Ivyizerwa ku Ntambara Zo Mu Mpwemu, Igice ca 1 - Heaven's Family
Ivyizerwa ku Ntambara Zo Mu Mpwemu, Igice ca 1 - Heaven's Family
Ivyizerwa ku Ntambara Zo Mu Mpwemu, Igice ca 1 - Heaven's Family
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Igice</strong> <strong>ca</strong> Mirongwitatu (Chapter Thirty)<br />
<strong>Ivyizerwa</strong> <strong>ku</strong> <strong>Ntambara</strong> <strong>Zo</strong> <strong>Mu</strong> <strong>Mpwemu</strong>, <strong>Igice</strong> <strong>ca</strong> 1<br />
(Modern Myths About Spiritual Warfare, Part 1)<br />
Inyigisho z’intambara zo mu mpwemu ziraharawe <strong>ca</strong>ne mu mashengero y’iki gihe.<br />
Ariko birababaje, ivyo bigisha vyose binyuranya n’ivyanditswe. Ni co gituma abakozi<br />
benshi bo kw’isi bigisha no <strong>ku</strong>gendera mu vyo bita intambara za mpwemu Bibiliya<br />
itigera yigisha. Vy’u<strong>ku</strong>ri har’ikintu ivyanditswe vyigisha <strong>ku</strong> ntambara yo mu mpwemu,<br />
kand’ico ni co amukozi agira abigishwa yihatira <strong>ku</strong>menya no kwigisha.<br />
<strong>Mu</strong>r’iki gice no mu gi<strong>ku</strong>rikira ndaza <strong>ku</strong>vuga ingene abantu batahura nabi ivya Satani<br />
n’intambara yo mu mpwemu. Har’igitabo cose gikwiye nanditse <strong>ku</strong>r’izo nyigisho ciswe,<br />
<strong>Ivyizerwa</strong> <strong>ku</strong>ri Satani n’intambara yo mu mpwemu. Ico gitabo cose ushobora <strong>ku</strong>gisoma <strong>ku</strong><br />
kinyama<strong>ku</strong>ru <strong>ca</strong>cu www.shepherdserve.org.<br />
Icizerwa <strong>ca</strong> #1: “<strong>Mu</strong>ri kahise, Imana na Satani bararwanye. N’ubu isi ira<strong>ca</strong>gendera<br />
mu ngaruka mbi z’iyo ntambara”<br />
(Myth #1: “In eternity past, God and Satan engaged in a great battle. Today, the<br />
cosmic struggle still rages between them.”)<br />
Ico cizerwa kinyuranye n’u<strong>ku</strong>ri kwamaze gushirwaho <strong>ku</strong>va kera, u<strong>ku</strong>ri ngenderwako<br />
Imana yahishuye mu vyanditswe—<strong>ku</strong>vuga kw’Imana ari Nyen’inkomezi zose, <strong>ca</strong>nk’<br />
uwushobora vyose.<br />
Yesu yatubwiyeko vyose bishobokera Imana (raba Mat. 19:26). Yeremiya avyemeza<br />
avugakw’ata kintu na kimwe co nanira Imana (raba Yer. 32:17). Nta muntu<br />
<strong>ca</strong>nk’ububasha bushobora <strong>ku</strong>mubuza gushitsa imigambi yiwe (raba 2 Ngom. 20:6; Yobu<br />
41:10; 42:2). Imana yabajije icishirije muri Yeremiya, iti “ Ni nde ahwanye na nje....ni<br />
nde...yohangara guhagarara imbere yanje?” (Yer. 50:44). Inyishu ni nta we, nta na Satani.<br />
Kukw’Imana ari nyene ububasha koko nk’ukw’ico <strong>ca</strong>nditswe kivyemeza, <strong>ku</strong>vuga<br />
kw’Imana yarwanye <strong>ca</strong>nk’irikw’irwana na Satani bisigurakw’ata bubasha ifise.<br />
Kukw’Imana yoneshwa n’ahantu <strong>ca</strong>nk’igice na kimwe, vyosigurako yaneshejwe na<br />
Satani n’aho koba ar’akantu busa <strong>ca</strong>nk’akanya gato, ntiyoba ari nyen’inkomezi zose<br />
nk’uko yiyita ubwayo.<br />
Ico Kristo Yavuze <strong>ku</strong> Nkomezi za Satani (Christ’s Commentary on Satan’s Power)
Ico Yesu yigeze <strong>ku</strong>vuga k’ugukororwa kwa Satani a<strong>ku</strong>rwa mw’ijuru ni co kidufasha<br />
gutahura inkomezi za Satani igihe tuzigereranije n’iz’Imana nyen’inkomezi zose:<br />
Nuko bamwe mirongwirindwi bagarukana umunezero, bati “<strong>Mu</strong>genzi,<br />
abadayimoni na bo baratwumvira mw’izina ryawe.” Arababwira, ati<br />
“Nabonye Satani, avuye mw’ijuru, akoroka nk’umuravyo” (Luka 10:17-18).<br />
Igihe Imana nyen’inkomezi zose yategeka ko Satani yirukanwa akava mw’ijuru,<br />
Satani ntiyashobora <strong>ku</strong>garariza. Yesu yabigeranije n’umuravyo, ngw’ashimangire ingene<br />
Satani yihuse gukoroka. Ntiyakorowe buhorobuhoro, yakorowe nk’umuravyo. Satani yari<br />
mw’ijuru umusegonda umwe, uwakabiri—UDUDURIYEKO!—yisanga atakiri yo!<br />
Namba Imana ishobora kwikororera Satani vuba <strong>ca</strong>ne kandi yorohewe gurtyo, ,<br />
ntibitangajekw’abakozi yahaye igikorwa basenda abadayimoni vuba <strong>ca</strong>ne kandi<br />
borohewe. Nk’abigishwa ba mbere ba Kristo, abakristo benshi barubaha <strong>ca</strong>ne inkomezi<br />
za wa mubi kandi ntibigera batahura ingene inkomezi z’Imana zisumba iz’umubi <strong>ku</strong>re,<br />
<strong>ku</strong>re, <strong>ku</strong>re <strong>ca</strong>ne. Imana ni Rurema, Satani ni ikiremwa gusa. Ntaho Satani yogereranywa<br />
n’Imana.<br />
Intambara Itigeze Ibaho (The War That Never Was)<br />
Birashobora gutangaza abasomyi benshi, ariko dutegerezwa gutahura yukw’ Imana<br />
na Satani batigera, batigeze, kandi batazokwigera barwana. Ni vyo, gahunda zabo<br />
ziratandukanye, kandi dushobora <strong>ku</strong>vugako barwanyana gusa. Igihe impande zibiri<br />
zirwanyana, rumwe muri zo rukaba rukomeye <strong>ca</strong>ne <strong>ku</strong>ruta urundi, ntidushobora<br />
<strong>ku</strong>vugako barwana. Mbeg’umusiba urashobora <strong>ku</strong>rwana n’inzovu? Satani, agereranywa<br />
n’umusiba, yagerageje <strong>ku</strong>rwanya Uwumusumba inkomezi <strong>ku</strong>re <strong>ca</strong>ne. Ico ciyumviro<br />
ciwe kiraneshwa vuba <strong>ca</strong>ne, yisanga akorowe <strong>ku</strong>va kw’ijuru ”nk’umuravyo.” Nta<br />
ntambara yigize <strong>ku</strong>ba—habayoho ukwiru<strong>ku</strong>nwa.<br />
Kw’Imana ari nyen’inkomezi zose, Satani nta bakwe na rito yogira mu <strong>ku</strong>zibira na<br />
gato Imana ntikore ic’itumbereye <strong>ku</strong>gira. Kandi kw’Imana ari yo yemerera Satani<br />
gukora i<strong>ca</strong>ri co cose, ibikora <strong>ku</strong>gira ng’ubugombe bwayo bushike gusa. Turaza gutahura<br />
neza u<strong>ku</strong> <strong>ku</strong>ri igihe tubandanya gusuzuma ic’ivyanditswe bitwigisha.<br />
Biratangaje <strong>ca</strong>ne, Ububasha bw’Imana <strong>ku</strong>ri Satani ntibwagaragaye muri kahise gusa,<br />
ariko no muri kazoza buzogaragara. Dusoma mu vyahishuriwe yuk’ umumarayika umwe<br />
rudende ari we azoboha Satani no <strong>ku</strong>mwugarira imyaka igihumbi (raba ivyah. 20:1-3).<br />
Kand’ico kintu kizoba muri kazoza ntidushobora <strong>ku</strong>vuga kw’ar’intambara hagati
y’Imana na Satani nk’uko twabonyeko kwirukana Satani mw’ijuru bidashobora kwitwa<br />
intambara. Menya kandi yuko Satani adafise n’inkomezi zo <strong>ku</strong>mena iboheo<br />
azoshirwamwo kand’azosubira <strong>ku</strong>bohorwa igihe Imana yo nyene ivyishakiye (raba<br />
Ivyah. 20:7-9).<br />
None Nta “<strong>Ntambara</strong> Izoba mw’Ijuru”? (What About the Future “War in Heaven”?)<br />
Twumvisekw’Imana na Satani batariko bararwana, ntibigeze, kandi ntibazokwigera<br />
barwana, none ni <strong>ku</strong>ki dusoma mu vyahishuriwe ko hazoba intambara mw’ijuru na<br />
Satani azoba ari mwo (raba Ivyah. 12:7-9)? Ni ikibazo ciza, kand’inyishu yaco iroroshe.<br />
Menyakw’iyi ntambara izoba hagati ya Mikayeli n’abamarayika biwe hamwe na Satani<br />
n’abamarayika biwe. Imana ntiri mur’iyo ntambara. Iy’Iba irimwo, vyokwiswe ingwano,<br />
<strong>ku</strong>kw’Imana n’inkomezi zayo zose, ishobora <strong>ku</strong>zimanganya umwansi wiwe mu kanya<br />
isase nk’ukw’imaze <strong>ku</strong>vyerekana.<br />
Abamarayika, na Mikayeli arimwo, ntibafise inkomezi zose, ni co gituma intambara<br />
yo hagati yabo na Satani n’abamarayika biwe ishobora kwitwa ingwano <strong>ku</strong>ko<br />
bazonyinyurana igihe kanaka. Ariko na bo nyene, bazonesha <strong>ku</strong>ko basumba inkomezi<br />
Satani n’ingabo ziwe zose.<br />
Ni <strong>ku</strong>k’Imana idashobora kwinjira mur’iyo ntambara, iyisigira abamarayika bayo?<br />
Nta nyishu mfise. Kumbure Imana, <strong>ku</strong>kw’ari nyen’ubwenge bwose, izikw’abamarayika<br />
bayo bazonesha intambara, ibonakw’ata cotuma yinjira muri yo ubwayo.<br />
Sinkekeranyakw’Imana yari <strong>ku</strong>randura abanyakanani mu gihe <strong>ca</strong> Yosuwa, ariko<br />
yahisemwo guha ico gikorwa Abisirayeli. Ikinyu Imana yarigushobora gukora mu<br />
musegonda, ibasaba <strong>ku</strong>bikora, na ho vyabafashe amezi Atari make. Kumbure ni vyo<br />
biryohera Imana <strong>ku</strong>ko vyasaba kw’Abisirayeli bakoresha ukwizera. Ngira ni co gituma<br />
itazorinda kwinjira mur’iyo ntambara izoba mw’ijuru. Ariko Bibiliya nta kintu itubwira.<br />
Kubera ko hazoba intambara mw’ijuru hagati ya Mikayeli n’abamarayika biwe na<br />
Satani n’abamarayika biwe, ntitwo<strong>ca</strong> tuvugakw’Imana yazibukiriye <strong>ku</strong>kw’ata nkomezi<br />
igira—kandi nta ntambara n’imwe Abisirayeli barwanye n’abanyakanani yotuma<br />
twiyumvirakw’Imana itagira inkomezi.<br />
Mbega Satani Ntiyaneshejwe na Yesu <strong>ku</strong> <strong>Mu</strong>saraba?<br />
(Was Not Satan Defeated by Jesus on the Cross?)
<strong>Mu</strong> <strong>ku</strong>rangiza ico gice <strong>ca</strong> mbere abantu bihenderako mu <strong>ku</strong>vuga kw’Imana irwana na<br />
Satani, nagomba <strong>ku</strong>vuga amajambo a<strong>ku</strong>nda gukoreshwa <strong>ca</strong>ne: Yesu yanesheje Satani <strong>ku</strong><br />
musaraba. Nta <strong>ca</strong>nditswe kivuga ko Yesu yanesheje Satani <strong>ku</strong> musaraba.<br />
Tuvuzeko Yesu yanesheje Satani <strong>ku</strong> musaraba vyumvikana ko barwanye, bi<strong>ca</strong><br />
vyumvikanakw’Imana adafise inkomezi zose kandiko Satani Atari musi y’ububasha<br />
bw’Imana. Har’inzira nyinshi zemewe n’ivyanditswe mu <strong>ku</strong>vuga ivyashikiye Satani<br />
igihe Yesu yapfa <strong>ku</strong> musaraba. Akarorero, ivyanditswe bitubwira yuko <strong>ku</strong>bw’urupfu<br />
rwiwe, Yesu yahinduye ubusa “ubushobozi bw’urupfu” (raba Heb. 2:14-15).<br />
None Yesu yahinduye Satani ubusa <strong>ku</strong>geza he? Turaba, Satani ntiyahinduwe ubusa<br />
rwose, ahandiho intumwa Yohana ntiyarikwandika, “isi yose iri musi yaw a mubi” (1<br />
Yohana 5:19, hongeweko insobanuro). Nk’uko biri mu Baheburayo 2:14-15, Satani<br />
yahinduwe ubusa <strong>ku</strong> vyerekeye “ububasha bw’urupfu.” Ivyo bisigura iki?<br />
Ivyanditswe bivugako har’ubwoko butatu bw’urupfu: urupfu rwo mu mpwemu, urupfu<br />
rwo mu mubiri, n’ urupfu rwa kabiri.<br />
Nk’uko twabonye mu bice vyahera, urupfu rwa kabiri (<strong>ca</strong>nk’ urupfu rw’ibihe bidashira)<br />
ruvugwa mu vyahishuriwe 2:22; 20:6,14; 21:8, kandi ni co gihe abagabitanya<br />
bazotererwa mu kiyaga <strong>ca</strong>ka umuriro.<br />
Urupfu rwo mu mubiri ruba igihe impwemu y’umuntu ivuye mu mubiri wiwe, igihe<br />
umubiri uba utagikora u<strong>ku</strong>ndi.<br />
Urupfu rwo mu mpwemu rwerekana ingene impwemu y’umuntu atavyawe ubwa<br />
kabiri na <strong>Mpwemu</strong> Yera imera. Umuntu amaze gupfa mu mpwemu impwemu yiwe nta<br />
migenderanire ifitaniye n’Imana, impwemu ifise kamere gapfuye, impwemu iba<br />
inywana na Satani <strong>ku</strong> rugero runaka. Abanyefeso 2:1-3 hatwereka umuntu yapfuye mu<br />
mpwemu akw’amera:<br />
Namwe yarabagize bazima, hamwe mwari mupfuye mwishwe n’ibicumuro<br />
n’ivyaha vyanyu, ivyo mwagenderamwo kera, nk’ukw’ivyi si bigenda,<br />
mwumvira umwami w’abaganza ikirere, ni we mpwemu ikorera mu Bantu<br />
b’intabarirwa. Kandi natwe twese twahora muri bo kera mu kwifuza<br />
kw’imibiri yacu, tugakora ivy’imibiri n’imitima vyacu bigomba, kandi mu<br />
kameremere kacu twar’abo <strong>ku</strong>rakirwa, nk’abandi bose.<br />
Paulo yavuzekw’abakristo bo muri Efeso bari barapfuye <strong>ku</strong>bera ibicumuro<br />
n’ibigabitanyo. Ntiyarikw’avuga k’urupfu rw’umubiri <strong>ku</strong>bera yukw’abo yandikiye bari<br />
bazima mu mubiri yabo. Nuko, ategerezwa <strong>ku</strong>ba yarikw’avuga ko bapfuye mu mu mvugo<br />
yo mu mpwemu.
Bishwe n’iki, mu mpwemu? Vyar’”ibicumuro n’ivyaha vyabo.” Ibukakw’Imana<br />
yabwiye Adamu yukw’igihe atazokwumvira, azopfa (raba Ita. 2:17). Imana<br />
ntiyarikw’imubwira <strong>ku</strong> rupfu rw’umubiri, <strong>ku</strong>berako Adamu atapfuye mu mubiri igihe<br />
yarya <strong>ku</strong> <strong>ca</strong>mwa yabujijwe n’Imana. Ahubwo, yapfuye mu mpwemu, ntiyapfuye mu<br />
mubiri imbere y’imyaka amajana n’ayandi.<br />
Paulo yashishikaye abwira Abanyefeso, nk’abapfuye mu mpwemu, ko bagendeye<br />
(bakora) mur’ivyo bicumuro n’ivyaha, “nk’ab’isi” (bisigura, gukora ivy’abandi bakora)<br />
dukoreshwa n’”uwuganza ikirere.”<br />
“Uwuganza ikirere ni nde”? Ni Satani, ni we aganza isi y’umwiza n’umugabisha<br />
w’izindi mpwemu mbi zose ziba ahantu ho mukirere. Izo mpwemu mbi zivugwa mu<br />
mirwi yazo mu gice co mubanyefeso (raba Efe. 6:12).<br />
Paulo yavuzekw’umutware w’ahantu ho mu mwiza “impwemu ikorera mu Bantu<br />
b’intabarirwa.” Ijambo, “abantu b’intabarirwa,” risigura abatizera, ryemeza yuko<br />
kamere kabo ar’aki<strong>ca</strong>ha. Ni ho Paulo yavuze yuko “mu kameremere bar’ abo <strong>ku</strong>rakirwa”<br />
(Efe. 2:3, hongeweko insobanuro). Vyongeye, avugako Satani yakorera muri bo.<br />
Kugira se Umurwanizi (The Devil for a Dad)<br />
Abadakijijwe barashobora <strong>ku</strong>bimenya <strong>ca</strong>nke ntibabimenye, ba<strong>ku</strong>rikira Satana kandi<br />
baganzwa na we mu bwami bw’umwiza. Bafise kamere kiwe kabi, ki<strong>ku</strong>nda kaba mu<br />
mpwemu zabo zapfuye. Satani niwe se n’umwami wabo. Ni co gituma Yesu yigera<br />
<strong>ku</strong>bwira abanyadini bamwe, ati “mwebwe mur’aba so wa <strong>Mu</strong>rwanizi, kand’ivyo so<br />
yifuza ni vyo mushaka gukora” (Yohana 8:44).<br />
Iri ni ryo shusho ry’umuntu ataravuka ubwa kabiri! Agendera mu rupfu rwo mu<br />
mpwemu, yuzeyemwo kamere ka Satani, aja mu rupfu rw’umubiri n’ah’arutinya;<br />
abimenya <strong>ca</strong>nk’atabimenya, umusi umwe azopfa urupfu rubi, urupfu rwo mu<br />
mpwemu, ari rwo gutererwa mu kiyaga <strong>ca</strong>ka umuriro.<br />
Birakenewe <strong>ca</strong>ne gutahura yuk’urupfu rwo mu mpwemu, mu mubiri, no mu<br />
mpwemu ar’ibimenyetso vy’ibimenyetso bw’uburake bw’Imana <strong>ku</strong>bera i<strong>ca</strong>ha c’abantu<br />
kandi Satani afise ikibanza kinini mur’ivvyo. Imana yaremereye Satani aganze ubwami<br />
bw’umwiza hamwe n’abantu bose “ba<strong>ku</strong>nze umwiza” (Yohana 3:19). <strong>Mu</strong> bisanzwe, ni<br />
nk’ah’Imana yabwiye Satani, ngo “Uhindure abaja bawe abantu bose batanyumvira.”<br />
Satani yahindutse igikoresho c’uburake bw’Imana <strong>ku</strong> bantu b’intabarirwa.<br />
Kukw’abakoze i<strong>ca</strong>ha bose, bari musi y’ububasha bwa Satani, bazuyemwo kamere kiwe<br />
mu mpwemu zabo kandi bagizwe abaja bakora ubugombe bwiwe (raba 2 Tim. 2:26).
