Kuanza Makanisa Sasa - Paul-Timothy

Kuanza Makanisa Sasa

Kuanza makanisa sasa!
Waandishi: Galen Currah and John Patrick O’Connor
Kutoka kwa vifaa vya Galen Currah, mwandishi wa www.startachurchnow.com
na Patrick O’Connor, Waandishi wa
Reproducible Pastoral Training
William Carey Library, 2006
Kitabu hiki kinaweza kutolewa na kupeanwa bure.
Please note source, if utilized.
Copyright © 2011 Galen Currah and John Patrick O’Connor
To download Start Churches Now
English = http://paul-timothy.net/docs/start_churches_now_5x8_1-nov-2011.pdf
Spanish = http://paul-timothy.net/docs/inicie_iglesia_ya_1-nov-2011_es.pdf
Nepali = http://paul-timothy.net/docs/start_churches_now_5x8_1-nov-2011_nepali.pdf
Khmer = (Still being placed to cyberspace / in process)
Kiswahili = www.scm-action.org
Kwacha =
Thai =
French =
Ingawa kitabu hiki kinalenga baraka na faida za makanisa madogo ya
nyumba kwa nyumba, tunamsifu Bwana kwa yale makanisa makubwa yanayo
simama imara, nuru ya muda mrefu kwa injili katika jamii ulimwenguni kote.
Bado, kwa kila kanisa kubwa linalo mwogopa Mungu, ulimwengu wetu pia
usio na tumaini unahitaji mamia ya makanisa madogo madogo.

Kanuni
Kanuni #1- Fikiri kwa udogo ...............................................................
Kanuni/ #2 - Hudumu kwa Haraka .....................................................
Kanuni/ #3 – Hifadhi Ki-biblia.............................................................
Kanuni #4 - Iweke rahisi .....................................................................
Kanuni #5 – Linda Maelekezo-utii ......................................................
Kanuni #6 – Fundisha Viongozi ..........................................................
Kanuni #7 – Tarajia uzalishaji ............................................................
Kanuni #8 - Chunga vizuizi .................................................................
Kanuni #9 – Kumbuka lengo lako .......................................................
Kanuni #10 – Tumia “Menyu” (Orodha ya vyakula) Unaposhauri
“Menyu” ya Mafundisho ya Mazoezi ya kupanda kanisa..................
Maandiko ya Biblia 31 ya kuanza makanisa mapya ...........................

Miisho
Orodha ya Agano Jipya .......................................................................
Amri za “Mmoja kwa Mwingine” .......................................................
Makanisa ya “Kisungura”na ...............................................................
Makanisa ya “Kindovu” ......................................................................
Vodokezi vya kushiriki mamlaka yako na
Wanafunzi wako Kweli .......................................................................
Matumizi ............................................................................................
Kumbuka ............................................................................................
Vidokezi vya kuchunga Mbwa Mwitu!..........................................
Yesu ni mtawala na Bwana .................................................................
Sio wewe ............................................................................................
Orodha ya kukagua silaha ya rohoni ..................................................
Katazo za Mazoeo ya Ubwana ............................................................
Itikio za Mazoeo ya Ubwana ..............................................................
Mifano Minne ya kupanda kanisa ......................................................
Urahisi katika Ibaada ..........................................................................
Vidokezo vya kushauri viongozi wapya ..............................................
Vidokezo vya kufanya Wanafunzi .......................................................
Vidokezo vya Maonyesho ...................................................................
Vidokezo vya kuteua sehemu .............................................................
Wasaidizi wa kupanda Kanisa ............................................................
Vidokezi vya Waratibu wa mahali ......................................................
Kuhusu Mwandishi .............................................................................

Kanuni #1- Fikiri Kwa udogo
Kanisa Ndogo la Nyumbani lawezakuboresha.....
Kunufaisha mmoja kwa mwingine kutokana na karama zao kwa
kufanya kila muumini kuhudumia wengine. Karama zingine husaidia
mmoja kwa mwingine kunena maneno ya kutia moyo kutoka kwa roho wa Mungu;
zingine huwasaidia kuhudumiana kwa uzoefu.
Tafuta upendo usio na sharti katika undani wa jamii kwa kuhudumu, kufundisha,
kusaidia, kushauri, kutiana moyo
Badilisha tabia na kuumba tumaini ndani yenu kwa kusaidiana kwa kutubu mnapo
kosa,kusamehe mnapo kosewa, kuombeana na kufundishana kutokana na Agano
Jipya. Tayarisha “orodha ya vyema” ya vitu hivi kwa kundi lako.
Dai mamlaka juu ya giza na majaribu kwa kuomba kwa Mungu katika jina la Yesu
na wote kupinga uwongo na majaribu ya Shetani
Fanya ahadi za Mungu kuwa kweli kwa kukubaliana mmoja kwa mwingine mnapo
omba kwa Mungu katika imani. Kuomba sirini katika makanisa makubwa, wengine
hujisikia, hawana nguvu sawa sawa za undani
Ng'ota katika Nguvu zisizo za kawaida kwa kutii amri za Yesu katika njia ile
ambayo wafuasi wa kwanza walifanya. Fanya mazoezi hivyo katika maisha ya
wengine.
Dumisha desturi ya utambuzi wako na dhamani unapo hudumia Yesu pamoja.
Jifiche kutoka kwa siasa za uadui na mamlaka ya dini kwa kukaa wachache,
mkitumia mbinu ya umbo-la-chini, kubadilisha maeneo mara kwa mara na kukaa
katika utamaduni wa kundi sikilizaji.
Pata ujuzi wa kweli wa uwepo wa Yesu kupitia maombi yanayojibiwa, meza ya
Bwana, ushuhuda, dhambi zilizosamehewa, kujazwa Roho Mtakatifu.

Kanisa ndogo la nyumbani laweza kuzuia ….
Ibaada ya kanisa isiyohusishwa na mtu maalum. Tunapokusanyika katika makanisa
madogo, tunaweza kuona na kusema na mmoja kwa mwingine, kufanya kila mmoja
kukaribishwa na kuonyesha wema.
Ubaguzi wa dini. Watu kutoka kabila lolote na misingi ya dini wanaweza kuabudu Yesu
katika makanisa mapya madogo. Marafiki zako, jamii na majirani wanaweza kuja bila
uwoga.
Kutazama na kusikiliza bila kuonyesha hisia. Kila mmoja anaweza kushiriki kivitendo
katika kanisa ndogo, wakitaka.
Mahubiri yasiofaa. Viongozi wa makanisa madogo ni marafiki wetu. Tunaweza
kusemezana wazi kwa jambo lolote tunalopata kuwa la msaada na la kupendeza. Pia,
swala la utambuzi wa wageni wa muda, iwapo viongozi wanatoka ng'ambo na uwezekano
wa vikwazo vya tamaduni za mazoezi ya ibaada.
Majengo ya Gharama, vifaa na wafanyikazi. Makanisa madogo mapya hayagharimu pesa
zozote, hivyo tunaweza kutumia fedha zetu kuwasaidia maskini na wenye hitaji.
Ugomvi wa elimu ya kiteolojia. Katika makanisa madogo, tunajifunza mafundisho ya Yesu
na kufuata Agano Jipya bila mabishano juu ya maswala mengi madogo, yasiyo na
umuhimu. Makanisa madogo huweka lengo juu ya ufahamu kwanza kwa Yesu kama Bwana,
na mkazo mdogo juu ya ugomvi wa elimu ya teolojia.
Hali ya kuonekana isiyohitajika katika nyakati za mateso. Yesu alisema kuwa
inakulazimu kukimbia mateso, iwapo unaweza. Epuka shughuli za nje zenye kelele, na
ondoa matangazo na ishara za umma.
Fananisha mawazo ya juu kwa maandiko: Je! Niya kiBiblia na yanayoweza kuigwa?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Ni Jinsi gani Kiongozi wa kundi ndogo anaweza kuyatumia? Lini, Wapi, Na nani?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

Unawezaje kufundisha wengine kutumia hii?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Kwa ufupi, andika katika maneno yako mwenyewe yaliomo, matumizi na husisho la mwongozo
uliopo hapo juu.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

