Diplomski rad - ETF:Elektrotehnički fakultet Istočno Sarajevo

UNIVERZITET U ISTOČNOM SARAJEVUELEKTROTEHNIČKI FAKULTETSOFTVER ZA UNOS E - MOBILNIH KLJUČEVADiplomski radMentor:Prof.dr.Stevan StankovskiKandidat:Cerovina DraženIstočno Sarajevo, 2004

SADRŽAJ:Sadržaj 2Zadatak 5Uvod 61. Osnovni pregled strukture PLC-a 61.1. Dijelovi od kojih se sastoji PLC 71.1.1. Central Procesing Unit (CPU) 71.1.2. Sistemska memorija 91.1.3. Input/Output moduli 91.2. Spoljni izgled PLC-a 91.3. Programiranje PLC-a 91.4. Izvršavanje programa 101.5. Primjena i prednosti PLC-a 102. GSM tehnoligije 112.1. SMS poruke 112.2. TCS (Telecom Control Systems) Easygate 122.2.1. Povezivanje na računar 132.2.2. SIM i PIN pravila 132.2.3. Pokretanje TCS-a 132.2.4. Uključivanje TCS-a 132.2.5. Opcija modem sharing 142.2.6. SMS naredbe 142.2.7. Struktura SMS naredbi 152.3. Ulazi, poruke i GSM brojevi telefona 162.3.1. Ulazne poruke 162.3.2. Brojevi telefona 172.3.3. Od ulaza do GSM matrice 172.4. Ulazni brojači i podbrojači 182.5. Temperatura 182.5.1. Podešavanje temperaturnog alarma 182.5.2. Hronotermostat 192.6. AC napajanje i pomoćna baterija 192.7. Izlazi (Outputs) 192.8. TCS voice (glasovne) opcije 202.8.1. Osnovni koncepti 202.8.2. Unos brojeva u listu 203. Interpretator komandi (CI) 223.1. Komandna ulazna jedinica 233.2. Ulančavanje CI komande 233.3. Masovni prikaz 243.4. Zaštita lozinkom 243.5. Pregled CI komandi 243.6. Aktiviranje CI/Prijavljivanje 253.6.1. COM1 METH 253.7. Komande za prikaz operanada i stanja 262

3.8. Komande za modifikovanje vrijednosti 273.9. Komande kontrole programa 283.10. Komande za prebacivanje ulaza i izlaza 293.11. Komande ugrađene u drajverima 304. Nizovi 314.1. Konfigurisanje drajvera i podešavanje parametara 314.2. Inicijalizacija nizova 314.3. Proširene CI komande za nizove 324.4. Moduli za upravljanje nizovima 324.4.1. STRADDR 344.4.2. STRAPPND 344.4.3. STRATOH 344.4.4. STRATOIX 354.4.5. STRATOU 354.4.6. STRCAT 354.4.7. STRCHECK 354.4.8. STRCHGET 354.4.9. STRCHSET 364.4.10. STRCI 364.4.11. STRCLR 364.4.12. STRCMP 364.4.13. STRCPY 364.4.14. STRDEL 374.4.15. STRDUMP 374.4.16. STRFILL 374.4.17. STRFILLW 374.4.18. STRFINDC 374.4.19. STRGROW 384.4.20. STRHTOA 384.4.21. STRICMP 384.4.22. STRINSRT 384.4.23. STRINIT 394.4.24. STRITOA 394.4.25. STRLEFT 394.4.26. STRLEN 394.4.27. STRLOWER 394.4.28. STRMID 404.4.29. STRNCMP 404.4.30. STRNICMP 404.4.31. STRRIGHT 414.4.32. STRSTAT 414.4.33. STRUPPER 414.4.34. STRUSAGE 414.4.35. STRUTOA 414.4.36. STR2FLAG 414.4.37. FLAG2STR 425. Prikaz rada u realizovanom softveru i opis sistema 435.1. Kako softver funkcioniše 433

Zaključak 48Literatura 494

ZADATAKU cilju izrade softvera za unos e-mobilnih ključeva potrebno je uraditi sljedeće:- Dati osnovni pregled structure PLC-a;- Dati osnovni pregled GSM tehnologije, sa posebnim osvrtom na korišćenjeu automatizovanim sistemima;- Dati pregled CI komandi;- Prikazati i objasniti realizovani softver.5

UVOD1. Osnovni pregled strukture PLC-a* Programmable Logical Controler (PLC)Slika 1.Izgled PLC-a.U našem jeziku se koristi izraz Programabilno Logički Kontroler (PLK). PLCpredstavlja digitalni računarski uređaj koji se zasniva na mikroprocesorskojtehnologiji. PLC je ustvari napravljen da bi se olakšalo upravljanje mašinama. Ovajuređaj omogućava izvršavanje upravljačkih algoritama (programa) u realnomvremenu. Korisnik unosi program, obično koristeći softver za unos, da bi dobioželjene rezultate.Taj program predstavlja vezu između ulaza i izlaza na PLC-u.Kako PLC funkcioniše? Tako što stalno skenira program. Ovaj ciklus skeniranja sesastoji od tri koraka:provjera ulaznog stanja (check input status - da li su ulaziuključeni ili ne odnosno da li su senzori spojeni na ulaze aktivni), izvršavanjeprograma (execute program - instrukciju po instrukciju) i očitavanje stanja izlaza(update output status). Nakon završetka trećeg koraka PLC se vraća na prvi korak iponavlja korake kontinualno (slika2).[1]Slika 2. Rad PLC-a.6

1.1. Dijelovi od kojih se sastoji PLCPLC se sastoji od tri dijela :- Central Processing Unit (CPU)- Sistemska memorija- Input / Output moduli1.1.1. Central Processing Unit (CPU)Centralni procesor (CPU) je najvažnija komponenta PLC-a. On upravljamemorijom, izvršavanjem programa, komunikacijom, nadgledanjem ulaza ipostavljanjem izlaza. Moguće greške koje se javljaju na PLC-u takođe uočavacentralni procesor provjeravanjem samog PLC-a . Korisnik može da uoči grešku naPLC-u pomoću dioda za signalizaciju greške, koje svijetle kada se javi greška,postavljenih na kućištu kontrolera. Odabir centralnog procesora se vrši u zavisnosti odzadatka koji treba da se izvrši i broja ulaza i izlaza.Vrijeme skeniranja (koje iznosi do 100 ms) predstavlja vrijeme za kojeprogram mora da se izvrši u cjelosti i to je takođe vrijeme odabiranja digitalnihulaza/izlaza. PLC ne reaguje na vrijeme brže od 100 ms.Dijelovi CPU-a su :Aritmetical Logical Unit (ALU)RegistriMagistrale (sabirnice)Aritmetical Logical Unit (ALU) ili aritmetičko logička jedinica se sastoji odlogičkih kola. Omogućava izvršavanje aritmetičkih i logičkih operacija nad podacimau binarnom obliku i sadrži registre koji služe za upisivanje u vidu digitalnih reči.Registri predstavljaju specijalne memorijske lokacije u centralnom procesorui takođe su fizički dijelovi centralnog procesora. Podaci se u većini uređaja ovakvevrste čitaju prvo iz memorijskih lokacija i upišu u registre pa se tek onda mogu vršitiodređene operacije nad tim podacima. Ovo se dešava iz razloga što su izlazi naregistrima električnim provodnicima povezani sa upravljačkom logikom. Na ovajnačin se naredbe brže izvršavaju.Posebna vrsta registara koju posjeduju ove mašine su akumulatori (ACC).Akumulator mora biti jedan od dva radna registra centralnog procesora nad čijim sesadržajem izvršava zadata operacija. Rezultat te operacije se uvijek upisuje uakumulator koji predstavlja vezu između memorije i procesora.Magistrale (sabirnice) predstavljaju snopove električnih provodnika koji sugrupisani prema prirodi digitalnih signala koje prenose. Takođe predstavljaju vezuizmeđu hardverskih komponenti.Magistrale mogu biti:• Upravljačka magistrala - predstavlja više provodnika koji povezujucentralni procesor, memoriju i ulazno/izlazne portove (slika 3). Koristise za prenos informacija i bitova o vrsti aktivnosti koja treba da se izvšiu tekućem procesu. Smjer prenosa infomacija kroz upravljačku7

magistralu je samo od centralnog procesora ka memoriji iulazno/izlaznim portovima. Vrste aktivnosti koje se mogu izvršavati uprocesu su: čitaj sadržaj memorijske lokacije, upiši podatak umemorijsku lokaciju, čitaj prispjeli podatak na ulazno/izlaznom portu idr. Zbog toga što se magistrale sastoje iz većeg broja provodnika,povezivanje parova velikog broja komponenti računara je olakšano jerpovezivanjem sa više pojedinačnih provodnika dobijamo gomilu žicaza koje ne znamo šta povezuju.• Adresna magistrala povezuje centralni procesor sa memorijom iulazno/izlaznim portovima. Prenosi adrese memorijskih lokacija iliulazno/izlaznih portova od centralnog procesora ka memoriji iliulazno/izlaznim portovima (slika 3).• Magistrala podataka prenosi podatke između centralnog procesora,memorije i ulazno/izlaznih portova u oba smjera (slika 3).[6]Slika 3. Veza osnovnih komponenti sa magistralama (sabirnicama).8

