Cały numer 21 w jednym pliku PDF - Pro Libris - Wojewódzka i ...

musieli tu¿ po wojnie po³ykaæ na oczach
kierownika du¿¹ ³y¿eczkê tranu, chroni¹cego
przed w¹t³oœci¹ i chorobami.
Pojêcia: zdolny, leniwy to najwa¿niejsze
wtedy oceny. PóŸniej, raczej niedawno
s³owom tym nadano swoist¹ rangê, jakby
usprawiedliwienie w panosz¹cym siê liberalizmie,
g³ównie w szko³ach du¿ych miast.
Bycie niezdolnym wówczas wskutek zapóŸnienia,
chorób, wojennych tragedii wywo-
³ywa³o odruch pomocy czy wspó³czuj¹cego
usprawiedliwienia. Natomiast lenistwo,
opuszczanie lekcji, jakakolwiek walka o swoje
racje z nauczycielami by³y niedopuszczalne
i nieznane. Liczy³y siê oceny ucznia. Nale¿a³o
mieæ dobre stopnie. Kr¹¿y³ kult dobrego
ucznia, wypracowany przez nauczycieli
i rodziców. Nie przynosi³y one œwiadectw
z czerwonymi paskami, nieznane te¿ by³y
dyplomy czy nagrody.
Znaczenie mia³a pisemna opinia kierownika
na zwyk³ej kartce papieru wraz z uwag¹ co
do przewidywanej, dalszej drogi ucznia.
Opiniê tê na zakoñczenie szko³y czyta³o siê
w domu g³oœno. To zobowi¹zywa³o jak testament.
Ciotki, wujkowie, rodzina, tak¿e
s¹siedzi z pogod¹ w g³osie mówili: – No, teraz
musisz iœæ dalej. Wyra¿ali w ten sposób têsknotê
za nauk¹, której pragnêli, ale przez
nêdzê, wojnê, zapad³e gdzieœ w g³êbokiej wsi
domowe ogniska, nie mieli tych samych
mo¿liwoœci, które dostrzegli w m³odym
ch³opaku.
Zawsze chêtnie przyjmowa³em zaproszenie
wyjazdu na wieœ do krewnych. Zapach
obory, chlewni, siana, a nade wszystko –
ogromne zmêczenie przy ³adowaniu snopków
zbo¿a na wielkie drabiniaste wozy by podjechaæ
do m³ockarni – utrwali³y siê na zawsze
i ciesz¹. L¿ejsza praca czeka³a przy zrywaniu
w sadzie porzeczek, agrestu, œliwek. W Laskach,
u Andraszaków z du¿ymi tradycjami
i stylem prezentowanym przez seniora rodu,
ubogiego szlachetkê siada³o siê do du¿ego
sto³u zastawionego eleganckimi wazami
i talerzami. Przed spo¿ywaniem posi³ków
nale¿a³o wstaæ, prze¿egnaæ siê, a w¹saty wuj
odmawia³ krótk¹ modlitwê. Nigdy póŸniej nie
pozna³em w ¿adnym domu podobnego obyczaju
i nastroju. Dary sto³u uœwiêca³y
domowników.
7.
Wspominam zdarzenia wakacyjne powojennych
lat z têsknot¹. Chêtnie bym je
powtórzy³. Przy drogach wokó³ ¯erkowa,
w kierunku Raszew, Przybys³awia, Komorza,
BieŸdziadowa, Chrzana, Brzóstkowa i Œmie-
³owa ci¹gnê³y siê aleje czereœni, rzadziej
jab³oni i grusz. Kiedy nadchodzi³a pora
ch³opcy mieli zajêcie na wiele dni. Smak
czereœni wry³ siê w mózg na zawsze. Z przesytu
krêci³o siê w g³owie. Odnosi³o siê koszyczki
do budki w³aœciciela alei i przesypywa³o do
wanien, du¿ych koszy z uchwytami z boku,
a pan Rotnicki poklepywa³ po ramieniu i mówi³:
- Masz dzisiaj ch³opcze sporo grosza w kieszeni.
Drzewostany powoli, lecz systematycznie
umiera³y. Ju¿ na studiach bêd¹c – po³owê
czereœni wyciêto, a kiedy drogi pokry³y siê
asfaltem i zacz¹³ wzrastaæ ruch aut - piêkne,
pokryte biel¹ kwiatów na wiosnê aleje te¿
zaczê³y znikaæ. Jak¿e chêtnie znów wspi¹³bym
siê na drabinê, przyci¹gn¹³ ga³êzie i dotyka³
miêsiste, karminowo-purpurowe wisiorki
owoców, pêkaj¹ce od s³oñca i s³odyczy. Wieczorem,
po powrocie do domu z czereœnio-
48