Impongano Idu<strong>ku</strong>ra mu Buja (The Ransom for Our Captivity)<br />
N’aho bimeze gurtyo, turashobora gushimira Imana, <strong>ku</strong>ko yadu<strong>ku</strong>ye mu buja,<br />
<strong>ku</strong>bw’imbabazi zayo, nta numwe akwiriye <strong>ku</strong>guma mur’ayo magorwa. Kuk’urupfu rwa<br />
Yesu rwatugiriye mu gishingo c’ubutungane bw’Imana, abizera Kristo bose barakize<br />
urupfu rwo mu mpwemu n’ubuja bwa Satani <strong>ku</strong>ko batakiri mu burake bw’Imana. Igihe<br />
twizera Umwami Yesu, <strong>Mpwemu</strong> Yera agerera mu mpwemu zacu aga<strong>ku</strong>raho kamere ka<br />
Satani <strong>ku</strong>ri mu mpwemu zacu, agatuma impwemu zacu zivuka ubugira kabiri (raba<br />
Yohana 3:1-16) akaduhindura abaragwa ba kamere k’Imana (raba 2 Pet. 1:4).<br />
Reka dusubire <strong>ku</strong> kibazo <strong>ca</strong>cu. Igihe uwandikiye Abaheburayo yavugako Yesu, mu<br />
rupfu rwiwe, yhinduye ubusa “ububasha bw’urupfu, ari we wa mubi,” yavuzek’<br />
ububasha bwo gupfa mu mpwemu, ari bwo Satani afise <strong>ku</strong> muntu wese atarakizw,<br />
basanganguwe <strong>ku</strong> nyungu y’uwuri “muri Kristo.” Twagizwe bazima mu mpwemu<br />
<strong>ku</strong>ko Kristo yahongeye igihano kizanwa n’ivyaha vyacu.<br />
Ikirengeye vyose, <strong>ku</strong>ko tutakiri abapfu mu mpwemu <strong>ca</strong>nke ngo tube musi<br />
y’ubushobozi bwa Satani, tudushobora gutinya urupfu rwo mu mubiri, <strong>ku</strong>ko tuzi<br />
ibiturindiriye, yukw’atar’urupfu rwo mu mpwemu ahubw’ari —<strong>ku</strong>ragwa ubwiza<br />
bidashira.<br />
Niho rero, <strong>ku</strong>bwa Yesu, twakijijwe urupfu rwa kabiri, ari rwo gutererwa mu kiyaga<br />
<strong>ca</strong>ka umuriro.<br />
Mbega Yesu yaranesheje wa mubi <strong>ku</strong> musaraba? Oya, si vyo yagize, <strong>ku</strong>kw’ata<br />
ntambara yabaye hagati ya Yesu na Satani. Ariko ico Yesu yagize, yarahinduye ubusa<br />
Satani amwaka inkomezi z’urupfu rwo mu mpwemu, ari zo akoresha mu gutsindagira<br />
abantu bose badakijwe mu <strong>ca</strong>ha. Satani ara<strong>ca</strong>fise inkomezi zo kwi<strong>ca</strong> mu mpwemu<br />
abantu badakijijwe, arikw’abari muri Kristo bose, Satani nta nkomezi akibafise ko.<br />
Kwambura Abafise Ububasha (The Disarming of the Powers)<br />
Ibi bituma dutahura ijambo Paulo yavuze ryo “kwambura aba<strong>ku</strong>ru n’abafise<br />
ububasha” dusanga mubakolosayi 2:13-15:<br />
Kandi hamwe mwari mugipfuye [mu mpwemu] mwishwe n’ibicumuro<br />
vyanyu n’u<strong>ku</strong>dakebwa...yabagiranye bazima na we, imaze <strong>ku</strong>duharira<br />
ibicumuro vyacu vyose, ihanaguye n’icete kitwagiriza, kirimw’amabwirizwa<br />
<strong>ca</strong>duhama, igi<strong>ku</strong>ra hagati yacu na yo, ikibamba <strong>ku</strong> musaraba. Kandi yambuye
aba<strong>ku</strong>ru n’abafise ububasha , ibatetereza mu mazo ya bose, ibashorera bafashwe mpiri<br />
<strong>ku</strong>bw’umusaraba (dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
Paulo yakoresheje imvugo ngereranyo mur’iki gice. Ku gice <strong>ca</strong> mbere, agereranya<br />
ivyaha vyacu n’”icete kitwagiriza.” Ntitwarigushobora <strong>ku</strong>riha ivyo Kristo yaturihiye,<br />
we yagi<strong>ku</strong>ye hagati yacu na we akibamba <strong>ku</strong> musaraba.<br />
Ku gice <strong>ca</strong> kabiri, kera abami ba<strong>ku</strong>bita ingabo banesheje bazishoreye mu kwigina<br />
intsinzi mu bisagara vyabo, ni k’urupfu rwa Kristo rwatubereye intsinzi <strong>ku</strong> “ba<strong>ku</strong>ru<br />
n’abafise ububasha,” ari rwa rwego rw’abadayimoni biganziye abantu, babagumiza mu<br />
buja.<br />
Mbega dufatiye <strong>ku</strong>r’iki gice, ntidushobora <strong>ku</strong>vugako Kristo yanesheje Satani?<br />
Kumbure, ariko naho nyene har’ibintu dutegerezwa gusobanura neza. Dutegerezwa<br />
kwama tuzirikanye yuko mur’iki gice, Paulo yakoresheje imvugo ngereranyo.<br />
Kand’u<strong>ku</strong>gereranya kwose <strong>ku</strong>gira ahantu ivyari <strong>ku</strong>gereranywa bihushana <strong>ca</strong>ne, nk’uko<br />
twabibonye mu gice c’inyigisho zo gusobanura Bibiliya.<br />
<strong>Mu</strong> gusobanura imvugo ngereranyo ya Paulo dusanga mub’i Kolosayi 2:13-15,<br />
dutegerezwa kwiyubara. Tumenyekw’ “ata cete kitwagiriza” <strong>ca</strong>ri<strong>ca</strong>nditswekw’ivyaha<br />
vyacu <strong>ca</strong>bambwe <strong>ku</strong> musaraba. Ako ni akarorero k’ivyo Yesu yakoze <strong>ku</strong> musaraba.<br />
Nk’uko nyene, impwemu zaganza abantu badakijijwe ntizambuwe inkota n’inkiza<br />
zazo ngo zishorerwe na Yesu mu gisagara. Imvugo Paulo yakoresheje ngaha ni ishusho<br />
ryerekana ico Yesu ydukoreye. Twar’abaja b’izo mpwemu mbi. Igihe yapfa <strong>ku</strong>bera<br />
ivyaha vyacu, Yesu yaradu<strong>ku</strong>ye mu buja twarimwo. <strong>Mu</strong> bisanzwe Yesu ntiyarwanye<br />
n’izo mpwemu mbi kandi nazo ntizarwanye na we. Ariko <strong>ku</strong>kw’Imana yazihaye<br />
ububasha, zari zaratugize imbohe ubuzima bwacu bwose. “ibirwanisho” zakoresha,<br />
ntivyatumberezwa <strong>ku</strong>ri Yesu, ariko turi twebwe. Ni ho Yesu “yazambura” izo nkomezi.<br />
Ntizishobora <strong>ku</strong>dushira mu buja u<strong>ku</strong>ndi.<br />
Ntitukigere twiyumvirako higeze <strong>ku</strong>ba intambara rukokoma hagati ya Yesu<br />
n’abadayimoni ba Satani, ngo Yesu a<strong>ca</strong> aranesha <strong>ku</strong> musaraba. Nitwavuga ko Yesu<br />
yanesheje wa mubi, tubivugae tuzi yukw’atari <strong>ku</strong>bwiwe ariko yanisheje <strong>ku</strong>bwacu.<br />
Har’igihe nigera kwirukana akabwa kariko gatera ubwoba agakobwa kanje mu rugo,<br />
igihe mvuga ko nanesheje ako kabwa muratahura yukw’ata bwoba kantera jewe, ariko<br />
nabigize <strong>ku</strong>bw’agakobwa kanje n<strong>ku</strong>nda. Niko vyari bimeze hagati ya Yesu na Satani.<br />
Yesu yirukanye akabwa <strong>ku</strong>bwacu ariko we ntabwoka kigeze <strong>ku</strong>mutera na gato.<br />
Ni gute yirukanye ako kabwa-Satani? Yabigize mu kwikorera igihano kizanwa<br />
n’ivyaha vyacu, adukiza igihano c’Imana, aba adukijije n’uburake bw’Imana, ni ho za
mpwemu mbi Imana yari yahaye ububasha bwo <strong>ku</strong>tugira abaja bazo b’intabarirwa nta<br />
burenganzira zari zigifise bwo <strong>ku</strong>tugira abaja. Imana ishimwe!<br />
Ibi bituma dushobora <strong>ku</strong>raba ikindi abantu bizera mu <strong>ku</strong>tamenya kwabo.<br />
Icizerwa <strong>ca</strong> #2: “Hari Intambara Idahera Hagati y’Abamarayika b’Imana n’Aba -<br />
marayika ba Satani. U<strong>ku</strong>nesha kwa Bamwe Kuva <strong>ku</strong> Nyifato Yacu mu <strong>Mpwemu</strong>.”<br />
(Myth #2: “There are constant battles in the spiritual realm between God’s angels<br />
and Satan’s angels. The outcome of those battles is determined by our spiritual<br />
warfare.”)<br />
Turamaze gusoma mu gitabo c’ivyahishuriwe yuko umusi umwe hazoba intambara<br />
hagati ya Mikayeli n’abamarayika biwe hamwe na Satani n’abamarayika biwe. Atari iyo<br />
nyene, nta yindi ntambara ivyanditswe bivuga, nk’uko tubisanga mu gi<strong>ca</strong> <strong>ca</strong> cumi <strong>ca</strong><br />
Daniyeli. 1<br />
Daniyeli avugako yibabaje indwi zitatu mu mwaka wa gatatu w’intwaro ya Kuro,<br />
umwami w’i Buperesi, igihe umumarayika yamwihishurira <strong>ku</strong> ruzi Hidekeli.<br />
Umumarayika yar’azanwe no <strong>ku</strong>muha ugutahura kazoza ka Isirayeli, kandi turamaze<br />
kwiga muri make ico Daniyeli yabwiwe mur’ukwo guhishurirwa kwiwe mu gice kivuga<br />
ivy’Iduzwa n’Ibihe vy’Iherezo. Bariko baravugana, umumarayika abwira Daniyeli ati:<br />
Nta co utinya, Daniyeli; <strong>ku</strong>k’uhereye igihe washiriye umutima k’ugutahura,<br />
no kwicisha bugufi imbere y’Imana yawe, amajambo yawe yarumviswe;<br />
kand’ayo majambo yawe nyene, ni yo anazanye. Ariko segaba w’ubwami bw’i<br />
Buperesi yamaze imisi mirongwibiri n’umwe andwanya; hanyuma, Mikayeli,<br />
umwe wo mubagabisha bahambaye, aza <strong>ku</strong> ntabara, sigarayo mu bami b’i<br />
Buperesi (Dan. 10:12-13, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
Daniyeli amenyakw’isengesho ryiwe ryumviwe indwi zitatu imbere yo <strong>ku</strong>za<br />
kw’umumarayika, <strong>ku</strong>ko vyafashe uwo mumarayika indwi zitatu ngw’ashikire Daniyeli.<br />
I<strong>ca</strong>tumye uyo mumarayika atinda mu nzira n’uk’”umwami w’ubwami bw’i Buperesi”<br />
1 Hari ibihabi bibiri bitangiwe inyishu: (1) Yuda avuga imitongano hagati ya Mikayeli na Satani <strong>ku</strong>bera umuvyimba wa<br />
Mose, ariko naho nyene ntihavuga ko barwanye. Kanatsinda, Yuda avugako Mikayeli “ntiyubahutse <strong>ku</strong>muhinyura<br />
ngw’amucokore [Satani], ariko yamubwiye, at’’Uhoraho aguhane’” (Yuda 1:9). (2) Igihe Elisa n’umushumba wiwe<br />
baribaki<strong>ku</strong>jwe n’ingabo z’i Siriya mu gisagara citwa Dotani, Elisa yasenze Imana yugurure amaso y’umushumba wiwe (2<br />
Abami 6:15-17). Ni ho umushumba wiwe yabonye “amafarasi n’imikogote yaka umuriro” twiyumvirako<br />
yarikw’abamarayika mw’isi yo muri mpwemu. Ntibisigurako, kw’abo bamarayika bari baje <strong>ku</strong>rwana n’abadayimoni ba<br />
wa mubi.. abamarayika bakoreshwa n’Imana mu bihe runaka ngo basuke uburake bwayo <strong>ku</strong> banyakibi, akarorero tubona<br />
ni igihe umumarayika umwe yi<strong>ca</strong> abanyasiriya 185.000, nk’uko vyanditswe mu 2 Abami 19:35.
