Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Nasional 11<br />
Tersa ,10 Agostu 2010<br />
Arte Marsiais Hakarak Kria Unidade<br />
Gleno-Tuir reprezentante<br />
Kongfu Master Mateus<br />
Lemos Soares, Arte<br />
Marsiais hotu-hotu iha<br />
Distritu Ermera hakarak<br />
kria unidade maibé tenke<br />
kria mós mahon ida atu<br />
sira bele hamahon an iha<br />
laran no iha momentu<br />
importante kada Arte<br />
Marsiais bele lori sira nia<br />
bandeira ba tidin no<br />
bainhira iha problema<br />
bele rezolve sira nia problema<br />
iha mahon fatin<br />
ne’ebé iha ona.<br />
Oportunidade ne’e<br />
mós husi Arte Marsiál<br />
tomak husu ba Governu<br />
atu fó fasilidade hanesan<br />
fó uma mahon no iha mahon<br />
ne’e la’ós fó mamuk<br />
de’it maibé tenke tau komputadór<br />
no materiál<br />
múzika no desportu, atu<br />
nune’e kada grupu Arte<br />
Marsiál bele fahe tempu<br />
ba malu no aprende<br />
komputadór, desportu<br />
no múzika ruma.<br />
Antes responde ba<br />
kestaun hirak PR Ramos<br />
Horta hala’o diálogu ho<br />
Arte hotu iha Distritu<br />
Ermera ne’ebé akompaña<br />
husi Amu Bispu Dili Don<br />
Alberto Ricardo da Silva<br />
hodi ba tau fatuk primeira<br />
ba konstrusaun Igreja<br />
Gleno.Oportunidade<br />
seluk PR hateten, iha<br />
tinan ruma nia laran<br />
konforme Vatikanu nia<br />
desizaun bele sai tan ba<br />
Dioseze.“ha’u hateten ida<br />
ne’e tanba Vatikanu foti<br />
desizaun loke Dioseze iha<br />
Maliana tanba Timor nia<br />
populasaun Katóliku juta<br />
ida resin ou millaun ida<br />
resin, iha rai balu hanesan<br />
Estokolmu Suésia<br />
Katólika iha ne’ebá kuaze<br />
30 mill de’it no maioria<br />
hanesan Protestante<br />
maibé iha Bispu ida.<br />
Timor iha populasaun<br />
millaun ida maibé ezije<br />
atu loke tan Dioseze, ne’e<br />
importante tanba Estadu<br />
ne’e tane maka’as bainhira<br />
Estadu no Governu<br />
servisu hamutuk ho Igreja<br />
iha tinan no bain loron<br />
dezde tempu Portugés,<br />
okupasaun Japaun,<br />
balu hakarak ajuda maibé<br />
dook tebes,” kompara PR<br />
Ramos Horta.<br />
Horta hatutan Amu s-<br />
ira seluk iha Ermera atu<br />
servisu hamutuk ho<br />
povu no hametin dalan<br />
ba dame no Unidade<br />
Nasionál (UN).<br />
Portantu resposta no<br />
ezijénsia husi Arte sira<br />
PR nia ezijénsia atu fó<br />
fasilidade no Infraestrutura<br />
hodi loke iha Ermera,<br />
entaun PR prontu fó<br />
ajuda, maibé antes fó apoiu<br />
primeiru sira tenke fó<br />
uluk hanoin ba PR saida<br />
loos mak sira hakarak atu<br />
fó.Parte seluk nia rasik<br />
hato’o kestaun hirak ne’e<br />
ho Primeiru Ministru<br />
(PM), SEJD no Ministru<br />
Edukasaun (ME) iha tempu<br />
badak hahú projetu<br />
ruma ba grupu Arte<br />
Marsiál no Arte Rituál.<br />
Kona ba papél no<br />
responsabilidade Partidu<br />
Polítika (Parpol) ne’e<br />
loos,” ami hatene dala ruma<br />
elementus Parpol<br />
nian mak la sukat sira nia<br />
hahalok no lia fuan hodi<br />
dada joven ba monu iha<br />
fahe malu no violénsia,”relembra<br />
PR Horta.<br />
Kestaun hirak ne’e la<br />
signifika atu duun ba P-<br />
arpol ida, maibé elementus<br />
Parpol balu,” ha’u hateten<br />
ida ne’e ho kuidadu<br />
tanba la’ós Parpol maibé<br />
elementus partidu nian<br />
mak dala ruma halo joven<br />
