20121016_Halepe-book

OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP
___________________________________________________________________________________��
Derecesinde)
Protestan Erkek-K�z Mektebi (Kastil El-Cura’da, �ptidai ve Rü�tiye Derecesinde)
�srail �irketi Erkek Mektebi (Hal El-Cerir’de, Rü�tiye Derecesinde)
Musevi �irketi K�z Mektebi (Ceb-i Esedullah’ta, Rü�tiye Derecesinde)
Safdiye Musevi Erkek Mektebi (Ceb-i Esedullah’ta, �ptidai Derecesinde)
Ferec Erkek Mektebi (Ceb-i Esedullah’ta, �ptidai Derecesinde)
��yuni Erkek Mektebi (Ceb-i Esedullah’ta, �ptidai Derecesinde)
Canani Erkek Mektebi (Bahsita’da, �ptidai Derecesinde)
Haham Mamiye Erkek Mektebi (Musayin’de, �ptidai Derecesinde)
Haham Musevi Erkek Mektebi (Musayin’de, �ptidai Derecesinde)
Haham �brahim Selyen Erkek Mektebi (Musayin’de, �ptidai Derecesinde)
Bu listede dikkati çeken bir husus, din adamlar�n�n kendi adlar� ile okullar
açm�� olmalar�d�r. Bu da yukar�da söz etti�imiz rahip, haham gibi din adamlar�n�n
misyonerlik faaliyetleri ile ili�kilendirilebilir. Bu okullar ve elbetteki di�er kurumlar
sayesindedir ki, Bat�l� ülkeler bölge halk� üzerinde etkin bir siyaset izleyebilmi�lerdir.
Yaln�zca bir y�l içerisinde okul ve Talebe say�s�ndaki de�i�imi gösteren a�a��daki
tabloya bakmak, bu politikan�n hangi boyutlarda izlendi�ini ortaya koymak bak�m�ndan
önemlidir.
Y�l
1299
(1882)
1300
(1883)
Tablo 13: 1299-1300’de Vilayet Genelindeki Okul ve Talebe Say�lar�
Gayrimüslim
Okulu
�slam S�byan
Okulu
Rü�tiye
�lmiye
Medresesi
Talebe Okul Talebe Okul Talebe Okul Talebe Okul
5.517 115 6.142 312 820 15 - -
8.632 132 10.547 456 928 14 1.775 179
Bilindi�i gibi “s�byan mektepleri”, 5–10 ya��ndaki erkek ve k�z çocuklara
dini bilgilerin verildi�i, okuma yazman�n ö�retildi�i mekteplerdir. Her mahallede
bir tane bulundu�undan halk aras�nda “mahalle mektebi” ad�yla an�lmaktad�rlar.
Yukar�daki tabloda “�slam S�byan Okullar�”n�n fazlal���, bu �ekilde aç�klanabilir.
Gayrimüslim okullar� aras�nda, salnamelerde yer alan ayr�nt�l� listeler incelendi�inde
görülecektir ki, “iptidai” ve “rü�tiye” derecelerine sahip okullar yer almaktad�r.
“�ptidaî” mektepler, 1862 y�l�nda s�byan mekteplerinin yerine aç�lan 3’er y�ll�k iki
devreden olu�an okullard�r. “Rü�tiye” ise, s�byan mektebinden sonra gidilen okullard�
141. 1838’de Meclis-i Umur-� Nafia ve Meclis-i Ahkâm-� Adliye taraf�ndan, bir yandan
Bat�l� tarzda e�itim yapmak amac�yla aç�lm�� olan askerî okullara talebe yeti�tirmek;
di�er yandan da devlet kadrolar� için memur yeti�tirilmesi için rü�tiyelerin
141 Ali R�za Erdem, “XIX. Yüzy�lda Osmanl� �mparatorlu�u’nda E�itim: II. Mahmud ve Tanzimat Döneminde
�lkö�retimde Yap�lan Yenilikler ve De�erlendirmesi”, Yeni Türkiye 701 Osmanl� Özel Say�s�
II: Ekonomi ve Toplum, 6/32, Ankara 2000, s.754-763. S�byan mektepleri hakk�nda ayr�nt�l� bilgi için
bkz. Sebahattin Ar�ba�, “Ba�lang�çtan II. Me�rutiyet’e Kadar Osmanl�larda S�byan Mektepleri (�lkö�retim
Okullar�)”, Yeni Türkiye 701 Osmanl� Özel Say�s� II: Ekonomi ve Toplum, 6/32, Ankara 2000,
s.711-716.
67