Kanuni #2 – Hudumu kwa upesi
Kwanini ni muhimu kwako kuanza kanisa mpya la Nyumbani?
Makanisa ya kimapokeo hugharimu zaidi sana kuanza na kutunza. Mahali maelfu
yanageuka katika imani kwa Yesu, mamia ya makanisa mapya lazima yaanzwe,
sasa. Waumini wengi hawawezi kumudu makanisa makubwa, ila afadhali kutumia
pesa zao kuwasaidia maskini na wahitaji.
Dini na filosofia za uwongo zinaenea kwa kasi, na hakuna makanisa ya kutosha.
Kazi yetu sio kutawala jamii wala kuwa dini tawala, bali kulowesha jamii kwa imani
na upendo. Kwa kufanya hivyo, ni lazima tuendelee kuanzisha makanisa madogo
mapya.
Waumini wengi wanaacha makanisa makubwa na wanahitaji kuwa kwa kanisa.
Viongozi wengi wamakanisa wanaojulikana sana wamepoteza imani yao au kukiuka
sheria za Mungu.Wengine hawawezi kufanya makanisa yao yakupendeza au ya
msaada kwa wengine. Lazima tuzoeze waumini kuwa makanisa madogo madogo
yanayowasaidia kutii amri ya Yesu kwa upendo.
Wasioamini hawatumaini makanisa makubwa, lakini wengi watakuja kwa zile ndogo.
Katika nchi nyingi waandishi wa habari, wana sanaa na viongozi wa dini za uwongo
wamekashifu makanisa kiasi kwamba inatulazimu kupeana makanisa mengi mapya
ambayo katika hayo watu wanaweza kujifunza ukweli kuhusu Yesu.
Makanisa yaliyopo hayawezi kujishughulisha na waumini wengi wapya. Makanisa
makubwa hayana viti vya kutosha, madarasa ya kutosha wala waalimu wa
kuwasaidia waumini wengi wapya. Ni bora kunaza makanisa mengi madogo
madogo na waumini wapya.
Serikali nyingi hutafuta kukandamiza makanisa yanayoonekana wazi wazi. Nchi
ambazo zinatambua dini kirasmi au siasa za kihimla huzuia makanisa makubwa
kukua. Kwa hivyo waumini lazima waanze makanisa mengi madogo madogo
yatakayo baki kutoonekana na kwenda wakati inalazimu.
Viongozi wapya wanohitajika hutokea kwa haraka katika makanisa mapya madogo.
Makanisa makubwa na shule za Biblia haziwezi kufundisha wafanyikazi wapya
wakutosha. Katika kinyume chake, makanisa mapya madogo husaidiawatu wengi
wa kawaida kuwa viongozi wa makanisa wa kufaa wanaoweza kusaidia kuwafunza
viongozi wapya wengine, baadaye.
Wafuasi wa Yesu walio ndani ya dini zingine wanahitaji makanisa yao mapya. Leo,
maelfu wengi wa waisilamu, wahindu, wa budha na wa imani kuwa vitu vyote vina
roho wanafanyika wafuasi wa Yesu bila kuacha jamii zao za dini. Hawa wanaweza
kuanzisha makanisa madogo mapya.
Makanisa madogo mapya huleta waumini wengi kwa Yesu kuliko makanisa
makubwa.Makanisa madogo yanweza kuongezeka maradufu katika kipimo, na

yanaweza kuzaana kila mwaka. Wasioamini wanao tembelea makanisa madogo
mara kwa mara huchagua kuwa waumini.
Mara nyingi Makanisa madogo yanafurahisha, na kufanya wanafunzi kwa
haraka.Kushirikiana na wengine ana kwa ana inafurahisha sana kwa wote wanao
shiriki. Makanisa madogo husaidia washiriki wao wote kumpenda Yesu na kutii
amri zake kwa njia za utendaji.
Wakati serikali inafanya makanisa kuwa shirika zisizo halali, mtajua jinsi ya
kuendelea kisiri. Mahali ambapo serikali na dini zinatesa wafuasi wa Yesu, waumini
lazima waanze makanisa mengi madogo madogo na kuyasongeza kwingine mara
kwa mara.

Kanuni #3- Ilinde Kibiblia
Ni nini inahitajika kuanza kanisa la Nyumba?
Usajili au ushirika na serikali. Serikali zingine zinataka vyama vyote
kusajiliwa. Iwapo serikali yako itakukataza au kuku chelewesha usajili, au
kama itawatesa, basi msijisajili.
Mchungaji aliyewekwa wakfu au kuidhinishwa. Makanisa mapya yanahitaji
kiongozi mmoja au wawili wakujitolea lakini sio Mchungaji. Kiongozi
anayempenda Mungu, Biblia na wengine atapeana uongozi wote ambao
kanisa lako linahitaji.
Kanisa au ukumbi wa wa mikutano. Ni wazo la kwaida
kuanza kanisa mpya katika nyumba ya mmojawapo wa
washikiri, au mahali pengine popote ambapo washiriki
wanajisikia faraja na salama.
Idhinisho kutoka kwa kanisa la kwanza. Ingawa ushauri ni kupata baraka
kutoka kwa kanisa la nyumbani, hakuna ruhusa inahitajika mbali na ile Yesu
alisema, “Enendeni.” Bwana asifiwe, iwapo unapata baraka na idhinisho
kutoka kwa kanisa lako. Endelea kukaa na kanisa hilo.
Fedha na makadirio. Makanisa mapya hayagharimu kitu wala
kuhitaji pesa. Washiriki wanaweza na wakati mwingine kutoa
pesa au vitu vingine kusaidia maskini au kusaidia mradi
uliokubalika.
Washiriki wenye karama wanaoweza kuwasaidia wengine. Unahitaji washiriki
wenye karama. Kila
Waumini wapya, waliobatizwa. Yesu aliagiza wafuasi wake kubatiza wote
watakao tubu. Wote unaobatiza hufanyika washiriki wa kanisa lako siku hiyo
hiyo, au utawasaidia kuwa kanisa kanisa ndogo mpya.
Meza ya Bwana. Kanisa lako mpya lazima lisherekee meza ya Bwana kila mara,
kuruhusu waumini kushiriki pamoja na Mungu. Hakuna sifa kamili zinahitajika
kwa wale wanahudumu meza ya Bwana. Ushirika una nguvu, lakini sio
mazingaombwe.
Mikutano ya hadhara au Ibaada. Inafurahisha sana na salama kukutana kila
mara kama waumini na marafiki katika idadi ndogo. Anza mkutano mipya kama
inavyo hitajika. Kati ya watatu na Ishirini na tatu ni kiwango kizuri cha kanisa.

Waimbaji wenye ustadi. Ni vyema kuabudu katika njia ambayo
kila mmoja atashiriki na kuiga, kutumia umbo la utamaduni wa
mahali
Ujumbe Mrefu, kama njia msingi wa kufundisha. Yesu na Mitume wake
walituachia mfano mzuri wa kufuata. Muda mwingi walifanya majadiliano,
kusimulia hadidhi na kutaja Biblia zao.
Waliobadili dini kutoka dini zingine. Ni halisi kamili kwa wale walio katika dini
zingine kuweka imani yao katika Yesu na kuanza makanisa yao. Imani katika Yesu
sio dini mpya; ni njia mpya ya maisha.
Wafuasi wa Yesu. Yesu aliamuru wafuasi wake kuwasaidia wengine pia kunfuata.
Wao hufanya hivyo kwa kueneza habari njema kuhusu Yesu, kubatiza wale wanao
tubu, na kuwafundisha kutii amri zake zote.
Kumbuka, wakati makanisa makubwa yanakutana na hitaji la uhai
katika miji mikubwa, yakipeana umbo la wakati ule ule na
mashindano mbali mbali ya huduma, hizi zinahitaji usajili wa
Serikali, majengo, makadirio ya pesa na wafanyikazi. Mahali
ambapo idadi ya watu inabaki isiojua habari njema, hitaji ni kwa
“makanisa ya kisungura” madogo yanayozalisha kwa haraka
yanayoweza kuzuia uzito wa kinaganaga wa shirika. Makanisa
makubwa yanaweza kupanda makanisa madogo mengi ambayo
wasiookoka wanaweza kukutana na Bwana na kuumbwa haraka katika kuwa
wanafunzi wapendwa, watiifu wakifikia matakwa ya kiBibilia tu.

Je! Tutaanzaje kanisa ndogo mpya?
Kanunin #4 - Iweke kuwa rahisi
1. Omba kila mara kwa Yesu, naye atakuongoza kwa hatua zote. Yesus
Aliahidi kuwa atalijenga “Kanisa” lake na alituma Roho wake Mtakatifu kwa
makanisa yake kuyasaidia kukua.
2. Uliza mwanzilishi aliye na ujuzi zaidi kukufundisha. Kuna wengi kama wewe
walio na ujuzi mwingi, na ambao wangependa kukupa mashauri na
mawaidha.
3. Alika marafiki wachache, jamaa na majirani waje pamoja kujifunza kuhusu
Yesu. Makanisa mengi mapya madogo madogo huanza na watu wanaojuana
na kuaminiana. Unweza kuanza na wachache kama wawili au watatu.
4. Pitia upya maisha na mafundisho ya Yesu pamoja. Haswa msaidie kila mmoja
kujifunza Habari Njema ya asili ambayo Yesu na Mitume wake walifundisha
popote walienda. Ni hadidhi ya maisha, miujiza, mauti, ufufuo, kuonekana,
amri na ahadi zake.
5. Msaidie yeyote kutubu kutoka kwa maovu na kumtumaini Yesu
kwa msamaha na uzima wa milele. Muda tu watu binafsi
wanakuwa waumini wapya, wasaidie kushiriki habari njema na
jamii zao. Wabatize na jamii zao mara tu wanapotaka.
6. Kubaliana masaa na mahali pa kukutana katika makundi madogo (Makanisa
madogo madogo). Makanisa mapya madogo madogo yanaweza kukutana
mahali popote, kwa siku yeyote, na wakati wowote unaofaa kwa washika
ingawa isio ya kufaa kwako .
7. Jifunze na kutumia amri za Yesu. Bwana alipeana zaidi ya amri mia moja.
Zifuatazo ni zile kuu ambazo waumini wa kale walizifanyia mazoezi.
Mheshimu Mungu pamoja (“Umpende Bwana Mungu wako
kwa moyo wako wote”).
Onyesheni upendo mmoja kwa mwingine, kwa majirani,
kwa maskini na kwa maadui.
Mbatize yeyote atakaye tubu na kumfuata Yesu.
Kila mara Mega mkate pamoja, yaani, sherekea ushirika au
meza ya Bwana.
Toa kwa ukarimu kuwasaidia maskini na wale wafanyao kazi ya Yesu
kwa bidii.
Ombeni pamoja kila mara mkitumia jina la Yesu kwa mahitaji aina
mbali.
Wahudumie wengine kwa ujuzi na uwezo ambao wewe na washiriki
wengine walionazo.

