Genç Hayat 361. Sayı

More documents

Recommendations

Info

MEKTUP22Covid-19 ve akademik bilgi üretimiÇin, ABD ve AB arasında geçen aşıyı önce bulma ve piyasaya sürme rekabetiveya Fransa menşeili Sanofi ilaç şirketinin “yatırım yapmayı göze aldıkları için”ABD’nin siparişte öncelik hakkına sahip olacağını açıklaması bilginin kapitalistve emperyalist stratejilere bağlı olarak nasıl metalaştığını ortaya koyuyor.Berke TAŞOnur KARADUMANODTÜİçinde bulunduğumuz “olağanüstü”koşulları anlayabilmek için, bu koşullarıhazırlayan “olağan” toplumsal üretimilişkilerine bakmak gerektiği düşünülürseCovid-19 salgını bağlamında akademik bilgiüretimine dair bir inceleme de kapitalizminişleyişinden bağımsız ele alınamayacağıgörülür. Bu doğrultuda bilginin ortayaçıktığı koşullara baktığımızda, salgınöncesinde olduğu gibi mevcut durumda daüretilen bilginin tıpkı dolaşıma giren diğermetalar gibi market ilişkilerinin yapısalgerekliliklerine, yani kapitalist sınıf içindeğer veya kar üretme stratejilerine tabiolduğunu görürüz.AŞI SÜRECİN NERESİNDE?Örneğin, her ne kadar salgının ortadankaldırılmasında önemli çözüm araçlarındanbiri olarak gözükse de bilim alanındakiemek-sermayenin büyük bölümünün aşıüretimine dair araştırmalardayoğunlaşması; halihazırda tespitedilebilecek hastalığa yatkın nüfusun,çalışmak zorunda olan işçilerin, okuldakisosyallikten kopmuş çocukların veyadeğişen ev içi dinamiklerden olumsuzetkilenebilecek öğrencilerin ve kadınlarınihtiyaçlarına yönelik planlı bir kamu sağlığıgeliştirmeye dair bilgi üretmenin isedeğersiz görülmesi, kapitalizmin bilgiyi birinovasyon ve teknoloji geliştirme aracı,yeni sömürü alanlarının/pazarlarınkeşfinde sınıfsal bir silah ve sermayeninsürekli genişleyen dolaşımında etken birgüç olarak ürettiğini gösteriyor. YaniMarx’ın meta fetişizmi betimlemesindeüreticilerin emekleriyle kurdukları ilişkiyidiğer üreticilerle ve sermaye ile olanbağları üzerinden değil de metalararasındaki nesnel ve kendinden menkulilişkiler olarak algılamalarına paralelolarak* (Marx, 2017) toplumsal aktörlerinbir inovasyon fetişizmi ekseninde Covid-19aşısına ve araştırmalarına üretimilişkilerinden soyutlanmış ideolojik bir güçatfettiğini görüyoruz. Oysa aşınınbulunması senaryosunda bile, bunun kiminiçin refah, sağlık ve zenginlik getireceğiveya kimin hangi aşamada bu hizmettenfaydalanacağı da oldukça sınıfsal birmesele.Ayrıca araştırmaların gittikçe artanoranda şirket fonlarına bağımlılığı, devletinkapitalist sınıfsal ilişkilerin koruyucusuolma rolü doğrultusunda market kriterlerive taleplerine uygun araştırmalara yatırımyapması, üniversitelerin bir ideolojik aygıtolarak** (Althusser, 2008) sisteminihtiyaçlarına yönelik veri, analiz veuzmanlık üretmesi ekseninde bir değerüretme alanı olarak şirketleşmesi vearaştırma şirketlerinin bilimsel alandakihakimiyeti, salgın bağlamında akademikbilgi üretimini anlama noktasında gözdenkaçırılmaması gereken boyutlar. Bu açıdanÇin, ABD ve AB arasında geçen aşıyı öncebulma ve piyasaya sürme rekabeti veyaFransa menşeili Sanofi ilaç şirketinin“yatırım yapmayı göze aldıkları için”ABD’nin siparişte öncelik hakkına sahipolacağını açıklaması*** bilginin kapitalistve emperyalist stratejilere bağlı olaraknasıl metalaştığını ortaya koyuyor. Bu daaşının bulunması