BUSMEK 13. ALBÜM

BUSMEK EL SANATLARI ALBÜMÜ
GELENEKSEL EL NAKIŞLARI
BUSMEK HANDICRAFTS ALBUM
HANDMADE EMBROIDERY
BUSMEK EL SANATLARI ALBÜMÜ
GELENEKSEL EL NAKIŞLARI
BUSMEK HANDICRAFTS ALBUM
HANDMADE EMBROIDERY
Geleneksel El Nakışları
Handmade Embroidery
Anadolu kadınının gönül dilidir el nakışı. Geleneksel el sanatlarımız
içerisinde ayrı bir yeri vardır. Anadolu kadınının
adeta konuşan dili olmuştur her daim. Yaşadığı, hissettiği
acı-tatlı ne varsa, desenlerin sırlı lisanıyla gelecek nesillere
aktarma çabasındadır Anadolu kadını. Geleneksel
tüm el sanatlarımızda olduğu gibi geleneksel el nakışında
kullanılan her bir motif, her bir desen de ayrı bir duyguyu,
düşünceyi ifade eder. Söz gelimi koyu renkler; karamsarlığı
ve içe kapanıklığı, açık cıvıl cıvıl renkler ise dışa dönüklüğü,
sevinci simgeler.
Nakışta kullanılan başlıca figürlerin neyi simgelediğine de
bakalım; “Laleler”, tek halde Allah’ın birliğini, tekliğini; “Gül”
motifleri ise Allah’ın resulü Hz. Muhammed (s.a.v.)’i simgeliyor.
İran etkisi taşıyan motiflerde hayvan figürlerine sık
rastlanırken, Müslüman kültüründe ise el işi motiflerde
zaman zaman rastlanan insan figürlerine yer verilemez.
“Eli Belinde” motifi, dişiliğin simgesi olarak kullanılıyor. Bu
motif, sadece analık ve doğurganlığı simge etmekle kalmıyor,
aynı zamanda bereket, kısmet, mutluluk ve neşeyi de
sembolize eder.
“Saç Bağı”… Bu figür de evlilik isteğinin göstergesi olarak
biliniyor. Doğumu ve çoğalmayı simgeler. “Boynuz” bereket,
güç, kahramanlık ve erkekliği sembolize eder. Koçboynuzu
motifi koçun önden, yandan ve tepeden görünüşü
spiral, hilal gibi şekillerle stilize edilerek dokumalara aktarılır.
Nakışlarda kullanılan bir diğer figür de “Hayat Ağacı”…
Sürekli gelişen, cennete yükselen hayatı simgeler.
Yeniden doğuşun, bedensel ve ruhsal yenilenmenin, yaşamın
sürekliliğinin, bereket, soyluluk, bilgelik, saflık ve
erdemin sembolü olan su, nakışlarda da hayat buluyor.
Nakışlarda kullanılan “Su Yolu” figürü, Anadolu’da yaşamın
ta kendisini anlatıyor. Kadının bütün gün iç içe olduğu su,
motiflere bu şekilde yansıyor. “İm Motifi” de hayat ağacı
motifi gibi ölümsüzlük ve neslin sürdürülmesi ile ilgili motifler
arasında yer alıyor.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte otomatik makinelerle
üretilen nakışlar artık daha yaygın hale gelse de, el emeği
göz nuru nakışların her zaman ayrı bir yeri vardır. Geçmişten
günümüze kadar kuşaktan kuşağa gelişerek, çeşitlilik
açısından zenginleşerek gelen el nakışı işleri, bugün de
hala çeyiz sandıklarının gözdesidir. Gelin sandıklarında söz
gelimi bir Antep işi, bir Maraş işi ya da Bartın işi muhakkak
olsun ister genç kız anneleri.
Yüzlerce yıllık bir geleneğe dayanan el nakışı, yöreden yöreye
değişen çok farklı tekniklere sahip. Mesela Antep işi
özellikle Antep yöresine has bir iş iken, Hesap işi ise genelde
Ege Bölgesi’nde yapılagelen bir nakış tekniğidir. Buna
karşın geleneksel el nakışı sanatının ustaları, günümüzde
bu teknikleri belli bölgelere göre sınıflandırmamak gerektiği
görüşünü savunuyor.
Handmade embroideries are the sentimental language of
our woman. They have a special place among our traditional
handicrafts. They have forever been the speaking tongue
of the Anatolian woman. The Anatolian woman does
her best to transfer all her feelings and bittersweet experiences
to future generations with the mysterious language
of her patterns. For instance, dark tones symbolize
pessimism and a reserved mood, whereas light and bright
colours are the symbol of an outgoing mood and joy.
Now let’s see what some certain figures used in embroideries
mean: “Tulips” symbolize the oneness and uniqueness
of Allah, whereas “roses” symbolize Prophet Muhammed
a.s the messenger of Allah. In motives which are
influenced by the Iranian art, animal figures are used but
human figures. The motive “hand on waist” symbolizes feminineness,
motherhood, productivity, and also blessing,
luck and happiness.
The “Hair tie” figure has long been known to symbolize a
girl’s willingness to get married, as well as birth and increasing
in number. The “horn” figure is the symbol of power,
blessing, valor and masculineness. The horns of a ram are
embroidered in weavings in different angles, I.E. in the
shapes of spiral or crescent. Life tree, another figure used
in embroideries, means a continually prospering life which
rizes up to the paradise.
Water, which is the symbol of rebirth, physical and spiritual
renewing, the continuity of life, blessing, nobility, wisdom,
purity and virtue, is given a vital place on embroideries as
well. The “waterarch” figure used in embroideries express
the very essence of the life in Anatolia. Water, which women
live very close to, is reflected in the motives as water
archs. Just as the life tree motive, the “sign” motive as
well are among motives which symbolize immortality and
generations that last forever.
Although embroideries produced in automatic machines
have become more common due to the technological developments,
handmade embroideries produced with labor
still have a unique place in our lives. The handmade
embroideries which have been taken over by the current
generation from mothers and grandmothers by bringing
the rich motives of the past with today’s diverse motives
together, are still the favourite pieces of a young girl’s
dowery. Mothers of young brides always want their daughter’s
dowery to have a Maraş or Antep originated handmade
embroidery or a lacework.
Being based on traditions which have been continued
for centuries, handmade embroideries has a large variety
of techniques which vary from region to region. For instance,
Antep originated embroideries are the ones which
are made mostly around Antep, whereas the embroidery
called Hesap işi is usually made in the western parts of
Turkey. However, the masters of handmade embroideries
think that these techniques should not be classified according
to certain regions.
BUSMEK kurslarında yoğun ilgi gören “Geleneksel El Nakışı”
branşında; “Türk İşi”, “Antep İşi”, “Hesap İşi”, teknikleri
kullanılıyor. “Susma”, “Beyaz İş” ve “Dantel Angles” yani
“İngiliz Danteli” de diğer nakış teknikleri arasında sayılabilir.
“Türk İşi”, “Antep İşi”, “Hesap İşi” nakışlar, geleneksel
ağaç kasnaklarda işlenen nakışlarda vücuda gelip, kuşaktan
kuşağa aktarılarak geleceğe taşınıyor.
Within the context of the handmade embroidery branch in
BUSMEK, techniques such as “the Turkish lacework,” “The
Antep originated lacework,” “a lacework called hesap işi”,
are taught.There are also other techniques such as “susma”,
“the white lacework”, or “the English lacework”. The
3 aforementioned handmade embroideries, are transferred
from generation to generation by coming into being in
embroideries which are made on the traditional wooden
hoops.
NEZİHE YILDIRIM
124
125