1.1.2. Sistemska memorijaUpisivanje i/ili čitanje podataka potrebnih za funkcionisanje programa i samihprograma su operacije koje se vrše nad memorijom programabilno-logičkogkontrolera.ROM (Read Only Memory) je tip memorije koja čuva programe i podatke kojise izvršavaju svaki put kada se uključi kontroler odnosno podaci se ne brišu kada seisključi napajanje. Podaci se u ROM memoriju upisuju programiranjem pri izradimemorije i kao što joj ime kaže u ovu memoriju se ne upisuju podaci već se isti samočitaju iz nje.RAM (Random Access Memory) je tip memorije u koju se upisuju podaci.Njen sadržaj je uvek dostupan procesoru ali se gubi nakon isključivanja napajanja.Korisnik u RAM memoriju unosi program preko računara ili putem programatora.1.1.3. Input/Output moduliOvi moduli prihvataju digitalne signale u programabilno-logički kontroler i uisto vrijeme omogućavaju izdavanje obrađenih ulaznih veličina u digitalnom obliku.Unutar PLC-a se vrše operacije nad ulaznim veličinama definisane korisničkimprogramom. Ako ugradimo analogne ulazno/izlazne module kontroler može da vršiobradu i analognih signala.Podjela PLC-a po broju ulaza/izlaza se vrši na: male (8 ulaza 8 izlaza; 16ulaza 16 izlaza), srednje (128 ulaza 128 izlaza) i velike (hiljade ulaza /izlaza).Za komunikaciju PLC – PLC(s) ili PLC – računar se koristi komunikacionimodul. Najčešće se koristi RS232 interfejs jer se podaci prenose u ASCII formatu.[2]1.2. Spoljni izgled PLC-aTri načina realizacije PLC-a :• Modularni – odgovarajući broj ulaza i izlaza se dovodi na modulepri čemu na svakom modulu postoji centralna jedinica na koju sedovodi još ulaznih i izlaznih modula. Veći broj modula se možepovezati putem mreže.• Sa fiksnim brojem ulaza i izlaza – pošto je broj ulaza uvijek veći odbroja izlaza ne može se uticati na konfiguraciju.• Sa fiksnim kućištem i karticama – kartice imaju istu funkciju kao imodul. Moguće je mijenjati samo broj ulaza i izlaza a dimenzije semijenjaju dodavanjem modula.[4]1.3. Programiranje PLC-aRanije su se za programiranje PLC-a koristili programski jezici kao što suFORTRAN, BASIC, C idr. Radi lakšeg programiranja IEC (InternationalElectrotechnical Commission) je propisala standard koji omogućava korišćenje višeprogramskih jezika (jedan od pet jezika IEC standarda) za programiranje jednogprocesora. Ovo znači da ako bi se koristio PLC drugog proizvođača, nije obavezno9

učenje programskog jezika za programiranje tog PLC-a (svaki proizvođač koristi svojprogramski jezik).Pet programskih jezika koje obuhvata IEC standard: Structured Text (ST),Functional Bloc Diagram (FDB), Ladder Diagram (LD), Instruction List (IL),Sequential Function Chart (SFC).Programski jezici IEC standarda omogućavaju lakše pisanje i shvatanjeprograma koji se koriste za programiranje PLC-ova.1.4. Izvršavanje programaKorisnički program sadrži: ulaze (inputs), izlaze (outputs), tajmere, counters(brojače), aritmetičko - logičke funkcije, specijalne funkcije, registre.Ulazi i izlazi imaju dvije vrijednosti: logička 0 ili logička 1. Stanje sa ulaznogmodula se, prije obrade od strane centralnog procesora, upisuje u memoriju CPU-a.Izlazni signali, koji su rezultat obrade ulaznih signala od strane CPU-a, se upisuju umemoriju izlaza i na kraju šalju na odgovarajući izlazni modul na PLC-u.Korisnički program se izvršava ciklično (kad dođe do kraja počinje novi ciklusi ponovo počinje izvršavanje programa). Prije početka novog ciklusa pročita se stanjesa ulaznih modula i upiše u memorijsku zonu ulaza, a na kraju izvršavanja programaizlazne vrijednosti iz memorijske zone izlaza se šalju na izlazne module.[4]1.5. Primjena i prednosti PLC-aProgramabilno–logički kontroleri su zastupljeni u svim granama industrije biloda se radi o pakovanju, upravljanju transportom materijala, automatizovanoj montažiili drugim poslovima. Skoro svaka aplikacija koja ima potrebu za nekom vrstomelektro upravljanja ima potrebu za PLC-om. Ako se ne koristi PLC u ovimaplikacijama onda je to gubljenje vremena i novca.PLC je jeftinije i pouzdanije rješenje od konvencionalnog pristupa rješavanjuproblema ove vrste. Greške u funkcionisanju sistema se otkrivaju brzo i lakootklanjaju.10

2. GSM TehnologijeGSM predstavlja skraćenicu za Global System for Mobile communications,odnosno standard za globalni sistem mobilne komunikacije.GSM mreža se sastoji od:• Mobilne stanice (telefon koji posjeduje korisnik);• Podsistema bazne stanice (upravlja povezivanjem radio veza satelefonom);• Mrežnog podsistema (osnovni dio GSM centrale koji spaja vezuizmeđu korisnika mobilnog telefona sa drugim korisnikom mobilnogtelefona ili između korisnika mobilnog telefona sa korisnikom fiksnogtelefona).Mobilna stanica sa sastoji od terminala (telefona) i smart kartice. Smart karticaje plastična kartica u kojoj se nalazi kompjuterski čip koji zovemo SIM (SubscriberIdentity Module). Smart kartice imaju zaštitni kod, PIN kod, koji zna samo korisnik itako se štiti SIM kartica od zloupotrebe. Na SIM katricu je omogućen unos podataka iobrada istih. Ona povezuje mobilni telefon sa GSM mrežom.Podsistem bazne stanice se sastoji iz bazne stanice i kontrolera bazne stanice.Ove dvije komponente komuniciraju putem A–bis interfejsa (linija razdvajanjaizmeđu bazne stanice i kontrolera baznih stanica). Bazna stanica sadrži radioprimopredajnik koji povezuje stanicu sa ostatkom mreže. Radio primopredajnik sesastoji od prijemnika, odašiljača, antene i interfejsa. Bazna stanica može da ima jednuantenu za sve pravce ili tri antene za tri pravca. Kontroler baznih stanica se stara oradu i održavanju veza.Mrežni podsistem sadrži komponentu koja se zove Mobile services SwitchingCenter. Ovo je najvažnija komponenta mrežnog podsistema i omogućava registraciju,provjeru autentičnosti, ažuriranje lokacija, usmjeravanje poziva za korisnike saroaming–om i vezu sa fiksnim mrežama. Roaming je vrsta usluge koju obezbjeđujeGSM i ona omogućava korišćenje mobilnih telefona u mrežama drugih operatera.Kada korisnik uđe u inostranu zemlju automatski se prepoznaje i registruje SIMkartica.Equipment Identity Register je baza podataka koja sadrži listu mobilnihstanica koje su na mreži. Sastoji se od tri baze podataka : White List (sadrži svevažeće identifikacione brojeve), Black List (sadrži sve nevažeće brojeve), Grey List(sadrži sve sumnjive brojeve).[7]2.1. SMS PorukeSMS (Short Message Service) predstavlja mogućnost slanja tekstualnih poruka putemmobilnog telefona. Poruke su dužine do 160 znakova. Osim sa jednog mobilnogtelefona na drugi poruke se mogu slati i sa jednog na više telefona istovremeno (opcijagroup na telefonu, ali ovo važi samo za novije tipove telefona) i takođe sa telefona naLAN (Local Area Network), WAN (Wide Area Network), ISDN (InternationalStandard for Digital Network) mrežne kompatibilne uređaje. Poruka se skladišti kodoperatera ako korisnik nije dostupan pa se kasnije proslijeđuje tom korisniku kadabude bio dostupan.11

2.2. TCS (Telecom Control Systems) EasygateTCS je mikroračunar koji radi sa Simensovim TC35 GSM modulom i imamogućnost razmjene podataka, glasovne i SMS komunikacije. [5]Slika 4.TCS Easygate (1- 230v AC adapter, 2- antena, 3- kraj kabla koji se povezuje nadugme za otvaranje vrata, 4- SIM kartica, 5- GSM modul).12

2.2.1. Povezivanje na računarPovezivanje se vrši pomoću serijskog kabla. TCS se poveže na COM port naPC-u. Koristi se jedan od navedenih softvera: Hyperterminal ili Xtalk na 9600 N 8 1ili TCS Logger.2.2.2. SIM I PIN pravilaPIN I PUK kodovi se koriste da bi se kartica zaštitila od zloupotrebe. Ako sePIN kod unese pogrešno više od tri puta kartica će tražiti PUK (PIN Unblocking Key)kod. PUK kod služi da se odblokira SIM kartica blokirana pogrešnim unošenjem PINkoda. Otključavanje SIM kartice se može pokušati deset puta. Poslije toga je karticazaključana trajno i postaje beskorisna.Pomoću programa TCS 3.5 se može programirati PIN kod u TCS-u tako damože komunicirati sa SIM karticom na zahtjev (uključenje sistema). Ovo je zgodnoako se uređaj nalazi na mjestu gdje SIM kartica može da se ukrade.SIM kartica može imati tri vrste broja: glasovni (voice), data i fax. Ako seposjeduje kartica koja ima i voice i data broj ta dva broja se moraju razlikovati. SIMsa jednim brojem može slati podatke ali ne može da se pozove sa data pozivom. Faxbroj je uključen u voice broju.2.2.3. Pokretanje TCS–aAko se programiranje TCS-a vrši korišćenjem direktne veze sa personalnimračunarom onda nije potrebno imati SIM karticu sa data brojem već kabal koji sepoveže na serijski port. Nakon povezivanja se može pristupiti TCS–u pomoćuHyperterminala ili Xtalk-a ili drugog softvera. Programski paket TCS Windowstakođe omogućava jednostavnu vezu sa TCS-om i svim SMS opcijama vezanim zaEasygate.Posjedovanjem SIM kartice sa data brojem se može rekonfigurisati TCS uređajiz daljine (remote control). Obično je moguće pozvati GSM modul koristećistandardni PC modem . Svejedno se može desiti da tokom nepravilnog konfigurisanja,od strane GSM operatera, ova opcija bude nemoguća i pri pokušaju poziva sedetektuje zauzeće veze. Ako se ovo desi, tu grešku otklanja operater.2.2.4. Uključivanje TCS-aNakon ubacivanja SIM kartice u TCS uređaj čuje se dugo beep i opet isti zvuknakon par sekundi što znači da je SIM kartica prepoznata i registrovana na mreži. Ovamogućnost je implementirana da se izbjegne uništavanje baterije kad se skroz isprazni.TCS će se uvek uključiti sam kad se aktvira AC/DC napajanje preko solarneploče ili drugog izvora napajanja. Ako nema takvog napajanja i TCS je isključen i akose dovede napon sa baterije TCS se neće uključiti (startovati) ako se ne pritisne startdugme.13

