która w pełnym znaczeniu utoŜsamia się z Miłością będącą Udzielaniem się: równocześnie twórczym, wyłącznym i powszechnym wylaniem, wewnętrznym Ŝyciem BoŜym, które dzieli i w którym uczestniczy człowiek. Nie mówimy o prawdzie formuł albo idei, które zawsze są niewystarczające, tylko o prawdzie tego, co rzeczywiste, co w przypadku Boga jest zbieŜne z Miłością. Poza tym, mówienie, Ŝe Bóg jest Prawdą oznacza, Ŝe Prawda jest Miłością. To nie wzbudza Ŝadnego strachu i nie ogranicza wolności. W taki sposób Ŝe niezmienność Boga i Jego jedyność są zbieŜne z Jego Prawdą, jako Ŝe jest to prawda Miłości, która nie moŜe przeminąć. A zatem widać, Ŝe aby właściwie zrozumieć chrześcijański sens Boskich atrybutów, konieczne jest połączenie afirmacji wszechmocy z dobrocią i miłosierdziem. Tylko kiedy się zrozumie, Ŝe Bóg jest wszechmogący i wieczny, moŜna otworzyć się na przytłaczającą prawdę, Ŝe ten sam Bóg jest Miłością, wolą Dobra, źródłem wszelkiego Piękna i wszelkim darem 9 . Dlatego dane oferowane przez filozoficzną refleksję są istotne, chociaŜ w jakiś sposób niewystarczające. Idąc tą drogą od cech, które postrzega się jako pierwsze, do tych, które moŜna zrozumieć tylko poprzez osobiste spotkanie z objawiającym się Bogiem, udaje się dojrzeć, jak te atrybuty są wyraŜane odmiennymi terminami tylko w naszym języku, podczas gdy w rzeczywistości Boga są zbieŜne i utoŜsamiają się. Jeden jest Prawdziwy, a Prawdziwy utoŜsamia się z Dobrem i z Miłością. Przy pomocy innego obrazu moŜna powiedzieć, Ŝe nasz ograniczony rozum działa trochę jak pryzmat, który rozkłada światło na róŜne barwy. KaŜda z tych barw jest atrybutem Boga, ale w Bogu zbiegają się one z samym Jego Bytem, który jest śyciem i źródłem wszelkiego Ŝycia. 3. Jak poznajemy Boga? W związku z tym, co zostało powiedziane, moŜemy poznać, jaki jest Bóg w oparciu o Jego dzieła. Tylko spotkanie z Bogiem, który stwarza i zbawia człowieka, moŜe objawić nam, Ŝe Jedyny jest równocześnie Miłością i źródłem wszelkiego Dobra. A zatem Bóg jest uznawany nie tylko jako umysł – Logos według Greków – który nadaje racjonalność światu (do tego stopnia, Ŝe niektórzy pomylili Go ze światem, jak działo się w filozofii greckiej i jak ponownie dzieje się w niektórych współczesnych filozofiach), ale takŜe jest uznawany jako osobowa wola, która stwarza i która miłuje. Chodzi zatem o Boga Ŝywego, więcej, o Boga, który jest samym śyciem. A zatem jako Istota Ŝywa obdarzona wolą, Ŝyciem i wolnością w swojej nieskończonej doskonałości Bóg pozostaje zawsze niepojęty, to znaczy, nieredukowalny do ludzkich koncepcji. Na podstawie tego, co istnieje, ruchu, róŜnych stopni doskonałości, i tak dalej, moŜna dojść do udowodnienia istnienia Istoty NajwyŜszej, będącej źródłem tego ruchu, tych stopni doskonałości, i tak dalej. Jednak, aby poznać Boga osobowego, który jest Miłością, naleŜy szukać Go w Jego działaniu w historii na rzecz ludzi, a do tego potrzeba Objawienia. Patrząc na Jego zbawcze działanie, odkrywa się Jego