durumunda bir bölgedekiihtiyaca ya da durumun kritik olupolmamasına dönük endişelerin ikinciplanda olacağını gösteriyor.BİLGİ PAYLAŞIM KÜLTÜRÜNDEKİDEĞİŞİMLERÖte yandan, Covid-19 salgını bağlamındaakademik araştırma pratiklerinde ve bilgipaylaşım kültüründe de bazı değişimlerolduğu gözlemleniyor. Birçok onlineakademik derginin Covid-19 hakkındakiiçeriklerini ücretsiz kullanıma açmasınınyanında, virüsle ilgili bulguların bir an öncepaylaşılması adına birçok araştırma dahaön baskı aşamasındayken çeşitliplatformlardan dolaşıma giriyor.**** Budurum her ne kadar bilgiye ulaşmayı vemevcut bulgular ışığında yenilerineulaşmayı hızlandırıyor gibi gözükse dedeğişmeye sürekli açık bir bilgi enflasyonu,bilgi kirliliğinden doğan bir belirsizlik halive kaotik karar alma süreçlerini deberaberinde getiriyor. Örneğin, salgınsürecinde bir noktada Avrupalı bazıaraştırmacılar, Fransa sağlık bakanı veWHO yeterli bilimsel dayanakları olmadığıhalde ibuprofen içerikli ağrı kesicikullanımının Covid-19’un tedavisini olumsuzetkileyebileceğini açıklamıştı, fakat dahasonraki bulgular açıklamalarını gerialmalarını gerektirdi.***** Benzer şekilde,bazı araştırmacılar diyabet vehipertansiyon ilaçlarının hastalığın seyriniolumsuz etkileyebileceğini açıklamışlardı.Fakat kısa süre sonra bunun da hatalı birgörüş olduğu ortaya çıktı. Ek olarak, belkide durumun kontrol altına alındığıizlenimini de yaratmak amacıyla, bazıülkeler “ilacı bulduk” şeklinde açıklamalarbile yaptı; oysa durum çoğunlukla sıtmailacı ve türevlerinin denenmesi ve tedavidebir kısım başarı sağlanmasından ibaretti.Bu gibi olaylar bilgi üretimi, paylaşımı vekullanımı süreçlerinin de kapitalizminyapısal olarak dayattığı seri üretimkoşulları, rekabete dayalı sermayeoluşumu ve hızlanan karar alma/riskyönetimi/politika üretimi gibi eğilimlerdenbağımsız düşünülemeyeceğini gösteriyor.Yine de araştırmacılar arasında artanetkileşim, hızlı ve ücretsiz bilgi paylaşımırefleksi ve online akademik dergilerinsömürü stratejilerine karşı bir cepheoluşturabilecek alternatif paylaşımplatformlarının veya dayanışma-ortaküretim ağlarının kurulması, bilgi üretimalanının toplumsal ilişkilerinmetalaşmasına karşı önemli bir mücadelehattı da teşkil edebileceğine işaret ediyor.Bu anlamda, Covid-19 ile mücadelekapsamında emek-sermaye üretimindeönemli bir rol üstlenen bilimsel veakademik alanın, bundan sonrakisüreçlerde de çelişkilerin yoğun olarakhissedildiği ve alternatif oluşumlaraduyarlılık geliştirebilecek bir konumdaolması kaçınılmaz gözüküyor.Kaynakça*Marx, K. (2010). Kapital. İstanbul: YordamKitap.**Althusser, L. (2008). On Ideology.London-New York: Verso.***https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-05-13/u-s-to-get-sanofi-covidvaccine-first-if-it-succeeds-ceo-says****https://www.natureindex.com/newsblog/how-previous-outbreaks-preparedresearchers-for-coronavirus*****https://theconversation.com/coronavirus-research-done-too-fast-istesting-publishing-safeguards-bad-scienceis-getting-through-134653İllüstrasyon: pngtree