2.2.5. Opcija modem sharingU nekim aplikacijama (industrijska automatizacija, upravljanje mašinama)PLC već ima RS232 port za komunikaciju sa modemom pa se njime već možeupravljati daljinski korišćenjem GSM modema bez potrebe za TCS pločom.Ipak u većini slučajeva ove instalacije nemaju dovoljno lokalne inteligencijeda prime i pošalju podatke preko SMS–a ili da izvrše osnovne naredbe opcijedostupne na TCS ploči.Veoma važno pitanje koje se postavlja je da li se može iskoristiti modeminstaliran u TCS ploči za komunikaciju sa PLC–om. Može sa TCS 3.5 pločom alipostoji samo jedan modem i ne mogu se povezati dvije stvari u isto vrijeme. Ako seodlučimo za prebacivaje modema na eksterni uređaj moramo biti svjesni da se tadaTCS neće moći kontrolisati jer nema pristup modemu pa ne može slati poruke iliprimati naredbe. Ovaj problem rešavaju DDC (switched Direct Data Call) naredbe.DDC naredbe omogućavaju mjesta na koje će biti proslijeđeni slijedeći podaci kojistignu. Naredba #DDC0 proslijeđuje podatke do eksternog RS232 porta, a naredba#DDC1 proslijeđuje podatke do TCS operativnog sistema. Da bi dozvolili PC–u ilieksternom uređaju direktan pristup modemu u TCS–u i autonomno korišćenje istogmora se implementirati naredba #CTR. Kad je jednom unijeta ova naredba povezujeRS232 port direktno na modem za par sekundi. Poslije tih nekoliko sekundi TCS opetdobija kontrolu nad modemom. Da bi se ovo moglo koristiti treba pravilno rukovatimodemom i zadavati naredbe na način koji ne smeta sistemu da funkcioniše.2.2.6. SMS naredbeLista naredbi dostupnih na TCS 3.5 ploči sa softverom izdanje 5.1[5]• ?: Help on-line ( pomoć u svakom trenutku )• #ACM: izabira pristupni mod (ACcess Mode) za fukciju voice poziv• #ALR: omogućava ili onemogućava generisanje SMS alarma (ALeRt SMS)• #AMS: čuva i isčitava tekst za alarm poruke (Alarm MeSsages) od 1 do 8• #CAP: mijenja administratorsku lozinku (Change Admin Password)• #CCA: čita/upisuje vrijednosti Counter CompArator–a na ulazima 1 do 6• #CLB: ponovo poziva (CalL Back) naznačen data broj telefona• #CLK: postavlja sat (CLocK) i datum na prave vrijednosti• #CNP: čita/upisuje djelimično stanje pod brojača (sub CouNters (Partial)) naulazima 1 do 6• #CNT: čita/upisuje cjelokupno stanje brojača (CouNters Total) na ulazima 1do 6• #CTR: formira COM TRansparent : postavlja RS232 port u direktnu vezu saGSM modemom za xxxxx dužinu vremena (u sekundama)• #CUP: mijenja korisničku lozinku (Change User Password)• #DBG: DeBuG : šalje kopije svih poruka koje pristižu na telefon• #DDC: Switch Direct Data Call : prebacuje slijedeći poziv, upućen na databroj, na TCS komandni mod ili COM port• #END: izlaz iz TCS komandnog moda• #GIO: Get Input Output ; isčitava trenutni ulazno-izlazni status• #IDT: Input Delay Time : pokazuje koliko vremena ulaz mora da bude aktivanprije generisanja alarma14

• #INI: INItialize: inicijalizuje parametre na vrijednosti definisane od straneproizvođača• #IPM: podešava ulazni mod (InPut Mode) za svaki ulaz pojedinačno• #LLA?:duge liste svih (Long Lists of All) stanja TCS programabilnihparametara• #MHD: Message HeaDer: čita/upisuje TCS ID i SMS serijski broj• #MTX: MaTriX: čita/upisuje matrice asocijacija između telefonskih brojeva iulaza (8 plus 3 dodatna)• #NOA: NO Acknowledgement : ometa potvrdu prijema SMS poruka• #OUT: uključuje ili isključuje izlazne (OUTput) priključke• #PIN: aktivira PIN kod za SMS karticu• #PWD: aktivira lozinku (PassWorD) za pokretanje bilo koje naredne naredbeod strane SMS-a• #PWR: čita/upisuje PoWeR varijable• #RES: softver resetuje (RESets) ploču• #SCA: čita/upisuje adresu servis centra (Service Center Adress)• #SCT: namješta interni sat (Sets internal Clock) koristeći Telecom operatorclock and date• #SMC: SMs Counters: čita/upisuje SMS sa brojača• #SNS: vrijednost analognog ulaza• #SSM: šalje SMS telefonu (Send a Short Message)• #TEL: određuje GSM brojeve telefona (TELephone), do 8 brojeva, na koje ćebiti poslan alarm• #TMP: čita temperaturu, čita/upisuje granice za uključivanje alarma• #VCF: funkcije glasovnog poziva (Voice Call Functions)• #VER?: verzija softvera (softvare VERsion)• #WHL: čita/upisuje broj telefona u listu (WHite List)Specijalne verzije softveraHronotermostat (ChronoThermostat)• #DAY: ispisuje temperature za odabrane dane u nedelji (uključuje i STPnaredbu)• #SHD: prikazuje dijagram promjene temperature• #SHS: prikazuje dijagram promjene vremena• #SSE: postavlja godišnja doba (ljeto/zima)• #CTO: postavlja izlaze (1 do 8) pomoću hronotermostat softvera2.2.7. Struktura SMS naredbiSvakoj naredbi koja je poslata u vidu SMS–a mora da prethodi znak # inaredba mora da bude velikim slovima. Prva naredba koja se zadaje mora biti #PWD(password). Postoji administratorska i korisnička lozinka sa različitim nivoomkontrole i pristupa. Obje lozinke su u početku 123456 i mogu da se promijene.Da bi se mogao poslati SMS, TCS mora znati odgovarajući broj servis centra(SCA). Ovo je broj SMS servis centra koji nam daje provajder. TCS onda može slatiSMS poruke na taj broj i mreža će ih proslijediti do primaoca.Da bi se inicijalizovao TCS poslati slijedeću poruku:15

#PWD123456#INI#SCA+387*********#SCTPoslije nekoliko sekundi bi trebalo da stigne poruka koja potvrđuje svaki diozadate naredbe i signalizira greške. Ako se ne želi primiti ova poruka dodati naredbu#NOA na kraju komandnog niza.Kad je sistem jednom podešen sve funkcije mogu da rade putem SMS–a.Kada je poslata naredba, stićiće odgovor iako GSM broj nije na internoj GSMlisti zbog toga što TCS prepoznaje ID onog koji zove i šalje mu odgovor.2.3. Ulazi, poruke i GSM brojevi telefonaJedna od najvažnijih funkcija TCS–a je da prima poruke upozorenja (alarme).Ovo ćemo nazvati alert funkcija. Da bi se ova fukcija mogla odvijati TCS–u mora dasadrži podatke o tome koji su brojevi primaoca i ko treba da primi poruku za nekiodređeni ulaz.2.3.1. Ulazne porukeBitno je znati da za bilo koji ulaz postoji poruka (max 40 karaktera) koja možebiti programirana od strane korisnika.Ulazi od 1 do 8 su pravi ulazi i u zavisnosti od verzije softvera koju korisnikposjeduje, ostali ulazi alarma su:IN[9] temperaturaIN[10] isključivanjeIN[11] 4-20 mA ulazMogu se programirati samo poruke za ulaze 1 do 8 dok drugi alarmi imajusvoje poruke:Temperature1: '' Low Temp Alarm '' – temperatura je u stepenima CelzijusaTemperature2: '' High Temp Alarm '' – temperatura je u stepenima CelzijusaPower1: '' Warning!AC Power OFF '' – isključeno AC napajanjePower2: '' AC Power ON '' – uključeno AC napajanje nakon resetovanjaPower3: '' SHUTING DOWN!Low batt VBAT = xxxx mV ''4-20-1: '' Warning!4-20 mA sensor error '' –nije priključen senzor4-20-1: '' Warning!4-20 mA xx %'' – pređen prag vrijednosti koji je postavljenMože se programirati tekst poruke bilo sa data pozivom, korišćenjem TCSmenija ili putem SMS poruka:#PWD123456#AMS01ovo je test za input 1 porukuAMS naredba mora biti izdata sama poslije PWD naredbe. Za tekst se možekoristiti bilo koji karakter ali poruka mora biti do 40 karaktera.16