Kanunin #5 - Ilinde Maelezo ya Utii
Je! Waashiriki wa kanisa mpya ndogo hufanya nini kwa
mikutano yao?
Kuabudu Mungu na kumheshimu Yesu Kristo pamoja. Karibu
kila aina ya shughuli yaweza kuwa ya Ibaada. Waumini wengi
hupenda kuimba kwa Bwana, kuambina jinsi Yesu alivyo wasaidia
hivi karibuni, kuiga hadidhi za Biblia, au kucheza kwa furaha. Fanya tu kile kile
mapokeo yenu yanaruhusu.
Soma kutoka kwa Biblia takatifu. Soma sehemu za Biblia na kuongoza kila mmoja
katika majadiliano juu ya kifungu, haswa kutoka kwa Injili za Agano Jipya. Acha
watoto na watu wazima waige hadidhi za Biblia. Amua pamoja jinsi washiriki wa
kanisa watatii kifungu, pamoja.
Kuomba kwa kutumia Jina la Yesu. Omba Mungu kusaidia kwa kila hitaji la
Mshiriki. Muombe Mungu kusaidia na wengine, pia. Mumshukuru kwa njia
anazowasiadia hao. Nendeni kuombea wagonjwa wapate nafuu, kwa waliosetwa
kuwekwa huru, kwa wenye mahitaji wapate mahitaji yao kutoka kwa Mungu, kwa
jamii zaidi kuwa wafuasi wa Yesu.
Sherekea Meza ya Bwana. Mega na kula mkate pamoja kukumbuka mwili wa Yesu
uliosulubiwa, na kunywa kitu cha kukumbuka damu ya Yesu
inayosafisha dhambi. Fanya hivi kila mara na muache kila mtu
awe na wakati wa uzoefu wa ushirika na Yesu.
Gawanyana mmoja kwa mwingine. Muache kila mmoja
kukutana na mahitaji ya wengine. Acha kila mtu azungumze
kuhusu Mungu na Yesu. Waache wahudumiane kwa njia ya kimazoezi. Waache
watoe pesa kutimiza mahitaji ya maskini.
Tuma wafanyi kazi nje. Teua na kutuma wale wanotaka kwenda kusaidia wengine
kujifunza kuhusu Yesu. Waidhinishe kuanza makanisa mapya madogo na kufanya
na wengine shughuli hizi hizi. Sikiliza ripoti zao wanaporudi. Waache wao
kufundisha wengine kufanya kazi ya aina hiyo.
Omba Mungu msaada usio wa kawaida. Omba Mungu kuheshimu Yesu kwa
kuwasaidia wengine katika njia zile ambazo ni Mungu tu anaweza kufanya. Muache
aponye wagonjwa na kukomboa waliokandamizwa. Muache apeane kwa wengine
zaidi ya yale ambayo nyinyi wenyewe mwaweza kufanya.

Kanuni #6 – Fundisha Viongozi
Jinsi ya kuinua viongozi kwa makanisa mapya ya
nyumbani?
Tambua Wachungaji
Kanisa lako linapoanza kukutana, chunguza washiriki wanaowasaidia wengine
kushiriki kivitendo. Kama wana hiari ya kuwa viongozi, basi andaa kuwafundisha
kati kati ya mikutano, na uwasaidie kupanga jinsi ya kuongoza mikutano yao ijayo.
Wachungaji kondoo wa kushauri.
Wakati wowote mtu anaweza kukusanya wengine pamoja kujifunza juu
ya Yesu, andaa kufundisha huyo kiongozi. Waite viongozi au wachungaji
kondoo; usiwaite Wachungaji au wazee.
Wasikilize wachungaji kondoo
Wakati wowote unakutana na viongozi wapya, sikiliza kwa makini
kilka mmojja anapotoa ripoti ya yale makanisa yao madogo
yamekuwa yakifanya, wanachohitaji na fursa zao. Yesu alifanya hay, Mariko 6:30f.
Wafundishe wachungaji kondoo jinsi ya kufanya mipango
Saidia kila kiongozi kutoka katika Agano Jipya jinsi ya kupanga, jinsi ya kuongoza
makanisa yao, na jinsi ya kuwaleta wengine kujifunza juu ya Yesu.
Omba na wachungaji kondoo
I Omba Mungu kwa niaba ya viongozi washiriki wa
kanisa, ili Mungu awabadilishe wawe kama Yesu, Mungu
awavute watu wengi kuwa wafuasi wa Yesu, na kwamba
atawainua viongozi wapya wengi.
Kuidhinisha wachungaji kondoo.
Idhinisha viongozi wapya kuwafundisha viongozi wapya kwa makanisa mapya madogo,
kama mitume walivyofanya katika Agano Jipya. 2 Tim. 2:1-2
Wataje wachungaji kondoo kama wazee au wachungaji kondoo
katika mafundisho.
Viongozi wanapofikia matarajio ya Agano Jipya, wataje kama wazee au
wachungaji. Fanya hivyo katika mkusanyo wa kanisa kwa kuwawekea
mikono.
Waelemishe Wazee
Peana washa ya mafundisho mara kwa mara kwa viongozi na wazee,
kuwa wa kupatikana kuwashauri wakati wowote wanauliza msaada

Kanuni #7 – Tarajia uzalishaji
Ni jinsi gani Kanisa lako linaweza kukua na kukua, halafu likazalisha?
Endelea kutii amri za Yesu. Mungu kwa kawaida huwaleta waumini wapya
katika makanisa yanayotii Yesu Masihi wake. Wanafunzi ni wale hupenda
kutii amri za Yesu. Ona Mathayo 28:18-20; Mdo. 2:37-47.
Hakikisha kwamba washiriki wote wa kanisa wanashiriki kwa uhuru. Mahali
ambapo waumini wote wanazungumza mmoja kwa mwingine kuhusu Yesu,
wasioamini wanaotembelea kanisa wataridhishwa wenyewe kuwa ni wenye
dhambi. Ona 1 Kor. 14:3, 24-26.
Kuwa na waumini katika kila kanisa ndogo wanaoomba, na kuinua viongozi
wapya katika makanisa mapya.. Wafundishe kuwa ni kawaida kwa kila kanisa
lililo hai kuzalisha.
Waache washiriki wawaalike marafiki na jamaa zao kutembelea kanisa lao ndogo, wakijisikia
kuridhika kufanya hivyo. Iwapo washiriki wenyeji wa kanisa ndogo watakuwa wengi sana basi
waache wengine wao waanze kanisa lingine ndogo pamoja na wale wangetaka kufanya hivyo
Simulia asili ya habari njema kila mara na alika watu kutubu na kumtumaini Yesu. Ni kwa
kusikia habari njema watu huja mara kwa mara kutubu na kuamini. Ona Luka 24:45-49 na
Warum. 10:14-15.
Ombeni pamoja kila mara kwa ajili ya wengine kuifikia imani katika Yesu. Inavyowezekana,
waumini wawili au watatu watembee pamoja katika mji wenu, waombe kimya kwa Mungu
kuonyesha wema wake kwa wasioamini. Wawe tayari kueneza habari njema kwa yeyote
anayewauliza.
Wape wengine zamu ya kuongoza mikutano ya kanisa. Omba na kumuuliza Mungu kuwafanya
wengine kuwa viongozi wazuri. Wanapojisikia kuwa tayari, waache waanzishe makanisa mapya
na waumini wowote wanaotaka kwenda nao.
Anza makanisa mapya madogo katika nyumba za watafutaji na waumini wapya. Wasaidie
wenyeji kuchukua uwongozi na kufundisha habari za Yesu kwa jamaa zao na marafiki.
Wafundishe katika mahali pa kujifichia na uwaachie kuwaleta marafiki na jamii zao.
Wafundishe washiriki wote jinsi ya kuanzisha kanisa. Washiriki wa kanisa wanapoondoka
kwenda kazini, shuleni au kwa ndoa, inawabidi wajue jinsi ya kuanza kanisa mpya ndogo. Ahidi
kuwashauri, iwapo unaweza.
Weka minyororo ya viongozi wanaofundisha viongozi wapya. Hauwezi kuanza makanisa
mapya madogo kwa haraka usipofundisha viongozi. Washauri viongozi wachache na kuwapa
mamlaka kila mmoja wao kuwashauri wengine wachache. Achilia minyororo hii kukua kwa
kuanza makanisa mapya madogo.
Yasaidie makanisa ya kawaida kufanya washiriki wao kuwa makanisa madogo.
Makanisa mengine makubwa hutaka kuwa na makanisa madogo madogo, na
viongozi wao wanaweza kukuuliza kuwasaidia kujifunza jinsi ya kufanya.
Kuwa na karakana ya mafunzo kwa watendakazi wanotaka kuanza
makanisa. Waachilie wao waumbe makanisa madogo ya muda kati yao, ili waende nje na
kufanya hivyo na watu wengine pia.

