Türk Yolu Dergisi - 1
Türk Yolu Strateji ve Araştırma Dergisi 1. Sayı Nisan 2021
Türk Yolu Strateji ve Araştırma Dergisi 1. Sayı Nisan 2021
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Türklerin Birleştiği Yol
Ilk Türk Devletlerinde Hukuk
Hukuk; bireylerin bir arada barış ve güven ortamında
yaşamasını sağlamak amacıyla oluşturulan kurallar
bütünüdür.
İlk Türklerde yazılı hukuk kuralları yoktu. Bunun yerine
Töre adı verilen ve nesilden nesile aktarılan örf ve
adetler vardı. Törede toplumun ve zamanın ihtiyaçlarına
göre sürekli yenilikler ve düzenlemeler yapılırdı.
Törenin değişmez hükümleri ise; adalet iyilik eşitlik
İnsanlık idi. Töre hükümleri kağanın teklifi ile Kurultay
tarafından değiştirtebilirdi. Kağan dâhil herkes Töre
hükümlerine uymak zorunda olup, bu da İlk Türklerde
Kanun üstülüğüne kanıttır.
İlk Türkler adalete çok önem vermişlerdir. Dolayısıyla
adalet teşkilatları kurmuşlardır. Mahkemelere Yargu,
hâkimlere de Yargan ya da yargucu(Yargıç) denirdi.
Suçlar ağır ve hafif suçlar olarak ikiye ayrılmış olup,
ağır suçların cezası ölümdü. Bu suçlar; Ordu ve savaştan
kaçma, vatana ihanet (isyan) , adam öldürmek
ve barış zamanı kılıç çekme idi. Bunun yanında hafif
suçlarda mala el koyma, özgürlük kısıtlama, para cezası
gibi cezalar vardı. Hukukta aile(Oguş) çok önemli
idi. Çocuklar babanın velayetinde olup evlilik önemli
idi. Evlenme ve Boşanma kadın ve erkeğin karşılıklı
rızası ile olurdu. Kız ve erkek tüm çocuklar mirastan
pay alırdı. Uygurlarda tüm ticari hükümler anlaşma
şeklinde olurdu. Ayrıca elçi dokunulmazlığı ve aman
dileyene kılıç çekmeme vardı.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE
UYGULANAN CEZALAR
* Dövme ve yaralama suçlarının cezası hayvanla
ödenen tazminattan ibaretti.
* At veya madenden yapılmış Şeylerin çalınması
karşılığında suçlu, çaldığı eşyanın sayı ve değerinin
on mislini öderdi.
* Ordudan kaçma, vatana ihanet, adam öldürme ve
barış zamanında başkasına kılıç çekmenin cezası
idamdı.
* Hayvan kaçıran hırsızın mallarına el konulur, aile
fertlerinin hürriyetleri kısıtlanırdı.
* Ciddi bir tehlike olmadan ok ve yay kullanmak
yasaktı.
* Hafif suçların işlenmesi karşılığında hapis cezası
on günü aşmazdı.
* Bir kişi karşısındakinin bir yerini kırarsa ceza olarak
atını verirdi.
28