Aleje 3 - Biblioteka Publiczna w Częstochowie

TEATR
Do największych osiągnięć artystycznych tego
okresu zaliczyć trzeba polską prapremierę „Maskarady”
M. Lermontowa w inscenizacji i reżyserii E. Krona i
J. Maślińskiego oraz w scenografii W. Wagnera
(29 kwiecień 1954 r.). Wzrastające sukcesy postawiły
teatr częstochowski w rzędzie najlepszych scen
prowincjonalnych kraju. Decyzją Ministra Kultury
i Sztuki z 13 listopada 1956 r. teatrowi częstochowskiemu
nadane zostało imię Adama Mickiewicza.
Oficjalna uroczystość nadania nazwy: Teatr im. Adama
Mickiewicza w Częstochowie odbyła się 30 marca
1957 r. i związana była z wystawieniem „Konfederatów
barskich” A. Mickiewicza. Ważnym wydarzeniem
tego okresu było także wybudowanie z inicjatywy
dyr. E. Krona i oddanie do użytku (1958) pierwszego
w kraju Domu Aktora.
Głośnym w całej Polsce stał się kolejny okres
dyrekcji Teatrem im. A. Mickiewicza sprawowanej
przez Augusta Kowalczyka w latach 1962-1966, znany
pod nazwą „częstochowskiego eksperymentu teatralnego”.
Zadecydował o tym program repertuarowy polegający
na eksponowaniu współczesnej dramaturgii polskiej.
Np. w sezonie 1962-1963 na 12 premier wystawiono
9 sztuk współczesnych polskich, w tym aż 6 prapremier
i debiutów (m.in. „Dzień oczyszczenia” i „Garść
piasku” J. Przeździeckiego, „Przygodę z młodością”
i „Kanadę” J. Kurczaba, „Ktoś nowy” M. Domańskiego,
„Psalmy” M.Z. Bordowicza, „Post u ludożerców”
J. Gorczyckiej).
W 1963 r. teatr częstochowski w telewizyjnym
festiwalu Śląskiej Wiosny Teatralnej zajął pierwsze
miejsce przedstawieniem „Kanady” J. Kurczaba,
a w rok potem zdobył pierwszą nagrodę za spektakl
„Medei” J. Parandowskiego w ramach I Ogólnopolskiego
Telewizyjnego Festiwalu Teatralnego.
Niestety, już w sezonie 1964/65 obserwuje się
malejącą frekwencję. Ani jedna sztuka nie osiągnęła
40 przedstawień, chociaż w poprzednich sezonach
średnio grano jedną sztukę na 50 spektaklach.
W siedzibie teatru odbyło się tylko 217 przedstawień,
które oglądało 93 469 osób, a w terenie na 235
przedstawieniach było 127 720 widzów. Tak więc
wyjazdy z przedstawieniami do pobliskich miejscowości
ratowały teatr przed kłopotami finansowymi, a ciekawy
eksperyment repertuarowy dyr. A. Kowalczyka nie
sprawdzał się w mieście prowincjonalnym posiadającym
tylko jeden teatr.
Stąd też już sezon teatralny 1966/67 rozpoczął się
pod nową dyrekcją i nowym kierownictwem artystycznym
Andrzeja Uramowicza. Zgodnie z oczekiwaniami
przyszedł czas na stabilizację artystyczną w proporcjach
odpowiadającym potrzebom widza, a więc urozmaicony
repertuar obejmujący klasykę i współczesne sztuki
polskie i obce. Publiczność mogła więc oglądać
w kolejnych sezonach zarówno sztuki W. Szekspira
(„Hamlet”), B. Brechta („Opera za trzy grosze”),
S. Wyspiańskiego („Wesele”), A. Fredry („Gwałtu,
co się dzieje”), jak i A. Christie („Pułapka na myszy”),
S. Mrożka („Tango”), J. Szaniawskiego („Dwa
teatry”), A. Sztejna („Bunt w Kronsztadzie”).
Sezon 1969/70 rozpoczęty inscenizacją „Chłopów”
W. Reymonta – poza normalną działalnością
artystyczną – upłynął pod znakiem przygotowań
do jubileuszu setnej rocznicy powstania pierwszego
teatru w Częstochowie oraz 25-lecia działalności
teatru po drugiej wojnie światowej.
Główne uroczystości z tym związane odbyły się
w listopadzie 1970 r. Wzięli w nich udział przedstawiciele
władz wojewódzkich i miejskich. Ministerstwo Kultury
i Sztuki reprezentowała Lidia Kuchtówna, a Zarząd
Główny Związku Zawodowego Pracowników Kultury
i Sztuki – jego przewodniczący Mariusz Dmochowski.
Zebranych powitał dyrektor teatru Andrzej Uramowicz.
Dzieje teatru i jego funkcje społeczne omówił ówczesny
poseł Stanisław Jędras. Goście zwiedzili wystawę
obrazującą stuletnią historię częstochowskiej sceny.
Wielu zasłużonych pracowników teatru zostało
odznaczonych.
Wieczorem odbył się gościnny występ warszawskiego
Teatru Polskiego z przedstawieniem „Ballady o tamtych
dniach” S. Grodzieńskiej i J. Jurandota. Natomiast
Teatr im. A. Mickiewicza wystawił „Turonia”
S. Żeromskiego. W recenzji z tego przedstawienie
(„Gazeta Częstochowska” 17-23 XI 1970) napisałem:
„Teatr im. A. Mickiewicza świętuje podwójny jubileusz:
setną rocznicę powstania stałej sceny w Częstochowie
oraz 25-lecie powojennej działalności teatralnej. Ten
drugi okres początkuje i wieńczy twórczość Stefana
Żeromskiego. Dramat „Uciekła mi przepióreczka”
był pierwszą sztuką wystawioną na scenie odbudowanego
ze zniszczeń teatru w marcu 1945 r. Przestawienie
„Turonia” godnie akcentuje i zamyka ćwierćwiecze”.
aleje III 21 IX-X 2006