You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
24<br />
shkurteshqip<br />
Shkurt e shqip / e-mail: shkurteshqip@gazetaexpress.com<br />
tel: 038 76 76 76, fax: 038 76 76 78 adresa: Dardania 1/1 , Prishtinë<br />
A mund të mbrohet<br />
nga një internet privat?<br />
Zhgënjimi ishte i madh. Inati edhe<br />
më i madh. Përse vallë kompani<br />
të tilla si “Amazon” dhe “PayPal”<br />
vendosën që të përjashtonin<br />
“Wikileaks” nga lista e klientëve<br />
të tyre? Qytetarët e inatosur kanë<br />
bërë thirrje për bojkot të tyre në<br />
forumet online, “Facebook” dhe<br />
“Twitter”. Të shumtë janë edhe<br />
ata që i akuzojnë këto kompani<br />
për aplikim të censurës. Ky term<br />
në fakt nuk është i saktë. Në këtë<br />
rast nuk kemi të bëjmë me një situatë<br />
censure. Për këtë duhet një<br />
gjykatë që të vendosë në lidhje<br />
me një çështje që ka të bëjë me<br />
lirinë e shtypit. Dhe ky nuk është<br />
rasti, kryesisht sepse kompanitë<br />
e internetit as që e marrin mundimin<br />
që të ndërmarrin një rrugë<br />
ligjore. Pavarësisht gjithë presionit<br />
politik që është ndërmarrë ndaj<br />
“Wikileaks”, në Shtetet e Bashkuara<br />
nuk është aspak një akt i paligjshëm<br />
që të përcjellësh para për<br />
një platformë që shpërndan dokumente.<br />
E megjithatë “Amazon”<br />
dhe “PayPal” kanë vendosur që të<br />
mos e bëjnë një gjë të tillë më.<br />
“Wikileaks” mund të vazhdojë<br />
të komunikojë përmes “Facebook”<br />
dhe “Twitter” dhe shumë njerëz<br />
mund të kenë akses në të përmes<br />
provajderëve të ndryshëm të internetit.<br />
Dhe kjo sepse ka edhe<br />
shumë kompani të tjera që nuk ia<br />
kanë mohuar Wikileaks shërbimin<br />
e tyre. Pikërisht këtu kemi një dilemë,<br />
pra te reagimi i ndryshëm<br />
i firmave të internetit ndaj publikimeve<br />
të “Wikileaks”. Shumë<br />
qytetarë e konsiderojnë internetin<br />
si një hapësirë publike, por në fakt<br />
interneti është një sferë private.<br />
Dhe kompanitë që kontrollojnë<br />
thuajse të gjitha forumet në web<br />
mund të ushtrojnë të drejtat e tyre<br />
të pronësisë dhe të ndalojnë komentet<br />
që duan. Shkalla e lirisë së<br />
qytetarëve në internet varet nga<br />
këto kompani dhe përfshirja ose<br />
jo e tyre në konfl ikte me shtetin,<br />
apo fi rma të tjera, për shembull<br />
kompanitë e të drejtave të autorit.<br />
Ka një shprehje që thotë: duhet të<br />
zgjedhësh herët a vonë në cilën<br />
anë të konfliktit kërkon që të<br />
jesh. Dhe në këtë rast gjigandët e<br />
internetit “PayPal” dhe “Amazon”<br />
kanë vendosur qartësisht që të<br />
mos jenë në krah të “Wikileaks”<br />
në këtë betejë. Ato kanë vendosur<br />
që të shmangin konfl iktin dhe e<br />
kanë përjashtuar nga sajtet e tyre,<br />
duke u nxjerrë si pretekst termat<br />
dhe kushtet. Dhe kanë të drejtë që<br />
ta bëjnë një gjë të tillë. Kompanive<br />
u duhet lejuar që të bëjnë rolin e<br />
frikacakut, nëse rreziku me të cilin<br />
përballen në të kundërt është shumë<br />
i madh për to. Dhe rreziku në<br />
këtë rast mund të jetë një kërcënim<br />
i përgjithshëm nga estabilishmenti<br />
politik i Shteteve të Bashkuara<br />
të Amerikës, ose inati i konsumatorëve<br />
amerikanë, një pjesë e të<br />
cilëve e konsiderojnë “Wikileaks”<br />
si një platformë për tradhti ndaj<br />
shtetit. Një inat i tillë mund të godasë<br />
kompanitë shumë më tepër<br />
se revolta e aktivistëve që i dolën<br />
në mbrojtje “Wikileaks” dhe që<br />
aktualisht po bëjnë thirrje për një<br />
bojkot të “Amazon” dhe “PayPal”.<br />
Por nga ana tjetër, edhe këto<br />
thirrje për bojkot duhen përshëndetur.<br />
Këto thirrje duhet që t’i tregojnë<br />
kompanive se situata është<br />
aktualisht krejt ndryshe nga sa<br />
pretendojnë ato dhe se ka shumë<br />
mundësi që ato ta kenë pasur<br />
gabim në lidhje me reagimin e<br />
ashpër ndaj “Wikileaks” dhe në<br />
këtë mënyrë kanë larguar nga<br />
vetja shumë më tepër klientë nga<br />
sa mund ta imagjinonin. Ndoshta<br />
një herë tjetër, kompanitë do të<br />
vepronin ndryshe. Fakti realisht<br />
shqetësues është shpejtësia me<br />
të cilën këto kompani e morën<br />
vendimin për të braktisur “Wikileaks”.<br />
Mënyra e tyre e përballimit të<br />
momenteve të vështira e dëmton<br />
shumë internetin, pavarësisht se<br />
dëmin në këtë rast e pësoi “Wikileaks”.<br />
Ndërkohë edhe aktivistët e<br />
“Wikileaks” janë duke e shmangur<br />
vetë një konfrontim ligjor. Në vend<br />
E hënë, 13 dhjetor 2010<br />
që të hedhin në gjyq “Amazon”, ata<br />
thjesht i çuan të dhënat e tyre në<br />
një tjetër server dhe kjo lëvizje<br />
demonstroi shumë pragmatizëm.<br />
Por në këndvështrimin afatgjatë<br />
do të ishte shumë më e dobishme<br />
për internetin në Shtetet e<br />
Bashkuara që çështjet të përfundonin<br />
në gjykatë për të sqaruar<br />
nëse “Amazon” mundet apo jo të<br />
“fshijë” përmbajtjen e një klienti.<br />
Çështja në Shtetet e Bashkuara<br />
është nëse Kushtetuta i jep mbrojtje<br />
apo jo publikimeve kontroversale<br />
të “Wikileaks”. Mbetet për t’u<br />
shpresuar që gjykata do ta sqarojë<br />
këtë situatë me “Wikileaks” dhe<br />
nuk do të lejojë që kompani private<br />
të marrin vetë vendime të bazuara<br />
në pritshmërinë e tyre ndaj<br />
opinionit publik dhe konfliktin<br />
potencial me politikanët.<br />
Vetëm falë kompanive që janë<br />
më bujare në interpretimin e<br />
të drejtave themelore, interneti<br />
mund të vazhdojë që të funksionojë<br />
si një hapësirë publike.
Change language