lazër mjeda dhe laramanizmi në argjipeshkvinë shkup-prizren

Kjo duhet të ketë me laramanizmin edhe bile me islamizmin e popullit shqitpar, pasi që në këto trojeksihte shumë laraman, kljo uratë mund të kishte buruar qyshë atëherë. Pra fjalët “E n`ket fe un due merrnue, kam me dekë e s`kam me lshue” mund të kenë të bëjnë vuajtjet e të krishterëve të këtyre trojeve,edhe ata që dëshironin të mbetnin haptas katolik ishin pranë gjendje që edhe të vdesin për fenë e vet enuk do ta lëshonin siç thuhet në këto fjalë, kursefjalët: “Pse e dij mirë se s`ka shelbim, për ata qis`janë kështenim.” Duhet të kenë të bëjnë meata që kishin “braktisur” fenë krishtere dhe ishinislamizuar apo edhe ata që ende nuk janëdeklaruar haptas si të krishterë.Më dobësimin dhe ramjen e Perandorisëosmane, gjendja e të krishterëve të fshehët apokriptokrishterëve (laramanëve) duhet të ishtemë ndryshe, sepse ata tash kishin mundësi që tëdeklaroheshin të krishterë haptas. Siç shifetqartë, tash ka të bëjë me një problem tjetër,sepse Serbia nuk dëshironte që laramanët tëdeklaroheshin katolik, por nëse dëshirojnë tëdeklarohen si të krishterë atëherë kanë njëmundësi, të deklaroheshin ortodoks apo tëmbësin „musliman“. Për Këtë raporton edhegazeta krishtere vjeneze Reichspost më 27dhjetor 1912 (botimi i pasditës), duke iu referuarpoashtu Lazër Mjedës, konkret gazetës sllovene„Slovenec“, sepse Mjeda në dhjetor të vitit 1912 gjindej në Ljubljanë. Në artikullin „Serbien und dieKatholiken“shkruhet se laramanët apo katolikët e fshehur siç shkruhet në atë artikull ishin deklaruarpara serbivë se dëshirojnë haptas të jenë katolikë. Kurse Serbia u kishte thënë laramanëve se „ose duhettë bëheni ortodoks (shizmatik) ose të muhamedan, kursesi katolik“. 10[10]Poashtu gazeta vjeneze Wiener Sonn- und Montags-Zeitung11[11]shkruan për konvertimin e dhunshëmtë shqiptarëve në ortodoksi dhe rolin e argjipeshkvit Mjeda për rikthimin e besimtarëve. Në këtë artikullshifet se konfertimi i shqiptarëve ishte me dhunë dhe se Mali i Zi nuk kishte tolerancë fetare ndajshqiptarëve.Më 21. 12. 1912 Imzot Lazër Mjeda gjindej në Ljubljanë të Sllovenisë dhe prej aty i drejtohet tëKongregatës P. Fide Kardinalit Girolamo Gotti me një letër lidhur me laramanët e ndër të tjera thekson:“Lartesia Juaj e di se në Kryepeshkopatën time kishte të krishterë të fshehur (laramane); ata dukeperfituar nga ardhja e pushtuesve të rinj që “krenohen me emrin kristian”, menduan se erdhi koha teshpalleshin hapur se ç`dëshironin të ishin; dhe të gjithë fshatrat në Mal të Zi të Shkupit, Janjevës dheFerizajt u shpallëm hapur katotikë. Nuk dihet asgjë për ata që banonin në krahinën e Prizrenit, por kamundësi që edhe ato të kenë bërë të njëjtën gjë, pasi ishin lidhur ngushtë me të tjerët. Se ç`numërkishin, s`mund tjua them tani, por është e sigurt se duhet të jenë disa mijëra. Porse për serbët, qëndërkohë mburren se kanë ardhur të çlirojnë të krishterët nga zgjedha muslimane dhe t`i japin liri tëgjithëve, ky fakt bie ndesh e t`i acaron nervat, u thirrë famulltari i Janjevës për t`i treguar se si ështëbërë ky kthim. Famullitari u përgjigj se ato kishin qenë gjithnjë katolikë, por nga fiika e turqëve kishinqëndruar fshehur deri atëherë. Komandanti shtoi: “Nëse turqit duan të ndrrojnië fe, duhet të bëhenortodoksë, e jo katolikë, pëndryshe është më mirë të rrinë turq”. Këto fjalë tregojnë mjaft qartë seç`kriter kërkon të ndjekë qeveria e re dhe si shtypjet dhe perndjekja turke të lë të kuptosh atë tëskizmatikëve (serbëve). Ia them këto Lart. Suaj sepse nën kujdesin Tuaj të lartë dhe mjetet emundëshme, të përpiqeni për liritë tona.”12[12]Lazër Mjeda kishte arritur në janar të vitit 1913 në Vjenë. Prej aty i shkruan edhe me letër më 09. 01.1913 ministrit të punëve të jashtme austro-hungarez Leopold (Graf) Berchtold von und zu Ungarschitzlidhur më gjendjen shqipare dhe në argjipeshkvinë Shkup-Prizren. Ndër të tjera shkruan Mjeda edhepër laramanët kështu:10[10] „Serbien und Katholiken“, in: Reichspots (Nachmitagausgabe) 27. 12. 1912, fq, 111[11] Wiener Sonn- und Montags-Zeitung, artikulli „Die Anëort Montenegros ist ausständig“ 24 mars 1914, fq 1.12[12] GASHI Gj. Kosova Altari i Arbërisë, II, fq. 35.www.famulliabinqes.com