11.07.2015 Views

Когнитивное поведение животных и его развитие в онтогенезе.

Когнитивное поведение животных и его развитие в онтогенезе.

Когнитивное поведение животных и его развитие в онтогенезе.

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

296 Ж. И. Резн<strong>и</strong>ко<strong>в</strong>ац<strong>и</strong>рко<strong>в</strong>ой номер «ж<strong>и</strong><strong>в</strong>ая коп<strong>и</strong>лка»: науч<strong>и</strong>ть ее опускать большую дере<strong>в</strong>янную«монету» <strong>в</strong> «коп<strong>и</strong>лку», <strong>и</strong>зображающую с<strong>в</strong><strong>и</strong>нку. «Актр<strong>и</strong>са»многократно роняла монету на пол, толкала пятачком, подн<strong>и</strong>мала, сно<strong>в</strong>ароняла, <strong>и</strong> так до бесконечност<strong>и</strong>. Брэленды собрал<strong>и</strong> множест<strong>в</strong>о подобныхс<strong>в</strong><strong>и</strong>детельст<strong>в</strong>, когда определенные дейст<strong>в</strong><strong>и</strong>я (<strong>и</strong>л<strong>и</strong> отказ от дейст<strong>в</strong><strong>и</strong>й)у <strong>ж<strong>и</strong><strong>в</strong>отных</strong> было трудно <strong>и</strong>л<strong>и</strong> не<strong>в</strong>озможно сформ<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ать. Так,цыплята настойч<strong>и</strong><strong>в</strong>о скребл<strong>и</strong> землю, когда от н<strong>и</strong>х требо<strong>в</strong>алось <strong>в</strong>с<strong>его</strong>л<strong>и</strong>шь постоять спокойно 10 секунд на платформе (не д<strong>в</strong><strong>и</strong>гая ногам<strong>и</strong>),чтобы получ<strong>и</strong>ть <strong>в</strong>ознагражден<strong>и</strong>е. Енот-полоскун, обученный разнымтрюкам, скоро прекращал <strong>и</strong>х демонстр<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ать, <strong>и</strong> преда<strong>в</strong>ался «пот<strong>и</strong>ран<strong>и</strong>ю»передн<strong>и</strong>м<strong>и</strong> лапам<strong>и</strong> не<strong>в</strong><strong>и</strong>д<strong>и</strong>мых предмето<strong>в</strong> <strong>в</strong> несущест<strong>в</strong>ующей<strong>в</strong>оде. На осно<strong>в</strong>ан<strong>и</strong><strong>и</strong> подобных данных Брэленды <strong>в</strong>ыд<strong>в</strong><strong>и</strong>нул<strong>и</strong> пр<strong>и</strong>нц<strong>и</strong>п<strong>и</strong>нст<strong>и</strong>нкт<strong>и</strong><strong>в</strong>ного смещен<strong>и</strong>я: <strong>в</strong>место того, чтобы сформ<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>аться <strong>в</strong> напра<strong>в</strong>лен<strong>и</strong><strong>и</strong>,нужном дресс<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>щ<strong>и</strong>ку, акт<strong>и</strong><strong>в</strong>ность ж<strong>и</strong><strong>в</strong>отного устремляетсяпо пр<strong>и</strong><strong>в</strong>ычному руслу <strong>в</strong>рожденных стереот<strong>и</strong>по<strong>в</strong>. Поя<strong>в</strong><strong>и</strong>лосьпредположен<strong>и</strong>е, что <strong>в</strong> больш<strong>и</strong>нст<strong>в</strong>е случае<strong>в</strong> успешного форм<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ан<strong>и</strong>япо<strong>в</strong>еден<strong>и</strong>я «по Ск<strong>и</strong>ннеру» ф<strong>и</strong>гур<strong>и</strong>руют не про<strong>и</strong>з<strong>в</strong>ольные реакц<strong>и</strong><strong>и</strong>, ачасть <strong>в</strong>рожденного репертуара. В с<strong>в</strong>ое <strong>в</strong>ремя К. Брэленд был поражензрел<strong>и</strong>щем голубя, наученного Ск<strong>и</strong>ннером <strong>и</strong>грать <strong>в</strong> боул<strong>и</strong>нг. Впоследст<strong>в</strong><strong>и</strong><strong>и</strong>оказалось, что толкательное д<strong>в</strong><strong>и</strong>жен<strong>и</strong>е, про<strong>и</strong>з<strong>в</strong>од<strong>и</strong>мое голубем<strong>в</strong> «кегельбане», соста<strong>в</strong>ляет неотъемлемую часть <strong>его</strong> п<strong>и</strong>ще<strong>в</strong>ого по<strong>в</strong>еден<strong>и</strong>я:отбрасы<strong>в</strong>ан<strong>и</strong>е земл<strong>и</strong> <strong>в</strong> сторону для обнаружен<strong>и</strong>я семян.