kozhakanova-dissertacia.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
аудармада метафораның элементтері тек ауыспалы мағынасы жағынан ғана<br />
емес тура мағынасымен де бір-бірімен байланысуларының қажеттілігіне назар<br />
аударады. Бұл ереже аудармашының қабылдаушының тілінде нақты<br />
лексикалық тіркестерді табуына жҽне ол тіркестер рецепиентке таныс болуына<br />
сонымен қатар тіркестердің метафораның мағынасына жаңа ассоциацияларды<br />
тудырмауына бағытталған [39,181б.]. Авторлық образдылықты аудармада<br />
жеткізудің ҿзіндік қиындықтары бар. Мұнда аудармашыға образдың сипатын<br />
жҽне оның нақты мҽнмҽтіндегі рҿлін анықтап алған жҿн. Анықтағаннан кейін<br />
аудармада түпнұсқадағы образды сақтап немесе оны басқа образбен<br />
алмастыруға болатындығын шешуге болады.<br />
Ҽдетте, жҽй метафораны аудармада сақтауға болады, ал авторлық<br />
теңеулерді аудармада жеткізу үшін образды ауыстыруға тура келеді. Метафора<br />
мағына теориясы бойынша қарастырылады. Бір тілде айтылған нҽрсені басқа<br />
тілде жеткізуге болады, бірақ айтылған нҽрсенің реципиенттің тілінде<br />
мағынасы болуы керек [40, 210б.].<br />
Ю.Найда аударма дегенімізді аударма тілінде түпұсқаға жақын баламаны<br />
жасау деп түсінеді. Сондай-ақ ғалым баламалылықты формальды жҽне<br />
динамикалық деп қарастырады [41,163б.]. Метафораны аудару кезіндегі<br />
баламалықты сақтау үшін келесі факторларды ескерген дұрыс: мҽдениет,<br />
метафораны аудару ережесі, мҽтін түрлері.<br />
Н.Ньюмарктің пікірінше метафораның аударылуы алдыменен оның<br />
қандай мҽтінде қолданылғанына байланысты. Мҽтіннің екі түрі бар: ақпаратты<br />
мҽтін, мұнда лексикаланған метафоралардың функционалды қуаты жоқ<br />
сондықтан олар аударудың жоғары деңгейіне ие. Екіншісі экспрессивті мҽтін,<br />
мұнда метафора үлкен ақпаратты қуатқа жҽне аударудың тҿменгі деңгейіне ие<br />
болып контекстуалды, семантикалық, прагматикалық ақпараттарды жеткізеді<br />
[42, 94б.].<br />
Мҽдениет факторының метафораның мҽніне ҽсер етуінен аудармада<br />
қиындықтар туындайды. Түпнұсқадағы метафораны аудару деңгейі<br />
тҿмендегідей жағдайларға байланысты: 1)метафораның құрамындағы белгілі<br />
бір мҽдени тҽжірибе мен семантикалық ассоциацияларға байланысты; 2) ҽрбір<br />
нақты жағдайда «сҽйкес келу» деңгейіне тҽуелді бола тұрып, рецепиенттің<br />
тіліне тҽн емес туындаудың болуы немесе болмауына байланысты.<br />
Метафораны аудару барысында тҿмендегі ережелердің бірінің сақталуын<br />
ескерген жҿн:<br />
– түпнұсқадағы метафоралық образдарды аудармада сақтау, бірақ аударма<br />
тіліндегі оқырмандар үшін шынайы метафоралық образ болуы қажет;<br />
– метафораны басқа метафорамен алмастыру;<br />
– метафораны теңеумен аудару;<br />
– метафора аударма тілінде түсінікті болу үшін қосымша түсініктеме мҽлімет<br />
беріп метафоралық образды сақтау;<br />
– метафораны аудармада ҿзгертіп беру [37, 85б.].<br />
46