Jesteœmy liderami - Techbox.pl

2 Nowe oblicze telewizjiSPIS TREŒCIBIBLIOTEKAINFOTELAKalendarium kszta³towania siê systemuradiowo-telewizyjnego po roku 1989 3–6ISBN 83-60516-07-3Cena 15 z³ (w tym 0% VAT)Nak³ad: 7000 egz.Wydawca:MSGMEDIAMSG – Media s.c.ul. Stawowa 11085-323 Bydgoszcztel. (52) 325 83 10fax (52) 373 52 43office@msgmedia.plwww.techbox.plPartnerzyrzy wydania:Jerzy StraszewskiJesteœmy liderami 7Z prezesem zarz¹du ASTRA Polska – KRZYSZTOFEM SURGOWTEM– rozmawia Mieczys³aw BorkowskiNasz cyfrowy domGrupa ZPASMarcin SiwekSystemy okablowania strukturalnego ZPAS-NETdla komunikacji elektronicznejKrzysztof Karwowski8–111213–15Obudowu teleinformatyczne ZPAS SA 16–19Kszta³towanie Digital Home w Europie20–24Harmonic StreamLiner/Python28Wyzwania dla regulatorów przy wspieraniuDigital Home 2010 30–33RedakcjaMarek KantowiczGrzegorz KantowiczDTPCzes³aw WinieckiMarketingJanusz FornalikArkadiusz DamrathKorektaEwa WinieckaAplikacje Alcatel IPTVWprowadzenie potrójnej us³ugi Triple PlayDamian EjtaszewskiZastosowanie dopasowanego dipleksera liniowegow sieci telewizji kablowejMarcin TomkiewiczNowe spojrzeniena sieci CATV w aspekcie rozwi¹zañ firmy FCA34–3536–3740–4142BIBLIOTEKA INFOTELADrukDrukarnia ABEDIKSp. z o.o.85-861 Bydgoszczul. Glinki 84tel./fax (52) 370 07 10info@abedik.plwww.abedik.plJaros³aw SzóstkaPomiary systemów ³¹cznoœci 44–45„Cyfrowe dywidendy” rynku Digital Home47–57Ogólna charakterystyka rynku radiowegoi telewizyjnego 58–64

4 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELApolskich programów radia o charakterze wyspecjalizowanym(Radio Jazz, Radio Classic, TOK FM).1996 w ramach koncepcji stworzenia trzech sieci ponadregionalnychobejmuj¹cych zasiêgiem ca³y kraj, koncesjêprzyznano TVN dla pó³nocnego obszaru krajui Polskim Mediom (Telewizja Nasza) dla centralnegoobszaru; sierpieñ – KRRiT wydaje rozporz¹dzenie w sprawietrybu postêpowania w zwi¹zku z prezentowaniemi wyjaœnianiem w publicznej radiofonii i telewizji politykipañstwa przez naczelne organy pañstwowe.1997 marzec – uruchomienie satelitarnego programu„POLSAT 2”; marzec – przyznanie koncesji Telewizji Naszej nauruchomienie programu ponadregionalnego obejmuj¹cegoswoim zasiêgiem centraln¹, wschodni¹i po³udniowo-zachodni¹ czeœæ kraju (rozpoczêcie nadawaniaprzez Telewizjê Nasz¹, w maju 1997 r.); marzec – przyznanie koncesji TVN Sp. z o.o. na nadawanieprogramu TVN; kwiecieñ – koncesja dla TVN zostaje uzupe³nionao Warszawê i £ódŸ (uruchomienie programu TVNw paŸdzierniku); czerwiec – KRRiT zezwala na wykup udzia³ów w TVWis³a przez TVN (TV Wis³a wchodzi w sk³ad TVNjako program regionalny TVN Po³udnie).1998 wrzesieñ/listopad – Cyfra+ oraz Wizja TV rozpoczynaj¹nadawanie sygna³u z zagranicy (koncesje nanadawanie z Polski przyznano w 2000 r.).1999 swoj¹ dzia³alnoœæ rozpoczyna Ogólnopolska Izba GospodarczaKomunikacji Kablowej (jako kontynuacjaOgólnopolskiego Stowarzyszenia Telewizji Kablowych); grudzieñ – zaniechanie emisji radiowych w dolnympaœmie UKF.2000 luty – KRRiT wydaje rozporz¹dzenie w sprawie sposobówutrwalania i przechowywania przez nadawcówaudycji, reklam i innych przekazów; luty – Cyfra+ otrzymuje koncesjê na bezprzewodowerozpowszechnianie programów satelitarnych; lipiec – KRRiT wydaje rozporz¹dzenia: w sprawiesposobu sponsorowania audycji lub innych przekazóworaz w sprawie sposobu prowadzenia dzia³alnoœcireklamowej i telesprzeda¿y w programach radiowychi telewizyjnych oraz szczegó³owych zasadograniczeñ w zakresie przerywania filmów fabularnychi telewizyjnych w celu nadania reklamy lub telesprzeda¿y; listopad – Wizja TV otrzymuje koncesjê na bezprzewodowerozpowszechniania programów satelitarnych;ponadto KRRiT przyzna³a koncesje dla dwóchprogramów: Wizji 1 oraz Wizji Sport; powstaje nowa oferta programowa Polskich Mediówpn. TV4 (dawna Nasza TV), TVN sprzedaje 33 proc.udzia³ów spó³ce SBS.2001 KRRiT wykreœla na wniosek Canal+ programy naziemnez koncesji nadawcy maj/czerwiec – odnowienie przez KRRiT koncesji dlaRadia RMF, Radia ZET i Radia Maryja; czerwiec – przyznanie koncesji na rozpowszechnianiew sposób rozsiewczy satelitarny programu telewizyjnegoo charakterze wyspecjalizowanym religijnympod nazw¹ Telewizja Niepokalanów II Puls (rozpoczêcienadawania w marcu 2001 r.); lipiec – KRRiT wydaje nowe rozporz¹dzenie w sprawietrybu postêpowania w zwi¹zku z przedstawianiemw programach publicznej radiofonii i telewizjistanowisk partii politycznych, zwi¹zków zawodowychi zwi¹zków pracodawców w wêz³owych sprawach publicznych; sierpieñ 01/luty 02 – proces koncesyjny zwi¹zanyz powstaniem sieci radiowych Agora i ESKA; wrzesieñ – przyznanie koncesji pierwszemu programowiinformacyjnemu TVN24 (uruchomiony w sierpniu2001 r.); listopad – KRRiT wydaje rozporz¹dzenie w sprawieszczegó³owych zasad kwalifikowania, rozpowszechnianiai sposobu zapowiadania audycji lub innychprzekazów, które mog¹ zagra¿aæ fizycznemu, psychicznemulub moralnemu rozwojowi niepe³noletnich.2002 marzec – fuzja dwóch konkurencyjnych platform cyfrowych:Cyfry+ z Wizj¹ TV; wrzesieñ/grudzieñ – grupa ITI odkupuje sukcesywnieswoje akcje od SBS; RTL sprzedaje satelitarn¹ stacjê RTL7 grupie ITI,zmiana nazwy stacji na TVN7.2003 kwiecieñ – KRRiT wydaje uzupe³niaj¹ce rozporz¹dzeniew sprawie trybu postêpowania w zwi¹zkuz przedstawianiem w programach publicznej radiofoniii telewizji stanowisk partii politycznych, zwi¹zkówzawodowych i zwi¹zków pracodawców w wêz³owychsprawach publicznych;

Nowe oblicze telewizji 5 kwiecieñ – zawieszenie nadawania sygna³u przez TVPuls; maj – uruchomienie przez ITI satelitarnego programutematycznego TVN Meteo; czerwiec – rozpoczêcie nadawania przez Telewizjê„Trwam” (stacja o profilu katolickim, sygna³ rozprowadzanydrog¹ satelitarn¹ oraz w sieciach kablowych); lipiec – wznowienie nadawania sygna³u przez TVPuls; paŸdziernik – KRRiT udziela koncesji spó³ce POL-SAT CYFROWY SA. Na bezprzewodowe rozprowadzaniew sposób rozsiewczy satelitarny programówtelewizyjnych i radiowych; grudzieñ – KRRiT wydaje rozporz¹dzenie w sprawieustalenia sposobu podzia³u wp³ywów uzyskanychpoza op³atami abonamentowymi; grudzieñ – Grupa ASTER, jako pierwsza na rynku,wprowadza potrójn¹ us³ugê tzw. triple play (telewizjakablowa, internet i telefonia cyfrowa).2004 styczeñ – przyznanie Telewizji POLSAT koncesji naemisjê programu o charakterze wyspecjalizowanym(tematyka sportowa) pn. POLSAT SPORT; styczeñ – powo³anie Miêdzyresortowego Zespo³u ds.Wprowadzenia Telewizji i Radiofonii Cyfrowej w Polscew celu wypracowania polityki i strategii pañstwaw zakresie wprowadzania telewizji i radiofonii cyfrowej; luty – odnowienie przez KRRiT koncesji dla POL-SATU; luty – przyznanie TVN koncesji na emisjê programuo charakterze uniwersalnym dla odbiorców mieszkaj¹cychza granic¹ pn. TVN International (uruchomienieprogramu w kwietniu 2004 r.) oraz spó³ceTVN Turbo koncesji na emisjê programu satelitarnegoo charakterze motoryzacyjnym (program uruchomionyw grudniu 2003 r.); kwiecieñ – KRRiT wydaje rozporz¹dzenie w sprawielist wydarzeñ uznanych przez inne pañstwa europejskieza wa¿ne oraz zasad wykonywania wy³¹cznychpraw do telewizyjnych transmisji takich wydarzeñ; kwiecieñ – odnowienie przez KRRiT koncesji dlaTVN; czerwiec – KRRiT wydaje rozporz¹dzenie w sprawieuzupe³nienia opisu zasad prowadzenia dokumentacjizwi¹zanej w polityk¹ rachunkowoœci w spó³kach radiofoniii telewizji publicznej oraz okreœlenia sposobusporz¹dzenia sprawozdañ kwartalnych i rocznychsk³adanych KRRiT przez spó³ki radiofonii i telewizjipublicznej; sierpieñ – KRRIT przyznaje koncesje dla dwóch programówo charakterze wyspecjalizowanym: TVN Style,POLSAT Zdrowie i Uroda; wrzesieñ – uruchomienie sieci radiowej RMF MAXXX(stacje lokalne); paŸdziernik – po raz pierwszy spó³ki radiofonii i telewizjipublicznej przekazuj¹ KRRiT (za III kwarta³2004 r.) kwartalne rozliczenia wykorzystania otrzymanychœrodków publicznych tj. z rachunku bankowegoKRRiT (wp³ywy abonamentowe + wp³ywy pozaabonamentowe)oraz uzyskanych dotacji bud¿etowych; listopad – KRRiT przyznaje spó³ce „Telewizja PULS”koncesjê na rozpowszechnianie programu telewizyjnegoo charakterze wyspecjalizowanym spo³ecznoreligijnympn. PULS.2005 luty – KRRiT przyznaje Telewizji Polskiej SA koncesjêna rozpowszechnianie w sposób rozsiewczy satelitarnyprogramu TVP Kultura; kwiecieñ – odnowienie koncesji dla Telewizji OdraSp z o.o. (kontynuacja sieci TV Odra w 6 miastachzachodniej czêœci Polski); marzec/grudzieñ – rozpad porozumienia programowegoPlus na PLUS (Ad.point) i VOX (ZPR SA); maj – KRRiT przyjmuje projekt „Strategii pañstwa polskiegow dziedzinie mediów elektronicznych na lata2005-2020”; maj – przyjêcie przez Radê Ministrów opracowanejprzez Miêdzyresortowy Zespó³ ds. WprowadzeniaTelewizji i Radiofonii Cyfrowej w Polsce „Strategiiprzejœcia z techniki analogowej na cyfrow¹ w zakresietelewizji naziemnej”; czerwiec – KRRiT wydaje rozporz¹dzenie ws. kwalifikowaniaaudycji lub innych przekazów mog¹cychmieæ negatywny wp³yw na prawid³owy fizyczny, psychicznylub moralny rozwój ma³oletnich oraz audycjilub innych przekazów przeznaczonych dla danej kategoriiwiekowej ma³oletnich, stosowania wzorówsymboli graficznych i formu³ zapowiedzi (Dz. U. nr130, poz. 1089); czerwiec – powo³anie Polskiego Instytutu Sztuki Filmowejmaj¹cego za zadanie tworzenie warunków dorozwoju polskiej produkcji filmów i koprodukcji filmowej; lipiec – KRRiT wydaje „Stanowisko w sprawiewspó³pracy TVP SA z operatorami sieci kablowychi platform cyfrowych”, w którym twierdzi m.in., ¿e zasad¹must carry w równym stopniu powinni byæ objêcioperatorzy sieci kablowych, jak i operatorzy platformsatelitarnych; sierpieñ – Ogólnopolska Izba Gospodarcza KomunikacjiKablowej (OIGKK) zmienia nazwê na PolskaIzba Komunikacji Elektronicznej (PIKE); wrzesieñ – Ministerstwo Kultury przeprowadza konsultacjespo³eczne ws. przyjêtego przez MiêdzyresortowyZespó³ ds. Strategii Rozwoju RadiofoniiBIBLIOTEKA INFOTELA

6 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELAi Telewizji projektu „Strategii Pañstwa Polskiegow dziedzinie mediów elektronicznych na lata2005-2020”; wrzesieñ – KRRiT wydaje rozporz¹dzenie ws. trybuog³aszania konkursu na rezerwacjê czêstotliwoœci nacele rozpowszechniania lub rozprowadzania programówradiofonicznych lub telewizyjnych w sposób cyfrowydrog¹ rozsiewcz¹ naziemn¹ (Dz. U. nr 186,poz. 1565); wrzesieñ – KRRiT wydaje dokument pn. „Dzia³alnoœæKRRiT w zakresie wprowadzania naziemnej telewizjicyfrowej w Polsce”, bêd¹cy wyk³adni¹ polityki organuregulacyjnego w zakresie wdra¿ania naziemnej telewizjicyfrowej w Polsce; paŸdziernik – uruchomienie w ramach Grupy RadiowejAGORA sieci lokalnych stacji radiowych ROXYFM; paŸdziernik – Rada Ministrów przyjmuje do wiadomoœciprojekt „Strategii pañstwa polskiego w dziedziniemediów elektronicznych na lata 2005-2020” oraz rekomendujego Radzie Ministrów, która zostaniewy³oniona po wyborach parlamentarnych; paŸdziernik/listopad – KRRiT przeprowadza konsultacjespo³eczne nastêpuj¹cych dokumentów:1) Ramowy harmonogram i tryb postêpowania KRRiTprzy wprowadzaniu telewizji cyfrowej w standardziekompresji sygna³u telewizyjnego MPEG-4 (na dwapierwsze multipleksy);2) dwa projekty og³oszeñ w sprawie rozpoczêcia konkursuna rezerwacjê czêstotliwoœci na cele rozpowszechnianialub rozprowadzania programów telewizyjnychw sposób cyfrowy w standardzie DVB-Tdrog¹ rozsiewcz¹ naziemn¹;3) ws. koncesji na rozpowszechnianie programów radiowychi telewizyjnych w sposób cyfrowy poprzezwprowadzenie do multipleksu naziemnego; paŸdziernik – KRRiT przyznaje koncesje na rozpowszechnianiew sposób rozsiewczy satelitarny programówTVN Gra oraz Polsat Sport 2; listopad – TVN SA i Telewizja Polsat SA tworz¹spó³kê Polski Operator Telewizyjny Sp. z o.o., którejcelem jest prowadzenie dzia³alnoœci operatorskiejw zakresie cyfrowej telewizji naziemnej; listopad – KRRiT przyznaje Telewizji POLSAT SAkoncesjê na rozpowszechnianie w sposób rozsiewczysatelitarny programu Playboy Polska; grudzieñ – KRRiT przyznaje koncesjê na rozpowszechnianiew sposób rozsiewczy satelitarny programuo charakterze edukacyjnym TVN MED; grudzieñ – przyjêcie ustawy o przekszta³ceniachi zmianach w podziale zadañ i kompetencji organówpañstwowych w³aœciwych w sprawach ³¹cznoœci, radiofoniii telewizji (DZ. U. z 2006 r., nr 267 poz. 2258),która nowelizuje niektóre przepisy ustawy o radiofoniii telewizji oraz ustawy Prawo telekomunikacyjne,w tym przyznaje Prezesowi UKE kompetencje w zakresieorganizowania konkursu na rezerwacjê czêstotliwoœcina cele rozpowszechniania lub rozprowadzaniaprogramów radiofonicznych lub telewizyjnychw sposób cyfrowy drog¹ rozsiewcz¹ naziemn¹.2006 marzec – Trybuna³ Konstytucyjny rozpoznaje po³¹czonewnioski Rzecznika Praw Obywatelskich i gruppos³ów na Sejm RP dotycz¹ce ustawy z dn. 29 grudnia2005 r. o przekszta³ceniach i zmianach w podzialezadañ i kompetencji organów pañstwowych w³aœciwychw sprawach ³¹cznoœci, radiofonii i telewizji orazorzeka niezgodnoœæ z konstytucj¹ niektórych jej przepisów,miêdzy innymi tych, które: nie zapewniaj¹ vacatio legis w zakresie wygaœniêciakadencji dotychczasowych cz³onków KRRiT, co skutkujetymczasowym przerwaniem funkcjonowania organukonstytucyjnego; poszerzaj¹ zadania KRRiT o inicjowanie i podejmowaniedzia³añ w zakresie ochrony zasad etyki dziennikarskiej; przyznaj¹ Prezydentowi RP kompetencje do powo³ywaniai odwo³ywania przewodnicz¹cego KRRiTspoœród cz³onków KRRiT (tym samym dokonanyprzez Prezydenta akt powo³ania na to stanowisko zosta³pozbawiony podstawy prawnej); kwiecieñ – przyjêcie ustawy z dn. 25 kwietnia 2006 r.o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji (przywrócenieprzepisu dot. powo³ywania i odwo³ywania przewodnicz¹cegoKRRiT przez cz³onków tego organu spoœródswego grona); kwiecieñ – posiedzenie sejmowej Komisji Kulturyi Œrodków Przekazu na temat modelu funkcjonowaniai racjonalizacji kosztów radiofonii publicznej; kwiecieñ – KRRiT wydaje zaktualizowan¹ wersjê dokumentupn. „Dzia³alnoœæ KRRiT w zakresie wprowadzanianaziemnej telewizji cyfrowej w Polsce”; maj – cz³onkowie KRRiT wybieraj¹ El¿bietê Kruk naprzewodnicz¹c¹ tego organu; maj – KRRiT powo³uje now¹ Radê Nadzorcz¹ TVPSA; maj – Rada Nadzorcza TVP SA powo³uje nowyzarz¹d spó³ki; maj – KRRiT wydaje „Stanowisko regulacyjne ws.kwalifikacji prawnej us³ugi TV over DSL (TVoDSL)oraz kwestii w³aœciwoœci KRRiT wobec regulacjius³ug telewizyjnych udostêpnianych za poœrednictwemnowych platform”.Zród³o:Krajowa Rada Radiofonii i TelewizjiRaport o stanie rynku: Radio i telewizja w Polsce

Jesteœmy lideramiNowe oblicze telewizji 7JERZY STRASZEWSKI,Prezes Polskiej IzbyKomunikacjiElektronicznejPrzez lata wieszczono koniectradycyjnej telewizji kablowej,jako dostawcy sygna³uradiowo-telewizyjnego do gospodarstwdomowych. Nawetprorocy spo³eczeñstwainformacyjnego wiêksze nadziejepok³adali w przekaziesatelitarnym, niŸli kablowym,zupe³nie bezrefleksyjnie kwalifikuj¹c„satelitê” po stronietechnologii cyfrowej. Jak wielkieby³o to nieporozumienie,œwiadczy obecny stan technologicznegoprzygotowaniatelewizji kablowej do udostêpnieniaodbiorcom przekazu szerokopasmowego.Czas przesz³y dokonany?Choæ jedno pozostaje niezmienne: gniazdko telewizyjne i kabel,obs³ugiwany przez operatora tvk, obok normalnego przekazutelewizyjnego dostêpne s¹ ju¿ internet, telefon i telewizja cyfrowaz us³ugami interaktywnymi. Kabel okaza³ siê najlepsz¹ technologiczn¹p³aszczyzn¹ dla dostarczania niezmierzonej gamyus³ug i wprowadzania telewizji cyfrowej. Pamiêtajmy przy tym,i¿ sygna³ sprowadzony do kabla w pierwszych latach gospodarkirynkowej, sta³ siê swoistym krwiobiegiem nowegospo³eczeñstwa i nowej gospodarki. I choæ spe³ni³ swoj¹ rolêi móg³by spokojnie trafiæ do lamusa, to jednak pisana jest mukolejna, byæ mo¿e wa¿niejsza rola: technologicznej p³aszczyznyintegruj¹cej nowe us³ugi. Wielu operatorów kablowych postawi³odziœ na rozwój nowych technologii, radykalnie poszerzaj¹cychrynek po³¹czeñ kablowych, stwarzaj¹c tym samymkonkurencjê dla gigantów telekomunikacyjnych. I nie jest to ju¿walka Dawida z Goliatem. Operatorzy telewizji kablowej,pocz¹tkowo lekcewa¿eni przez wielkich graczy na tym rynku,szybko stali siê licz¹c¹ konkurencj¹.Nowoœci w kabluTakie us³ugi, jak telefon, internet, e-banking czy e-handel to ju¿codzienna rzeczywistoœæ i œwiadectwo uczestnictwa abonentówtvk w spo³eczeñstwie informacyjnym. To uczestnictwo jestjeszcze w znacznej czêœci bierne, poniewa¿ biern¹ postawêabonenta zak³ada³ dotychczasowy przekaz kablowy. Jednak nowoczesneus³ugi operatorów bêd¹ umo¿liwiaæ i wymuszaæaktywnoœæ abonentów.Warto uœwiadomiæ sobie, ¿e w Polsce (38,6 mln ludnoœci, 884miasta, 13,3 mln gospodarstw domowych), gdzie penetracjatelefonii wynosi 30,6 proc. stacjonarnej i ponad 70 proc. mobilnej,jest tak¿e 12 mln gospodarstw domowych z telewizoremoraz 20 mln odbiorników telewizyjnych! Podstawowaus³uga tvk to dostêp do 40-65 programów TV i 10-20 programówradiowych, któr¹ mo¿na poszerzyæ o p³atne kana³y, takiejak Canal+ Multipletks, HBO, HBO2 itd. Uzupe³nieniem tego pakietus¹ programy telewizji lokalnych, obecne – wy³¹czniew ofercie operatorów kablowych – w ponad 200 miastach.Prawie wszyscy operatorzy kablowi deklaruj¹ zamiar poszerzaniazakresu us³ug i polepszania ich jakoœci. Liczba operatorówkablowych (660) i liczba ich sieci (1100) to potencja³ daj¹cyprawie nieograniczone mo¿liwoœci rozwoju. Obecnie oko³o 140operatorów tvk oferuje dostêp do internetu, maj¹c oko³o 2 milionówpotencjalnych abonentów w zasiêgu us³ugi transmisjidanych. Kilku operatorów uruchomi³o tak¿e us³ugê telefoniioraz telewizji cyfrowej.¯eby jeszcze dobitniej zilustrowaæ postêp, jako dokonuje siêobecnie w sieci, warto podkreœliæ, i¿ Aster, operuj¹cy m.in. naterenie Warszawy, posiada ju¿ ponad 20 tys. u¿ytkowników telewizjicyfrowej, a obs³uguje w sumie 365 tys. abonentów.UPC, zdecydowany lider w dostêpie do internetu, oferuje najszybsz¹transmisjê danych – do 12 Mbp/s (Chello Ultra), zaostrzaj¹cswoj¹ konkurencjê z TP SA. £¹cznie za poœrednictwem„kabla” z internetu korzysta 700 tys. u¿ytkowników,a mo¿liwoœci techniczne powoduj¹, ¿e liczba ta mo¿e ulecw krótkim czasie nawet potrojeniu. Powy¿sze danie pokazuj¹,i¿ operatorzy telewizji kablowej faktycznie spe³niaj¹ ju¿ funkcjêoperatorów dostêpu szerokopasmowego. Nie ma wiêc ¿adnejpomy³ki w ustawie Prawo telekomunikacyjne, która wpisujeich, zarówno prawami, jak i obowi¹zkami, w obrêb tego rynku.Rywalizacja o „szerokopasmowego” abonentaLiczba u¿ytkowników szerokiego pasma w Polsce bêdzierosn¹æ. Obecnie 9 milionów osób deklaruje sta³e korzystaniez internetu, ale w ca³ym kraju u¿ytkowanych jest niewiele ponad2 miliony ³¹czy szerokopasmowych (o szybkoœci transmisji danychnie mniejszej ni¿ 128 kbit/s). Operatorzy telewizji kablowej,s¹ dziœ drugim co do wielkoœci dostawc¹ internetu szerokopasmowego.Obs³uguj¹ 700 tys. abonentów, podczas gdy TP SA1.350 tys. Jednoczeœnie w Polsce operatorzy kablowi maj¹4.500 tys. abonentów (platformy satelitarne 1.300 tys.), a gospodarstwdomowych z dostêpem do telewizji kablowej jest a¿9.200 tys. Daje to 69 proc. penetracji telewizji kablowej na rynkuus³ug medialnych. Do najwiêkszych dostarczycieli internetuw skali ca³ego kraju nale¿¹ tacy operatorzy kablowi, jak UPCPolska (150 tys.) Multimedia Polska (105 tys.), Grupa Aster(92 tys.) i Vectra (75 tys.). I te liczby mówi¹ same za siebie!W pierwszej dziesi¹tce polskich dostarczycieli internetu, a¿ siedempozycji zajmuj¹ operatorzy kablowi, dystansuj¹c klasycznefirmy telekomunikacyjne. Poza tym ju¿ obecnie oferuj¹ Triple--Play – trzy us³ugi w jednym gniazdku: telewizjê, telefoniê i internet,kiedy tymczasem telekomunikacyjna konkurencja dopierorozpoczyna oferowanie programów telewizyjnych (TV by ADSL).Bez kompleksówJest niemal pewne, ¿e rywalizacja o „szerokopasmowego”abonenta bêdzie bardzo zaciêta, ale operatorzy kablowi niemusz¹ mieæ ¿adnych kompleksów. Jeœli umiejêtnie pozyskaj¹klientów, którzy ju¿ znajduj¹ siê w ich zasiêgu, na d³ugo stan¹siê niekwestionowanymi liderami rynku. Zupe³nie niedawnosta³o siê jasne, ¿e rozwój us³ug multimedialnych w Polsce orazzapewnienie im dotarcia do jak najwiêkszej liczby odbiorców,zale¿¹ od coraz szybszego i coraz tañszego internetu. Obecnieoczywiste okaza³o siê, ¿e rozwój internetu oraz obni¿enie jegoceny s¹ wprost proporcjonalne do rozszerzania siê jego dostêpnoœciu operatorów telewizji kablowej.BIBLIOTEKA INFOTELA

8 Nowe oblicze telewizjiNasz cyfrowy domZ prezesem zarz¹du ASTRA Polska– KRZYSZTOFEM SURGOWTEM– rozmawia Mieczys³aw BorkowskiBIBLIOTEKA INFOTELA– Panie Prezesie, jak – Pana zdaniem – bêdziesiê kszta³towa³ rynek us³ug teleinformatycznych?Czy „cyfrowy dom”, o którymcoraz czêœciej s³yszymy, stanie siêw niedalekiej przysz³oœci faktem, czy raczejpozostanie jedynie piêknym has³em?– Istotnym jest, aby u¿yæ tutaj w³aœciwych definicji,poniewa¿ has³o „cyfrowy dom” jest bardzo pojemne.Rozumiem, ¿e mówimy tutaj o „cyfrowymdomu” w aspekcie medialno-telekomunikacyjnym.W tej chwili, równie¿ w Polsce, funkcjonujeniemal w ka¿dym domu wiele elementów cyfrowych.Oczywistym truizmem jest stwierdzenie, ¿eaktualnie ka¿da lodówka czy kupione 2 lata temu¿elazko posiada procesor. W tym sensie to s¹równie¿ urz¹dzenia cyfrowe, ale nie o nich mówimy.Interesuj¹cy nas „cyfrowy dom” polega³by natakim domyœlnym centrum medialno-telekomunikacyjnym,które realizowa³oby odbiór programówtelewizyjnych i radiowych, us³ugi zwi¹zane z rynkiemaudio-video, wreszcie telefoniê g³osow¹i dostêp do szerokopasmowego internetu. Czylirealizowa³oby mo¿liwoœci, jakie obecnie pojawiaj¹siê na rynkach œwiatowych, a za chwilêwkrocz¹ do Polski. To ju¿ siê dzieje. W wielu domach,mo¿e jeszcze nie w Polsce, ale w StanachZjednoczonych i w Europie Zachodniej, takieumowne centra medialno-komunikacyjne ju¿ istniej¹.Wypada zauwa¿yæ, ¿e dopiero terazg³ówne firmy telekomunikacyjne, ale równie¿ niektórzypowa¿ni nadawcy zaczynaj¹ powa¿niemyœleæ o zintegrowanych pakietach ró¿nychus³ug: radio, telewizja, telefonia g³osowa, szerokopasmowyinternet. To robi aktualnie DeutscheTelecom i France Telecom, równie¿ British Telecomi wiele innych. W Polsce usi³uje to wprowadzaæTP SA. Oczywiœcie, przed nami jeszczedaleka droga, poniewa¿ stan infrastruktury naziemnejw naszym kraju jest raczej na œrednimpoziomie. Jednak „cyfrowy dom” to nie jest ¿adnafuturystyka. Urz¹dzenia potrzebne do tworzeniatakich centrów s¹ dostêpne równie¿ na naszymrynku, aczkolwiek niektóre z nich s¹ jeszcze doœædrogie. Wyspecjalizowany komputer typu Activybox firmy Siemens, który jest w stanie realizowaæwszystkie us³ugi o jakich wczeœniej mówi³em,ci¹gle jeszcze kosztuje oko³o 700 euro. Pocieszaj¹cymjest tylko fakt, i¿ spadek cen staje siênieunikniony, a to z kolei przyspieszy upowszechnieniecyfryzacji polskich domów. Reasumuj¹c,„cyfrowy dom” bêdziemy mieli w Polsce szybciej,ni¿ nam siê to wydaje. Warto dodaæ, ¿e w ramachtego pojêcia mieszcz¹ siê równie¿ bardziejwyrafinowane rozwi¹zania, takie jak zdalnie sterowanesystemy alarmowe, ogl¹danie swojegodomu na odleg³oœæ itp. To wszystko za pomoc¹szerokopasmowego internetu, który staje siê corazbardziej mobilnym. Oczywiœcie, nie nale¿ymyw tym wzglêdzie do œcis³ej czo³ówki, ale te¿ zbytnionie odstajemy.– Mo¿na za³o¿yæ kilka scenariuszy przeprowadzeniakonwersji cyfrowej, przecho-

