02.12.2013 Views

Tempo Semanal

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Nasional 11<br />

Tersa ,10 Agostu 2010<br />

Arte Marsiais Hakarak Kria Unidade<br />

Gleno-Tuir reprezentante<br />

Kongfu Master Mateus<br />

Lemos Soares, Arte<br />

Marsiais hotu-hotu iha<br />

Distritu Ermera hakarak<br />

kria unidade maibé tenke<br />

kria mós mahon ida atu<br />

sira bele hamahon an iha<br />

laran no iha momentu<br />

importante kada Arte<br />

Marsiais bele lori sira nia<br />

bandeira ba tidin no<br />

bainhira iha problema<br />

bele rezolve sira nia problema<br />

iha mahon fatin<br />

ne’ebé iha ona.<br />

Oportunidade ne’e<br />

mós husi Arte Marsiál<br />

tomak husu ba Governu<br />

atu fó fasilidade hanesan<br />

fó uma mahon no iha mahon<br />

ne’e la’ós fó mamuk<br />

de’it maibé tenke tau komputadór<br />

no materiál<br />

múzika no desportu, atu<br />

nune’e kada grupu Arte<br />

Marsiál bele fahe tempu<br />

ba malu no aprende<br />

komputadór, desportu<br />

no múzika ruma.<br />

Antes responde ba<br />

kestaun hirak PR Ramos<br />

Horta hala’o diálogu ho<br />

Arte hotu iha Distritu<br />

Ermera ne’ebé akompaña<br />

husi Amu Bispu Dili Don<br />

Alberto Ricardo da Silva<br />

hodi ba tau fatuk primeira<br />

ba konstrusaun Igreja<br />

Gleno.Oportunidade<br />

seluk PR hateten, iha<br />

tinan ruma nia laran<br />

konforme Vatikanu nia<br />

desizaun bele sai tan ba<br />

Dioseze.“ha’u hateten ida<br />

ne’e tanba Vatikanu foti<br />

desizaun loke Dioseze iha<br />

Maliana tanba Timor nia<br />

populasaun Katóliku juta<br />

ida resin ou millaun ida<br />

resin, iha rai balu hanesan<br />

Estokolmu Suésia<br />

Katólika iha ne’ebá kuaze<br />

30 mill de’it no maioria<br />

hanesan Protestante<br />

maibé iha Bispu ida.<br />

Timor iha populasaun<br />

millaun ida maibé ezije<br />

atu loke tan Dioseze, ne’e<br />

importante tanba Estadu<br />

ne’e tane maka’as bainhira<br />

Estadu no Governu<br />

servisu hamutuk ho Igreja<br />

iha tinan no bain loron<br />

dezde tempu Portugés,<br />

okupasaun Japaun,<br />

balu hakarak ajuda maibé<br />

dook tebes,” kompara PR<br />

Ramos Horta.<br />

Horta hatutan Amu s-<br />

ira seluk iha Ermera atu<br />

servisu hamutuk ho<br />

povu no hametin dalan<br />

ba dame no Unidade<br />

Nasionál (UN).<br />

Portantu resposta no<br />

ezijénsia husi Arte sira<br />

PR nia ezijénsia atu fó<br />

fasilidade no Infraestrutura<br />

hodi loke iha Ermera,<br />

entaun PR prontu fó<br />

ajuda, maibé antes fó apoiu<br />

primeiru sira tenke fó<br />

uluk hanoin ba PR saida<br />

loos mak sira hakarak atu<br />

fó.Parte seluk nia rasik<br />

hato’o kestaun hirak ne’e<br />

ho Primeiru Ministru<br />

(PM), SEJD no Ministru<br />

Edukasaun (ME) iha tempu<br />

badak hahú projetu<br />

ruma ba grupu Arte<br />

Marsiál no Arte Rituál.<br />

Kona ba papél no<br />

responsabilidade Partidu<br />

Polítika (Parpol) ne’e<br />

loos,” ami hatene dala ruma<br />

elementus Parpol<br />

nian mak la sukat sira nia<br />

hahalok no lia fuan hodi<br />

dada joven ba monu iha<br />

fahe malu no violénsia,”relembra<br />

PR Horta.<br />

Kestaun hirak ne’e la<br />

signifika atu duun ba P-<br />

arpol ida, maibé elementus<br />

Parpol balu,” ha’u hateten<br />

ida ne’e ho kuidadu<br />

tanba la’ós Parpol maibé<br />

elementus partidu nian<br />

