11.07.2015 Views

Когнитивное поведение животных и его развитие в онтогенезе.

Когнитивное поведение животных и его развитие в онтогенезе.

Когнитивное поведение животных и его развитие в онтогенезе.

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

298 Ж. И. Резн<strong>и</strong>ко<strong>в</strong>азрен<strong>и</strong>я мальч<strong>и</strong>ка. Продолжая по<strong>и</strong>ск<strong>и</strong> <strong>и</strong>стоко<strong>в</strong> чело<strong>в</strong>еческ<strong>и</strong>х фоб<strong>и</strong>й, экспер<strong>и</strong>ментаторы[Mineka, Cook 1988] на пр<strong>и</strong>мере макак резусо<strong>в</strong> показал<strong>и</strong>,что у н<strong>и</strong>х легко можно сформ<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ать страх перед змеям<strong>и</strong>, но неперед друг<strong>и</strong>м<strong>и</strong> объектам<strong>и</strong>, обладающ<strong>и</strong>м<strong>и</strong> сходным<strong>и</strong> размерам<strong>и</strong> <strong>и</strong> формой(напр<strong>и</strong>мер, ц<strong>в</strong>еток на дл<strong>и</strong>нном стебле).Можно полагать, что <strong>в</strong> осно<strong>в</strong>е на<strong>в</strong>еденного обучен<strong>и</strong>я лежат наследст<strong>в</strong>еннообусло<strong>в</strong>ленные шаблоны <strong>в</strong>оспр<strong>и</strong>ят<strong>и</strong>я. Одн<strong>и</strong>м <strong>и</strong>з на<strong>и</strong>болееестест<strong>в</strong>енных <strong>и</strong> <strong>и</strong>зученных я<strong>в</strong>лен<strong>и</strong>й <strong>в</strong> этой област<strong>и</strong> я<strong>в</strong>ляетсяформ<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ан<strong>и</strong>е страха перед х<strong>и</strong>щн<strong>и</strong>кам<strong>и</strong> у разных <strong>в</strong><strong>и</strong>до<strong>в</strong> <strong>ж<strong>и</strong><strong>в</strong>отных</strong>.Здесь мы опять <strong>в</strong>стречаемся с разнообраз<strong>и</strong>ем сценар<strong>и</strong>е<strong>в</strong> форм<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ан<strong>и</strong>япо<strong>в</strong>еден<strong>и</strong>я, с дом<strong>и</strong>н<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ан<strong>и</strong>ем разных факторо<strong>в</strong>: от <strong>в</strong>ыраженного<strong>в</strong>рожденного спец<strong>и</strong>ф<strong>и</strong>ческого страха перед определенным<strong>и</strong> чертам<strong>и</strong>х<strong>и</strong>щн<strong>и</strong>ко<strong>в</strong> до пре<strong>в</strong>ал<strong>и</strong>рующей рол<strong>и</strong> соц<strong>и</strong>ального обучен<strong>и</strong>я (подробносм: [Резн<strong>и</strong>ко<strong>в</strong>а 2004]) на фоне отсутст<strong>в</strong><strong>и</strong>я <strong>в</strong>рожденных шаблоно<strong>в</strong> <strong>в</strong>оспр<strong>и</strong>ят<strong>и</strong>я.Именно такой сценар<strong>и</strong>й, когда дет<strong>и</strong> полностью «полагаются»на компетенц<strong>и</strong>ю <strong>и</strong> с<strong>и</strong>гналы род<strong>и</strong>телей, был обнаружен <strong>в</strong> поле<strong>в</strong>ыхэкспер<strong>и</strong>ментах с больш<strong>и</strong>м<strong>и</strong> с<strong>и</strong>н<strong>и</strong>цам<strong>и</strong> [Kullberg, Lind 2002]. А<strong>в</strong>торыполагают, что отсутст<strong>в</strong><strong>и</strong>е шаблоно<strong>в</strong> <strong>в</strong>оспр<strong>и</strong>ят<strong>и</strong>я х<strong>и</strong>щн<strong>и</strong>ко<strong>в</strong> я<strong>в</strong>ляетсяодной <strong>и</strong>з осно<strong>в</strong>ных пр<strong>и</strong>ч<strong>и</strong>н <strong>в</strong>ысокой смертност<strong>и</strong> <strong>в</strong>ы<strong>в</strong>одко<strong>в</strong> больш<strong>и</strong>хс<strong>и</strong>н<strong>и</strong>ц по сра<strong>в</strong>нен<strong>и</strong>ю с друг<strong>и</strong>м<strong>и</strong>, бл<strong>и</strong>зк<strong>и</strong>м<strong>и</strong> <strong>в</strong><strong>и</strong>дам<strong>и</strong>.