KÜLTÜR23SSCB'de sporve işçi sporuSSBC’de sporun anlamı dar kalıplara sıkışmış ve toplumda arz talebe dayalı birticari ilişkiye indirgenmiş bir anlayışın çok daha ötesindedir.Bu yazımızda SSCB’deki spor faaliyetlerini,sporun amacını ve işçi sporuyla burjuvasporu arasındaki farklara değinmeyeçalışacağız. Elbette Ekim Devrimi’nden sonraeğitim, sağlık vs gibi pek çok alanda eskibozuşmuş sistemi yıkıp yerine halkçı ve halkınyönetiminde söz sahibi olduğu sistemler kuranRusya İşçi Sınıfı spor alanında da pek çok devrimniteliğinde işler gerçekleştirdi. Spor; devrimöncesi Rusya’da olduğu gibi küçük bir azınlığıngerçekleştirebildiği bir aktivite olmaktan çıkarıp,hem ordu ve fabrikalarda çalışan işçileri diritutacak hem de halk sağlığı açısından herkesingerçekleştirebileceği bir aktivite haline getirildi.Sadece Ekim Devrimi öncesi Rusyası değil aslındagünümüzü de düşünecek olursak bugün haftada6 gün günde 12 saat çalışan bir işçinin bir yandanfiziksel ve zihinsel sağlığını diri tutmak amacıylabir spor faaliyeti yürütmesi imkansızdır. Kaldı kisadece çalışma süresi ve yoğunluğuyla alakalıdeğil bugün milyonlarca emekçinin ücretsiz venitelikli bir şekilde faydalanabileceği spor tesisleride bulunmamaktadır.REKABET VE HIRSTAN SIYRILMIŞ SPORSSCB’de bu sorunu çözmek amacıyla hızlaülkenin her yerinde işçi kulüpleri kurulmayabaşlandı. Bu işçi kulüpleri işçilerin boş zamanlarınıdeğerlendirmeleri için oluşturulan kurumlardı.Burada işçiler sinema, dans, spor vs. gibiaktivitelere katılıyor hem eğleniyor hem de birşekilde üretici bir faaliyette bulunuyordu. Geneldeen çok tercih edilen aktivite sinemaydı ancak bukulüplerde işçilerin kullanabileceği spor tesisleri,fiziksel gelişimlerini yönlendirebilecek eğitmenlerde bulunuyordu. Ayrıca zorunlu eğitim aşamasındaçocukların fiziksel gelişimini sağlamak amacıylajimnastik, atletizm gibi sporlar eğitimin anaparçasını oluşturuyordu. SSCB’de sporun temelamacı yukarıda değindiğimiz gibi hem ordu vefabrika işçilerinin diri tutulması hem de halksağlığı açısından herkesin ulaşabileceği biraktivite haline getirilmesiydi. Spor, rekabet vehırstan sıyrılmış, eğlence ve fiziksel gelişimin,dostça ve kollektif bir şekilde üretim sürecinindevam etmesinin bir aracı haline gelmiştir. SBKP18. Kongresi’nden sonra revizyonizmin partiiçerisinde iktidara gelmesi, kapitalistrestorasyonun başlaması ve soğuk savaş yılları buanlayışı zamanla ortadan kaldırmış olsa da sporungeniş kitlelere yayılmış olması SSCB’nin uzun yıllarboyunca bütün spor branşlarında hep üst düzeybaşarılar elde etmesini sağlamıştır.İŞÇİ SPORLARI VS İŞÇİ OLİMPİYATLARIİşçi sporları dediğimiz şey aslında ilk kezSSCB’de başlayan bir şey değildir. İlk işçi jimnastikkulübü 1891’de Viyana’da kurulmuştur. Özelliklefutbolun dünya ölçeğinde yaygınlaşmasıylaAmerika ve Avrupa’da pek çok işçi kulübükurulmuştur. İşçi sınıfının çalışma sürelerini 8saate indirdiği 1.Dünya Savaşı ve Ekim Devrimisonrası Avrupa’da bu eski kuşak işçilerin hayalinidahi kuramadığı bir “boş zaman” kavramınınortaya çıkmasına sebep oldu. Burjuvazi bu boşzamanın kendi aleyhine dönmemesini sağlamakiçin spor gibi pek çok toplumsal uğraşıbiçimlendirmeye başladı. İşçiler, gençler sporabüyük ilgi duyuyordu ancak burjuvazininkontrolünde spor bireyciliğin, rekabetçiliğin,cinsiyetçiliğin ve milliyetçiliğin yeniden üretildiğiticari bir endüstri haline getiriliyordu. Çokgeçmeden işçi sınıfı ve örgütleri bu duruma elkoydu ve kurulan işçi kulüpleri burjuva sporundanfarklı bir işçi sporu kavramını