Istotę w ten sam sposób, w jaki stopniowo poznaje się człowieka poprzez obcowanie z nim. W związku z tym poznanie Boga polega zawsze i wyłącznie na uznaniu Go, dlatego Ŝe jest On nieskończenie większy niŜ my. Wszelkie poznanie na Jego temat pochodzi od Niego i jest Jego darem, owocem Jego otwarcia się, Jego inicjatywy. Postawa, aby zbliŜyć się do tego poznania, powinna być zatem postawą głębokiej pokory. śaden skończony rozum nie moŜe objąć Tego, który jest nieskończony, Ŝadna potęga nie moŜe poskromić Wszechmogącego. MoŜemy Go tylko poznać przez to, co On nam daje, to znaczy, przez udział, jaki mamy w Jego dobrach, oparty na Jego aktach miłości w stosunku do kaŜdego. Dlatego nasze poznanie Boga odbywa się zawsze przez analogię. Dopóki twierdzimy coś o Bogu, równocześnie musimy zaprzeczyć, Ŝe ta doskonałość występuje w Nim w zaleŜności od ograniczeń, jakie widzimy w stworzeniu. Tradycja mówi o potrójnej drodze: 18
afirmacji, negacji i eminencji (przewyŜszenia), gdzie ostatni ruch rozumu polega na stwierdzeniu doskonałości Boga mimo tego, co człowiek moŜe myśleć, oraz na stwierdzeniu, Ŝe Bóg jest źródłem wszystkich realizacji tej doskonałości, które występują w świecie. Na przykład łatwo jest uznać, Ŝe Bóg jest wielki, ale trudniej jest uświadomić sobie, Ŝe jest On równieŜ mały, dlatego Ŝe w stworzeniu wielkość i małość są sprzeczne. Niemniej jednak, jeśli myślimy, Ŝe bycie małym moŜe być doskonałością, jak to widać przy zjawisku nanotechnologii, wówczas Bóg musi być równieŜ źródłem tej doskonałości i w Nim ta doskonałość powinna być utoŜsamiana z wielkością. Dlatego musimy zaprzeczyć, Ŝe jest mały (lub wielki) w ograniczonym sensie, który występuje w stworzonym świecie, aby oczyścić to określenie przechodząc do przewyŜszenia. Szczególnie istotnym aspektem jest cnota pokory, której Grecy nie uwaŜali za cnotę. Będąc doskonałością, cnota pokory nie tylko jest posiadana przez Boga, ale Bóg utoŜsamia się z nią. W ten sposób dochodzimy do zaskakującej konkluzji, Ŝe Bóg jest Pokorą. A zatem moŜna Go poznać tylko w postawie pokory, która nie jest niczym innym niŜ uczestnictwem w darze z samego Siebie. Wszystko to oznacza, Ŝe moŜna poznać chrześcijańskiego Boga poprzez sakramenty i przez modlitwę w Kościele, która uobecnia Jego zbawcze działanie dla ludzi wszystkich czasów. Giulio Maspero Podstawowa bibliografia Katechizm Kościoła Katolickiego, 199-231; 268-274. Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego, 36-43; 50. Zalecane lektury Św. Josemaría, homilia Pokora, w: Przyjaciele Boga, 104-109. J. kard. Ratzinger, Bóg Jezusa Chrystusa. Medytacje o Bogu Trójjedynym, tłum. Juliusz Zychowicz, Znak, Kraków 1995 19
- Page 1 and 2: Temat 1. Istnienie Boga Wymiar reli
- Page 3 and 4: Istota ludzka dostrzega swoją wyj
- Page 5 and 6: początek i rozwój nauk. Kośció
- Page 7 and 8: Temat 2. Objawienie Bóg objawił s
- Page 9 and 10: Jako dialog między Bogiem a ludźm
- Page 11 and 12: W swoim początku kościoły protes