Класс<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>м<strong>и</strong> экспер<strong>и</strong>ментам<strong>и</strong>, <strong>в</strong> которых был <strong>в</strong>ыя<strong>в</strong>лен <strong>в</strong>рожденныйшаблон <strong>в</strong>оспр<strong>и</strong>ят<strong>и</strong>я х<strong>и</strong>щн<strong>и</strong>ка, я<strong>в</strong>ляются опыты Н. Т<strong>и</strong>нбергена[Tinbergen 1951], <strong>в</strong> которых цыплятам демонстр<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ал<strong>и</strong> с<strong>и</strong>луэт летящейпт<strong>и</strong>цы с д<strong>в</strong>умя «<strong>в</strong>ыростам<strong>и</strong>» — дл<strong>и</strong>нным <strong>и</strong> коротк<strong>и</strong>м. Перед<strong>в</strong><strong>и</strong>гаясьдл<strong>и</strong>нным <strong>в</strong>ыростом <strong>в</strong>перед, с<strong>и</strong>луэт был похож на гуся с дл<strong>и</strong>ннойшеей <strong>и</strong> коротк<strong>и</strong>м х<strong>в</strong>остом, а д<strong>в</strong><strong>и</strong>гаясь <strong>в</strong> обратном напра<strong>в</strong>лен<strong>и</strong><strong>и</strong>, успешно<strong>и</strong>м<strong>и</strong>т<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ал коршуна с короткой шеей <strong>и</strong> удл<strong>и</strong>ненным х<strong>в</strong>остом.Идея экспер<strong>и</strong>мента <strong>в</strong>осход<strong>и</strong>т к предположен<strong>и</strong>ю Сполд<strong>и</strong>нга [Spalding1873] о том, что некоторые <strong>в</strong><strong>и</strong>ды пт<strong>и</strong>ц обладают <strong>в</strong>рожденным страхомопределенных черт, характер<strong>и</strong>зующ<strong>и</strong>х х<strong>и</strong>щн<strong>и</strong>ка. В опытах Т<strong>и</strong>нбергенаптенцы тре<strong>в</strong>ожно зам<strong>и</strong>рал<strong>и</strong> пр<strong>и</strong> <strong>в</strong><strong>и</strong>де с<strong>и</strong>луэта «коршуна» <strong>и</strong> нереаг<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ал<strong>и</strong> на «гуся». Некоторые метод<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>е недочеты этой работыдолго <strong>в</strong>ызы<strong>в</strong>ал<strong>и</strong> нарекан<strong>и</strong>я. Однако, к настоящему <strong>в</strong>ремен<strong>и</strong> экспер<strong>и</strong>менты,<strong>в</strong> которых «на<strong>и</strong><strong>в</strong>ным» (незнакомым с объектам<strong>и</strong> ранее)потенц<strong>и</strong>альным жерт<strong>в</strong>ам экспон<strong>и</strong>ро<strong>в</strong>ал<strong>и</strong>сь чучела разных х<strong>и</strong>щн<strong>и</strong>ко<strong>в</strong>,поз<strong>в</strong>оляют до<strong>в</strong>ольно у<strong>в</strong>еренно го<strong>в</strong>ор<strong>и</strong>ть о феномене <strong>в</strong>рожденных «образо<strong>в</strong>»,<strong>и</strong>л<strong>и</strong> шаблоно<strong>в</strong> <strong>в</strong>оспр<strong>и</strong>ят<strong>и</strong>я. Показательны <strong>в</strong> этом плане опытыс упомянутым<strong>и</strong> <strong>в</strong>ыше «с<strong>в</strong>ерх-самостоятельным<strong>и</strong>» птенцам<strong>и</strong> а<strong>в</strong>страл<strong>и</strong>йск<strong>и</strong>хбольшеного<strong>в</strong> [Göth 2001]. Д<strong>в</strong>ухдне<strong>в</strong>ным цыплятам предъя<strong>в</strong>лял<strong>и</strong>д<strong>в</strong><strong>и</strong>жущ<strong>и</strong>еся чучела кошк<strong>и</strong>, собак<strong>и</strong>, зме<strong>и</strong> <strong>и</strong> парящ<strong>его</strong> коршуна.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!