monu ba violénsia,”<br />
konfesa PR Horta.<br />
Dala ruma elementus<br />
Parpol nia hahalok no lia<br />
fuan la tuir partidu nia<br />
hakarak no la tuir Parpol<br />
nia hanorin no orientasaun,<br />
maibé sira ba provoka<br />
malu no manipula<br />
povu no joven sira.<br />
Ida ne’e akontese tanba<br />
lider Arte Marsiál no<br />
Rituál mak lori, ho ida n-<br />
e’e kuandu problema<br />
akontese tenke lori ba<br />
Amu Xefe Suku nu’udar<br />
lider komunitaria atu<br />
kolia no rezolve hamutuk<br />
no buat ne’ebé elementus<br />
Parpol nia kolia ne’e loos<br />
ou lae, atu sira bele esklarese<br />
hodi imi labele monu<br />
ba manipulasaun.<br />
Responde ba preokupasaun<br />
Lei númeru 10 no<br />
11 ne’ebé kolia kona ba<br />
sansaun ba Arte Marsiál<br />
no Rituál.<br />
PR hatete, Lei la’ós<br />
Bíblia,” Bíblia mak ita<br />
labele muda maibé Lei<br />
bele muda, Parlamentu<br />
bele muda Lei Ate Konstituisaun<br />
mós bele muda,<br />
ne’e bolu emenda<br />
Konstitusionál,” aplika<br />
PR Horta momentu hala-<br />
’o diálogu iha Gleno foin<br />
lalais ne’e.<br />
Tanba iha Konstituisaun<br />
laran rasik hateten<br />
kedas, tinan lima liu tiha<br />
bele hala’o revizaun Konstituisaun<br />
bainhira dois<br />
tersus Parlamentu hakarak<br />
hala’o revizaun Konstitusionál.<br />
Buat ne’ebé ema mak<br />
hala’o seer umanu mak<br />
hala’o Instituisaun ou<br />
Lei,” ita bele muda kuandu<br />
hare iha buat balu<br />
sala, ne’e duni I Governu<br />
hakerek ba Parlamentu<br />
no hala’o Lei ba Arte Marsiál.Lei<br />
importante atu<br />
hala’o atu iha legál ‘free<br />
work’ ida atu grupu hotuhotu<br />
bele hatene nia<br />
responsabilidade no nia<br />
liberdade saida.”<br />
Iha buat ruma ne’ebé<br />
imi la konkorda, imi<br />
hahú diálogu ho SEJD no<br />
PM atu rona nia hanoin<br />
no bele hare imi iha<br />
razaun ou lae, atu hadi’a<br />
Lei ne’e iha tempu badak.<br />
Ne’e la iha problema,<br />
kolia de’it ho Deputadu<br />
sira atu sira hare tanba<br />
dala barak sira hare muda<br />
Lei uluk ne’ebé balu sira<br />
muda atu hadi’a. Signifika<br />
konstrusaun >p.15<br />
Inisiativa Di’ak, Hadook An Husi Konflitu<br />
Gleno-Responde ba<br />
kestaun hanesan tuir<br />
Administradór Distritu<br />
Ermera Vitor dos Santos,<br />
aleinde hala’o diálogu iha<br />
mós atividade hanesan<br />
tau tau mós fatuk primeira<br />
ba ba Igreja Gleno ba<br />
futuru sai Parókia.<br />
Preparasaun ne’e esforsu<br />
boot husi Amu Parókia<br />
no Amu Vigáriu Ermera<br />
ne’ebé halibur hamutuk<br />
Arte Marsiál sira<br />
hodi hametin unidade iha<br />
Distritu ne’ebé refere ou<br />
halibur sira atu rezolve<br />
problema bainhira mosu<br />
problema entre sira.<br />
Entretantu tuir Administradór<br />
ne’e inisiativa<br />
ne’ebé hala’o ne’e di’-<br />
ak tanba halo Ermera<br />
dook husi konflitu, esforsu<br />
hirak ne’e mosu la sees<br />
husi Administrasaun Dis-<br />
tritu ne’ebé fó mós apoiu<br />
hanesan materiál nst.<br />
Depois diálogu reprezentante<br />
husi THS-THM<br />
Manuel de Jesus Soares,<br />
diálogu dalan di’ak ida<br />
atu minimiza buat ne’ebé<br />
akontese iha pasadu no<br />
husu ba membru THS-<br />
THM atu hamutuk ho Arte<br />
Marsiál sira seluk iha<br />
Timor laran tomak fó<br />
liman ba malu lori rai<br />
