Ka prekogranicnom rezervatu biosfere Prirucnik ... - NVO Green Home

3. ZONIRANJE I UPRAVLJANJE: KOJE NAUKE I KOJA ZNANJA
3.1. Upravljanje biodiverzitetom; koji pristupi?
Na međunarodnoj konferenciji o biodiverzitetu: nauka i upravljanje, održanoj u Parizu januara
2005. godine jasno je pokazano da se upravljanje biodiverzitetom iz perspektive održivog razvoja
tiče svih: naučnika, političara, čuvara, upravljača zaštitom prirode, predstavnika industrije i
građana.
Važno je napomenuti da je ranih sedamdesetih godina program UNESCO-a „Čovjek i biosfera“
identifikovao strategiju za promovisanje i pokrenuo svjetsku mrežu rezervata biosfere koja je
zamišljena kao „egzemplarna teritorija“ za vršenje eksperimenta sa svim stejkholderima pomenute
teritorije iz perspektive onoga što se danas naziva održivim razvojem (pogledati strategiju iz
Sevilje, UNESCO 1996). U kontekstu ovog velikog projekta i kolektivnog eksperimenta
interesantno je još jednom naglasiti ono što je očigledno primarni uslov za uspješno suočavanje sa
dvostrukim izazovom sa kojim se suočavamo (da bi obezbjedili održivi razvoj i očuvali dinamiku
diverziteta živog svijeta): saradnja u cilju izgradnje operativnih partnerstava između svih
uključenih stejkholdera, i posebno, u cilju pojednostavljivanja, između naučnika i upravljača
zaštitom prirode. Iz ove perspektive potrebno je naglasiti dva zaključka: potrebno je promovisati
prioritete istraživanja i izazove koje sa sobom nosi neophodni razvoj istinski interdisciplinarne
kulture.
Ideje o zaštiti prirode i upravljanju prirodnim resursima izmijenile su se od stvaranja prvih
nacionalnih parkova krajem 19. vijeka. Catherine Larrere (1997), koja je proučavala filozofije
životne sredine, nudi odlično gledište zasnovano na istoriji utilitarističkih i konzervacionističkih
ideja u Sjedinjenim Američkim Državama. Kao dopunu stavovima ove filozofkinje, za trenutak
možemo obratiti pažnju na predstavljanje biologije očuvanja koje iznosi Bertie. J. Weddell (2002)
u svom priručniku „Očuvanje živih prirodnih resursa“. Naslovi koje ona koristi da definiše tonalitet
tri dijela svoga rada su eksplicitni:
• Prvi dio: Upravljanje u cilju maksimiziranja proizvodnje pojedinih vrsta – utilitaristički
pristup zaštiti;
• Drugi dio: Zaštita i obnavljanje populacija i staništa – prezervacionistički pristup zaštiti;
• Treći dio: Upravljanje u cilju održavanja procesa i struktura – pristup održivog ekosistema
zaštiti.
Ova dvostruko konceptualna revolucija stvara nova područja svijesti koja dovode do
prepoznavanja četiri komplementarne potrebe:
• Prelazak sa pristupa koji su striktno zasnovani na populaciji na pristupe koji su više
ekološki, ekosistemski i makroekološki; stavljanje sebe u kontekst planete na koju čovjek
jako utiče direktno ili indirektno;
• Pristup razmišljanju i aktivnostima iz perspektive održivog upravljanja; uspostavljanje
razmjena i partnerstava među naučnicima, upravljača parkovima i drugim korisnicima
prostora.
Ovo je izazov sa kojim se danas moraju suočiti ekologija i stejkholderi, bilo da su profesionalci i
amateri, naučnici, čuvari ili upravnici parkova. U ovom svijetlu ispostavlja se da su nedovoljna tri
glavna pristupa koja su razvili konzervacioni biolozi.
Zapravo, upravnici parkova se sve više bave zaštitom ekoloških interakcija i procesima prenosa: šta
neko treba da uradi kada je odgovoran za rezervat srednje veličine? Kako se može predvidjeti način
na koji će zaštićeno područje biti pogođeno prirodnim i antropogenim fenomenima koji se događaju
32