Nowe oblicze telewizji 9dzenia odbiorców miêdzy ró¿nymi metodamiodbioru sygna³u: rezygnacja z abonamentucyfrowego na rzecz wykupieniadostêpu do platformy satelitarnej czyz odbioru satelitarnego na naziemny. Bêdzieto zale¿a³o od atrakcyjnoœci ofertyprogramowej i ceny tych us³ug. Czy mo¿-na przewidzieæ, która z metod odbioru sygna³uuzyska znacz¹c¹ przewagê na polskimrynku osi¹gaj¹c pozycjê lidera?– Takie pytanie coraz czêœciej pojawia siê w rozmaitychdyskusjach. Rozpocznê mo¿e od fundamentalnegostwierdzenia, wokó³ którego naros³ou nas wiele nieporozumieñ. W moim przekonaniu,podstawowym b³êdem jest to, ¿e w Polscemówi¹c o cyfryzacji sygna³u wiele osób niejakoautomatycznie kojarzy to z wprowadzeniem cyfrowejtelewizji naziemnej. Otó¿ nic b³êdniejszego,równie¿ w œwietle dyrektyw Unii Europejskiej,która te¿ zajmuje siê tym problemem. Cyfryzacjasygna³ów radiowych i telewizyjnych nie jest zdefiniowanaco do medium technologicznego. Sygna³ycyfrowe s¹ obecne przekazywane przez bardzoró¿ne œrodki telekomunikacyjne. Oczywiœcie,jest nadawanie satelitarne, które akurat w tejdziedzinie by³o pierwsze. Jest te¿ nadawaniew cyfrowych sieciach kablowych, telefonach komórkowych,wreszcie cyfrowy system dystrybucjisygna³ów radiowych – popularnie nazywany cyfrow¹telewizj¹ naziemn¹. W œwietle dyrektywUnijnych wszystkie te metody s¹ nie tylko dozwolone,ale wrêcz po¿¹dane. Chcia³bym w tym miejscuobaliæ kolejny mit, ¿e mo¿na bêdzie wprzysz³oœci jednym medium telekomunikacyjnymzast¹piæ wszystkie inne dotychczas stosowane.Otó¿ jest to absolutnie niemo¿liwe, przynajmniejz dwóch powodów. Pierwszym s¹ uwarunkowaniaekonomiczno-technologiczne. Dla przyk³adufirma Deutsche Telecom zamierza wydaæ w ci¹gunajbli¿szych trzech lat kilkadziesi¹t miliardóweuro na stworzenie cyfrowej sieci œwiat³owodowejw Niemczech. Suma gigantyczna i realniepatrz¹c daleko poza zasiêgiem polskich operatorówtelekomunikacyjnych. Jednak ta sama DeutscheTelecom wyjaœnia, ¿e nigdy nie zrobi tegona obszarze ca³ego kraju, gdy¿ jest to ekonomicznieniewykonalne. Dlaczego? Przyk³adowo,gdyby ktoœ chcia³ ci¹gn¹æ œwiat³owód 20 km tylkodo jednej osoby, to nie mia³oby to najmniejszegosensu, poniewa¿ s¹ inne œrodki techniczne umo-¿liwiaj¹ce osi¹gniêcie celu, m.in. wspomniany tuprzekaz satelitarny. Dlatego w moim najg³êbszymprzekonaniu wszystkie te technologie musz¹ zesob¹ wspó³¿yæ. Po wtóre, trwa swoisty wyœcigpomiêdzy technologiami. Nigdy nie bêdzie tak, ¿ektoœ zaw³adnie rynkiem w ca³oœci. By³oby torzecz¹ straszn¹. Wyœcig polega m.in. na tym, ¿eposzczególne technologie oferuj¹ coraz to noweaplikacje, które u innych nie s¹ jeszcze dostêpne.Klasycznym tego przyk³adem jest standard HDTV, czyli telewizji o wysokiej rozdzielczoœci. Otó¿ze wzglêdów czysto technologicznych transmisjeHD rozpoczê³y siê wy³¹cznie na satelitach, poniewa¿sieci naziemne w tym czasie do tego nie by³yprzygotowane. Dzisiaj jest ju¿ trochê inaczej.W zaawansowanych sieciach œwiat³owodowychmo¿na ju¿ transmitowaæ HD. To drugi powód, dlaktórego jedna technologia czy dwie nigdy niewypr¹ do koñca pozosta³ych. Myœlê, ¿e tak bêdzienie tylko na polskim rynku, ale równie¿ narynkach bardziej zaawansowanych w tym wyœcigu.Technologie bêd¹ ze sob¹ wspó³¿yæ i w sposóbumowny czy domyœlny – wzajemnie siê uzupe³niaæ.Chcia³bym w tym miejscu powiedzieæjeszcze kilka s³ów na temat naziemnej telewizjicyfrowej. Polska zobowi¹za³a siê zakoñczyæ budowêtego systemu do 2014 roku, podobnie jakwiêkszoœæ krajów naszego regionu. To jednak nieoznacza, ¿e system naziemnej telewizji cyfrowejpokryje 100 procent powierzchni kraju. I tu wracamydo poprzedniego wyjaœnienia, i¿ nie mamo¿liwoœci, aby jedna technologia zast¹pi³awszystkie inne. Pomijaj¹c ju¿ tak trywialny fakt,jak problem chaosu w czêstotliwoœciach, którynale¿y uregulowaæ, aby dalsze dzia³ania w ogólemia³y sens, to pozostaje jeszcze kwestia finansowania.W Europie Zachodniej zaczê³y to robiænajbogatsze kraje i wszystkie systemy cyfrowejtelewizji naziemnej by³y subsydiowane przezrz¹dy. Okaza³o siê, i¿ by³y to dzia³ania nielegalne.W odpowiedzi na wyst¹pienie w tej sprawieniemieckich operatorów kablowych, Brukselawyda³a bez ma³a salomonowy wyrok: je¿eli pañstwocz³onkowskie Unii Europejskiej subsydiujejak¹œ metodê cyfryzacji, to jest zobowi¹zane czyniæto samo wobec pozosta³ych metod. Powsta³azabawna sytuacja. Kraje, które stawia³y na nowesystemy telewizji cyfrowej powinny teraz odebraæwspieranym operatorom swoje dotacje. W œwietlerozporz¹dzeñ w³aœciwych organów unijnych cyfryzacj¹nie jest wprowadzanie tylko systemu cyfrowejtelewizji naziemnej, ale wszystkie mediatelekomunikacyjne wprowadzaj¹ce ten sposóbprzekazu. Nale¿y przy tym wspieraæ je wszystkieproporcjonalnie.– Istniej¹ dwie zasadnicze bariery blokuj¹cesprawne i efektywne wprowadzanieBIBLIOTEKA INFOTELA

10 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELAtelewizji cyfrowej do naszych gospodarstwdomowych: niewystarczaj¹cy popytoraz niewystarczaj¹ce zasoby finansoweodbiorców. Jakie decyzje – Pañskimzdaniem – powinno podj¹æ pañstwow celu ich usuniêcia? A mo¿e nadawcyrozstrzygn¹ ten problem we w³asnym zakresie?– Nie wydaje mi siê, ¿eby obecnie podstawow¹czy choæby jedn¹ z wa¿niejszych by³a kwestiabraku zasobnoœci polskich gospodarstw domowych.W tej chwili prosty satelitarny odbiornik cyfrowykosztuje w supermarketach oko³o 200z³otych. Zaryzykowa³bym stwierdzenie, ¿e dlaznacznej czêœci polskich rodzin taki wydatek niestanowi problemu. Przeszkodê widzê w innymmiejscu. Mówiê to w oparciu o nasze doœwiadczenianie tylko polskie, ale i europejskie, bowiembacznie obserwujemy równie¿ tamte rynki.Otó¿ barier¹ nie s¹ ceny sprzêtu odbiorczego tylkoto, ¿e ludzie szukaj¹ mo¿liwie najtañszychofert programowych. Co w tej kwestii widzimyw Polsce? Mamy oto tak¹ sytuacjê, jeœli chodzi ocyfrowe pakiety nadawane przez ró¿nych operatorów– zarówno Polsat jak CYFRÊ PLUS, zapowiadan¹platformê ITI czy wreszcie inicjatywêTP SA – to wszystkie one s¹ p³atne. Ma³o tego.Mamy w Polsce – z czego ma³o kto zdaje sobiesprawê – ponad milion gospodarstw domowych,które odbieraj¹ programy radiowe i telewizyjnebezpoœrednio z satelity, poza platformami cyfrowymi.Wed³ug naszych badañ, sygna³ z Astry odbieranyjest przez ponad milion polskich domóww sposób cyfrowy. To bardzo du¿o. Kolejny problem,wybiegaj¹c odrobinê w przysz³oœæ, to kosztycyfrowego nadawania naziemnego, znacz¹cowy¿sze od przekazu analogowego. To jestprawdziwa bariera, bo wielu nadawców krajowych(chocia¿ nikt tego g³oœno nie mówi) zastanawiasiê, czy ma dla nich jakikolwiek sens cyfrowatelewizja naziemna, jeœli bêd¹ musieli p³aciæza ni¹ wielokrotnie wiêcej ni¿ za dzisiejsze nadawanieanalogowe. Nietrudno domyœliæ siê, ¿ew koñcowym rozrachunku bêdzie musia³ za tozap³aciæ abonent. Bariera nie tkwi zatem w ceniesprzêtu, tylko w bogactwie ofert i kosztach abonamentu.– Jakie pozytywne i negatywne zjawiskadostrzega Pan zarówno w sferze legislacjijak i konkurencyjnoœci rynku?– W sprawach legislacji to – mówi¹c szczerze– nie dostrzegam ani pozytywów, ani negatywnychzjawisk. Niczego! Wydaje mi siê, ¿e nadszed³czas najwy¿szy, aby w sposób sensownyi w gronie kompetentnych osób znowelizowaæustawê o radiofonii i telewizji. Funkcjonuje onaw zasadzie w niezmienionej formie od 1992 roku,zatem jest ju¿ trochê nie adekwatna do technologiidostêpnych na rynku, aczkolwiek nie w tymupatrywa³bym najwiêkszego problemu. Mamyca³kiem niez³e ustawodawstwo w sferze mediów.W telekomunikacji równie¿ widaæ jakieœ œwiate³kow tunelu. Zaczyna byæ widoczna prawdziwakonkurencja. Legislator, czyli Urz¹d KomunikacjiElektronicznej wydaje siê czyniæ znaczne wysi³ki,¿eby polski rynek telekomunikacyjny autentyczniezliberalizowaæ. Jeœli zaœ chodzi o aspektkonkurencyjnoœci, to mam w tej kwestii swoj¹prywatn¹ teoriê, któr¹ przedstawiê w sposób zamierzenieprowokacyjny. W Polsce nie ma ¿adnejkonkurencji jeœli chodzi o rynek mediów! Oceniam,i¿ jest to konkurencja jedynie wirtualna.Stacje telewizyjne walcz¹ o kawa³ki czasu w postaciwp³ywów z reklam. To nie jest prawdziwakonkurencja, poniewa¿ jeszcze ¿aden nadawcanie wprowadzi³ prawdziwej rewolucji: cenowej,technologicznej ani ¿adnej innej. Zapowiada toITI, wiêc zobaczymy co z tego wyjdzie. Natomiastzaistnienie konkurencji wœród polskich mediówuwa¿am za absolutnie konieczne. Niezbêdne wydajesiê zaistnienie na naszym rynku silnych podmiotówmedialnych, które niew¹tpliwie pojawi¹siê, bowiem jest to du¿y rynek. Mamy ju¿ pewnejaskó³ki, które byæ mo¿e uczyni¹ wiosnê. Znamysprawê telewizji PULS, która w pewnej czêœcijest objêta przez firmê Ruperta Murdocha. Wiemy,¿e do polskiego rynku przymierza siê równie¿potê¿ny koncern BERTELSMANN. To jednaktylko delikatne sygna³y. W dniu, w którym zaistniejew Polsce kolejny bardzo silny nadawca,nie wywodz¹cy siê z grona ju¿ tutaj funkcjonuj¹cych,byæ mo¿e zaistnieje wówczas u naskonkurencja na rynku mediów. Taka sytuacja wystêpujew Anglii. Nie czas tutaj na g³êbsz¹ analizê,ale patrz¹c na rynek brytyjski z lotu ptaka– mimo i¿ ma tam siln¹ pozycjê koncern RupertaMurdocha – ten rynek jest naprawdê konkurencyjny.Od tego idea³u dziel¹ Polskê ca³e lata.Mam nadziejê, ¿e nie bêd¹ to lata œwietlne.– W jakim kierunku zmierza ewolucjarynku nadawców satelitarnych? Jaka jestPañska wizja rozwoju technologii i us³ugteleinformatycznych?– Odnoœnie do nadawców satelitarnych to od 2,a nawet od 4 lat widoczny jest bardzo wyraŸnie

Nowe oblicze telewizji 11proces konsolidacji. Podobnie jak na wielu innychrynkach, w œwiecie operatorów satelitarnychs³absi i mniejsi nie maj¹ szans na przetrwanie.Skutki tego procesu nietrudno przewidzieæ. Wnied³ugim czasie na œwiecie bêd¹ trzy, mo¿ecztery licz¹ce siê w tej dziedzinie firmy. Reszta tobêd¹ trzecioplanowi gracze, funkcjonuj¹cy g³ówniena rynkach lokalnych ze wzglêdów bardziejpolitycznych ni¿ ekonomicznych. Dobrym przyk³ademtego procesu jest firma, w której sam pracujê.ASTRA jest w tej chwili czêœci¹ najwiêkszegoœwiatowego operatora, holdingu o nazwieSES GLOBAL. To operator dzia³aj¹cy na wszystkichkontynentach. Europa jest tylko jednymz rynków, bardzo wa¿nym, ale nie jedynym. Podobnyproces konsolidacji obserwujemy naprzyk³adzie dwóch najwiêkszych firm amerykañskichINTELSAT i PANAMSAT, które wspólnieutworzy³y nowy INTELSAT. Usi³uj¹ to robiæ,z ró¿nym skutkiem, inni operatorzy. Jeœli chodzio prognozê, to zaryzykujê stwierdzenie, ¿e za kilkalat bêdziemy mieli kilku du¿ych operatorów,a potem d³ugo, d³ugo nic.– Czy mo¿e Pan skomentowaæ sprawê„B³êkitnego Delfina”? Dotyczy wprawdzierynku niemieckiego, ale jej reperkusjedotkn¹ równie¿ nas. Znikn¹ programy, doktórych przyzwyczai³ siê widz. Maj¹ pojawiæsiê nowe, ale czy wiadomo jakie i ileich bêdzie w systemie niekodowanym?– „B³êkitny Delfin” to by³a nazwa robocza, którazosta³a ostatnio zmieniona na handlow¹ „ENTA-VIO”. Co leg³o u podstaw tego systemu? Najwiêksinadawcy niemieccy, najwiêksze tamtejsze stacjetelewizyjne oko³o dwóch lat temu powziê³y wspólnepostanowienia. Po pierwsze wiêkszoœæ z nichpostanowi³a nie ponosiæ ju¿ dodatkowych kosztówz tytu³u praw autorskich, a tak siê dzia³o w przypadkunadawania satelitarnego w formacie niekodowanym.Stacja RTL, emituj¹c atrakcyjny film amerykañski,musia³a p³aciæ tantiemy na ca³¹ Europê.W³aœcicieli produktu nie interesowa³o, ¿e emisjajest przeznaczona na ten czy inny rynek. „To mo¿-na by³o odbieraæ wszêdzie, wiêc proszê p³aciæ” –powiadaj¹. Dotyczy to równie¿ wszelkich widowiski innych programów. Mia³o to sens jeszcze kilka lattemu, kiedy to ogl¹da³o wiele ludzi nie tylko w krajachniemieckojêzycznych. Dlaczego ogl¹dali? Poniewa¿oferta lokalna by³a uboga. Obecnie tenelement straci³ na znaczeniu, widzowie nie szukaj¹obcych programów maj¹c w³asne. To by³ pierwszy,istotny element. Po drugie – wszystkie powa¿nestacje europejskie (ale nie tylko naszegokontynentu) stoj¹ w obliczu spadku dochodówz reklam. To sta³y trend, widoczny ju¿ od kilku lat.Nie jest to chwilowy wybryk czy kaprys publicznoœci.Ludzie ju¿ nie chc¹ i nie ogl¹daj¹ reklam. Czêstoogl¹daj¹c je w naszej telewizji zastanawiamsiê, ilu reklamodawców zdaje sobie sprawê, ¿e 90procent poœwiêconych na to pieniêdzy to paraid¹ca w gwizdek. Ludzie w tym czasie wychodz¹do ³azienki, robi¹ sobie herbatê, telefonuj¹ lubprze³¹czaj¹ odbiornik na inny kana³. W zwi¹zkuz tym w krajach, w których anga¿owano w tê sprawêznacznie wiêksze pieni¹dze nadawcy myœl¹ cozrobiæ, ¿eby przy spadaj¹cych wp³ywach z reklamzachowaæ lub zwiêkszyæ swoje dochody. Jak¹ odpowiedŸprzynios³o ¿ycie? Debatowano d³ugo, korzystaj¹cz pomocy œwiatowych firm konsultingowych,wreszcie wymyœlono, ¿e trzeba wprowadziæus³ugi interaktywne jako nowe Ÿród³o generowaniaprzychodów. Wprowadzenie takich us³ug, oferuj¹cychm.in. takie atrakcje jak gry losowe, wymagacyfryzacji sygna³u, zaœ abonenci musz¹ siê zaopatrzyæw odpowiednie odbiorniki. W Niemczech, podobniejak w Polsce, by³y proste urz¹dzenia doodbioru sygna³u, bez mo¿liwoœci interaktywnoœci.Najwiêksze firmy niemieckie dosz³y wówczas downiosku, ¿e najbardziej kompetentnym partneremmog¹cym zrealizowaæ im taki globalny projekt jestw³aœnie ASTRA. Przyszli do nas i tak siê zacz¹³projekt o nazwie „B³êkitny Delfin”. Polega on nazapewnieniu niemieckiej publicznoœci spe³nieniadwóch warunków: kompletnej cyfryzacji sygna³uoraz interaktywizacji odbioru. Ludzie, którzy zakupi¹sobie odpowiednie odbiorniki, bêd¹ p³acili miesiêczniebodaj 3,5 euro, a za to otrzymaj¹ dostêpdo tego, co by³o oraz do wszystkich nowoœci. Toby³a prawdziwa idea „B³êkitnego Delfina”, czylihandlowego ENTAVIO, o czym mówi³em na pocz¹tku.Rzeczywiœcie, wiele wa¿nych i atrakcyjnychkana³ów niemieckich zostanie teraz zakodowanych,jednak nie wydaje mi siê to wielkim nieszczêœciem.Dla osób, które chc¹ ogl¹daæ niemiecki programze wzglêdu na naukê jêzyka, nadal bêdzie kilkanaœciepropozycji. Nie wszystko zostanie zakodowane,jedynie kana³y komercyjne. Myœlê te¿, ¿eludzie z biegiem lat trac¹ zainteresowanie zagranicznymistacjami, jeœli pojawi¹ siê lokalne o odpowiedniejjakoœci. Ta tendencja uwidacznia siêrównie¿ w Polsce. Nasza telewizja wprowadza nowekana³y tematyczne, staraj¹c siê zwiêkszyæ swoj¹atrakcyjnoœæ. Dlatego tych z pañstwa, którzy ogl¹daliprogramy z ASTRY, proszê, aby siê nie martwili.Dziêkujê za rozmowê.BIBLIOTEKA INFOTELA

12 Nowe oblicze telewizjiDARIUSZ SZOTT,Wicedyrektor MarketinguZPAS SAZPAS partnerem wydaniaPrzemiany w zakresie komunikacji elektronicznej dotykaj¹ wszystkichsektorów gospodarki i dziedzin dzia³alnoœci ludzkiej. Obecnie rozwójspo³eczeñstwa informacyjnego w Polsce jest niezwykle intensywny i jesteœmyœwiadkami nie tylko ewolucji w tym obszarze, ale zmian, którew d³u¿szej perspektywie mog¹ byæ okreœlane jako rewolucja. Pod wzglêdemorganizacji spo³eczeñstwa informacyjnego istotne jest istnieniegospodarki opartej na wiedzy, natomiast pod wzglêdem komunikacjifunkcjonowanie spo³eczeñstwa informacyjnego wymaga nie tylko dostêpnoœcii przenoszenia informacji, ale tak¿e noœników, czyli œrodkówprzekazu. Najwiêksze znaczenie dla funkcjonowania spo³eczeñstwa jakozbiorowoœci tak zorganizowanej wydaje siê mieæ oddzia³ywanie œrodkówmasowego komunikowania, Wœród nich obecnie dominuj¹c¹ rolê pe³nitelewizja, która w ostatnich latach podlega silnej e-wolucji zw³aszczaw zakresie œrodków i technologii technicznego przekazywania informacji, a zasadnicze znaczeniezyskuje tu rola komunikacji elektronicznej.Grupa ZPASZPAS SA od pocz¹tku swojego istnienia (od1973 r.) produkowa³ ró¿nego rodzaju obudowyprzemys³owe. Pocz¹tkowo przedsiêbiorstwo funkcjonowa³ojako Zak³ad Doœwiadczalny wroc³awskiegoIASE, nastêpnie wesz³o w sk³adCNPAE, a po 1989 roku podjêto dzia³ania prywatyzacyjne,doprowadzaj¹c do powstania spó³kiakcyjnej pod koniec 1991 roku. Od 1 czerwca2004 r. ze struktury ZPAS SA wydzielona zosta³aspó³ka ZPAS-NET, przejmuj¹c czêœæ elektryczn¹dotychczasowej produkcji zak³adu.zewnêtrzne dostêpowe, szafy i rozdzielnice NNz wyposa¿eniem elektrycznym, pulpity dyspozytorskiei sterownicze, synoptyczne tablice mozaikowe,rozproszony system zdalnego nadzoruZPAS Control Oversee.ZPAS SA posiada certyfikat zapewnienia jakoœciISO 9001:2000 i certyfikat systemu zarz¹dzaniaœrodowiskiem ISO 14001:1996.BIBLIOTEKA INFOTELAWyroby produkowane w Przygórzu najczêœciejstanowi¹ teletechniczne zabezpieczenie nowoczesnychsystemów telekomunikacyjnych, informatycznychi energetycznych. Wprowadzanenowe technologie i rozwi¹zania konstrukcyjne pozwoli³ystworzyæ jednolit¹ i kompleksow¹ ofertêproduktów. Wyroby ZPAS SA i ZPAS-NET dziêkitym rozwi¹zaniom pozwalaj¹ na po³¹czeniewczeœniej rozdzielonych grup produktów bran¿yinformatycznej i energetycznej.Oferta ZPAS SA obejmuje obudowy teleinformatyczne19” i 21” (w tym szafy serwerowe, telekomunikacyjne,kompatybilne elektromagnetycznieoraz inne w wersjach stoj¹cych i wisz¹cych),obudowy energetyczne (stoj¹ce i wisz¹ce) orazobudowy w wykonaniu specjalnym (np. z blachynierdzewnej-kwasoodpornej).Oferta ZPAS-NET zawiera elementy okablowaniastrukturalnego, osprzêt telekomunikacyjny, szafyWiêcej informacjina temat firmyznajduje siêna stronach internetowychwww.zpas.pl.

Komunikacja elektroniczna dla energetyki 13Systemy okablowaniastrukturalnegoZPAS-NETdla komunikacjielektronicznejOferta produkcyjna ZPAS-NET Sp. z o.o. skierowanajest g³ównie dla potrzeb bran¿y IT, energetyki,ciep³ownictwa oraz innych bran¿ przemys³u.Oferta ZPAS-NET obejmuje nastêpuj¹cewyroby: elementy okablowania strukturalnego i osprzêttelekomunikacyjny, szafy zewnêtrzne dostêpowe, szafy i rozdzielnice NN z wyposa¿eniem elektrycznym, pulpity dyspozytorskie i sterownicze, synoptyczne tablice mozaikowe, rozproszony system zdalnego nadzoru ZPASControl Oversee.Wyroby ZPAS-NET dziêki nowoczesnym rozwi¹zaniompozwalaj¹ na po³¹czenie grup produktówbran¿y informatycznej i energetycznej.Wszystkie te produkty w sposób bezpoœredni lubpoœredni pozwalaj¹ w optymalny sposób rozbudowaæinfrastrukturê, s³u¿¹c¹ komunikacji elektronicznejsektora energetycznego.Wa¿nym elementem, a w chwili obecnej podstawowymnoœnikiem komunikacji elektronicznej,jest okablowanie strukturalne. ZPAS-NET w swojej ofercie posiada dwa systemy:NET-LAN i PowerLink. System NET-LAN zosta³tak zaprojektowany, aby spe³niæ wymagania kategorii5e w wersji nieekranowanej UTP. SystemPowerLink to sprawdzony w wielu instalacjachsystem okablowania strukturalnego kategorii 5ei 6. Obie kategorie dostêpne s¹ w wersji nieekranowanejUTP i ekranowanej STP.W sk³ad systemu NET-LAN wchodz¹ g³ównieelementy kategorii 5e oraz ni¿szej kategorii 3. S¹one czêsto uproszczone, bez dodatków, co jednaknie ma wp³ywu na parametry transmisyjne.Dokonano równie¿ zawê¿enia iloœci elementówdostêpnych w tej ofercie. Brak tu na przyk³adkeystonów w wielu kolorach dla wyró¿nieniagniazd w ró¿nych podsieciach instalacji. Równie¿patchcordy dostêpne s¹ tylko w jednym kolorze.Gniazdo logiczne sk³ada siê z puszki pokrywyi keystona; nie zastosowano tu supportów i innychelementów podnosz¹cych estetycznoœægniazda. Kabel teleinformatyczny dostêpny jestw jednym wykonaniu kategorii 5e z pow³ok¹PVC. Oczywiœcie istnieje mo¿liwoœæ zastosowaniainnych kabli, na przyk³ad dostêpnych w systemiePowerLink, co daje swobodê ich doboruzgodnie z oczekiwaniami klienta. Przy projektowaniusystemu d¹¿ono do stworzenia jak najprostszychrozwi¹zañ, aby uzyskaæ jak najni¿sz¹cenê instalacji przy zachowaniu wszelkich parametrówtechnicznych kategorii 5e z du¿ym marginesembezpieczeñstwa.PowerLink to system, który uzyska³ ju¿ renomêna polskim rynku. System ten jest w pe³ni certyfikowalny.Od kilku lat, kiedy zosta³ wprowadzony,BIBLIOTEKA INFOTELA

14 Komunikacja elektroniczna dla energetykiBIBLIOTEKA INFOTELAzosta³o wykonanych wiele znacz¹cych i z³o¿onychinstalacji okablowania, które zakoñczy³y siêuzyskaniem certyfikatu gwarancyjnego. Poza tymwykonano ogromn¹ iloœæ instalacji, które nie by³yzg³oszone do certyfikacji. System jest dostêpnyrównie¿ w wy¿szej 6 kategorii. Posiada wielewariantów rozwi¹zania, zarówno ekranowanyPowerLink TX kategorii 5e, jak i PowerSafe TX,równie¿ ekranowany ale kategorii 6. Dodatkowoposzczególne elementy wystêpuj¹ w ró¿nych wariantach.Panele oferowane s¹ w wykonaniachstandardowych, czyli z wbudowanymi gniazdami,oraz w wersji uniwersalnej, gdzie mo¿na samodzielniedobraæ typ gniazd, jaki ma znajdowaæ siêw panelu. Do wyboru s¹ keystony w ró¿nych kolorachoraz w dwóch wersjach zarabiania: „odty³u” lub „od góry”. Wszystko to u³atwia prowadzenieinstalacji sieci na miejscu, jak i póŸniejszejej administrowanie i zmiany konfiguracji. Istniejemo¿liwoœæ stosowania kabli teleinformatycznych,posiadaj¹cych w³aœciwoœci ³atwego uk³adaniai spe³niaj¹cych inne, dodatkowe wymagania lubu¿ycia kabli w otulinach zewnêtrznych (PE,LSOH – nierozprzestrzeniaj¹cych po¿aru) czyprzeznaczonych do uk³adania bezpoœredniowgruncie. Patchcordy poza standardow¹ wersj¹szar¹ dostêpne s¹ na zamówienie równie¿ w innychkolorach dla rozró¿nienia poszczególnychpodsieci oraz u³atwienia prac administracyjnychi krosowania po³¹czeñ w szafie. Elementy tedobierano tak, aby u³atwiæ pracê instalatorówi administratorów sieci.Elementy sytemu NET-LAN s¹ czêsto uproszczonei wykonane w taki sposób, aby zmniejszyækoszt ich wytworzenia przy jednoczesnymspe³nieniu wszelkich wymagañ zwi¹zanychz utrzymaniem kategorii 5e. Przyk³adowo, panele24-portowe w obu systemach wygl¹daj¹ podobnie,jednak w PowerLink panel posiada zdejmowan¹p³ytê wsporcz¹ do mocowania kabli, pe³nyzestaw pól opisowych do poszczególnych portów,elementy mocuj¹ce oraz opaski zaciskowedo mocowania kabli do p³yty wsporczej. W panelachsystemu NET-LAN nie ma tych udogodnieñ,a kable mo¿na mocowaæ za pomoc¹ opasek zaciskowychdo specjalnie przygotowanych uchwytóww tylnej czêœci „harmonijek” z gniazdamiRJ45. Wiele elementów systemu PowerLink mo¿-na równie¿ wykorzystaæ do zamocowania elementówsystemu NET-LAN i odwrotnie. S¹ to naprzyk³ad prowadnice kabli oraz panele szynowe³¹czówek, do których pasuj¹ zarówno ³¹czówkiz jednego jak i drugiego systemu. Dodatkowoprodukowana przez nas szafka SKI 10" pozwalazamocowaæ keystony poprzez specjalne adaptery.Bardziej dok³adne porównanie systemów jestdoœæ z³o¿one, poniewa¿ przeznaczone s¹ one doró¿nego rodzaju instalacji. Niemniej wybór jednegoz nich zale¿y nie tylko od rodzaju instalacji,ale równie¿ od innych czynników, jak naprzyk³ad planowanego bud¿etu na instalacjê,wy maganej certyfikacji czy wytycznych instalacyjnych.Poza systemami do przesy³ania danych pokablach miedzianych, ZPAS-NET posiada jednoczeœniew swojej ofercie rozbudowany systemprze³¹cznic œwiat³owodowych: systemOptiTel dla rozleg³ych systemów telekomunikacyjnychoraz system OptiLan dla siecilokalnych.Oferowana rodzina przecznic OptiTel powsta³aw celu dostarczania wysokiej klasy sprzêtuna rynki telekomunikacji i informatyki. Rodzinaprze³¹cznic OptiTel zosta³a zaprojektowana z uwzglêdnieniemnajnowszych rozwi¹zañ stosowanychw sieciach telekomunikacyjnych. Opraco-