hamurwanije. Ariko yarashoboye <strong>ku</strong>ronk’ah’a<strong>ca</strong>, igihe Mikayeli, ”umwe wo mu<br />
bagabisha bahambaye,” yaza <strong>ku</strong>mutabara.<br />
Igihe umumarayika yarikw’asezerana Daniyeli, yamubwiye ati,<br />
Ngomba nsubireyo <strong>ku</strong>rwanya segaba w’i Buperesi; kandi nitatabaruka,<br />
segaba w’i Bugiriki azo<strong>ca</strong> aza. Ariko nda<strong>ku</strong>barira ivyanditse mu gitabo<br />
c’ivy’u<strong>ku</strong>ri: kandi ntawuriho wo <strong>ku</strong>ntabara <strong>ku</strong>barwanya atari Mikayeli<br />
umugabisha wanyu (Dan. 10:20-21).<br />
Hari ibintu bitandukanye dushobora kwiga mur’iki gice. Turabona yuko<br />
n’abamarayika b’Imana batagira inkomezi zose, ariko bagatumwa <strong>ku</strong>rwanya<br />
abadayimoni.<br />
I<strong>ca</strong> kabiri, tubona yukw’abamarayika bamwe bamwe (nka Mikayeli) basumba<br />
inkomezi abandi (nk’uy’arikw’avugana na Daniyeli).<br />
Ibibazo Tudashobora Kuronkera Inyishu<br />
(Questions for Which We Have No Answers)<br />
Turashobora kwibaza “I<strong>ca</strong> tumye Imana itarungika Mikayeli hamwe n’uyo<br />
mumarayika yarungitswe <strong>ku</strong>ri Daniyeli ubwa mbere <strong>ku</strong>gira ngo ntacererwe indwi zitatu<br />
zose?” Bibiliya ntitubwira igituma Imana yarungitse umumarayika izi neza<br />
kw’adashobora <strong>ku</strong>rengana “umwami w’i Buperesi” Mikayeli atarinze <strong>ku</strong>mutabara.<br />
Kanatsinda, ntituzi n’igituma Imana irinda gukoresha umumarayika ashire umuntu<br />
ubutumwa! Ni <strong>ku</strong>ki itavyigirira, <strong>ca</strong>nke ngw’ivugane na Daniyeli mu jwi ryumvikana<br />
<strong>ca</strong>nk’iduze Daniyeli mw’ijuru akanya gato imwibwirire? Nta na kimw tuzi.<br />
Ariko none ico <strong>ca</strong>nditswe cerekana ko hama intambara y’urutavanako mw’ijuru<br />
hagati y’abamarayika b’Imana n’abamarayika ba Satani? Oya namba, werekanako ,<br />
haraheze imyaka igihumbi, har’intambara y’indwi zitatu hagati y’umumarayika<br />
w’Imana adafise inkomezi zose n’umumarayika wa Satani yitwa “segaba w’i Buperesi,”<br />
kand’iy’Imana ibishaka ntiyari <strong>ku</strong>baho. Iyindi ntambara y’abamarayika ivugwa muri Bibiliya<br />
n’imwe izobera mw’ijuru, nk’uko yanditswe mu gitabo c’Ivyahishuriwe. N’iyo gusa.<br />
Hagiz’umuntu avugako har’izindi ntambara z’abamarayika ziba <strong>ca</strong>nke zabaye, kizoba<br />
ar’iciyumviro ciwe gusa kandi si ciza namba.<br />
Icizerwa Gishingiye Ku Kinyoma (A Myth Based Upon a Myth)
Mbega iyo n<strong>ku</strong>ru ya Daniyeli n’umwami w’i Buperesi irashobora kwemeza<br />
yukw’inyifato yacu ngaha kw’isi ituma umwe mur’abo bamarayika anesha intambara?<br />
Ikindi, mbega ico ciyumviro cemeza (gifatiye <strong>ku</strong> vyanditswe bikeya <strong>ca</strong>ne) yuko hari<br />
intambara y’urutavanako hagati y’abamarayika. Mbega iyo n<strong>ku</strong>ru ya Daniyeli<br />
irashobora kwemeza yukw’ingene turwana intambara mu mpwemu bituma hagira<br />
umwe anesha hagati y’abamarayika b’umwiza n’ab’umuco?<br />
Ikibazo gi<strong>ku</strong>nda <strong>ku</strong>bazwa n’abashigikira ico cizerwa gihagaze <strong>ku</strong> kinyoma ni iki,<br />
“None vyari<strong>ku</strong>genda gute iyo Daniyeli asenga umusi umwe gusa?” inyishu y’ico<br />
kibazo, nta n’umwe ayizi, <strong>ku</strong>ko tubonako Daniyeli atahagaritse gusenga Imana<br />
gushik’ah’umumarayika atavuzwe izina ashika. Igituma babaza ico kibazo ni <strong>ku</strong>gira<br />
ngo batwemezeko Daniyeli, mu gushishikara <strong>ku</strong>rwana intambara mu mpwemu, ari we<br />
yafashije uwo mumarayika gu<strong>ca</strong> inzira yo <strong>ku</strong>mushikira. Iyo Daniyeli ahagarika<br />
<strong>ku</strong>rwana iyo ntambara mu mpwemu, umumarayika ntiyari gushobora <strong>ku</strong>rengana<br />
umwami w’i Buperesi. Bakagomba <strong>ku</strong>twemeza yuko natwe, nk’uko Daniyeli yabigize,<br />
dutegerezwa gushishikara <strong>ku</strong>rwana intambara yo mu mpwemu, <strong>ku</strong>ko tuzabandanije<br />
har’umumarayika w’umwiza yohava anesha umumarayika Imana iturungikira.<br />
I<strong>ca</strong> mbere, reka mugeko Daniyeli “atarikw’arwana intambara yo mu mpwemu”—<br />
yarikw’ arasenga Imana. Ntaho tubonako yigeze avuga icitwa umumarayika w’umwiza,<br />
<strong>ca</strong>nk’ababoha, <strong>ca</strong>nk’’arwana” na bo. Uhubwo, Daniyeli ntiyar’azi n’uko har’intambara<br />
irikw’iraba hagati y’abamarayika atar’igihe umumarayika tutazi izina yamushikira haheze indwi<br />
zizata akabimwibwirira. Yamaze izo ndwi zitatu yisonzesha no <strong>ku</strong>rondera Imana.<br />
Rero reka dusubiremw’ikibazo: iyo Daniyeli ahagarika ugusenga kwiwe <strong>ku</strong> musi wa<br />
mbere <strong>ca</strong>nk’uwa kabiri, mbeg’uyo mumarayika tutazi izina ntiyari <strong>ku</strong>muzanira<br />
ubutumwa yatumwe n’Imana? Ntavyo tuzi. Reka nda<strong>ku</strong>bwirak’uyo mumarayika<br />
atigeze abwira Daniyeli, ati “Wagize neza <strong>ku</strong>bandanya usenga, ahandi ho sinari<strong>ku</strong>za.”<br />
Oya, umumarayika yashimiye Mikayeli yamufashije <strong>ku</strong>rengana. Imana ni yo yarungitse<br />
uyo mumarayika tutazi izina hamwe na Mikayeli, kandi yabarungitse ngo yishure<br />
isengesho rya Daniyeli yasaba ugutahura ibizoshikira Isirayeli muri kazoza.<br />
Vyoba bibi kwiyumvira yukw’iyo Daniyeli ahagarika ugusenga <strong>ca</strong>nk’u<strong>ku</strong>rondera<br />
Imana, Imana yarigu<strong>ca</strong> ivuga it, “ RERO mwa bamarayika babiri, Danieyli yahagaritse<br />
amasengesho yiwe no kwisonzesha, n’aho narindungitse umwe muri mwebwe<br />
<strong>ku</strong>mushira ubutumwa igihe yatangura gusenga <strong>ku</strong> musi wa mbere, <strong>ku</strong>va nta butumwa<br />
ngombako mushira Daniyeli. Kandi menyakw’igice <strong>ca</strong> cumi na kimwe n’i<strong>ca</strong> cumi na<br />
kabiri bitari <strong>ku</strong>ba mu gitabo <strong>ca</strong> Daniyeli.”<br />
Vy’u<strong>ku</strong>ri Daniyeli yarashishikaye mu gusenga (si “mu ntambara yo mu mpwemu”),<br />
kandi Imana yamwishuye mu <strong>ku</strong>rungika abamarayika. Natwe, dutegerezwa
gushishikara mu gusenga Imana, kand’Imana ibishatse, inyishu zacu zirashobora<br />
<strong>ku</strong>zanwa n’abamarayika. Ariko ntiwibagireko Bibiliya itwereka abamarayika benshi<br />
bashiriye abantu b’Imana ubutumwa bukomakomeye kandi batari mu masengesho,<br />
<strong>ca</strong>nke ngo basenge indwi zitatu zitatu. 2 Twisuzume neza. Ikirengeye vyose,<br />
har’ivyanditswe vyinshi bitwereka abamarayika bashira abantu ubutumwa kandi<br />
batarinze <strong>ku</strong>rwana n’abamarayika b’umwiza bava mw’ijuru. n’aho boba bararwanye<br />
n’abamarayika b’umwiza <strong>ku</strong>gira ngo bashika ubutumwa barungikanywe, ntavyo tuzi,<br />
<strong>ku</strong>kw’ata Bibiliya ibiugako.<br />
Reka turabe ikindi cizerwa <strong>ca</strong> gatatu giharawe.<br />
Icizerwa <strong>ca</strong> #3: “ Igihe Adamu Yacumura, Satani Yaciye Ahabwa Gutwara Isi.”<br />
(Myth #3: “When Adam Fell, Satan Got Adam’s Lease to Control the World.”)<br />
Ni igiki <strong>ca</strong>baye <strong>ku</strong>ri Satani igihe isi yaharurwako i<strong>ca</strong>ha? Hari abiyumvirako Satani<br />
yashizwe hejuru igihe Adamu yakora i<strong>ca</strong>ha. Bavugako Adamu yar’”imana y’iyi si,”<br />
arikw’igihe yarwa mu <strong>ca</strong>ha Satani yaciye afata ico kibanza, bi<strong>ca</strong> bituma ashobora gukora<br />
ico ashaka cose kw’isi. N’Imana ntiyar’igishoboye <strong>ku</strong>bimwankira uhereye ico gihe, <strong>ku</strong>ko<br />
Adamu ari we yar’afise “ubwo burenganzira” bwo guha Satani ico kibanza, kand’Imana<br />
yategerezwa kwubahiriza amasezerano yagiraniye na Adamu n’ah’amaze guhabwa<br />
Satani. Bavuga yuko Satani ari we afise “iragi rya Adamu,” kand’Imana idashobora<br />
guhagarika Satani gushika igihe “Isezerano ryayo na Adamu rishika kw’iherezo.”<br />
Mbeg’ico ciyumviro ni co? Mbega Satana yarahawe “Uburenganzira bwa Adamu”<br />
igihe isi yaharurwakw’i<strong>ca</strong>ha?<br />
Si vyo namba. Nta kintu na kimwe Satani yahawe igihe Adamu yakora i<strong>ca</strong>ha<br />
atar’u<strong>ku</strong>vumwa n’Imana no gushirirwa akarimbi <strong>ku</strong> misi yiwe.<br />
Bibiliya ntiyigera ivugako Adamu yar’”imana y’iyi si.” I<strong>ca</strong> kabiri, Bibiliya ntivugako<br />
Adamu yar’afise uburenganzira aha uwundi muntu ubutware bw’isi nk’uko benshi<br />
babivuga. I<strong>ca</strong> gatatu, Bibiliya ntivugako Adamu yar’afise isezerano rizorangira umusi<br />
umwe. Ivyo vyiyumviro vyose ntivyemewe na Bibiliya.<br />
Ni ubuhe bushobozi adamu yar’afise kera? Dusoma mw’Itanguriro kw’Imana<br />
yabwiye Adamu na Eva “ bavyare barondoke, buzure isi, bayiganze; baganze amafi yo mu<br />
kiyaga n’inyoni zo mu kirere, no <strong>ku</strong> bifise ubugingo vyose vyo kw’isi” (Ita. 1:28, hongeweko<br />
insobanuro).<br />
2 Raba, akarorero muri Mat. 1:20; 2:13,19; 4:11; Luka 1:11-20, 26-38.
Nta kintu Imana yabwiye Adamu co <strong>ku</strong>ba “imana” y’isi, <strong>ca</strong>nke <strong>ku</strong>ganza ibintu vyose,<br />
nk’ibihe, n’abantu bose bazovuka muri kazoza, n’ibindi nk’ivyo. Yahaye gusa Adamu<br />
na Eva, nk’abantu ba mbere, <strong>ku</strong>ganza amafi, inyoni n’ibikoko no kwuzuza isi no<br />
<strong>ku</strong>yiganza.<br />
Igihe Imana yacira urubanza umugabo, ntiyamubwiye kw’atakaje “ububama bwiwe<br />
kw’isi.” Kandi, nta kintu co <strong>ku</strong>bura ubutware <strong>ku</strong> fi, inyoni n’inka yabwiye Adamu <strong>ca</strong>nke<br />
Eva. Kanatsinda, abantu bara<strong>ca</strong>ganza ifi, inyoni “n’ibitungano vyo kw’isi.” Abantu<br />
bara<strong>ca</strong>cuzuza isi no <strong>ku</strong>yiganza. Nta bubasha Adamu yahawe n’Imana yatakaje igihe<br />
yakora i<strong>ca</strong>ha.<br />
Mbega Satani s’”Imana y’Iyi Si?” (Isn’t Satan “God of This World”?)<br />
Mbega Paulo ntiyise Satani “imana y’iyi si,” na Yesu amwita “segaba w’iyi si”? Ego<br />
barabivuze, ariko nta n’umwe muri bo yavuze ko Adamu yar’”imana y’iyi si” <strong>ca</strong>nke ko<br />
Satani yabihawe n’ugucumura kwa Adamu.<br />
Vyongeye, Satani kwitwa “imana y’iyi si” ntibisigurako Satani ashobora <strong>ku</strong>gira<br />
ic’ashaka cose <strong>ku</strong>r’iyi si <strong>ca</strong>nke kw’Imana idashoboye <strong>ku</strong>muzibira. Yesu ni we yavuze<br />
ngo, “Nahawe ububasha bwose mw’ijuru no kw’isi” (Mat. 28:18, hongeweko insobanuro).<br />
Ko Yesu afise ubushobozi bwose kw’isi, bisigurako Satani adashobora gukora adahawe<br />
uruhusha na we.<br />
Ni nde yahaye Yesu ububasha kw’isi no mw’ijuru? Ni Imana Data ubwiwe, <strong>ku</strong>kw’ari<br />
we abufise kandi ashobora <strong>ku</strong>buha Yesu. Ni co gituma Yesu yiswe na Se “Umwami<br />
w’ijuru n’isi” (Mat. 11:25; Luka 10:21, hongeweko insobanuro).<br />
Imana ni yo yamanye ububasha bwose mw’ijuru no kw’isi <strong>ku</strong>va kw’irema. Yahaye ubu-<br />
shobozi bukeya abantu ba mbere, kand’abantu ntibigeze batakaza ic’Imana yabahaye.<br />
Igihe Bibiliya ivuga ko Satani ar’imana y’iyi si, bisigura gusa yukw’abantu bo mw’isi<br />
(abatara vuka ubwa kabiri gusa) ba<strong>ku</strong>rikira Satani. Ni we bakorera, babimenya <strong>ca</strong>nke<br />
batabimenya. Ni we mana yabo.<br />
Mbega Satani Yarabihawe Koko? (Satan’s Real-Estate Offer?)<br />
Abemerako Satani yabihawe koko bisunga in<strong>ku</strong>ru ivuga ingene Satani yagerageje<br />
Yesu mu bugaragwa, nk’uko Matayo na Luka bavyanditse. Reka turabe ivyo Luka<br />
yanditse tubi<strong>ku</strong>remw’icigwa:
[Satani] Amaramudugana [Yesu], amwereka ubwami bwose bwo mw’isi mu<br />
kanya gato. Umurwanizi aramubwira, ati “Ndaguha ububasha bwose<br />
n’ubwiza bwabo, <strong>ku</strong>ko jewe nabuhawe , kandi mbuha uwo ngomba wese:<br />
nuko ni wampfukamira, ukansenga, ubwo bwose buraba ubwawe.” Yesu<br />
aramwishura, ati ‘Vyanditswe ng’Usenge Uhoraho, Imana yawe, abe ari yo<br />
usaba yonyene’” (Luka 4:5-8).<br />
Mbega ivyo ni vyo vyerekanako Satani afise ububasha bwose kw’isi, <strong>ca</strong>nke ko Adamu<br />
yabumuhaye, <strong>ca</strong>nke kw’Imana idashobora <strong>ku</strong>zibira ikibi? Oya, kandi har’imvo nyinshi.<br />
Iya mbere, dutegerezwa kwirinda kwizera ibivuzwe n’uwo Yesu yise “se<br />
w’ibinyoma” (Yohana 8:44). Har’igihe Satani avuga u<strong>ku</strong>ri, ariko ngaha, dutegerezwa<br />
<strong>ku</strong>gaba <strong>ca</strong>ne, <strong>ku</strong>kw’ivyo Satani avuga ngaha bihushana n’ivy’Imana yavuze.<br />
<strong>Mu</strong> gice <strong>ca</strong> kane c’igitabo <strong>ca</strong> Daniyeli, tubona in<strong>ku</strong>ru y’Umwami Nebukadineza<br />
ateterezwa. Nebukadineza, mu bwibone kw’ib’ici<strong>ca</strong>ro ciwe n’ivyo yakoze, yabwiwe<br />
n’uwavugishwa n’Imana yitwa Daniyeli yukw’agiye guhabwa ubwenge bw’igikoko<br />
gushika ah’azotahurakw’”Isumba vyose ari yo iganza ubwami bw’abantu, ikabugabira uwo<br />
igomba wese” (Dan. 4:25, hongeweko insobanuro). Iri jambo rivugwa incuro zine ryemeza<br />
iyi n<strong>ku</strong>ru, mu <strong>ku</strong>rishimangira (raba Dan. 4:17, 25, 32; 5:21).<br />
Menyako Daniyeli yavuze ati, “Isumba vyose ari yo iganza ubwami bw’abantu.” Mbega<br />
ntivyerekanakw’Imana ifise ubushobozi na bukeya kw’isi?<br />
Menya kandi kw’ivyo Daniyeli yavuze bihushana n’ivyo Satani yabwiye Yesu.<br />
Daniyeli yavuzekw’ Imana “ibugabira uwo igomba wese,” na Satani akavuga<br />
kw’”abuha uwo yishakiye” (Luka 4:6).<br />
Ubona uhava wizera nde? Jewe nizera ivyo Daniyeli yavuze.<br />
Ariko, birashobokako Satani yavuze u<strong>ku</strong>ri—igihe turavye ivyo yavuze k’urundi<br />
ruhande.<br />
Satani ni “imana y’iyi si,” nk’uko maze <strong>ku</strong>vyerekana, bisigurakw’aganza ubwami<br />
bw’umwiza kw’isi, bukabamw’abantu bose bo kw’isi bahisemwo <strong>ku</strong>garariza Imana.<br />
Bibiliya iravuga “kw’isi yose iri muri wa <strong>Mu</strong>bi” (1 Yohana 5:19). Igihe Satani<br />
yavugakw’ashobora guha uw’ashaka ubushobozi bw’ubwami bwo kw’isi, arashobora<br />
<strong>ku</strong>ba yarika’avuga aho aganza gusa, ubwami bw’umwiza, bugizwe n’ubwami butobuto<br />
bugereranywa n’ama Leta yo kw’isi. Ivyanditswe bitubwirako Satani afise inzego<br />
zitandukanye z’impwemu mbi akoresha mu <strong>ku</strong>ganza ubwami bwiwe (raba Efe. 6:12),<br />
kandi ni we agena <strong>ca</strong>nk’abogoza izo mpwemu mbi mu ntwaro yiwe, <strong>ku</strong>kw’ari we<br />
segaba wazo. <strong>Mu</strong>r’ico gihe, Satani yarikw’abwira Yesu ikibanza <strong>ca</strong> kabiri mu bwami<br />
bw’abadayimoni—<strong>ku</strong>kw’aguma ikibanza <strong>ca</strong> mbere—bafashanye <strong>ku</strong>ganza ubwami
w’umwiza. Ico Yesu yasabwa <strong>ku</strong>gira gusa kw’ar’u<strong>ku</strong>musenga no <strong>ku</strong>mupfukamira.<br />
Imana ishimwe ko Yesu yarenganye aho hantu bituma “itera imbere <strong>ca</strong>ne.”<br />
Ni Nde Yahaye Satani Ubwo Bubasha? (Who Gave Satan His Authority?)<br />
Mbega ko Satani yivugiyeko “yahawe” ubwo bushobozi?<br />
Ndabisubiyemwo, Satani arashobora <strong>ku</strong>ba yarikw’arabesha. Reka twiyibagize<br />
ikinyoma ciwe twemereko yavuze u<strong>ku</strong>ri.<br />
Menyako Satani atavuzeko yabuhawe na Adamu. Nk’uko tumaze <strong>ku</strong>bibona, Adamu<br />
ntiyarigushobora <strong>ku</strong>buha Satani <strong>ku</strong>ko na we nyene ntabwo yarafise. Adamu yahawe<br />
<strong>ku</strong>ganza ifi, inyoni, inka, ntiyahawe <strong>ku</strong>ganza ubwami. (kanatsinda, igihe Adamu yakora<br />
i<strong>ca</strong>ha nta bwami bw’abantu bwari ho ashobora <strong>ku</strong>ganza.) Vyongeye, namba Satani<br />
yarikw’aha Yesu ububasha bwo <strong>ku</strong>ganza mu bwami bw’umwiza, burimw’abadayimoni<br />
n’abantu badakijijwe gusa, birumvikanakw’ata <strong>ku</strong>ntu na <strong>ku</strong>mwe Satani yarigushobora<br />
guha Satani ubwo bubasha <strong>ku</strong>kw’ataho yari <strong>ku</strong>bu<strong>ku</strong>ra. Satani yaganza abamarayika<br />
bakorowe <strong>ku</strong>mwe na we Adamu atararemwa.<br />
Satani ahobora <strong>ku</strong>ba yarikw’avugakw’abantu bose bo kw’isi bamuhaye ubushobozi<br />
bwo <strong>ku</strong>baganza, <strong>ku</strong>ko banse kwumvira Imana bituma, babimenya <strong>ca</strong>nke batabimenya,<br />
baba abaja biwe.<br />
Har’ikindi gishoboka iyo tuvuzekw’ Imana ubwayo ari yo yamuhaye ubwo<br />
bushobozi. Birashoboka, turavye ivyanditswe, kw’Imana yabwiye Satani, iti “wewe<br />
n’abadayimoni bawe ndabahaye uruhusha rwo <strong>ku</strong>ganza umuntu wese atanyumvira.”<br />
Ndaziko udashobora <strong>ku</strong>bitahura buno nyene, ariko arahava ushika ah’ubonakw’ari yo<br />
nsobanuro nziza twoha iryo jambo Satani yavuze. Namba Imana iri yo “aganza ubwami<br />
bw’abantu” (Dan. 4:25), ububasha bwose Satani yogira <strong>ku</strong> bantu butegerezwa <strong>ku</strong>va <strong>ku</strong><br />
Mana.<br />
Satani aganza ubwami bw’umwiza gusa, dushobora kwita “ubwami<br />
bw’intabarirwa.” Yatanguye <strong>ku</strong>ganza mur’ubwo bwami <strong>ku</strong>va igihe a<strong>ku</strong>we mw’ijuru, ico<br />
gihe Adamu ntiyari bwa cumure <strong>ca</strong>nke bwa remwe. Gushika igihe Adamu yacumuye,<br />
ubwami bw’umwiza bwarimw’abadayimoni gusa. Ariko <strong>ku</strong>va <strong>ku</strong> gihe Adamu<br />
yacumura, yaciye yinjira mu bwami bw’intabarirwa, ni ho ubwami bwa Satani butari<br />
bukibamw’abadayimoni gusa, bwaciye bujamwo n’abantu b’intabarirwa.<br />
Satani yaganza isi yiwe y’umwiza Adamu atarabaho, rero ntidusubire kwiyumvira<br />
yukw’igihe Adamu yacumura, ari ho Satani yaciy’aronka ivyo Adamu yar’afise . Oya,<br />
igihe Adamu yakora i<strong>ca</strong>ha, yaciye yinjiri mu bwami bw’intabarirwa kandi bwari<br />
busanzwe bubaho <strong>ku</strong>va kera, ubwami bwaganzwa na Satani.
