Baafata

Sadarkaa 9 Kanatti aansee "Dhugaa" yookiis "Soba" jechuudhaan kan deebifaman
gaaffileen waa'ee umurii dergeegumaa akka dhiyaatan barattootatti himi.
Gaaffii dura garuu jechoota armaan gadii hiikasaanii ibsi.
Sadarkaa 10
Laguu
Makamni yookiis laguun dubartootaa kan inni jalqabu yeroo
miciree hormaata dubartootaa kan ta'e hanqaaquun
uumamuu jalqabuudha. Hanqaaqichi sun yeroo walquunnamtii
saalaa xaraanxaraan yoo hincabnee baqee dhiiga ta'uudhaan
akka dhangala'aatti karaa qaama hormaata dhalaa gara
bakkeetti gadi yaa'a. Kun dubartoota hundumaa irratti waan
argamu waan ta'eef homaayyuu kan nama qaanessu miti.
Dhangala'uu miciree hormaata dhiiraa
Ulfaa'uu
Dhangala'uu miciree hormaata dhiiraa jechuun dhangala'aa kan
ta'e sanyii-kormaa qaama hormaata dhiiraa keessaa yeroo
walquunnamtii saalaa dhangala'uudha. Haalli akkassii dhiira
umuriinsaa kanaaf ga'ee hundumaa irratti waan mul'atuuf
nuyaaddessu hinqabu. Kun jireenya keenya keessatti
waanuma jiruudha.
Miciree hormaata dubartoota kan ta'e hanqaaquun yeroo inni
sanyii-kormaa cabee walmaku dubartiin sun niulfoofte jedhama.
Yeroo walquunnamtii saalaa sanyii-kormaa qaama saalaa
dhiiraa (qunxurroo) keessaa qaama saalaa dubartii (buqushaa)
keessatti naqamuudhaan gara gadameessaatti deema. Achittis
hanqaaquu yoo argate cabsee micireen (ulfi) akka uumamu
godha. Ulfichis guddatee ji'a sagal booda dhalata.
Hiika jechoota kana ibsitee eega raawwattee booda barattota akka
walfakkii saalaatti garee shan yookiis ja'atti qoodi. Tokkoo-tokkoon garee
sanaa maqaa miseensa isaanii tokko akka siif kennan godhiitii maqaa
sana gabatee gurraacha irratti barreessi. Kannati aansii beekumsa isaan
waa'ee umurii saalfattee qaban kan ittiin madaaluu dandeessu yaada
adda-addaa dubbisiifiiti "dhugaa" yookiimmoo "soba" jedhanii akka
deebisan godhi. Gareewwan kunis tokkoo-tokkoo deebii sirrii ta'eef qabxii
tokko-tokko argatu. Dhuma irrattis garee qabxii caalu argatetu mo'ata.
Akkaataa gaaffiin itti deebi'us ta'ee qabxiin itti qabamuu wanti barattootaaf
hingalin yoo jiraate akka galuuf godhiitii ibsi.
51