2.3.2. Brojevi telefonaSMS poruke se mogu slati samo putem GSM telefona pa se moraju unijetibrojevi telefona kojima se žele slati poruke. 8 telefonskih brojeva mogu biti sačuvani usistemu. Za svaki ulaz je moguće poslati poruku, dodijeljenu tom ulazu, bilo kojem od8 brojeva ili svim tim brojevima.Za unos brojeva telefona korisnika kojima se želi poslati alarm može sekoristiti data poziv ili bolje SMS:#PWD123456#TEL01+387*********#PWD123456#TEL02+387*********...#PWD123456#TEL08+387*********Brojevi telefona se mogu mijenjati po potrebi.2.3.3. Od ulaza do GSM matriceSvakom ulazu može biti dodeljen jedan od 8 telefonskih brojeva koje korisnikizabere sa liste[5].GSM matrica pokazuje koji alarm generiše koliko poruka za koje brojeve telefona:INPUT1 = 1,0,0,0,0,0,0,0INPUT2 = 1,2,0,0,0,0,0,0INPUT3 = 1,1,2,2,0,0,0,0INPUT4 = 2,3,4,5,0,0,0,0INPUT5 = 7,0,0,0,0,0,0,0INPUT6 = 4,0,0,0,0,0,0,0INPUT7 = 1,2,3,4,5,6,7,8INPUT8 = 0,0,0,0,0,0,0,0INPUT9 = 1,0,0,0,0,0,0,0INPUT10 = 1,0,0,0,0,0,0,0INPUT11 = 0,0,0,0,0,0,0,0Pretpostavimo da je korisnik unio svih 8 brojeva, ali ne mora ih unijeti.Svaki alarm koji dolazi sa ulaza 1 generisaće SMS za GSM 1Svaki alarm koji dolazi sa ulaza 2 generisaće SMS za GSM 1 i 2Svaki alarm koji dolazi sa ulaza 3 generisaće 2 SMS - a za GSM 1 i 2Svaki alarm koji dolazi sa ulaza 4 generisaće SMS za GSM 2,3,4,5Svaki alarm koji dolazi sa ulaza 5 generisaće SMS za GSM 7Svaki alarm koji dolazi sa ulaza 6 generisaće SMS za GSM 4Svaki alarm koji dolazi sa ulaza 7 generisaće SMS za svih osam brojevaSvaki alarm koji dolazi sa ulaza 8 neće generisati SMS uopšteSvaki alarm koji dolazi sa ulaza 9(temperatura) generisaće SMS za GSM 1Svaki alarm koji dolazi sa ulaza 9(AC napajanje) generisaće SMS za GSM 1Proizvođač je naznačio da je definisana vrijednost za sve ulaze 1,0,0,0,0,0,0,0.17

Novo u verziji TCS 3.5 je da se ulaz matrice može čitati ili upisivati putemSMS–a, naredbi preko RS232 ili data pozivom.2.4. Ulazni brojači i podbrojačiSvi ulazi mogu biti aktivni ili neaktivni. Oni generišu alarm kad god suaktivirani duže od programiranog vremenskog perioda (2 do 32000 sekundi). Stanjeulaza se uvijek može očitati naredbom #GIO.Ulazi od 1 do 6 mogu biti individualno programirani da se drugačije ponašaju ida broje ulazne aktivne impulse (brzine do 14 ms). Ovo znači da se ulazi mogupovezati na mehanički brojač i brojati impulse (taktove). Svaki impuls će uvećavatibrojač koji se odnosi na taj ulaz (counter1 za input1) i podbrojač koji se takođe odnosina taj ulaz. Podbrojač će se uvećavati sve do vrijednosti jednake onoj sa kojom seporedi, koja je sačuvana u vrijednosti komparatora dostupnoj za svaki ulaz od 1 do 6.Sve vrijednosti brojača, podbrojača, komparatora se mogu programiratinaredbama #CNT, #CNP, #CCA.2.5. TemperaturaTCS omogućava jednostavno mjerenje temperature od -25 do 100 stepeniCelzijusa. Ovo je moguće samo ako se kupi dodatak za TCS ploču sa ovom opcijom itemperaturnom sondom. Dostupna su dva modela: za vazduh i tečnost. Tačnost je 1stepen po Celzijusu.Kad je sonda spojena putem SMS–a se može zahtjevati temperatura naredbom:#PWD123456#TMP?Nakon zadavanja ove komande korisniku stiže SMS sa temperaturnomvrijednosti.2.5.1. Podešavanje temperaturnog alarmaMoguće je postaviti donju i gornju temperaturnu granicu da bi TCS slaoalarme i temperaturnu vrijednost GSM brojevima naznačenim u matrici za ulaz 9(temperatura).Alarm će biti poslat kada temperatura bude manja od donje ili veća od gornjegranice. Granice se mogu postaviti putem SMS–a:#PWD123456#TMPON,0,50U ovoj naredbi se vidi da je donja granica 0, a gornja 50 stepeni Celzijusa.Temperaturni alarm može biti uključen ili isključen naredbama #TMPON ili#TMPOFF. Proizvođač je definisao da temperatura bude u granicama od -25do 100 stepeni Celzijusa i da je alarm uključen.18

2.5.2. HronotermostatOvo je posebna opcija koja dozvoljava automatsku kontrolu temperature uprostoriji za dan, nedelju i može da se podešava putem SMS–a. Radi u rasponu od 5do 30 stepeni Celzijusa. Sa ovom softverskom opcijom može se poslati SMS porukakoja podešava temperaturu za četiri intervala svakog dana, 7 dana u nedelji,programirana korišćenjem naredbe:#DAY[1234567]#STP HH:MM gc HH:MM gc HH:MM gcPrimjer: #DAY1345#STP=08:00 22.4,16:15 18Ovaj primjer predstavlja programiranje temperature za ponedeljak, srijedu,četvrtak, petak na 22.4 stepena u 08:00 časova i 18 stepeni u 16:15 u pomenutimdanima.TCS hronotermostat ima mogućnost podešavanja softvera za ljetnji i zimskiperiod i kontroliše temperaturu preko izlaza 7. Ako temperatura pređe postavljenegranice šalje se alarm.2.6. AC napajanje i pomoćna baterijaTCS uređaj se dobija sa konekcijom za pomoćnu bateriju i ima ugrađenpunjač baterija za LEAD baterije.TCS se može napajati direktno sa 12 do 24VAC ili 12 do 35VDC. Da bi sezadržala puna baterija minimalno je potreban napon od 15VDC. Kao izvor napajanjase mogu koristiti i solarne ploče koje proizvode napon od 18V.U slučaju da dođe do prekida napajanja (stradao izvor napajanja) TCS ćekoristiti pomoćnu bateriju i poslaće alarm GSM brojevima spojenim na ulaz 10 (ACnapajanje).Da bi dobili podatke o napunjenosti baterije i tipu napajanja možemo poslatinaredbu putem SMS–a:#PWD123456#PWR?Ako napon baterije padne ispod 10.5V i nema AC napajanja TCS će seisključiti da bi se spriječilo naglo pražnjenje koje bi uništilo bateriju. Prije ovoga ćebiti poslata poruka upozorenja svim telefonima sa liste (GSM 1 do 8 ).Da bi se osposobio alarm za isključivanje TCS–a , TCS–u mora biti poslataporuka #PWROFF.Ako se isključi zbog toga što se baterija ispraznila, kada se ponovo uključiTCS će normalno nastaviti sa radom.2.7. Izlazi (Outputs)Da bi korisnik podesio izlaze onako kako njemu odgovara mora poslati SMSspecificirajući broj izlaza i ako želi broj sekundi koliko izlaz treba da ostane aktiviran.Ako se ne specificira ovaj parametar izlaz će ostati aktiviran sve dok ga slijedećanaredba ne isključi.19

Primjer : #PWD123456#OUT1ON,10#OUT2ONOva naredba aktivira izlaz 1 na 10 sekundi dok izlaz 2 ostaje aktivan dok nestigne naredba za njegovo deaktiviranje.Stanje izlaza (i ulaza) se može očitati naredbom #GIO:#PWD123456#GIO?Takođe je moguće postaviti, resetovati ili provjeravati izlaze u voice ili DTMFmodu ako su uključene voice opcije.Izlaz 8 je priključen na relej na TCS ploči. Ovaj relej je nisko naponski uređaj iograničen je naponom max 48VAC 1A.2.8. TCS voice (glasovne) opcijeOpcija otvaranje vrata (gate opener) je dostupna kao standardna opcija na svimTCS pločama. Ostale mogućnosti su dostupne ako se instaliraju.Ako je korisnik dokupio TCS voice i DTMF opcije onda ima mogućnostkontrole ulaza i izlaza korišćenjem običnog telefona (GSM, fiksni, prenosni) saDTMF tonovima.2.8.1. Osnovni konceptiWhite List je lista brojeva (64 broja) koja pokreće događaj po pozivu iz voicemoda. Ako broj sa liste pozove, i ako je izabran pristupni mod liste, funkcija izabranaiz glasovnih opcija će se automatski izvršavati. TCS tada poredi ID onog koji zove sabrojevima u listi i aktivira funkciju ako je pronašao broj u listi. Poređenje brojevapočinje od krajnjeg desnog karaktera do poslijednjeg karaktera (max 10 karaktera).Može se vršiti upoređivanje znakova na određenoj poziciji korišćenjemznaka “?“ na mestu znaka koji se želi uporediti.2.8.2. Unos brojeva u listuBrojevi se unose naredbom #WHL putem SMS–a ili komandne linije.Da bi korisnik zatražio broj telefona putem SMS–a mora da specificirapoziciju na kojoj se taj broj nalazi: SMS #WHL01 vraća korisniku broj telefona napoziciji 01.Ako se želi omogućiti prolaz svim brojevima od 6411111000 do 6411111999može korišćenjem: 6411111???20