Mbega Imana Yaratangajwe N’uko Kurwa? (Was God Surprised by the Fall?)<br />
Irindi kosha riri mu nyigisho z’abavugako “har’ivyo Satani yungutse” ni uko bituma<br />
Imana iboneka nk’ikijuju, nk’aho yishize mu mutego <strong>ku</strong>bera ivyabaye. Mbeg’Imana<br />
ntiyamenyeko Satani azogerageza Adamu na Eva bitume abantu ba<strong>ku</strong>rwa mu bwiza<br />
bw’Imana? Kukw’Imana izi vyose, itegerezwa <strong>ku</strong>ba yar’izi ibizokoreka. Ni co gituma<br />
Bibiliya itubwirako yashizeho umugambi wo <strong>ku</strong>ducungura imbere n’ukw’i<strong>ca</strong>ha gikorwa<br />
(raba Mat. 25:34; Ivyak. 2:2-23; 4:27-28; 1 Kor. 2:7-8; Efe. 3:8-11; 2 Tim. 1:8-10; Ivyah. 13:8).<br />
Imana yaremye wa mubi izi kw’azoyivako, yeremye na Adamu na Eva iziko<br />
bazoyicumurako. Satani ntiyarigushobora guhenda Imana ngw’aronke ic’Imana<br />
itateguyeko Satani aronka.<br />
Mbega mvunzekw’Imana yateguyeko Satani ab’”imana y’iyi si?” Ego, <strong>ku</strong>girango<br />
bishitse umugambi wayo. Iy’Imana ida<strong>ku</strong>ndako Satani akora, yarigu<strong>ca</strong> imuhagarika,<br />
nk’ukw’Ivyahishuriwe 20:1-2 biterekakw’azo bikora umusi umwe.<br />
Sindiko mvugako, Imana ishakako hagira umuntu n’umwe aguma mu bwami bwa<br />
Satani. Imana igombak’umuntu wese akizwa agakira ugahahazo ka Satani (Ivyak. 26:18;<br />
Col. 1:13; 1 Tim. 2:3-4; 2 Pet. 3:9). Arikw’Imana yemerera Satani <strong>ku</strong>ganza umuntu wese<br />
a<strong>ku</strong>nda umwijima (raba Yohana. 3:19)—abashishikara <strong>ku</strong>rwanya Imana.<br />
Har’ico twakora none ngo dufashe abantu guhunga ubwami bwa Satani? Ego <strong>ca</strong>ne,<br />
turashobora <strong>ku</strong>basengera no <strong>ku</strong>babwira bihane no kwizera ubutumwa bwiza (nk’uko<br />
Yesu yabiidutegetse). Igihe bemeye, ba<strong>ca</strong>bava musi y’ububasha bwa Satani. Ariko igihe<br />
twiyumvirako dushobora “gusangangura” impwemu mbi ziboshe abantu ni kwihenda.<br />
Abantu bahisemwo <strong>ku</strong>guma mu mwiza, Imana irabareka. Yesu yabwiye abigishwa biwe<br />
yukw’igihe binjiye mu gisagara kanaka bakanka kwizera ubutumwa bwabo, baze<br />
ba<strong>ku</strong>n<strong>ku</strong>mure umu<strong>ku</strong>ngugu w’ibirenge vyabo bigire mu kindi gisagara (Mat. 10:14).<br />
Ntiyababwiye <strong>ku</strong>gumayo basangangure impwemu mbi ziri mur’ico gisagara <strong>ku</strong>gira<br />
ngw’abantu bashobore kwemera <strong>ca</strong>ne ubutumwa babazaniye. Imana ire<strong>ku</strong>ra impwemu<br />
z’abanyakibi zigume mu buja <strong>ku</strong>ko banse kw’ihana no <strong>ku</strong>yigarukako.<br />
Ibindi Vyemezako Ububasha bw’Imana Busumba Ubwa Satani<br />
(Further Proof of God’s Supreme Authority Over Satan)<br />
Hari ivyanditswe vyinshi vyerekanako Imana igifise ububasha <strong>ku</strong>ri Satani n’aho<br />
Adamu yakoze i<strong>ca</strong>ha. Ivyanditswe vyerekana kw’Imana yamanye kandi izokwama ifise
ububasha <strong>ku</strong>ri Satani. Satani ashoboye gukora ic’Imana imwemereye gusa. Reka duhere<br />
<strong>ku</strong> vyanditswe vy’Isezerano rya Kera bivyemeza.<br />
Ibice bibiri vya mbere mu gitabo <strong>ca</strong> Yobu vyerekana neza kw’Imana ifise ububasha<br />
<strong>ku</strong>ri Satani. Aho ni ho dusoma yuko Satani, imbere y’intebe y’Imana, yarikw’arega<br />
Yobu. <strong>Mu</strong>r’ico gihe Yobu yasumba abantu bose kw’isi kwubaha Imana, maze Satani<br />
aramwituma. Imana imenyako Satani “yashize umutima” <strong>ku</strong>ri Yobu (Yobu 1:8,<br />
har’insobanuro yanditswe muri Bibiliya y’icongereza yitwa NASB), ni ho yumviriza<br />
ibirego Satani arega Yobu kw’a<strong>ku</strong>nda Imana <strong>ku</strong>ber’imihezagiro yamuhaye (raba Yobu<br />
1:9-12).<br />
Satani yavuzekw’Imana yakingiye Yobu asabakw’imi<strong>ku</strong>rakw’imihezagiro yayo.<br />
Imana na yo yemerera Satani <strong>ku</strong>babaza Yobu gushika <strong>ku</strong> rwego runaka. <strong>Mu</strong> bisanzwe,<br />
Satani ntiyari gushobora gukora <strong>ku</strong> mubiri wa Yobu. Ariko haragez’ah’Imana yemerera<br />
Satani <strong>ku</strong>babaza umubiri wa Yobu, imubuza <strong>ku</strong>mwi<strong>ca</strong> gusa (Yobu 2:5-6).<br />
Iki <strong>ca</strong>nditswe kimwe cerekanako Satani adashobora <strong>ku</strong>gira ic’agomba. Ntiyari-<br />
gushobora gukora no <strong>ku</strong> kintu kimwe <strong>ca</strong> Yobu atabire<strong>ku</strong>riwe n’Imana. Ntiyari gukora<br />
no <strong>ku</strong> butunzi bwa Yobu atabihawe n’Imana. Ntiyashobora no <strong>ku</strong>mwi<strong>ca</strong> atabire<strong>ku</strong>riwe<br />
n’Imana. 3 Imana iganza na Satani, uhereye no gucumura kwa Adamu.<br />
Impwemu “Yarungitswe n’Imana” <strong>ku</strong>ri Sauli (Saul’s Evil Spirit “From God”)<br />
Hari uturorero twinshi twerekana Imana ikoresha impwemu mbi za Satani zishitse<br />
uburake bwayo mw’Isezerano rya Kera. Dusoma muri 1 Samweli 16:14: “<strong>Mpwemu</strong><br />
w’Uhoraho amaze <strong>ku</strong>va <strong>ku</strong>ri Sauli, impwemu mbi irungitswe n’Uhoraho yama igenda<br />
imufata bwa gikange.” Ibi vyabaye <strong>ku</strong>kw’Imana yarikw’ihana umwami Sauli<br />
<strong>ku</strong>bw’u<strong>ku</strong>tumvira kwiwe.<br />
Ng’iki ikibazo <strong>ca</strong>nje, ijambo “impwemu mbi irungitswe n’Uhoraho” risobanura iki?<br />
Vyoba bisigurakw’Imana yarungitse impwemu mbi <strong>ku</strong>ziba mw’ijuru, <strong>ca</strong>nke<br />
bisigurakw’Imana mu bushobozi bwayo yemereye abadayimoni ba Satani <strong>ku</strong> babaza<br />
Sauli? Ndizerakw’abakristo benshi bemera ico ciyumviro <strong>ca</strong> kabiri nk’uko Bibiliya<br />
yigisha. Igituma ivyanditswe bivugakw’iyo mpwemu mbi “yarungitswe n’Uhoraho”<br />
n’ukw’imibabaro impwemu mbi yamuteza yari co gihano c’Imana <strong>ku</strong>ri Sauli. Bituma<br />
tuvuga yuko n’impwemu mbi ziri musi y’ubushobozi bw’Imana.<br />
3 Iki gice cose cerekana ko Yobu atari we “yakinguriye Satani <strong>ku</strong>bw’ubwoba bwiwe” nk’uko benshi bizera. Imana<br />
ubwayo ni yo yabwiye Satani ivya Yobu muri 2:3: “Erega [Yobu] yakomeje <strong>ku</strong>gororoka kwiwe gushitsa ubu, naho<br />
wanteye <strong>ku</strong>mugeseza ata co ndamuhoye” (hongeweko insobanuro). Narabivuzeko <strong>ca</strong>ne mu gitabo <strong>ca</strong>nje citwa, Igipimo<br />
c’Imana, urupapuro rwa. 175-181, uwusoma icongereza ashobora <strong>ku</strong>gisoma <strong>ku</strong> kinyama<strong>ku</strong>ru <strong>ca</strong>cu<br />
(www.shepherdserve.org).
<strong>Mu</strong> ba<strong>ca</strong>manza 9:23 dusomakw’ “Imana irungika impwemu mbi yo uteranya<br />
Abimeleki n’abantu b’i Shekemu,”<strong>ku</strong>gira ngw’igihano c’Imana kibashikeko <strong>ku</strong>bera<br />
ibikorwa vyabo bibi. N’aha kandi, iyo mpwemu mbi ntiyavuye mw’ijuru, ariko yavuye<br />
mu bwami bwa Satani, kandi yemerewe n’Imana gukora mu <strong>ku</strong>rwanya abakwiriye<br />
<strong>ku</strong>rwanywa. Nta mpwemu mbi zishobora <strong>ku</strong>nesha umuntu zitavyemerewe n’Imana.<br />
Kukw’ahandi ho Imana ntizoba ikiri nyen’inkomezi zose. Ivyo na vyo biri mu bituma<br />
tuvugakw’igihe Adamu yacumura, Satani nta bubasha na bumwe yahawe <strong>ku</strong>kw’Imana<br />
yabona ibintu vyose.<br />
Isezerano rya Kera Rivuga k’Ububasha bw’Imana <strong>ku</strong>ri Satani<br />
(New Testament Examples of God’s Power Over Satan)<br />
Isezerano Rishasha na ryo ntiryemera izo nyigisho z’ivyo Satani yungutse.<br />
Akarorero, usoma muri Luka 9:1 yuko Yesu yahaye abigishwa biwe “ububasha <strong>ku</strong><br />
badayimoni.” Vyongeye, muri Luka 10:19, Yesu yaravuze, ati “Ehe mbahaye ububasha<br />
bwo gukandagira inzoka na Sikorupiyo, n’ubwo <strong>ku</strong>nesha ubushobozi bwa wa Mwansi<br />
bwose, kandi nta kintu kizogira ico kibagira na gatoya” (hongeweko insobanuro).<br />
Namba Yesu yabahaye ububasha <strong>ku</strong> bushobozi bwose bwa Satani, ategerezwa <strong>ku</strong>ba<br />
yar’afise ubwo bubasha ubwiwe. Satani ubwiwe ari musi y’ububasha bw’Imana.<br />
<strong>Mu</strong> njili ya Luka dusoma aho Yesu abwira Petero, “Simoni, Simoni, raba Satani<br />
yabasavye ngw’abagosore nk’ingano” (Luka 22:31). I<strong>ca</strong>nditswe kivugako Petero<br />
atarigushobora <strong>ku</strong>gosora Petero nk’ingano atabisavye Imana. Ubugira kandi, Satani ari<br />
musi y’ububasha bw’Imana. 4<br />
Kubohwa kwa Satani Imyaka Igihumbi (Satan’s Thousand-Year Prison Term)<br />
Igihe dusomako umumarayika umwe azoboha Satani mu Vyahishuriwe 20, ntaho<br />
tubonako isezerano rya Adamu ryaheze. Yaboshwe <strong>ku</strong>gira ngo “ ntasubire guhenda<br />
amahanga.” (Ivyah. 20:3).<br />
Biratangaje <strong>ku</strong>bonako Satani azobohwa imyaka 1.000, azobohorwa “azubire guhenda<br />
amahanga yo <strong>ku</strong> mpera zine z’isi” (Ivyah. 20:8). Ni co gihe ayo mahanga azokoranya<br />
ingabo zayo zitere Yerusalemu, aho Yesu aganza. Igihe bazoki<strong>ku</strong>za igisagara, umuriro<br />
uzotibuka uvuye mw’ijuru “ubatongore” (Ivyah. 20:9).<br />
4 Raba kandi 1 Korinto 10:13, herekanakw’Imana ishingira akarimbi ibigeragezo, bisigurakw’igerera uwutugerageza.
Har’ikijuju co vugakw’isezerano rya Adamu ryari inyuma gatoya y’iyo myaka 1.000,<br />
ni co gituma Imana yategereza <strong>ku</strong>bohora Satani? Ico ciyumviro si co.<br />
Oya, ikindi kintu twize mur’iki gice c’ivyanditswe n’ukw’Imana ifise ububasha<br />
bwose <strong>ku</strong> murwanizi kandi imwemerera guhenda abantu <strong>ku</strong>gira ngw’ashitse<br />
umugambi w’Imana.<br />
<strong>Mu</strong>r’iyo myaka igihumbi Yesu azoganza, Satani ntazohabwa gukora ikintu na<br />
kimwe, adashobora <strong>ku</strong>besha n’umuntu n’umwe. Ariko mur’ico gihe, hazobaho abantu<br />
b’indyarya baboneka ko bumvira Kristo urabiye hanze, ariko bazokwifuza <strong>ku</strong>bona<br />
aneshwa. Ariko bazogwa igihumura bamenyek’uwo bifuza <strong>ku</strong>bona aneshwa ari we<br />
yahawe “<strong>ku</strong>ragira amahanga n’inkoni y’icuma” (Ivyah. 19:15).<br />
Arikw’igihe Satani azobohorwa, azoshobora guhenda bamwe, banka Kristo mu<br />
mutima, kandi bifuza ibintu bitazokwigera bishobaka. Igihe Satani azohabwa guhenda<br />
intabarirwa, imitima y’abantu izohishurwa, ni h’Imana izo<strong>ca</strong> izibereye bamwe<br />
badakwiriye <strong>ku</strong>ba mu bwami bwayo.<br />
Kanatsinda, iyo, ni yo mvo imwe muzituma Imana yemerera Satani <strong>ku</strong>besha abantu.<br />
Turaraba qmugambi wose w’Imana <strong>ku</strong>ri Satani, ariko birabereye <strong>ku</strong>vuga yukw’Imana<br />
idashakako hagira umuntu asigara mu <strong>ku</strong>beshwa. N’aho bimeze gurtyo, yama yifuza<br />
<strong>ku</strong>bona ibiri ibwina mu mitima y’abantu. Satani ntashobora <strong>ku</strong>besha abazi kandi bizera<br />
u<strong>ku</strong>ri. Arikw’Imana yemerera Satani <strong>ku</strong>besha bamwe banka u<strong>ku</strong>ri, <strong>ku</strong>bera imitima yabo<br />
mibi.<br />
Igihe yavuga <strong>ku</strong> vya antikristo, Paulo yanditse ati;<br />
Ni ho wa mugarariji azohishurwa, umwe Umwami Yesu azokwicisha<br />
impwemu ziva mu kanwa kiwe, azomutituza uguseruka kw’u<strong>ku</strong>za kwiwe,<br />
azomutituza uguseruka kw’u<strong>ku</strong>za kwiwe. U<strong>ku</strong>za kw’uwo mugarariji <strong>ku</strong>ri<br />
mu buryo bw’inkomezi za Satani, <strong>ku</strong>ri n’ubushobozi bwose, n’ibimenyetso<br />
n’ibitangaza vy’ibinyoma, n’ubugunge bwose bwo <strong>ku</strong>gabitanya <strong>ku</strong> bahona, <strong>ku</strong>ko<br />
batemeye gu<strong>ku</strong>nda ivy’u<strong>ku</strong>ri ngo bakizwe. Ni co gituma Imana ibarungikira<br />
ubuzimire bubakoreramwo, ngo bizere ibinyoma: <strong>ku</strong>gira ngw’abatizeye u<strong>ku</strong>ri bose,<br />
bagahimbarirwa u<strong>ku</strong>gabitanya, bacirwek’iteka (2 Tes. 2:8-12, dushimikiye <strong>ku</strong><br />
nsobanuro).<br />
Menyakw’Imana ni y’ivugwako “yabarungikiye ubuzimire ngo bizere ibinyoma.”<br />
Kandi menyakw’abo bantu bazozimira ni bamwe “banse kwizera u<strong>ku</strong>ri,” bisigura yuko<br />
baronse akaryo, ariko baranka ubutumwa bwiza. Imana izoreka Satani ashoboze <strong>ca</strong>ne<br />
antikristo gukora ibimenyetso n’ibitangaza vy’ibinyoma <strong>ku</strong>gira ngw’abanse kwizera
Kristo babeshwe, kand’intumbero y’Iimana ni <strong>ku</strong>gira ngw’”ibashe <strong>ku</strong>bacira amateka.”<br />
Kubw’iyo ntumbero nyene, ni co gituma Imana yemerera Satani <strong>ku</strong>besha abantu.<br />
Iy’Imana itaba ifise intumbero zoguha Satani akanyako gukorera mw’isi,<br />
yari<strong>ku</strong>mubohera ahantu hamwe ntazi igihe yayicumurako. Tubwirwa muri 2 Petero 2:4<br />
yuko har’abamarayika Imana yamaze gukororera i <strong>ku</strong>zimu ikabashira “mu vyobo<br />
vy’umwiza, ngo barindirirwe <strong>ku</strong>zocibwakw’iteka.” Iyi Mana yacu ishobora vyose yari<br />
<strong>ku</strong>girira Satani n’abamarayika biwe nk’uk’ubugombe bwayo buri. Arikw’Imana ifise<br />
intumbero nziza <strong>ku</strong>ri yo yatumye yemerera Satani n’abamarayika biwe bamwe bamwe<br />
<strong>ku</strong>bandanya gukorera kw’isi.<br />
Abadayimoni Baratinya Kubabazwa (The Demons’ Fear of Torment)<br />
Kuko tugomba <strong>ku</strong>rangiza inyigisho zacu <strong>ku</strong>r’iki cizerwa <strong>ca</strong> mbere c’ikinyoma, akandi<br />
karorero kamwe dusanga mu vyanditswe ni in<strong>ku</strong>ru y’abadayimoni b’i Gadareni:<br />
[Yesu] Afashe ha<strong>ku</strong>rya mu gihugu c’Abagadareni, babiri binjiwemwo<br />
n’abadayimoni baramusanganira bava mu masenga y’imva, bari bakaze<br />
<strong>ca</strong>ne, bituma ata wushobora guhita mur’iyo nzira. Barasemerera, bati”<br />
Duhuriye hehe ga Mwana w’Imana? Uje hano <strong>ku</strong>tubabaza agashinyaguro igihe<br />
<strong>ca</strong>cu kitarashika?” (Mat. 8:28-29, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
N’iyi n<strong>ku</strong>ru hari igihe ikoreshwa n’abigisha ivyo Satani yungutse mu gushigikira<br />
iciyumviro <strong>ca</strong>bo. Bavuga, bati “Ayo madayimoni yavuze <strong>ku</strong> butungane bwa Yesu.<br />
Yaraziko adafise imvo zo <strong>ku</strong>yababaza <strong>ku</strong>kw’isezerano rya Adamu ritari bwarangire,<br />
igihe Satani na bo bazotererwa mu kiyaga <strong>ca</strong>ka umuriro bababazwe ijoro n’umurango.”<br />
Arikw’igihushanye <strong>ca</strong>vyo ni co comvikana. Baribaziko Yesu afise ubushobozi<br />
n’uburenganzira bwo <strong>ku</strong>bababaza igihe cose ashakiye, ni co gituma bamutakambiye.<br />
Baribazik’Umwana w’Imana ashobora <strong>ku</strong>barungika <strong>ku</strong>babazwa igihe cose. Laka avuga<br />
yuko bamwingize bati “namba udusenda uturungike mur’uriya mu<strong>ku</strong><strong>ku</strong> w’ingurube”<br />
(Luka 8:31). Iyo Yesu ataba afise ububasha <strong>ku</strong>ko har’isezerano ribakingira, nta co<br />
bari<strong>ku</strong>rinda bavuga.<br />
Abo badayimoni bari biteze akagongwe ka Yesu gusa, <strong>ku</strong>ko bamwingize ngo<br />
ntaba<strong>ku</strong>re mu gihugu (Mariko 5:10), ahubwo bisabira <strong>ku</strong>rungikwa mu ngurube (Mariko<br />
5:12), basabwa <strong>ku</strong>dasendwa i <strong>ku</strong>zimu (Luka 8:31), no gusaba Kristo ntabababaze “igihe”<br />
kitaragera.