Komunikacja elektroniczna dla energetyki 15wuj¹c nowe modele prze³¹cznic zwrócono szczególn¹uwagê na dostosowanie funkcjonalne dlanowo budowanych sieci dostêpowych. OptiTel tope³na gama prze³¹cznic o ró¿nej liczbie pólkomutacyjnych, od 12 do 196 w jednym module.Zawiera szeroki zakres ró¿nych modeli od panelowychi naœciennych przez stojakowe, a¿ pospecjaln¹ szafê wraz z osprzêtem kablowym.Prze³¹cznice charakteryzuj¹ siê du¿¹ uniwersalnoœci¹,mo¿liwoœci¹ ³atwej rozbudowy i wielomaudogodnieniami dla instalatora. Prze³¹cznice OptiTelumo¿liwiaj¹ prze³¹czanie torów optycznychpomiêdzy kablami liniowymi i urz¹dzeniami koñcowymi.Stosuj¹c prze³¹cznice rodziny OptiTel,mo¿na elastycznie konfigurowaæ tory optyczne,prze³¹czaæ trakty rezerwowe, do³¹czaæ noweurz¹dzenia oraz prowadziæ pomiary eksploatacyjnelub kontrolne.Rodzina prze³¹cznic OptiLan zosta³a zaprojektowanaz myœl¹ o sieciach lokalnych, które charakteryzuj¹siê mniejszymi wymaganiami ni¿ siecitelekomunikacyjne. Podobnie jak w systemieOptiTel znajduj¹ siê tu prze³¹cznice panelowe,naœcienne w kilku wersjach wykonañ, od 12 do48 pól komutacyjnych. Budowa prze³¹cznic zosta³auproszczona, jednoczeœnie zosta³y zachowanewszystkie elementy potrzebne do prawid³owegoi d³ugotrwa³ego funkcjonowania sieciœwiat³owodowej.W ofercie znajduj¹ siê równie¿ inne elementyzwi¹zane z sieciami œwiat³owodowymi: pigtaile,patchcordy, adaptery, stela¿e zapasu kabla, jaki kable œwiat³owodowe.Marcin SiwekZPAS-NETBIBLIOTEKA INFOTELA

16 Nowe oblicze telewizjiObudowy teleinformatyczneZPAS SABIBLIOTEKA INFOTELAW niniejszym artykule przedstawiam ogóln¹ klasyfikacjêobudów produkowanych przez ZPAS SA. Jednoczeœniezachêcam do zapoznania siê z bardziej szczegó³ow¹specyfikacj¹ i danymi technicznymi wymienionychproduktów umieszczonymi na naszych stronachinternetowych www.zpas.pl. Na podanych stronachznajduj¹ siê równoczeœnie dane kontaktowe do osób,które udziel¹ dodatkowych informacji na temat oferty.W artykule nie omawiam grupy obudów energetycznych(stanowi¹cej drug¹ grupê obudów ZPAS), stojaków(wymieniam tylko nowy typ stojaków SRX), obudówwisz¹cych i wyposa¿enia dodatkowego. Skupiamsiê natomiast na obudowach stoj¹cych, stanowi¹cychdominuj¹c¹ kategoriê produkowanych w ZPAS SAurz¹dzeñ zabezpieczenia teletechnicznego. Wspominamtak¿e o szafkach SD i SJ, a w drugiej czêœci artyku³uwymieniam nowoœci w ofercie ZPAS.Obudowy teleinformatyczne – szafy stoj¹ce SZBPodstawowa, uniwersalna szafa teleinformatyczna SZBprzeznaczona jest do zastosowania wewn¹trz pomieszczeñ.Oferowana jest w 44 wykonaniach gabarytowych(w tym 17 jest dostêpnych w sta³ej sprzeda¿y z magazynuZPAS), w wysokoœciach od 15U do 45U. Szerokoœcii g³êbokoœci tych szaf wykonywane s¹ jako kombinacjadwóch wielkoœci: 600 i 800 mm. Szafy SZB posiadaj¹rozbudowany system konfiguracji, dotycz¹cy równie¿mo¿liwoœci wyposa¿enia w ró¿ne wykonania drzwi,os³on i tzw. dachów. Szafy przystosowane s¹ do monta¿uszeregowego (zespo³owego), a konstrukcja szafpozwala na doprowadzenie kabli z dowolnej strony tak-¿e przy takim rodzaju zabudowy.Szafa SZB o szer. 600 mm z drzwiami przednimiblaszanymi z szyb¹ szklan¹i zamkiem baskwilowymSzafy standardowo wyposa¿ane s¹ m.in. w cztery belkinoœne o rozstawie 19½, niemniej w szafach o szerokoœci800 mm istnieje mo¿liwoœæ ustawienia belek noœnychw rozstawie 21½. Obudowy te posadowione mog¹byæ na kó³kach lub regulowanych stopkach, nacoko³ach prostych lub z mo¿liwoœci¹ poziomowania.W ZPAS SA produkowane s¹ równie¿ wykonania niestandardoweszaf, gdzie rozwi¹zania konstrukcyjne s¹dostosowywane do potrzeb klienta, jednak dokonaniezmian wymaga wczeœniejszych konsultacji z naszymipracownikami. Informacje dotycz¹ce zakresu dostawyi wyposa¿enia dodatkowego znajduj¹ siê na naszychstronach internetowych.Jako uzupe³nienie przybli¿ê niektóre dane techniczneszaf SZB. Szkielet i belki noœne wykonane s¹ z blachystalowej o gruboœci 2,0 mm, os³ony boczne i drzwi bezszyby z blachy stalowej 1,0 mm, natomiast przydrzwiach z szyb¹ metapleksow¹ gruboœæ blachy wynosi1,5 mm, a w przypadku drzwi blaszanych z szyb¹ zeszk³a hartowanego wielkoœæ ta wynosi 2,0 mm. Przy zastosowaniudrzwi szklanych gruboœæ szk³a (hartowanego)wynosi 6,0 mm. Stopieñ ochrony dla tych szaf jestna poziomie IP 20 (zgodnie z norm¹ PN 92/E-08106/EN 60529/IEC 529), ale mo¿e byæ podwy¿szony do IP41. Szkielet, dach, os³ony, drzwi i cokó³ malowane s¹w standardzie farb¹ proszkow¹ o grubej strukturzew kolorze RAL 7035, jednak po uzgodnieniu mo¿liwejest wykonanie szaf w innym, dowolnym kolorze z kataloguRAL. Belki noœne wykonuje siê z alucynku, natomiastniektóre elementy (np. wysiêgniki) s¹ ocynkowane.Szafy stoj¹ce SZBk, SZB PC, SZB SE i DSRW poprzednim punkcie doœæ szczegó³owo przybli¿y³emuniwersalne szafy SZB, poniewa¿ inne grupy szaf bazuj¹cna konstrukcji SZB stanowi¹ rozwi¹zania pochodne.Omawiaj¹c inne szafy kategorii SZB skupiê siê naró¿nicuj¹cych je w³aœciwoœciach i rozwi¹zaniach konstrukcyjnych.Wersj¹ najbardziej zbli¿on¹ do szaf SZB s¹ szafy SZBk19½ zgodne z wymogami EMC. G³ównym zadaniemtych obudów jest ekranowanie urz¹dzeñ emituj¹cychfale elektromagnetyczne. Szafy te produkowane s¹w 24 wykonaniach i w porównaniu z szafami standardowymimaj¹ trochê zawê¿ony zakres wyposa¿enia podstawowego,co wynika z koniecznoœci spe³nienia wymogówEMC. Inne w³aœciwoœci pozostaj¹ bez zmian, jaknp. mo¿liwoœæ wyposa¿enia w odpowiedni systemwentylacyjny czy systemy doprowadzania kabli. Szafyte przesz³y badania na skutecznoœæ ekranowania i posiadaj¹certyfikat Instytutu Telekomunikacji i AkustykiPolitechniki Wroc³awskiej oraz certyfikat Agencji BezpieczeñstwaWewnêtrznego w Warszawie.

Nowe oblicze telewizji 171000 mm. Szafy SZB SE posiadaj¹ tak¿e odmienny systemotworowania p³yt dolnych i górnych, co stwarzadu¿o wiêksze mo¿liwoœci monta¿owe przy zabudowieurz¹dzeñ.Szafa SZB PC o szer. 600 mm z drzwiami przednimiblaszanymi z szyb¹ szklan¹Szafy SZB PC produkowane s¹ w 16 wykonaniachw zakresie wysokoœci od 36U do 45U. Podobnie jakszafy SZBk s¹ one w znacznym stopniu oparte na konstrukcjipodstawowej SZB, co pozwala na pe³n¹ kompatybilnoœæmonta¿u urz¹dzeñ i wyposa¿enia dodatkowegodla standardu 19½. Cech¹ szczególn¹ tej grupyjest podzia³ przestrzeni wewnêtrznej obudowy na dwiekomory, poprzez rozdzielenie konstrukcji pó³k¹ na klawiaturêkomputera.Szafa SZB SE o szerokoœci 600 mmz drzwiami przednimi szklanymiSzafy serwerowe SZB SE 19" s¹ obudowami zapewniaj¹cymiochronê sprzêtu zainstalowanego w serwerowniach.Oferowane s¹ w 14 wykonaniach gabarytowych.Szafy te cechuje rozbudowany system konfiguracjios³on, drzwi i tzw. dachów. Pozwala to np. naprojektowanie i kontrolowanie drogi strumienia wentylacyjnegowewn¹trz urz¹dzeñ, czemu pomagaj¹ inneni¿ w przypadku szaf SZB rozwi¹zania w zakresie perforacjios³on i drzwi. W przypadku szaf serwerowychnale¿y wskazaæ na doœæ istotne ró¿nice konstrukcyjnew odniesieniu do standardu SZB: wysuwan¹ ramêwsporcz¹ w cokole (zabezpieczaj¹c¹ przed przechylaniemszafy podczas wysuwania zabudowanych ciê¿kichurz¹dzeñ, np. serwerów), monta¿ 6 belek noœnych czyjedna dla wszystkich wykonañ g³êbokoœæ ca³kowita szafSzafy DSR w zabudowie szeregowejSzafy kolokacyjne DSR 19" pozwalaj¹ na umieszczeniew jednej szafie kilku niezale¿nych serwerów. Ich zadaniemjest ochrona zainstalowanych urz¹dzeñ przyjednoczesnym zapewnieniu w³aœciwej wentylacji. Szafyte wykonuje siê w 6 wariantach podzia³u przestrzeni dozabudowy. Drzwi przednie i tylne wykonywane s¹ z blachystalowej perforowanej w trzech wysokoœciach: 47U,23U, 11U, przy czym z ty³u szafy zamiast kilku drzwimo¿na zamontowaæ jedn¹ os³onê na ca³ej wysokoœciszafy. Standardowo z boku szaf przewidziano zastosowanieos³on perforowanych, które w przypadku zabudowyszeregowej mog¹ pe³niæ funkcjê przegrody. Drzwii os³ony wyposa¿ane s¹ w zamki jednopunktowe bezklamki, jednak na ¿yczenie klienta mo¿na zastosowaæinne zamki. Poszczególne przedzia³y szafy oddzielanes¹ za pomoc¹ mocowanych do szkieletu poziomychprzegród. Ka¿dy z tych przedzia³ów posiada niezale¿nystela¿ 19½ i wydzielone kana³y kablowe biegn¹ce poobu stronach obudowy. Wprowadzenia kabli do szafymo¿na dokonaæ od góry lub od do³u.Obudowy teleinformatyczne – szafki wisz¹ceGrupa obudów wisz¹cych obejmuje: szafki SKI 10½,szafki SD 19½, szafki SJ 19½ oraz szafki SWT 19½/21½.Szafki wisz¹ce dwusekcyjne SD 19½ (dostêpne w 5 wysokoœciachod 6U do 18U), podobnie jak wersja jednosekcyjnaSJ 19½ (dostêpne w 6 wysokoœciach od 4Udo 18U), przeznaczone s¹ do zastosowania wewn¹trzpomieszczeñ. Konstrukcyjnie szafki SD sk³adaj¹ siêz dwóch sekcji, umo¿liwiaj¹c „otwieranie” szafki na³¹czeniu sekcji, co umo¿liwia dostêp z boku dourz¹dzeñ zamontowanych wewn¹trz (patrz fot.). G³êbokoœæca³kowita szafek SD wynosi 500 mm. Wersja jednosekcyjnaSJ wykonywana jest w dwóch g³êbokoœciach,400 i 600 mm.BIBLIOTEKA INFOTELA

18 Nowe oblicze telewizjiSzafy SZE2 PC przeznaczone s¹ do zabudowy sprzêtukomputerowego wymagaj¹cego ochrony przeciwpy³owej.Ich konstrukcja umo¿liwia selektywne przyznaniedostêpu do ka¿dej sekcji szafy. Du¿¹ zalet¹ jestkompatybilnoœæ w zakresie stosowanie elementów wyposa¿eniadodatkowego z szaf energetycznych SZE2i w zakresie komponentów 19”. Szafy te posiadaj¹ szerokoœæ600 mm i produkowane s¹ w wysokoœciach33U, 38U i 42U oraz w szerokoœci 600 i 800 mm.Szafka SD o wysokoœci 10Uz drzwiami szklanymi – widok z przoduSzafka SJ o wysokoœci 10U z drzwiami szklanymiStandardowo szafki wyposa¿one s¹ w dwa k¹townikinoœne w rozstawie 19" z p³ynn¹ regulacj¹ po³o¿enia,zaœlepki pe³ne i przepust szczotkowy. Materia³em podstawowymjest blacha stalowa (korpus o gr. 1,25 mm,os³ona tylna 0,8 mm, k¹towniki noœne 1,5 mm, zaœlepkipe³ne i drzwi blaszane 1,0 mm), przy czym drzwi przedniemog¹ byæ blaszane lub ze szk³a hartowanego o gr.4,0 mm. Wykoñczenie powierzchni podobne jak w szafachstoj¹cych. Stopieñ szczelnoœci szafek SD i SJwynosi IP 30 (PN 92/E-08106/EN 60 529/IEC 529). Podobniejak w przypadku obudów stoj¹cych do szafekdostêpny jest szeroki zakres elementów wyposa¿eniadodatkowego: pó³ki, szuflady, zespó³ wentylacyjny,listwy zasilaj¹ce itd.Nowoœci w ofercie ZPASSzafki naœcienne SU 19”Szafki naœcienne jednosekcyjne SU 19”, ze zdejmowanymios³onami bocznymi, s¹ przeznaczone do zastosowañwewn¹trz pomieszczeñ. Pod wzglêdem konstrukcjiw znaczny sposób ró¿ni¹ siê od dotychczas produkowanychszafek SJ, co nie dotyczy tylko zastosowaniaw tym rozwi¹zaniu zdejmowanych os³on bocznych.Konstrukcja szafek SU zosta³a zaprojektowana tak, ¿estanowi zupe³nie inny wyrób pod tym wzglêdem ni¿wspomniane szafki SJ czy SD. Szafki SU mocowane s¹do œciany w sposób bezpoœredni, bez koniecznoœci stosowaniadodatkowych uchwytów. Produkowane s¹w wysokoœciach od 4U do 18U, w wersji z drzwiamiszklanymi i blaszanymi.Szafka SU o wysokoœci 4U z drzwiami szklanymiStojaki SRX 19”Nowa wersja stojaka dwuramowego wynika³a z potrzebyzaprojektowania konstrukcji o wysokiej wytrzy-Szafy komputerowe SZE2 PC 19” – IP 64BIBLIOTEKA INFOTELASzafa SZE2 PC 19” 42UStojak SRX 19” 42U

Nowe oblicze telewizji 19ma³oœci i trwa³oœci, przy uzyskaniu maksymalnejfunkcjonalnoœci. Stojaki (racki) tego typu s¹ przeznaczoneprzede wszystkim do urz¹dzeñ niewymagaj¹cychpe³nej obudowy, z jednoczesnym zachowaniemdu¿ej dostêpnoœci do urz¹dzeñ montowanych naszkielecie 19”. W przypadku konstrukcji SRX w oferciedostêpne s¹ cztery wysokoœci stojaków: 24U, 36U, 42Ui 45U.Mikroprocesorowy panelsterowania wentylatorami G1Podstawow¹ funkcj¹ urz¹dzenia jest utrzymanie w³aœciwejtemperatury wewn¹trz obudowy poprzez pomiarwykonywany w wybranych punktach i za³¹czanie urz¹dzeñ(wentylatorów, nagrzewnic...). Dodatkowo urz¹dzeniepozwala na monitorowanie grupy czujnikóww których nie jest mo¿liwe zastosowanie gaszenia objêtoœciowegopomieszczeñ, jedynym rozwi¹zaniem pozostajegaszenie lokalne. Zadanie to realizowane jestprzez specjalny panel T-REX, umieszczany np. w górnejczêœci szafy 19”, zawieraj¹cy system detekcji po¿arui sterowanie gaszeniem.Oversee 1-WireDo zaprojektowania sieciowego systemu pomiaru i nadzoruwarunków klimatycznych z wykorzystaniem technologii1-Wire, jako szeregu urz¹dzeñ pracuj¹cychna wspólnej, jednoprzewodowej magistrali, sk³oni³onas kilka czynników: potrzeba sta³ego monitorowaniaMikroprocesorowy panelsterowania wentylatorami G1dwustanowych (np. otwarcia drzwi) i rejestracjê zdarzeñznakowanych czasem, które nastêpnie mog¹ byæ przekazywanepoprzez ³¹cze szeregowe do systemu nadrzêdnego(np. komputera), z którego mo¿e byæ prowadzonaobs³uga panelu. Oprogramowanie jest dostêpnebezpoœrednio ze strony producenta.Autonomiczny panel T-REXwykrywania i gaszenia po¿arudla szaf 19”W nowoczesnych systemach teleinformatycznych bardzowa¿n¹ rolê odgrywa bezpieczeñstwo przeciwpo¿arowew serwerowniach. We wszystkich przypadkach,warunków klimatycznych i wielkoœci elektrycznychw obiektach, mo¿liwoœæ szybkiej i ³atwej instalacji, ograniczeniekosztów. Tego typu rozwi¹zania swoje zastosowanieznajduj¹ g³ównie w serwerowniach, szafachteleinformatycznych i w innych obiektach wyposa¿onychw urz¹dzenia elektroniczne, którym nale¿y zapewniæw³aœciwe warunki pracy. Wa¿n¹ cech¹ technologiizastosowanej w systemie jest niezawodnoœæ i wysokafunkcjonalnoœæ Oversee 1-Wire we wspó³dzia³aniuz systemem monitoringu ZPAS Control Oversee, któryumo¿liwia gromadzenie, przetwarzanie i udostêpnianiedanych z zastosowaniem najnowszych dostêpnych rozwi¹zañ.Krzysztof Karwowskirzecznik prasowy ZPAS SAAutonomiczny panel T-REXBIBLIOTEKA INFOTELA

20 Nowe oblicze telewizjiKszta³towanieDigital Home w EuropieBIBLIOTEKA INFOTELARewolucja cyfrowa postêpuje w stale rosn¹cym tempiepomimo nieco s³abego pocz¹tku w niektórychkrajach europejskich. Konsumenci coraz wyraŸniejprzesuwaj¹ swój czas i bud¿ety domowe w kierunkunowych, cyfrowych mediów. Na skutek wci¹¿ rosn¹cejliczby komputerów osobistych oraz po³¹czeñszerokopasmowych, sposób w jaki konsumenci pozyskuj¹informacje, korzystaj¹ z rozrywki i dokonuj¹zakupów uleg³ dramatycznemu przeobra¿eniuw wiêkszoœci gospodarek Zachodu: konsumenci spêdzaj¹wiêcej czasu „online” ni¿ nad gazet¹ czy tygodnikiem;blisko 50 procent urz¹dzeñ i oprogramowaniau¿ytkowego jest ju¿ kupowanych online w StanachZjednoczonych; natomiast w tym roku w WielkiejBrytanii i Niemczech co pi¹ta p³yta CD bêdziezamawiana przy u¿yciu komputera osobistego.Obecnie kolejny wa¿ny segment ¿ycia codziennegojest radykalnie przekszta³cany na skutek rewolucjicyfrowej: telewizja. Pomimo, i¿ niektóre kraje europejskie,takie jak Wielka Brytania, i w mniejszymstopniu Francja, odnotowuj¹ znaczny postêp w zakresiestopnia penetracji przez DTV (telewizjê cyfrow¹),porównanie rynków miêdzynarodowych pokazuje,¿e generalnie UE znajduje siê daleko za innymiregionami, przede wszystkim za Stanami Zjednoczonymii niektórymi krajami azjatyckimi, podwzglêdem poziomu penetracji i dostêpnoœci us³ug.Ponad 50 procent amerykañskich gospodarstw domowychju¿ korzysta z us³ug DTV, a na horyzoncienie widaæ aby tempo tego wzrostu mia³o zwolniæ.Dla porównania œrednie tempo tego wzrostu w Europiewynosi tylko 20 procent.Nasza analiza rozwoju wypadków na bardziej zaawansowanychrynkach jak równie¿ w Europie pokazuje,¿e rozwój w kierunku DTV bêdzie jednymz najistotniejszych czynników innowacyjnoœci i rozwojusektora technologii informacyjnej i komunikacji(ICT – information and communication technology):(1) DTV per se stanie siê w krótkim czasie najszybciejrozwijaj¹cym segmentem rynku ICT, (2) DTVstanie siê platform¹ rozwoju lokalnego sektora dostawcówtreœci doprowadzaj¹c do niespotykanegodot¹d zró¿nicowania w programach, i (3) DTV jakowyró¿niaj¹ca siê technologia mass mediów oka¿esiê kluczem do budowy spo³eczeñstwa informacyjnego,otwieraj¹c pe³ny potencja³ interaktywnychus³ug tym czêœciom spo³ecznoœci, które w innymprzypadku zosta³yby wy³¹czone ze œwiata cyfrowegobazuj¹cego na komputerach osobistych. (4) Ostatnim,ale nie mniej istotnym jest fakt, i¿ DTV bêdziedzia³a³a jako katalizator dla nadania nowego, konwergentnegokszta³tu konkurencji na rynku us³ugkomunikacyjnych i rozrywkowych pozwalaj¹cychna znacz¹cy rozwój gospodarczy i poziomu zatrudnienia.Nasza wizja w œredniej perspektywie:Digital Home 2010Pomimo wci¹¿ rosn¹cego tempa zmian, pojawiaj¹siê wyraŸne wskazówki dla kszta³tu przysz³egokrajobrazu cyfrowego œwiata: wprowadzaj¹c danez naszej analizy bardziej zaawansowanych rynkówdo szczegó³owych modeli prognoz gospodarczychopracowaliœmy solidn¹ wizjê w œredniej perspektywiedla rynku, który nazwaliœmy Digital Home 2010.Ta wizja przysz³ego rozwoju wydarzeñ ma na celuwsparcie myœlenia decydentów w sektorze i organachregulacyjnych.W ci¹gu nastêpnych piêciu lat wiêkszoœæ europejskichgospodarstw domowych bêdzie mo¿napod³¹czyæ do nowoczesnych us³ug komunikacyjnych,w tym internetu szerokopasmowego orazDTV. Co wiêcej, spodziewamy siê, ¿e do roku 2010DTV przeœcignie internet szerokopasmowy podwzglêdem penetracji. Konsumenci skorzystaj¹ z takiegorozwoju wydarzeñ w wielu wymiarach: wiêkszywybór, lepsza jakoœæ, kontrola i interaktywnoœæzrewolucjonizuje telewizjê jutra. Wiêkszoœæ europejskichkonsumentów bêdzie mia³a dostêp do niespotykanegodot¹d w wiêkszoœci regionów Europy zró¿-nicowania w liczbie programów. Od 2000 roku liczbadostêpnych w Europie kana³ów telewizyjnych podwoi³asiê do imponuj¹cej liczby 1600 kana³ów – nanajbardziej zaawansowanym rynku TV w Europie,Wielkiej Brytanii, konsumenci mog¹ wybieraæ spoœródponad 400 programów telewizyjnych. Ale tu niechodzi tylko o liczbê. Konsumenci maj¹ równie¿ dostêpdo treœci o wy¿szej jakoœci: pocz¹wszy odkana³ów sportowych typu Premium czy filmowych,a¿ po kana³y dokumentalne i popularnonaukoweoraz programy udostêpniaj¹ce treœci lokalne czy europejskie.Ponadto, treœci wy¿szej jakoœci bêd¹ oferowanew coraz wy¿szej jakoœci obrazu w oparciuo technologiê „High Definition TV” (HDTV). Stalerosn¹cy stopieñ penetracji HDTV w Stanach Zjednoczonychi Japonii, jak równie¿ rosn¹ce zapotrzebowaniena odbiorniki HDTV w Europie podkreœlaj¹zainteresowanie konsumentów tymi us³ugami. Cowiêcej, konsumenci bêd¹ mieli lepsz¹ kontrolê nad

Nowe oblicze telewizji 21tym, co i jak ogl¹daj¹. Interaktywne Przewodniki poProgramach (IPG – Interactive Program Guides) pomog¹im w nawigacji po dostêpnej w ogromnychrozmiarach treœci. Ponadto, wiele treœci bêdzie dostêpnych„na ¿yczenie” lub bêdzie je mo¿na ³atwozapisaæ na osobistej nagrywarce (PVR – PersonalVideo Recorder) oraz odtworzyæ w czasie wygodnymdla konsumenta. I w tym przypadku, doœwiadczenierynkowe w Stanach Zjednoczonych pokazuje,¿e konsumenci bêd¹ gotowi do korzystania z nowychus³ug, kiedy tylko stan¹ siê dostêpne: Gemstar,czo³owy dostawca IPG – maj¹cy 12 milionówklientów w Stanach Zjednoczonych – podaje liczbêu¿ytkowników równ¹ ca³kowitej liczbie prywatnychu¿ytkowników internetu w Stanach Zjednoczonych.Comcast, czo³owy amerykañski dostawca telewizjikablowej (CATV – cable TV), spodziewa siê ponad1 miliarda sesji „na ¿yczenie” w swojej sieci w tymroku – ponad 20 sesji na jednego aktywnego abonentamiesiêcznie. Równie istotny jest fakt, ¿e TVstanie siê interaktywna, co pozwoli konsumentom nabezpoœrednie reagowanie i interakcjê poprzez naciœniêcieodpowiednich przycisków na swoich pilotach.Poza us³ugami czysto komercyjnymi i rozrywkowymi,mo¿liwoœæ interakcji jest równie¿ szans¹dla T-Government i innych us³ug informacyjnych dotarciado wiêkszej liczby gospodarstw domowych.Od sierpnia 2004 roku TV interaktywna pozwala widzomkana³u Community Channel w Wielkiej Brytaniisk³adaæ darowizny pieniê¿ne na ró¿ne cele charytatywnepoprzez tzw. set-top box umieszczonychna ich odbiornikach telewizyjnych. Jednym z najwiêkszychosi¹gniêtych sukcesów by³a reakcja na apeldla ofiar tsunami z grudnia 2004 roku, dziêki któremuzebrano jak dot¹d ponad 1,25 miliona funtów.Podobne sytuacje mo¿na odnotowaæ w niektórychkrajach azjatyckich oraz w Stanach Zjednoczonych,gdzie dla przyk³adu materia³y z krajowych konwencjidemokratów i republikanów jak równie¿ debaty prezydenckieby³y dostêpne na VoD (Video on Demand– wideo na ¿yczenie) dla 20 milionów gospodarstwdomowych.Pojawiaj¹ca siê konkurencja na rynkuDigital HomeZmianie ulegn¹ nie tylko oferowane us³ugi, ale sposóbw jaki s¹ one wprowadzane na rynek i dostarczanekonsumentowi. Wiêkszoœæ Digital Home bêdziemog³a otrzymywaæ opisane wczeœniej us³ugiwideo i TV oraz internet szerokopasmowy i nowoczesneus³ugi telefoniczne od jednego dostawcy. Narynkach zaawansowanych, konsumenci bêd¹ mogliwybraæ dostawcê tych us³ug – w wiêkszoœci wypadkówspoœród dostawców us³ug telekomunikacyjnychoraz operatorów CATV – a co za tym idzie równie¿technologiê (Hybrid coax/Fibre lub Digital SubscriberLine – DSL). Dostawcy infrastruktury odegraj¹ bardzowa¿n¹ i proaktywn¹ rolê w kszta³towaniu tegonowego konwergentnego œrodowiska rynkowego.Rozwój technologii szerokopasmowej w Europie ju¿pokaza³, ¿e kraje z siln¹, opart¹ na infrastrukturzekonkurencj¹ czêsto przewodz¹ pod wzglêdem poziomupenetracji gospodarstw tymi us³ugami. I takjak w przypadku innych biznesów bazuj¹cych na infrastrukturze,poczynione przez nie inwestycjeotworz¹ drogê do sukcesu dla innych uczestnikówrynku, takich jak dostawcy technologii, urz¹dzeñi treœci.Wszyscy dostawcy infrastruktury telekomunikacyjnej,w tym byli monopoliœci telekomunikacyjni, szukaj¹najlepszej pozycji, z której mogliby obs³ugiwaærynek Digital Home. Oznacza to, ¿e inwestuj¹ abymóc œwiadczyæ us³ugi Triple Play (telefon, internet,i TV) – dodaj¹c brakuj¹ce elementy do swoich portfeliproduktów. Jednak¿e g³ówne czynniki motywuj¹ces¹ odmienne. Podczas gdy dla operatorówCATV oraz alternatywnych dostawców us³ug telekomunikacyjnych,rynek Digital Home jest postrzeganyjako sposób rozbudowy ich biznesu, to dla dominuj¹cychoperatorów telekomunikacyjnych najwa¿niejszajest obrona ich pozycji: poniewa¿ ichdzia³alnoœæ zwi¹zana z telefoni¹ stacjonarn¹ jest ju¿powa¿nie zagro¿ona ze strony operatorów komórkowych,dostawców ULL (unbundled local loop) i operatorówtelewizji kablowej oferuj¹cych cyfrowe us³ugitelefoniczne VoIP. Widz¹ oni us³ugi video w tym TVnie tylko jako obszar potencjalnego rozwoju, ale tak-¿e jako skuteczny sposób na ochronê swojej bazyklientów poprzez uniemo¿liwienie nowym graczomz alternatywnymi infrastrukturami przechwyceniaswoich klientów.Doœwiadczenie z innych rynków pokazuje, ¿e konsumencidoœæ chêtnie korzystaj¹ ze wszystkich us³ug(tj. TV, internet szerokopasmowy i telefonia) dostarczanychprzez jednego dostawcê, je¿eli cena za pakietjest atrakcyjna. Implikacje dla pojawiaj¹cego siêkrajobrazu konkurencyjnego s¹ dwie: po pierwsze,coraz trudniej bêdzie konkurowaæ o Digital Homeo ile dostawca bêdzie móg³ zaoferowaæ pe³n¹ gamêus³ug. W œredniej perspektywie oznacza to, ¿e jedynieoperatorzy CATV stanowi¹ wiarygodn¹ konkurencjêdla dominuj¹cych operatorów telekomunikacyjnych.Wszyscy pozostali gracze konkuruj¹ nap³aszczyŸnie technologicznej (np. DTH i DTT – cyfrowetechnologie dystrybucji satelitarnej i naziemnej),która (jeszcze) nie jest w stanie dostarczaæus³ugi Triple Play. Po drugie, wielkoœæ stanie siêistotnym czynnikiem konkurencyjnym, poniewa¿us³ugi cyfrowe zapewniaj¹ znacz¹ce korzyœci skali.Aby uproœciæ: im wiêksza obs³ugiwana baza abonentów,tym wy¿sze mar¿e mo¿liwe do uzyskania– a to zwiêksza zdolnoœci do reinwestowania w unowoczeœnieniesieci, budowanie nowych platform,oraz ubieganie siê o treœci wysokiej jakoœci aby jeszczebardziej wzmocniæ przewagê nad konkurencj¹.BIBLIOTEKA INFOTELA