Ako se želi omogućiti prolaz svim brojevima koji završavaju sa 321 trebaunijeti 321 jer TCS poredi znakove od kraja i to samo one koji su unijeti (max do 10znakova).Slika 4. Jedna od primjena Easy Gate – a.21

3. Interpretator komandi (CI)Svi Festo kontroleri imaju Interpretatora Komandi. On se obično naziva CI. CInije međuveza između čovjeka i mašine. Međutim, često se koristi ručno, poštoobezbjeđuje zaista jednostavnu međuvezu. Međuveza Interpretatora Komandi setakođe koristi za niz zadataka FST programske alatke. Razni programski dijelovi FSTsoftvera automatski upravljaju komunikacijom sa spojenim kontrolerom i obezbjeđujumnogo jaču i uobičajeniju korisničku međuvezu.CI, koji je dio FST PLC operativnog sistema, može se koristiti kao terminal iliemulator terminala, preko kontrolorove serijske međuveze (obično COM ili COM1).Kao mogućnost, COM priključak koji je upotrebljen za CI na kontroleru može sepromjeniti u drugi COM ulaz u Podešavanjima Kontrolera svakog projekta. Ovo jeposebno korisno, ukoliko želimo iskoristiti FIFO koji, recimo, podržava COM2, ali nei COM1.Ovo je dogovoreno imenovanje glavnih CI COM ulaza za različite tipovekontrolera:kontroler broj porta opisFECs 0 ugra•eni „COM“ ulazHC0X 0 ugra•eni „COM“ ulaz(pretpostavljeni)1 „COM1“ port na dodatnom CP3xmodulatoru2 „COM2“ port na dodatnom CP3xmodulatoruHC1X 1 ugra•eni „COM1“ ulaz(pretpostavljeni)ili„COM1“ port na dodatnom CP3xmodulatoruukoliko je ugra•eni „COM1“ ulazisklju•en2 „COM2“ port na dodatnom CP3xmodulatoruHC2X 1 ugra•eni „COM“ ulaz(pretpostavljeni)ili„COM1“ port na dodatnom CP3xmodulatoruukoliko je ugrađeni „COM“ ulazisključen2 „COM2“ port na dodatnom CP3xmodulatoruKao dodatak CI međuvezi na COM ulazu, CI komande mogu se unositi prekopriključene tastature i rezultati će se prikazivati na priključenom monitoru za HC1X iHC2X centralne procesorske jedinice.Korišćenjem FST drajvera CI međuveza može se učiniti dostupnom nadodatnim međuvezama kao što su COM ulazi ili preko TCP/IP.Treba uočiti da su dodatne CI međuveze ograničene u nekim mogućnostima.3.1. Komandna ulazna jedinica22

Komande CI sastoje se uglavnom od pojedinačne linije kao ulazne jedinice iodgovora u istom redu. Većina komandi nije osjetljiva na velika i mala slova.Pogrešan unos može se ispraviti tipkom Backspace (Ctrl H) prije zaključivanja sa CR(Enter).Primjer:>DF=0,0,0>DF komande ispituju status grešaka kod kontrolera. Ukoliko nijedna greškanije prisutna, kontroler odgovara „=0,0,0“. Daljim pritiskanjem tipki D, F i CR, unosse prikazuje na ekranu i IPC dodaje svoj odgovor i ponovo prikazuje njegov odzivnik.Pogrešne komande rezultiraju porukom o grešci „ACCESS ERROR“, ili,rijeđe, skraćenim oblikom „ERR“. Takođe, čuje se zvučni signal iz zvučnika.Komanda \rOdgovor \r\n>\21Odgovor o grešci b\r\nACCESS ERROR\r\n>\213.2. Ulančavanje CI komandiGotovo sve komande mogu biti ulančane. CI procesuira ulančane komande unizu i odgovarajući odgovori se grupišu. Komande se moraju odvajati od različitihkomandnih grupa znakom „tačka-zarez“.Primjer:Pojedinačne komande za startovanje programa P0 i ispitivanje statusaprograma su:>RPO>DPO=0,0,3,2,0>Ulančan, isti niz komandi ima oblik:>RPO;DPO=0,0,3,2,0,0>Komande u istoj komandnoj grupi (tj, nekoliko prikazujućih ili modificirajućihkomandi) mogu se odvajati samo zarezima, bez ponavljanja prvog znaka za odabirkomandne grupe.Primjer:R0, FW16 i 10.3 trebaju biti prikazani. Kao pojedinačne komande:>DR0=432>DMW16=0>DE0.3=1>Isti niz komandi, ulančan:>DR0, FW16, E0.3=432=0=1>23

Višelinijske komande ne mogu biti ulančane. Na primjer, komande zapromjenu vrijednosti sa unosom stare vrijednosti. Ulančavanje takođe nije moguće zakomande koje trebaju biti proslijeđene drajverima.3.3. Masovni prikazZnak minus može se dodati na kraj komandi radi prikaza vrijednosti. Tada 16konsekventnih vrijednosti bude prikazano kao masovni prikaz. Ovaj metodprikazivanja je takođe dopustiv i za bit operande.Primjer:Komanda „DR1“ prikazuje Registar 1.>DR1=0>Suprotno, komanda „DR1-“ simultano pokazuje Registre od 1 do 16.>DR1-=0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0>3.4. Zaštita lozinkomPristup kontroleru može se osigurati lozinkom. Ako je lozinka postavljena,pristup modifikovanju i pristup drajverima u CI je isključen.Komande potrebne da se postavi lozinka (LC) u da se zaključa ili otključakontrolor (LX) su opisane u daljim odjeljcima. Evo nekoliko pravila u vezi sazaštitnom lozinkom:• Lozinka se sastoji od 3 do 20 vidljivih ASCII znakova sa izuzetkom zareza (tj,bez praznih prostora, TAB-ova itd.).• Ukoliko je lozinka podešena, ona je pohranjena u kontroleru dok je ovajugašen, ukoliko su aktivirani operatori koji je čuvaju. Tako će, ukoliko budeuključen ili resetovan, kontroler biti zaključan ukoliko je lozinka postavljena.• Ukoliko nije dostupna memorija za čuvanje, lozinka se takođe može čuvatiunutar projekta. U tom slučaju, lozinka će biti postavljena i kontroler zaključankad se projekat pokrene. Lozinka za projekat se podešava unutar PodešavanjaKontrolera u projektu.3.5. Pregled CI komandiSlijedeći opis komandi koristi skraćenice prema dole prikazanoj tabeli:Broj bitaBroj blokaBroj drajveraBroj programaBroj registraBroj tajmeraBroj rije•iBroj broja•a24

Broj staniceUnesite validnu vrijednost umjesto „“. Opseg vrijednosti zavisi od operanda.3.6. Aktiviranje CI/PrijavljivanjeDC (Ctrl T)Logon and output of the kernel versionCI izvještava priključeni terminal bilo nakon što se unese DC4 (Ctrl T) ili seprimi hardversko BREAK. Svaka komanda koja se procesuira bude prekinuta.Kontroler odgovara sa „FESTO IPC V2.nn“ i normalnim odzivnikom „

DA[.].DAW[.]DBOdgovor se sastoji od „=, 0, ,“.Prikazati izlazni bitPrikazati izlaznu rije•Prikazati programski modul.• Prva vrijednost je tip modula, bilo STL=0 LDR/FUP=1 ili C=2.• Druga vrijednost, opseg memorije, je uvijek 0.• Treća vrijednost pokazuje status programa za zvanje.• Posljednja vrijednost je tekući broj koraka unutar modula.DBFOdgovor se sastoji od „=, 0, ,“.Prikazati funkcionalni modul• Prva vrijednost je tip modula, bilo STL=0 LDR/FUP=1 ili C=2.• Druga vrijednost, opseg memorije, je uvijek 0.• Treća vrijednost pokazuje status programa za zvanje.• Posljednja vrijednost je tekući broj koraka unutar modula.DDPrikazati teku•e postavke zadecimalno/heksadecimalno prikazivanjerije•iIzlaz je• „=D“ za decimalni prikaz, bez predznaka• „=S“ za decimalni prikaz, sa predznacima• „=H“ za heksadecimalni prikaz.DE[.].DEW[.]DFPrikazati izlazni bitPrikazati izlaznu rije•Prikazati riječ o stanju grešakaIzlaz:• Vrijednost statusne riječi• Broj programa u kome se greška pojavila• Broj koraka unutar programana primjer „=59,3,24“.U slučaju ulazno/izlaznih grešaka, broj programa pokazuje vrijednost 255, abroj koraka pokazuje broj ulazne ili izlazne riječi u kojoj se greška pojavila.DM.DMWDOPrikazati indikator bitaPrikazati indikator rije•iPrikazati funkcionalnu jedinicuGlobalne funkcionalne jedinice FU0 do FU31 i FU39 do FU255 mogu bitiprikazane.Lokalne funkcionalne jedinice FU32 do FU38 mogu biti prikazane. Ovefunkcionalne jedinice su odvojene za svaki program.DP6 vrijednosti je dato kao odgovor-Prikazati status programa26