С раз<strong>в</strong><strong>и</strong>т<strong>и</strong>ем когн<strong>и</strong>т<strong>и</strong><strong>в</strong>ной этолог<strong>и</strong><strong>и</strong> стало ясно, что предста<strong>в</strong><strong>и</strong>тел<strong>и</strong>разных <strong>в</strong><strong>и</strong>до<strong>в</strong> с большей гото<strong>в</strong>ностью форм<strong>и</strong>руют ассоц<strong>и</strong>ат<strong>и</strong><strong>в</strong>ныес<strong>в</strong>яз<strong>и</strong> между ст<strong>и</strong>мулам<strong>и</strong> <strong>и</strong> реакц<strong>и</strong>ям<strong>и</strong>, относящ<strong>и</strong>м<strong>и</strong>ся к ж<strong>и</strong>зненно<strong>в</strong>ажным с<strong>и</strong>туац<strong>и</strong>ям. К ж<strong>и</strong>зненно <strong>в</strong>ажным ст<strong>и</strong>мулам относятся, <strong>в</strong>частност<strong>и</strong>, <strong>в</strong>нешн<strong>и</strong>е черты род<strong>и</strong>телей, с<strong>и</strong>гналы сород<strong>и</strong>чей <strong>и</strong> соседей,характер<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>к<strong>и</strong> х<strong>и</strong>щн<strong>и</strong>ко<strong>в</strong>, опасных конкуренто<strong>в</strong> <strong>и</strong> параз<strong>и</strong>то<strong>в</strong>, окраскаядо<strong>в</strong><strong>и</strong>тых насекомых <strong>и</strong> растен<strong>и</strong>й. Феномен облегченного форм<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ан<strong>и</strong>яассоц<strong>и</strong>ат<strong>и</strong><strong>в</strong>ных с<strong>в</strong>язей между ж<strong>и</strong>зненно <strong>в</strong>ажным<strong>и</strong> ст<strong>и</strong>мулам<strong>и</strong><strong>и</strong> соот<strong>в</strong>етст<strong>в</strong>ующ<strong>и</strong>м<strong>и</strong> реакц<strong>и</strong>ям<strong>и</strong>, был наз<strong>в</strong>ан на<strong>в</strong>еденным обучен<strong>и</strong>ем(guided learning: [Gould, Marler 1987]). Речь <strong>и</strong>дет о том, что процессыобучен<strong>и</strong>я часто упра<strong>в</strong>ляются <strong>в</strong>рожденной предрасположенностью —<strong>и</strong>ным<strong>и</strong> сло<strong>в</strong>ам<strong>и</strong>, обучен<strong>и</strong>е контрол<strong>и</strong>руется <strong>и</strong>нст<strong>и</strong>нктом. Важно отмет<strong>и</strong>ть,что форм<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ан<strong>и</strong>е ассоц<strong>и</strong>ат<strong>и</strong><strong>в</strong>ной с<strong>в</strong>яз<strong>и</strong> <strong>в</strong> контексте <strong>в</strong>рожденнойпредрасположенност<strong>и</strong> нередко про<strong>и</strong>сход<strong>и</strong>т после ед<strong>и</strong>нст<strong>в</strong>енногопредъя<strong>в</strong>лен<strong>и</strong>я ст<strong>и</strong>мула. Так, пт<strong>и</strong>це достаточно од<strong>и</strong>н раз попробо<strong>в</strong>атьядо<strong>в</strong><strong>и</strong>тое насекомое, чтобы потом <strong>в</strong>сю ж<strong>и</strong>знь <strong>и</strong>збегать объекто<strong>в</strong> с подобнойокраской. Как <strong>и</strong>з<strong>в</strong>естно, для форм<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ан<strong>и</strong>я лабораторныхусло<strong>в</strong>ных рефлексо<strong>в</strong>, с<strong>в</strong>язы<strong>в</strong>ающ<strong>и</strong>х, скажем, з<strong>в</strong>онок <strong>и</strong> <strong>в</strong>ознагражде-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!