Kanuni #8 Chunga Vikwazo
Ni hatari gani zinangoja makanisa ya nyumbani?
Viongozi wengine kutoka kwa makanisa makubwa wanaweza kukudharau na
kanisa lako ndogo. Wakikuuliza, waambie ni kwanini unaanza makanisa
madogo na jinsi makanisa yako yanajaribu kutii amri ya Yesu. Makanisa mapya
madogo mengine hayawezi kudumu kwa zaidi ya miezi michache. Washirki
wengine watataka kwenda kwa makanisa makubwa; wengine wataondoka
kuanza makanisa zaidi madogo. Waachilie wafanye hivyo.
Makanisa madogo hayawezi kusaidia Kiongozi kifedha, hivyo basi Kiongozi
lazima afanye kazi ya ziada kupata pesa.
Mtu Mwingine anaweza kujaribu kuchukua utawala wa kanisa ndogo. “Mbwa Mwitu” ni wale ambao
hawaanzi makanisa mapya, ilhali wanataka wengine kuwafuata. Inakubidi uwaambie Mbwa mwitu
kuacha kuingilia kanisa lako ndogo mpya. Jitoe kuwafundisha, kama wanataka kwenda kuanza
makanisa yao madogo.
Mwingine anaweza kujaribu kufundisha kanisa ndogo mawazo yasiyo ya kweli au
yaliyochanganyikiwa. Kwa hivyo, saidia makanisa mapya kufanya Agano Jipya kuwa kipimo chao cha
pekee, na kuwasaidia washiriki kupima kila wazo kwa kujifunza Agano Jipya linasemaje. Yesu
aliwaambia wanafunzi wake “kukaa katika neno lake.”
Mtu Mwingine anaweza kutaka kuwa Mwalimu wa pekee katika kanisa. Kuanzia mwanzo, ruhusu
kila mmoja kuzungumza mmoja kwa mwingine. Hiyvo, fundisha wengine kutambua “karama za
rohoni” za wengine. Washiriki wa kanisa hawatakiwi kuwa wasikilizaji baridi tu.
Mamlaka ya Serikali yaweza kujaribu kusimamisha kanisa lako, na wanaweza kuwakamata. Katika
maeneo ya uhasama, wale wanaoanza makaniisa inawabidi kuvunja sheria ili kumtii Bwana Yesu
wao. Hata hivyo, kumtii Yesu ni muhimu zaidi kuliko usalama. Kamwe, usivunje sheria ila tu kwa
utiifu wako kwa Yesu unapotakikana kufanya hivyo.
insi ya kuitikia kwa Jamii inayopinga wafuasi wa Yesu?
Kaa katika utamaduni wako. Vaa mavazi ya kawaida ya utamaduni wako, kuwa na jina lako
mwenyewe, kula chakula ambacho kinadhibitishwa na jamii yako, tumia salamu za jamii yako,na
heshimu sherehe, saumu na sikukuu za jamii yako.
Abudu kwa njia isiyo ya kukwaza. Tumia aina mbali mbali za sura ya dini ya jamii yako kama
uwezavyo kwa dhamiri safi. Epuka sura nyingi za kigeni za ibaada. Yesu anakubali aina nyingi za
ibaada zinazo mheshimu.
Katika Makanisa mapya madogo, punguza shughuli kubwa za ibaada kwa wale wanafundishwa
katika Agano Jipya. Hiyo inajumulisha kujifunza mafundisho ya Yesu, kuomba katika jina lake,
“kuumega mkate” na kugawana mmoja kwa mwingine. Ona Mdo. 2:42.
Tafuta Agano Jipya kupata majibu kwa maswali na mahitaji ya jamii yako, na dhibitisha dhamani ya
utamaduni wowote wenu ambao Yesu anaweza kukubaliana nao.
Endelea kuomba kwamba maelfu na mamillioni katika jamii yako watakuja kumfuata Yesu, ingawa
wengi wao watakaa katika dini za wazazi wao kwa muda.
Epuka kuwa na wageni wa nje wengi kuhudhuria matukio ya ibaada yenu. Kwa kawaida, wageni
wasifundishe katika makanisa yenu mapya. Kama wageni wa mbali wanakushauri na viongozi
wengine, basi wafanye hivyo faraghani.
Kataa Msaada wa Pesa. Waumini wengine matajiri na baadhi ya wageni wa nje wanaweza kutaka
kukupa pesa na misaada ya vifaa. Kama unaweza kujisaidia, basi kataa msaada wao.

Teua tuu viongozi wenye heshima wa waeneo. Ni vyema kwamba wageni wa nje na watu wa nje
wasiongoze makanisa mapya madogo. Ingawaje watu wa nje wanaweza kuwa washauri na waalimu
wazuri, inawapasa wenyeji kuongoza makanisa mapya.
Tafuta wa kiroho, wa kina kwa bidii. Juu ya yote, julikana kwa uweza wako kupitia maombi, uwazi
wako, tabia yako ya adili, na kwa uwezo wako kumheshimu Mungu katika mazungumzo yako ya
kila siku.
Wawezeshe waumini wenyeji wako walio na tabia njema na wako walio na hiari ya kuanza makanisa
mapya madogo. Wafundishe, ukitumaini Roho mtakatifu kuwakirimu na kuwaongoza.
Linda makanisa yako kwa siri kwa muda mrefu iwezekanavyo. Mwache Yesu pekee achague wakati
anaotaka yeyote wenu kukamatwa au kuteseka kwa ajili yake.
Endelea kuanzisha makanisa mapya madogo na kuhamia mahali pa kukutania mara kwa mara kama
inavyohitajika. Wakati mamlaka ya uhasama yanakandamiza makanisa mengine madogo, mengine
yanaweza kuendelea kuabudu.
Ni maeneo gani unajiweka hatarini?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

Kanuni #9 – Kumbuka lengo lako
Je! Ni ipi Asili ya habari Njema ya Yesu na Mitume wake?
“Injili” au Habari Njema kuhusu Yesu ni hadidhi, usimulizi wa kweli, ukweli wa histioria. Njia ya
kufaa kuwasaidia wengine kuwa wafuasi wa Yesu inabaki katika hatua tatu zifuatazo:
(a) Simulia hadidhi hii katika maneno, nyimbo, mashairi, sanaa au drama.
(b) Eleza ahadi za Yesu kwa urahisi
(c) Alika watu kutii amri za Yesu.
Asili ya hadidhi ya Habari Njema inafupishwa katika maandiko ya Agano Jipya hivi:
Luka 24:44-49
Mdo 2:22-40
Mdo 3:13-26
Mdo 5:29-32
Mdo 10:34-48
Mdo 13:23-41
Mdo 17:1-4
Mdo 17:22-31
1 Wakorintho 15:1-8
2 Wakorintho 5:21
Kazi yako ni kusimulia hadidhi kupitia vifaa vya habari vinavyo kubalika kiutamaduni, ukitilia mkazo
mambo yale yanayo leta maana kwa wenyeji. Mambo makuu yanayo vuka maandiko yote ya Agano
Jipya yanayohusu habari Njema yanabaki kuwa maisha ya Yesu, Mauti yake na Kufufuka kwake.
Unaweza kuweka pamoja mojawapo ya kila kitu kinachofuata maandiko yaliyotajwa hapo juu:
Manabii wa kale walitabiri anaye kuja, ambaye Wayahudi walimuita Masihi
Mungu alimpa Yesu uweza kufanya miujiza, kuweka watu huru kutoka kwa nguvu za
shetani, kuonyesha kuwa yeye ni Masihi.
Viongozi wa Dini wenye wivu na mamlaka ya Siasa walimuadhibu Yesu kwa kifo wakimpigilia
misumari kwa msalaba wa mti.
Siku ya tatu baadaye, Yesu alifufuka kwa mwili na akatoka kaburini.
Yesu akawatokea mashahidi waliomuona, kudhibitisha kuwa ni yeye, akiwaamuru
kueneza Habari hii Njema kila mahali.
Yesu aliahidi kuwasamehe wote watakaotubu, na kuwa weka huru kutoka kwa uwovu
wowote.
Wote wamtumainio na kumtii Yesu watapokea msamaha wa Mungu. Roho Mtakatifu, na
uzima wa milele.
Yesu alipaa Mbiguni ambako anatawala kama Bwana juu ya Mbingu na Dunia.
Yesu aliamuru wafuasi wake kubatiza waumiini wapya na kuwafundisha kutii amri zake.
Yesu atarudi tena duniani, kufufua wafu na kutawala kama Mfalme juu Ulimwengu
Milele.
Mara tu mtu anapotubu kutoka kwa njia zake za kale na kuweka imani yake au tumaini lake katika
Yesu, na kuwafanyia vile vile Yesu na Mitume walifanya:
Kudhibitisha toba yao kwa kuwabatiza, kama Yesu alivyoagiza (Mathayo 28:18-20)
Kuwaongeza kwa kanisa ndogo mpya, kama Mitume walivyofanya. (Matendo 2:40-42)
Wakati Jamii au marafiki wanakuwa wafuasi wa Yesu pamoja, ni bora kufanya umbo la kanisa mpya
ndogo mara moja, na kuwafanya wao kualika wengine kujifunza juu ya Yesu.