- Page 13 and 14: Temat 3. Wiara nadprzyrodzona Cnota
- Page 15 and 16: Teologia jest nauką o wierze. Star
- Page 17: objawia MojŜeszowi swoje imię:
- Page 21 and 22: cechą, Ŝe obie relacje są immane
- Page 23 and 24: Podstawowa bibliografia Katechizm K
- Page 25 and 26: Boga - Logosu, przez który wszystk
- Page 27 and 28: W odróŜnieniu od dialektyki przec
- Page 29 and 30: Aniołowie zostali stworzeni w stan
- Page 31 and 32: Kompendium Katechizmu Kościoła Ka
- Page 33 and 34: (præternaturalia)”, to znaczy, d
- Page 35 and 36: „chociaŜ grzech pierworodny jest
- Page 37 and 38: Temat 8. Jezus Chrystus, prawdziwy
- Page 39 and 40: człowieczeństwa Chrystusa, złoŜ
- Page 41 and 42: Jezusa w Ogrójcu, w którym pojawi
- Page 43 and 44: Temat 9. Wcielenie Jest to par exce
- Page 45 and 46: Syna swego, pod Jego zwierzchnictwe
- Page 47 and 48: określa Go jako swego «Syna umił
- Page 49 and 50: część swojego Ŝycia kondycję o
- Page 51 and 52: ) Wyeliminował grzech w swoim odda
- Page 53 and 54: do kaŜdego owoc i zasługi Męki i
- Page 55 and 56: Temat 11. Zmartwychwstanie, Wniebow
- Page 57 and 58: Kiedy wyznajemy w artykule Credo,
- Page 59 and 60: Temat 12. Wierzę w Ducha Święteg
- Page 61 and 62: czasach króla Jozjasza w celu odda
- Page 63 and 64: Katechizm, 775). Jest on powszechny
- Page 65 and 66: Św. Josemaría Escrivá, homilia W
- Page 67 and 68: szafarze (którzy przyjęli sakrame
- Page 69 and 70:
Temat 14. Historia Kościoła Kośc
- Page 71 and 72:
wraz z ostatnimi Ojcami Kościoła
- Page 73 and 74:
W XVIII wieku Kościół musiał zw
- Page 75 and 76:
Carlo Pioppi Bibliografia podstawow
- Page 77 and 78:
Ŝe w kaŜdej sprawie doczesnej kie
- Page 79 and 80:
Oprócz tego, jeŜeli jest to moŜl
- Page 81 and 82:
elatywizmem etycznym 25 . Więcej j
- Page 83 and 84:
- wyraźnym przejawem wiary Kościo
- Page 85 and 86:
4. Piekło jako ostateczne odrzucen
- Page 87 and 88:
Temat 17. Liturgia i sakramenty og
- Page 89 and 90:
BoŜej opieki oraz jako powołanie
- Page 91 and 92:
ormiański, maronicki i chaldejski
- Page 93 and 94:
który odtwarza w wiernym przejści
- Page 95 and 96:
Zwyczajnym szafarzem chrztu jest bi
- Page 97 and 98:
aby był Jego świadkiem” (Katech
- Page 99 and 100:
Pośród wszystkich tych nazw termi
- Page 101 and 102:
uobecnia obiektywnie oznaczaną rze
- Page 103 and 104:
Temat 20. Eucharystia (2) Msza Świ
- Page 105 and 106:
Kościół, w zjednoczeniu z Chryst
- Page 107 and 108:
Jan Paweł II, encyklika Ecclesia d
- Page 109 and 110:
słowa te stają się rzeczywistoś
- Page 111 and 112:
ten, kto karmi się samym Ŝyciem C
- Page 113 and 114:
Bóg, przez Komunię Świętą, prz
- Page 115 and 116:
Nawrócenie rodzi się z serca, ale
- Page 117 and 118:
postanowienie przystąpienia do spo
- Page 119 and 120:
Temat 23. Pokuta (2) Chrystus powie
- Page 121 and 122:
BoŜe oświeca wiernego, aby pozna
- Page 123 and 124:
Temat 24. Namaszczenie chorych Dla
- Page 125 and 126:
ChociaŜ namaszczenia chorych moŜn
- Page 127 and 128:
Temat 24 (2). Kapłaństwo Poprzez
