BUSMEK 13. ALBÜM

BUSMEK EL SANATLARI ALBÜMÜ BUSMEK HANDICRAFTS ALBUM
BUSMEK EL SANATLARI ALBÜMÜ BUSMEK HANDICRAFTS ALBUM
GÜMÜŞ KAZAZ SILVER KNITTING GÜMÜŞ KAZAZ SILVER KNITTING
Gümüş Kazaz
İnsanoğlu bazen karşısındakini etkilemek, bazen kendini
gizli güçlerden ve kötü gözlerden korumak, bazen de belli
bir aidiyeti ifade etmek için gövdesinin çeşitli bölümlerini
süslemek ve bezemek için kullanmıştır takıları. Bu taleplerini
gerçekleştirmek için de birbirinden farklı madenleri
ve materyalleri kullanarak değişik formlarda pek çok takı
üretmiştir. Söz konusu Anadolu coğrafyası olunca takılar,
form ve teknik bakımdan çeşitlenmekte, takı üretimi adeta
bir sanata dönüşmektedir.
Anadolu coğrafyasındaki takıların kökleri çok eskilere dayanmaktadır.
El emeği, göz nuru ile ortaya konan eserler,
ustalarının marifetlerini ve duygularını yansıtmasının yanı
sıra, güzellik duygumuz ve göz zevkimizin niteliğine ilişkin
ipuçları da vermektedir. Tüketim toplumuna hizmet vermeye
çalışan fabrikasyon üretimin getirdiği ‘tektipleşme’ye
karşın Anadolu takıları, çağdaş sanat anlayışına uygun
olarak, yenilenerek ve olgunlaşarak varlığını devam ettirmektedir.
Gümüş kazaz da, takı üretiminde icra edilen, kendine özgü
teknik ve motifleri ile ortaya konan geleneksel el sanatlarımızdan
biridir. Önceleri sadece Trabzon’da az sayıda usta
tarafından sürdürülen bu el sanatında, bugün daha çok
sayıda meraklının bu sanata gönül vermesi ile benzersiz
örnekler ortaya konmakta ve bu teknikle üretilen özgün
takılara ilgi giderek artmaktadır.
Dünyada “zırh örücülüğü” olarak örnekleri görülen gümüş
örücülüğü, ülkemizde “Trabzon işi” olarak bilinir. Yaklaşık
30-35 mikron (0,3 mm.) kalınlığındaki altın veya gümüş
tellerin ilmek ilmek, büyük bir sabırla örülmesiyle icra edilen
bu sanatın ürünleri, Trabzon’dan yurdun hemen her
yerine yayılmıştır. İncecik tellerin kumaş gibi örüldüğü bu
sanatta düzgünlük en önemli detaydır.
Takı tasarımının bir kolu olan örücülükte; hasır bilezik,
küpe, kemer, bileklik, gerdanlık, kol düğmeleri ve benzeri
ürünler hazırlanmaktadır. Takılar haricinde terlik ve ayakkabı
gibi çeşitli giyim eşyalarına da yapılan sim örücülüğü,
bir hayli dikkat ve sabır gerektiren bir el sanatıdır. Sepet
örgü modeli, saç örgü modeli, kılçık modeli, tek tepe gibi
tekniklerle burulmuş gümüş tele yapılan hasır teknikleri
bu sanatta çokça kullanılmaktadır. Özel bir çifte ile ince
gümüş veya altın teller, bu sanatı icra ederken kullanılan
başlıca malzemelerdir.
BUSMEK’te bu branşta verilen eğitimlerde kursiyerlere altın
veya gümüş telleri eğip bükerek çeşitli desen ve motifler
elde etme, bunları birbirine bir zemin üzerine ve montör
içine kaynak ile birleştirme öğretilir; kursiyerlerin bu el sanatında
bilgi ve beceriye sahip olması amaçlanır. Eğitimler,
alaşım metalleri, kimyasallar, yarı mamul, kuyumculukta
kaynak, telkâri, kuyumculukta sipariş ve takının müşteriye
teslimi konu başlıklarında verilir.
Silver Knitting
Humankind has used jewelleries sometimes to impress
others, sometimes to protect himself or herself from evil
eyes or spirits, or sometimes to express a certain relation
or belonging. And for these reasons, he or she has produced
various jewelleries with different meanings, using
different metals and materials. When it comes to Anatolia,
jewelleries become diverse in terms of form and technique,
and jewellery making turns into a handicraft.
The roots of the jewelleries in Anatolia date back to very
ancient eras. The jewelleries which are produced with the
labour of their producers both reflect the skills and emotions
of their masters, and give us clues about our understanding
of beauty, as well as the quality of our aesthetic
taste. In contrast to the uniformity which is brought by
the factory-made production of a market which is trying
to serve an ever consuming society, the jewellery making
art in Anatolia has been continuing to exist, continually
developing and renovating itself in accordance with an
understanding of contemporary art.
Silver knitting is also a traditional handicraft of ours which
is performed under the jewellery making branch, and
which is produced with its own original techniques and
motives.
While only few masters in Trabzon performed this art before,
more and more people are becoming interested in the
art nowadays, and thus jewelleries which are more unique
and beautiful than each other are being produced. The art
of silver knitting, the examples of which are seen within
the name “armor knitting” worldwide, are also known as
“the Trabzon originated handicraft” in Turkey. The products
of this handicraft, where golden or silver wires as thick
as 0.33 MM are patiently knitted, are distributed to almost
all parts of Turkey from Trabzon. Evenness is the most
important detail in this handicraft, where very thick wires
are woven like a fabric.
Within the context of knitting, which is a branch of jewellery
design, bracelets, earrings, belts, necklaces, cufflinks,
etc. made of wicker are being prepared.
In addition to jewelleries, silver knitting can be made on
various clothes or clothing materials such as slippers and
shoes and requires utmost attention and patience. The
basket weaving model, braiding model, spine model, rush
mat designs made with twisted silver wires, etc. are the
models which are used very frequently. A specially designed
tandem and either golden or silver wires are basic
materials used while performing this art.
In training BUSMEK sessions delivered within the context
of this branch, trainees are taught to produce various motives
and patterns by bending golden or silver wires, and
to combine them with each other, and on a ground. It is
aimed that trainees have necessary knowledge and skills
for this handicraft. Trainings cover topics such as alloys,
chemicals, semiproducts, welding in jewellery, filigree, taking
orders, and delivering the product to the customer.
106
SEMRA UYANIK
107