Kanuni #10 –
KamaTumia “Menyu” unaposhauri
Ni upi mfano wa menyu ya maandiko?
Muda wowote mnakutana watendakazi kuwafundisha, chagua menyu ya
utendaji ya andiko linalofikia hitaji la sasa katika kanisa mpya (Kwa mfano, watume
watenda kazi nje). Wakati mnakutana na wanafunzi, pitia upya na kutumia moja ya
maandiko na kuwa na hakika yakufanya mipango ya kutekeleza andiko hilo katika
kanisa mpya. Weka alama, “Tick” au weka mviringo kwa nambari, baada ya
kumaliza (Kwa mfano, #9 mviringo utakuwa ...#.
Menyu ya mafundisho ya mazoezi ya upandaji Makanisa.
1. Fundisha na kutuma watenda kazi -- Matthew 10:1-10.
2. Ingieni kwa nyumba zenye amani -- Matthew 10:11-15.
3. Jichunge na mamlaka ya uadui -- Matthew 10:16-20.
4. Tumia Mamlaka ya Utauwa -- Matthew 18:18-22.
5. Mpende Mungu na Wengine -- Matthew 22:34-40.
6. Fundisha waumini kumtii Yesu -- Matthew 28:16-20.
7. Fundisha watenda kazi wa kujitolea -- Mark 6:7-12, 30.
8. Fundisha utaratibu wa Yesu -- Luke 9:1-6.
9. Tafuta watu wa kuitikia -- Luke 10:1-7.
10. Onya miji isiyo na imani -- Luke 10:8-11.
11. Fundisha watenda kazi wengi zaidi wazalishao -- Luke 10:17-20.
12. Vuna mavuno -- John 4:34-38.
13. Mpendane ninyi kwa ninyi -- John 15:9-17.
14. Pokea Roho Mtakatifu -- John 20:19-22.
15. Fuata mikakati za Yesu -- Acts 1:7-11.
16. Eneza Habari Njema – Acts 2:22-24.
17. Wabatize wale wanaotubu -- Acts 2:38-41.
18. Fundisha waumini kuabudu -- Acts 2:42-47.
19. Mtii Mungu badala ya watu -- Acts 5:27-32.
20. Kuingia kwa nyumba za wengine -- Acts 10:24-29.
21. Nenda kwa wale Mungu amewandaa -- Acts 10:30-33.
22. Waambie wengine juu ya Uweza wa Yesu -- Acts 10:34-38.
23. Tangaza Mauti na Kufufuka kwa Yesu -- Acts 10:39-43.

24. Wabatize waumini wapya -- Acts 10:44-48.
25. Teua wazee katika makundi mapya -- Acts 14:21-23.
26. Waongoze watu kuamini na kutii -- Romans 1:2-7.
27. Mega Mkate pamoja -- 1 Corinthians 10:15-17; 11:23-26.
28. Waache viongozi wanafunzi kufundisha wengine -- 2 Timothy 2:1-10.
29. Wawezeshe waratibu kuteua wazee -- Titus 1:5-9.
30. Fundisha wachungaji kondoo kutumika kwa unyenyekevu -- 1 Peter 5:1-6.
31. Andaa waumini kuteseka -- 1 Peter 5:7-11.
Tumia hii kama “Orodha ya Tick”
ya menyu pamoja na wakufunzi
wako

Miisho
(Appendices)

Kuhudumiana
Orodha ya Agano Jipya ya kuchunguza
Amri za “Mmoja kwa Mwingine”
Kufundisha na kuhimizana: Wakol. 3:16.
Kufundishana: Warumi 14:14.
Kuhimizana Moyo: Waeb. 3:13.
Kutendeana mema 1 Wathes. 5:15.
Kushughulikiana 1 Wakorin.12:25.
Kuchukuliana mizigo Wagal. 6:1.
Kusema ukweli, kama washiriki wa moja kwa mwingine: Waef. 4:25.
Kuhudumiana kwa karama yeyote ambayo kila mmoja amepokea: 1 Petr 4:10.
Kuyatoa maisha kwa ajili ya wenzetu: 1 Yoh. 3:16.
Kutia moyo Ushirika mwema
Kuwa na ushirika wa moja kwa mwingine: 1 Yoh. 1:7.
Kupendana: Yoh. 13:34-35; 5:12, 17; Warum. 12:10; 1 Wathes. 4:9; 1 Yoh. 3:11,
14, 23; 4:7, 11, 12; 2 Yoh. 1:5.
Kupendana ili kutimiza sheria: Warum. 13:8.
Kukua katika upendo moja kwa mwingine: 2 Wathes. 1:3.
Kukaa katika upendo moja kwa mwingine: 1 Wathes. 3:12.
Kuwa wafadhili, wenye kuchukuliana, na kusameheana: Waefe. 3:13; 4:32;
Wakol. 3:13.
Kuwa na upendo usio na unafiki kutoka moyoni moja kwa mwingine: 1 Petr.
1:22.
Kushikilia Upendo daima moja kwa mwingine: 1 Petr. 4:8.
Kujenga Umoja wa kiroho
Kuonyesha Heshima moja kwa mwingine: Warum. 12:10.
Kukubaliana moja kwa mwingine: 2 Wakor. 13:11.
House churches
become strong
through relational
expressions of love.

Kuishi katika umoja: Warum. 12:16 (ona Warum. 15:5).
Kutawadha miguu moja kwa mmoja: Yoh. 13:14.
Kusalimiana moja kwa mwingine kwa busu takatifu (kwa tamaduni zingine
inaudhi): Warum. 16:16; 1 Wakor. 16:20; 2 Wakor. 13:12; 1 Petr. 5:14.
Kukuwa wenye amani moja kwa mwingine: Mark 9:50.
Kutokosoana moja kwa mwingine: Warum. 14:13.
Kutosemeane mabaya moja kwa mwingine: Yak. 4:11.
Kutonung'unikiana moja kwa mwingine: Yak. 5:9.
Kuchukuliana (kuvumiliana) moja kwa mwingine: Waefe. 4:2.
Kunyenyekeana moja kwa mwingine: Waefe. 5:21.
Kwa Upendo, kukuwa watumwa moja kwa mwingine: Wagal. 5:13.
Kukuwa na umoja, huruma, na kupendana moja kwa mwingine: 1 Petr 1:22.
Kujivika unyenyekevu katika kazi zenu na wengine: 1 Petr 5:5.
Kuujenga Mwili
Kutiana moyo na kujengana moja kwa mwingine: 1 Wathes. 4:18 na5:1, 11.
Kuchocheana upendano moja kwa mwingine na matendo mema. Waebr. 10:24.
Mkutane pamoja, kutiana moyo moja kwa mwingine Waebr. 10:25.
Kufurahi pamoja: 1 Wakor. 12:26.
Kuja pamoja, mwingine na wimbo, somo, ufunuo, ndimi au ufasiri:
1 Wakor.14:26.
Kukaribishana moja kwa mwingine: Warum. 15:7.
Kuwa wakarimu moja kwa mwingine: 1 Petr 4:9.
Kuungama dhambi zetu moja kwa mwingine na kuombeana Yak. 5:16.
Kuteseka pamoja: 1 Wakor. 12:26.
Kufanya kazi pamoja: 1 Wakor. 3:9; 2 Wakor. 6:1.

Mambo…
“Makanisa ya ki-sungura na ya ki-ndovu”
Kipimo kidogo cha Makundi huwaruhusu wengi hushiriki. Katika jamii nyingi watu huja kwa
Yesu kwa urahisi sana katika makundi madogo.
Mamlaka yaliyo na uadui kwa wakristo huonea makanisa yanayo kutakana nje ambayo
“hayajasajiliwa”
Ni rahisi kuifikia jamii yote kwa kukutana nyumbani mwao
Watoto wanaweza kuchukua sehemu zaidi ya utendaji katika ibaada na hivyo kujua kuwa
wao ni sehemu muhimu ya mwili wa Kanisa.
Pesa ambazo hazitumiki kwa mijengo zinaweza kutumika kutuma wapandaji makanisa
kuzalisha mikutano.
Makanisa madogo huzalisha kwa urahisi kwa sababu hawajakua taasisi; hawaja kuwa na
vifaa vya gharama na tamaduni ambazo ni ngumu kupitiliza kwa makanisa yao madogo.
Mikutano ya “Ki-sungura” huzalisha zaidi sana kwa haraka. Waumini katika mikutano midogo
ya kadiri huleta watu wengi mara nyingi kwa Kristo kuliko hesabu iyo hiyo ya waumini wa
makanisa ya “Ki-ndovu.”
Matumizi
NDOVU
Hukomaa katika miaka 18
Mtoto mmoja kwa kila kutungwa
mimba
Yenye uwezo wa kuzaa mara nne
kwa mwaka.
Muda wa ujauzito ni miezi 22
Jamii yaweza kukua kutoka 2 hadi 3
katika miaka 3
SUNGURA
Hukomaa katika miezi minne
Kwa kadiri ya watoto 7
Yenye uwezo wa kuzaa karibu kila
mara
Muda wa ujauzito ni mwezi mmoja.
Jamii yaweza kuzalisha hadi millioni
476 katika miaka mitatu.
Usigawanye kikundi kirahisi katika vipande viwili. Fundisha viongozi wapya wakati kikundi kingali
kidogo. Kinapokua, pata mmoja au wawili wa hawa viongozi wapya kuanza makundi mapya,
wakiwachukua wengi wa hao ambao wanataka kwenda nao.
Kumbuka
Kanisa linaweza kuwa la ki-sungura na la Ki-ndovu ikiwa litaachilia makundi ya chembe hai kuzidisha
na kuwa vikanisa vidogo ndani ya lile kubwa.
Kanisa – kwa kiwango chochote - “halipandwi” hadi lifanye huduma ambazo Mungu anataka za
kanisa. Kiongozi wa Kanisa la ki-sungura ni mwalimu wa kweli iwapo tu yeye anawasaidia wengine
kufanya huduma. Kufundisha tu sio kuongoza.