• Prva vrijednost je tip modula, bilo STL=0 LDR/FUP=1 ili C=2.• Druga vrijednost, opseg memorije, je uvijek 0.• Status programa je treća vrijednost. Može biti nula za neaktivan, 2 za aktivan izadržan i 3 za aktivan i procesirajući.• Četvrta vrijednost je broj koraka. Ona nije nula za korake STL programa iljestvične dijagrame sa granama sve dok je program aktivan. Kada korakprograma još nije aktivan, on je u koraku 0.• Posljednje dvije vrijednosti su broj i korak pozvanog modula, ukoliko jeodgovarajući.DRDSDTDTADTEDTVDTWDVPrikazati registarPrikazati indikator po•etnog izvršenjaprogramaPrikazati status tajmera za tajmer pulsaPrikazati status tajmera za tajmer odlaganjagašenjaPrikazati status tajmera za tajmer odlaganjapaljenjaPrikazati podešene postavke tajmeraPrikazati rije• tajmeraPrikazati brzinu prenosa podatakaKomanda DV pokazuje tekuće postavke brzine prenosa podataka. Mogućevrijednosti su „=1200“, „=2400“, „=4800“, „=9600“, „=19200“, „=38400“ ili„=56000“.DZDZVDZWPrikazati status broja•aPrikazati podešene postavke broja•aPrikazati rije• broja•a3.8. Komande za modifikovanje vrijednostiKomande za modifikovanje operanda mogu se takođe davati bez unošenjanove vrijednosti, tj. kao prikazana komanda. Tekuća vrijednost je onda vraćena imože se resetovati sa novom vrijednošću ili zadržati pritiskom na Enter.MA[.].={0 | 1} Modifikovati izlazni bitMAW[.]= Modifikovati izlaznu rije•MD={D | S | H} Podesiti vid prikazaVid prikaza može se podesiti na decimalni bez predznaka „=D“, decimalni sapredznacima „=S“ ili na heksadecimalni „=H“.ME[.].={0 | 1}MEW[.]=MF=Modifikovati ulazni bitModifikovati ulaznu rije•Modifikovati pogrešnu rije•Vrijednost 0 briše tekuću grešku. Svaka druga vrijednost generišeodgovarajuću grešku tokom obrade.MM.={0 | 1}MMW=MO=Modifikovati indikator bitaModifikovati indikator rije•iModifikovati globalnufunkcionalnu jedinicuModifikuje globalne funkcionalne jedinice FU0 do FU31 i FU39 do FU255.27

MO.=Modifikovati lokalnu funkcionalnujedinicu.Modifikuje lokalne funkcionalne jedinice FU32 do FU38. Ove funkcionalnejedinice su odvojene za svaki program.MR=MT=={0 | 1}MTA=={0 | 1}MTE={0 | 1}MTV=MTW=MV=Modifikovati registarModifikovati (start/stop) tajmerpulsaModifikovati (start/stop) tajmerodlaganja gašenjaModifikovati (start/stop) tajmerodlaganja paljenjaModifikovati podešene postavketajmeraModifikovati rije• tajmeraPodesiti brzinu prenosa podatakaBrzina prenosa podataka postavljena je na „MV=1200“, „MV=2400“,„MV=4800“, „MV=9600“, „MV=19200“, „MV=38400“ ili „MV=56000“. Ona semože skratiti na dva znaka, npr. „MV=96“. Napomena! „MV=56000“ nije dostupnaza FEC i HC0X kontrolore.MZ={0 | 1}MZV=MZW=Podesiti broja•Podesiti postavke broja•aPostaviti rije• broja•a3.9. Komande kontrole programaBBPRPrekinuti sve programe koji su utokuPrekinuti pojedina•ni programPo•eti ili nastaviti programUkoliko je opcija „Resetovati programe“ selektovana u PodešavanjimaKontrolera, program P0 se počinje ili nastavlja. Ukoliko indikator nije podešen, sviprekinuti (zaustavljeni) programi se takođe nastavljaju.RB[,[,[, ... [,[,]]]]]]]Pozvati programski modulKomanda „RB“ poziva učitani programski modul (onaj koji je uključen uprojekat). Napomena! Komanda koristi kontekst programa P63, koji se treba čuvati urezervi u ovu svrhu. Traženi parametri moraju biti proslijeđeni sa pozivom. Nekiparametar može biti izostavljen. U ovom slučaju, koristi se prethodna vrijednost. Tovraća =, , ,,,,.Primjer:RB7,14,,9=4712,103,0,0,0,0,0Pozovite CMP 7 sa FU32=14, FU33=Stara vrijednost, FU34=9, RezultatiFU32=4712, FU33=103, FU34 do 38=0RF[,FU32>[,FU33>[, ... [,

Komanda „RF“ poziva učitani programski modul (onaj koji je uključen uprojekat). Napomena! Komanda koristi kontekst programa P63, koji se treba čuvati urezervi u ovu svrhu. Traženi parametri moraju biti proslijeđeni sa pozivom. Nekiparametar može biti izostavljen. U ovom slučaju, koristi se prethodna vrijednost. Tovraća =, , ,,,,.RPSSPPo•eti ili nastaviti programPrekinuti sve programePrekinuti program 3.10. Komande za prebacivanje ulaza i izlazaSvi ulazi i izlazi mogu biti selektivno prebačeni na 0 ili 1. Ukoliko je bit ulazaprebačen na 0 ili 1, to je vidljivo za program i CI. Ukoliko je bit izlaza prebačen na 0ili 1, to ostaje nevidljivo za program i CI, tj, učitavanje izlaznih bita ostajenepromijenjeno. Potpune ulazne i izlazne riječi takođe mogu biti prebacivane.Napomena! Ulazi/izlazi mogu biti prebacivani samo tokom pronalaženjagrešaka. „Završen“ projekat ne smije sadržati prebacivane ulaze/izlaze.Napomena! Tabela sile nije zadrživa.Napomena! Tabela sile se automatski briše komandom Y ili učitavanjemprojekta.Napomena! Ova osobina nije dostupna za sve tipove kontrolera. Prebacivanjeje generalno podržano kod HC1x i HC20 procesnih jedinica i za FECs i HC0Xprocesne jedinice počevši od verzije kernela 2.25.Slijedeće CI komande su dostupne za prebacivanje ulaza/izlaza:YFDAF.Rezultat=0 Preba•en na 0=1 Preba•en na 1=N Nije preba•enObrisati kompletnu tabelu silePrikazati izlazni bitDAWFRezultat „=xxxxxxxxxxxxxxxx“ bitvajs sa=0 Preba•en na 0=1 Preba•en na 1=N Nije preba•enDEF.Rezultat „=xxxxxxxxxxxxxxxx“ bitvajs sa=0 Preba•en na 0=1 Preba•en na 1=N Nije preba•enDEWFRezultat „=xxxxxxxxxxxxxxxx“ bitvajs sa=0 Preba•en na 0=1 Preba•en na 1=N Nije preba•enPrikazati izlaznu rije•Prikazati ulazni bitPrikazati ulaznu rije•MAF.={0 | 1 | N} Unos u tabeli sile za podešavanjeizlaznog bita=0 Prebaci na 0=1 Prebaci na 129

=N Ne prebacujMAWF={val | N} Unos u tabeli sile za podešavanjeizlazne rije•i=val Prebaci na datu vrijednost=N Ne prebacujMEF.={0 | 1 | N}ulaznog bita=0 Prebaci na 0=1 Prebaci na 1=N Ne prebacujMEWF={val | N}=val Prebaci na datu vrijednost=N Ne prebacujUnos u tabeli sile za podešavanjeUnos u tabeli sile za podešavanje ulazne riječi3.11. Komande ugrađene u drajverimaFST PLC operativni sistem dopušta drajverima u projektu da dopunjavajustandardne komande sa komandama specifičnim za drajvere. Komande specifične zadrajvere unose se sa početnim uzvičnikom „!“ praćenim brojem drajvera i samomkomandom->!>Drajver, međutim, ne mora podržavati vlastite komande. Mnogi drajveriodgovaraju na praznu komandu sa informacijom o statusu. Generalno, komandedrajvera imaju sličnu strukturu standardnim komandama. Na primjer, drajver niza sabrojem drajvera 3 ima komande prikaza za nizove u kojima je korišćen odgovarajućibroj niza.Primjer:>!3d12='FESTO>4. NizoviVerzija 1.01FST drajver za nizove čini dostupnim novi, dodatni tip podataka: tip podatkaSTRING (niz). Podešene postavke pružaju podršku za 256 nizova. Pojedinačnimnizovima se pristupa posredstvom broja niza. Nizovi mogu sadržavati sve znakove saizuzetkom znaka NULE (heksadecimalno $00). Oni mogu biti dugi koliko je potrebno,u domenu zahtjeva podešene memorije. Nizovi nisu zadrživi.4.1. Konfigurisanje drajvera i podešavanje parametaraUkoliko želimo koristiti nizove u FST IPC projektu, moramo unijeti STRINGSdrajver u konfigurator drajvera i podesiti neophodne parametre.IPC drajv:30

Naznačimo drajv na kojem je smješten ili na koji treba biti učitan drajver nizaSTRINGS.EXE.Rezervisana memorija u bajtima:Unesemo maksimalni kapacitet memorije koji nizovi trebaju koristiti.Dopušteni opseg je od 5 do 65000 bajta. Podešena postavka je 5 bajta. Ovopodešavanje se takođe može naznačiti ili modifikovati upotrebom STRINIT modulaBroj nizova:Unesemo maksimalni broj nizova. Dopušteni opseg je od 5 do 1024 nizova.Podešena postavka je 256 nizova.Datoteka sa početnim postavkama:Unesemo naziv datoteke koja sadrži inicijalne vrijednosti za nizove. Formatove datoteke opisan je u slijedećem odjeljku.4.2. Inicijalizacija nizovaJednostavna tekstualna datoteka se koristi za inicijaliziranje nizova. Ona moraimati ime sa ekstenzijom „TXT“. Svaki red u datoteci je niz. Prva linija je niz 0.Nizovi koji nedostaju se inicijaliziraju kao prazni nizovi.Svi znakovi u novom redu (CR ili CF) u tekstualnoj datoteci su uklonjeni.Posebni znakovi su predstavljeni kombinacijom dva znaka, \ znak i drugi znak.Mogući su slijedeći posebni znaci:\a alert Znak zvona (slušni signal)\b backspace Pomjeriti položaj jednog znaka ulijevo\f formfeed Pomjeranje obrasca (FF)\n linefeed Prelaz u slijedeći red (LF)\r return Novi red (CR)\t tab Znak tabulatora\Heksadecimalna definicija znaka; mora početi sa cifrom,na primjer “\0AB” (ispravno)prije nego “\AB” (neispravno).Znak ‘\’ predstavlja se sa dvije obrnute kose crte ‘\\’.31