ortaya attı. Buradaişçi sporuyla burjuva sporu arasındaki fark,yapılan sporlar değil sporların yapılma amacı vebiçimiydi. Avusturya Sosyal Demokrat Partisiönderlerinden Julian Deutsch bu iki akımıkıyaslarken şöyle diyor; “İşçi sporları, varsılsınıfların sporlarıyla temelden ayrışır. İkincisibireyciyken ilki kolektivisttir. Burjuva spor,bireysel performansı ve rekorları öne çıkarırkenişçi sporları kitlesel başarıyı ve dayanışmayıönemser. Burjuva spor ve işçi sporu sadecesiyaseten zıt değildir aynı zamanda derin olgusalfarklılıklara da sahiptir… İşçi sporları yeniproletarya kültürünün gelişimiyle yakındanilişkilidir. İşçilerin, barları terk edip güzel tabiatyürüyüşleri yapar hale gelmesini sağlamıştır,vücutlarının tüm bölgelerini geliştirmelerini vesakatlıklardan nasıl korunacaklarını öğretmiştir,onlara cesaret ve kendine güven aşılamış, kendigüçlerine olan inançlarını sağlamlaştırmış böyleceentelektüel gelişimleri için gerekli koşullarıoluşturmuştur.”“FAŞİZM KIZIL VİYANA’DA ASLAGOL ATAMAYACAK”İlk işçi olimpiyatı 1925 yılında 2 milyona yakınüyesi bulunan Sosyalist İşçilerin SporEnternasyonali tarafından Frankfurt’tagerçekleştirildi. Proletaryanın buorganizasyonunda milliyetçiliğe yer yoktu veulusal bayraklar sallandırılmadı, ulusal marşlarokunmadı. 1931 Viyana olimpiyatları ise işçisporlarının zirvesi olarak kabul edilir. 2500 sporcubu olimpiyata katılmıştı. Sosyalist ViyanaKonseyi’nin inşa ettiği stadyumda 65 bin emekçibu oyunları izledi. İşçi sporları ve olimpiyatlarıburjuva sporunda olduğu gibi ikiyüzlü bir “Sporasiyaset karışmasın” ilkesine sahip değildi. Hatta1931 Viyana olimpiyatlarında işçilerin taşıdığı“Faşizm Kızıl Viyana’da Asla Gol Atamayacak”pankartı işçi sporlarının ve olimpiyatlarının politiktutumlarını net bir şekilde gösterir. SSCB’desosyalizmin yenilgisi, işçi sınıfı örgütlerinin dünyaölçeğinde büyük darbeler aldığı neoliberal yenidünya düzeni dönemi itibariyle maalesef işçisporlarının artık kitlesel bir temsiliyeti kalmamıştırancak sosyalizm bütün alanlarda olduğu gibi sporalanında insanlığa çok şey katmış ve rekabetçi,bireyci bir spor yerine; kolektivist, kitlesel başarıve dayanışmanın öne çıktığı bir sporun mümkünolduğunu bizlere göstermiştir.Kaynakça ve Okuma Önerilerihttps://www.evrensel.net/yazi/81096/iscisporlari-hareketi-1-burjuva-ve-isci-sporu-ayrimihttps://www.evrensel.net/yazi/81147/iscisporlari-hareketi-2-isci-olimpiyatlarihttps://www.evrensel.net/yazi/81195/iscisporlari-hareketi-3-avusturyada-spor-veantifasist-harekethttps://ozgurlukdunyasi.org/arsiv/248-sayi-233/602-olimpiyatlar-kimin-oyunlariForging a Militant Working-Class Culture,Gabriel KuhnFotoğraf:Pxhere
Page 1 and 2: 27 Mayıs 2020 - 9 Haziran 2020 Say
Page 3 and 4: ROTA 3Kurtuluş için bir gemiEkono
Page 5 and 6: MEKTUP5Kâr hırsı eşittir işçi
Page 7 and 8: MEKTUP7Başka türlü bir şeybenim
Page 9 and 10: LISE9Berfin ERDOĞANŞehit Doğukan
Page 11 and 12: GÜNCEL11Akademide cinsiyetçi söy
Page 13 and 14: MEKTUP13İllüstrasyon:PixabayKazan
Page 15 and 16: MEKTUP15#DeüSınıftaKaldıİnşaa
Page 17 and 18: Hacette ÜniversitesiMEKTUP17öğre
Page 19 and 20: Tek bir seçenekMEKTUP19bir sürü
Page 21: KÜLTÜR21“Kimi insan ezbere saya

Genç Hayat 361. Sayı

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?