Vidokezi vya kuchunga … Mbwa Mwitu!
Paulo alionya kuwa mbwa mwitu watatokea ndani na nje (Matendo
20:28-31).
Mbwa mwitu kutoka ndani ni yule muumini aliye potoka
Mbwa mwitu kutoka nje ni wasioamini wanaofundisha imani isiyo
sahihi.
Kabiliana na mbwa mwitu kwa haraka na kwa udhabiti.
Jinsi ya kutambua “Mbwa Mwitu” ….
o Meno makali. Yeye huonekana wa
kupendwa na rafiki sana, mwanzoni.
o Masikio yaliyoinuka juu. Yeye ni msikilizaji bora. Haswa
yeye husikiliza ukosoaji wa viongozi wa kundi walio wa maana.
o Makucha laini. Hunyemelea kwa ustadi kwa dirisha
badala ya mlango,yaani, bila kualikwa na kiongozi halisi.
o Mdomo Mkubwa. Atakuja kwako na tabasamu ya mwanga
wa ghafla iliyopakwa rangi.
o Macho yakubadilika badilika. Yeye hufanya urafiki na
wanakondoo wadhaifu na kondoo zisizo hudumiwa.
o kudondoka Mate.Njaa isiyotosheka, yeyé husongea wakati
anakosa wanakondoo wa kumaliza.
o

Yesu ndiye anayetawala na Bwana, wala sio wewe.
I PETRO 5: 1-3
Nawasihi wazee walio kwenu, mimi niliye mzee, mwenzi wao,na
shahidi wa mateso ya Kristo, na mshirika wa utukufu
utakaofunuliwa baadaye;lichungeni kundi la Mungu lililo kwenu,
na kulisimamia,si kwa kulazimishwa, bali kwa hiari kama Mungu
atakavyo;si kwa kutaka fedha ya aibu, bali kwa moyo.Wala si
kama wajifanyao mabwana juu ya mitaa yao,bali kwa kujifanya
vielelezo kwa lile kundi.

Vidokezi vya kugawanya mamlaka yako na wanafunzi
wako. ….
Watie moyo waumini wapya kukaribisha kwa muda mikutano ya vikundi.
Ruhusu waumini wapya kushiriki tangu mwanzo.
Watie Moyo waumini wapya kuimarisha huduma mpya kulingana na mahitaji
ya eneo.
Rahusu makosa
Elekeza mafundisho yote kuelekea Yesu kama Bwana.
Shikilia watenda kazi wapya kwa tumaini la kuwa wazee.
Omba neema ya kufanya kazi ya huduma kwa muda, ukiwapa watu wengine.
Ifanye yote kwa kujitolea na sio ya kisheria

Orodha ya kuchunguza silaha za Kiroho
Fanyiza kundi lako silaha zote za Mungu kila nukta. Kama Petro anavyosema, “Mioyoni mwenu
mtenge Kristo kama Bwana” ( 1 Pet. 3:15)
Kuvaa Kweli kama mshipi. Yesu ni njia yetu, kweli yetu na Uzima wetu (Yohana 14:16)
Kukuwa na “vazi lisilopenyeza risasi” ni dirii ya haki. Yesu ndiye dirii yetu ya haki: “Na
Kristo akiwa ndani yenu, mwili wenu umekufa kwa sababu ya dhambi; bali roho yenu I
hai, kwa sababu ya haki.” (Warum. 8:10)
Kuvaa viatu vyetu vya amani vya kutupeleka popote, vikibeba Injili ya amani kwa
wengine. Yesu mwenyewe ni “amani yetu.” (Waefe. 2:14)
Kushikilia ngao ya imani ambayo inakinga mishale ya moto ya shetani. “Mimi ni ngao
yako, na dhawabu yako kubwa sana.” (Mwa. 15:1)
Kulinda vichwa vyetu na chapeo ya wokovu inayotulinda hadi milele. Yesu ni wokovu
wetu: “Naye, kwa sababu hii, anaweza kuwaokoa kabisa wao wamjiao Mungu kwa yeye;
maana yu hai sikuzote ili awaombee.”
Kutahabibu upanga wa roho, amabo ni neno la Mungu
Kudumisha mawasiliano ya daima na mkuu wetu wa Jeshi, kuomba tukiwa macho na
kuombea. Mwimbaji wa zaburi anatamka kwa mshangao “Badala ya upendo wangu
wao hunishitaki, ijapokuwa naliwaombea.”(Zab. 109:4).

Pingamizi kutoka kwa bwana mapokeo
1. “Lazima tuache makutano kukomaa na yenye nguvu kabla ya kuanza nyingine mpya.”
2. “Mikutano mipya lazima ikubaliane na dhehebu letu la pekee na sheria. Amasivyo
mambo hayataenda vyema – utawala wangu.”
3. “Makundi mapya lazima yawe na jengo la ibaada, watoa zaka waliokomaa na ibaada
nzuri.”
4. “Ni viongozi wa kanisa walioelemishwa vyema wanaweza kuongoza sakramenti.
Amasivyo mabatizo hazitakuwa halali na meza ya Bwana itafanywa kwa njia isiyostahili.”
5. “Ni muhimu kwamba mabo yote yafanywe kwa “Heshima na katika utaratibu.” Ama
sivyo watu ambao hawajafundishwa watasababisha shida...”
6. “Viongozi wote wa mikutano lazima kufikia sifa za juu zilizowekwa na Afisi kuu ya
dhehebu.” Hii inataka tu waliowekwa wakfu, viongozi wa mishahara.”
7. “Washiriki wote lazima wakutane kusikiliza ujumbe kamili kwa wahubiri waliofuzu.”
8. “Lazima tuimarishe shule za Biblia na washa ambapo waalimu bora wanaweza
kufundisha viongozi wa siku zijazo kwa mpango.”
9. “kila mkutano mpya lazima udhibitishwe sawa sawa na makao makuu ya dhehebu na
kushika mwongozo wake – mwongozo wangu.”
Itiko za bwana mapokeo
1. “Vijana huzalisha shauku. Makanisa mapya huzalisha makanisa mengi
mapya.”(Epaphras)
2. “Makundi ya ujana lazima yabaki huru kutii Kristo kwanza na baadaye
wachungaji.”(Christ and Jews).
3. “Makundi ya ujana lazima yabaki huru kuingia nyumbani mwa wanaotafuta kuokoka.
Makanisa yanaweza kuzuia kuwafikia wasioamini wapya.”(Peter & Cornelius)
4. “Makanisa ya kale yaliwabatiza waumini wapya bila kuchelewa.”
5. “Ndiyo, Mungu ni Mungu wa utaratibu, lakini pia uhuru wa hiari kuongozwa na roho.
( 1 Kor. 14:24-26). “Ni kwa uhuru kwamba Kristo alituweka huru.”
6. “Sifa za Kibiblia – Ndiyo! Sifa za kibinadamu kama za upili.” (Timothy)
7. “Hubiri – Ndiyo. Lakini lenga kuwa watendaji wa neno.” (Timotheo)
8. “Kukua haraka kwa kanisa kwa uchahe wa kanuni. Makundi ya ujana lazima yabaki
huru kwa mafundisho ya uchungaji kwa kuitikia mahitaji ya haraka ya makanisa mapya
na viongozi.” (Tito)
9. “Kudhibitishwa – ndiyo, lakini sio kutawaliwa sana katika mambo madogo madogo,
kama vile kusimamiwa kudogo sana.” (Tito)

1.Mfano wa Antiokia
Mifano nne ya kupanda kanisa.
Ushirika wa kutuma unaotuma kikundi
kidogo kwa viwanja vya mbali (Matendo
13-14). Kikundi hiki cha kusafiri kilitoka
jimbo moja hadi lingine, likianza makundi
ya kwanza machache katika kila jimbo.
Walikaa katika jimbo kwa muda mrefu wa kutosha kuimarisha viongozi,
au walirudi huko kwa muda mfupi kufanya hivyo. Kikundi hakikukaa
kuongoza mkutano. Bali, walienda kwa maeneo mengine yaliyopuuzwa
au kurudi kwa kanisa lililo watuma.
2. Mfano wa Joppa
Kanisa la Nyumbani lilituma wasaidizi pamoja na Petro kwa safari fupi
fupi kuanzisha kanisa la karibu.
3. Mfano wa Biashara
Akila na Priska walitumia biashara ndogo kuanzisha
makanisa katika maeneo yaliyopuuzwa. Na Paulo
alifanya hema kujihimili mwenywe. Andiko
ladhihirisha kuwa walifanya haya katika Rumi,
Korintho na Efeso. Waliacha makanisa yao ya asili kabisa, wakienda
kutoka mji hadi mji, wakikusanya makundi ya nyumba kwa nyumba.
4. Mfano wa miji ya Magharibi.
Kundi kubwa la wastani huondoka kabisa kutoka kwa kanisa la
nyumbani kuanzisha kanisa ndogo la karibu, katika tamaduni zao hizi
hizo, kawaida na viongozi wenye ujuzi wa juu, wenye mishahara.
Mkutano wenye hesabu kubwa ya washiriki wanaweza kutuma
kikundi kikubwa cha kutosha kumuajiri mchungaji kuanzia mwanzo,
kuhifadhi mtindo wa ibaada kama ile ya kanisa la nyumbani.