- Page 129 and 130:
dałeś Twojemu umiłowanemu Synowi
- Page 131 and 132:
tajemnicze małŜeństwo ustanowion
- Page 133 and 134:
wysiłek utrzymania rodziny, zapewn
- Page 135 and 136:
odziców ten, kto moŜe myśleć,
- Page 137 and 138:
Temat 26. Wolność, prawo i sumien
- Page 139 and 140:
Nowy Zakon, czyli Prawo Ewangeliczn
- Page 141 and 142:
„Sumienie moralne jest sądem roz
- Page 143 and 144:
Temat 27. Moralność ludzkich czyn
- Page 145 and 146:
przyjmujemy bądź odrzucamy wolę
- Page 147 and 148:
uzdalniając nas do działania w ch
- Page 149 and 150:
7. dar bojaźni BoŜej: aby odrzuca
- Page 151 and 152:
od drugiego to, czego potrzebuje, i
- Page 153 and 154:
społecznego 27 . Jest to szczegól
- Page 155 and 156:
Temat 30. Grzech uczynkowy Grzech t
- Page 157 and 158:
Nauka o opcji fundamentalnej 13 , k
- Page 159 and 160:
Przyczyny pokus moŜna ograniczyć
- Page 161 and 162:
Ta miłość nosi nazwę caritas. T
- Page 163 and 164:
Grzechy przeciwko pierwszemu przyka
- Page 165 and 166:
Temat 32. Drugie i trzecie przykaza
- Page 167 and 168:
2. Trzecie przykazanie Dekalogu Trz
- Page 169 and 170:
Javier López Bibliografia podstawo
- Page 171 and 172:
Dzieci powinny szanować i czcić s
- Page 173 and 174:
„Czwarte przykazanie BoŜe nakazu
- Page 175 and 176:
zwycięŜać zło dobrem (por. Rz 1
- Page 177 and 178:
3.5. Uprawniona obrona Zakaz zadawa
- Page 179 and 180:
5. Obrona pokoju „Błogosławieni
- Page 181 and 182:
„Cnota czystości pozostaje w zal
- Page 183 and 184:
Czystości przeciwstawia się rozwi
- Page 185 and 186:
Temat 36. Siódme przykazanie Dekal
- Page 187 and 188:
4. Nauczanie społeczne Kościoła
- Page 189 and 190:
zbyteczna. Praktykowanie materialny
- Page 191 and 192:
Pismo Święte naucza, Ŝe trzeba m
- Page 193 and 194:
5. Poszanowanie intymności „Dobr
- Page 195 and 196:
Ten, kto postanawia ukraść jakiś
- Page 197 and 198:
3. Walka o czystość Czystość se
- Page 199 and 200:
Temat 39. Modlitwa Modlitwa jest ko
- Page 201 and 202:
Chrystusa, Ŝeby poczuć bliskość
- Page 203 and 204:
ównieŜ, w szerszym znaczeniu, jes
- Page 205 and 206:
Temat 40. Ojcze nasz, któryś jest
- Page 207 and 208:
obecnym w nieunikniony sposób we w
- Page 209 and 210:
materialnych i duchowych” (Katech
- Page 211 and 212:
Temat 1 P R Z Y P I S Y 1 Por. Jan
- Page 213 and 214:
ędzie z MojŜeszem, dlatego Ŝe je
- Page 215 and 216:
grzechu pierworodnego (por. Pius XI
- Page 217 and 218:
4 Por. ibidem, 31. 5 „Naszą misj
- Page 219 and 220:
14 Rzeczywiście Benedykt XVI w enc
- Page 221 and 222:
4 W związku z tym II Sobór Watyka
- Page 223 and 224:
5), który moŜemy ofiarować Bogu,
- Page 225 and 226:
21 „Rodzina jest naturalną i pod
- Page 227 and 228:
c) Ŝeby wola podmiotu skutecznie k
- Page 229 and 230:
30 Na przykład, istnieje dobry gni
- Page 231 and 232:
„Zasada pomocniczości jest przec
- Page 233 and 234:
9 Kompendium nauki społecznej Koś
- Page 235 and 236:
10 Ten aspekt wychowania ma dzisiaj
- Page 237 and 238:
1 II Sobór Watykański, deklaracja