Icezerwa <strong>ca</strong> #4: Satani, ‘imana y’iyi si’ afise ububasha <strong>ku</strong> kintu cose mw’isi, harimwo<br />
na leta z’ibihugu, ivyago kama, n’ibihe.”<br />
(Myth #4: “Satan, as ‘the god of this world’ has control over everything on the earth,<br />
including human governments, natural disasters, and the weather.”)<br />
Ivyanditswe bivugako Satani ari ”imana y’iyi si” nk’uko Paulo yabivuze (2 Kor. 4:4)<br />
n’ “umutware w’isi” nk’uko Yesu abivuga (Yohana 12:31; 14:30; 16:11). Dufatiye <strong>ku</strong>r’ayo<br />
mazina ya Satani, har’abantu benshi baciye bafatiraho bavugako Satani aganza isi yose.<br />
N’aho twabonye ivyanditswe vyinshi vyerekana ah’u<strong>ku</strong>ri <strong>ku</strong>ri, bitubera vyiza<br />
gushishikara kwiga ibindi vyanditswe <strong>ku</strong>gira ngo turushirizeho <strong>ku</strong>bona ingene<br />
ubushobozi bwa Satani bwashingiwe akarimbi. Dutegerezwa kwiyubara ntitwubakire<br />
ukwizera kwacu <strong>ku</strong>r’ivyo vyanditswe bine gusa biha Satani izina ry’imana,<br />
<strong>ca</strong>nk’umutware w’i si.<br />
Igihe tubandanye gusuzuma muri Bibiliya, dusanga Yesu atavuga gusa yuko Satani<br />
ar’”umutware w’iyi si,” ariko avuga kandi yuko Se wo mw’ijuru yitwa “Umwami<br />
w’ijuru n’isi”(Mat. 11:25; Luka 10:21, hongeweko insobanuro). Vyongeye, intumwa<br />
Paulo yita Satani “imana y’iyi si,” ariko kandi, nka Yesu, yita Imana “Umwami w’ijuru<br />
n’isi” (Ivyak. 17:24, hongeweko insobanuro). Ibi bitwereka yuko Paulo na Yesu<br />
badashakako twiyumvirako Satani afise ubushobozi bwose kw’isi. Ububasha bwa Satani<br />
burafise aho bugarukira.<br />
Itandukaniro dushobora <strong>ku</strong>bona rir hagati y’ibi vyanditswe riri mu majambo abari<br />
mw’isi hamwe n’isi. Naho du<strong>ku</strong>nda kwitiranya aya majambo, yompi ntasigura ikintu<br />
kimwe. Dutahuye ingene atandukanye, ugutahura kwacu <strong>ku</strong>bijanye n’ubushobozi<br />
bw’Imana hamwe n’ubushobozi bwa Satani gu<strong>ca</strong> kwongerekana <strong>ca</strong>ne.<br />
Yesu yavuze <strong>ku</strong> Mana Data nk’Umwami w’isi. Ijambo isi mu Kigiriki ni ge.<br />
Risobanura ah’abantu baba hose, nih’ imenyesha ntara ryisunga.<br />
Ariko Yesu yavuzeko Satani ar’umutware w’abari kw’isi. ijambo ry’ijambo ry’ikigiriki<br />
risobanura ab’isi ni kosmos, kandi ryerekana urutonde. Rivugwa <strong>ku</strong> bantu s’umubumbe<br />
w’isi ubwawo. Ni co gituma abakristo bavugako Satani ar’”imana y’inge isi imeze.”<br />
Imana ntiganza ab’isi, <strong>ku</strong>kw’itaganza abantu bose bari mw’isi. ikibituma n’ukw’Imana<br />
yahaye abantu uguhitamwo uwubabera Umwami, kandi benshi bahisemwo <strong>ku</strong>ganzwa<br />
na Satani. Umwidegemvyo wo guhitamwo kw’umuntu, na wo ni umugambi w’Imana.<br />
Paulo yarakoresheje irindi jambo ritandukanye n’isi ryitwa aion, agihe yandika avuga<br />
<strong>ku</strong>vy’imana y’ab’isi. Aion risobanurwa igihe, ni ikiringo kanaka. Satani n’imana y’iki<br />
kiringo turimwo.
Mbeg’ivyo vyose bisobanura iki? Isi ni ikibanza c’isi abantu babako. Ijambo ab’isi (isi)<br />
risigura abantu bari kw’isi, <strong>ca</strong>ne <strong>ca</strong>ne abadakorera Yesu. Bakorera Satani, kandi<br />
baramaze <strong>ku</strong>boherwa muri kamere k’isi. Twebwe, nk’abakristo, twitwako “tuba kw’isi”<br />
ariko ntituri “abisi” (Yohana 17:11,14). Tubana n’abo mu bwami bw’umwiza, ariko<br />
tur’abo mu bwami bw’umuco, umwami bw’Imana.<br />
Ubu rero turafise inyishu. <strong>Mu</strong> buryo bworoshe : Imana iganza isi yose. Satani,<br />
<strong>ku</strong>bw’uruhusha yahawe n’Imana, aganza “abikorerwa mw’isi,” ni <strong>ku</strong>vuga abo mu<br />
bwami bw’umwiza n’ivyo bakora vyose. Ni co gituma, intumwa Yohana<br />
yanditsekw’ab’isi bose (s’isi yose) baba mu bubasha bwa wa <strong>Mu</strong>bi” (1 Yohana 5:19).<br />
Ntibisobanurakw’Imana idafise ububasha <strong>ku</strong> b’isi, <strong>ca</strong>nk’ibikorerwa kw’isi, <strong>ca</strong>nk’abantu<br />
baba mw’isi. arabufise nyene, Daniyeli yavuze, ati “aganza ubwami bwo kw’isi,<br />
kand’akabugabira uw’ashaka wese (Dan. 4:25). Irashobora <strong>ku</strong>manura <strong>ca</strong>nke gushira<br />
hejuru uw’ishaka. N’aho bimeze gurtyo, we nk’”uwuganza ubwami bwo kw’isi,” ni we<br />
yahaye Satani uruhusha rwo <strong>ku</strong>ganza igice c’abantu bagarariza Imana.<br />
Kwihweza Ivyo Satani Atanga (Satan’s Offer Considered)<br />
Iri tandukaniro hagati y’isi n’ab’isi ridufasha gutahura ibigeragezo Yesu yahuye na<br />
vyo mu bugaragwa. Satani yeretse Yesu “ubwami bwose bw’isi mu kanya gato.” Satani<br />
ntiyari kwereka Yesu ivyi<strong>ca</strong>ro vyo mu bwami bw’abantu bo kw’isi, nko <strong>ku</strong>ba umu<strong>ku</strong>ru<br />
w’igihugu <strong>ca</strong>nk’umushikirangaji. Si we agena <strong>ca</strong>nk’abogoza abantu <strong>ku</strong> nganji—Imana ni<br />
yo nyene ico gikorwa.<br />
Ahubwo, Satani ategerezwa <strong>ku</strong>ba yareretse Yesu ubwami bw’ahantu ho mu mwiza.<br />
Yeretse Yesu ingene abadayimoni basumbasumbana, bamwe bose n’aho bahawe<br />
<strong>ku</strong>ganza, hamwe n’intabarirwa ziri musi y’ububasha bwiwe. Satani yeretse Yesu<br />
kw’azoganza mu bwami bwiwe—Iyo Yesu yiyunga n’uwo murwi wa Satani ugizwe<br />
n’abagarariza Imana. Yesu yari <strong>ku</strong>ronka ikibanza <strong>ca</strong> kabiri mu ntwaro y’ubwo bwami<br />
bw’umwiza.<br />
Ubushobozi bw’Imana mu Ntwaro z’Abantu bo kw’Isi<br />
(God’s Control Over Earthly, Human Governments)<br />
Reka tubandanye gusuzuma akarimbi kashingiwe ububasha bwa Satani nk’uko<br />
ivyanditswe bivuga <strong>ca</strong>ne <strong>ca</strong>ne mu ntwaro z’abo kw’isi. Satani arafise ubushobozi <strong>ku</strong>naka<br />
mu ntwaro z’abo mw’isi <strong>ku</strong>ko afise ubushobozi <strong>ku</strong> buzima bw’abadakijijwe bari mu<br />
ntwaro, kand’intwaro zo kw’isi zirongorwa kenshi n’abantu badakijijwe. Ariko, Imana
n’iy’ifise ijambo rya nyuma mu ntwaro z’abo kw’isi, na Satani abakwegera gukora<br />
ivy’agamba ukw’Imana ibimwemereye.<br />
Turamaze <strong>ku</strong>bona ico Daniyeli yabwiye Umwami Nebakadineza, <strong>ku</strong>ko<br />
harimw’umuco wodufasha, reka dusubire <strong>ku</strong>haraba.<br />
Umwami Nebukadineza yishize hejuru <strong>ku</strong>bera inkomezi ziwe n’ibikorwa bihambaye<br />
yar’amaze gushikako, Imana i<strong>ca</strong> itegekakw’asubizwa hasi <strong>ca</strong>ne <strong>ku</strong>gira ngw’amenye<br />
kw’”Isumba vyose ari yo iganza ubwami bw’abantu, kandi kw’ibugabira uw’igomba<br />
wese, ikabwimikamwo nyaru<strong>ca</strong>ri hanyuma ya bose” (Dan. 4:17). Vy’u<strong>ku</strong>ri Imana ni yo<br />
yashize hejuru umwami Nebukadineza mu ntwaro yiwe. Ni kw’igirira n’abandi bami<br />
bose. Intumwa Paulo, <strong>ku</strong> vy’abami bo kw’isi, yavuze, ati “Umuntu wese<br />
n’agamburukire abamuganza: <strong>ku</strong>kw’ata <strong>ku</strong>ganza <strong>ku</strong>tava <strong>ku</strong> Mana, u<strong>ku</strong>riho kwagezwe<br />
n’Imana” (Rom. 13:1).<br />
Imana ni yo soko y’ubushobozi n’inkomezi mw’isi yose. Umuntu afise ubushobozi,<br />
Imana ni yo iba yabumuhaye <strong>ca</strong>nke yahamushize ngw’ashitse ubogombe bwayo.<br />
Abarongozi b’inkozi z’ibibi nabo? Mbega Paulo yavuzeko nabo bagenwa n’Imana?<br />
Ego ni ko yavuze. <strong>Mu</strong>r’ico cete nyene, Paulo yanditse, ati “Kukw’ivyanditswe vyabiye<br />
farawo, ngw’’I<strong>ca</strong>tumye nguhagarika n’u<strong>ku</strong>gira ngo nkwerekanirek’ubushobozi bwanje,<br />
kandi ngw’izina ryanje rivugwe hose mw’isi yose.’”(Rom. 9:17). Imana yakomantaje<br />
umutima wa Farawo <strong>ku</strong>gira ngo yimenyekanishe biciye muri we. Imana yakoze<br />
ibitangaza vyinshi <strong>ku</strong>gira ngo bimenyekanishe izina ryayo—yacishirize mu muntu<br />
yashize hejuru arikw’akomantaza umutima.<br />
Mbeg’ukwo <strong>ku</strong>ri nti<strong>ku</strong>garagara igihe <strong>ca</strong> Yesu na Pilato? Amaze gutangazwa n’uko<br />
Yesu atishura ibibazo vyiwe, Pilato amubwira, ati “Nta co umbarira?” Ntuzi yuko mfise<br />
ububasha bwo <strong>ku</strong><strong>ku</strong>re<strong>ku</strong>ra, kandi mfise ububasha bwo <strong>ku</strong><strong>ku</strong>bamba?” (Yohana 19:10).<br />
Yesu aramwishura, ati “Nta bubasha war’ufise <strong>ku</strong>ri jewe, shit’ubuhawe buvuye<br />
mw’ijuru” (Yohana 19:11, hongeweko insobanuro). Kukw’azi umutima wa Pilato, Imana<br />
yamushize hejuru <strong>ku</strong>gira ngw’ategure umugambi wo kwi<strong>ca</strong> Yesu <strong>ku</strong> musaraba<br />
kand’awu<strong>ku</strong>rikirane.<br />
Usomye ibitabo bidonda akahise mw’Isezerano rya Kera usanga Imana yakoresha<br />
abarongozi bakora ikibi ngo bashitse uburake bwiwe <strong>ku</strong> bantu babukwiriye.<br />
Nebukadineza yakoreshejwe n’Imana mu gushitsa uburake bwayo <strong>ku</strong> mahanga menshi<br />
yo mw’Isezerano rya Kera.<br />
Hari uturorero twinshi tw’abarongozi Imana yashize hejuru <strong>ca</strong>nke yabogoje muri<br />
Bibiliya. Akarorero nko mw’Isezerano rya Kera, dusoma ivya Herodi, yananiwe<br />
guhesha Imana icubahiro igihe bamwe mu bakozi biwe bamubwira, bati’”Ni ijwi<br />
ry’Imana, s’iry’umuntu!” (Ivyak. 12:22).
Vyaciye bigenda gute? “uwo mwanya umumarayika w’Umwami Imana<br />
aramu<strong>ku</strong>bita, <strong>ku</strong>kw’atahaye Imana rurema icubahiro, aturika inyo, aracikana” (Ivyak.<br />
12:23).<br />
Menyako Herodi yar’uw’ubwami bwa Satani, arikwo ntiyashobora kwigenza<br />
ukw’ashaka imbere y’Imana. Imana yashobora <strong>ku</strong>manura <strong>ca</strong>nke <strong>ku</strong>bogoza umurongozi<br />
wese wo kw’isi nk’ukw’ivyishakiye. 5<br />
Intahe y’Imana Ubwayo (God’s Personal Testimony)<br />
<strong>Mu</strong> <strong>ku</strong>rangiza, turabe ico Imana yavuze ubwayo icishirije mu wavugishwa n’Imana<br />
Yeremiya kijanye n’ubu<strong>ku</strong>ru bwayo kw’isi, no mu ntwaro z’ab’isi.<br />
“Riti yemw’ab’inzu ya Isirayeli, mbega jewe sinshobora <strong>ku</strong>bagira nk’uyu<br />
mubumvyi?” N’uk’Uhoraho abaza. Ati “raba nk’ukw’ibumba riri mu <strong>ku</strong>boko<br />
kw’umubumvyi, namwe ni ko muri mu <strong>ku</strong>boko kwanje, yemw’ab’inzu ya<br />
Isirayeli. Igihe kimwe novuga <strong>ku</strong>vy’ihanga no <strong>ku</strong> vy’ubwami <strong>ku</strong> vyo<br />
<strong>ku</strong>zorirandura no <strong>ku</strong> vyo risangangura no <strong>ku</strong>zorihonya: maz’iryo hanga navuzeko<br />
rigahindukira rikareka ibibi vyaryo, nanje nzokwigarura ndeke ibibi nari<br />
namaramaje <strong>ku</strong>zobakorera. Ikindi gihe novuga <strong>ku</strong> vy’ihanga no <strong>ku</strong> vy’ubwami, <strong>ku</strong><br />
vyo <strong>ku</strong>ryubaka no <strong>ku</strong>zoriteragira: maze ni ryakora ibibi mu nyonga zanje,<br />
ntiryumvire ijwi ryanje, nuko nanje nzogarwa, ndeke ivyiza nari na maramaje<br />
<strong>ku</strong>zobagirira neza” (Yer. 18:6-10).<br />
Wabonyeko ata nzira Satani yarafise, igihe yageregeza Yesu mu bugaragwa, yariko<br />
amuha <strong>ku</strong>ganza ab’isi, abantu, ubwami n’intwaro? Nimba yariko avuga u<strong>ku</strong>ri (nk’uko<br />
bamwe bavyiyumvira), rero yariko aha Yesu u<strong>ku</strong>ganza mu bwami bw’umwiza.<br />
Mbega hari ubushobozi Satani afise <strong>ku</strong> bwami bwo mw’isi? Ego, <strong>ku</strong>kw’ar’imana<br />
y’abantu badakijijwe gusa, kand’abantu badakijijwe baba no mu ntwaro. Kand’ubwo<br />
bushobozi abugira igihe Imana ibumuhaye, kand’Imana ishobora guhagarika<br />
umugambi wa Satani igihe ibishakiye hose. Intumwa Yohana yanditseko Yesu ar’”Se<br />
gaba w’amahanga yose yo kw’isi”(Ivyah. 1:5).<br />
5 Mbeg’ivyo bisigurako tudakwiriye gusengera abatwara, <strong>ca</strong>nke tudakwiriye <strong>ku</strong>gira amatora, <strong>ku</strong>ko tuzikw’Imana ishira<br />
hejuru uwo yishakiye? Oya, muri demokarasi, uburke bw’Imana buba burimwo. Turonka abo twitoreye,<br />
kand’abanyakibi batora abanyakibi nka bo. Ni co gituma, abagororotsi bategerezwa gutora na bo. Vyongeye,<br />
mw’Isezerano rya Kera na Rishasha, dutegekwa gusengera abatuganza (Yer. 29:7; 1 Tim. 2:1-4), bisigurako dushobora<br />
gukorana n’Imana mu <strong>ku</strong>gena abatuganza. Kuko kenshi uburake bw’Imana buziriringa <strong>ku</strong>bera <strong>ku</strong>ganzwa n’abatware<br />
babi, kand’igituma amahanga menshi arakirwa n’Imana, turashobora gusaba kandi tukagirirwa ubuntu bwayo, <strong>ku</strong>gira<br />
ngw’igihugu <strong>ca</strong>cu ntigishikirwe n’ibihano vyose gikwiriye <strong>ku</strong>ronka.
