Pobierz numer - Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna

Recommendations

Info

Rys. 1. Mapa zlewni rzeki Mała Panew z punktami pomiarowymi określa pozwolenie wodnoprawne [16], w którym okre- Panew, a opadami atmosferycznymi i przepływami w ślono najniższe dopuszczalne przepływy w rzece Mała rzece dla każdego punktu pomiarowego w latach badań Panew, a tym samym minimalne i maksymalne wielkości zasto-sowano metody statystyki matematycznej z zrzutu wody ze zbiornika. uwzględnie-niem korelacji i regresji prostoliniowej. Prezentowane w pracy wyniki badań rzeki Mała Panew obejmują okres dwa lata: 1998 i 2002. Analizę wykonano w celu porównania zależności między stężeniem wybranych biogenów w wodzie rzeki Mała Panew pod wpływem Obliczono współ-czynniki korelacji sprawdzając je testem istotności zmien-nej losowej t. Interpretację współczynnika korelacji zasto-sowano za [24]: 0,0–0,3 – korelacja niewyraźna 0,3– 0,5– korelacja średnia, zależność wyraźna mała opadów atmosferycznych i przepływów w rzece w odstę- 0,5–1,0 – korelacja wyraźna, zależność istotna pie kilku lat. Obliczono wielkości współczynników korelacji, porównano je i zinterpretowano. Podstawę pracy stanowiła analiza zawartości azotu amonowego, azotu azo- Wyniki analiz tanowego i fosforanów w wodzie Małej Panwi w pięciu punktach pomiarowych (w miejscowościach Kielcza, Roczne sumy opadów atmosferycznych w czasie okresu Krasiejów, Jedlice, Turawa i Czarnowąsy) w roku 1998. badawczego ze stacji pomiarowej Zawadzkie kształtowały W 2002 roku zmienność zbadano w dwóch punktach po- się następująco: w roku 1998 roku – 750 mm, a w 2002 miarowych, w miejscowościach Schodnia Stara (w pobliżu roku 677 mm. W stacji pomiarowej Turawa roczne sumy Jedlic) i Turawa (Rys. 1). opadów atmosferycznych w kolejnych latach kształtowały się następująco: w roku 1998 roku – 714 mm, a w 2002 Metodyka badań roku 591 mm. Największe miesięczne sumy opadów atmosferycznych w 1998 roku w Zawadzkiem odnotowano Wielkość przepływów w przekrojach pomiarowych Stani- w miesiącach: lipiec, sierpień i październik (71 – 140 mm), szcze Wielkie i Turawa uzyskano z materiałów RZGW– a w Turawie w miesiącach: lipiec, wrzesień i październik –Opole. Wskaźniki opadów atmosferycznych z posterun- (72 – 140 mm). W 2002 roku największe miesięczne sumy ków pomiarowych Zawadzkie i Turawa podano za IMGW opadów atmosferycznych w Zawadzkiem zanotowano –Katowice [17–20]. Wartości wskaźników fizyczno–che- w miesiącach: maj, czerwiec, lipiec i październik (70 – 91 micznych wody rzeki Mała Panew uzyskano z materiałów mm), a w Turawie w czerwcu i październiku (69 – 80 mm). Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w Opolu Najmniejsze miesięczne sumy opadów atmosferycznych oraz analiz własnych [21–23]. Oznaczenia własne prowa- w 1998 roku w Zawadzkiem były zanotowane w lutym, dzono za pomocą zestawu laboratoryjnego do badania womarcu, maju i grudniu (42 – 47 mm). W Turawie w tym dy MERCK i fotometru. samym roku najniższe opady atmosferyczne zanotowano W celu stwierdzenia zależności pomiędzy stężeniem poszczególnych związków biogennych w wodzie rzeki Mała w miesiącach: luty, kwiecień, maj, listopad i grudzień (23 – 47 mm). W 2002 roku w Zawadzkiem najmniejsze mie- 140 Problemy Ekologii, vol. 14, nr 3, maj-czerwiec 2010
sięczne sumy opadów atmosferycznych były zanotowane sierpień i wrzesień obserwowano najniższe stężenia tej w styczniu, marcu, kwietniu, sierpniu i wrześniu (19 – 41 formy azotu. Natomiast w miesiącach zimowych (poza mm) i w Turawie w styczniu, marcu, kwietniu, wrześniu o k r e s e m wegetacyjnym) koncentracja biogenów osiągała i grudniu (21 – 42 mm) (Tab. 1). w badanej rzece najczęściej podwyższony poziom. Tab. 1. Opady atmosferyczne w stacjach pomiarowych Za- Analizowano zależności między opadem atmosferycznym wadzkie i Turawa Sumy miesięcznych wskaźników opadów - stacja pomiarowa Zawadzkie rok 1998 2002 miesiąc suma opadu mm suma opadu mm Sumy miesięcznych wskaźników opadów - stacja pomiarowa Zawadzkie rok 1998 2002 Żródło: własne opracowanie wyników [17], [18] I 55 41 miesiąc I suma opadu mm suma opadu mm 63 40 II 63 III 19 IV V