mak dala ruma halo joven<br />

monu ba violénsia,”<br />

konfesa PR Horta.<br />

Dala ruma elementus<br />

Parpol nia hahalok no lia<br />

fuan la tuir partidu nia<br />

hakarak no la tuir Parpol<br />

nia hanorin no orientasaun,<br />

maibé sira ba provoka<br />

malu no manipula<br />

povu no joven sira.<br />

Ida ne’e akontese tanba<br />

lider Arte Marsiál no<br />

Rituál mak lori, ho ida n-<br />

e’e kuandu problema<br />

akontese tenke lori ba<br />

Amu Xefe Suku nu’udar<br />

lider komunitaria atu<br />

kolia no rezolve hamutuk<br />

no buat ne’ebé elementus<br />

Parpol nia kolia ne’e loos<br />

ou lae, atu sira bele esklarese<br />

hodi imi labele monu<br />

ba manipulasaun.<br />

Responde ba preokupasaun<br />

Lei númeru 10 no<br />

11 ne’ebé kolia kona ba<br />

sansaun ba Arte Marsiál<br />

no Rituál.<br />

PR hatete, Lei la’ós<br />

Bíblia,” Bíblia mak ita<br />

labele muda maibé Lei<br />

bele muda, Parlamentu<br />

bele muda Lei Ate Konstituisaun<br />

mós bele muda,<br />

ne’e bolu emenda<br />

Konstitusionál,” aplika<br />

PR Horta momentu hala-<br />

’o diálogu iha Gleno foin<br />

lalais ne’e.<br />

Tanba iha Konstituisaun<br />

laran rasik hateten<br />

kedas, tinan lima liu tiha<br />

bele hala’o revizaun Konstituisaun<br />

bainhira dois<br />

tersus Parlamentu hakarak<br />

hala’o revizaun Konstitusionál.<br />

Buat ne’ebé ema mak<br />

hala’o seer umanu mak<br />

hala’o Instituisaun ou<br />

Lei,” ita bele muda kuandu<br />

hare iha buat balu<br />

sala, ne’e duni I Governu<br />

hakerek ba Parlamentu<br />

no hala’o Lei ba Arte Marsiál.Lei<br />

importante atu<br />

hala’o atu iha legál ‘free<br />

work’ ida atu grupu hotuhotu<br />

bele hatene nia<br />

responsabilidade no nia<br />

liberdade saida.”<br />

Iha buat ruma ne’ebé<br />

imi la konkorda, imi<br />

hahú diálogu ho SEJD no<br />

PM atu rona nia hanoin<br />

no bele hare imi iha<br />

razaun ou lae, atu hadi’a<br />

Lei ne’e iha tempu badak.<br />

Ne’e la iha problema,<br />

kolia de’it ho Deputadu<br />

sira atu sira hare tanba<br />

dala barak sira hare muda<br />

Lei uluk ne’ebé balu sira<br />

muda atu hadi’a. Signifika<br />

konstrusaun >p.15<br />

Inisiativa Di’ak, Hadook An Husi Konflitu<br />

Gleno-Responde ba<br />

kestaun hanesan tuir<br />

Administradór Distritu<br />

Ermera Vitor dos Santos,<br />

aleinde hala’o diálogu iha<br />

mós atividade hanesan<br />

tau tau mós fatuk primeira<br />

ba ba Igreja Gleno ba<br />

futuru sai Parókia.<br />

Preparasaun ne’e esforsu<br />

boot husi Amu Parókia<br />

no Amu Vigáriu Ermera<br />

ne’ebé halibur hamutuk<br />

Arte Marsiál sira<br />

hodi hametin unidade iha<br />

Distritu ne’ebé refere ou<br />

halibur sira atu rezolve<br />

problema bainhira mosu<br />

problema entre sira.<br />

Entretantu tuir Administradór<br />

ne’e inisiativa<br />

ne’ebé hala’o ne’e di’-<br />

ak tanba halo Ermera<br />

dook husi konflitu, esforsu<br />

hirak ne’e mosu la sees<br />

husi Administrasaun Dis-<br />

tritu ne’ebé fó mós apoiu<br />

hanesan materiál nst.<br />

Depois diálogu reprezentante<br />

husi THS-THM<br />

Manuel de Jesus Soares,<br />

diálogu dalan di’ak ida<br />

atu minimiza buat ne’ebé<br />

akontese iha pasadu no<br />

husu ba membru THS-<br />

THM atu hamutuk ho Arte<br />

Marsiál sira seluk iha<br />

Timor laran tomak fó<br />

liman ba malu lori rai<br />

