedir” dedi.
Page 1: Kış depresyonukilo aldırabiliyor
Page 5 and 6: gezi05ADİGEY GEZİSİNDENKafkas s
Page 7 and 8: İlk adımı Almanya ve İtalya ata
Page 9 and 10: gündem09Türkiye’nin Robotları
Page 11 and 12: kültür11Eğitim, çocuk ve oyunÇ

Panorama Gazetesi Sayı 5-6

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?