lazër mjeda dhe laramanizmi në argjipeshkvinë shkup-prizren

Lazër Mjeda shkruan për këtë gjë kështu: “Qeveria i ndaloi priftërinjtë të shkonin tek ata dhe tëkomunikonin me ta, me pretekstin se bënin propagandë austriake”.16[16]Pastaj Mjeda vazhdonnë të njëjtin raport:“Duke qenë në këtë gjendje gjëra, mendova të shkoja në këto vende e të shikoja se ç`mund të bëhej. Enë fakt, në ditën e shtatë të këtij muaji shkova në Letnicë e dergova të thirrnin njerëzit e njohur tëfshatrave të ndryshëm. Ata erdhën. I pyeta pse donin të ishin katolikë e ç`mendonin të benin. M`upërgjigjën me një zë se ishin katolikë dhe katolikë donin të mbetëshin; por te frikësuar nga njëra anënga kërcënimet dhe ngacmimet e serbëve, e nga ana tjetër nga mburrjet e muslimanëve, të cilët thoninse së shpejti qeveria turke do të merrte këto krahina dhe do të hakmerrej egërsisht nga tradhëtia e tyre,ishin terhequr e s`ishin shfaqur publikisht katolikë, se prisnin kohë më të mira atje.Iu përgjigja të mos i dëgjojnë muslimanët, se n uk kishin asnjëmundësi se mund të merrnin i qeverinë, nga serbët të mostrembeshin shumë, meqë në atë kohë nuk kishin mundur t`i kryenintë gjitha kërcënimet e tyre, por po të ndodhte, do të vihesha përbrityre, për t`i mbrojtur dhe për të vdekur me to. Fituan besimin nevetvete e kërkuan se ç`duhej të bënin. U shtova atyre: Tani unë nukjua kërkoj të shkoni shpejt tek qeveria për të bërë rrëfimin tuaj tëbesimit e të nënshkruaheni katolikë, sepse ka të ngjarë që tani nukdo të pranini, e nga ana tjetër mund të përbënte rrezik, meqë jemi nërrethanat e gjendjes së luftës. Për t`u njohur katolikë, unë ju kërkojjuve që deri në një urdhër t ëri, të shkoni në kishën katolike një nganjë, por ditën, që t`ju shohin të gjithë; që t`i merrni SakramenteteShenjta, e se lipset ta thirrni ditën priftin, e jo natën. Kështu, nëmënyrë indirekte, mund të ndreqni regjistrimin musliman të bërëpranë qeverisë. Për të dhënë këto shenja të rezistencës, ju jap kohëderi ditën e Shën Kollit (6 dhjetor); nderkohjë lidhuni me të fshehurit(laramanët) e tjerë që njihni dhe kërkoni që edhe ata të bëjnë të njëjtën gje e të jenë solidarë, nëseqeveria do t`i krijonte ndonjë shqetësim.Mbetën të kenaqur nga kjo zgjidhje dhe premtuan të bënin ç`i thashë.”17[17]Në këtë raport kërkon Mjeda poashtu nga kardinali Gotti këshilla se si duhet të sillet si ipeshkëv rrethsakramenteve me laramanët në argjipeshkvinë e vet.Qeveria beogradase në atë kohë dhe më vonë kishte kërkuar nga priftërinjët e argjipeshkvisë Shkup-Prizren emrat që janë të pagëzuar dhe që janë të shënuar në këtë libër, duhet të fshihen dhe kjo punë tëmos ndodh më. Pagëzimi apo deklarimi haptas i kriptokatolikëve si katolik në argjipeshkvinë Shkup-Prizren shihej me sy të keq nga ana e politikës së Beogradit, shihej si akt kundërshtetëror dhe kërkohejnga priftërinjët që këto gjëra mos të ndodhnin apo ata përsona që dëshirojnë të dalin haptas si tëkrishterë, të deklarohen ortodoks. Kurse të njëjtën kohë, edhe përfaqësuesit fetarë të besimit muslimankërkonin nga Beogradi që kjo gjë të mos ndodhë më dhe e alarmojnë Beogradin për këtë akt“jopatriot”18[18] që kleri katolik po pagëazon ata persona.Për kohën kur L. Mjeda ishtë argjipeshkëv në Prizren misionet flutarake të jezuitëve kishin përshkruaredhe detaje për gjendjen e laramanëve në këtë argjipeshkvi19[19]. Një libër në gjuhën kroate mbiveoprimtarinë e Jezuitëve në Kosovë e Maqedoni prej 1888-1912 është përgaditë nga autori i këtyrerreshtave dhe i është dorëzuar don Ndue Ballabanit në Zagreb për botim, dhe rreth veprimtarisë sëjezuitëve mes laramanëve në argjipeshkvinë Shkup-Prizren mund të lexohen shumë detaje në atë16[16] Gjergj Gashi, Kosova II. fq. 6617[17] GASHI Gj. Kosova Altari i Arbërisë, II, fq. 66-67.18[18] Krah. ZUTIC Nikola: Rimokatolicka misija i klerikalizam na Kosovu, fq. 10819[19] Mbi laramanët në argjipeshkvinë Shkup-Prizren gjatë kohës kur L. Mjeda ishte argjipeshkëv shif edheraportin e atë Giovanni Battista della Pietra për misionin fluturues të mbajtur në argjipeshkvinë Shkpup-Prizrenmë 1911 në: Lettere edificanti dei padri della Compagnia di Gesu della Provincia Venta, Serie XXII, Venezia1912, fq. . 20-31 dhe raportin e Atë Francesco Genovizzi për misionet në këtë argjipeshkvi më 1911 dhe 1912 nëLettere edificanti dei padri della Compagnia di Gesu della Provincia Venta, Serie XXII, Venezia 1913, fq.. 3-20.Këto detaje janë poashtu në librin e përgatitur nga Albert Ramaj (ende pa botuar) që duhet të botohet nëgjuhën kroate nga Misioni Katolik Shqiptar në Zagreb.www.famulliabinqes.com