Urahisi katika Ibaada
“Viongozi wa ibaada wasio na busara huenda kwa
maringo kama tausi dume, wakichanganya ibaada na
uigizaji na burudani! Waabudu wa kweli huingia katika
uwepo wa Mtakatifu mkuu.”
Ibaada inahusisha kupanga vyema mapema.
Ibaada inahusisha kufundisha vyema: 1) utendaji kazi &2) kwa
msingi wa uchaguzi wa wazo la menyu.
Viongozi wa ibaada wenye busara hawajaribu kuburudisha
wasikilizaji.
Kwa makanisa madogo ya nyumbani, weka mpaka wenye
msimamo wa wakati wa kuanza na kumalizia. Hii inafidia kwa hali isiyo
ya kawaida ya manyumba za kibinafsi.
Orodha ya kuchunguza ya vitu vya lazima/muhimu vya
ibaada
Sifa ambazo zingeimbwa, somwa, sifia, semwa, za kujianzia, chezwa,
dhihirishwa njia mbali mbali kwa hali ya mwili, n.k.
Maombi ambayo yangedhihirishwa kwa umbo mbali mbali ya nje.
Kuhubiriwa kwa Biblia, kusomwa, kujadiliwa, kuigiza, n.k.
Kutoa pesa, wakati, chakula, n.k.
Ungamo la dhambi na hakikisho la msamaha
Meza ya Bwana.
Kupenda ushirika kati ya waumini.

Vidokezi vya kushauri viongozi wapya.
Fundisha viongozi wapya “kisiri.” kama alivyofanya Akila na Priska na
Apollo (Matendo 18:24-28)
“Kama mbio ya kupokezana, wapatie wengine
kifimbo cha Umitume cha mamlaka, ujumbe na
waajibu, kama Paulo alivyofanya. Shikilia nuru ya
kifimbo. Fanya kazi ya Bwana rahisi kwa kuchukua na
kupeana kwa wengine. Onyesha wanafunzi wako
jinsi ya kuwa “watendaji wa neno, sio wasikilizaji tu.”
Usilenge mwanafunzi pekee, bali pia lenga kondoo anayewachunga
Kuwa mfano- ili wanafunzi waweze kukuiga.
Tadhmini mafundisho kwa matokeo yanayoonekana kwa maisha ya
wanafunzi.
Makosa ya kawaida
o Kukosa kupeana kifimbo haraka iwezekanavyo, kutawala sana na kwa muda
mrefu.
o Kutumia vyombo vya gharama au vya staarabu.
o Kuwa mkarimu sana kwa pesa za kutoka nje ambazo waumini wanategemea
kushindwa kumtegemea Mungu.
o Kutumia mtindo wa mafundisho na ibaada inayohitaji elimu ambayo viongozi
wa taifa wamekosa.

Kweli au uwongo
Vidokezi vya kufanya wanafunzi
Fanya wanafunzi, kuwafundisha tu kila kitu cha mafundisho
ya dini kuhusu kila jambo hai la kiteolojia. Kweli? ( ) Au
Uwongo? ( )
Yesu alisema kufanya wanafunzi kwa kuwafundisha kumtii
yeye juu ya vyote. Kweli? ( ) Au uwongo? ( )
Ambacho sio kufanya wanafunzi...
Kufanya sio tu mmoja kwa mmoja. Ingawa kufanya hivyo
haikataliwi, fanya kama Yesu alivyofanya kwa kawaida
kufanya kazi na wanafunzi kumi na wawili, wakati mwingine
watatu na mmoja kwa mara chache.
Kufanya wanafunzi sio tu kuwasaidia waumini wapya katika
maisha yao ya kiroho wala kufundisha mafudisho ya kidini
ya Biblia. Yesu na Mitume wake walifanya wanafunzi kuwa
viongozi wa nguvu pia na watafutaji, waumini wapya, na
watakatifu wakukua, kwa kuwafundisha na kwa kuunda
maisha ya Ufalme na ujuzi.
Kufanyika wanafunzi ni...
Kufanya Wanafunzi wa Agano Jipya lazima kudhibitisha
uhusiano wa juu.
Kufanya wanafunzi wa Agano Jipya huleta utiifu kwa Bwana
kabla ya vyote.

Vidokezi vya Kazi ya kuigiza
Shikilia kazi ya kuigiza kwa muhtasari na fupi na
inayolenga. Tenda tu kwa pointi za hadidhi ya
Biblia; usiongeze vitu eti unaigiza.
Usikariri mistari, isipokuwa mawazo au pointi
kuu tu.
Usiache kazi ya kuigiza kuvurutwa sana.
Hakikisha kuwa kila mwanafunzi ana nafasi ya kutosha
kushiriki katika njia fulani za kuiga na kazi ya kucheza.
Fanya hiyo kila mara – tunajifunza kwa kusikia, kuona,
kutenda na kutumia.
Fanya kuwasilisha kuwa rahisi. (hakuna
kutegemewa)
Yeyote anaweza kushiriki – watoto, watu
wazima, n.k.
Kuwa na burudani! Washiriki watakumbuka kile
wanona na ya uzoefu, zaidi kuliko yale wanasikia tu kutoka
kwa jukwa.

Vidokezi vya hadidhi na Vichekesho
Simulia hadidhi ambazo zinazofaa kwa wote
Onyesha kihistoria na kibiblia hadidhi kwa kusoma, kukariri,
kuimba kuigiza na kazi ya michezo. Kumbuka kuwa watu
hukumbuka hadidhi kwa muda mrefu. Kazi ya michezo haiingi
tu katika kumbu kumbu za ubongo, lakini pia mahali ubongo
unahifadhi sura na sauti.
Tumia umbo za sanaa, alama, drama na mitindo ya muziki.
Fundisha wanafunzi wapandaji wapya kuweka aina mbali mbali iliyo sawa, kwa
usahihi kuliko ukumbi wa mafundisho, ambao unaweza kuchosha. Fundisha wengine
sio kupitia kwa maelezo bali katika maonyesho.
Mifano ya hadidhi za Biblia kwa vichekesho: Gharika (Mwa. 6-9)
Waisraeli waaminifu waliwaua wale walio kataa kubadili msimamo wao katika
sanamu. (Kut. 32)
Mashindano kati ya Eliya na manabii wa Baali kwa mlima kameli (1 Wafal. 18)
Bwana aliwaadhibu wale walioabudu ndama ya dhahabu (Kut. 32-33)
Mapigo kumi katika Misri na kugawanyika kwa bahari ya shamu ili watu wake wavuke.
(Kut. 1-15)
Adamu na Hawa katika Edeni (Mwa. 3) au Kaini na Abeli (Mwa. 4).
Pasaka ya Mwana kondoo katika kutoka (Kut. 11-13).
Mtakatifu kuwachoma Nadabu na Abihu walipoingia kwa uwepo wake bila damu
(Walawi 10)
Dhabihu ya Yesu juu ya Mslaba (Mat. 26-27)
Alidai kuwa mwana wa Mungu na baadaye akafufuliwa na yule wa milele kutoka kwa
mauti (Mariko 14-16)
Baba anamtambua Yesu kama mwana wake wakati wa ubatizo (Mat.3)

Kuteseka wakati wa majaribu na kusulubishwa ( Mark 15; Luka 22-24; Yohana 18-20).
Yohana Mbatizaji anatangaza msamaha kwa wale wameungama dhambi zao (Mat. 3).
Yesu alisamehe watu wabaya sana lakini akawaonya Mafarisayo waliotumaini
matendo yao mema kwamba hawajaingia katika ufalme wa Mbinguni (Mat. 9 na 21:
28-45)
Yesu amsamehe aliyepooza ambaye hakuwa amefanya chochote kwa uwezo wake
kuja kwa Yesu (Mar. 2)
Paulo aliahidi wokovu kwa jamii yote ya mlinzi wa gereza aliyeamini, kabla hata
hawajasikia Injili (Matendo 16:31).
Malaika walitangaza kuzaliwa kwa Yesu kwa wachungaji (Luka 2)