4.3. Proširene CI komande za nizoveKada se nizovi koriste u projektu, drugim riječima kada je drajver niza učitan,komandni set CI je snabdjeven drajverom niza. Dodatne komande za drajver niza suprikazane dalje:!Dx!3Mx=textPrikazati niz xUskladiti niz x sa poretkomznakova 'text'!3S Oznaka statusaRezultat „=count=,storage=,“, gdje jeXX = Broj nizovaYY = Kapacitet zauzete memorijeZZ = OK, ako je memorija niza OK, ili= BAD, ako je memorija niza sa greškamaU ovim komandama, „!3“ je prefiks za CI poziv u drajveru; u ovom slučaju toje u drajveru 3 za nizove.4.4. Moduli za upravljanje nizovimaPostoji jedan broj unaprijed pripremljenih modula koji se mogu koristiti zaupravljanje nizovima. Oni se moraju uvesti u projekat na uobičajen način. Različitirazmotreni nizovi naznačeni su brojem niza. Da bi obrisali niz 5, tj. da bi ga reduciralina dužinu 0, mora se pozvati STRCLR modul. Taj modul se, na primjer, može uvestikao CMP 73;U STL programski redovi pojavljuju se kako slijedi:THEN ...CMP 73 '' obrisati sa STRCLRWITH V5 '' od niza 5Da bi kopirali niz 6 u niz 12, mora se pozvati modul STRCPY. Taj modul se,na primjer, može uvesti kao CMP 74.U STL programski redovi pojavljuju se kako slijedi:THEN ...CMP 74 '' kopirati sa STRCPYWITH R0 '' od niza sa brojem u R0WITH V12 '' do niza 12Većina modula nizova vraća rezultat usljed otkrivanja greške.32

Pregled modula:STRADDRSTRAPPNDSTRATOHSTRATOISTRATOIXSTRATOUSTRCATSTRCHECKSTRCHGETSTRCHSETSTRCISTRCLRSTRCMPSTRCPYSTRDELSTRDUMPSTRFILLSTRFILLWSTRFINDCSTRFINDSSTRGROWSTRHTOASTRICMPSTRINITSTRINSRTSTRITOASTRLEFTSTRLENSTRLOWERSTRMIDSTRNCMPSTRNICMPSTRRIGHTSTRSTATSTRUPPERSTRUSAGESTRUTOAOdrediti internu adresu nizaDodati znak na kraj nizaKonvertovati heksadecimalni niz u riječKonverovati niz u riječ s predznakomKonverovati niz u riječ s predznakomKonverovati niz u riječ bez predznakaKombinovati dva niza u treći nizProvjera memorije za memoriju nizaIzdvojiti znak iz nizaZamijeniti znak u nizuIzvršiti CI komanduObrisati nizUporediti dva niza znak po znak,Uporediti dva niza znak po znak,praveći razliku između velikih i malih slovaKopirati nizObrisati dio nizaPrikazati broj nizovaStvoriti niz sa naznačenim brojem identičnih znakovaIspuniti niz drugim nizom, uravnanim lijevo ili desnoPronaći znak u nizuPronaći podniz u nizuProširiti memoriju niza za pojedinačni nizPretvoriti riječ u heksadecimalni nizUporediti dva niza znak po znak,ne praveći razliku između velikih i malih slovaInicijalizacija ili re-inicijalizacijaUbaciti niz u drugi nizKonvertovati riječ sa predznakom u nizLijevi podnizDužina nizaKonvertovati niz u mala slovaSrednji podnizUporediti prve znakove dva niza,praveći razliku između velikih i malih slovaUporediti prve znakove dva niza,ne praveći razliku između velikih i malih slovaDesni podnizStatus drajvera nizaKonvertovati niz u velika slovaUpotrebljena i slobodna memorijaKonvertovati riječ bez predznaka u niz4.4.1. STRADDROdrediti internu adresu niza.33

Ulazni parametri FU32 Broj nizaPovratni parametri FU32 Grana adrese0 ukoliko je broj niza nevažećiFU33 Dio adrese0 ukoliko je broj niza nevažećiKako su dužine upotrebljenih nizova podložne dinamičkoj promjeni, moždabude potrebno pomjeriti nizove unutar memorije niza. Direktna posljedica ovoga je dase, nakon što je adresa niza određena, on može odmah promjeniti kao rezultatoperacija niza sa drugim nizovima. Adrese nizova stoga treba koristiti pod posebnimuslovima.4.4.2. STRAPPNDDodati znak na kraj niza.Ulazni parametri FU32 Broj nizaFU34 znakovi koje treba dodatiPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.3. STRATOHKonvertovati heksadecimalni niz u riječ.Ulazni parametri FU32 Broj nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 Rezultirajuća vrijednostZnakovi za prazan prostor i tabulatorni znakovi na početku i kraju niza sudopušteni. Takođe, dopušteni su i znakovi '+' ili '-' prije brojčanih znakova.4.4.4. STRATOIXKonverovati niz u riječ s predznakom.Ulazni parametri FU32 Broj nizaFU33 Pozicija niza za konverzijuPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 Rezultirajuća vrijednostFU34 Broj znakova korišćenih za konverzijuZnakovi za prazan prostor i tabulatorni znakovi na početku i kraju niza sudopušteni. Takođe, dopušteni su i znakovi '+' ili '-' prije brojčanih znakova.4.4.5. STRATOUKonverovati niz u riječ bez predznakaUlazni parametri FU32 Broj niza34

Povratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 Rezultirajuća vrijednostZnakovi za prazan prostor i tabulatorni znakovi na početku i kraju niza sudopušteni. Takođe, dopušteni su i znakovi '+' ili '-' prije brojčanih znakova.4.4.6. STRCATKombinovati dva niza u treći niz.Ulazni parametri FU32 Broj prvog izvornog nizaFU33 Broj drugog izvornog nizaFU34 Broj ciljnog nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.7. STRCHECKProvjera memorije za memoriju niza.Ulazni parametr NijedanPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.8. STRCHGETIzdvojiti znak iz niza.Ulazni parametri FU32 Broj nizaFU33 Indeks znaka,1 za prvi znak nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 Izdvojeni znak4.4.9. STRCHSETZamijeniti indeksirani znak u nizu.Ulazni parametri FU32 Broj nizaFU33 Indeks znaka, 1 za prvi znakFU34 Znak zamjene u bitu nižeg redaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.10. STRCIIzvršiti CI komandu.Ulazni parametri FU32 Broj niza sa CI komandomFU33 Broj niza za rezultat ovogaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška35

Niz koji nastane iz ove komande mora biti ne duži od 80 znakova. Rezultat CIkomande nije tumačen.4.4.11. STRCLRObrisati niz.Ulazni parametri FU32 Broj nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaOvo je isto kao čišćenje niza ili reduciranje njegove dužine na 0.4.4.12. STRCMPUporediti dva niza znak po znak.Ulazni parametri FU32 Broj prvog nizaFU33 Broj drugog nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 1 ako su znakovi u prvom nizu> od znakova u drugom nizu-1 ako su znakovi u prvom nizu< od znakova u drugom nizumala.Velika i mala slova se razlikuju. Velika slova imaju nižu vrijednost nego4.4.13. STRCPYKopirati jedan niz u drugi niz.Ulazni parametri FU32 Broj izvornog nizaFU33 Broj ciljnog nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.14. STRDELObrisati dio niza.Ulazni parametri FU32 Broj nizaFU33 Indeks za prvi znak koji treba biti obrisan,1 za prvi znakFU34 Broj znakovaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.15. STRDUMPProizvesti izlaz čistač grešaka serije nizova na monitoru IPC.36

Ulazni parametri FU32 Broj prvog nizaFU33 Broj posljednjeg nizaPovratni parametri NijedanOvaj modul ne bi se trebao koristiti pri normalnim operacijama. Ukoliko jeneophodno, mogu se koristiti proširene komande drajvera niza.4.4.16. STRFILLStvoriti niz sa naznačenim brojem identičnih znakova.Ulazni parametri FU32 Broj nizaFU33 Broj znakovaFU34 Znak koji popunjavaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.17. STRFILLWIspuniti niz drugim nizom, uravnanim lijevo ili desno.Ulazni parametri FU32 Broj nizova koje treba stvoritiFU33 Broj znakova za ovaj niz>0 za uravnane desno0 pozicija, 1 za prvi znak0 ukoliko podniz nije nađen4.4.19. STRGROWProširiti memoriju niza za pojedinačni niz iz dostupne memorije.Ulazni parametri FU32 Broj nizaFU33 Nova maksimalna veličina niza u znakovima(bez \0 na kraju niza)Povratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaPostojeći niz je zadržan nepromijenjen. Nakon ovoga, niz sa dužinom domaksimalne veličine ovdje postavljene može biti upisan na adresu određenu sa37