22 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELAOsi¹gniêcie korzyœci skali jest równie¿ istotne, abystaæ siê atrakcyjnym partnerem dla innych graczy na³añcuchu wartoœci Digital Home (takich jak dostawcówtreœci) i jest podstaw¹ dla pozyskania zaufaniadla nowych modeli biznesu. Istotna rola wielkoœcii skali stawia by³ych dominuj¹cych operatorów telekomunikacyjnychna czo³owych miejscach startowychw wyœcigu o rynek Digital Home. Na wiêkszoœcirynków tacy operatorzy dominuj¹cy, jak DeutscheTelekom, France Telecom, BT czy KPN s¹ conajmniej 10 razy wiêksi od swoich konkurentówdzia³aj¹cych w oparciu o infrastrukturê, tj. operatorówCATV, pod wzglêdem wielkoœci generowanychprzychodów czy liczby abonentów.Wyzwania dla regulatorówzwi¹zane ze wsparciem dla wizjiDigital Home 2010Rozwój technologii, ruchy konkurencji, oraz preferencjekonsumentów zmieniaj¹ podstawowe za³o¿eniaistniej¹cego re¿imu regulacyjnego w bardzo szybkimtempie. Na przyk³ad, dystrybucja by³a tradycyjnieuznawana jako w¹skie gard³o, powoduj¹c i¿ regulatorzyprzyjmowali obronn¹ pozycjê w stosunkudo dostawców treœci chc¹cych dystrybuowaæ swoj¹treœæ. To siê zmieni³o w œrodowisku Digital Home:dostêpnoœæ spektrum i szerokoœæ pasma nie s¹ ju¿tak wa¿nymi kwestiami. W rzeczywistoœci mo¿e zaistnieænadpoda¿ zdolnoœci dystrybucyjnych i zama³a poda¿ treœci. Dla ochrony konsumentów poziomycen by³y czêsto regulowane, a konsolidacja dystrybucjiczêsto uniemo¿liwiana. Jednak¿e w erze DigitalHome konsumenci mog¹ wybieraæ spoœróddystrybutorów mediów, a ceny bêd¹ coraz czêœciejregulowane przez si³y rynkowe. Trzymanie siê istniej¹cychram regulacyjnych mo¿e w sposóbznacz¹cy opóŸniæ wprowadzenie Digital Home, como¿e zagroziæ rozwojowi sektora i wp³yn¹æ negatywniena poziom satysfakcji konsumenta.Regulatorzy na szczeblu krajowym i unijnym zaczêlidostrzegaæ, ¿e w œrodowisku konwergentnego rynkukonkurencja bêdzie coraz wiêksza i staraj¹ siê zrozumieæimplikacje dla re¿imu regulacyjnego. Naszczeblu UE wa¿ne inicjatywy w zakresie politykispo³ecznej i regulacyjnej zosta³y wdro¿one aby sprostaæwymogom œrodowiska konwergentnego rynku,takim jak wdro¿enie agendy i2010, inicjatywy maj¹cena celu zmniejszenie wykluczenia cyfrowego, decyzjedotycz¹ce przyœpieszenia przejœcia z emisjianalogowej na cyfrow¹ (naziemn¹) oraz wdro¿eniazasad konkurencji dotycz¹cych dostêpu do (i wykorzystania)treœci (prawa) dla ró¿nych platform dystrybucyjnych.Id¹c naprzód, nadchodz¹ca rewizja dyrektywyTelewizja Bez Barier (TVWF – TelevisionWithout Frontiers) oraz analiza ram regulacyjnychdla sieci i us³ug komunikacji elektronicznej (NRF)maj¹c na uwadze sieci nowej generacji (NGN – NewGeneration Networks), jak równie¿ przegl¹d listyistotnych rynków us³ug zgodnie z zaleceniem Komisjiw ramach NRF, doprowadzi do dalszej modyfikacjikszta³tu ram regulacyjnych na szczeblu Unii Europejskiej.Jednak wiêkszoœæ decydentów i regulatorów naszczeblu krajowym ma k³opoty z wdro¿eniem spójnejœrednio okresowej polityki spo³ecznej oraz instrumentówregulacyjnych, aby dotrzymaæ kroku rozwojowitechnologicznemu i rynkowemu zapewniaj¹cuczciwe i równe pole gry dla wszystkich firmchc¹cych inwestowaæ w tym obszarze. Komisja UEpoczyni³a ju¿ pierwszy krok w prawid³owym kierunkuczyni¹c jednego z komisarzy odpowiedzialnym zarównoza spo³eczeñstwo informacyjne jak i za media.Komisarz ten jest wiêc praktycznie komisarzemodpowiedzialnym za konwergencjê. Jednak¿e wiêkszoœækrajów europejskich nadal reguluje rynek mediówi telekomunikacji bez jakiejkolwiek koordynacjimiêdzy w³adzami, co czyni tworzenie regulacji i politykiw œwiecie konwergencji bardzo trudnym i podatnymna podejmowanie z³ych decyzji.„Cyfrowe dywidendy„rynku Digital HomeBooz Allen Hamilton przeprowadzi³ szczegó³owe badaniai dokona³ analizy przysz³ego rozwoju DigitalHome w Europie przy zastosowaniu najnowszej technikiscenariuszy. Wyniki s¹ zachêcaj¹ce, ale tak-¿e wskazuj¹ na koniecznoœæ podjêcia natychmiastowegodzia³ania. Zak³adaj¹c korzystny klimat gospodarczyjak równie¿ wspieraj¹cy re¿im regulacyjny,korzyœci („cyfrowe dywidendy”) mo¿liwe do uzyskaniadziêki rozwojowi w kierunku Digital Home s¹ bardzoznacz¹ce: ponad 60 procent europejskich gospodarstw domowychbêdzie mog³o korzystaæ z us³ug DTV doroku 2010; do tego czasu oczekuje siê, ¿e DTV wyprzedzius³ugi szerokopasmowe pod wzglêdem stopniapenetracji gospodarstw domowych – czyni¹cDTV g³ównym czynnikiem wp³ywaj¹cym na rozwójspo³eczeñstwa informacyjnego; sektor zainwestuje ³¹cznie 100 miliardów euroaby do 2010 roku powsta³o œrodowisko DigitalHome; powstanie oko³o 100 tysiêcy miejsc pracy,a CATV bêdzie g³ównym pracodawc¹; mo¿na oczekiwaæ znacznego wzrostu iloœci treœcilokalnej, na któr¹ przeznaczy siê 35 miliardówEuro (na nowe programy) do roku 2010, a g³ównymjej motorem bêdzie szeroko rozpowszechnionaDTV.Jest oczywiœcie du¿o do zyskania dziêki uruchomieniutego korzystnego œrodowiska, ale s¹ te¿ i bariery,które trzeba pokonaæ. Wielu ró¿nych graczy na³añcuchu wartoœci musi ujednoliciæ swoje strategie

Nowe oblicze telewizji 23i modele biznesu aby zapewniæ, ¿e wszyscy graczezostan¹ wynagrodzeni zgodnie z ryzykiem ekonomicznym.Ale wyniki naszej analizy wyraŸnie wskazuj¹,¿e najwa¿niejsz¹ si³¹ napêdow¹ bêdzie zrównowa¿onyre¿im regulacyjny zapewniaj¹cy identycznewarunki wszystkim graczom chc¹cym inwestowaæaby wykorzystaæ nadarzaj¹ce siê okazje. Prawiedwie trzecie potrzebnych inwestycji bêd¹ musielidokonaæ operatorzy sieciowi. Inwestycje te pozytywniewp³yn¹ na rozwój, na przyk³ad w obszarze rozwojutreœci i innowacji w sprzêcie domowym. Takwiêc zapewnienie uczciwej konkurencji na poziomieinfrastruktury zas³uguje na specjaln¹ uwagê.Przygl¹daj¹c siê rozwojowi us³ug szerokopasmowychw Europie i na bardziej zaawansowanych rynkachDTV, jak na przyk³ad w Stanach Zjednoczonych,nasuwa siê wyraŸny wniosek: jedynie zrównowa¿onai oparta na infrastrukturze konkurencja zapewniszybki i trwa³y rozwój rynku. Kraje, w którychistnieje wyraŸna, oparta na infrastrukturze konkurencjana rynku po³¹czeñ szerokopasmowych, naprzyk³ad ze strony CATV, posiadaj¹ wy¿sze wskaŸnikiogólnej penetracji i zapewniaj¹ lepsz¹ wartoœæza wydane pieni¹dze swoim konsumentom. Tegosamego mo¿na oczekiwaæ, kiedy rozgorzeje walkakonkurencyjna o Digital Home. Jedynie w przypadkugdy wiêcej ni¿ jeden konkurent bêdzie w stanie zaoferowaækonsumentom us³ugi Triple Play, dynamikarynku podobna do tej, któr¹ mo¿na zaobserwowaæna bardziej zaawansowanych rynkach us³ugszerokopasmowych, takich jak Belgia czy WielkaBrytania, zostanie uwolniona. Wi¹¿e siê to równie¿z ogromnym ryzykiem dla regulatora.Je¿eli inwestycje infrastrukturalne nie bêd¹ popieranei do pewnego stopnia – bêd¹ chronione przez re-¿im regulacyjny, mo¿na siê spodziewaæ powa¿nychopóŸnieñ. Prawie po³owa ca³kowitych inwestycji– blisko 40 miliardów euro – zostanie wstrzymanalub ca³kowicie stracona przez Europê je¿eli powa¿-ne bariery regulacyjne nie zostan¹ wyeliminowane.Skutki dla rynku pracy mog¹ okazaæ siê jeszcze bardziejdrastyczne: 90 000 ze 100 000 maj¹cych powstaæmiejsc pracy w konwergentnych sektorachmo¿e zostaæ straconych.Zalecenia dla ustawodawcówi regulatorówSpodziewane rezultaty s¹ bardzo atrakcyjne dla gospodarkii aby siê powiod³o – zarówno decydenci jaki gracze sektorowi musz¹ zdecydowanie zareagowaæ.W oparciu o wyniki naszej analizy, widzimycztery kluczowe obszary tematyczne, na których regulatorzypowinni skoncentrowaæ swoj¹ uwagê.Przesuniêcie uwagi z us³ug szerokopasmowychna konwergencjê/DTVDo dnia dzisiejszego decydenci i regulatorzy przedewszystkim koncentrowali siê na us³ugach szerokopasmowychprzy realizacji swoich celów zwi¹zanychz gospodark¹ cyfrow¹. Wyniki naszej analizypokazuj¹, ¿e DTV staje siê coraz wa¿niejsza i mo¿edo 2010 roku wyprzedziæ us³ugi szerokopasmowepod wzglêdem poziomu penetracji. Poniewa¿ DTVstaje siê g³ówn¹ si³¹ napêdow¹ jednolitegospo³eczeñstwa informacyjnego, bardziej zrównowa-¿ona polityka w zakresie us³ug szerokopasmowychi cyfrowej TV jest uzasadniona. Decydenci i rz¹dymusz¹ zdaæ sobie sprawê z wagi migracji z systemuanalogowego do cyfrowego, a w zwi¹zku z tym popieraædzia³ania migracyjne zainicjowane przez graczysektorowych.Zapewnienie zrównowa¿onej struktury rynkui konkurencji w konwergentnym,cyfrowym œwiecieAby zapewniæ zrównowa¿on¹ strukturê rynku, ustawodawcymusz¹ wzi¹æ pod uwagê konwergencjêrynków TV i us³ug szerokopasmowych. Relacje pomiêdzyró¿nymi rynkami horyzontalnymi (np. dystrybucjaTV i us³ugi szerokopasmowe), w tym coraz silniejszezale¿noœci, musz¹ zostaæ uwzglêdnione. Cowydaje siê byæ coraz bardziej znacz¹cym czynnikiemœwiadcz¹cym o dominuj¹cej pozycji rynkowej(SMP) na jednym rynku dzisiaj, mo¿e jutro w prostysposób straciæ na znaczeniu na skutek wejœcia narynek konkurenta 10 razy wiêkszego pod wzglêdemrozmiaru i potencja³u ekonomicznego. Ponadto, relacjena ³añcuchu wartoœci, szczególnie pomiêdzyoperatorami infrastruktury i dostawcami treœci, nale-¿y doprowadziæ (lub utrzymaæ) do równowagi. Tradycyjnie,prawie monopolistyczne struktury rynkudystrybucji ustawi³y platformy w uprzywilejowanejpozycji, i w ten sposób uniemo¿liwi³y im wejœcie narynek treœci. Ale nadszed³ czas przemyœlenia tej zale¿noœciistniej¹cej w obszarze konwergencji, poniewa¿dystrybucja nie bêdzie ju¿ stanowi³a w¹skiegogard³a. Dzisiejsza zmieniaj¹ca siê rzeczywistoœæotwiera drogê dla nowych relacji i integracji treœcii dystrybucji wymagaj¹cych regulacji przy tylkowyj¹tkowych przypadkach nieuczciwego blokowaniaplatform lub nieuczciwego traktowania w³asnych treœciw stosunku do innych treœci. Tak wiêc decyzjeregulacyjne dotycz¹ce konsolidacji pionowej i poziomejmusz¹ uwzglêdniæ tê now¹ rynkow¹ rzeczywistoœæ.Konsolidacja w sektorze bêdzie wymagana wwiêkszoœci krajów europejskich dla zapewnieniauczciwej konkurencji. Dlatego konwergentny rynekstanowi szczególne wyzwanie dla regulatorów poniewa¿czêsto rynek Digital Home regulowany jestprzez ró¿ne organy (np. jeden urz¹d regulatora dlatelekomunikacji, inny dla mediów) wed³ug ró¿nychzasad. Jednak¿e konwergencja TV, us³ug szerokopasmowychi telefonii bêdzie wymaga³a znaczniebli¿szej koordynacji – mo¿e nawet fuzji – pomiêdzyró¿nymi organami regulacyjnymi oraz zdefiniowaniaBIBLIOTEKA INFOTELA

24 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELAnowych strategicznych sektorowych celów wspartychszerszym zakresem spójnej polityki pañstwa.Przejœcie z nadawania analogowego na cyfrowe stanowiryzykowne wyzwanie dla wszystkich graczyw sektorze; jakiekolwiek nierówne wsparcie technologiii/lub platform mo¿e doprowadziæ do zachwianiastruktury sektora i spowolnienia ogólnego rozwojurynku. Tak wiêc ustawodawcy powinni poprzeæszybk¹ migracjê do Digital Home niezale¿nie odtechnologii platformy dystrybucyjnej, na przyk³ad,poprzez kampanie reklamowe lub podanie terminówwy³¹czenia nadawania w systemie analogowym.Tak czy owak, wsparcie przejœcia na nadawanie cyfrowepowinno byæ neutralne w zakresie technologii.Zrównowa¿enie ochrony konsumentaz d³ugoterminowymi inwestycjami i celamiw zakresie zatrudnieniaW³adze ustawodawcze staj¹ w obliczu wyzwania polegaj¹cegona zrównowa¿eniu interesów konsumentóww krótkim okre sie (np. niskie ceny) z celamiœrednioterminowymi dotycz¹cymi rozwoju gospodarczegoi zatrudnienia. Dla regulatora potrzeba wsparciatego zrównowa¿enia wzmacnia potrzebê ustanowieniaspójnych ram regulacyjnych dla wszystkichus³ug (TV, us³ugi szerokopasmowe oraz telefonia),infrastruktur dystrybucyjnych (us³ugi kablowe, DSL,satelitarne, naziemne), jak równie¿ na ca³ej d³ugoœci³añcucha wartoœci (treœæ vs. dystrybucja). Przy podejmowaniudecyzji na temat znacz¹cej si³y rynkowejczy te¿ ochrony konsumenta, ustawodawcymusz¹ porównaæ korzyœci w krótkim okresie z pozytywnymid³ugoterminowymi efektami w obszarach inwestycji,miejsc pracy i struktury sektora. Musz¹ zapewniæ,¿e rozwi¹zania krótkookresowe (np. regulacjecenowe, dostêp do sieci) nie zapobiegn¹ inwestycjomw rozwój d³ugoterminowy, co doprowadzi³obydo znacz¹cego zniekszta³cenia uczciwej konkurencjirynkowej.Zrównowa¿enie regulacji na korzyœæ firmposiadaj¹cych infrastrukturêUstawodawcy powinni raczej stymulowaæ konkurencjêw zakresie infrastruktury ni¿ koncentrowaæ siê zabardzo na konkurencji firm us³ugowych wp³ywaj¹cw ten sposób na wybór konsumenta, poniewa¿konkurencja miêdzy firmami posiadaj¹cymi infrastrukturêdaje najlepsze rezultaty pod wzglêdem inwestycjii innowacji technologicznych jak równie¿ tworzeniamiejsc pracy na rynku krajowym. Coraz wy¿-sza konkurencja w zakresie us³ug na infrastrukturzedystrybutorów zniechêci ich do poczynania znacz¹cychinwestycji w infrastrukturê poniewa¿ byæmo¿e nie bêd¹ mogli uzyskaæ wystarczaj¹cego zwrotuz tych inwestycji. Gdy inwestycje w infrastrukturês¹ zredukowane, redukcji ulegnie ogólna penetracjasektora Digital Home. Poniewa¿ Digital Home jestczymœ wiêcej ni¿ kolejn¹ form¹ rozrywki, skutki powolnejpenetracji s¹ ogromne: znaczne inwestycjew treœæ cyfrow¹ oraz nowe biznesy s¹ opóŸnione,ma³e i œredniej wielkoœci przedsiêbiorstwa s¹ pozbawionenowoczesnych form komunikacji, a budowaspo³eczeñstwa informacyjnego nie jest w pe³ni realizowana.Ponadto regulatorzy powinni byæ œwiadomi,i¿ konkurencja us³ugowa w sieci mo¿e doprowadziædo degradacji jakoœci us³ug œwiadczonych zarównokonsumentom dostawców us³ug jak i konsumentomdostawców infrastruktury. Otwieranie sieci dostawcomus³ug stron trzecich mo¿e tak¿e ograniczyæskuteczn¹ ochronê praw do treœci.Zalecenia dla sektora operatorówtelewizji kablowejZ drugiej strony, gracze sektorowi musz¹ przystosowaæsiê do nowej rzeczywistoœci, aby przyœpieszyærozwój Digital Home. Obecnie sektor us³ug kablowyznajduje siê na rynku produktów konsumenckich, naktórym firmy musz¹ dbaæ o zró¿nicowane i szybkozmieniaj¹ce siê potrzeby konsumentów. I dla ka¿degoz tych produktów szereg wiarygodnych konkurentówstara siê zabezpieczyæ swoj¹ czêœæ rynku. Abypomyœlnie doprowadziæ do rozwoju Digital Home,operatorzy kablowi musz¹ zmierzyæ siê z trzema wyzwaniami:(1) poczyniæ z góry du¿e inwestycje, (2)szybko przej¹æ rynek masowy, i (3) zmieniæ strumienieprzychodów. Aby sprostaæ tym wyzwaniom i abystaæ siê liderem rozwoju Digital Home, operatorzykablowi powinni dzia³aæ zgodnie z szeœcioma strategicznymiimperatywami:1. Zrozumieæ klienta: opracowaæ pe³ne oferty rozrywkidla konsumenta.2. Oferowaæ pe³n¹ us³ugê Digital Home: oferowaæpe³ne pakiety us³ug.3. Powiedzieæ konsumentom, czego chc¹: zbudowaæzdolnoœci marketingowe i sprzeda¿owe.4. Daæ konsumentom to, czego chc¹: proaktywniemigrowaæ bazê klientów.5. Wielkoœæ jest wa¿na: zbudowaæ korzyœci skaliw danym kraju.6. To gra zespo³owa: zbudowaæ nowe modele biznesuoraz partnerstwa dla zaawansowanychus³ug cyfrowych.Regulatorom postawiono wyzwanie polegaj¹ce nazabezpieczeniu równych warunków gry oraz inwestycjidla wszystkich konkurentów chc¹cych inwestowaæ,aby Digital Home sta³ siê rzeczywistoœci¹. Je-¿eli to zostanie spe³nione i wszyscy gracze skorzystaj¹z tej szansy, Europê czeka bardzo ekscytuj¹cadekada wkraczania w erê cyfryzacji.Na podstawie raportu przygotowanegoprzez agencjê Booz Allen Hamilton na zlecenieLiberty Global – spó³ki macierzystej UPC Polska

28 Nowe oblicze telewizjiHarmonicPlatforma Video on DemandBIBLIOTEKA INFOTELARynek us³ug telewizyjnych staje siê terenem ostrej rywalizacjidostawców us³ug. W obszary obs³ugiwane do tej poryprzez tradycyjnych dostawców takich jaki operatorzy sieciCATV lub nadawcy satelitarni wkraczaj¹ nowi gracze pochodz¹cynajczêœciej z sektora us³ug telekomunikacyjnych.Potencja³ finansowo-organizacyjny nowych dostawcówpo³¹czony z dostêpnoœci¹ i dojrza³oœci¹ dostêpnych technologiiumo¿liwia im realne konkurowanie z tradycyjnymi nadawcami,a tak¿e kreowanie nowych us³ug multimedialnych– niespotykanych wczeœniej w ofertach tradycyjnych dostawcówus³ug telewizyjnych.Us³ugi VoD „wideo na ¿¹danie” stanowi¹ przyk³ad z listyserwisów multimedialnych nowej generacji, które mog¹ decydowaæo sukcesie lub pora¿ce w obszarze rywalizacjipomiêdzy graczami rynkowymi. Technologie dostêpowei transmisyjne stosowane przez dostawców pochodz¹cychz sektora telekomunikacyjnego lub sektora us³ug transmisjidanych (ISP) umo¿liwiaj¹ stosunkowo szybkie i efektywnewdro¿enia us³ug „na ¿¹danie” skutkuj¹c tym samym powstaniemprzewagi konkurencyjnej w stosunku do operatorówsieci kablowych lub nadawców satelitarnych czy naziemnych.Do niedawna – ze wzglêdu na stopieñ z³o¿onoœci technologiioraz bardzo wysokie koszty wdro¿enia (a tak¿e na ograniczeniaw dostêpnoœci zawartoœci programowej) mo¿liwoœciœwiadczenia us³ug VoD w sieciach CATV ograniczoneby³y do w¹skiego grona operatorów z rynku amerykañskiego.W ostatnich miesi¹cach Harmonic Inc – œwiatowy liderw zakresie technologii telewizji cyfrowej – wprowadzi³ dosprzeda¿y kompletn¹ liniê produktow¹ umo¿liwiaj¹c¹ realizowanieus³ug VOD tak¿e przez europejskich operatorówCATV.W sk³ad rozwi¹zania VoD Harmonic wchodzi modularnaplatforma tworzenia, przechowywania i streamingu treœciprogramowej StreamLiner TM (w³¹czona do oferty Harmonicpo niedawnym przejêciu firmy Entone – lidera technologiiserwerów VoD) oraz platforma dystrybucji EdgeQAM seriiPython TM .Podstawowym za³o¿eniem marketingowym dla nowej platformyby³o zapewnienie maksymalnej elastycznoœci w zakresiekreowania us³ug i efektywnej skalowalnoœcirozwi¹zania – w po³¹czeniu z minimalizacj¹ nak³adów inicjalnychi redukcj¹ kosztów eksploatacyjnych. Istotnym warunkiemby³a tak¿e otwartoœæ rozwi¹zania – oparta naprotokole IP i standardzie DVB, a w zakresie sprzêtu nastandardowych platformach serwerowych Intel.Platforma VoD Harmonic StreamLiner/Python TM umo¿liwiaœwiadczenie nastêpujacych us³ug „na ¿¹danie”: Video on Demand (VOD) – interaktywny dostêp do zawartoœcisk³adowanej w bibliotece programowej; Network Personal Video Recorder (NPVR) – mo¿liwoœæ nagrywaniatreœci programowej i udostêpniania jej abonentom; Content Playout – mo¿liwoœæ dystrybucji treœci z listy programowejz ustalonym harmonogramem czasowym; Near Video on Demand (NVoD) – sekwencyjne udostêpnianietreœci programowej; Time-Shifted Broadcast – udostêpnianie treœci programówtelewizyjnych w wybranym przez abonenta momencie, niezale¿nieod czasu pierwotnej emisji.StreamLiner TM Server to skalowalna modularna aplikacjauruchamiana na standardowych platformach serwerowychIntel umo¿liwiaj¹ca sk³adowanie treœci (Storage) oraz dystrybuowanie(Streaming) do abonenckich urz¹dzeñ telewizyjnych.StreamLiner TM mo¿e byæ skonfigurowany jakoPlatforma „Video on Demand” Harmoniccentralna biblioteka treœci programowej (StreamLiner TMLibrary Server) lub jako urz¹dzenie brzegowe – s³u¿¹ce dostreamingu treœci do settop box’ów abonenckich (Stream-Liner TM Edge Server). Inteligentna dystrybucja treœci programowejpomiêdzy bibliotek¹ a serwerami streamuj¹cymizarz¹dzana jest poprzez aplikacjê, która w czasie rzeczywistymanalizuje zapotrzebowanie na konkretny program i wmiarê potrzeb przesuwa go z czeœci storage’owej do brzegowychurz¹dzeñ streamingowych. Elastyczna konstrukcjaserwera StreamLiner TM umo¿liwia równoczesne wykorzystaniego jako biblioteki treœci oraz serwera streamingowego– co umo¿liwia radykaln¹ obni¿kê kosztów wdro¿enia.Zastosowanie standardowej platformy Intel – w miejscestosowanych przez innych producentów specjalizowanychserwerów wideo – redukuje inicjalne nak³ady, umo¿liwiaefektywn¹ rozbudowê i obni¿a koszty eksploatacji i serwisu.Python TM EdgeQAM Gateway to modularna brama QAMumo¿liwiaj¹ca retransmisjê w sieci HFC do 72 kana³ówQAM w pojedynczym chassis za pomoc¹ maksimum9 kart (8 kana³ów QAM na karcie). W typowych warunkachurz¹dzenie to umo¿liwia równoczesn¹ transmisjê do 900strumieni VoD. Urz¹dzenie umo¿liwia automatyczn¹ redundancjêkart QAM w trybie N+1 zwiêkszaj¹c poziom niezawodnoœcii redukuj¹c koszty eksploatacji i serwisu. PythonTM EdgeQAM Gateway mo¿e pracowaæ równoczeœniejako urz¹dzenie brzegowe modularnego CMTS (CableModem Termination System) standardu DOCSIS/Euro-DOCSIS 3.0.Dodatkowe informacje na stronie www.klonex.com.pl.

30 Nowe oblicze telewizjiWyzwania dla regulatorówprzy wspieraniuDigital Home 2010BIBLIOTEKA INFOTELARozwój technologii, ruchy konkurencji i preferencjekonsumentów w coraz szybszym tempiewp³ywaj¹ na zmiany w wielu podstawowychza³o¿eniach istniej¹cego re¿imu regulacyjnego.W œwietle rozwoju Digital Home oraz konwergencjirynków mediów i komunikacji, ustawodawcymusz¹ przemyœleæ oraz zmodyfikowaæ niektórepodstawy regulacji mediów i telekomunikacji.Jedna z tradycyjnych opinii mówi o tym, ¿e rynekdystrybucji mediów jest w¹skim gard³em.Krok w kierunku Digital Homezmieni³ podstawowe za³o¿eniaistniej¹cych œrodowisk regulacyjnychNa przyk³ad, w przesz³oœci regulatorzy, w oparciuo postrzegane ograniczenia zdolnoœci dystrybucyjnychi braku innowacyjnoœci w us³ugach audiowizualnych,czêsto przyjmowali obronn¹ pozycjêw stosunku do dostawców treœci, aby zapewniæim uczciwe warunki do dystrybucji ich treœci.To siê zmieni³o w œrodowisku Digital Home: czêstotliwoœæi szerokoœæ pasma nie s¹ ju¿ tak istotnymikwestiami. W rzeczywistoœci mo¿e istnieænadpoda¿ zdolnoœci dystrybucji i niedostatekw poda¿y treœci. Tradycyjnym paradygmatem jestfakt, ¿e dystrybutorzy mediów s¹ monopolistami(regionalnymi). W tym miejscu znów nale¿y podkreœliæ,¿e konkurencja w œwiecie cyfrowym zmieni³asiê fundamentalnie. Konkurencja na poziomiedystrybucji wyraŸnie siê pojawia i bêdzie dalejrosn¹æ. Zachowanie rynkowe sektora dystrybucjiwobec dostawców treœci bêdzie coraz bardziejograniczone poprzez nowe platformywchodz¹ce na rynek. Konsumenci mog¹ wybieraæspoœród ró¿nych dystrybutorów mediówi sami decydowaæ, która z ofert dostarcza najwiêksz¹wartoœæ za zainwestowane pieni¹dze.Inn¹ tradycyjn¹ opini¹ jest ta mówi¹ca o tym, ¿eeuropejski rynek audiowizualny wymaga wsparciarz¹dowego i regulacyjnego, np. poprzez limitydla nadawców treœci lokalnych. W œwiecie cyfrowymniekoniecznie musi to byæ prawda poniewa¿bariery wejœcia dla europejskich dostawców treœcis¹ znacznie mniejsze i pojawiaj¹ siê kana³yniszowe. Rosn¹ca konkurencja na rynku po³¹czonychplatform i us³ug Triple Play doprowadzi docoraz wiêkszego popytu na nowe treœci, jak równie¿do nag³ego wzrostu wartoœci praw do treœcitypu Premium, sportowych w szczególnoœci. Pojawisiê ca³a gama treœci na skutek d¹¿enia dystrybutorówdo zró¿nicowania swoich ofert.Na koniec, pewne kraje, takie jak Niemcy,W³ochy, Szwecja i Austria trzyma³y siê opinii, ¿ewsparcie rz¹dowe jest potrzebne, by wprowadziæpewne technologie cyfrowej dystrybucji do domów,takie jak DTT. Jednak¿e podczas gdy rynkidystrybucji ju¿ siê pojawiaj¹ i dzia³aj¹ na zasadachkonkurencji, subiektywne wsparcie, niebêd¹ce neutralne technologicznie, grozi stworzeniemsztucznego niezrównowa¿anego rynku i doprowadzeniemdo zniekszta³cenia rynku. Wswoim postanowieniu z 9 listopada 2005 roku KomisjaEuropejska okreœli³a swoje stanowiskoprzeciwko subsydiom rz¹dowym dla nadawcówkomercyjnych na korzystanie z DTT w Berlin--Brandenburgu w ramach unijnych zasad przyznawaniapomocy pañstwowej. Komisja podkreœla,¿e dopuszczalna polityka spo³eczna w ramachunijnych zasad przyznawania pomocy pañstwowejstanowi, ¿e wsparcie dla przejœcia nanadawanie cyfrowe powinno byæ ograniczone dointerwencji poprzez (neutralne technologicznie)regulacje, finansowe wsparcie dla klientów, kampanieinformacyjne lub subsydia na przezwyciê-¿enie konkretnych braków rynkowych lub na zapewnieniespójnoœci spo³ecznej czy regionalnej.Struktura sektora wokó³ Digital Home jest bardzodynamiczna, a postêp technologiczny bardzoszybki. Tak wiêc regulatorzy stoj¹ przed wyzwaniem,jakim jest nieustanna rewizja swojej politykii za³o¿eñ regulacyjnych i dopasowanie ich do nowejrzeczywistoœci.Bez uwzglêdnienia zmieniaj¹cej siê rzeczywistoœciwokó³ Digital Home, postêp w jego wdro¿eniu