Vidokezo vya kuteua wasaidizi wa Jimbo wa upandaji kanisa
Swali: “Tito alikuwa na kazi gani kama msaidizi? Alisimamiaje makanisa machanga
yaliyohitaji msaada?”
JAWABU: Paulo alimfundisha Tito kuweka utaratibu kwa yale yaliobaki kufaywa, na
kuteua wazee katika kila mji.
VIDOKEZO VYA UTENDAJI
Ilimbidi Tito awafundishe hawa wazee wachungaji kondoo; waraka
unaosalia ulimpa mwongozo wa jinsi ya kufanya.
Ilimlazimu Tito kugundua huduma zipi zilikosekana katika makanisa, ili
azishughulikie. Kutambua kilichosalia katika makanisa inataka
usikilizaji kutoka kwa viongozi wao wanaofundishwa, wanavyo ripoti
makanisa yao hufanya nini na yale wasiofanya.
Inasaidia kujua orodha ya huduma zinazotakikana na Agano Jipya, wakati mwingine
anashauri viongozi wapya, na kuwasaidia kuchagua kinachohitajika sana kwa haraka.
Kumbuka kwamba kazi za msaidizi wa jimbo ni:
Kuwa na karakana au msururu wa mikutano kuwa na mafundisho ya uchungaji katika
maeneo yaliyopuuziwa.
Tafuta na kufundisha wakufunzi wengi kati ya viongozi, Mfano wa ujuzi unaohitajika kushauri
viongozi wengine.
Peana vifaa vinavyo elekea kushauri viongozi wapya (Kwa kiwango chao),
na kwamba ulenge kuzidisha makanisa.
Fanya makanisa kuzidishwa, kwa kuwasaidia wanofundishwa kushauri
viongozi wapya.
Weka rekodi ya ni nani anayemshauri nani, wapi, na kwa matokeo gani. Kwa ramani kubwa
ya Jimbo na majina ya washauri waliotumwa juu yake yaweza kuwa ya msaada sana.
Kusanya habari ya watu waliopuuziwa, wa nafasi za mafundisho, na wa mikutano mipya.
Tumia habari nzuri ku 1) Omba 2) panga na 3) kutarifu makanisa ili waweze kuomba, pia.
Panua kazi kwa watu wale wamepuuziwa na majimbo, kuruhusu watenda kazi pamoja
kusaidia kupanga mikutano ya kuwafikia.
Panga tena mtandao wa mafundisho (na/au minyororo ya uhusiano) ushauri unapokoma
kwa sababu yeyote.
Ongeza wasaidizi zaidi ..

Wenye shauku na uwezo wa kufanya mafundisho ya uchungaji na washauri.
Kutohusika sana katika huduma zingine, ambazo zaweza kukufuruga
Uwezekano wa kushikilia kuifanya kwa miaka mingi (sio cheo cha kuchaguliwa kwa muda)
Pia:
1) Epuka kuvunjika kwa mawasiliano
2) Epuka kutokuwa na shabaha
3) Epuka kuchelewa isiohitajika
4) Epuka sharia nyingi ndogo ndogo zisizo la lazima.
Vidokezi vya wasaidizi wa Jimbo
Chunguza ni makundi hani ya watu na ni wapi wamepuuziwa katika jimbo, na kufanya mipango ya wanafunzi
kuingia maeneo hayo.
Washauri viongozi wa kanisa mpya.
Wasaidie wengine kuwatambua pia na kuwashauri wanafunzi wapya.
Fundisha wengine pia kuwa wasaidizi kiasi kwamba wanfanya kama walivyoonyeshwa.
Inua huduma zote za Agano Jipya katika makanisa mapya.
Peana vifaa vya mafundisho
Andaa washa, lakini usizitegemee
Tadhmini matokeo ya uwazi.

Muhtasari za kuongezea
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Kuhusu Mwandishi
O’Connor na Currah katika Rahim Yar Khan, Pakistan
Galen Currah, aliyefanya startachurchnow.com amehudumu kama mkurufunzi na mshauri na
watenda kazi katika nchi kadhaa. Yeye ni ndiye chanzo cha kweli cha kujifunza juu ya utendaji CPMs
kadhaa. Ingawa alistaafu, Galen anaendelea kusafiri na kufundisha ulimwenguni, na umbali wake ni
barua pepe kutoka kwa uwekezaji wa dhamani wa watenda kazi wa CPM wanaotilia maanani amri
ya Kristo ya kwenda na kufanya wanafunzi. Kuwasiliana na Galen: galencurrah@paul-timothy.net
Patrick O’Connor, D.Miss., na mke wake Debbie walianzisha mwondoko mpya wa kusisimua wa
makanisa ya mashambani, Hondua mashariki, walipohudumu kutoka 1993 hadi 2009. Wakiwa
wamekulia Bihar, India, Patrick sasa amerudi “Asia na zaidi” katika shirika la Action International.
Anafundisha wengine katika nchi zaidi ya 20. Ingawa kituo chake ni karibu Seattle, Patrick na Mkewe
Debbie husafiri na kufundisha sana. Kuwasiliana na Patrick, mwandikie kwa: scn.patrick@gmail.com

Udhibitisho
“Chochote kinachotoka nje ya uzizi wa Galen Currah na Patrick O’Connor lazima ni kile kinachohitajika.
Kuanza kanisa sasa ni kitu ambacho kila mpanda kanisa anahitaji kuwa nacho mkononi kama kitabu cha
jawabu kwa FAQs wote ambacho yeyote angeuliza au kufikiria. Ninahakika kuwa hii itaenda sambamba
katika CPMs kote ulimwenguni.” Victor Choudhrie, MD, Mwandishi wa "Kanisa katika nyumba yako", India.
“Hii imekusudiwa kuchochea mapinduzi ya Falme inayofunuliwa katika siku zetu: Kugundua tena uzalishaji
wa Agano Jipya “uliobadilisha ulimwengu juu chini.” Robby Butler, The Mission Network, USA.
“Kuanza makanisa sasa inapeana ushauri wa uzoefu kwa wapandaji makanisa ambao hawavutiwi na
makanisa makubwa, mifumo mikubwa. Miaka mingi ya hekima imejawa na misemo wazi, na vifaa vya
msaada vinapeanwa kwa njia za kupanga upandaji kanisa na kufundisha. Ninakipendekeza kitabu hiki!”
Robert Rasmussen, Mkurugenzi wa, U.S.A. Ministries of One Challenge International.
“Hiki ni cha ajabu. Cha uzoefu.” Chet Burns, Church Planting Catalyst, Malawi, Africa
“Kama ningekisoma miaka 50 iliyopita, ningeliepuka tani ya makosa.!” George K. Patterson, Mwandishi wa
“Train & Multiply.
“Kitabu hiki ni dhahabu ya kiroho. Ujumbe wake uko katika mstari wa mageuzo ya kanisa ya siku kuu ya leo
kurudia kitabu cha Matendo kuwa Mung analeta ulimwenguni kote. Kitabu hiki kina misingi ya Biblia, rahisi
kusoma, Uzoefu mkubwa, chenye hisia za utamaduni, na mikakati ya kulenga mavuno. Hiki ni chombo kikuu
cha kukusaidia kuanza kizazi kipya cha kuzalisha makanisa ya nyumbani haijalishi unaishi wapi.” Dr. Rad Zdero,
Mwandishi wa “The Global House Church Movement and Letters to the House Church Movement.”
“Usiwalete watu kanisani – leta kanisa kwa watu! Kanisa nitapofanyika la uhai kama donge chahu
litajitengeneza lenyewe kwa donge lote. Mruhusu Patrick na Galen wakufundishe jinsi ya kuchukuwa hatua
ya uzoefu kuona kuwa infanyika katika eneo lako!” Wolfgang Simson, Germany. Mwanzilishi wa Nyumba
“That Change the World” and “The Starfish Manifesto.
“Kikundi chetu katika Mongolia kilitumia kanuni za Biblia kirahisi zilizowekwa katika urahisi na umbo la nguvu
katika kitabu unachokishikilia. Tulimuona Mungu akitembea katika Nguvu na mwanzo wa mwondoko wa
uzalishaji wa makanisa na kazi za Mongolia zinaendelea leo, karibu miaka ishirini baadaye.kazi ya Mungu
inayofanywa kwa njia ya Mungu haitapungua matokeo ya Mungu.” Brian Hogan, Mwalimu wa upandaji
kanisa na mwandishi wa "There's a Sheep in my Bathtub: Birth of a Mongolian Church Planting Movement
“Anza makanisa sasa! Ni chombo rahisi, kinachofaa na cha uzoefu sana kwa uzalishaji wa kanisa.” Xi Tey”, NE
India
“Wachungaji wahitaji ulimwenguni kote wanataka uzoefu, msaada wa kiBiblia katika kupanda makanisa. Hiki
ndicho kitabu kwa utukufu wa Mungu.” Doug Nichols, Mwanzilishi wa, Action International
“Nilijipata mwenyewe nikisema “Ndiyo!” kutoka kwa ukurasa hadi ukurasa nilipokisoma.” Felicity Dale.
Mwandishi wa, An Army of Ordinary People; Mwandishi mwenza, The Rabbit and the Elephant!