tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü ömer-gecek

►Transform (ılıman) Levha Sınırları: İki levha birbiri üzerinden veya yanından
kayıp geçer, bu yüzden litosfer ne yaratılır ne de yok olur. Bu durumda iki levhanın
bağıl hereketinin doğrultusu kırığa pareleldir. Kaliforniya’daki San Andreas Fayı ve
bu fay boyunca oluşan depremler levha hereketinin bir sonucudur.
Levha sınırlarının farklı tipleri, kendi depremlerinin jeografik dağılımlarına dayalı
olarak özgün bir biçimde ayırt edilmiştir. Depremler genellikle levha sınırlarında ve
ancak bazende levha ortasında meydana gelmektedir. Levha sınırları ile deprem
kuşakları arasında yalın bir benzerlik vardır (Barbier, 2002). Global jeotermal
sistemlerin önemli bir kısmı, aktif levha sınırlarındaki jeotektonik olaylarla sınırlıdır.
Batı Anadolu Bölgesi, yakınsak plaka sınırları üzerinde bulunan çöküntü havzalarına,
ve Marmara Bölgesi’nde açılma (pull apart) havzalarına örnek olarak gösterilebilir.
Jeotermal kaynaklar genellikle yerkabuğu alanları ile sınırlandırılmıştır. Bu
alanlardaki ısı akımı, etrafındaki alanlardan daha fazladır. Etrafındaki alanlarda, su
geçirgen kayalar (rezervuar) bulunmaktadır. Bu kaynaklar yüksek enerji
potansiyelleri ile, esasen görünür jeotermal aktivitenin sık sık oluştuğu levha sınırları
arasında yoğunlaşmıştır. Jeotermal aktivite ile; sıcak kaynaklar, gaz çıkışları olan
volkanik kraterler (fumerol), buhar çıkışları ve gayzerler ile ifade edilmektedir.
1.2.2. Jeotermal akışkanların kimyasal özellikleri
Jeotermal suların çözünmüş kimyasal madde miktarı yüksektir. Elementlerin
çözünürlüğü su-mineral dengesine bağlıdır. Elementlerin miktarları, sıcaklığın ve
bulunduğu ortamın karakteristik bir özelliğidir. Su kimyası verileri jeotermal
sistemlerin sıcaklığı, beslenme ve boşalma bölgeleri, diğer sularla karışım oranlarını
açıklamakta kullanılabilir (Şahinci, 1991; Nicholson, 1993; Yıldırım, 1999).
Jeotermal suların bulunduğu ortamlarda su-kayaç ilişkisi ile oluşacak reaksiyon hızı
sıcaklığın bir fonksiyonudur. Sıcaklık genellikle reaksiyon hızını arttırıcı yönde etki
eder. Ortam sıcaklığındaki her 10 ºC’lik artış, reaksiyon hızını 2-3 kat artırır. Bu
nedenle 200°C sıcaklığa sahip bir ortamda gerçekleşen reaksiyon hızı, 20°C sıcaklığa
7