Nowe oblicze telewizji 31Istniej¹ce regulacjemog¹ zahamowaæ postêpw rozwoju Digital Homemo¿e zostaæ znacz¹co spowolniony, co zdecydowaniewp³ynie na rozwój ICT. Za w¹sko zdefiniowanyrynek mo¿e skutkowaæ b³êdnymi decyzjamidotycz¹cymi znacz¹cej si³y rynkowej, potencjalnieograniczaj¹c rozwój sektora poprzez nieodpowiednieregulacje naprawcze.Na przyk³ad, przyjmuj¹c odosobnione stanowiskona temat konsolidacji horyzontalnej na pojedynczymrynku telewizji kablowej mog³o byæw przesz³oœci uzasadnion¹ decyzj¹: regionalnymonopolista jest powstrzymywany od dalszegorozwoju i potencjalnego nadu¿ycia swojej si³yw stosunku do klienta. W œrodowisku konwergentnychrynków taka konsolidacja staje siê corazbardziej z³o¿ona. Operator kablowy musi konkurowaæz dominuj¹cym operatorem telekomunikacyjnym,który posiada zasiêg krajowy i jesto wiele razy wiêkszy.W tym kontekœcie, to samo dzia³anie regulacyjneugruntuje niewywa¿on¹ strukturê rynku – w konsekwencjitak¿e potencjalnie na niekorzyœæ konsumentów.Na przyk³ad, szereg inicjatyw konsolidacyjnychw Niemczech zosta³o zablokowanychprzez Bundeskartellamt. Doprowadzi³o to do znacznegoobni¿enia poziomu nak³adów inwestycyjnychi wolniejszego wdro¿enia us³ug cyfrowych– na niekorzyœæ konsumenta.Tak¿e pionowa integracja dostawców treœci i dystrybutorówmo¿e zwiêkszyæ stopieñ penetracji DigitalHome. Dzieje siê tak, poniewa¿ dostawcyinfrastruktury musz¹ siê wyró¿niæ na coraz bardziejkonkurencyjnym rynku dystrybucji. A jednymz g³ównych czynników wyró¿niaj¹cychbêdzie treœæ. Tak wiêc gdy dystrybucja wyraŸnieprzesta³a byæ rynkiem zmonopolizowanym,a alternatywne infrastruktury s¹ obecnie dostêpne,wiêksza swoboda w pozyskiwaniu treœci,w tym integracja pionowa, by³aby korzystna dlarozwoju Digital Home.Podczas szczytu w Lizbonie w 2000 roku UniaEuropejska (UE) postawi³a sobie cel, jakim jestprzekszta³cenie UE w „najbardziej konkurencyjn¹gospodarkê, opart¹ na wiedzy, do 2010 roku”.Obecnie, w po³owie drogi do roku 2010, mo¿naodnotowaæ niewielki postêp w zachêcaniu do rozpowszechnianiaus³ug szerokopasmowych, e-commerce,oraz, od niedawna, cyfrowej TV. Dlategote¿ rz¹dy i regulatorzy obecnie redefiniuj¹ swojerole w tym szybko rozwijaj¹cym siê sektorze,staj¹c przez wyzwaniem jakim jest zadbanieo zdrow¹ konkurencjê i zrównowa¿one œrodowisko,jak równie¿ ochrona interesów konsumenta.Komisja Europejska uœwiadomi³a sobie potrzebêproaktywnych decyzji wychodz¹cych naprzeciwtym fundamentalnym zmianom w rozwoju technologiii ich przyswojenia przez konsumentów. Kiedykonwergencja cyfrowa staje siê rzeczywistoœci¹,strategie polityczne równie¿ musz¹ byæzbie¿ne i uwzglêdniaæ now¹ gospodarkê cyfrow¹.UE zrozumia³a wyzwanie i uruchomi³aszereg inicjatyw, w tym najwa¿niejsz¹– Agenda i2010W uznaniu znacz¹cego wk³adu sektora teleinformatycznego(ICT) w d³ugoterminowy rozwój i zatrudnieniew Europie, Komisja Europejska równie¿uruchomi³a w maju 2005 roku now¹ ramow¹strategiê „i2010 – Europejskie Spo³eczeñstwoInformacyjne 2010”. W ramach tej strategii Komisjazaproponowa³a trzy g³ówne priorytety dlaeuropejskiego spo³eczeñstwa informacyjnegoi polityki mediów:1. Zakoñczenie prac nad Jednolitym EuropejskimObszarem Informacyjnym promuj¹cymotwarty i konkurencyjny rynek wewnêtrzny dlaspo³eczeñstwa informacyjnego i mediów.2. Wzmocnienie iInnowacyjnoœci i inwestycji wbadania nad ICT w celu promocji rozwoju orazwiêkszej liczby i lepszych miejsc pracy.3. Osi¹gniêcie Jednolitego Europejskiego Spo³eczeñstwaInformacyjnego promuj¹cego rozwóji miejsca pracy w sposób spójny ze sta³ymrozwojem i który wyznacza lepsze us³ugi publiczneoraz jakoœæ ¿ycia.Inne inicjatywy polityczne i regulacyjne UE odzwierciedlaj¹cewyzwania nowego konwergentnegospo³eczeñstwa informacyjnego obejmuj¹miêdzy innymi takie jak zmniejszenie wykluczeniacyfrowego czy przyœpieszenie przejœcia z nadawaniaanalogowego na cyfrowe (naziemne).Co siê tyczy treœci Komisja uczestniczy w trwaj¹cymprocesie wdro¿enia zasad polityki konkurowaniao dostêp do (i wykorzystania) treœci (prawa)ró¿nych platform dystrybucji, jak równie¿BIBLIOTEKA INFOTELA

32 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELAw najbli¿szym czasie zajmie siê rewizj¹ dyrektywyTelewizja Bez Barier.Obecne ramy regulacyjne dla sieci komunikacjielektronicznej i us³ug (NRF) poddane zostan¹przegl¹dowi pod k¹tem „Next Generation Networks”(sieci nowej generacji). Ponadto skutkikonwergencji i konkurencji pomiêdzy po³¹czonymiplatformami na obecnych regulowanych rynkachzostan¹ uwzglêdnione podczas najbli¿szegoprzegl¹du listy istotnych rynków produktowychi us³ugowych, tak jak to zosta³o zalecone przezkomisjê w ramach NRF.Potencjalne korzyœci zwi¹zane z rozwojem DigitalHome w Europie s¹ istotne. Konsumenci bêd¹mieli dostêp do bardziej zró¿nicowanej treœci, zarównoedukacyjnej, jak i z obszaru rozrywki. Cyfryzacjai konwergencja spowoduje pojawieniesiê treœci niszowej, uwzglêdniaj¹cej zró¿nicowaniekulturowe (np. treœci dla mniejszoœci, treœciw specjalnych jêzykach, treœci europejskie i lokalne).Poprzez dodanie elementu interaktywnoœcido najczêœciej u¿ywanej platformy medialnej,DTV bêdzie mia³a silny wk³ad w rozwój spo³eczeñstwainformacyjnego: telewizja posiada potencja³dotarcia do mas poprzez us³ugi interaktywne,Rozwój Digital Home mo¿e staæ siê si³¹,która posunie do przodu Agendê i2010i jej silne ambicje zwiêkszenia sta³egowzrostu i zatrudnienia w Europie dziêkitechnologiom teleinformatycznymktóre obecnie dostêpne s¹ tylko gospodarstwomdomowym posiadaj¹cym komputery osobistez dostêpem do internetu. Tak wiêc wszyscy europejscykonsumenci bêd¹ mieli realistyczn¹ szansêdostêpu do us³ug interaktywnych, takich jaktreœæ na ¿¹danie (on demand), treœæ edukacyjna,informacje rz¹dowe i parlamentarne, lub us³ugp³atniczych.Wysi³ki Komisji Europejskiej polegaj¹ce na aktywnejstymulacji zasad przejœcia na nadawanie cyfrowenaziemnych us³ug telewizyjnych do roku2012 powinny u³atwiæ ten proces oraz zbudowaæpodstawy szerszych zasad przedstawiaj¹cychspójny pogl¹d na temat procesu cyfryzacji wszystkichsieci transmisyjnych.Równoczeœnie rozwój Digital Home posiada potencja³znacznego przyœpieszenia rozwoju sektoraoraz stworzenia nowych miejsc pracy, a wszystkostymulowane przez intensywn¹ walkê o dostêpdo tych „cyfrowych domów”. Taka konkurencjabêdzie wymaga³a wysokich nak³adów inwestycyjnych,poniewa¿ zarówno dystrybutorzy mediówjak dostawcy treœci przygotowuj¹ siê doopracowania i uruchomienia nowych us³ug cyfrowych,by wyjœæ naprzeciw oczekiwaniom konsumentów.Wiele bie¿¹cych inicjatyw idziew prawid³owym kierunku, ale niektórejeszcze obszary potrzebuj¹ uwzglêdniænow¹ rzeczywistoœæ rynkow¹Konwergencja wymaga zdecydowanej koordynacjizasad obowi¹zuj¹cych media i telekomunikacjê.Komisja Europejska zrobi³a ju¿ pierwszy krokw dobrym kierunku powierzaj¹c jednemu komisarzowiodpowiedzialnoœæ zarówno za spo³eczeñstwoinformacyjne jak i media, tym samym skutecznieustanawiaj¹c komisarza odpowiedzialnegoza konwergencjê. Podobna sytuacja ma miejscew Wielkiej Brytanii, gdzie Ofcom jest jedynymregulatorem i urzêdem odpowiedzialnym za konkurencjêw sektorze komunikacji Wielkiej Brytanii,czyli odpowiada za telewizjê, radio, telekomunikacjêoraz us³ugi komunikacji bezprzewodowej.Jednak¿e wiêkszoœæ krajów europejskich nadalreguluje media i telekomunikacjê bez wiêkszejkoordynacji dzia³añ miêdzy odpowiedzialnymiw³adzami, co powoduje i¿ regulacje oraz ustawodawstwow konwergentnym œwiecie stanowi¹ogromne wyzwanie i s¹ podatne na b³êdne decyzje.Po liberalizacji europejskich rynków telekomunikacyjnychw latach 90., zdecydowana czêœæustaw UE dotycz¹cych spo³eczeñstwa informacyjnegomia³a na celu stymulowanie wdro¿eniapo³¹czeñ szerokopasmowych w UE. Zarówno politykaoraz regulacje UE ustanowi³y wa¿ne parametrydla stymulacji konkurencji na rynku infrastrukturyUE, tworz¹c si³ê napêdow¹ dla wdro-¿enia us³ug szerokopasmowych. Szczególniew krajach z silnym sektorem kablowym i konkurencj¹na rynku DSL penetracja us³ugami szerokopasmowymiuleg³a przyœpieszeniu i zapewni³arealne korzyœci dla konsumenta.Pomimo ogromnego postêpu w zwiêkszeniu poziomówpenetracji us³ug szerokopasmowych, politykaUE w zakresie us³ug szerokopasmowych

Nowe oblicze telewizji 33nie doprowadzi³a do osi¹gniêcia zak³adanychambitnych poziomów wzrostu europejskiej gospodarkicyfrowej okreœlonych na szczycie w Lizboniew 2000 roku. Wykluczenie cyfrowe nadaljest problemem w krajach europejskich – co stoiw sprzecznoœci z polityk¹ UE dotycz¹c¹ jednolitegospo³eczeñstwa informacyjnego.Konsumenci, gracze sektorowi i decydenci s¹zgodni, ¿e potrzeba du¿o pracy, aby uzyskaæ poziomdostêpu do us³ug DTV i us³ug szerokopasmowychistniej¹cy w Stanach Zjednoczonychi Azji, oraz aby osi¹gn¹æ cele zawarte w Agendziei2010. Jednak¿e istnieje ostry podzia³ miêdzydecydentami, którzy faworyzuj¹ wiêksze regulacjemaj¹ce na celu ograniczenie istniej¹cychgraczy, i tymi, którzy faworyzuj¹ mniej regulacjiz myœl¹ o zwiêkszeniu konkurencji rynkowej.Pewne instrumenty regulacyjne z przesz³oœci, naprzyk³ad w zakresie uwolnienia pêtli lokalnej, nieosi¹gnê³y powszechnego sukcesu we wprowadzeniufundamentalnych zmian w podziale si³ypomiêdzy operatorami dominuj¹cymi a nowymi(oferuj¹cymi infrastrukturê) graczami na rynkuus³ug szerokopasmowych.Potrzeba interwencji regulatora, aby naprawiæb³êdy rynku wystêpuj¹ce na istotnych rynkach zalecanychprzez Komisjê Europejsk¹, jest obecnierozwa¿ana przez krajowe urzêdy regulacyjne(NRA) na drodze analiz rynkowych w ramachram regulacyjnych dla elektronicznych siecikomunikacyjnych i us³ug (NRF). Jednak¿e regulatorzyka¿dego szczebla musz¹ mieæ na uwadze konwergencjê rynków i unikn¹æ stosowaniaza w¹sko zdefiniowanych rynków przy okreœlaniuznacz¹cej si³y rynkowej operatora.Poprzez rozszerzenie regulacji z liniowych donieliniowych treœci, przegl¹d dyrektywy TelewizjaBez Barier (TVWF) grozi na³o¿eniem nieuzasadnionychobci¹¿eñ regulacyjnych, takich jak pilnowanietreœci europejskich oraz limitów produkcyjnychu dostawców nowych konwergentnych (na¿yczenie) us³ug, potencjalnie ograniczaj¹c rozwójwschodz¹cego, nowego europejskiego sektoramediów. Ponadto, niezrównowa¿one obci¹¿eniaregulacyjne dotycz¹ce dostawy treœci na tradycyjnychplatformach transmisyjnych (telewizja kablowa,satelitarna i naziemna) i nowych platformachtransmisji (IPTV) mog³yby doprowadziæ do niekorzystnejsytuacji konkurencji przez podwy¿szenieceny treœci dla operatorów tradycyjnych platformtransmisyjnych, potencjalnie redukuj¹c ich elastycznoœæw zakresie nowych programów i modelibiznesu. Dyrektywa ta mo¿e wiêc przekroczyæswój oryginalny cel mówi¹cy o stworzeniu wewnêtrznegorynku dla treœci poprzez wejœciew domenê, gdzie ma wp³yw na konkurencyjnoœæró¿nych dostawców platform transmisji wideo.Tak wiêc dyrektywa ta mo¿e znaleŸæ siê w konflikciez nowymi ramami regulacyjnymi dla elektronicznejkomunikacji, sieci i us³ug.Aby zachowaæ cele spo³eczne dyrektywy TVWF,jak równie¿ narodowej polityki w zakresie medióww poszczególnych krajach UE, takie jak ochronamniejszych i ludzkiej godnoœci czy promocjazró¿nicowania kulturowego i pluralizmu, zakresdyrektywy oraz polityki medialnej powinien obj¹æwszystkie platformy transmisyjne, zarówno tradycyjne,jak i nowe.Sprawiedliwy dostêp do treœci Premium równie¿bêdzie przedmiotem rozwa¿añ regulatorów i musibyæ monitorowany, aby zapobiec nadu¿ycia dominuj¹cejpozycji na rynku przez blokowanie dostêpudo atrakcyjnych treœci konkurencyjnym platformomdystrybucji. Szczególnie w przypadkachniezrównowa¿onej struktury rynku interwencjamo¿e okazaæ siê konieczna aby zapobiec nadu-¿yciu dominuj¹cej pozycji na rynku w zakresiezakupu i wykorzystania praw do treœci Premium.Na przyk³ad mog³oby to mieæ miejsce na nierozwiniêtychrynkach p³atnej TV, gdzie dominuj¹cygracz próbuje zawrzeæ d³ugoterminowe umowywy³¹cznoœci, aby zapobiec wejœciu na rynek nowychgraczy. W takich przypadkach regulatormo¿e za¿¹daæ okreœlonego czasu trwania umowywy³¹cznoœci.Podobnie, „niewykorzystane” prawa do treœci zazwyczajilustruj¹ przypadki nadmiernej si³y, jak¹daje prawo do wy³¹cznoœci: dominuj¹cy gracz pozyskujeprawa do treœci i nie korzysta z niego,przede wszystkim aby zaszkodziæ konkurentomi bez zamiaru transmisji tej treœci. Mo¿e to mieæmiejsce, kiedy wielcy operatorzy pozyskuj¹ znacz¹cepakiety treœci, nie wykorzystuj¹c tych pakietówi nie udostêpniaj¹c ich innym dystrybutorom(„magazynowanie praw”).Na podstawie raportu przygotowanegoprzez agencjê Booz Allen Hamilton na zlecenieLiberty Global – spó³ki macierzystej UPC PolskaBIBLIOTEKA INFOTELA

34 Nowe oblicze telewizjiAplikacje Alcatel IPTVAplikacje Triple Play zmieniaj¹ wra¿enia widzów IPTVWyzwania IPTVW œwiecie telekomunikacji, w którym konkurencja i traktowanieus³ug jak towarów zmniejszaj¹ przychody i zyski,dostawcy us³ug potrzebuj¹ nowych us³ug, dziêki którymzwiêksz¹ wspó³czynnik dochodowoœci z klienta(ARPU – ang. Average Revenue Per User) oraz obni¿¹poziom migracji klientów.Dziêki mo¿liwoœci wprowadzania nowych aplikacji rozwi¹zaniaAlcatel IPTV mog¹ pomóc dostawcom us³ugw oferowaniu atrakcyjnych us³ug, które pomog¹ w utrzymaniuna wysokim poziomie wra¿eñ tych klientów, którzys¹ sk³onni za nie p³aciæ.Interaktywne rozwi¹zania proponowane przezAlcatel: Amigo TV, My Own TV, Communication TVWszystkie aplikacje Alcatel IPTV pracuj¹ na platformieMicrosoft TV ® IPTV Edition i zapewniaj¹ us³ugi o wartoœcidodanej z unikatowym interfejsem dla wszystkichu¿ytkowników.Amigo TV daje widzom z³udzenie ogl¹dania telewizji zeznajduj¹cymi siê daleko od nich przyjació³mi i rodzin¹w taki sposób, jak gdyby znajdowali siê wspólnie w tymsamym pokoju. Widz mo¿e rozmawiaæ (telefonicznie lub„na czacie”) z osobami dostêpnymi na liœcie kontaktów,korzystaæ z emotikonów i awatarów, wysy³aæ animowanepliki (ang. winks) lub kreskówki.My Own TV umo¿liwia klientom tworzenie swoich w³asnych„kana³ów TV”, w których mog¹ prezentowaæ swojew³asne filmy i fotografie. Oprócz tego aplikacja My OwnTV jest idealnym narzêdziem do przekazywania treœciaudiowizualnych do docelowej grupy widzów dla lokalnychjednostek samorz¹dowych, ma³ych i œrednichprzedsiêbiorstw, jak równie¿ dla detalicznych punktówodbioru.Communication TV rozwija pojêcie komunikacji poprzezekran telewizyjny oferuj¹c przegl¹darkê orazzwiêkszony poziom doznañ komunikacyjnych.Funkcjonalnoœci:AMIGO TV Poprzez spo³ecznoœci telewizyjne tworzy bogatewra¿enia podczas ogl¹dania telewizji. Umo¿liwia ogl¹danie TV wraz z osobami „znajduj¹cymisiê” w wirtualnym salonie. Umo¿liwia komunikacjê za pomoc¹ g³osu lub tekstu. Umo¿liwia dzielenie siê emocjami poprzez systememotikonów oraz animacji.MY OWN TV Umo¿liwia tworzenie w³asnych (autorskich) kana³ówTV oraz proste tworzenie wspó³dzielonych, niszowychtreœci, czy to osobistych, komercyjnych lubsamorz¹dowych przekazywanych w niszowych kana³achtelewizyjnych. Umo¿liwia przekazywanie indywidualnych treœci(filmów i fotografii) z osobistego komputera PC, z siecikomórkowej lub PDA do kana³u telewizyjnego.COMMUNICATION TV Zarz¹dzanie komunikacj¹/profilem abonentówz poziomu odbiornika TV: ksi¹¿ka adresowa, profilu¿ytkownika oraz historia po³¹czeñ. Prezentacja linii wywo³uj¹cej (CLID): wyœwietlaniepowiadomieñ na ekranie telewizyjnym w momenciewywo³ania telefonicznego (z sieci PSTN lub SIP);po³¹czenia s¹ realizowane poprzez telefon.BIBLIOTEKA INFOTELA

Nowe oblicze telewizji 35 Kliknij-i-po³¹cz: inicjalizacja po³¹czeñ z odbiornikatelewizyjnego (przegl¹danie ksi¹¿ki adresowej i historiipo³¹czeñ); samo po³¹czenie jest realizowanepoprzez telefon.Aplikacje IPTV s¹ pobierane z serwera kontroluj¹cegotrzy podstawowe funkcje: Mostek konferencyjny realizuj¹cy funkcje telekonferencjitelefonicznych. Repozytorium treœci multimedialnych jest odpowiedzialneza przechowywanie plików multimedialnych,takich jak np. prywatne nagrania wideo u¿ytkownikówMy Own TV oraz awatary i animacje wykorzystywanew komunikacji Amigo TV. Zarz¹dca treœci wspólnotowych utrzymuje danepotrzebne do realizacji funkcjonalnoœci wspólnotowych(powiadomienia, subskrypcje i rekomendacje).Propozycja Alcatela „wartoœci przez aplikacje”Alcatel umo¿liwia dostawcom us³ug odró¿nienie siê odkonkurencji poprzez oferowanie aplikacji IPTV o wartoœcidodanej. Klienci s¹ zainteresowani aplikacjami zorientowanymina treœci osobiste, co zosta³o udowodnione zarównoprzez zwiêkszon¹ sprzeda¿ terminali wyposa¿onychw kamery, jak i popularnoœci¹ stron internetowychtypu blogi, vlogi, FlickR, YouTube itd. Miêdzynarodowebadania na grupach focusowych, prowadzone przezg³ówny oddzia³ marketingu Alcatela pokaza³y, ¿e 54 proc.osób jest sk³onnych do zakupu takich aplikacji.Ponadto pojawia siê pewien dodatni scenariusz biznesowy– dostawcy us³ug mog¹ zainicjowaæ subskrypcjêbezp³atnej aplikacji do pobierania, przechowywania i dystrybucjitreœci, a proponowaæ p³atne emotikony i awatary.Alcatel na drodze innowacjiPocz¹wszy od lat 90. Alcatel dokonuje znacz¹cychinwestycji w sektorze wideo. Dotyczy to prac badawczo-rozwojowychoraz masowej produkcji sprzêtu.Ponadto Alcatel uzyska³ znacz¹ce doœwiadczeniaw technologii IPTV, pocz¹wszy od 1999 roku a¿ dodziœ – efektem jest ponad 35 projektów us³ug TriplePlay prowadzonych na ca³ym œwiecie.Alcatel zawar³ równie¿ wspó³pracê z firm¹ Microsoft, coz punktu widzenia dostawców us³ug oznacza zmniejszenieryzyka zwi¹zanego z rynkiem IPTV. Czo³owa pozycjaAlcatela na rynku infrastruktury szerokopasmowej jestuzupe³niana doœwiadczeniami w zakresie IPTV, uzyskanymipodczas tak powa¿nych projektów, jak AT&T Lightspeed– wzorcowego rozwi¹zania dla us³ug Triple Play.BIBLIOTEKA INFOTELA

36 Nowe oblicze telewizjiWprowadzeniepotrójnej us³ugiTriple PlayBIBLIOTEKA INFOTELADla operatora telekomunikacyjnego wprowadzeniepotrójnej us³ugi Triple Play, opróczaspektów technicznych, zrodzi³o potrzebêwprowadzenia jednolitego systemu umo¿liwiaj¹cegoca³oœciowe zarz¹dzanie us³ugamiw zakresie kompleksowej obs³ugi klientów.Dotychczas, poszczególna czynnoœæ w relacjachz klientami, jak na przyk³ad podpisanie umowy czywystawienie faktury, odbywa³o siê za pomoc¹wyspecjalizowanych systemów dedykowanych dokonkretnego typu us³ugi, np. dla Telewizji – systemrozliczeñ us³ug telewizyjnych, dla Internetu – systemrozliczeñ us³ug dostêpu do sieci Internet, itp. Wrazz rozszerzeniem zakresu oferowanych us³ug, koniecznymjest dostosowanie do nich systemu rozliczeñ.Szeroki wachlarz us³ug w ofercie operatorówwymusi³ potrzebê rozliczania wszystkich rodzajówdostêpnych us³ug w obrêbie jednego, spójnego systemurozliczeñ. Dziêki takiemu systemowi, pozakompleksowym rozliczaniem, powsta³a mo¿liwoœæwprowadzenie nowych rodzajów pakietów oraz rabatówna wszystkie oferowane przez operatoraus³ugi. Dodatkowo, œwiadczenie us³ug g³osowychprzez operatorów telewizji kablowych wymusi³o naoperatorach nowy sposób kontaktu oraz obs³ugiklientów. Statyczne metody rozliczeñ abonentów, wsystemach dedykowanych dla obs³ugi us³ug telewizyjnychczy internetowych, okaza³y siê niewystarczaj¹cedo rozliczeñ zmiennych stawek za realizowaneus³ugi telefoniczne. Z kolei systemy dedykowanedla rozliczeñ us³ug telefonicznych nie uwzglêdnia³yspecyfiki rozliczeñ pakietów telewizyjnychoraz internetowych przez operatorów sieci kablowych.SORT CATVfirmy COMFORTEL jest profesjonalnymnarzêdziem bilingowym przeznaczonym dla OperatorówTelewizji Kablowych, znajduj¹cym zastosowaniewe wszystkich obszarach ich dzia³alnoœci.SORT CATVumo¿liwia kompleksow¹ obs³ugê abonentapocz¹wszy od momentu zawarcia umowy,jej wydruku (z automatycznymi aneksami w przypadkuzmian w umowie), poprzez ewidencjê sprzeda¿yi œwiadczenia us³ug (Telewizja, Internet, Telefonia)oraz przyjmowania i rozliczania wp³at (równie¿poprzez systemy p³atnoœci masowych, wykorzystuj¹cychunikalne numery rachunków bankowychdla ka¿dego z abonentów). Udostêpnia modu³ windykacjinale¿noœci i monitoringu sp³at za œwiadczoneprzez operatora us³ugi. Jednoczeœnie wspomagapracê operatora, uwzglêdniaj¹c ewidencjê awariii reklamacji, zarz¹dzanie czasem pracy dzia³u technicznegoczy monitorowanie przebiegu powierzonychprac. Daje mo¿liwoœæ prowadzenia magazynuurz¹dzeñ, wraz z monitoringiem ich wykorzystaniaprzez abonentów. Dodatkowo, w ramach obiegu dokumentów,mo¿liwe jest centralne zarz¹dzanieprzep³ywem informacji w firmie oraz jej archiwizacjaw formie elektronicznej (np. skanowanie umów,przechowywanie wzorów podpisów itp.)Bogate narzêdzie bilingowe, jakim jest SORT CATV,daje mo¿liwoœæ rozliczania abonenta wg zaawansowanychkryteriów, umo¿liwiaj¹c tym samym wzbogacenieoferty o nowe, czêsto nietypowe i trudne dorozliczenia us³ugi. Internet, Telewizja, Telefonia orazinne oferowane us³ugi rozliczane s¹ z uwzglêdnieniemrabatów, promocji wynikaj¹cych z udzia³uw programie lojalnoœciowym oraz innych parametrówkszta³tuj¹cych cenê us³ugi. Niew¹tpliw¹ zalet¹systemu jest kompleksowe rozliczanie abonentaz op³at zarówno sta³ych (abonamentowych), jaki zmieniaj¹cych siê w czasie trwania okresu rozliczeniowegoi zale¿nej od wielkoœci wykorzystanejus³ugi, np. liczby i rodzaju przeprowadzonych rozmówtelefonicznych. Przejrzysty mechanizm generowaniadokumentów sprzeda¿y pozwala na szybkiewystawienie faktur wszystkim abonentom (lub grupieabonentów), ich wydruk (z mo¿liwoœci¹ nadruku nablankietach polecenia wp³aty) oraz do³¹czenieza³¹czników w postaci wezwañ do zap³aty, not odsetkowych,bilingów szczegó³owych, itp. SORT CATVdostarcza mechanizm wymiany danych o wystawionychfakturach, dziêki czemu mo¿liwy jest wydrukdokumentów przez firmy zewnêtrzne (np. w drukar-

Nowe oblicze telewizji 37ni) oraz eksport danych do zewnêtrznych systemówfinansowo-ksiêgowych.Zaawansowany system raportowania umo¿liwiadzia³om handlowym oraz marketingowym ocenêdzia³alnoœci firmy pod wzglêdem sprzeda¿y us³ug,migracji abonentów, analizy ruchu telefonicznego.Natomiast dzia³om finansowym dostarcza niezbêdnychraportów ksiêgowych (nale¿noœci, wp³at)Dodatkowo, SORT CATVdaje mo¿liwoœæ raportowaniaistotnych zdarzeñ w formie komunikatów przyporz¹dkowanymkonkretnym u¿ytkownikom systemu,na przyk³ad o koniecznoœci utworzenia kopii wa-¿nych danych, o niewydrukowanych dokumentachsprzeda¿y, o koniecznoœci zwrotu urz¹dzeñ przezabonenta czy innych.Abonenci korzystaj¹cy z us³ugi Dostêpu On-Line(poprzez stronê www), opcjonalnej funkcjonalnoœcisystemu SORT CATV, maj¹ mo¿liwoœæ monitorowaniawprowadzonych danych teleadresowych, zawartychumów, wystawionych dokumentów sprzeda¿y wrazz mo¿liwoœci¹ wydruku kopii oraz dokonanych wp³at.W przypadku abonentów korzystaj¹cych z us³ugTelefonii, mo¿na szczegó³owo analizowaæ bilingz przeprowadzonych rozmów oraz prezentowaæ ichkoszt.Wiêcej o systemie na stronie www.comfortel.plBIBLIOTEKA INFOTELA