ne’e ba pás.<br />

Aleinde ne’e reprezentante<br />

husi 77 hatutan,<br />

depois diálogu nia<br />

fiar la iha tan problema<br />

tanba husi parte Igreja<br />

mak sai moderadór ba<br />

atividade ne’e, dehan<br />

Abílio Xavier.<br />

Oportunidade hanesan<br />

tuir Padre Lourenço<br />

Soares, nu’udar koordenadór<br />

Parókia Ermera,<br />

buat hirak hanesan ne’e<br />

la’ós programa Governu.<br />

Maibé ne’e hanesan<br />

programa Igreja tanba<br />

konstrusaun Igreja sai<br />

hanesan nesesidade uma<br />

ki’ik oan ho nia Sarani<br />

hamutuk 10 míl ne’e labele<br />

akumula hotu Sarani.<br />

Kestaun segunda tanba<br />

tuir prienxe kritériu<br />

hanesan Parókia tenke<br />

iha Rekursu Umanu, Rekursu<br />

Naturais depois tenke<br />

iha uma no rai maibé<br />

uma mós pertense ba<br />

kritériu.<br />

Responde pergunta<br />

kona ba konstrusaun hetan<br />

apoiu husi Governu<br />

ou lae, nia resposta katak,<br />

agora seidauk tanba<br />

sira sei halibur lai Rekursu<br />

Finanseiru husi<br />

Sarani sira ba kada fulan<br />

fó kontribuisaun US$<br />

1.00 no ba Funsionáriu<br />

husi nivel I-III kada fulan<br />

US$ 5.00 husi nivel 4<br />

US$ 10.00 no Diretór,<br />

Deputadu, Sekretáriu Estadu<br />

no Ministru US$<br />

100.00, kontribuisaun<br />

hirak ne’e hetan sujestaun<br />

husi Sarani rasik ba<br />

Igreja.<br />

Uluk Amu Bispu ba<br />

hala’o vizita iha fatin ne-<br />

’ebé refere hafoin hahú<br />

planu hirak ne’e maibé<br />

tanba krize militár iha<br />

2006 entaun konstrusaun<br />

para no ohin PR akompaña<br />

husi Amu Bispu<br />

sira hahú lansa fatuk primeira<br />

hodi komesa konstrusaun.<br />

Kona ba orsamentu un<br />

millaun, hetan husi Kompañia<br />

Lokál soma hamutuk<br />

US$ 200,000 no sira<br />

hotu-hotu prontu fó<br />

kontribuisaun US$<br />

50.00 ne’ebé hetan tender<br />

ko’a 1%.<br />

tanba sira konfia sira<br />

nia Xefe Emprezáriu Lokál<br />

no tempu badak sei hala’o<br />

enkontru kolia oinsá<br />

sira nia kontribuisaun<br />

husi Emprezáriu maibé<br />

sira ba seer hanesan ema<br />

Sarani.<br />

Aleinde ne’e hare mós<br />

katak durante tinan 3-4<br />

iha krize barak ne’ebé m-<br />

osu iha Ermera hanesan<br />

krize polítika, pesoál too<br />

ikus sempre iha laran no<br />

membru husi grupu Arte<br />

Marsiál maski hare husi<br />

sira nia organizasaun la fó<br />

autorizasaun ba sira.<br />

Tanba problema hirak<br />

ne’e mosu iha pesoál<br />

rasik no labele rezolve<br />

too ikus sira hatudu sira<br />

nia solidariedade depois<br />

sira hala’o atuasaun too<br />

ikus sai oin seluk no Distritu<br />

Ermera ohin monu<br />

no ema lori Relijiaun<br />

seluk hodi ba Maliana<br />

tanba problema hirak<br />

ne’e.<br />

Maibé na’i ulun sira<br />

buka dalan oioin atu<br />

rezolve maibé buat hirak<br />

ne’e hanesan iha foho<br />

ema hamnasa ho hamnasa<br />

oioin de’it tanba ne’e<br />

Igreja iha responsabilidade<br />

morál ho mensajen<br />

Jesus Kristu, Igreja ho<br />

nia Na’i Lulik sira ho nia<br />

Padre no Madre sira ho<br />

vida relijiozu tomak servisu<br />

maka’as fó mensajen<br />

Jesus Kristu nia lia fuan<br />

ba povu Sarani sira hodi<br />

moris iha pás ida ne’e<br />

mak sai hanesan preokupasaun<br />

Igreja hodi<br />

buka halibur sira.(diz)<br />

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!