VI VII VIII IX X XI XII 43 47 48 44 61 134 71 55 98 52 42 II 56 III 21 24 23 91 51 90 80 70 65 38 57 41 41 79 69 66 55 IV V VI VII VIII IX X XI XII 45 56 30 23 57 140 50 72 90 47 41 46 42 a stężeniem azotu azotanowego, azotu amonowego i fosfo- ranów w wodzie rzecznej w rozpatrywanych punktach poboru prób. Do obliczeń wykorzystano wskaźniki opadów atmosferycznych ze stacji pomiarowych Zawadzkie i Turawa. W punktach badawczych Kielcza i Krasiejów przyjęto wartości opadów atmosferycznych ze stacji Zawadzkie, natomiast w punktach badawczych Jedlice, Schodnia Stara, Turawa i Czarnowąsy ze stacji Turawa. Współczyn- Tab. 2. Współczynniki korelacji między wielkością wskaźników opadów atmosferycznych w stacjach pomiarowych Zawadzkie i Turawa a stężeniem biogenów w wodzie rzeki Mała Panew na stanowiskach badawczych w 1998 roku Z powyższych wielkości wynika, że jedynie w roku 2002 Jedlice ** -0.11 w stacjach pomiarowych opadów atmosferycznych Za- Turawa ** -0.06 wadzkie i Turawa panowały warunki zbliżone do przecięt- Czarnowąsy** 0.14 nych z wielolecia 1951–1970, kiedy odnotowano średnie roczne sumy opadów w wysokości 600 mm [25]. * opady ze stacji pomiarowej Zawadzkie ** opady ze stacji pomiarowej Turawa Przepływy w rzece Mała Panew w latach badań wynosi- 0.03 -0.15 -0.12 0.03 0.32 0.11 - korelacja średnia, - korelacja wyraźna - korelacja niewyraźna ły przed zbiornikiem Turawa w 1998 roku od 0,13 do Źródło: własne opracowanie wyników [17, 21, 23, 24] 3 3 9,64 m /s, w 2002 roku od 2,52 do 55,7 m /s. Za zbiorni- 3 kiem turawskim w 1998 roku od 2,0–24,0 m /s i w 2002 Tab. 3. Współczynniki korelacji między wielkością wskaźników opadów atmosferycznych w stacjach pomiarowych 3 roku od 2,63 do 35,0 m /s [19, 20]. Zawadzkie i Turawa a stężeniem biogenów w wodzie rzeki W miesiącach wiosennych i letnich (okres wegetacyjny) Mała Panew na stanowiskach badawczych w 2002 roku rośliny wykazują zwiększone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe. Stężenie biogenów w wodzie bywa wówczas zazwyczaj obniżone. Zaobserwowano sezonową zmienność koncentracji związków biogennych w wodzie Małej Panwi. Dotyczyło to głównie formy azotanowej azotu (Rys. 2). W Małej Panwi zwłaszcza w miesiącach: czerwiec, lipiec, NNH4 Stanowisko współczynnik r Schodnia Stara ** -0,01 Turawa ** -0,08 ** opady ze stacji pomiarowej Turawa NNO3 PO4 współczynnik r współczynnik r -0,14 -0,14 -0,31 -0,02 - korelacja średnia, - korelacja niewyraźna 3 stężenie [mg/dm ] Stanowisko Kielcza * Krasiejów * N NH4 współczynnik r -0.07 -0.54 N NO3 współczynnik r -0.41 -0.24 Źródło: własne opracowanie wyników [18, 22, 24] Problemy Ekologii, vol. 14, nr 3, maj-czerwiec 2010 PO 4 współczynnik r -0.52 -0.38 Rys. 2. Roczny przebieg średnich stężeń związków biogennych w wodzie Małej Panwi 141
Page 1 and 2: ISSN 1427-3381 2010 3 Aktualna punk
Page 3 and 4: V 3 (81) maj - czerwiec 2010 dr n.
Page 5 and 6: czynniki w ostatnim półwieczu zmi
Page 7 and 8: 2) sprawcą przestępstwa jest osob
Page 9 and 10: Dodatkową sankcją obligatoryjną
Page 11 and 12: Rys.2. Koło strategii ekoprojektow
Page 13 and 14: Policy). Celem podejścia określon
Page 15 and 16: JOANNA GLIWICZ Nieprzewidywane skut
Page 17 and 18: w skali wieloletniej można uznać
Page 19 and 20: Rys. 4. Spadek zagęszczenia w popu
Page 21 and 22: został wprowadzony w celu osiągni
Page 23 and 24: W Śląskim Ogrodzie Botanicznym pr
Page 25 and 26: Rys. 4. fot.: M. Jańczak. Jabłoni
Page 27 and 28: have complete data from the past, a
Page 29: Conclusions [11] Straszko J., Paulo
Page 36 and 37: niki korelacji (r = -0,54)0,32) dla
Page 38 and 39: PIOTR P. MAŁECKI Tendencje zmian w
Page 40 and 41: (tab. 1). Są one obliczone tylko d
Page 42 and 43: Rys. 6. Udział poddanych odzyskowi
Page 44 and 45: ozwoju obecnych i przyszłych pokol
Page 46 and 47: 152 Przejściowy raport z wdrażani
Page 48 and 49: Polacy uczą międzynarodowych eksp
Page 50 and 51: TERESA SADOŃ-OSOWIECKA Krajoznawst
Page 52 and 53: staje się sytuacja z baśni „Św
Page 54 and 55: (wywiady, obserwacje, studia litera
Page 56: Fot.: M. Jańczak. Owocująca jabł

Pobierz numer - Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?