Mbega Satani Niwe Ateza Ivyago n’Ihindagurika ry’Ibihe?<br />
(Does Satan Cause Natural Disasters and Adverse Weather?)<br />
Kuko Satani ari ”imana y’iyi si,” benshi biyumvirako ari we aganza ihindagurika<br />
ry’ibihe kand’ari we ateza isi ivyago, nk’uruzuba, imyuzure, ibihuhusi, nyamugigima<br />
n’ibindi. Mbeg’ivyanditswe ni ko bitwigisha? Ubugira kandi, dutegerezwa kwiyubara<br />
ntitwubake ukwizera kwacu <strong>ku</strong> murongo umwe uvuga ivya Satani nk“igisuma<br />
kitazanwa n’ikindi, atar’ukwiba, n’ukwi<strong>ca</strong>, n’ugutikiza” (Yohana 10:10). Ese incuro<br />
maze kwumva abantu basoma uyo murongo bemezako kwibwa kwose, kwicwa <strong>ca</strong>nke<br />
gusamburwa <strong>ku</strong>va <strong>ku</strong>ri Satani. Igihe dusuzumye <strong>ca</strong>ne muri Bibiliya, dusanga Imana<br />
ubwayo yi<strong>ca</strong> no gusambura incuro nyinshi. Turabe iyi mirongo itatu mu turorero<br />
twinshi dushobora <strong>ku</strong>ronka:<br />
Uwushinga ivyagezwe, ari we mu<strong>ca</strong>manza, n’Imwe gusa; ni yo ishobora<br />
<strong>ku</strong>rokora no guhonya (Yakobo 4:12, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
Ariko ndabereka iyo mukwiye gutinya: mutinye iyiheza kwi<strong>ca</strong> umuntu,<br />
ikagira ububasha bwo <strong>ku</strong> mukororera muri Gehinomu. Ni koko, ndababwire,<br />
abe ari yo mutinya. (Luka 12:5, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro.)<br />
Ntimuze mutinye abi<strong>ca</strong> umubiri, badashobora kwi<strong>ca</strong> ubugingo: <strong>ca</strong>ne-<strong>ca</strong>ne<br />
mutinye uwushobora guhonereza ubugingo n’umubiri muri Gehinomu (Mat.<br />
10:28, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
Igihe tuvuze yukw’ibintu vyose bizana urupfu <strong>ca</strong>nke gusambuka ar’igikorwa <strong>ca</strong><br />
Satani, tuba twihenze. Har’uturorero twinshi mu vyanditswe bitwerekakw’Imana yi<strong>ca</strong><br />
kandi isangangura.<br />
Turashobora kwibaza duti, igihe Yesu yavuga <strong>ku</strong> gisuma kiza kizanwa no kwi<strong>ca</strong>, kwiba,<br />
gusambura, yarikw’avuga <strong>ku</strong>ri wa <strong>Mu</strong>bi koko? Ubugira kandi, dukeneye gusoma iryo jambo<br />
twisunga ayandi ariki<strong>ku</strong>je. Umurongo ur’imbere y’uwo uvugakw’igisuma kizanwa no<br />
kwi<strong>ca</strong>, kwiba, no gusambura, Yesu yavuze, ati “ abanyitangiye bose bar’abasuma<br />
n’abambuzi, arikw’intama ntizabumviye” (Yohana 10:8). Dusomye ivyo Yesu yavuze<br />
vyose muri Yohana 10:1-15 avugakw’ari we mwungere Mwiza, bi<strong>ca</strong> bitahurika <strong>ca</strong>ne<br />
yukw’ijambo igisuma n’ibisuma nk’uko yayakoresheje asobanura abigisha n’abarongozi<br />
b’ibinyoma.
Ivyiyumviro Bitandukanye <strong>ku</strong> vy’Ihindagurika ry’ibihe n’Ivyago<br />
(Various Views of Adverse Weather and Natural Disasters)<br />
Igihe igihuhusi <strong>ca</strong>nke nyamugigima biteye, bizana ikibazo mu bantu bizera Imana :<br />
”Ni nde atuma ibi vyose?” hari inyishu zibiri gusa <strong>ku</strong> bizera Bibiliya: Imana <strong>ca</strong>nke<br />
Satani ni yo ibituma.<br />
Hari abandi bongerako bati: “Oyaah! Ntidushobora kwidogera Imana! Ni amakosha<br />
y’abantu. Imana irikw’ibacira imanza <strong>ku</strong>bw’ivyaha vyabo.”<br />
Namba Imana iteza abantu ibihuhusi na nyamugigima <strong>ku</strong>kw’ibahanira ivyaha vyabo,<br />
du<strong>ca</strong> duta imiragwe <strong>ku</strong>r’izo ntabarirwa <strong>ku</strong>kw’atar’Imana, ariko na ho nyene, Imana<br />
irabiharurwako, <strong>ku</strong>kw’ata <strong>ca</strong>go gishobora gushika itemeye.<br />
Canke, akaba ar’Imana yemerera Satani <strong>ku</strong>rungika ibihuhusi na nyamugigima<br />
ngw’ihane abanyavyaha, du<strong>ca</strong> tuvugako biterwa na Satani, ariko na ho nyene n’Imana<br />
irimwo. Ikibituma ni ukw’ari yo yemerera Satani guteza ivyago kandi <strong>ku</strong>bera<br />
yukw’i<strong>ca</strong>go cose kiba igihe Imana igomba <strong>ku</strong>gihora.<br />
Har’abavugakw’Imana na Satani badateza ibihuhusi na nyamugigima, arikw’ar’”<br />
ibintu vyihindagurika vy’ibihe mur’iyi si y’ivyaha.” Hari n’ikindi gihe, mu <strong>ku</strong>tamenya<br />
begeka ivyo vyago <strong>ku</strong> bantu, ari ko na ho nyene si vyo. ivyo bintu ntibishobora <strong>ku</strong>ba<br />
Imana itarimwo. Namba ibihuhuta ar’”ivyago vyiyadukiza mur’iyi si y’ivyaha,” none ni<br />
nde ategekako biba? <strong>Mu</strong> bisanzwe ibihuhuta ntibitumwa n’abantu. Bisigura<br />
yukwibihuhuta bidatumwa n’igitigiri runaka c’ivyaha vyakorewe mu karere runaka.<br />
Ntibiterwa n’ukw’abantu benshi basambanye.<br />
Oya, namba har’isano hagati y’ibihuhuta n’ivyaha, rer’Imana irimwo,<br />
<strong>ku</strong>kw’ibihuhuta bizanwa n’uburake bw’Imana ihana i<strong>ca</strong>ha. Naho biba rimwe-rimwe, iba<br />
irimwo.<br />
Nahw’ata sano ryoba hagati y’i<strong>ca</strong>ha n’ivyago bitera abantu, tukavugakw’Imana<br />
yihenze igihe co <strong>ku</strong>rema isi, ishiramw’ibizotuma haba ihindagurika ry’ibihe n’ivyago<br />
bizotera isi <strong>ca</strong>ne, Imana iguma iharurwakw’ari yo iteza ibihuhusi na nyamugigima<br />
<strong>ku</strong>kw’ari yo <strong>Mu</strong>remyi, kand’abantu bakarwa mu mporero y’amakosha yayo.<br />
Nta “Kindi Bivako” (There is No “Mother Nature”)<br />
Rero dufise uburyo bubiri gusa bwo kwishura ibibazo vy’ivyago vyiyadukiza kw’isi.<br />
Bitumwa n’Imana <strong>ca</strong>nke na Satani gusa. Imbere yo kwitegereza ivyanditswe bituma<br />
tumenya inyishu dufata iy’ari yo, reka twiyumvire <strong>ku</strong>r’izo nyishu zibiri zishoboka.
Akaba ari Satani atuma ivyo vyago biba, rero Imana ntishobora <strong>ku</strong>muzibira. Igihe<br />
Imana ifise ubushobozi bwo <strong>ku</strong>buza Satani guteza abantu ivyago ntimubuze,<br />
biyigarukako n’ubu. Nta <strong>ca</strong>go gishobora gushika ata ruhusha itanze.<br />
K’urundi ruhande. Reka tuvuge, mur’aka kanya, yukw’Imana idashobora <strong>ku</strong>zibira<br />
Satani, ariko irifuza <strong>ku</strong>muzibira. Wumva ivyo vyoshoboka?<br />
None Imana idashobora <strong>ku</strong>buza Satani gutera i<strong>ca</strong>go, rero Satani azoba ayisumba<br />
inkomezi <strong>ca</strong>nke Satani arayisumba ubwenge. Bisigura, vy’u<strong>ku</strong>ri, ico abantu bavuga<br />
igihe batura “ko Satani yaronse ububasha igihe Adamu yakora i<strong>ca</strong>ha”. Bataruko Satani<br />
afise uburenganzira bwo gukora ico yishakiye kw’isi <strong>ku</strong>ko yivye isezerano rya Adamu.<br />
Ubu rero, nk’uko biyumvira, Imana na ho yifuza <strong>ku</strong>zibira Satani ntibishoboka<br />
<strong>ku</strong>kw’itegerezwa kwubaha isezerano rya Adamu Satani akorerako. <strong>Mu</strong> yandi majambo,<br />
Imana yarajujuse ntiyomenya ibizoba igihe i<strong>ca</strong>ha kizokorwa, ariko Satani we,<br />
<strong>ku</strong>kw’asumba Imana ubwenge, yararonse inkomezi Imana atari kwemera kw’aronka.<br />
Jewe ubwanje, sinshobora <strong>ku</strong>vuga <strong>ca</strong>nke kwemerako Satani arusha Imana ubwenge.<br />
Namba ico ciyumviro c’”Ivyo Satani yaronse” ar’ic’u<strong>ku</strong>ri, turashobora kwibaza ico<br />
tuma Satani adateza isi nyamugigima n’ibihuhuta vyinshi <strong>ku</strong>ruta uko bimeze ubu, n’ico<br />
tuma adatumbera ah’abakristo benshi baba. (Uvuzekw’”Imana idashobora<br />
<strong>ku</strong>mwemerera guhonya abakristo,” uzoba wemeyeko Satani adashobora gukora<br />
adahawe uruhusha n’Imana.)<br />
Igihe tuvyinjiyemwo <strong>ca</strong>ne, usanga inyishu zishoboka ari zibiri gusa <strong>ku</strong>r’ico kibazo: (1)<br />
Imana ni yo ituma ibihuhuta na za nyamugigima <strong>ca</strong>nke (2) Satani ni we abituma igihe<br />
ahawe urusha n’Imana.<br />
Wobonyekw’inyishu y’u<strong>ku</strong>ri yose, Imana izoba iri <strong>ku</strong> nomero ya mbere? Igihe abantu<br />
bavugakw’atar’”Imana yarungitse ibihuhuta—ariko Satani ni we yabigize ahawe<br />
uruhusha rw’Imana,” ntibaba “ba<strong>ku</strong>yemw’Imana”burundu nk’uko bavyiyumvira.<br />
Namba Imana yar’ishoboye <strong>ku</strong>buza Satani guteza igihuhuta, tutarinze<br />
<strong>ku</strong>rabakw’ibishaka <strong>ca</strong>nk’itabishaka, urumvakw’ari yo ibiharurwako. Abantu<br />
b’intabarirwa ni b’umuntu yotakw’imiragwe <strong>ku</strong>bera ivyaha vyabo (namba igihuhuta<br />
kirungikwa n’Imana <strong>ca</strong>nke cemererwa n’Imana nk’igihano), na ho nyene,<br />
<strong>ku</strong>vugakw’Imana itarimwo kwob’ar’u<strong>ku</strong>besha.<br />
Intahe Iva mu Vyanditswe (Scripture’s Testimony)<br />
None, ivyanditswe bivuga iki mu bisanzwe <strong>ku</strong> vyerekeye “ivyago vyiyadukiza”?<br />
bivugako bitumwa n’Imana <strong>ca</strong>nke Satani? Reka duhere <strong>ku</strong>ri nyamugigima <strong>ku</strong>ko Bibiliya<br />
ivuga vyinshi <strong>ku</strong>r’ivyo.
Twisunze ivyanditswe, nyamugigima zizanwa n’urubanza rw’Imana <strong>ku</strong> banyavyaha.<br />
Dusoma muri Yeremiya: “Arik’Uhoraho ni we Mana y’u<strong>ku</strong>ri; ni we Mana nzima,<br />
n’Umwami yamaho ibihe bidashira: uburake bwiwe buhindisha isi agashitsi,<br />
kand’amahanga ntashobora kwihanganira ubushangashirwe bwiwe” (Yer. 10:10,<br />
dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
Yesaha ahanura ati,<br />
Hazoba guterwa n’Uhoraho Nyen’ingabo, kw’imituragaro, n’ugutigita<br />
kw’isi, n’ukwasana gukomeye, n’agashururu, n’ikirura, n’imbeya z’umuriro<br />
utongora (Yes. 29:6, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
Urashobora kwibuka ko mu bihe vya Mose, isi yasamye musi ya Kora n’abamufasha<br />
<strong>ku</strong>gaririza (raba Guh. 16:23-34). Ico <strong>ca</strong>r’igihano c’Imana. Utundi turorero tw’igihano<br />
c’Imana gitigitisha isi turi muri Ezek. 38:19; Zab. 18:7; 77:18; Hag. 2:6; Luka 21:11; Ivyah.<br />
6:12; 8:5; 11:13; 16:18.<br />
Har’u<strong>ku</strong>ndi gutigita kw’isi <strong>ku</strong>tava <strong>ku</strong> gihano c’Imana, ari ko na ho nyene, vyatumwa<br />
n’Imana. Akarorero, mu njili yanditswe na Matayo, har’ugutigita kw’isi igihe Yesu<br />
yacikana (Mat. 27:51,54), n’igihe yazuka (Mat. 28:2). Ni Satani yateye ivyo?<br />
Igihe Paulo na Sila batazira Imana mw’ijoro bari mw’i bohero ry’i Filipi, “ isi i<strong>ca</strong><br />
inyiganyiga <strong>ca</strong>ne giturumbuka, bituma amatanguriro y’inzu y’ibohero anyiganyiga, ako<br />
kanya inzugi zose ziruguruka, iminyororo ya bose iradohoka” (Ivyak. 16:26, hongeweko<br />
insobanuro). Ni Satani yatigitishije isi? Oya na gato! N’uwurinda ibohero yaciye akizwa<br />
amaze <strong>ku</strong>bona inkomezi z’Imana. Kand’ico si co gihe Imana yatigitisha isi mu vyakozwe<br />
n’intumwa (Ivyak. 4:31).<br />
Narasomye mu kinyama<strong>ku</strong>ru ah’abakristo, igihe bumva kw’isi yanyiganyize ahantu<br />
kanaka, bagiye aho vyabereye “barwana intambara yo muri mpwemu” barwanya wa<br />
<strong>Mu</strong>bi. Har’ikosha ubona mur’ukwo kwiyumvira kwabo? Vyarikwemerwa<br />
n’ivyanditswe iyo basenga Imana bayisaba <strong>ku</strong>girira imbabazi abantu bari mur’ico gice.<br />
Kand’iyo babikora, ntabari kwonona umwanya n’amahera yabo mu gufata urugendo<br />
rubashikana ah’abaye nyamugigima—barigusengera aho bari. Kuja <strong>ku</strong>rwanya wa <strong>Mu</strong>bi<br />
ntateze nyamugigima ntivyemewe n’ivyanditswe.<br />
Ibihusi na Vyo? (How About Hurri<strong>ca</strong>nes?)<br />
Ijambo igihuhuta turibona mu vyanditswe mu buryo bw’ibihuhusi bikomakomeye<br />
<strong>ca</strong>ne. Akarorero:
Abamanuka baja mu kiyaga bakagendera mu mato, bakadandariza mu mazi<br />
agaranzutse, abo babona ibikorwa vy’Uhoraho, n’ibitangaza vyiwe<br />
mw’idamba. Kukw’avuga ijambo, akavyura in<strong>ku</strong>bi y’umuyaga ishira hejuru<br />
impipfunda yayo (Zab. 107:23-25, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
Maz’ Uhoraho asuka umuyaga ukomeye mu kiyaga; haba igihuhuta c’inkomezi<br />
mu kiyaga, ubwato bushaka <strong>ku</strong>meneka (Yona 1:4, dushimikiye <strong>ku</strong><br />
nsobanuro).<br />
Hanyuma y’ivyo mbona abamarayika bane bahagaze <strong>ku</strong> mfuruka zine z’isi,<br />
bafashe imiyaga ine yo kw’isi, <strong>ku</strong>gira ngo ntihagire umuyaga uhuha kw’isi<br />
<strong>ca</strong>nke <strong>ku</strong> kiyaga <strong>ca</strong>nke <strong>ku</strong> giti cose (Ivyah. 7:1).<br />
Biragaragara, Imana irashobora <strong>ku</strong>zana <strong>ca</strong>nke guhagarika umuyaga. 6<br />
<strong>Mu</strong>ri Bibiliya yose, nta hantu na hamwe Satani yigeze guhagarika umuyaga. Igihe<br />
c’ibigeragezo vya Yobu, ni h’umushumba yaje <strong>ku</strong>mubwira ati: “nuko haza umuyaga<br />
w’igihuhuta uturutse mu bugaragwa, uhitana imfuruka zine z’inzu; maz’isidukira<br />
<strong>ku</strong>r’abo bahungu, barapfa” (Yobu 1:19).<br />
Dusomye igice <strong>ca</strong> mbere c’igatabo co Yobu tubona yuko Satani ari we yateje Yobu<br />
ivyago. Ntidukwiriye kwibagira yukw’ata kintu na kimwe co <strong>ku</strong>babaza Yobu<br />
<strong>ca</strong>nk’abana biwe Satani yari gukora adahawe uruhusha n’Imana. N’ubu,<br />
ndabisubiyemwo, Imana ni yo ifise ijambo rya nyuma no <strong>ku</strong> muyaga.<br />
Igihuhuta I Galilaya (The Gale on Galilee)<br />
None <strong>ca</strong> “gihuhusi kinini” <strong>ca</strong>tera Yesu n’abigishwa biwe igihe bari mu bwato bariko<br />
bajabuka ikiyaga c’i Galilaya twogisobanura gute? Birashoboka ko Satani ari we yateje<br />
iyo mipfunda, kandi Imana ntiyari <strong>ku</strong>rungika impfunda izibira ubwato buri mwo<br />
Umwana wayo. “Ubwami bwirwanya ubwabwo nta nkomezi bugira,” none ni iki co<br />
tuma Imana irungika imipfunda igirira nabi Yesu n’abigishwa biwe cumi na babiri?<br />
Ibi ni ivyiyumviro vyiza ariko reka duhagarare dutangure kwiyumvira. Namba<br />
atar’Imana yarungitse iyo mipfunda akab’ari Satani, dutegerezwa kwemera kw’Imana<br />
6 Ibindi vyanditswe vyerekanakw’Imana iganza umuyaga ni: Ita. 8:11; Kuv. 10:13,19; 14:21; 15:10; Guh. 11:31; Zab. 48:7;<br />
78:76; 135:7; 147:18; 148:8; Yes. 11:15; 27:8; Yer. 10:13; 51:16; Ezek. 13:11,13; Amosi 4:9,13; Yona 4:8; Hag. 2:17. <strong>Mu</strong>r’utwo<br />
turorero twinshi, Imana yakoresheje umuyaga nk’igihano.
