Języki obce - Okręgowa Komisja Egzaminacyjna

w zwiększonym wymiarze godzin. Spodziewamy się więc raczej błędów w bardziej
zaawansowanych strukturach gramatycznych, np. w zdaniach złoŜonych, przydawce lub
stronie biernej.
Tymczasem po analizie 100 wypracowań okazało się, Ŝe te przewidywania niespecjalnie
się sprawdziły. Ponad 25% wszystkich błędów stanowią błędy w rodzaju rzeczownika
lub w formie liczby mnogiej. Oznacza to, Ŝe uczniowie uczą się słownictwa niedokładnie:
znają rzeczownik, lecz rodzajnik nie jest juŜ dla nich istotny. Często są bardzo
niekonsekwentni, potrafią na tej samej stronie zmieniać pogląd o tym, jakiego właściwie
rodzaju jest dany rzeczownik. Bardzo często nie uŜywają rodzajników wcale, co teŜ jest
błędem. Przyczyny tej „rodzajnikowej niefrasobliwości” mogą być róŜne.
Po pierwsze polscy uczniowie nie są przyzwyczajeni do określania rodzaju przy pomocy
rodzajnika, wszak w języku polskim nie ma takiego zjawiska, rodzaj rozpoznaje się
zwykle po końcówce fleksyjnej. Po drugie nieprawidłowy rodzajnik (lub jego brak) właściwie
nie wpływa na komunikatywność wypowiedzi, więc uczniowie nie postrzegają tego
problemu jako waŜnego. Trzecią przyczyną jest dodatkowa trudność: rodzaje tych samych
rzeczowników w języku polskim i niemieckim są często róŜne, a uczniowie mają
tendencję do przyjmowania rodzaju rzeczownika z języka ojczystego. Błędy w tegorocznych
pracach dobitnie o tym świadczą.
Oto przykłady najczęściej występującej interferencji rodzajowej:
Rodzaj rzeczownika w języku niemieckim
der Himmel (rodzaj męski)
der Kopf (rodzaj męski)
der Besuch (rodzaj męski)
die Ankunft (rodzaj Ŝeński)
die Party (rodzaj Ŝeński)
die E-Mail (rodzaj Ŝeński)
das Ehepaar (rodzaj nijaki)
das Mädchen (rodzaj nijaki)
das Jahr (rodzaj nijaki)
das Argument (rodzaj nijaki)
Najczęstszy błąd zdających
das Himmel – bo: niebo
die Kopf – bo: głowa
die Besuch – bo: wizyta
der Ankunft – bo: przyjazd
das Party – bo: przyjęcie
der E-Mail – bo: e-mail
die Ehepaar – bo: para małŜeńska
die Mädchen – bo: dziewczyna
der Jahr – bo: rok
der Argument – bo: argument
Inną grupę stanowią rzeczowniki, w których uczniowie nagminnie mylą rodzaj i to nie
pod wpływem języka ojczystego. Być moŜe świadomość częściowej niezgodności rodzajów
powoduje, Ŝe robią błędy w rzeczownikach, w których rodzaje są zgodne w obu językach.
Przedstawione przykłady błędów mają zilustrować równieŜ to, Ŝe są one popełniane
w słownictwie na poziomie podstawowym, a więc poznanym na początku nauki
i przynajmniej teoretycznie często powtarzanym.
Rodzaj rzeczownika w języku niemieckim
der Mensch (rodzaj męski) – człowiek
die Person (rodzaj Ŝeński) – osoba
das Leben (rodzaj nijaki) – Ŝycie
Najczęstszy błąd zdających
das Mensch
das / der Person
die Leben
Co wpływa na błędy w liczbie mnogiej rzeczowników, nie sposób stwierdzić, ale jedno
jest pewne: przyczyna tkwi u źródeł nauki języka. Jeśli nie przyzwyczaimy uczniów od
34