40 Nowe oblicze telewizjiZastosowaniedopasowanegodipleksera liniowegow sieci telewizji kablowejBIBLIOTEKA INFOTELASieæ telewizji kablowej, która dostarcza us³ugimultimedialne do abonentów, posiada bardzoskomplikowan¹ architekturê. Czêsto z takiegoskomplikowanego „organizmu” trzeba wydzieliæpasmo kana³u zwrotnego (5-65 MHz). Wydzielenietego pasma umo¿liwia: poprowadzenie kana³u zwrotnego inn¹drog¹ ni¿ wynika to z istniej¹cej infrastruktury; pogrupowanie sygna³ów kana³u zwrotnego,tak aby wêz³y sumuj¹ce by³y równomiernieobci¹¿one; grupowanie sygna³ów kana³u zwrotnegow mo¿liwie ma³e grupy, tak aby w przypadkuawarii jak najmniejsza grupa u¿ytkownikówby³a pozbawiona us³ug multimedialnych; segmentacjê sieci w dowolnym punkcie bezingerencji w parametry dosy³owe sygna³u; wyeliminowanie pewnych obszarów z dostêpudo kana³u zwrotnego (je¿eli ca³a grupaodbiorców nie korzysta z us³ug multimedialnych,mo¿na kana³ zwrotny wyci¹æ ju¿ napoziomie magistrali – zapobiegnie to powstawaniuzak³óceñ w paœmie telewizyjnym;nie ma wtedy potrzeby stosowania filtrówgórnoprzepustowych wycinaj¹cych kana³zwrotny u ka¿dego z abonentów – obni¿aj¹siê koszty instalacji).Nale¿y w tym miejscu postawiæ pytanie: Jakwydzieliæ kana³ zwrotny przy jak najmniejszejingerencji w strukturê sieci i przy zastosowaniujak najmniejszych œrodków?Najlepszym rozwi¹zaniem jest zastosowanieœwiat³owodu, ale nie zawsze istnieje taka mo¿-liwoœæ (koniecznoœæ uzyskiwania pozwoleñ)i wówczas trzeba zastosowaæ kabel magistralny.W takim przypadku trzeba zastosowaæ diplekser,który mo¿e byæ zamontowany bezpoœredniow magistrali, umo¿liwiaj¹cy przep³ywpr¹dów do 7A/60VAC, a jednoczeœnie zachowaædopasowanie tak posegmentowanejmagistrali w ca³ym paœmie od 5 do 860 MHz.Spotykane elementy liniowe z umieszczan¹wk³adk¹ dipleksera powoduj¹ niedopasowanieczêœci magistrali w kanale zwrotnym, co przystosowaniu modulacji 16-QAM uniemo¿liwiapracê modemu (modulacja 16-QAM umo¿liwiaszybsze dzia³anie internetu).Rys. 1Schemat blokowy dipleksera niedopasowanegoNa rysunku 1 zosta³ przedstawiony schematblokowy standardowego dipleksera dostêpnegona rynku.Zastosowanie takiego dipleksera wi¹¿e siê zeznaczn¹ ingerencj¹ w parametry sieci, bowiemczêœæ sieci znajduj¹ca siê przed diplekseremstaje siê niedopasowana. Dzieje siê tak z powoduniedopasowania wyjœcia High dipleksera

Nowe oblicze telewizji 41Rys. 2Schemat blokowy dipleksera dopasowanegow paœmie kana³u zwrotnego. Zastosowanie takiegodipleksera jest mo¿liwe tylko w przypadkuu¿ycia zespo³u dwóch diplekserów, jednakjest to rozwi¹zanie kosztowne.Alternatyw¹ dla poprzedniego rozwi¹zania jestzastosowanie dopasowanego dipleksera liniowego(rys. 2). Zawiera on w sobie dwa modu³ydipleksera, musi umo¿liwiaæ przep³yw pr¹dów.Maj¹c na uwadze fakt, ¿e wiêkszoœæ urz¹dzeñmagistralnych posiada bezpieczniki, w diplekserzemo¿na z nich zrezygnowaæ.Diplekser taki musi charakteryzowaæ siê znikomymt³umieniem w paœmie przepustowym filtrów;t³umienie w paœmie zaporowym powinnowynosiæ wiêcej ni¿ 40 dB. Bardzo wa¿nym parametremdipleksera jest izolacja pomiêdzywyjœciem Low a wyjœciem (WY); powinna byænie mniejsza ni¿ 40 dB.Reasumuj¹c, zastosowanie liniowego diplekseradopasowanego niesie za sob¹ korzyœcizarówno pod wzglêdem technicznym (znikomaingerencja w istniej¹c¹ infrastrukturê), jaki ekonomicznym (wydzielenie kana³u zwrotnegowi¹¿e siê tylko z kosztem zakupu i monta¿udipleksera).mgr in¿. Damian Ejtaszewskikonstruktor PTH MATTPodziêkowaniadla Pana Grzegorza Masztakowaza pomoc w powstaniu artyku³uBIBLIOTEKA INFOTELA

42 Nowe oblicze telewizjiNowe spojrzeniena sieci CATV w aspekcierozwi¹zañ firmy FCABIBLIOTEKA INFOTELASieci telewizji kablowej CATV by³y pierwotnie przeznaczonedla abonentów, którzy nie mogli osi¹gn¹æzadowalaj¹cego odbioru programów telewizyjnychza pomoc¹ fal radiowych. Koniecznoœæ sprostanianowym wymaganiom na rynku us³ug multimedialnychspowodowa³a wykorzystanie wolnego pasmaw zakresie niskich czêstotliwoœci na potrzeby kana³uzwrotnego. Rosn¹ca konkurencja na rynku us³ugodawców,a tak¿e wprowadzenie us³ug transmisjiobrazu, telefonii oraz danych wymuszaj¹ kolejneudoskonalenia sieci dystrybucyjnej pod k¹tem pojemnoœcioraz niezawodnoœci.Obecne sieci CATV, powstaj¹ce g³ównie w oparciuo w³ókna œwiat³owodowe, posiadaj¹ szereg niezaprzeczalnychatutów. W³ókna te umo¿liwiaj¹ przesy³aniewielu sygna³ów na du¿e odleg³oœci bezznacz¹cej utraty jakoœci sygna³u. Dziêki du¿ej szerokoœcidostêpnego pasma, u¿ytkownicy œwiat³owodowychsieci CATV maj¹ dostêp nie tylko do szerokiejgamy programów telewizyjnych, ale równie¿ us³ugdŸwiêkowych, telefonii, transmisji danych czy telewizjina ¿¹danie.Firma FCA, dostrzegaj¹c powy¿sze zalety, posiadaw swej ofercie szereg pasywnych elementów umo¿-liwiaj¹cych tworzenie nowoczesnych optycznychsieci telewizji kablowej. W zale¿noœci od liczby u¿ytkownikówkoñcowych, wymaganej liczby kana³ówoptycznych, wykorzystywanych d³ugoœci fal czystopnia podzia³u mocy sygna³ów dostêpne s¹ ró¿norakieelementy, konieczne do stworzenia niezawodneji wydajnej infrastruktury sieci CATV. W naszejofercie znajduj¹ siê urz¹dzenia takie, jak: sprzêgaczez podzia³em mocy, sprzêgacze WDM, sprzêgaczebrzegowe EWDM, multi-/demultiplekseryCWDM, cyrkulatory i modu³y OADM.Sprzêgacze z podzia³em mocy s¹ podstawowymielementami s³u¿¹cymi g³ównie do rozdzielania oraz³¹czenia optycznych sygna³ów. Wyró¿niamy zarównosprzêgacze symetryczne, jak i asymetryczne.Pierwsze z nich charakteryzuj¹ siê jednakowymwspó³czynnikiem podzia³u mocy sygna³u wejœciowegona ka¿dym z portów wyjœciowych. W przypadkusprzêgaczy asymetrycznych moc sygna³u wejœciowegorozdzielana jest w ró¿nym stopniu na poszczególnewyjœcia. Oferujemy ró¿norodne kombinacjesprzêgaczy, tak pod wzglêdem liczby portów,jak i stosunku podzia³u mocy, wykonane zarównow technologii spawanej jak i PLC.Sprzêgacze WDM umo¿liwiaj¹ dwukierunkow¹ komunikacj¹na jednym w³óknie dziêki wykorzystaniutransmisji w oknach 1310 nm oraz 1550 nm.Urz¹dzenia firmy FCA charakteryzuj¹ siê wysok¹izolacj¹ portów, nisk¹ t³umiennoœci¹ wtr¹ceniow¹i bardzo stabilnymi parametrami. Ponadto oferujemykombinacje sprzêgaczy WDM o standardowej orazpodwy¿szonej izolacji portów, co ma szczególneznaczenie przy stosowaniu pomp EDFA.Konsekwencj¹ wprowadzenia technologii C/DWDMby³o przystosowanie elementów do pracy nie tylkoz dwoma œciœle okreœlonymi d³ugoœciami fal. Elementamitakimi s¹ sprzêgacze brzegowe EWDM.S³u¿¹ one do separacji oraz ³¹czenia sygna³u 1310nm oraz sygna³ów optycznych w paœmie 1470–1610nm. Wykorzystywane s¹ w przypadku jednoczesnejtransmisji sygna³ów C/DWDM oraz sygna³u 1310 nmna pojedynczym w³óknie. Rozwi¹zanie takie pozwalaujednoliciæ typ elementów pasywnych w sieci zewzglêdu na swój uniwersalny charakter.Kolejnym etapem ewolucji sieci optycznych by³owprowadzenie systemów wielofalowych o pojemnoœcipowy¿ej dwóch kana³ów. Multi-/demultiplekseryCWDM pozwalaj¹ na ³¹czenie/rozdzielanie poszczególnychd³ugoœci fal w jednym strumieniu. Ichzastosowaniem s¹ aplikacje umo¿liwiaj¹ce jednoczesn¹transmisjê wielu sygna³ów na ró¿nych d³ugoœciachfal w jednym w³óknie œwiat³owodowym. FirmaFCA oferuje ró¿norodne kombinacje liczby kana³óworaz mo¿liwoœæ wprowadzenia dodatkowego kana³u1310 nm czy te¿ portów monitoruj¹cych. Oferowaneurz¹dzenia charakteryzuj¹ siê wysok¹ izolacj¹portów, nisk¹ t³umiennoœci¹ wtr¹ceniow¹ i p³askimicharakterystykami pasmowymi, aby w pe³ni zaspokoiæwysokie wymagania techniczne.Ostatnim z wymienionych elementów s¹ cyrkulatory,bêd¹ce prostymi elementami umo¿liwiaj¹cymi dwukierunkow¹transmisjê na pojedynczym w³óknie przywykorzystaniu tej samej d³ugoœci fali. Czyni je tobardzo u¿ytecznymi urz¹dzeniami w systemach nieposiadaj¹cych ró¿nych interfejsów optycznych. Dodatkowymizaletami cyrkulatorów s¹ ma³a t³umiennoœæwtr¹ceniowa oraz wysoka izolacja.Dope³nieniem oferty FCA jest szeroka gama obudówwy¿ej wymienionych rozwi¹zañ. Posiadamydedykowane rozwi¹zania kaset oraz paneli przystosowanychdo monta¿u w szafach 19”, a tak¿etypowych dla sieci CATV rozwi¹zañ producentówstacji czo³owych.Marcin Tomkiewicz– Kierownik Sekcji Telekomunikacyjnej FCA Sp. z o.o.

44 Nowe oblicze telewizjiPomiarysystemów ³¹cznoœciBIBLIOTEKA INFOTELAW ostatnim czasie obserwujemy bardzo gwa³towny rozwójnaziemnych systemów radiokomunikacyjnych. Systemytakie jak TV cyfrowa DVB-T, TV mobilna DVB-H,bezprzewodowe sieci komputerowe WLAN i WiMAXczy te¿ systemy trankingowe P.25 i TETRA oraz telefoniakomórkowa GSM/UMTS sta³y siê ju¿ lub staj¹ siêw³aœnie czêœci¹ naszego ¿ycia. Zasiêgi tych systemów,czyli obszary pokryte sygna³em o jakoœci umo¿liwiaj¹cejnawi¹zanie poprawnej ³¹cznoœci, s¹ podobnie jak zasiêgisystemów analogowych obliczane symulacyjnie zapomoc¹ programów komputerowych. Narzêdzia symulacyjneu¿yte do obliczeñ nie s¹ doskona³e, dlatego zasiêgiobliczone ró¿ni¹ siê od zasiêgów zmierzonych powybudowaniu nadajników czy stacji bazowych. Ponadtonadawane sygna³y cyfrowe maj¹ skomplikowan¹ strukturê.Mog¹ one byæ dosy³ane przez dostawców us³ugju¿ z b³êdami. Proces przetwarzania sygna³ów w nadajnikumo¿e równie¿ powodowaæ b³êdy. Nadawcy zatems¹ zainteresowani zarówno ustaleniem rzeczywistychzasiêgów swoich systemów, jak i kontrol¹ jakoœci sygna³una obszarze objêtym zasiêgiem.Aby okreœliæ zasiêg dla systemów analogowych, wystarczy³ozmierzyæ stosunek mocy sygna³u do szumu (S/N)lub odpowiadaj¹cy mu stosunek mocy fali noœnej domocy szumu (C/N). W praktyce wystarczy³o zmierzyærozk³ad natê¿enia pola elektrycznego E wokó³ nadajnikai sprawdziæ, czy przekracza on minimaln¹ wartoœæ(tzw. wartoœæ chronion¹ pola) okreœlon¹ dla ka¿degosystemu. Dla systemów radiodyfuzyjnych (radio czytelewizja) natê¿enie pola jest mierzone na wysokoœci10 m nad poziomem ziemi (odbiór stacjonarny). W przypadkusystemów cyfrowych pomiar natê¿enia polaelektrycznego jest niewystarczaj¹cy do okreœlenia zasiêgu.Na skutek takich zjawisk propagacyjnych jak wielodrogowoœæ,odbicia czy efekt Dopplera sygna³ mo¿emieæ niedostateczn¹ jakoœæ do nawi¹zania ³¹cznoœcimimo du¿ych wartoœci natê¿enia pola elektrycznego.W ró¿nych systemach definiuje siê ró¿ne klasy zasiêgów.Oprócz odbioru stacjonarnego mo¿e to byæ odbiórprzenoœny (antena pomiarowa na wysokoœci 1,5 m),odbiór wewn¹trz budynków, odbiór w ruchu, odbiór przybezpoœredniej widocznoœci anten (LOS) lub przy brakubezpoœredniej widocznoœci (NLOS). Wszystkie wy¿ejopisane czynniki sprawiaj¹, ¿e pomiar zasiêgów i kontrolajakoœci cyfrowych systemów radiokomunikacyjnychjest zadaniem doœæ skomplikowanym i wymagaj¹cymzarówno odpowiednich przyrz¹dów pomiarowych,jak i znajomoœci standardów i zaleceñ oraz du-¿ego doœwiadczenia przy wykonywaniu pomiarów i ichinterpretacji. Jednoczeœnie oczekuje siê, ¿e pomiarypowinny byæ wykonane szybko i za relatywnie niewielk¹cenê.KABELKOM jest firm¹, która od wielu lat z powodzeniemzajmuje siê rozwojem nowoczesnych, zautomatyzowanychsystemów pomiarowych dla TV kablowej, naziemnejoraz radiofonii UKF-FM. Poniewa¿ ostatniowzros³a liczba operatorów systemów cyfrowych i wci¹¿pojawiaj¹ siê nowi, firma postanowi³a odpowiedzieæ naoczekiwania rynku i opracowa³a zautomatyzowane systemypomiarowe. Pierwszym z nich by³ system ALMSdo pomiaru wycieków z sieci TV kablowych. Jest onu¿ywany do weryfikacji sieci kablowych w wielu krajach(Norwegia, Szwajcaria, Francja, Belgia, Wêgry, Czechy,S³owacja, S³owenia) i uzyska³ akceptacjê najwiêkszegow Europie operatora sieci kablowych. Nabazie tego systemu niedawno opracowany zosta³ systemAMS do pomiarów TV cyfrowej DVB-T/H. AMSDVB-T/H umo¿liwia pomiar parametrów sygna³u TV cyfrowej,takich jak np. MER/MFER, BER, C/N czy natê-¿enie pola elektrycznego, moc wejœciowa odbiornikai wi¹¿e wyniki ze wspó³rzêdnymi geograficznymi, podanymiprzez odbiornik GPS. U³atwia to okreœlenie rzeczywistegozasiêgu nadajnika DVB-H/T, bior¹c poduwagê nie tylko natê¿enie pola elektrycznego, aleca³kowit¹ jakoœæ sygna³u. AMS umo¿liwia ponadto pomiarjakoœci odbioru DVB-H/T w ruchu.AMS sk³ada siê z nastêpuj¹cych elementów: odbiornika pomiarowego Rohde&Schwarz EFA(alternatywnie miernika PROLINK firmy PROMAX)lub odbiornika testowego DVB-H zamontowanegow PDA; skalibrowanej anteny (antena kierunkowa na 10-metrowymmaszcie, antena dookólna zamocowana nasamochodzie lub antena wewn¹trz samochodu dlaDVB-H); laptopa lub PDA; programu StealhExplorer; odbiornika GPS (z opcjonaln¹ anten¹ zewnêtrzn¹).Program ma prosty i intuicyjny interfejs u¿ytkownika.Wyniki pomiarów mog¹ byæ szybko i ³atwo naniesionena mapê (dowolna mapa papierowa, w formacie Auto-CAD, MapInfo lub mapa 3D Google Earth), pokazuj¹coperatorowi TV cyfrowej rzeczywisty obszar, gdzie jegoabonenci mog¹ ogl¹daæ nadawany sygna³ z dostateczn¹lub dobr¹ jakoœci¹. Mo¿e to pomóc w powiêkszeniuzasiêgu poprzez zmianê charakterystyki promieniowaniaanteny lub instalacjê dodatkowego nadajnikao ma³ej mocy (optymalizacja sieci). Mapy z wynikamimog¹ byæ zapisane, wydrukowane lub przekopiowanedo raportu. Wyniki pomiarów mog¹ byæ eksportowanedo baz danych. Rozwi¹zanie firmy KABELKOM stanowiplatformê do pomiaru innych systemów radiowych.W chwili obecnej firma dysponuje zestawem do pomiaruzasiêgów w systemie WiMAX oraz Wi-Fi, TV analo-

Nowe oblicze telewizji 45gowej i radia UKF-FM. W razie potrzeby mo¿naw³¹czyæ do zestawu odbiorniki innych systemów (np.TETRA, P.25 czy GSM). Oprogramowanie mo¿e byæzmodyfikowane, tak aby mierzyæ parametry danego systemu– mo¿e ono byæ na ¿¹danie klienta zintegrowanez dowolnym miernikiem/odbiornikiem lub zmodyfikowane(implementacja nowych funkcji).KABELKOM jest tak¿e integratorem systemów pomiarowych(integrowa³ m.in. systemy pomiarowe DVB-Hna Wêgrzech i w Hiszpanii) oraz œwiadczy kompleksoweus³ugi pomiaru jakoœci sygna³u oraz zasiêgu nadajnikówczy ca³ych sieci radiowych. Firma zaprojektowa³ai wykona³a profesjonalny, nowoczesny wóz pomiarowy(fot. 1), który swoimi mo¿liwoœciami przewy¿sza wozypomiarowe wykorzystywane przez Urz¹d KomunikacjiElektronicznej przy znacznie mniejszych kosztach jednostkowych.Wóz posiada wysuwany maszt o wysokoœci10 m, stabilne Ÿród³o zasilania pok³adowego, niezale¿nygenerator pr¹dotwórczy, analizator widma doFot. 1. Wóz pomiarowy firmy KABELKOM6 GHz, odbiornik GPS, komputer steruj¹cy i zapisuj¹cywyniki pomiarów oraz odbiorniki systemumierzonego w danym momencie. Posiada te¿ sta³epo³¹czenie z centralnym serwerem za pomoc¹ ³¹czaWi-Fi/GPRS/EDGE/UMTS (w zale¿noœci od dostêpnegosystemu), dziêki czemu mo¿liwa jest ci¹g³a ³¹cznoœæpozwalaj¹ca na sp³ywanie mierzonych informacji doserwera centralnego w czasie rzeczywistym. Wóz by³ju¿ wykorzystywany do pomiarów w Polsce (emisja testowaDVB-H w Warszawie, system WiMAX), na Wêgrzech(testy DVB-H) i w Austrii.KABELKOM zapewnia ca³odobowe wsparcie dla swoichwyrobów, szkolenia dla u¿ytkowników oraz oferujeszybkie wykonanie zamówionych pomiarów wrazz przygotowaniem raportów pomiarowych. Pracownicyposiadaj¹ spore doœwiadczenie pomiarowe, a firmaod dawna wspó³pracuje z pracownikami naukowymiwy¿szych uczelni technicznych. Wiêcej informacji na tematoferty KABELKOMU mo¿na uzyskaæ drog¹ telefoniczn¹lub na stronach internetowych.Jaros³aw SzóstkaBIBLIOTEKA INFOTELA

Nowe oblicze telewizji 47„Cyfrowe dywidendy”rynku Digital HomeScenariusze rozwoju Digital Home 2010Celem niniejszej analizy jest dokonanie oceny „cyfrowychdywidend”, które mo¿na uzyskaæ poprzezprzyœpieszon¹ penetracjê lub równie dobrze straciæna skutek spowolnienia penetracji Digital HomePrzysz³y rozwój Digital Homewygeneruje „cyfrowe dywidendy”dla czterech obszarów: rozwoju sektora,inwestycji, tworzenia miejsc pracyoraz penetracji us³ugw Europie: rozwój sektora, inwestycje, tworzeniemiejsc pracy oraz penetracja nowych us³ug.Przeprowadzona zosta³a ocena iloœciowa, uwzglêdniaj¹cacyfryzacjê, przychody i strukturê sektora doroku 2010. Kwantyfikacja ta oparta jest na badaniachrynku i bie¿¹cej analizie oraz pracach projektowychw terenie, na ostatnich wynikach firm badaj¹cychsektor mediów i telekomunikacji, na raportachfinansowych i analitycznych, jak równie¿ w oparciuo 30 pog³êbionych wywiadów z ekspertami z sektora– pocz¹wszy od czo³owych dostawców platformtakich jak Comcast i dostawców treœci jak MTV,a¿ po kierownictwo wy¿szego szczebla urzêdów regulatorówi doœwiadczonych konsultantów. AnalizaDigital Home obejmuje ocenê ’opdown’ i ‘bottom-up’ró¿nych rynków oraz szczegó³owy benchmarking ró-¿nych europejskich graczy, aby zrozumieæ wra¿liwoœæró¿nych dŸwigni rynku, takich jak technologia,konsumenci czy regulacje.Dwa g³ówne obszary niepewnoœciwp³ywaj¹ na rozwój Digital Home 2010:œrodowisko regulacyjnei œrodowisko konkurencjiRozwój rynku, a wraz z nim „cyfrowych dywidend”jest silnie uzale¿niony od dwóch obszarów niepewnoœcico do przysz³oœci: œrodowiska regulacyjnegooraz zmian w œrodowisku konkurencji. Aby oceniæskutki tych niepewnoœci opracowaliœmy scenariuszeaby odpowiedzieæ na najbardziej kluczowe pytania.Œrodowisko regulacyjneJakie s¹ potencjalne skutki silnie regulowanego œrodowiskarynkowego? Jakie s¹ korzyœci i wady wprowadzenia„³agodnego” œrodowiska regulacyjnego?Konkretne niepewnoœci i dŸwignie regulacyjne, którepoddane zosta³y analizie obejmuj¹ miêdzy innymibariery integracji horyzontalnej czy pionowej oraznarzucone obowi¹zkowe zasady, pu³apy cenoweczy przepisy dotycz¹ce otwartej sieci.Zmiany w œrodowisku konkurencjiNiepewnoœæ co do œrodowiska konkurencji dotyczydwóch obszarów: pierwszy to poziom konkurencjiwewn¹trz obszaru dystrybucji; drugi to poziom konkurencjina ³añcuchu wartoœci pomiêdzy producentamitreœci a dystrybutorami. W obu przypadkach kluczowympytaniem jest czy pojawi¹ siê dominuj¹cygracze, czy te¿ równie mocni gracze bêd¹ wspó³istnielii walczyli o klientów? Œrodowisko konkurencjiodczuje stopieñ fragmentacji (np. dystrybutorów czydostawców treœci) oraz wejœcie nowych graczy rynkowych.Szczególnie wa¿n¹ kwesti¹ jest równie¿wp³yw (dominuj¹cych) graczy telekomunikacyjnychwykorzystuj¹cych swoj¹ si³ê finansow¹ i bazê klientóworaz wp³yw coraz silniejszych graczy na rynkudostawców treœci. Strategie takich firm z przemys³urozrywkowego jak Time Warner s¹ doskona³ym dowodemna rosn¹c¹ si³ê zintegrowanych dostawcówtreœci ³¹cz¹cych aktywa dystrybucyjne i treœci. Nakoniec, producenci sprzêtu i oprogramowania tacyjak Sony czy Microsoft mog¹ wykorzystaæ szansê dorozbudowania swoich pozycji i uchwycenia czêœciudzia³u w nowym rynku.Zaawansowane planowanie scenariuszyzosta³o wykorzystanedo przeprowadzenia analizyi skwantyfi kowania skutkówniepewnego rozwoju wydarzeñ poprzezustanowienie solidnej bazy faktów orazkoncentracjê na kluczowych niepewnoœciachco do rozwoju Digital HomePlanowanie scenariuszy jest ustrukturyzowanym podejœciemopracowanym dla zrozumienia z³o¿onychsytuacji w przysz³oœci. Podejœcie to jest szeroko stosowanew œrodowisku pracy Booz Allen Hamilton.Planowanie scenariuszy oparte jest na dok³adnymzrozumieniu i analizie trendów ju¿ pojawiaj¹cych siêna rynku (rys. 29). Pewne trendy s¹ oddzielone odniepewnych, aby niepewnoœæ by³a wyraŸnie przed-BIBLIOTEKA INFOTELA

48 Nowe oblicze telewizjistawiona. Aby poradziæ sobie z opisanymi powy¿ejniepewnymi trendami, opracowywane s¹ spójnescenariusze oparte na zrozumieniu czynników przyœpieszaj¹cychi opóŸniaj¹cych rozwój Digital Home.Nastêpnie scenariusze tworz¹ fundamenty dla analizy‘what-if’ („co jeœli”), która zostaje przekszta³conaw model ekonomiczne. Punkt startu modelu jest popartyempirycznymi dowodami. W trakcie analizyopracowany zosta³ pe³ny obraz czterech mo¿liwychscenariuszy przysz³oœci (rys. 30).Opracowane zosta³y cztery scenariuszedla podkreœlenia i kwantyfikacjiprawdopodobnej ewolucjiDigital Home w EuropieCztery wyraŸne scenariusze zosta³y opracowanew celu dokonania oceny „cyfrowych dywidend”zwi¹zanych z ewolucj¹ Digital Home w Europiew 2010 roku.Scenariusz 1: C„yfrowa rywalizacja „³eb w ³eb”W ramach scenariusza „Cyfrowa rywalizacja ³ebw ³eb” równe dla wszystkich pole gry prowadzi douczciwej konkurencji równie silnych graczy tworz¹cœrodowisko rozwoju kreuj¹ce inwestycje i nowe miejscapracy. Scenariusz zak³ada podejœcie regulacyjne,które zostanie szybko przystosowane do nowegoœrodowiska rynkowego po raczej stonowanympodejœciu do kwestii antytrustowych i ograniczeñdystrybucyjnych aby umo¿liwiæ konsolidacjê i uczciw¹konkurencjê na rynku infrastruktury. Œrodowiskoregulacyjne opiera podejmowanie kluczowychdecyzji na scenariuszu konwergencji rynku. Mo¿naby to okreœliæ jako mieszankê „lekkich” regulacji,obserwowanych w Wielkiej Brytanii, po³¹czonychz naciskiem na konkurencjê na rynku infrastruktury,co ma miejsce w takich krajach jak Szwajcaria czyAustria. Tak wiêc w wiêkszoœci krajów ustanowionazostaje struktura rynku, na którym ró¿ni silni dystrybutorzykonkuruj¹ na tych samych warunkach napoziomie kraju. Aktywnie inwestuj¹, aby móc oferowaæpakiety us³ug i ubiegaæ siê o nowe treœci cyfrowe.Takie perspektywy zachêcaj¹ nowych producentówz ofert¹ treœci lokalnych i niszowych do wejœciana rynek, przyci¹gaj¹c klientów, którzy zakupuj¹us³ugi, tworz¹c podstawy dalszych inwestycji.Stworzone zostaje wirtualne ko³o.Ogólnie rzecz bior¹c, oferty us³ug dla konsumentaulegn¹ znacznej poprawie pod wzglêdem iloœci, jakoœcii ceny, jak równie¿ pod wzglêdem popytu naBIBLIOTEKA INFOTELA

Nowe oblicze telewizji 49nowe us³ugi i wy¿sze prêdkoœci us³ug szerokopasmowych.Konsumenci s¹ gotowi wydaæ pieni¹dzena stale rosn¹c¹ liczbê atrakcyjnych us³ug cyfrowych,dodaj¹c interaktywne pakiety i pakiety typuPremium do swoich podstawowych abonamentów.Tak wiêc poziomy penetracji DTV jak równie¿ us³ugszerokopasmowych szybko id¹ w górê, podczas gdyœrednie ceny za dan¹ us³ugê rzeczywiœcie spadaj¹(jak widaæ na przyk³adzie dotychczasowego rozwojueuropejskich us³ug szerokopasmowych w Austriii Holandii).Scenariusz 2: „Pat w sektorze”Scenariusz 2 wyraŸnie odzwierciedla rzeczywist¹sytuacjê w niektórych krajach Europy (na przyk³adw Niemczech), które znajduj¹ siê znacznie w tylepod wzglêdem cyfrowej penetracji i ofert innowacyjnychus³ug cyfrowych. W krajach tych inwestycje tes¹ powstrzymywane niekorzystn¹ i niepewn¹ polityk¹regulacyjn¹. Nowe us³ugi nie s¹ opracowywanez powodu braku rozwoju infrastruktury, a liczba nowychabonentów platformy cyfrowej jest ograniczona,co z kolei obni¿a motywacjê do inwestowania.W scenariuszu patowym zak³adamy, ¿e te kraje nieusuwaj¹ istniej¹cych barier i ¿e szereg z nich prowadzibardziej restrykcyjn¹ politykê regulacyjn¹.W takim œrodowisku najwiêksz¹ trosk¹ regulatorajest utrzymanie kontroli nad platformami TV, przedewszystkim przez egzekwowanie doraŸnych œrodkówochrony konsumenta takich jak wymagane prawa dotransmisji wybranych programów (must-carry rules),kontyngenty treœci, pu³apy cenowe oraz blokowaniekonsolidacji. Taka sytuacja prowadzi do samozadowoleniag³ównych graczy w sektorze i skutkuje brakiemkonkurencji, wywo³uj¹c raczej strategie zbieraniaœmietanki ni¿ du¿e inwestycje. Tak jak sektorydystrybucji i treœci, konsumenci równie¿ przyjmuj¹podejœcie „poczekamy–zobaczymy”, poniewa¿ oniwszyscy maj¹ ograniczone szanse „doœwiadczenia”us³ugi, a wiêc nie mog¹ doceniæ dodanej wartoœcius³ugi cyfrowej. Tak wiêc w d³u¿szej perspektywiekorzyœci dla konsumenta zostaj¹ znacznie zmniejszoneprzez takie podejœcie regulacyjne.Scenariusz 3: „Mamut telekomunikacyjny”Scenariusz „Mamuta telekomunikacyjnego” skupiasiê wokó³ europejskich dominuj¹cych operatorówtelekomunikacyjnych takich, jak Deutsche Telekom,France Telecom, czy KPN agresywnie wykorzystuj¹cychswoj¹ skalê aby zdominowaæ rynek DigitalHome. Operatorzy kablowi dla kontrastu blokowanis¹ przed konsolidacj¹ na poziomie krajowym i niemog¹ uczciwie konkurowaæ z zasobami i si³¹ marketingow¹operatorów dominuj¹cych. Kiedy zarównooperatorzy kablowi i telekomunikacyjni wchodz¹ sobiewzajemnie na rynki ich podstawowych dzia³alnoœci,inwestycje w us³ugi szerokopasmowe oraz ofertyTriple Play najpierw rosn¹, po to by znacznieopaœæ po zwyciêstwie w tej walce operatorów telekomunikacyjnychnad operatorami kablowymi. Takwiêc oczekuje siê, ¿e w ci¹gu 5 lat op³aty za abonamentypowinny rosn¹æ powoli, a pozycja operatorówtelekomunikacyjnych zostanie ugruntowana umo¿liwiaj¹cim narzucanie cen monopolistycznych. Toz kolei prowadzi do ni¿szego poziomu akceptacjius³ug cyfrowych przez konsumentów.Scenariusz 4: „Treœæ rz¹dzi”W scenariuszu „Treœæ rz¹dzi” znaczna czêœæ wartoœcijest konsumowana przez dostawców treœci, coogranicza mo¿liwoœci inwestycyjne dystrybutorów.Dominuj¹cy producenci treœci mog¹ powoli podnosiæswoje ceny poniewa¿ mog¹ wykorzystaæ swoj¹ wielkoœærynkow¹ i marki programów. Ostateczniew³aœciciele praw i pionowo zintegrowani dostawcyp³atnej TV dyktuj¹ warunki w sektorze, powa¿nieograniczaj¹c mo¿liwoœci i motywacjê do inwestowaniadostawców infrastruktury. Poniewa¿ inwestycjemarketingowe dystrybutorów (np. subsydiowanieprzystawek STB czy wielkie inwestycje na marketing)s¹ ograniczone, konsumenci tylko stopniowozapisuj¹ siê na nowe us³ugi.Analiza „cyfrowych dywidend” opartajest na szczegó³owym modeluiloœciowym rynku obejmuj¹cym19 krajów europejskich, co stanowi99 procent gospodarstw domowychw Europie posiadaj¹cych odbiorniki TVAnaliza „cyfrowych dywidend” oparta jest na szczegó³owejocenie ka¿dego scenariusza w szeœciu krajach(Austrii, Francji, Niemczech, Holandii, Polscei Wielkiej Brytanii) jak równie¿ na ekstrapolacjiza³o¿eñ dla dodatkowych 13 krajów (Belgii, RepublikiCzeskiej, Danii, Finlandii, Grecji, Wêgier, Irlandii,W³och, Portugalii, Rumunii, Hiszpanii, Szwecjii Szwajcarii). Daje to w sumie 19 krajów oraz 186.6milionów gospodarstw domowych posiadaj¹cych odbiornikiTV (rys. 31).Powodzenie Digital Home 2010 oznaczapokaŸne „cyfrowe dywidendy” w postacirozwoju rynku, wiêkszych inwestycjii wiêkszego zatrudnieniaWyniki naszej analizy ró¿nych scenariuszy pokazuj¹¿e s¹ one wra¿liwe na trzy niezale¿ne czynniki:1. Œrodowisko regulacyjne.2. Wykreowane œrodowisko konkurencji.3. Akceptacjê konsumenck¹ (wywo³an¹ czêœciowoprzez konkurencjê – ‘push market’).BIBLIOTEKA INFOTELA