yamuhaye uruhusha rwo <strong>ku</strong>yirungika. Ca kibazo gi<strong>ca</strong> kigaruka kandi: Ni <strong>ku</strong>ki Imana<br />
yaretse Satani akarungika impfunda igirira nabi Yesu n’abigishwa biwe cumi na babiri?<br />
Hari inyishu wotanga? Kumbure Imana yariko yigisha abigishwa biwe <strong>ku</strong><br />
vy’ukwizera. Kumbure yarikw’irabapima. Kumbure yarikw’ipima yesu, <strong>ku</strong>ko<br />
yategerezwa “<strong>ku</strong>geragezwa mu bintu vyose nkatwe, ariko ntakore i<strong>ca</strong>ha” (Heb. 4:15).<br />
Kugirangw’ageragezwe muri vyose, Yesu yategerezwa <strong>ku</strong>geragezwa n’ubwoba.<br />
Kumbure Imana yagomba gushira Yesu hejuru. Canke yagomba gukora ivyo vyose<br />
twamaze <strong>ku</strong>vuga.<br />
Imana yarongoreye Abisirayeli <strong>ku</strong> nkengera y’ikiyaga gitu<strong>ku</strong>ra izi nezako bizobera<br />
umutego Farawo n’ingabo ziwe. Mbeg’Imana ntiyar’itanze Abisirayeli? None ntiyariko<br />
yirwanya ubwayo <strong>ku</strong>barongorera ahantu batikizwa bose? mbeg’ako s’akarorero<br />
k’”ubwami bwirwanya ubwabwo”?<br />
Oya, nta ciyumviro co gutikiza Abisirayeli Imana yar’ifise. Kandi ntiyarungitse <strong>ca</strong>nke<br />
yemerere Satani guteza imipfunda <strong>ku</strong> kiyaga c’i Galilaya, <strong>ku</strong>gira ngo Yesu n’abigishwa<br />
biwe cumi na babiri bahone.<br />
Mber’ivyanditswe ntibivuga yuko Satani ari we yateje inguza <strong>ku</strong> kiyaga c’i Galilaya,<br />
kandi ntibivugakw’Imana ari yo yabitumye. Har’abavuga yuko yari Satani <strong>ku</strong>ko Yesu<br />
yakankamiye umuyaga. Kumbure, birashoboka ariko kandi n’ico ciyumviro ntigishemeye<br />
<strong>ca</strong>ne. Yesu ntiyakankamiye Imana —Yakankamiye umuyaga. Imana Data yari gukora<br />
nk’uko nyene. Bisigurako, yar’ashoboye <strong>ku</strong>vyura imipfunda <strong>ku</strong>bw’ijambo ryayo,<br />
kand’igakankamira ikiyaga kigatuza <strong>ku</strong>bw’iryo jambo nyne. Ntidushobora kwemeza<br />
kw’ari Satani yateye iyo mipfunda <strong>ku</strong>ko Yesu yayikankamiye gusa.<br />
Ubugira kandi, ntidushobora gushinga ukwizera <strong>ku</strong> murongo umwe gusa<br />
<strong>ku</strong>k’udahagije. Ndamaze kwerekana ivyanditswe vyinshi bivugakw’Imana ari yo ifise<br />
ijambo rya nyuma <strong>ku</strong> mipfunda, knadi ni we ayirungika. Ico ngomba k’utahura ni uko<br />
n’aho Satani yiyumvirakw’ar’”imwana y’iyi si” ntashobora <strong>ku</strong>genza umuyaga uko<br />
yishakiye <strong>ca</strong>nke ngw’ateze igihuhuta kw’isi akanya kose ashakiye.<br />
Nuko, igihe igihuhuta kije, ntidukwiriye <strong>ku</strong>bona kw’ar’i<strong>ca</strong>naniye Imana, ikintu<br />
atifuzako kiba ariko yananiwe no <strong>ku</strong>kibuza. Kubera yuko Yesu yakankamiye igihuhuta<br />
<strong>ku</strong> kiyaga c’ i Galilaya bitwemeza kw’Imana ishobora guhagarika igihuhuta ah’ishakiye.<br />
None iy’Imana irungitse (<strong>ca</strong>nke yemereye) igihuhuta, ategerezwa <strong>ku</strong>ba afise imvo<br />
runaka, kand’inyishu nziza y’ubwenge yotuma arungika <strong>ca</strong>nke yemerera igihuhuta<br />
gusanzaza ibintu <strong>ca</strong>nke <strong>ku</strong>bomagura ibintu n’ukw’ab’arikw’arahanura intabarirwa.<br />
“Hari Igihe Ibihuhusi Bisamburira n’Abakristo”<br />
(“But Hurri<strong>ca</strong>nes Sometimes Harm Christians”)
None bigenda gute <strong>ku</strong> bakristo bashikiwe n’ivyo vyago? Igihe igihuhusi gi<strong>ku</strong>bise,<br />
ntikibomorera abatari abakristo gusa. Mbega abakristo ntibakingiwe uburake bw’Imana<br />
<strong>ku</strong>bera igikorwa <strong>ca</strong> Yesu <strong>ku</strong> musaraba? None twovuga gute kw’Imana ari yo ihagaze<br />
hejuru y’ivyo bintu vyose kandi bishobora guhitana n’abana bayo ubwayo?<br />
Ivyo bibazo biragoye koko. Dutegerezwa gutahura yukw’inyishu zitoroshe igihe<br />
tuziyumvira igihe tugifatira k’ububeshi buvugako Satani ari we ateza abantu ivyago.<br />
Namba Satani ari we ateza ivyago, none ni <strong>ku</strong>ki Imana imwemerera <strong>ku</strong>gira ibintu<br />
bishobora guhitana abana bayo? Ikibazo kira<strong>ca</strong>ri ha handi nyene.<br />
Bibiliya ivuga neza yukw’abari muri Kristo “batashiriwe ho <strong>ku</strong>randuka” (1Tes. 5:9).<br />
Tukiri ngaho nyene, Bibiliya yongera <strong>ku</strong>vuga yuk’”uburake bw’Imana buguma <strong>ku</strong><br />
batumvira Yesu (Yohana 3:36). None uburake bw’Imana bwo guma gute <strong>ku</strong> badakijijwe<br />
ntibushikire abakijijwe, kand’abakijijwe babana n’abadakijijwe? Inyishu ni, har’igihe<br />
bidashoboka, ni ho dutegerezwa <strong>ku</strong>birwamwo.<br />
<strong>Mu</strong> giho co Kuvayo, Abisirayeli bose baba <strong>ku</strong> ruhande rumwe, kand’ivyago Imana<br />
yateje Abanyegiputa ntivyashitse <strong>ku</strong> bera bayo (raba Kuv. 8:22-23; 9:3-7; 24-26; 12:23).<br />
Ariko twebwe, duherekeranye n’”Abanyegiputa.” Imana ibahanishije i<strong>ca</strong>go kanaka,<br />
wumva tworusimba gute?<br />
Kurusimba ni ryo jambo ngenderwako rituma dutahura inyishu y’iki kibazo. Naho<br />
Nowa yarusimvye igihe uburake bw’Imana bwagaragariye mu mwuzure kw’isi,<br />
har’ingaruka mbi yaciyemwo, <strong>ku</strong>ko yaracumu<strong>ku</strong>ye mu kwubaka ubwato kandi yamaze<br />
umwaka muri bwo n’ibihumbi vy’ibikoko binuka u<strong>ku</strong>ntu. (kandi rero, Isezerano rya<br />
Kera na Rishasha zivugakw’Imana ari yo yateje umwuzure igihe <strong>ca</strong> Nowa, si Satani; raba<br />
Ita. 6:17; 2 Pet. 2:5).<br />
Loti yararusimvye igihe igihano c’Imana <strong>ca</strong>guye <strong>ku</strong>ri Sodomu na Gomora, ariko<br />
yaratakaje ivyo yar’atunze mur’ico gisagara <strong>ca</strong>tongowe n’umuriro n’ibizu<strong>ku</strong>. Igihano<br />
c’Imana <strong>ku</strong> bagabitanya kirakora <strong>ku</strong> bagarorotsi mu buryo bumwe <strong>ca</strong>nk’ubundi.<br />
Imbere y’imyaka myinshi, Yesu yaraburiye abizera baba i Yerusalemu guhunga igihe<br />
bazobona igisagara <strong>ca</strong>bo giki<strong>ku</strong>jwe n’ingabo, <strong>ku</strong>kw’izoba ar’”imisi y’ukwihorana” (Luka<br />
21:22-23)—yerekanye uburake bw’Imana butuma Abaroma bafata Yerusalemu mu<br />
mwaka wa 70 inyuma y’u<strong>ku</strong>vuka kwa Kristo. Imana ishimwe <strong>ku</strong>kw’abakristo bahunze<br />
nk’uko Kristo yababuriye bararusimvye, arikw’ivyo basize inyuma vyaratongowe.<br />
<strong>Mu</strong>r’utwo turorero twose dutatu, turabonakw’abana b’Imana bategerezwa <strong>ku</strong>gira ico<br />
bahomvye igihe uburake bw’Imana buziririnze <strong>ku</strong> banyakibi. Kubw’ivyo, ntidushobora<br />
<strong>ku</strong>vugira hejuru yukw’Imana idateza ivyago kw’isi <strong>ku</strong>bera yuko vyononera abakristo.
None Twokara Iki? (What Then Shall We Do?)<br />
Tuba mw’isi yavumwe n’Imana, isi yama mu burake bw’Imana igihe cose. Paulo<br />
yanditse ati, “Uburake bw’Imana bwarahishuwe [“ntibuzohishurwa”], buvuye mw’ijur,<br />
ubwo irakira u<strong>ku</strong>tayubaha kw’abantu kwose n’u<strong>ku</strong>gabitanya” (Rom. 1:18). Kuko tubana<br />
n’abanyakibi, isi yavumwe n’Imana, ntidushobora gukira <strong>ca</strong>ne ingorane <strong>ca</strong>nk’ingaruka<br />
z’uburake bw’Imana n’aho budatumbere twebwe.<br />
Ko tumaze <strong>ku</strong>bimenya, twokora iki none? I<strong>ca</strong> mbere, ni twizigire Imana. Yeremiya<br />
niwe yanditse ngo:<br />
Arahiriwe umuntu yizigira Uhoraho, Uhoraho akaba ivyizigiro vyiwe.<br />
Kukw’azoba nk’igiti gitewe i ruhande y’amazi, gishorera imizi yaco I ruhande<br />
y’uruzi, kitumva izuba iyo ryatse, ariko kikamana itoto, ntikizorinda kwiganyira<br />
mu mwaka w’uruzuba, kandi ntikizoharuruka kwama (Yer. 17:7-8).<br />
Menyako Yeremiya atavuze yukw’abizigira Uhoraho batazohura n’uruzuba. Oya,<br />
igihe uruzuba ruteye <strong>ca</strong>nk’amapfa, umuntu yizigira Uhoraho agereranywa n’igiti<br />
gihorera imizi mu ruzi. Afigira irindi soko, n’ah’abamuki<strong>ku</strong>je baranduka. In<strong>ku</strong>ru ya<br />
Eliya agaburirwa n’ibikona igihe c’amapfa mur’Isirayeli ni yo notangakw’akarorero<br />
(raba 1 Abami 17:1-6). Dawidi yanditse <strong>ku</strong> vy’abagororotsi ati, “Ntibazokwicwa n’isoni<br />
igihe c’ivyago, mu misi ya kigoyi bazohazwa” (Zab. 37:19).<br />
Mbega kigoyi ntikiva <strong>ku</strong>ri wa <strong>Mu</strong>bi? Oya, ivyanditswe si ko bivuga. Bava <strong>ku</strong> Mana,<br />
kandi kigoyi <strong>ku</strong>vugwa igihe uburake bw’Imana buziririnze <strong>ku</strong> bantu. akarorero:<br />
U<strong>ku</strong> ni k’Uhoraho Nyen’ingabo agize rero, at’’Ehe nzobazira, imisore yabo<br />
izokwicwa n’inkota; abahungu babo n’abakobwa babo bazokwicwa n’inzara. (Yer.<br />
11:22, hongeweko insobanuro).<br />
U<strong>ku</strong> nik’Uhoraho Nyen’ingabo agize, ati “raba nzorungika inkota n’inzara<br />
n’ikiza muri bo, mpahindure nk’insukone ziteye ishishi, zidashobora<br />
<strong>ku</strong>ribwa <strong>ku</strong>bwo <strong>ku</strong>bora” (Yer. 29:17).<br />
“Mwana w’umuntu, igihugu ni <strong>ca</strong>kora i<strong>ca</strong>ha kikancumurako, nanje<br />
nkagishingiriza u<strong>ku</strong>boka kwanje, nkavuna inkoni yaco cishimikije, ni yo mutsima<br />
waco, nkakire<strong>ku</strong>riramw’inzara, nkakiranduramw’abantu n’ibitungano… ”<br />
(Ezek. 14:13, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).
“Mwaziga vyinshi, mugize murtya musanga ni bike; kandi n’iyo mubizanye<br />
i muhira ndabituvya. Biva <strong>ku</strong>ki? Nik’Uhoraho Nyen’ingabo abajije. “Biva <strong>ku</strong><br />
ngoro yanje irekewe ngaho igihomvaguritse, namwe mweho umuntu wese<br />
agakobereza inzu yiwe. Ni co gituma ata n’akame ijuru rikibare<strong>ku</strong>rira, n’isi<br />
ikabima ivyimburo vyayo, kandi nahamagaye uruzuba ngo rwice isi n’imisozi,<br />
ru<strong>ku</strong>reho n’impeke na vino, n’amavuta ya elayo, rwice n’ibimera mu<br />
ndimiro, n’abantu n’amasho, n’ibikorwa vyose bikoreshwa amaboko” (Hag.<br />
1:9-11, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
<strong>Mu</strong> karorero ka kane twabonye, twumvise yukw’Abisirayeli ari bo batumye bagira<br />
kigoyi <strong>ku</strong>bera ivyaha vyabo, arikw’imana iravugakw’ari yo yabigize. 7<br />
Imana iteza abantu babi ikigoyi, kandi natwe tubana na bo, ariko rero dutegerezwa<br />
<strong>ku</strong>yigira ngw’itumare ubukene. Paulo yaremeje kw’inzara idashobora <strong>ku</strong>durandukanya<br />
n’uru<strong>ku</strong>ndo rwa Kristo!: “ni nde azodutandukanya n’uru<strong>ku</strong>ndo rwa Kristo? Mbega<br />
n’amarushwa, <strong>ca</strong>nke n’ivyago, <strong>ca</strong>nke n’uguhamwa, <strong>ca</strong>nke n’inzara, <strong>ca</strong>nke n’ukwambara<br />
ubusa, <strong>ca</strong>nke n’u<strong>ku</strong>ba mw’irinde, <strong>ca</strong>nke n’inkota?” (Rom. 8:35, hongeweko insobanuro).<br />
Menyako Paulo atavuze yukw’abakristo batazo sonza, ahubwo yavuzeko bashobora<br />
gusonza, n’umunyeshure agitangura kwiga ivyanditswe, amenya kw’inzara irungikwa<br />
n’Imana mu guhana abanyakibi.<br />
Kwumvira n’Ubwenge (Obedience and Wisdom)<br />
I<strong>ca</strong> kabiri, dutegerezwa kwumvira no <strong>ku</strong>gira ubwenge <strong>ku</strong>gira ngo ntidufatwe mu<br />
burake bw’Imana buziriringa <strong>ku</strong>b’isi. Nowa yiyubakiye ubwato, Loti yahungiye <strong>ku</strong><br />
misozi, abakristo b’i Yerusalemu barahunze igisagara <strong>ca</strong>bo; abo bose bakoze ivyo mu<br />
kwumvira Imana <strong>ku</strong>gira ngo ntibahanirwe hamwe n’abanyakibi igihe c’uburake bwayo.<br />
Nk’ubu mbaye ahantu haterwa na nyamugigima <strong>ca</strong>ne, no kwiyubakira inzu ikomeye<br />
idashobora guhenuka <strong>ca</strong>nk’akazu kazimbutse nsobora gusubiriza igihe gahitanywe<br />
n’igihuhusi. Nka<strong>ca</strong> nsenga. Umukristo wese ategerezwa gusenga akamenya<br />
kwumviriza ijwi ry’Uwo Yesu yadusezeraniye “azoduhishuriza ibigira bibe” (Yohana<br />
16:13) <strong>ku</strong>gira ngw’ashobore gukira uburake bw’Imana buziringa kw’isi.<br />
7 Ushaka <strong>ku</strong>menya vyinshi <strong>ku</strong> kigoyi. raba Gus. 32:23-24; 2 Sam. 21:1; 24:12-13; 2 Abam. 8:1; Zab. 105:16; Yes. 14:30; Yer.<br />
14:12,15-16; 16:3-4; 24:10; 27:8; 34:17; 42:17; 44:12-13; Ezek. 5:12,16-17; 6:12; 12:16; 14:21; 36:29; Ivyah. 6:8; 18:8). Yesu<br />
ubwiwe yavuzekw’”Imana iha imvura abagororotsi n’abagabiranya” (Mat. 5:45). Imana ifise ububasha <strong>ku</strong> mvura.