STRADDR. Svako drugo pozivanje modula niza može ponovo promijeniti podešenuvrijednost.4.4.20. STRHTOAKonvertovati riječ u heksadecimalni niz.Ulazni parametri FU32 Vrijednost koju treba konvertovatiFU33 Broj nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaZnak '$' je ubačen prije četiri heksadecimalna numerička znaka.4.4.21. STRICMPUporediti dva niza znak po znak.Ulazni parametri FU32 Broj prvog nizaFU33 Broj drugog nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 1 ako su znakovi u prvom nizu> od znakova u drugom nizu-1 ako su znakovi u prvom nizu< od znakova u drugom nizuNema razlike između velikih i malih slova.4.4.22. STRINSRTUbaciti niz u drugi niz sa naznačene pozicije.Ulazni parametri FU32 Broj niza u koji treba ubaciti drugi nizFU33 Pozicija prije koje treba ubaciti niz1 = prije prvog znakaFU34 Broj niza koji treba biti ubačenPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.23. STRINITPodešava veličinu memorije za nizove i maksimalan broj nizova i uspostavljainicijalne vrijednosti nizova.Ulazni parametri FU32 Veličina memorije niza (minimum 1000)FU33 Maksimalan broj nizova (minimum 10)Povratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.24. STRITOAKonvertovati riječ sa predznakom u niz.38

Ulazni parametri FU32 Vrijednost koju treba konvertovatiFU33 Broj nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaAko je neophodno, znak '-' ubacuje se prije numeričkih znakova.4.4.25. STRLEFTPrebaciti lijevi podniz naznačene dužine u niz.Ulazni parametri FU32 Broj izvornog nizaFU33 Broj znakovaFU34 Broj ciljnog nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaAko je izvorni niz kraći od naznačene dužine, izvorni niz se kopira.4.4.26. STRLENDužina niza.Ulazni parametri FU32 Broj nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 Dužina4.4.27. STRLOWERKonvertovati niz u mala slova.Ulazni parametri FU32 Broj nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaNapomena! Znakovi specifični za neku zemlju se ne konvertuju.4.4.28. STRMIDu niz.Konvertovati srednji podniz sa naznačene polazne pozicije i specifične dužineUlazni parametri FU32 Broj izvornog nizaFU33 Početni znak u izvornom nizu,1 za prvi znak izvornog nizaFU34 Broj znakovaFU35 Broj ciljnog nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaUkoliko se polazna pozicija ne nađe u izvornom nizu, proizvodi se prazan niz.Ukoliko je izvorni niz prekratak, ciljni niz se skraćuje prema njemu.4.4.29. STRNCMP39

Uporediti prve znakove dva niza.Ulazni parametri FU32 Broj prvog nizaFU33 Broj drugog nizaFU34 Broj znakovaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 1 ako su znakovi u prvom nizu> od znakova u drugom nizu0 ako su oba niza identična-1 ako su znakovi u prvom nizu< od znakova u drugom nizuVelika i mala slova se razlikuju. Velika slova imaju nižu vrijednost nego mala.4.4.30. STRNICMPUporediti prve znakove dva niza.Ulazni parametri FU32 Broj prvog nizaFU33 Broj drugog nizaFU34 Broj znakovaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 1 ako su znakovi u prvom nizu> od znakova u drugom nizu0 ako su oba niza identična-1 ako su znakovi u prvom nizu< od znakova u drugom nizuNema razlike između velikih i malih slova.4.4.31. STRRIGHTPrebaciti desni podniz naznačene dužine u niz.Ulazni parametri FU32 Broj izvornog nizaFU33 Broj znakovaFU34 Broj ciljnog nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaAko je izvorni niz kraći od naznačene dužine, izvorni niz se kopira.4.4.32. STRSTATIspitati status drajvera niza.Ulazni parametri NijedanPovratni parametri FU32 Podešena veličina memorije za nizove40

FU33FU34FU35Maksimalan broj nizovaMemorija iskorišćena od nizovaSlobodna memorija koja je preostala4.4.33. STRUPPERKonvertuje niz u velika slova.Ulazni parametri FU32 Broj nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaNapomena! Znakovi specifični za neku zemlju se ne konvertuju.4.4.34. STRUSAGEOdrediti količinu iskorišćene i slobodne memorije za nizove.Ulazni parametri NijedanPovratni parametri FU32 Memorija iskorišćena od nizovaFU33 Slobodna memorija koja je preostala4.4.35. STRUTOAKonvertovati riječ bez predznaka u niz.Ulazni parametri FU32 Vrijednost koju treba konvertovatiFU33 Broj nizaPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greška4.4.36. STR2FLAGKopirati niz u zonu riječi sa indikatorom.Ulazni parametri FU32 Broj nizaFU33 Maksimalan broj znakova koji se mogu kopiratiFU34 Broj riječi sa indikatoromPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaFU33 Broj znakova koji su zaista kopirani4.4.37. FLAG2STRKopirati riječ sa indikatorom u nizUlazni parametri FU32 Broj nizaFU33 Broj znakova koje treba kopiratiFU34 Broj riječi sa indikatoromPovratni parametri FU32 0 ako je uspješno, inače greškaSvaka riječ sa indikatorom sadrži dva znaka.41

Moduli STR2FLAG i FLAG2STR su posebno korisni povezani sa modulimadatoteka FREAD i FWRITE kada je neophodno upisati nizove u datoteku. Naznačenazona riječi sa indikatorom se koristi za posredno pohranjivanje.5. Prikaz rada u realizovanom softveru i opis sistemaSoftver za unos e-mobilnih ključeva je urađen u Microsoft Visual Basic-u6.0. Softver treba da ima mogućnost komuniciranja sa PLC-om preko RS 232 porta.Takođe treba da očita zadati broj stringova, prikaže ih i ima mogućnost izmjene.5.1. Kako softver funkcionišeNa (slici 6.) je prikazan prozor gdje se pišu programski kodovi koji seizvršavaju. Klikom na komandno dugme pojavljuje se prozor koda u okviru koga sedefinišu naredbe koda.42

Slika 5. Izgled prozora gdje se pišu programski kodovi.U konkretnom slučaju bilo je potrebno napisati programski kod za prikazstringa, kao i programski kod koji šalje string prema serijskom portu.43

Slika 6. Programski kod za prikaz stringa.44

Slika 7. Programski kod koji šalje string prema serijskom portu.Nakon završetka pisanja kodova pokrene se program. U pokrenutomprogramu je naznačeno u koja polja šta treba da se unese. Kada u prokrenutomprogramu kliknemo na komandno dugme “Dodaj” prikazuje se string (slika. 8.).45

Slika 8. Prikaz stringa.46

Takođe, u pokrenutom programu klikom na komandno dugme “Izmjeni”vidimo da je string poslat prema serijskom portu (slika 9.).Slika 9. Prikazuje da je string poslat prema serijskom portu.47

ZaključakPoslijednjih godina je veoma rasprostranjena upotreba PLC–a u svimgranama industrije kao i drugim oblastima gdje se to zahtijeva. Danas se gotovo nemože zamisliti proces proizvodnje bez korišćenja PLC–a pogotovo u upravljanjuradom mašina. Upravljanje komplikovanim procesima biva jednostavnije i takođe jeolakšano otkrivanje grešaka i njihovo otklanjanje. Upotrebom PLC–a se omogućavaveća fleksibilnost u realizaciji upravljačkog sistema. Takođe je prije puštanjaprograma u rad moguće simulirati rad programa i otkriti greške na vrijeme.Upotreba mobilnih telefona je takođe veoma rasprostranjena. Današnjimobilni telefoni su dostupni svakom potencijalnom korisniku kako zbog jednostavneupotrebe tako i zbog cijene. GSM tehnologija je nekoliko godina unazad veomanapredovala tako da su današnji mobilni telefoni mnogo manjiih dimenzija ali samnogo više mogućnosti nego telefoni npr: prije tri godine.Sada u telefonima postoje kamere što dovodi do ozbiljnog problemakorišćenja mobilnih telefona na radnim mjestima na kojima je zabranjeno slikanjeobjekata (elektrane, vojni objekti, dobrostojeće kompanije itd) ili na mjestima nakojima je moguće ugroziti privatnost ljudi ( saune, solarijumi itd).Takođe, čip u telefonu je daleko razvijeniji tako da neki modeli telefonaustvari predstavljaju manje računare (noviji modeli marke NOKIA).Broj korisnika GSM tehnologije se svakog dana povećava. Istraživanjapokazuju da neki ljudi ne mogu da zamisle svoj život bez mobilnih telefona. Svakikorisnik ima jedinstven broj telefona i dodatne mogućnosti koje pružaju operateri.Roaming na primer je veoma korisna mogućnost iako je skupa.Softver za unos e–mobilnih ključeva je predviđen za otključavanje ulaza nazgradama ili samih stanova korišćenjem mobilnog telefona. Kada korisnik pozove brojtelefona SIM kartice koja se nalazi u TCS uređaju i ako se njegov broj nalazi na listi(objašnjeno u prethodnom poglavlju) električni signal poslat sa izlaza na PLC–uotključava vrata. Ovo je jednostavno realizovano ali bez PLC–a, mobilnog telefona iTCS uređaja ne bi moglo da funkcioniše. Svaka od ove tri komponente ima veomaznačajnu ulogu u realizaciji rješenja predstavljenog u ovom radu.Predstavljeno rješenje može biti iskorišteno i u industriji da se ograničipristup u fabrike i radnicima u neke prostorije unutar fabrika za koje nemajuovlašćenja.Cilj ovog rada je bio da olakša unos novih i izmjenu postojećih korisnika i dana taj način olakša korišćenje čitavog sistema.48

Literatura1. Your Personal PLC Tutor Site, http://www.plcs.net2. http://www.plcautomations.com3. Mobile phone history: digital mobile telephony - http://www.Mobile phonehistory digital mobile telephony.htm4. Diplomski rad, Dragana Škrinjar, Novi Sad 20045. DPS – Promatic telecom Control Systems, TCS 3.5 and TCS OS 5.1xInstruction List6. Uvod u industrijske PLC kontrolere , Nebojša Matić , Mikroelektronika ,Beograd 20017. http://www.telefonnet/tehnologije/arhitekture.htm8. Festo controler’s49