Dusikov oksid i njegove funkcije

B. Štraus Dušikov oksid i njegove funkcije
idnog mišića kolona i nutarnjeg analnog sfinkter mišića. 37 Kod djece s
piloričnom stenozom histokemijski se moglo pokazati manjak NOsintaze
u tkivu pilorusa. Iz svega toga proizlazi da u gastrointestinalnom
sustavu, kao i u kardiovaskularnom sustavu, tonus i dilatacija
ovise o djelovanju NO, i da je to ključno za fiziološku funkciju tih
organa.
Dušikov oksid utječe i na relaksaciju korpus kavernosuma i time
na erekciju penisa, 38,39 dok ju inhibitori NO-sintaze sprečavaju. Nadalje,
NO pridonosi neadrenergičnoj, nekolinergičnoj vazodilataciji i relaksaciji
trahealnog mišića. 11
Sve do sada iznijeto pokazuje da u tijelu postoji rašireni sustav
živaca koji trebaju NO kao neurotransmitor, pa poremećaji u sintezi
NO izazivaju različite poremećaje u organima koje ti živci inerviraju
uključivši i impotenciju. Dosadašnja istraživanja također pokazuju da
se argininom ili inhibitorima NO-sintaze može utjecati na nedovoljno
ili pretjerano stvaranje NO, pa se nadati da će se u tom smislu razviti
i terapija.
Već smo spomenuli da makrofagi stvaraju NO i da o tome ovisi
citotoksičnost tih stanica prema bakterijama i stanicama tumora. To
je u stvari primarni mehanizam obrane protiv tumora i mikroorganizama.
Već se prije više od 100 godina znalo da se rezistencija prema
karcinomu može povećati bakterijskim proizvodima. Danas to povezujemo
s aktivacijom makrofaga i djelovanjem inducirane NO-sintaze. 10
Prema tome bi nespecifični imunitet koji zavisi o NO zavisio o stanicama
u kojima se nalazi inducibilna NO-sintaza.
Dušikov oksid ima ulogu i u akutnoj i kroničnoj upali. Ako se štakore
tretiralo s inhibitorima NO-sintaze, to je reduciralo stupanj upale,
a arginin je upalu pogoršavao. Kod bolesnika s ulceroznim kolitisom
u kolonu se pojačava sinteza NO, 40 a eksperimentalno izazvani kronični
ileitis se poboljšava ako se tretira inhibitorima NO-sintaze. Također
se našlo daje koncentracija nitrita u krvnoj plazmi i sinovijalnoj tekućini
povišena u bolesnika s reumatoidnim artritisom i osteoartritisom. 41
Izvor NO u ovim upalnim procesima još je nejasan, jer NO može potjecati
iz krvnih žila, neutrofila i makrofaga. Prekomjerno stvaranje NO
može oštetiti tkivo, jer kao što je citotoksičan za invazivne mikroorganizme,
tako može biti i za stanice koje ga proizvode i susjedne
stanice. Međutim, NO zbog vazodilatacije koju izaziva, može djelovati
i protektivno i štititi od povrede. Zato u upalnim reakcijama NO ima
višestruku ulogu, od pojačanja vazodilatacije i nastanka edema, kroz
modulaciju senzorskih krajeva živaca i aktivnosti leukocita do
citotoksičnosti za tkivo. 10
BIOCHEMIA MEDICA god. 6, br. 1, 1996. 19