aköz enerji elektrik üretim san. a. ş. amastal regülatörü ve hes projesi
aköz enerji elektrik üretim san. a. ş. amastal regülatörü ve hes projesi
aköz enerji elektrik üretim san. a. ş. amastal regülatörü ve hes projesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
AKÖZ ENERJİ AMASTAL REGÜLATÖRÜ VE HES<br />
ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ A. Ş. PROJESİ ÇED RAPORU<br />
Çünkü söz konusu bu dönem, ta<strong>ş</strong>kın dönemi olarak da bilinmekte <strong>ve</strong> proje debisi üzerinde<br />
gelecek olan su dolu savak üzerinden dere yatağına akıtılacağı tahmin edilmektedir.<br />
Kurak dönem olarak değerlendirilen Temmuz-Şubat döneminde bırakılması<br />
gereken su miktarı açısından asıl belirleyici sucul canlılar alabalıklardır. Alabalıkların<br />
üremesi bu dönemde (Kasım-Ocak) gerçekle<strong>ş</strong>mektedir.<br />
Bununla birlikte yıllık akım ortalaması Amastal-1’de 0,729 m 3 /s olarak<br />
ölçülmü<strong>ş</strong>tür. Regülatörden sonraki sucul ya<strong>ş</strong>am açısından yıllık ortalama su miktarının %<br />
12’sine e<strong>ş</strong>it olan 0,087 m 3 /s’lik (Amastal-1 için) bir suyun bırakılması birçok sucul canlı<br />
açısından sürdürülebilir miktar olarak kabul edilmelidir. Benzer <strong>ş</strong>ekilde Amastal-2’de yıllık<br />
ortalama akım 1,020 m 3 /s’dir <strong>ve</strong> sucul hayat açısından, Amastal-2’den bırakılması<br />
gereken su miktarının % 12’ye kar<strong>ş</strong>ılık gelen 0,122 m 3 /s olarak <strong>ve</strong>rilmesi uygun olacaktır.<br />
Kalyan (Galyan) Deresindeki sucul canlıların, <strong>regülatörü</strong>n alt kısımlarında<br />
ya<strong>ş</strong>amlarını sürdürebilmesi için gerekli olan <strong>ve</strong> biyolojik olarak ihtiyaç duyabileceği<br />
minimum su miktarı bırakılmalıdır. Bu miktar, barajın alt kısımlarındaki toplam balık stoku<br />
ile yakından ili<strong>ş</strong>kilidir. Suyun az <strong>ve</strong>rilmesi durumunda balıklar derin <strong>ve</strong> havuz olu<strong>ş</strong>turmu<strong>ş</strong><br />
alanlarda toplanacaktır. Toplam balık stokunun fazla olması bu küçük havuz sistemlerinin<br />
ta<strong>ş</strong>ıyamayacağı miktarda olursa toplu balık ölümleri meydana gelebilecektir. Toplu olarak<br />
bir arada bulunma, sıcaklık artı<strong>ş</strong>ı, çözünmü<strong>ş</strong> oksijen miktarındaki azalma, besin maddesi<br />
birikimi <strong>ve</strong> devamında ötrofikasyona giden olumsuz ko<strong>ş</strong>ullar olu<strong>ş</strong>acaktır. Bu açıdan<br />
bakıldığında indikatör bir tür olarak nitelendirilebilecek balıkların mevcudiyetini<br />
sürdürebilmesi, <strong>ve</strong>rilecek su miktarı ile yakından ili<strong>ş</strong>kilidir.<br />
Çalı<strong>ş</strong>ma bölgesi zengin bir sucul ya<strong>ş</strong>ama sahiptir. Bölgenin sucul sistemi içerisinde<br />
bir çok indikatör canlı bulunmaktadır. Bunlar içerisinde en önemlisi Salmo labrax olarak<br />
bilinen alabalıktır. Bu balık türünün üreme dönemi Kasım-Ocak ayları arasında<br />
gerçekle<strong>ş</strong>mektedir. Soğuk <strong>ve</strong> çözünmü<strong>ş</strong> oksijeni bol olan suları tercih eden alabalıkların<br />
mevcudiyetlerini devam ettirebilmeleri bu ko<strong>ş</strong>ulların devamlılığının sağlanmasına ile<br />
yakından ili<strong>ş</strong>kilidir. Yapılacak olan <strong>regülatörü</strong>n öncelikli olarak etkileyeceği canlı grubu<br />
alabalıklar olacaktır. Bu türün üreme dönemindeki ortalama debi miktarlarına bakıldığında<br />
su miktarının azaldığı görülmektedir. Üreme için yumurtalarını bırakacağı uygun<br />
habitatların varlığını sürdürmesi, bırakılacak su miktarı ile yakından ili<strong>ş</strong>kilidir.<br />
Bölgede varlığı bilinen diğer balık türlerinin üreme dönemleri Ni<strong>san</strong>-Haziran<br />
aylarında gerçekle<strong>ş</strong>mektedir. Bu dönemde bırakılması gereken su miktarı, yağı<strong>ş</strong>lardan<br />
dolayı zaten yüksek oranlarda tutulmu<strong>ş</strong>tur. Dolayısı ile bu üreme dönemlerinde bırakılacak<br />
su miktarı suyun fazla olmasından dolayı zaten bırakılacaktır <strong>ve</strong> balıkların mevcudiyetleri<br />
<strong>ve</strong> üremelerinin gerçekle<strong>ş</strong>tirmeleri için yeterli su <strong>ve</strong>rilecektir.<br />
Verilecek minimum su miktarı nehir yatağının geni<strong>ş</strong>liği <strong>ve</strong> derinliği ile yakından<br />
ilgilidir. Yapılan arazi incelemelerinde Kalyan deresinin geçtiği vadinin oldukça dar olduğu<br />
görülmü<strong>ş</strong>tür. Aynı zamanda dere yatağının dip yapısı büyük kaya blokları ile kaplı olduğu<br />
<strong>ve</strong> su kaybının minimum düzeyde olacağı bir özelliktedir. Bu durum bırakılacak olan su<br />
miktarının derinlik olu<strong>ş</strong>turarak akması anlamına gelmektedir. Buda sucul ya<strong>ş</strong>am açısından<br />
mevcut habitat yapısında bozulma meydana gelmesine kar<strong>ş</strong>ın, sürdürülebilir bir ya<strong>ş</strong>am<br />
ortamı sağlayabilecektir. Aksi bir durum söz konusu olsaydı, yani dere geni<strong>ş</strong> bir yatağa<br />
sahip olsaydı <strong>ve</strong> dip yapısı da geçirgen bir özellikte olsaydı, bırakılacak su uzun mesafeler<br />
alamadan yitirilebilirdi. Bu nedenle proje alanının dar bir dere yatağına <strong>ve</strong> büyük kaya<br />
bloklarına sahip olması, aynı zamanda topografik olarak dik bir eğimin mevcudiyeti sucul<br />
ya<strong>ş</strong>amın devamlılığı açısından bir avantaj olarak kabul edilmektedir. Minimum değerler<br />
göz önüne alındığında, alabalıkların bu ortamda devamlılığının sağlanabilmesi için,<br />
ortalama derinliğin 10-40 cm., akıntı hızının da 0.60-0,80 m/s'lik bir akım sistemi<br />
- 147 -
Change language