tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü ömer-gecek

1.2.4. İzotop jeokimyası
İzotoplar, aynı elemetin farklı sayıda nötrana sahip çeşitleridir. Kimyasal davranışları
değişmemekle beraber, farklı fiziksel davranış gösterirler. Döteryum (D; 2 H),
oksijen-18 ( 18 O) radyoaktif ışıma yapmayan kararlı, trityum (T; 3 H) ise yarılanma
ömrü 12.6 yıl olan kararsız ve hidrojeolojide çok kullanılan çevresel izotoplardır. Su,
oksijen ve hidrojen izotoplarının dokuz ayrı kombinasyonu halinde bulunur. Bunların
en ağırları HD 16 O ve H2 18 O’in okyanus suyundaki ortalamaları sabittir ve sırası ile
155 ve 2000 ppm’dir. Okyanuslar yeryüzündeki hidrojeolojik çevrimin başlangıç ve
bitiş noktası olarak kabul edilir. Bu nedenle okayanus sularındaki ortalama oksijen
ve oksijen izotopları “standart” olark kabul edilmiştir. “Okyanus Sular Ortalaması”,
SMOW’a göre, 18 O/ 16 O oranı milyonda 2005.2±0.45 ve D/H oranı milyonda
155.7±0.05 dir. Yeryüzü yağış sularındaki D ve 18 O izotopları arasındaki ilişki
aşağıdaki gibi tanımlanmıştır (Craig, 1961).
δD (%o)= 8δ 18 O (%o)+10 (1.1)
Yukarıdaki eşitlikte +10 rakamı, döteryum fazlası olarak adlandırılır. Bu değerin
dünya ortalaması +10’dur. Çok yağışlı ve soğuk iklime sahip, buharlaşmanın düşük
olduğu bölgelerde ve kutuplarda bu değer azalırken, kurak iklime sahip bölgelerde
artış gösterir (Mizutani, 1988)
İzotop analizlerinde mutlak miktarı saptamak çok güçtür. Bu nedenle standartlara
göre bağıl miktar daha yüksek bir doğrulukla bulunabilir.
Rörnek-R standart
δ (%o) = x 1000 (1.2)
Rstandart
Bu eşitlikte R, oksijen için 18 O/ 16
O, hidrojen için D/H oranıdır. δ değeri binde (%o)
olarak ifade edilir.
Hidrojen atomunun 1 proton ve 2 nötronlu izotopu olan trityum radyoaktif bir izotop
olup yarılama ömrü 12.43 yıldır. Trityum izotopu çekirdekten elektron β ışını) (
11