ne’e ba pás.<br />
Aleinde ne’e reprezentante<br />
husi 77 hatutan,<br />
depois diálogu nia<br />
fiar la iha tan problema<br />
tanba husi parte Igreja<br />
mak sai moderadór ba<br />
atividade ne’e, dehan<br />
Abílio Xavier.<br />
Oportunidade hanesan<br />
tuir Padre Lourenço<br />
Soares, nu’udar koordenadór<br />
Parókia Ermera,<br />
buat hirak hanesan ne’e<br />
la’ós programa Governu.<br />
Maibé ne’e hanesan<br />
programa Igreja tanba<br />
konstrusaun Igreja sai<br />
hanesan nesesidade uma<br />
ki’ik oan ho nia Sarani<br />
hamutuk 10 míl ne’e labele<br />
akumula hotu Sarani.<br />
Kestaun segunda tanba<br />
tuir prienxe kritériu<br />
hanesan Parókia tenke<br />
iha Rekursu Umanu, Rekursu<br />
Naturais depois tenke<br />
iha uma no rai maibé<br />
uma mós pertense ba<br />
kritériu.<br />
Responde pergunta<br />
kona ba konstrusaun hetan<br />
apoiu husi Governu<br />
ou lae, nia resposta katak,<br />
agora seidauk tanba<br />
sira sei halibur lai Rekursu<br />
Finanseiru husi<br />
Sarani sira ba kada fulan<br />
fó kontribuisaun US$<br />
1.00 no ba Funsionáriu<br />
husi nivel I-III kada fulan<br />
US$ 5.00 husi nivel 4<br />
US$ 10.00 no Diretór,<br />
Deputadu, Sekretáriu Estadu<br />
no Ministru US$<br />
100.00, kontribuisaun<br />
hirak ne’e hetan sujestaun<br />
husi Sarani rasik ba<br />
Igreja.<br />
Uluk Amu Bispu ba<br />
hala’o vizita iha fatin ne-<br />
’ebé refere hafoin hahú<br />
planu hirak ne’e maibé<br />
tanba krize militár iha<br />
2006 entaun konstrusaun<br />
para no ohin PR akompaña<br />
husi Amu Bispu<br />
sira hahú lansa fatuk primeira<br />
hodi komesa konstrusaun.<br />
Kona ba orsamentu un<br />
millaun, hetan husi Kompañia<br />
Lokál soma hamutuk<br />
US$ 200,000 no sira<br />
hotu-hotu prontu fó<br />
kontribuisaun US$<br />
50.00 ne’ebé hetan tender<br />
ko’a 1%.<br />
tanba sira konfia sira<br />
nia Xefe Emprezáriu Lokál<br />
no tempu badak sei hala’o<br />
enkontru kolia oinsá<br />
sira nia kontribuisaun<br />
husi Emprezáriu maibé<br />
sira ba seer hanesan ema<br />
Sarani.<br />
Aleinde ne’e hare mós<br />
katak durante tinan 3-4<br />
iha krize barak ne’ebé m-<br />
osu iha Ermera hanesan<br />
krize polítika, pesoál too<br />
ikus sempre iha laran no<br />
membru husi grupu Arte<br />
Marsiál maski hare husi<br />
sira nia organizasaun la fó<br />
autorizasaun ba sira.<br />
Tanba problema hirak<br />
ne’e mosu iha pesoál<br />
rasik no labele rezolve<br />
too ikus sira hatudu sira<br />
nia solidariedade depois<br />
sira hala’o atuasaun too<br />
ikus sai oin seluk no Distritu<br />
Ermera ohin monu<br />
no ema lori Relijiaun<br />
seluk hodi ba Maliana<br />
tanba problema hirak<br />
ne’e.<br />
Maibé na’i ulun sira<br />
buka dalan oioin atu<br />
rezolve maibé buat hirak<br />
ne’e hanesan iha foho<br />
ema hamnasa ho hamnasa<br />
oioin de’it tanba ne’e<br />
Igreja iha responsabilidade<br />
morál ho mensajen<br />
Jesus Kristu, Igreja ho<br />
nia Na’i Lulik sira ho nia<br />
Padre no Madre sira ho<br />
vida relijiozu tomak servisu<br />
maka’as fó mensajen<br />
Jesus Kristu nia lia fuan<br />
ba povu Sarani sira hodi<br />
moris iha pás ida ne’e<br />
mak sai hanesan preokupasaun<br />
Igreja hodi<br />
buka halibur sira.(diz)<br />
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com