50 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELAWyniki dowodz¹, ¿e zrównowa¿ona konkurencja,w szczególnoœci na poziomie infrastruktury, jest najwa¿niejsz¹si³¹ napêdow¹ zdrowego rozwoju. Scenariusz„Cyfrowa rywalizacja ³eb w ³eb” opisany powy¿ejpokazuje wyniki, które mo¿na osi¹gn¹æ je¿elitakie œrodowisko zostanie szybko stworzone na poziomieeuropejskim. Pozosta³e scenariusze powoduj¹ogólne spowolnienie czy nierównowagê strukturyrynku, co skutkuje mniej korzystnymi wynikami.W dalszej czêœci opracowania „dywidendy cyfrowe”,których mo¿na oczekiwaæ je¿eli zatoczone zostaniewirtualne ko³o œrodowiska ze scenariusza„Cyfrowa rywalizacja ³eb w ³eb”, zostan¹ szczegó³owoopisane. Nasza uwaga zostanie skupiona nanajwa¿niejszych noœnikach posiadaj¹cych potencjalnienegatywne efekty oraz na szczegó³owej analizieich wp³ywu na rozwój rynku.Prawid³owo przeprowadzona migracja do DigitalHome 2010 przyniesie znacz¹ce korzyœci na poziomieeuropejskim. Scenariusz „Cyfrowa rywalizacja³eb w ³eb” daje najbardziej korzystne wyniki i mo¿ezostaæ uznany jako idealny scenariusz rozwojusektora. Wed³ug tego scenariusza przychody, inwestycje,miejsca pracy oraz poziomy penetracji zostan¹prawie podwojone do 2010 roku. £¹czne rocznestopy wzrostu zdecydowanie przekrocz¹ 10 procent– i bêd¹ du¿o wy¿sze od œredniego poziomuPrawid³owo przeprowadzona migracjado Digital Home 2010 przyniesieznacz¹ce korzyœci na poziomieeuropejskim – przychody, inwestycjei liczba nowych miejsc pracy zaczn¹rosn¹æ w bardzo szybkim tempiewzrostu PKB. Dostêp do us³ug cyfrowych zostanierozpowszechniony i zostanie zapewniony 2/3 gospodarstwdomowych w Europie do roku 2010,a DTV wyprzedzi us³ugi szerokopasmowe staj¹c siênajwa¿niejsz¹ platform¹ dostêpu do œwiata cyfrowego.Podsumowanie wyników scenariusza „Cyfrowarywalizacja ³eb w ³eb” przedstawione jest na rys. 32.Je¿eli chodzi o ³¹cza szerokopasmowe, liczbaabonentów internetu „kablowego” bêdzie ros³a znacznieszybciej od liczby po³¹czeñ DSL – zachêcanawiêkszymi prêdkoœciami i atrakcyjnymi pakietamioferowanymi przez operatorów kablowych (rys. 33).Na rozwiniêtym rynku cyfrowej TV w Stanach Zjednoczonychmo¿na ju¿ zaobserwowaæ tak¹ sytuacjê:Comcast dodaje atrakcyjn¹ treœæ do dostêpu dointernetu – VoiceMail, PhotoShow Deluxe, odtwarzaczmultimedialny oraz treœæ typu Premium pozyskanaod czo³owych wydawnictw – oraz dostarczagry online od czo³owych producentów jak ATARI

Nowe oblicze telewizji 51i Strategy First. Oferta ta obejmuje nieograniczonydostêp dla konsumentów, którzy mog¹ graæ ile chc¹,bez dodatkowych op³at.Przychody od klientów bêd¹ szybko ros³y o 14 procentrocznie, aby do 2010 roku osi¹gn¹æ wielkoœæ80 miliardów euro. To podwojenie przychodów bêdziew wiêkszej mierze spowodowane sprzeda¿¹bardziej zaawansowanych us³ug, a nie wy¿szymi cenami.‘Up-selling’ jest w³aœciwie funkcj¹ popytu konsumenckiego;wiêksza liczba i lepsze us³ugi cyfrowespe³niaj¹ce potrzeby klientów zwiêkszaj¹ popyt naus³ugi po³¹czone i wp³ywaj¹ na klientów, aby zmodernizowalipakiety, z których korzystaj¹. Takie zjawiskomo¿na ju¿ zaobserwowaæ w Stanach Zjednoczonychgdzie poziom penetracji VoD i HDTV szybkosiê zwiêksza. Nowe czy wzbogacone us³ugi DigitalHome obejm¹ kana³y HDTV, pakiety filmów i programówsportowych typu Premium, kana³y tematycznei obcojêzyczne, jak równie¿ interaktywneus³ugi takie VoD/PPV, EPG, gry, g³osowania, kojarzeniapar i us³ugi informacyjne (rys. 34).DTV wyprzedzi sektor us³ugszerokopasmowych w ci¹gu 5 lat:64 procent penetracji (DTV)a 53 procent penetracji(dostêp szerokopasmowy) – DTV sta³abysiê g³ównym œrodkiem zapewnieniadostêpnoœci do œwiata cyfrowegoTe nowe us³ugi zmieni¹ oblicze telewizji. Zamiastbyæ platform¹ pasywnej rozrywki, cyfrowa telewizjastanie siê interaktywn¹ platform¹ oferuj¹c¹ informacje,komunikacjê i rozrywkê. Poza czysto komercyjnymius³ugami, taki rozwój wydarzeñ pozwoli T-commerce,T-government i innym us³ugom informacyjnymdotrzeæ do wiêkszej liczby gospodarstw domowych.W wielu regionach W³och mieszkañcy mog¹ju¿ kontaktowaæ siê z samorz¹dem lokalnym za poœrednictwemswoich odbiorników telewizyjnych i pilotów(sprawdzaj¹c wa¿ne numery telefoniczne i godzinyurzêdowania, œci¹gaj¹c formularze, itp.). Podobnyrozwój wydarzeñ mo¿na zaobserwowaæw niektórych krajach azjatyckich i w Stanach Zjednoczonych,gdzie na przyk³ad materia³y z krajowychkonwencji demokratów i republikanów jak równie¿debat prezydenckich by³y dostêpne na VoD w 20 milionachgospodarstw domowych.BIBLIOTEKA INFOTELA

52 Nowe oblicze telewizjiRozpowszechnienie us³ug Digital Homedoprowadzi do przesuniêæ w udzialerynkowym – zarówno us³ugszerokopasmowych i DTVTak jak w przypadku ka¿dej zmiany na szerok¹ skalêw danym sektorze, powodzenie us³ug cyfrowychdoprowadzi do zmian w udziale rynkowym. Liczbagospodarstw domowych korzystaj¹cych z cyfrowychus³ug satelitarnych nadal wzroœnie o prawie 20 milionówpomimo niekorzystnej pozycji platformy wBIBLIOTEKA INFOTELA

Nowe oblicze telewizji 53œrodowisku Triple Play. Odzwierciedla to bardzo siln¹pozycjê treœci g³ównych graczy takich jak BSkyB,funkcjonuj¹cego przede wszystkim w oparciu o wynajêt¹pojemnoœæ satelitarn¹. Stopieñ penetracji ‘TVover DSL’ te¿ roœnie, dziêki dobrej sprzeda¿y doszerokiej bazy abonentów us³ug szerokopasmowych(kiedy ju¿ problemy techniczne zostan¹ w pe³ni rozwi¹zane,co ma nast¹piæ od 2007 roku). W najszybszymtempie rosn¹æ bêdzie liczba abonentów telewizjikablowej; techniczna dojrza³oœæ i szybkieosi¹gniêcie skali, aby móc inwestowaæ w infrastrukturêi treœæ stanie siê podstaw¹ sukcesu. Liczbaabonentów cyfrowej telewizji naziemnej równie¿ ulegniepodwojeniu, ale pozostanie na niskim poziomieze wzglêdu na ograniczenia kana³u zwrotnego i niespójneinteresy gospodarcze ró¿nych udzia³owców.Ta ostatnia uwaga wyraŸnie dowodzi o znaczeniupartnerstwa i sojuszy w œwiecie cyfrowym. Ró¿nefirmy bêd¹ musia³y siê po³¹czyæ, aby wzmocniæ stopieñpenetracji Digital Home. Globalny sojusz Microsofti Alcatel, og³oszony w lutym 2005 roku, mo¿naby uznaæ jako przyk³ad wzorcowy: „Te dwie firmybêd¹ wspólnie wprowadza³y na rynek zintegrowanerozwi¹zanie IPTV wykorzystuj¹c urz¹dzenia dostêpudo sieci i us³ugi integracji systemów Alcatel, orazplatformê Microsoft TV IPTV Editio dla dostawcówus³ug szerokopasmowych na ca³ym œwiecie”. WspólnieMicrosoft i Alcatel „spodziewaj¹ siê obni¿yæ kosztyIPTV i przyœpieszyæ czas wprowadzania na rynek,aby udostêpniæ konsumentom nowe innowacyjneprodukty” (microsoft.com). Inne partnerstwa, naprzyk³ad firmy Nokia i szeregu nadawców azjatyckich,jeszcze bardziej potwierdzaj¹ ten argument.Jednak¿e brak sojuszy czy te¿ brak równowagi rynkowejzdecydowanie bêdzie stanowiæ przeszkodêdla rozwoju Digital Home. Je¿eli na przyk³ad dostawcytreœci lub nadawcy s¹ niechêtni do tworzenianowych cyfrowych treœci, rozbudowa sieci aby umo-¿liwiæ œwiadczenie us³ug cyfrowych bêdzie powolna,poniewa¿ atrakcyjna treœæ jest wa¿na dla pozyskaniakonsumentów.Taka walka pomiêdzy czo³owymi nadawcami i operatoramitelewizji kablowej o mo¿liwoœæ równoczesnegodostarczania sygna³u analogowego i cyfrowegow Niemczech podkreœla tê zale¿noœæ.Dostarczenie wiêkszej liczby us³ug wiêkszej liczbiekonsumentów zaowocuje stworzeniem oko³o 100 tysiêcynowych miejsc pracy, z czego a¿ 60 tysiêcy naplatformach dystrybucji. Telewizja kablowa odnotujenajwy¿szy wzrost liczby miejsc pracy – 22 tysi¹ce(liczba ta uwzglêdnia proces konsolidacji). Ponadto,od 9 do 17 tysiêcy miejsc pracy powstanie w sektorzetreœci, odzwierciedlaj¹c popyt konsumenckina lokalne treœci cyfrowe, inwestycje dystrybutorów,jak równie¿ motywacjê producentów treœci doopracowania innowacyjnych us³ug. Ponadto, dodatkoweefekty mog¹ byæ oczekiwane przez dostaw-100 000 nowych miejsc pracy zostaniestworzonych w tym korzystnymœrodowisku – telewizja kablowa bêdzienajsilniejszym ich miejscempowstawaniaBIBLIOTEKA INFOTELA

54 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELAców sektora i poddostawców zwi¹zanych z ekspansj¹sektora dystrybucji, dla przyk³adu, w infrastrukturêsieciow¹ czy do sektora producentówurz¹dzeñ konsumenckich. Da to kolejnych 15 do 30tysiêcy nowych miejsc pracy w Europie i podkreœlirolê graczy z sektora infrastruktury jako kluczowychkatalizatorów wzrostu inwestycji i miejsc pracy w innychsektorach.Ca³kowite skumulowane inwestycjewynosz¹ prawie 100 miliardów eurow ci¹gu 7 lat zak³adaj¹c przyspieszonyrozwój rynkuPoza wp³ywem na dostêp do us³ug cyfrowych i zatrudnieniewynikaj¹cych z ekspansji sektora dystrybucji,tak¿e istotny jest poziom inwestycji; nowoczesnainfrastruktura komunikacyjna jest jednym z celówi2010 poniewa¿ stanowi fundamenty pomyœlnegorozwoju pozosta³ych biznesów. Ca³kowite skumulowaneinwestycje, obejmuj¹ce inwestycje kapita³owe(capex) i nak³ady na programy (opex), przeznaczonena treœæ, wynios¹ 98 miliardów eurow ci¹gu 7 lat wed³ug tego optymalnego scenariusza.Roczne inwestycje sektora dystrybucji wzrosn¹ z 7,5miliarda euro do 23 miliardów euro w okresie 2004– 2010. Telewizja kablowa odnotuje najwiêksze inwestycjespoœród wszystkich platform, poniewa¿ zainwestujezarówno w infrastrukturê us³ug szerokopasmowychjak i w treœæ cyfrow¹. Inwestycje w DSLbêd¹ g³ównie oparte na inwestycjach kapita³owychw infrastrukturê (rozpoczynaj¹cych siê od bardzoma³ej bazy klientów TV); natomiast inwestycjew DTH zostan¹ poczynione przede wszystkimw wy³¹czn¹ treœæ lub treœæ typu Premium (rys. 36).Telewizja BSkyB jest doskona³ym przyk³adem, wykazuj¹cod 85 do 90 procent wydatków operacyjnych.Wynajem pojemnoœci satelitarnej jest jednymz podstawowych elementów wydatków operacyjnych,ale przy prawie 60 procentach, wydatki naprogramy stanowi¹ lwi¹ ich czêœæ.Oczekiwania te s¹ wyraŸnie uzasadnione rozwojemwydarzeñ w przesz³oœci w Stanach ZjednoczonychW ci¹gu 7 lat mo¿na oczekiwaæinwestycji w programy rzêdu35 miliardów euro – równie¿ znacz¹cywzrost produkcji lokalnej treœcii Wielkiej Brytanii. Ca³kowite inwestycje amerykañskichoperatorów kablowych w podstawowe programywzros³y z 1,4 miliarda $ w 1990 roku do 9,2 miliardów$ w 2002 roku (œredni roczny wzrost – 17procent). Ale wzrost inwestycji w treœæ nie jest ograniczonydo Stanów Zjednoczonych. Na rozwiniêtymrynku DTV w Wielkiej Brytanii mo¿na by³o zaobserwowaædwukrotny wzrost wydatków na programyw okresie 1998-2003 – okresie, w którym wzrós³ poziomcyfryzacji.Dane szacunkowe dla sektora zak³adaj¹, ¿e od 30do 60 procent wydatków na programy przeznaczonychjest na rozwój treœci lokalnej, co daje od 10 do20 miliardów Euro dodatkowych inwestycji w europejsk¹(lokaln¹) treœæ. Inwestycje te w sposóbznacz¹cy wzmocni¹ europejski rynek audiowizualny.Przyœpieszona cyfryzacja jest korzystna dla ca³ejEuropy. W 2004 roku ró¿ne poziomy penetracji DTVwynosi³y od 2 do 6 procent (Republika Czeska czyHolandia) a¿ po 57 procent (Wielka Brytania). Doroku 2010 kraje „wschodz¹ce” pod wzglêdem cyfryzacjiosi¹gn¹ poziomy penetracji 45 procent i wy¿-sze, natomiast dojrza³e kraje zbli¿¹ siê do nasyceniai pe³nej cyfryzacji z 90-procentowym poziomem penetracji.Tak wiêc ró¿nice pomiêdzy tymi krajami trochêsiê zmniejsz¹. Szczególnie dla krajów WschodniejEuropy rozwój Digital Home daje œwietne per-W optymalnym œrodowisku ka¿dy krajosi¹gnie co najmniej 40-procentowypoziom penetracji cyfrowej TV – krajez ju¿ wysokim poziomem cyfryzacjiw 2004 roku osi¹gn¹ prawie pe³n¹cyfryzacjê do roku 2010

Nowe oblicze telewizji 55spektywy rozwoju – stopy wzrostu od 2 do ponad 40procent penetracji daj¹ ponad 50-procentowy œredniroczny wzrost. Szansa doœcigniêcia niektórychzachodnich krajów stanowi dla nich atrakcyjn¹ perspektywê.Niemcy s¹ dla Europy bardzo wa¿ne w œwietle jejd¹¿enia do realizacji celów zwi¹zanych z cyfryzacj¹.Jest to najwiêksza w Europie gospodarka, w którejponad 38 milionów gospodarstw posiada odbiornikitelewizyjne, co reprezentuje oko³o 21 procent wszystkichgospodarstw domowych w Europie posiadaj¹cychodbiorniki TV. Niestety znajduje siê onaw tyle nie tylko pod wzglêdem obecnych poziomówpenetracji us³ug szerokopasmowych i cyfrowej TV,ale tak¿e pod wzglêdem aktywnoœci inwestycyjnej.W porównaniu do drugiego najwiêkszego rynku,Wielkiej Brytanii, Niemcy obecnie inwestuj¹ dwarazy mniej w infrastrukturê i innowacyjn¹ treœæ cyfrow¹.Jest spraw¹ kluczow¹ dla ca³ego kontynentu,aby niemieccy gracze przezwyciê¿yli swój pat inwestycyjnyi wype³nili lukê, jaka ich dzieli od rozwiniêtychcyfrowo gospodarek takich jak Wielka Brytaniaczy Szwecja.Aby osi¹gn¹æ przyœpieszenie penetracji DigitalHome, spe³nione musz¹ zostaæ pewne warunkiRozwój wydarzeñ w Niemczech stanowipodstawê dla realizacji przez UEjej celów zwi¹zanych z cyfryzacj¹Re¿im regulacyjny zapewniaj¹cyzrównowa¿on¹ strukturê sektora jestkluczowym czynnikiem kwalifikuj¹cymdo przyœpieszenia poziomu penetracjiDigital Homewstêpne (rys. 37). Po pierwsze, zrównowa¿onastruktura rynku jest konieczna, aby poczynione zosta³yinwestycje w rozwój nowych us³ug cyfrowych.Najwy¿sze poziomy inwestycji maj¹ miejsce, kiedyszereg silnych graczy narodowych konkuruje natych samych warunkach. Po drugie, re¿im regulacyjnymusi byæ przyjazny dla inwestycji i innowacyjnoœci.Takie podejœcie oznacza uwzglêdnianie pojawiaj¹cegosiê krajobrazu konkurencyjnego na konwergentnymrynku, na przyk³ad, przez stosowanieszerszych definicji rynku przy orzekaniu o konsolidacjii budowaniu zaufania wœród graczy, ¿e regulacjenie doprowadz¹ do erozji wartoœci ich inwestycji poprzez,na przyk³ad, regulacje cenowe czy wprowadzeniezasady otwartej sieci. Te dwa warunki wstêpnemo¿na uznaæ jako czynniki kwalifikuj¹ce – cooznacza, ¿e te dwa elementy musz¹ funkcjonowaæ,aby nie przeszkadzaæ w rozwoju Digital Home.Klienci zostan¹ przyci¹gniêci jedynie je¿eli dwa dodatkowewarunki wstêpne zostan¹ spe³nione – noœnikikluczowe dla osi¹gniêcia wzrostu inwestycji,przychodów i miejsc pracy (i s¹ w pe³ni skuteczneje¿eli funkcjonuj¹ czynniki kwalifikuj¹ce). Tak wiêc,po trzecie, dystrybutorzy musz¹ poczyniæ wstêpneBIBLIOTEKA INFOTELA

56 Nowe oblicze telewizjiinwestycje i musz¹ zastosowaæ proaktywne podejœciemarketingowe aby przeprowadziæ migracjê konsumentówdo us³ug cyfrowych. Obejmuje to dopasowanienowych us³ug do potrzeb klientów oraz wprowadzaniejak najni¿szych barier pozyskania us³ugDigital Home poprzez, na przyk³ad, proaktywny marketingkorzyœci lub subsydiowanie STB (jak to czyniBSkyB). Po czwarte, wszyscy gracze musz¹ sobiezdawaæ sprawê z, i przygotowaæ siê do nowych modelibiznesu i partnerstwa. Pomimo ¿e spadek trady-BIBLIOTEKA INFOTELA

Nowe oblicze telewizji 57Inwestycje wstêpne, proaktywnymarketing oraz nowe partnerstwa stan¹siê kluczowymi noœnikami optymalnejpenetracji Digital Homecyjnych (z reklam) strumieni przychodów stworzypotrzebê nowych modeli biznesu, trzeba bêdziestworzyæ sytuacje korzystne zarówno dla producentówtreœci, nadawców i dystrybutorów, tak aby mogliskutecznie rozwijaæ i wprowadzaæ na rynek noweus³ugi cyfrowe (rys. 37).OpóŸnienie wdro¿enia Digital Homewp³ynie w sposób znacz¹cy na„cyfrowe dywidendy” – regulacjestan¹ siê kluczowym elementemwspieraj¹cym lub barier¹Prawid³owe zarz¹dzanie migracj¹ do Digital Homezaowocuje znacznymi korzyœciami dla europejskiegospo³eczeñstwa; alternatywne scenariusze wyraŸniepokazuj¹ zagro¿enia dla realizacji potencjalnychinwestycji i powstawania miejsc pracy. Rozwój nowegorynku wymaga optymalnego zarz¹dzania zestrony firm i regulatorów jak równie¿ wspó³dzia³aniainnowacji technologicznych i konsumentów. Spoœródró¿nych noœników, w tym technologii, konsumentówi regulatorów, re¿im regulacyjny posiadanajwy¿szy potencja³, aby spowolniæ ten rozwój. Je-¿eli te kwestie zostan¹ rozwi¹zane, wówczas sektorbêdzie decydowa³ o prêdkoœci tego rozwoju.Niezrównowa¿one struktury w sektorzeopóŸni¹ rozwój rynku Digital HomeZarówno wed³ug scenariusza „Mamut telekomunikacyjny”jak i „Treœæ rz¹dzi”, brak równowagi rynkuzniekszta³ci rozwój rynku. W obu przypadkach brakrównowagi na rynku Digital Home w koñcu doprowadzido ustanowienia monopolistycznych struktur rynkowych,samozadowolenia i generowania wartoœciprzez graczy dominuj¹cych. Brakuj¹ca motywacjai brak kapita³u sektora dystrybucji doprowadzi domniejszej liczby inwestycji zarówno w innowacyjn¹Jeden gracz, który za bardzo dominujena rynku, stanowi powa¿ne zagro¿eniedla rozwoju Digital Home, z negatywnymskutkiem dla inwestycji i miejsc pracytreœæ i infrastrukturê. „Zwyciêzcami” bêd¹ dominuj¹cyoperator telekomunikacyjny i sektor dostawcówtreœci, ale „przegranymi” wszystkie spo³ecznoœcieuropejskie z mniejszymi rocznymi poziomamiinwestycji o wartoœci odpowiednio 8 i 11 miliardóweuro (rys. 39).Na podstawie raportu przygotowanegoprzez agencjê Booz Allen Hamilton na zlecenieLiberty Global – spó³ki macierzystej UPC PolskaZa wolne dostosowanieram regulacyjnych mo¿e negatywniewp³ywaæ na „cyfrowe dywidendy”Wed³ug scenariusza „Pat sektora” podejœcie poczekamy-zobaczymykonsumentów i graczy rynkowychobni¿y poziom skumulowanych inwestycji o 39 miliardóweuro w porównaniu do scenariusza „Cyfrowarywalizacja ³eb w ³eb” (rys. 38). G³ówn¹ przyczyn¹tych wielkich ró¿nic w stosunku do optymalnego œrodowiskajest brak rozbudowy infrastruktury. S³abainfrastruktura cyfrowa ogranicza mo¿liwoœci dostawcówplatform do oferowania innowacyjnych po³¹czonychus³ug. To z kolei nie przekonuje konsumentówdo przejœcia na cyfrê, co obni¿a motywacje producentówdo opracowania treœci cyfrowych. ¯adenudzia³owiec nie zrobi pierwszego kroku.OpóŸniona penetracja Digital Homewi¹¿e siê z ogromnym ryzykiem:skumulowane inwestycjeo wartoœci 39 miliardów euroi 89 000 miejsc pracymo¿e zostaæ straconychBIBLIOTEKA INFOTELA

58 Nowe oblicze telewizjiOgólna charakterystyka rynkuradiowego i telewizyjnegoBIBLIOTEKA INFOTELANajsilniejsi nadawcy radiowi pod wzglêdem udzia³uw audytorium s³uchaczy to dwie ogólnokrajowe rozg³oœniekoncesjonowane, tj. RMF FM i Radio Zet, istniej¹ceod 1990 r. Na kolejnych miejscach plasuj¹ siê programyradiofonii publicznej – Jedynka i Trójka. Udzia³y w audytoriums³uchaczy przedstawia tabela 1.1.Tab. 1.1. Udzia³ ogólnopolskich rozg³oœni radiowychw audytorium s³uchaczy (I–III 2006 r.)Programy radioweRMF FMRadio ZETPR 1PR 3Radio MaryjaBisPR 2ród³o: SMG/KRCUdzia³ w audytoriums³uchaczy21,4 proc.18,8 proc.14,9 proc.6,1 proc.2,5 proc.0,7 proc.0,7 proc.Sytuacja na rynku telewizyjnym jest odwrotna (patrztab. 1.2). Najsilniejsz¹ pozycjê maj¹ dwa programy TelewizjiPolskiej SA, z czego 1/4 udzia³ów w ogl¹dalnoœciprzypada TVP 1. POLSAT i TVN ciesz¹ siê zainteresowaniemna podobnym poziomie ogl¹dalnoœci, tj. ok. 15proc. Znacz¹cy jest stosunkowy wzrost udzia³u w rynkusatelitarnego programu TVN 24, który jeszcze w roku2004 cieszy³ siê popularnoœci¹ niespe³na 1 proc. widowni,podczas gdy dziœ jego ogl¹dalnoœæ kszta³tuje siêna poziomie 1,7 proc.Tab. 1.2. Udzia³ w ogl¹dalnoœci najpopularniejszychprogramów telewizyjnych (I–III 2006 r.)Programy telewizyjneTVP1TVP2POLSATTVNTVP3 RegionalnaTV4TVN24 4TVN Siedem 4ród³o: TNS OBOPUdzia³ w ogl¹dalnoœci25,4 proc.20,8 proc.15,9 proc.15,1 proc.5,17 proc.2,1 proc.1,7 proc.1,1 proc.Ogólna charakterystyka g³ównych nadawców na rynkachradiofonicznych i telewizyjnych przedstawiona jestponi¿ej.Radiofonia publicznaRadiofonia publiczna w Polsce to: Polskie Radio SA, które nadaje cztery programyogólnopolskie: Program 1 (o charakterze uniwersalnym,adresowany do szerokiego grona s³uchaczyz du¿¹ liczb¹ programów informacyjnych), Program2 (poœwiêcony w znacznej mierze kulturze oraz muzyceklasycznej a tak¿e muzyce folkowej, jazzoweji piosence literackiej), Program 3 (program muzyczno-informacyjny),Polskie Radio BIS (programm³odzie¿owy) oraz program dla zagranicy – RadioPolonia. Polskie Radio nadaje równie¿ (na falachd³ugich) program Radio Parlament. Program ten jesttransmisj¹ obrad obu izb polskiego parlamentu; 17 spó³ek regionalnych nadaj¹cych 17 ró¿nychprogramów regionalnych na obszarach swojegodzia³ania; 4 programy miejskie nadawane przez 3 nastêpuj¹cespó³ki regionalne: we Wroc³awiu (program RadioRAM), w Zielonej Górze (program Radio ZielonaGóra oraz program RMG 95,6 FM – Radio MiejskieGorzowa) oraz w Koszalinie (program Radio S³upsk95,3 FM); program lokalny dla mniejszoœci ukraiñskiej przygotowywanyi nadawany przez Radio Olsztyn SA.Wszystkie programy i oœrodki Polskiego Radia s¹„obecne w sieci”, w której maj¹ swoje witryny. Corazwiêcej oœrodków wprowadza równie¿ do sieci swój sygna³w formacie „real audio”.Nadawcy radiowi koncesjonowaniNadawcy ogólnokrajowi – RMF FM i Radio ZET obejmuj¹swoim zasiêgiem ponad 80 proc. ludnoœci krajui nadaj¹ program o charakterze uniwersalnym. Ich sygna³jest dostêpny równie¿ drog¹ satelitarn¹, w internecie,na platformach cyfrowych oraz w sieciach kablowych.Ogólnokrajowy nadawca spo³eczny – Radio Maryjanadaje program o charakterze spo³eczno-religijnym,przedstawiaj¹cy zagadnienia wiary chrzeœcijañskiejoraz problemy spo³ecznej nauki Koœcio³a katolickiego.Radio Maryja ma powi¹zanie personalne z Telewizj¹Trwam (programem satelitarnym dostêpnym w sieciachkablowych).Nadawcami ponadregionalnymi s¹:

Nowe oblicze telewizji 59 WAWA – nadaj¹ca program o charakterze uniwersalnym,zawieraj¹cy ró¿ne gatunki i formy radioweoraz ró¿norodn¹ tematykê (17 stacji nadawczych);warto zaznaczyæ, ¿e WAWA nadaje wy³¹czniepolsk¹ muzykê; TOK FM oferuj¹cy program o charakterze informacyjnym(10 stacji nadawczych); radiostacja proponuj¹ca program o charakterze uniwersalnym,skierowany g³ównie do m³odej grupywiekowej 15–25 lat (11 stacji nadawczych);Natomiast dwie inne rozg³oœnie, jedna proponuj¹ca muzykêo charakterze powa¿nym – RMF Classic, drugajazzowym – Radio Jazz, ze wzglêdu na ograniczonemo¿liwoœci dobrania nowych czêstotliwoœci w du¿ychmiastach, docieraj¹ do bardzo niewielkiej grupy odbiorców.Maj¹ one, odpowiednio, 5 oraz 2 stacje nadawcze.Obecnie na lokalnych rynkach radiowych dzia³a 168nadawców wykonuj¹cych 229 koncesji. 74 nadawcówfunkcjonuje w ramach ró¿nego rodzaju powi¹zañ w³asnoœciowych,programowych i reklamowych tworzonychprzez silne grupy medialne. Wykonuj¹ oni 109 koncesji.W du¿ych miastach, licz¹cych g³ównie powy¿ej 200tysiêcy mieszkañców, dzia³aj¹ one w ramach tzw. sieci.Stacje te nadaj¹ programy o charakterze wyspecjalizowanym(muzycznym) z elementami tematykilokalnej.Grupa ZPR SA poœrednio lub bezpoœrednio, jak równie¿na mocy umów franszyzowych, wykonuje 37 koncesji,zaœ grupa AGORY SA – 29. W niektórychmiastach (Warszawa, Poznañ, Katowice, Kraków, Wroc³aw,£ódŸ, Opole) grupy te dysponuj¹ wiêcej ni¿ jedn¹stacj¹ nadawcz¹.Nadawcy powi¹zani z grup¹ Ad.point, nale¿¹cej do brokerareklamy radiowej CR Media, wykonuj¹ obecnie 14koncesji, z czego tylko 5 (Kraków, Warszawa, Katowicex 2, Kielce) na du¿ych rynkach. Programy tworzoneprzez grupê Ad.point obecne s¹ szczególnie w aglomeracjiœl¹skiej (2 stacje: PLANETA i AntyRadio). Gruparozpoczê³a równie¿ realizacjê programu wyspecjalizowanegoz muzyk¹ jazzow¹ w Katowicach (NRJ) orazprogramu dla œrodowiska akademickiego w Kielcach(PLANETA).W 2005 r. swoj¹ dzia³alnoœæ na rynku radiofonii lokalnejzakoñczy³a grupa zwi¹zana ze spó³k¹ Y-Radio. Udzia³ynale¿¹ce do Y-Radio, w 3 spó³kach wykonuj¹cych koncesjena nadawanie programów lokalnych, kupi³y Multimediapowi¹zane z grup¹ kapita³ow¹ BROKER FM SA(w³aœciciela ogólnopolskiej rozg³oœni RMF FM), tworz¹cmiêdzy innymi na tej bazie now¹ grupê RMF MAXXX.Program pod t¹ nazw¹ obecny jest w 8 miastach.Archidiecezje i diecezje Koœcio³a katolickiego, zakonyi parafie dysponuj¹ 44 koncesjami. Dzia³aj¹ one samodzielnie(25 koncesji) lub w powi¹zaniu z dwomaspó³kami producenckimi tworz¹cymi sieci: PLUS (11koncesji) i VOX (8 koncesji).Programy 3 rozg³oœni s¹ równie¿ czêœciowo adresowanedo odbiorców innych wyznañ. Te rozg³oœnie to: FundacjaWzajemnej Pomocy Chrzeœcijañskiej „Radio Mazury”(stacja miêdzywyznaniowa – wyznania katolickie,protestanckie i prawos³awne), Radio CCM na Œl¹skui Œl¹sku Cieszyñskim (do œrodowisk ewangelickich)oraz Radio Ortodoxia z Bia³egostoku (do wyznawcówreligii prawos³awnej).Odrêbn¹ grupê wœród nadawców lokalnych stanowi 10stacji adresuj¹cych swój program do spo³ecznoœci akademickich(Bia³ystok, Lublin, Rzeszów, Kraków, Poznañ,Zielona Góra, £ódŸ, Olsztyn, Kielce, Warszawa).Wiêkszoœæ z nich tworz¹ i rozpowszechniaj¹ zespo³yredakcyjne powo³ane przez szko³y wy¿sze pod bezpoœrednimnadzorem rektora, zaœ dwie z nich (Krakówi Kielce) realizuj¹ koncesje w powi¹zaniach w³asnoœciowych,programowych i reklamowych (odpowiednio:ESKA SA i Ad.point).W tworzenie programów lokalnych w 8 miastach zaanga¿owanes¹ samorz¹dy terytorialne. Koncesje te realizowanes¹ przez spó³ki gminne, zwi¹zki gmin luboœrodki i domy kultury w ich zarz¹dzie.Tab. 1.3. Obecnoœæ grup radiowychna rynku lokalnym (liczba stacji na UKF)Tab. 1.4. Zsieciowane grupy radiowena rynku lokalnym (liczba stacji na UKF)Pozostali nadawcy lokalni tworz¹ grupê 52 stacji, z czego36 wspó³pracuje w ramach „Pakietu Niezale¿nych”obs³ugiwanego przez w³aœciciela ogólnopolskiej stacjiRadio ZET spó³kê Eurozet Sp. z o.o. w zakresie akwi-BIBLIOTEKA INFOTELA

60 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELAzycji reklamy, a tak¿e w niektórych przypadkach pozyskiwaniaserwisów informacyjnych i publicystycznych.Zdecydowana wiêkszoœæ z nich rozpowszechnia programyna mniejszych rynkach. Tylko 15 samodzielnychstacji radiowych o zasiêgu lokalnym nadaje programw miastach powy¿ej 200 tys. mieszkañców (w tym dwiew Warszawie i dwie w £odzi).Niezale¿ni nadawcy lokalni próbuj¹ racjonalizowaæ wydatkizwi¹zane z tworzeniem wysokonak³adowego programuz udzia³em tematyki lokalnej oraz zwiêkszyæudzia³ przychodów z reklam ogólnokrajowych poprzezw³¹czanie siê do pakietów programowo-reklamowychlub tylko reklamowych tworzonych przez RRM – domsprzeda¿y Eurozetu – w³aœciciela Radia ZET. Nielicznepróby wspó³pracy na poziomie lokalnym i regionalnym(np. Radio Gra – pod t¹ nazw¹ dzia³aj¹ 4 stacje– w Bydgoszczy, Toruniu, Inowroc³awiu i W³oc³awku;Radio Bielsko i Mega FM nadaj¹ce na obszarze aglomeracjiœl¹skiej i Beskidu Œl¹skiego; Radio Maks w Tarnowiei Bochni, Radio Jard i Jard II w Bia³ymstoku adresowanedo ró¿nych grup wiekowych) maj¹ charakterincydentalny w porównaniu z ekspansj¹ sieci.Wspó³praca i proces w³asnej konsolidacji nadawcówlokalnych poza sieciami rozpocz¹³ siê zbyt póŸno.Telewizja publicznaTelewizja Polska SA nadaje dwa programy ogólnopolskieTVP1 (dociera do 99,6 proc. mieszkañców) i TVP2(dociera do 99,39 proc. mieszkañców), a tak¿e dwaprogramy nadawane satelitarnie przeznaczone dla odbiorcówz kraju i z zagranicy – TV Polonia oraz TVPKultura.Liczba potencjalnych widzów Kultury obecnie siêga ok.2,7 mln gospodarstw domowych, w tym ok. 1 200 000abonentów sieci kablowych oraz 1 500 000 abonentówdwóch platform cyfrowych.12 oddzia³ów terenowych i 4 oœrodki regionalne nadaj¹programy regionalne, od³¹czaj¹c siê od programuTVP3, który miêdzy pasmami w³asnymi oddzia³ów emitujepasma wspólne, docieraj¹ce do 85,42 proc. mieszkañców.Nadawcy telewizyjni koncesjonowaniRynek telewizyjny nie mo¿e siê ju¿ rozwijaæ poprzezuruchamianie nowych programów nadawanych drog¹naziemn¹ w sposób analogowy. Jego rozwój zosta³wstrzymany ze wzglêdu na brak wolnych kana³ów telewizyjnychdo wykorzystania w tym systemie. W zasadzienie jest tak¿e mo¿liwe zwiêkszenie obszaru nadawaniaprogramów istniej¹cych poprzez uruchamianienowych analogowych nadajników naziemnych.Jedynym naziemnym telewizyjnym nadawc¹ koncesjonowanymo zasiêgu ogólnokrajowym (85 proc. ludnoœcikraju) jest Telewizja POLSAT, oferuj¹ca program o charakterzeuniwersalnym. POLSAT jest tak¿e operatoremsatelitarnej platformy cyfrowej, gdzie m.in. oferuje POL-SAT 2 (program satelitarny o podobnej ofercie programowej)oraz, od sierpnia 2004 r., program tematycznyPOLSAT Zdrowie i Uroda (skierowany do osób interesuj¹cychsiê swoim zdrowiem, dbaj¹cych o sprawnoœæfizyczn¹ i prowadz¹cych aktywny tryb ¿ycia). W 2005 r.POLSAT otrzyma³ koncesje na dwa kolejne programysatelitarne, które zosta³y zamieszczone na platformiecyfrowej CYFROWY POLSAT. S¹ to POLSAT Sport 2oraz Playboy Polska.Nadawca ponadregionalny TVN (program o charakterzeuniwersalnym) dociera drog¹ naziemn¹ do 42,5proc. mieszkañców kraju. Grupa ITI, w³aœciciel TVN,podobnie jak POLSAT, tak¿e uruchomi³a liczne satelitarneprogramy tematyczne – TVN24 (informacja, odsierpnia 2001 r.), TVN Siedem (film, od marca 2002 r.),TVN Meteo (pogoda, maj 2003 r.), TVN Turbo (motoryzacja,grudzieñ 2003 r.), ITVN (program telewizyjnyo charakterze uniwersalnym dla odbiorców mieszkaj¹cychpoza granicami Polski, kwiecieñ 2004 r.) orazTVN Style (program skierowany do kobiet dotycz¹cystylu ¿ycia, kariery oraz zainteresowañ i macierzyñstwa,sierpieñ 2004 r.). Wiêkszoœæ wymienionychprogramów odbierana jest zarówno za pomoc¹ siecikablowych, jak i platform satelitarnych. Podobnie jakPOLSAT, TVN tak¿e uruchomi³ w roku 2005 dwa noweprogramy satelitarne: TVN MED – program o charakterzeedukacyjnym oraz TVN Gra – o charakterze rozrywkowym.TV4 nadaje program uniwersalny, skierowany w znacznymstopniu do widza w wieku 20-40 lat. Drog¹ naziemn¹dociera do 18,8 proc. mieszkañców. TV4 jestzwi¹zany z Telewizj¹ POLSAT poprzez wspó³pracêprogramow¹ i sprzeda¿ czasu reklamowego.Telewizja PULS oferuje program o charakterze uniwersalnymnakierowanym na promowanie stylu ¿ycia orazwartoœci wynikaj¹cych z religijnych wyborów ludzi. Programten dociera do 15,9 proc. mieszkañców Polski.Program o charakterze wyspecjalizowanym spo³eczno--religijnym na zlecenie nadawcy i pod jego kontrol¹ realizujena podstawie umowy producenckiej spó³ka Antena1, tak¿e powi¹zana z Telewizj¹ POLSAT.Wœród 39 programów satelitarnych koncesjonowanychprzez KRRiT (dostêpnych drog¹ satelitarn¹ lub poprzezniektóre sieci kablowe) zdecydowan¹ wiêkszoœæ stanowi¹programy wyspecjalizowane – 32 (z czego obecnienadawanych jest 27 programów).KRRiT udzieli³a koncesji na programy satelitarne o nastêpuj¹cymcharakterze: dokumentalnym (1) – Planete; edukacyjno-poradniczym (1) – Moja TV; edukacyjno-poradniczym i religijnym (1) – Trwam;

Nowe oblicze telewizji 61 edukacyjnym (4) – Edusat, Edusat Bis, Edusat Bis2,TVN Med; ekonomiczno-informacyjnym (1) – TV Biznes; adresowanym do dzieci (2) –ZigZap, MiniMini; filmowo-rozrywkowym (1) – TVN Siedem; filmowym (4) – Ale Kino!, Canal+ Polska, Canal+Polska ¯ó³ty, Kino Polska; informacyjno-publicystycznym (1) – TVN 24; medycznym (1) – POLSAT Zdrowie i Uroda; motoryzacyjnym (1) – TVN Turbo; popularyzuj¹cym kulturê i sztukê (1) – TVP Kultura; poœwiêconym zjawiskom pogodowym (1) – TVNMeteo; rozrywkowym (5) – TELE 5, iTV, 4fun.tv, TVN Gra,Playboy Polska; sportowym (3) – Canal+ Polska Niebieski Sport,POLSAT Sport, POLSAT Sport 2; poœwiêconym sportom konnym (1) – Hipika TV; poœwiêconym telesprzeda¿y (1) – Telezakupy Mango24; adresowanym do kobiet (1) – TVN Style; uniwersalnym (5) - POLSAT, TVN, TV4, POLSAT2,ITVN.Specjalizacja programów jest b¹dŸ tematyczna (programypoœwiêcone motoryzacji, pogodzie, informacji i publicystyce,kulturze i sztuce, medycynie i zdrowiu, edukacjii poradnictwu, ekonomii, filmom dokumentalnym,itp.), b¹dŸ ze wzglêdu na odbiorcê (programy dla dzieci,programy dla kobiet, programy dla mê¿czyzn). Jedenprogram poœwiêcony jest wy³¹cznie telesprzeda¿y.Oferta polskich programów, dostêpnych dla odbiorcówposiadaj¹cych indywidualne zestawy satelitarne lubbêd¹cych abonentami satelitarnych platform cyfrowychlub sieci telewizji kablowej, systematycznie roœnie.Wzrost liczby programów nie by³ w 2005 r., jednakgwa³towny, a powstawaniu nowych programów towarzyszyrównie¿ zaprzestanie nadawania przez niektórychnadawców (g³ównie z powodu k³opotów finansowych).W 2005 r. do KRRiT wp³ynê³o 7 nowych wnioskówo udzielenie koncesji na satelitarne rozpowszechnianieprogramów (w tym 2 z³o¿one przez TelewizjêPolsk¹ SA oraz 3 przez nowy podmiot nie nadaj¹cy jeszczeprogramów – spó³kê C.K.TV. Agencja ReklamowaSp. z o.o.).Oprócz polskich programów satelitarnych odbiorcymaj¹ równie¿ dostêp do programów zagranicznych nadawanychw jêzyku polskim. Wœród wszystkich programówtematycznych zdecydowanie najwiêksz¹ widownieprzyci¹ga program informacyjny TVN 24. Znacznymzainteresowaniem ciesz¹ siê tak¿e programy sportowei programy dla dzieci. Wyniki ogl¹dalnoœci dla 30 najchêtniejogl¹danych programów tematycznych przedstawiatabela 1.5.Platformy satelitarneOperatorzy platform i ich oferta programowaObecnie na rynku istnieje dwóch operatorów 8 cyfrowychplatform satelitarnych maj¹cych razem ponad 1,5mln abonentów: CANAL+ Cyfrowy Sp. z o.o. (CYFRA+)– 800 000 9 abonentów; CYFROWY POLSAT SA – 700 000 10 abonentów.Obydwu operatorom platform uda³o siê poprawiæ wynikifinansowe i obie spó³ki poda³y informacje, ¿e zanotowa³yzysk na koniec 2005 roku.Oferta tych platform obejmuje polskie i polskojêzyczneprogramy satelitarne oraz miêdzynarodowe programysatelitarne. W przypadku CYFRY+ obejmuje ona tak¿eus³ugi dodatkowe, np. prognozy pogody i gry.Tab. 1.5. Ogl¹dalnoœæ 30 najpopularniejszych programów tematycznych w okresie 1–26.02.2006 r.(Grupa docelowa: odbiorcy telewizji kablowej lub satelitarnej powy¿ej 4 roku ¿ycia)Program TV AMR 5 AMR% 6 SHR 7TVN 24 115 597 0,59 proc. 3,08 proc.Eurosport 80 741 0,41 proc. 2,15 proc.Cartoon Network/TCM 59 558 0,31 proc. 1,58 proc.Jetix 46 194 0,24 proc. 1,23 proc.ZigZap/Typer 32 242 0,17 proc. 0,86 proc.MiniMini 29 245 0,15 proc. 0,78 proc.POLSAT Sport 28 023 0,14 proc. 0,75 proc.Discovery Chanel 27 604 0,14 proc. 0,73 proc.Viva Polska 24 942 0,13 proc. 0,66 proc.TVN Turbo 21 025 0,11 proc. 0,56 proc.Hallmark 20 915 0,11 proc. 0,56 proc.AXN 20 209 0,10 proc. 0,54 proc.BIBLIOTEKA INFOTELA

62 Nowe oblicze telewizjiProgram TV AMR 5 AMR% 6 SHR 7Ale Kino! 19 724 0,10 proc. 0,52 proc.Animal Planet 19 296 0,10 proc. 0,51 proc.TVN Style 18 935 0,10 proc. 0,50 proc.MTV Polska 16 607 0,09 proc. 0,44 proc.National GeographicChannel15 807 0,08 proc. 0,42 proc.Canal+ 11 503 0,06 proc. 0,31 proc.Europa Europa 11 455 0,06 proc. 0,30 proc.Planete 11 166 0,06 proc. 0,30 proc.HBO 10 993 0,06 proc. 0,29 proc.Discovery Civilization 10 106 0,05 proc. 0,27 proc.Club 10 088 0,05 proc. 0,27 proc.Reality TV 9 542 0,05 proc. 0,25 proc.Discovery Science 8 940 0,05 proc. 0,24 proc.Romantica 8 883 0,05 proc. 0,24 proc.Canal+ Film 8 060 0,04 proc. 0,21 proc.Kino Polska TV 7 977 0,04 proc. 0,21 proc.4fun.tv 7 456 0,04 proc. 0,20 proc.Canal+ Sport 6 140 0,03 proc. 0,16 proc.ród³o: AGB Nielsen Media ResearchBIBLIOTEKA INFOTELAW latach 2003-2005 obie platformy rozszerza³y swój cyfrowybukiet o nowo powsta³e polskie programy telewizyjneoraz programy zagraniczne i programy radiowe.Ró¿nice programowe rysowa³y siê przede wszystkim wumieszczaniu w ofercie ogólnopolskich programów publicznychTVP1, TVP2, które kiedyœ obecne by³y jedyniew Cyfrze+ (dziœ obecne s¹ na obydwu platformach).W obecnej swojej ofercie CYFRA+ proponuje 71 programówpolskojêzycznych, natomiast Cyfrowy POLSAToferuje 45 takich programów. Na obydwu platformachcyfrowych s¹ dostêpne w sumie 84 programy polskojêzyczne.Wœród 37 koncesjonowanych przez KRRiT programówsatelitarnych a¿ 28 znajduje siê przynajmniej na jednejz satelitarnych platform cyfrowych. Wœród nich z kolei24 znajduj¹ siê na platformie CYFRA+ oraz 15 na platformieCYFROWY POLSAT.Wiele programów jest równoczeœnie dostêpnych na obuplatformach cyfrowych, jak np. programy telewizji publicznej,TVN, programy z grupy Discovery, CartoonNetwork, CNN, TVN, TVN 24, Kino Polska, TCM, Tele5 itd.Ró¿nice programowe pomiêdzy platformami widocznes¹ dziœ przede wszystkim na poziomie liczby programóww³asnych (POLSAT, POLSAT 2 i POLSAT Sportna Cyfrowym Polsacie i Canal+, Canal+ Film, Canal+Sport, Canal+ Sport2, dla dzieci ZigZap, MiniMini orazfilmowy Ale Kino! na Cyfrze+) oraz objêtoœci programówfilmowych (11 w Cyfrze+ i 6 w Cyfrowym Polsacie)i radiowych (14 w Cyfrze+ i 7 w Cyfrowym Polsacie). Programypowi¹zane z operatorami s¹ dostêpne wy³¹czniena ich platformach, np. program POLSAT jest niedostêpnyna Cyfrze+, podobnie jak Ale Kino! nie jest dostêpnepoprzez platformê Cyfrowy POLSAT.Obydwaj operatorzy oferuj¹ abonentom us³ugê elektronicznegoprzewodnika po programach. Ponadto Cyfra+proponuje swoim abonentom nastêpuj¹ce us³ugi interaktywne:dostêp do standardu kina domowego (mo¿liwoœæwyboru wersji filmu, obraz w formacie 16:9, dodatkoweinformacje o filmie itp.), konsolê gier interaktywnych– Cyfra+ Gry, magazyn abonentów informuj¹cyo repertuarze kin – Kultura+ oraz wyœwietlane na ekraniewraz z obrazem telewizyjnym informacje o nowychkana³ach, promocjach i konkursach – POP-UP.Abonenci Cyfry+ mieli niegdyœ dostêp do serwisu Cyfra+Pogoda, do us³ug SMS i komórkowego mened¿erapi³karskiego Canal+ Sport. Natomiast abonenci CyfrowegoPOLSATU mieli poprzez Portal iTV dostêp dous³ug interaktywnych takich jak: prognoza pogody, aplikacjee-mail (korzystanie z poczty elektronicznej),wysy³anie SMS, przewodnik (porady oraz propozycjerozwi¹zañ najczêœciej spotykanych problemów technicznych),gry i us³ugi TV Banking. Z powodu jednak niewielkiegozainteresowania zaniechano oferowania tychus³ug.Telewizja kablowaPolska jest trzecim co do wielkoœci rynkiem telewizji kablowychw Europie i bez w¹tpienia najbardziej dynamicznym.W polski rynek telewizji kablowej jest zaanga¿o-

Nowe oblicze telewizji 63ModelDane odbiornika CYFRA + Cyfrowy POLSATMediasat(Pioneer, SonyPace, Kenwood)SagemGniazdo konwertera jedno typu F jedno typu FGniazdo przelotowe dodatkowe typu F dodatkowe typu FWbudowany dekoder Mediaguard NagravisionGniazda karty kodowej dwa: karta kodowa + bankomatowa jednoDekodowanie pakietów ( MCPC ) Tak TakDekodowanie pojedynczychprogramów (SCPC)NieEuroz³¹cze (SCART) 2 (TV + magnetowid) 2 (TV + magnetowid)Modulator TV Nie TakWyjœcie RGB Tak TakGniazda stereo para gniazd Cinch para gniazd CinchGniazdo aktualizacji RS 232 – 9 styków RS 232 – 9 stykówAbonament**od 24 PLN do 172 PLN miesiêczniew zale¿noœci od wersji pakietui wariantu p³atnoœci + 10 PLN(dekoder)** Op³aty za abonament mog¹ siê zmieniaæ w zale¿noœci od obowi¹zuj¹cej promocji.na podstawie Medianews.com.pl. 11TakPakiet familijny 35 PLN miesiêcznie+ min. 10 PLN(dekoder)wany kapita³ zagraniczny i coraz czêœciej na tym rynkuinwestuj¹ banki oraz fundusze inwestycyjne. O atrakcyjnoœcipolskiego rynku telewizji kablowej mo¿e œwiadczyæchocia¿by sprzeda¿ sieci kablowej w 2005 r. AsterCity Cable przez Hicks, Muse, Tate & Furt funduszowiMid Europa Partners za 1,6 mld z³.Z us³ug oko³o 15 firm telewizji kablowej w Polsce korzystaponad 3,5 mln abonentów. Rynek zosta³ zdominowanyprzez kilku najwiêkszych operatorów: UPC,Vectra, Multimedia Polska, Aster City Cable, TOYA.Liczbê abonentów tych operatorów przedstawia tabela1.7.Obecnie zarejestrowanych, tj. wpisanych do rejestruprzewodnicz¹cego KRRiT, obejmuj¹cego programyrozprowadzane w sieciach telewizji kablowej, jestponad 600 operatorów.Operatorzy ci zarz¹dzaj¹ ok. 4,5 mln gniazd abonenckich,ich mo¿liwoœci szacuje siê na ok. 7 mln. Oznaczato, ¿e w chwili obecnej do telewizji kablowej ma dostêpponad 1/3 wszystkich gospodarstw domowych w Polsce,a mog³aby mieæ do niej dostêp ponad po³owaspo³eczeñstwa.Operatorzy kablowi dzia³aj¹cy w Polsce œwiadcz¹ nastêpuj¹ceus³ugi:Tab. 1.7. Szacunkowa liczba abonentów najwiêkszych sieci kablowych1.Miejsce Operator Liczba abonentów Miasta Proc. rynkuUPC TelewizjaKablowa1.000.000 116 22,22 proc.2. Vectra 625.000 114 14,00 proc.3.MultimediaPolska450.000 90 10,00 proc.4 Grupa ASTER 365.000 6 8,11 proc.5. TOYA 150.000 4 3,33 proc.6. TK Poznañ 100.000 1 2,22 proc.7. MTK S.Tar 60.000 9 1,33 proc.8.StreamCommunications40.000 17 0,89 proc.9. Promax 28.500 18 0,63 proc.10 Sat Film 25.000 1 0,56 proc.pozostali ~ 1.700.000RAZEM ~ 4.500.000ród³o: PIKE, luty 2006 r.BIBLIOTEKA INFOTELA

64 Nowe oblicze telewizjiBIBLIOTEKA INFOTELA rozprowadzanie programów telewizyjnych i radiowych(w tym p³atnych); dostêp do internetu; telefonia; telewizja cyfrowa; rozpowszechnianie programów telewizji lokalnych.Operatorzy telewizji kablowych, poza rozprowadzaniemprogramów wytworzonych przez innych nadawców,coraz chêtniej rozpowszechniaj¹ w³asne programykoncesjonowane. Koncesje takie s¹ udzielane na programyemitowane od 30 minut w tygodniu do kilku godzindziennie – rzeczywisty czas emisji jest najczêœciejd³u¿szy od minimalnego czasu wpisanego w koncesjê.W przypadku programów radiowych rozpowszechnianychw sieciach kablowych jest to emisja nawet 24-godzinna.W³asne programy koncesjonowane s¹ g³ównie poœwiêconetematyce lokalnej. Wype³niaj¹ tym samym niszê,której nie s¹ w stanie wype³niæ naziemni nadawcy ogólnopolscyoraz regionalne programy rozpowszechnianeprzez Telewizjê Polsk¹ SA.Stale powiêksza siê oferta programowa dostêpna w sieciachtelewizji kablowej. Do koñca 2005 r. Przewodnicz¹cyKRRiT wyda³ 330 koncesji na rozpowszechnianieprogramów w sieciach telewizji kablowej, w tym 7na program radiowy:1 – w 1993 roku; 39 – w 1994 roku; 34 – w 1995 roku; 28 – w 1996 roku; 27 – w 1997 roku; 32 – w 1998 roku; 11 – w 1999 roku; 18 – w 2000 roku; 12 – w 2001 roku; 19 – w 2002 roku; 30 – w 2003 roku; 35 – w 2004 roku; 36 – w 2005 roku.Przewodnicz¹cy KRRiT wyda³ te¿ 79 decyzji o rozszerzeniukoncesji na rozpowszechnianie programów(w tym 4 w 2005 r.), zwiêkszaj¹c ich zasiêg o kolejnesieci telewizji kablowej.Drog¹ satelitarn¹ lub w sieciach telewizji kablowychdostêpnych jest ponad 400 programów, z czego ponad50 emitowanych jest w jêzyku polskim.Przy tak du¿ej liczbie oferowanych programów operatorzystosuj¹ tzw. pakietyzacjê. Wraz z rozwojem us³ugoperatorskich wzros³a oferta programowa. Rosn¹ca poda¿oraz ró¿norodnoœæ programów spowodowa³y koniecznoœædokonywania wyboru w sytuacji, gdy zwiêkszanieliczby programów wi¹¿e siê ze wzrostem cen oferowanejus³ugi.Us³ugi oferowane w sieciachkomunikacji szerokopasmowejRynek telewizji kablowych w Polsce ulega przemianom,g³ównie z powodów technologicznych (cyfryzacja) i poszerzaj¹cejsiê oferty programowej.Operator Aster City Cable Holding jako pierwszy w Polsceuruchomi³ ofertê cyfrow¹ w sieci telewizji kablowej.Technologia cyfrowa jest wykorzystywana przede wszystkimdo wzbogacenia oferty programowej o nowe programy,g³ównie tematyczne. Technologia ta umo¿liwiatak¿e tworzenie dodatkowych us³ug interaktywnych, conie jest mo¿liwe przy sygnale analogowym. Technologiacyfrowa w sieciach telewizji kablowej zmusza tak¿edo zastosowania u abonenta cyfrowych dekoderów.Operatorzy wprowadzaj¹ tak¿e us³ugi Triple Play, polegaj¹cena ³¹czeniu us³ug z zakresu radiofonii i telewizjiz us³ugami telefonicznymi oraz dostêpem do internetu.Tego typu us³ugi oferuj¹ ju¿ operatorzy Aster City Cablei TK Poznañ.Przypisy[4] Programy te docieraj¹ do odbiorców drog¹ kablow¹ orazsatelitarn¹.[5] AMR – Average Minute Rating (Œrednia Ogl¹dalnoœæ Minutowa).Jest to podstawowy wskaŸnik okreœlaj¹cy wielkoœæwidowni ogl¹daj¹cej dany program lub kana³ telewizyjnyw okreœlonym odcinku czasu. Odnosi siê do ca³ejpopulacji lub okreœlonej grupy celowej. AMR dla d³u¿szegoni¿ jedna minuta odcinka czasu liczy siê jako sumêAMR minutowych podzielonych na liczbê minut w odcinkuczasu.[6] AMR proc. – œrednia ogl¹dalnoœæ minutowa wyra¿onaw procentach populacji lub grupy docelowej, w stosunkudo której mierzony jest AMR.[7] SHR proc. – Share. Udzia³ wybranego kana³u lub programuw ogl¹dalnoœci w danym odcinku czasu. Wyra¿ana jestjako procent osób ogl¹daj¹cych dany kana³ w stosunku doosób ogl¹daj¹cych wszystkie kana³y w danym czasie. Taksamo jak AMR, mo¿e odnosiæ siê do ca³ej populacji lubwê¿szej, interesuj¹cej nas grupy docelowej. Z definicji pokazywanyjest w procentach i sumuje siê do 100 dla wszystkichkana³ów.[8] ITI Holdings SA zapowiada uruchomienie na jesieni 2006roku w³asnej platformy cyfrowej nowej generacji.[9] „Canal + Cyfrowy – lepszy rok”. Telekabel, marzec 2006 r.Nr 3 (48), s. 33.[10] „Cyfrowy Polsat nie narzeka”. Telekabel, marzec 2006 r.Nr 3 (48), s. 33.[11] http://www.medianews.com.pl/porownanie.php3 (stan nadzieñ 02.07.2004 r.)Zród³o:Krajowa Rada Radiofonii i TelewizjiRaport o stanie rynku: Radio i telewizja w Polsce