Tubona mu Vyakozwe n’Intumwa 11 uwavugishwa n’Imana Agabo yabwiye abantu<br />
<strong>ku</strong> kigoyi kigira kize kandi gishobora gutikiza abakristo baba mu Buyuda. Ni ho<br />
amashikanwa yotozwa maze Paulo na Barunaba barayabashira (raba Ivyak. 11:28-30).<br />
Mbeg’ivyo biras<strong>ca</strong>shoboka? Ego <strong>ca</strong>ne, <strong>ku</strong>ko <strong>Mpwemu</strong> Yera atigera ahinduka,<br />
n’uru<strong>ku</strong>ndo rw’Imana ntirwatitutse. Ariko birababaje <strong>ku</strong>bona bamwe mu bagize<br />
umubiri wa Kristo badaha umwanya izo ngabire n’ibikorwa vya <strong>Mpwemu</strong> Yera, ico<br />
bakora barazi “<strong>ku</strong>zimya <strong>Mpwemu</strong>”(1 Tes. 5:19) bigaruma bataronka umugisha w’Imana<br />
<strong>Mu</strong>ri kahise, umuhisi yatanguje igi<strong>ku</strong>ra kizwi kw’izina rya the Full Gospel<br />
Businessmen, yitwa Demos Shakarian, avuga ingne Imana yakoreye mu gahungu<br />
kavugishwa na yo mu <strong>ku</strong>bwira abakristo baba muri Armenia mu myaka ya 1800.<br />
yaburiye abantu avuga ko hagiye gutera agatikizo, maz’ibihumbi vy’abakristo bizera<br />
ubushobozi bwa <strong>Mpwemu</strong> Yera bizeye iyo mburi, harimwo n’abasogo<strong>ku</strong>ru ba<br />
Shakarian. Inyuma y’aho gatoya, Abaturukiya bateye hapfa abantu barenga umuliyoni<br />
muri Armeniya, harimwo n’abakristo banse kw’umvira iyo mburi y’Imana.<br />
Vyotubera vyiza kwama twumviriza <strong>Mpwemu</strong> Yera no kwumvira Imana, ahandi ho<br />
tuzoshikirwako n’uburuka bw’Imana kand’idashakako turwa mu mporero. Elisa<br />
yarigeze <strong>ku</strong>bwira umugore umwe, at’ “Enda genda, mwe n’abo mu rugo rwawe,<br />
urondere ah’usuhukira, <strong>ku</strong>k’Uhoraho are<strong>ku</strong>ye inzara, kand’izomara imyaka ndwi mu<br />
gihugu” (2 Abam. 8:1). Iy’uyo mugore atumvira vyari <strong>ku</strong>genda gute?<br />
<strong>Mu</strong> gitabo c’Ivyahishuriwe tubona Imana ivuga <strong>ku</strong> bigiye gushikira “Babuloni”<br />
<strong>ku</strong>girango ntibagume yo bahave bashikirwako n’uburake bw’Imana:<br />
Numva ijwi rindi rivuye mw’ijuru, rivuga, riti “bantu banje, ni muve i<br />
we[Babuloni], <strong>ku</strong>gira ngo mwoye gufatanya n’ivyaha vyiwe, mwoye guhabwa<br />
<strong>ku</strong> vyago vyiwe. Kukw’ivyaha vyiwe vyarundanijwe bigashika kw’ijuru,<br />
kand’Imana yibutse u<strong>ku</strong>gabitanya kwiwe....ni co gituma ivyago vyiwe<br />
vyose bizoba <strong>ku</strong> musi umwe, urupfu n’amaborogo n’amapfa,<br />
kand’azotongozwa umuriro: <strong>ku</strong>k’Umwami Imana amuciriyekw’iteka<br />
ar’uw’ubushobozi” (Ivyah. 18:4-5,8, dushimikiye <strong>ku</strong> nsobanuro).<br />
<strong>Mu</strong>ri make, Imana ifise ububasha <strong>ku</strong> bihe no <strong>ku</strong> vyago vyiyadukiza. Imana yigaragaje<br />
nk’Umwami muri Bbiliya, guher’aho yateje imvura y’imisi mirongwine mu gihe <strong>ca</strong><br />
Nowa, no mu <strong>ku</strong>rungika ibindi vyago <strong>ku</strong> bansi ba Isitayeli, mu <strong>ku</strong>vyurira ingunza<br />
ubwato bwa Yona, no mu gukankamira ikiyaga c’i Galilaya. Ni we, nk’uko Yesu yavuze,<br />
“Mwami w’isi n’ijuru” (Mat. 11:25). Ibindi vyemezakw’Imana ar’Umwami w’isi, raba
Yosuwa 10:11; Yobu 38:22-38; Yer. 5:24; 10:13; 31:35; Zab. 78:45-49; 105:16; 107:33-37;<br />
135:6-7; 147:7-8,15-18; Mat. 5:45; Ivyak. 14:17.<br />
Inyishu <strong>ku</strong> Bibazo Bikeya (A Few Questions Answered)<br />
Igihe Imana ihanisha abantu ikigoyi, umwuzure, nyamugigima, twebwe nk’ivyariho<br />
vy’Imana, dufashije <strong>ca</strong>nke dutabaye ab’Imana iriko irahana?<br />
Oya, si vyo na gato. Dutegerezwa <strong>ku</strong>menyakw’Imana i<strong>ku</strong>nda bose, n’abantu iba<br />
irikw’irahana. N’aho tudashoka tubitahura, guhanisha abantu ivyago vyerekana<br />
uru<strong>ku</strong>ndo rwayo. Bishoboka gute? Amagorwa ivyo vyago bizana, n’ih’Imana<br />
igabishiriza ab’i<strong>ku</strong>nda iberekakw’igororoka kand’izi gu<strong>ca</strong> amateka, kandi kw’i<strong>ca</strong>ha cose<br />
gitegerezwa guhanwa. Imana iteza abantu imibabaro y’igihe gito <strong>ku</strong>gira ngw’ikangure<br />
abantu baboneko bakeneye Umukiza—bitume bakira <strong>ca</strong> kiyaga <strong>ca</strong>ka umuriro. Urwo ni<br />
rwo ru<strong>ku</strong>ndo!<br />
Igihe cose abantu bagihema, Imana iba irikw’ibereka imbabazi zayo <strong>ku</strong>ri bo n’aho<br />
batabikwiriye kandi ni ko kanya ibaha ko kwihana. Kubw’imababazi no gutabara<br />
kwacu, turashobora kwerekana uru<strong>ku</strong>ndo rw’Imana <strong>ku</strong> bantu baziriringiwek’uburake<br />
bw’Imana. Ivyago vyiyadukiza ni akaryo ko gushikira isi Yesu yapfiriye.<br />
Si ko gushikira abantu n’intumbero iruta izindi mur’ubu buzima? Igihe turaba mu<br />
bihe bidashira, imibabaro y’abashikiwe n’ivyago ntishobora <strong>ku</strong>gereranywa n’imibabaro<br />
yo gutererwa mu kiyaga <strong>ca</strong>ka umuriro.<br />
Turamaze <strong>ku</strong>bona yukw’abantu bemera ubutumwa bwiza kenshi igihe bari mu<br />
mibabaro. Har’uturorero twinshi twa Bibiliya tuvyerekana, uhereyek’ukwihana kwa<br />
Isirayeli igihe bahahazwa n’ibihugu bibanyi, ugashitsa <strong>ku</strong> mugani w’umwana<br />
w’i<strong>ca</strong>ngazi Yesu yaciriye abantu. Abakristo bategerezwa <strong>ku</strong>bonakw’ivyago vyiyadukiza<br />
ar’igihe ivyimburwa biba vyeze.<br />
Reka Tuvugane U<strong>ku</strong>ri (Let’s Tell the Truth)<br />
None ubutumwa twobwira abantu ata kintu basigaranye <strong>ku</strong>ko igihuhusi <strong>ca</strong>nke<br />
nyamugigima yasambuye vyose? None twokwishura iki batubajije <strong>ca</strong> kibazo benshi<br />
ba<strong>ku</strong>nda <strong>ku</strong>baza? Ni <strong>ku</strong>babwira u<strong>ku</strong>ri Bibiliya yigisha, no <strong>ku</strong>bwira abantu yukw’Imana<br />
Yera kand’ibashikiye ar’ingaruka mbi zizanwa n’ivyaha vyabo. Tubabwira yuk’ubukari<br />
bw’igihuhuta na nyamugigima ar’akarorero gatoya k’inkomezi z’Imana, kand’ubwoka<br />
bagirira inzu zabo budashobora <strong>ku</strong>gereranywa n’uguhinda agashitsi bazogira igihe<br />
bazotererwa i <strong>ku</strong>zimu. Kandi tubabwire yuko n’aho twaridukwiriye gutererwa i
<strong>ku</strong>zimu, Imana yaduhaye mu buntu bwayo akanya ko kwihana no kwizera Yesu, muri<br />
ho nihodukirizwa uburake bw’Imana.<br />
“Iriko ntidukwiriye gutera abantu ubwoba mu <strong>ku</strong>babwira Imana, si vyo?” ni ko<br />
bamwe babaza. Inyishu iri mu vyanditswe: “Gutinya Imana ni ntango y’ubwenge”<br />
(Imig. 1:7). Abantu nta bwenge bazogira gushika aho bazotinya Imana.<br />
Abantu Bashavuriye Imana Na Ho?<br />
(What if People Become Angry With God?)<br />
Mbega abantu ntibashavurira Imana <strong>ku</strong>bera imibabaro barimwo? Ego birashoboka,<br />
ariko dutegerezwa <strong>ku</strong>bafasha duciye bugufi tukabereka ubwibone bwabo. Nta n’umwe<br />
afise uburenganzira bwo kwidodombera Imana <strong>ku</strong>bera ivy’arikw’ara<strong>ca</strong>mwo, <strong>ku</strong>ko<br />
twese twaridukwiriye gutererwa i <strong>ku</strong>zimu <strong>ku</strong>va kera. <strong>Mu</strong> gishingo co kwidogera Imana<br />
<strong>ku</strong>ber’ivyago barimwo, abantu bari bakwiriye gushima Imana <strong>ku</strong>ko iba<br />
irikw’irabakebura. Imana ifise uburenganzira bwo kwirengagiza umuntu wese, akareka<br />
abantu bibandanirize inzira yabo ibajana i <strong>ku</strong>zimu. Arikw’Imana ira<strong>ku</strong>nda abantu kandi<br />
yama isemerera ngw’ibigarurire imisi yose. Ibahamagara mu gacerere ko gu<strong>ku</strong>ra kw’<br />
ivyamya biryoshe, u<strong>ku</strong>ririmbakw’inyoni, ubwiza bw’imisozi miremire, n’ugukayangana<br />
kw’inyenyeri. Ibahamagara icishirije mu jwi ryo mu mitima yabo, mw’ishengero ari wo<br />
umubiri wiwe, na <strong>Mpwemu</strong> Yera. ariko ntibitaho akamo kiwe.<br />
Vy’u<strong>ku</strong>ri Imana ntinezererwa imibabaro y’abantu, arikw’igihe bakomeje <strong>ku</strong><br />
yiyibagiza, uru<strong>ku</strong>ndo iba<strong>ku</strong>nda ni rwo ruyibashisha ikora ibintu bituma bayirondera.<br />
Ibihuhusi, nyamugigima, imyuzure n’ikigoyi biri mu bintu yikorako igihe igomba<br />
guhana intabarirwa. Imana yitegakw’ivyo vyago bituma abantu ba<strong>ca</strong> bugufi<br />
bakayigarukako.<br />
Mbega Ibihano vy’Imana Bigira Abo Birenganya? (Is God Unfair in His<br />
Judgment?)<br />
Igihe turaba Imana n’isi nk’uko ivyanditswe bivuga, niho tuba dutanguye<br />
kwitegereza neza. Ivyanditswe bitubwira ko twese twari abo <strong>ku</strong>rakirwa, ariko Imana ni<br />
nyabuntu. Igihe abari mu vyago babwira Imana ko bakwiriye <strong>ku</strong>girirwa neza <strong>ku</strong>ko<br />
badakwiriye gu<strong>ca</strong> mur’ivyo vyago, Imana irahigima. Ibishikira umuntu wese biba<br />
vyaragabanijwe ubukari n’ubuntu bw’Imana.<br />
Tukiri mur’iyi nyigisho nyene, Yesu yarigeze <strong>ku</strong>vuga <strong>ku</strong> vyago bibiri. Tubisoma mu<br />
njili yanditswe na Luka:
Ico gihe abantu bar’aho bamwiganira [Yesu] ivy’Abanyagalilaya, abo Pilato<br />
yavanganije amaraso yabo n’ibimazi vyabo. Arababaza, ati “Mbega<br />
mwiyumvira yukw’abo Banyagalilaya barusha abandi Banyagalilaya <strong>ku</strong>ba<br />
abanyavyaha? Ndababwire, ‘si ko biri; ariko ni mutihana, namwe<br />
muzohona murtyo mwese. Canke ba bandi cumi n’umunani, abo umutara<br />
muremure w’amatafari w’i Silowamu wahomvokeyeko, ukabi<strong>ca</strong>,<br />
mwiyumvira yuka barusha abandi b’i Yerusalemu bose <strong>ku</strong>ba<br />
abanyabicumuro? Ndababwire, ‘si ko biri; ariko ni mutihana, namwe<br />
muzohona murtyo mwese” (Luka 13:1-5).<br />
Abanyagalilaya bishwe na Pilato ntibashobora <strong>ku</strong>vuga ngo, “ Imana yaturanganije<br />
<strong>ku</strong>kw’itaturinze u<strong>ku</strong>boko kwa Pilato!” Oya, bar’abanyavyaha bakwiriye <strong>ku</strong>randutrwa.<br />
Kandi, nk’uko Yesu yabivuze, abanyagalilaya barusimvye ntibashobora kwihayagagiza<br />
biyitakw’ar’abagororotsi <strong>ku</strong>ruta bagenzi babo bapfuye. Ntibakwiriye ubuntu bw’Imana—<br />
barahawe ubuntu burenze.<br />
Ubutumwa bwa Yesu bwarumvikana <strong>ca</strong>ne: “<strong>Mu</strong>r’abanyavyaha mwese. I<strong>ca</strong>ha gifise<br />
ingaruka mbi, ariko gushika ubu, mubeshejweho n’ubuntu bw’Imana. Rero ni mwihane<br />
hatararengerana.”<br />
Yesu yarangirije <strong>ku</strong> majambo akomeye <strong>ca</strong>ne mu kwerekana ubuntu bw’Imana:<br />
Kand’abacira uyu mugani, ati “Habaye umuntu yar’afise umusukoni<br />
watewe mu ruzabibu rwiwe, araza awuronderakw’insukoni arazibura.<br />
Abwira umukozi w’uruzabibu, ati ‘Raba, none n’imyaka itatu nza<br />
<strong>ku</strong>rondera insukoni <strong>ku</strong>r’uyu musukoni, sinzibone, uwice: ugasarira iki aha<br />
hantu?’ Na we aramwishura, at’”Enda <strong>Mu</strong>genzi, ureke uwu myaka na wo,<br />
ndaworohereze, ndawutabirire: hanyuma ni wama insukoni bizoba ari<br />
vyiza; ariko n’utama. uzowu<strong>ca</strong>’” (Luka 13:6-9).<br />
Ng’ubu ubutungane n’ubuntu bw’Imana. Ubutungane bw’Imana buti, “Ca ico giti<br />
kitama!” Arik’ubuntu bwayo nabwo bukavuga ngo, “Oya, wongere uwundi mwaka<br />
turabeko wama.” Umuntu wese adafise Kristo muri we agereranywa n’ico giti.<br />
Turashobora Gukankamira Ibihuhusi n’Imyuzure?<br />
(Can We Rebuke Hurri<strong>ca</strong>nes and Floods?)
Ikibazo <strong>ca</strong> nyuma kijanye n’ivyago vyiyadukiza: None dufise ukwizera gukwiye,<br />
ntidushobora gutaramura no guhagarika ivyo vyago?<br />
Kugira ukwizera bisigura kwemera ubugombe bw’Imana. Nuko, ukwizera,<br />
gutegerezwa kwubakirakw’ijambo Imana yivugiye ubwayo, ahandiho s’ukwizera,<br />
vyitwa ivyizigiro <strong>ca</strong>nk’ukwehenda. Nta hantu na hamwe Imana iduha isezerano ryo<br />
gutaramura no guhagarika ibihuhuta, ni co gituma ata nzira n’imwe umuntu ashobora<br />
gukoresha ukwizera kwo <strong>ku</strong>bigira (kiretse ar’Imana ibikwibwiriye ika guha ukwo<br />
kwizera).<br />
Reka nongereko iyindi nsiguro. Inzira imwe gusa umuntu yoronkerak’ukwizera kwo<br />
gutaramura igihuhuta ni igihe Imana imwibwiriyekw’igihuhuta kigomba gutera ahantu<br />
hatari ho. Nk’uko twabibonye mu vyanditswe, Imana ni yo iganza umuyaga kandi ni yo<br />
itera ibihuhusi. Nuko rero, ntibishobokak’umuntu agira ukwizera <strong>ku</strong>tanyiganyiga kwo<br />
guhagarika igihuhuta igihe Imana ubwayo ari yo yakirungitse! Bishoboka gusa igihe<br />
Imana yisubiyeko ntibe ikirungitse ico gihuhuta, ivyo biba igihe har’umuntu yasenze<br />
ayisaba <strong>ku</strong>gira ubuntu bwayo, <strong>ca</strong>nk’igihe abantu yagomba gucira urubanza bihanye (<br />
in<strong>ku</strong>ru ya Yona i Ninewe niy’inje mu bwenge). Ariko nah’Imana yigaruye, nta muntu<br />
ashobora <strong>ku</strong>gira ukwizera kwo gutaramura <strong>ca</strong>nke <strong>ku</strong>zibira igihuhuta kiretse igihe uyo<br />
muntu yamenyekw’ Imana yigaruye akamenya kandi kw’Imana igombakw’aba ari we<br />
ikankamira no guhagarika ico gihuhusi.<br />
Umuntu umwe tuzi yigeze gukankamira no guhagarika igihuhusi yari Yesu. Ico tuma<br />
umuntu wo muri twebwe akora nk’ivyo n’ukw’Imana imuha “ingabire yo kwizera,”<br />
(<strong>ca</strong>nk’ingabire y’”ukwizera <strong>ku</strong>dasanzwe” nk’uko bayita), ni ingabire imwe mu ngabire<br />
cenda za <strong>Mpwemu</strong> zanditse muri 1 Korinto 12:7-11. <strong>Mu</strong>r’izo ngabire zose za <strong>Mpwemu</strong>,<br />
ingabire yo kwizera ntikora nk’uko tuvyishakiye, ni <strong>Mpwemu</strong> avyishakira (raba 1 Kor.<br />
12:11). Nuko, kiretse Imana iguhaye ingabire yo kwizera <strong>ku</strong>dasanzwe yo gukankamira<br />
igihuhusi, ahandi ho ntucoshobora <strong>ku</strong>citega, wihenda ng’ufise ukwizera. Utegerezwa<br />
<strong>ku</strong>kibisa! Ndaguhanurak’usaba Imana <strong>ku</strong><strong>ku</strong>rinda, no <strong>ku</strong>girira imbabazi abantu<br />
irikw’irahana, umusaba <strong>ku</strong>barokora <strong>ku</strong>gira ngo bihane.<br />
Menyakw’igihe Paulo yoboherwa mu bwato bumujana i Roma bazungagijwe indwi<br />
zibiri n’igihuhuta kibi <strong>ca</strong>ne, ntiyagihagaritse (raba Ivyak. 27:14-44). I<strong>ca</strong>tumye atabikora<br />
n’ukw’atavyo yar’ashoboye. Wibukekw’Imana yagiriye ubuntu umuntu wese yari mu<br />
bwato, <strong>ku</strong>ko bose uko bari 276 bararokotse kand’ubwato bwasambutse (raba Ivyak.<br />
27:24, 34, 44). Niyumvirakw’Imana yabagiriye ubuntu <strong>ku</strong>ko Paulo yabisavye Imana.