Deyirdim ki, bu quruluş dağılacaq - turan-sam

Sözünü kəsdiyimə görə üzr istəyirəm, deyəsən, bu yaxınlarda bizim televiziya ilə göstəriləntürk «Quruluş» filmindən danışırsan?-Hə. Onu çox gözəl çəkiblər, mənim çox xoşuma gəldi. Birincisi, ona görə ki, çox yeri «DədəQorqud»dan götürüblər: ifadələri, tərkibləri…Hətta adları…Bəli, adları, tayfaların adlarını. Ümumiləşdiriblər, Osmanlı tarixindən, ədəbiyyatdan qatıblar,yaxşı bir əsər çıxıb. Ona on dəfə baxmaq lazımdır - müdriklikləri öyrənmək üçün; orada türkmənliyi, türk psixologiyası, türk əxlaqı, türk təfəkkürü o qədər ardıcıllıqla qoyulub ki, adamistər-istəsəz dərs götürür ki, biz buymuşuq, amma gör bizi kökümüzdən qoparıb hansı yerəgətirib çıxarıblar!Orada iki xətti seçdirmək istəyirəm. Osmanı xan seçəndə şeyx Ədəbalı onun əlini öpməkistəyən Osmana deyir ki, sən daha əl öpməməlisən - nə mənim, nə atanın, nə heç kimin, yənisən daha hökmdarsan; hökmdar heç kimin əlini öpməz. Bu böyüklüyü saxlamalısan, buböyüklük görsənməlidir. Amma bundan sonra biz dağıdıcı olacağıq, sən bir yerə yığıcı; bizüsyançı olacağıq, sən barışdırıcı; biz günahkar olacağıq, sən bağışlayan. Baxıb görürsən oyaxşı sifətlərin bir qismi Allaha aid edilənlərdir: Allah sirr örtəndir, sirri açan deyil; Allahədavət yox, birliyi xoşlayandır; yəni Qur’an’da necə verilirsə, türk adətində necədirsə buradada o cürdür. Başqa sözlə, əgər hakimiyyətə gedirsənsə yüksək xasiyyətlərə yiyələnməlisən -səni söyə də bilərlər, döyülə də bilərsən. Başçılıq və liderlik artıq sənin vəzifəndir, borcundur.Yoxsa elə götürmək gərək deyil ki, müdriklik yumşaqlıqdır, libkrallıqdır, «arada söz olmasın»,«mən ölüm işin içindən bir şey çıxmasın» deyə çəkinməkdir.Onda belə düşünmək olarmı ki, indiyə qədər Əbülfəz bəyin vuruşan (belə deyək də) müxtəlifqüvvələri birləşdirməsi, barışdırması təbiətindən irəli gəlmə olmayıb düşünülmüş,məqsədyönlü fəaliyyətidir?Yenə deyirəm: bu, mənim borcumdur, vəzifəmdir. Mən bu vəzifəni yerinə yetirməliyəm.Vaxtilə də mən çox fikirləşmişəm, gəncliyimdə görmüşəm ki, bizim qrupların arasında bu qrupda yaxşıdır, o qrup da yaxşdır, başqası da, ancaq onlar bir yerə yığılmır. Düşünmüşəm ki,millətimizin bir ağsaqqalı yoxdur. Bir zaman Rəsul Rza cavanların arasına düşən ixtilaflarıgötürdü, onları bir yerə yığdı. Onda sevindim ki, deyəsən, Rəsul Rza ağsaqqallıq edəcək.Elədi də. Doğrudan da, cavanların arasında bir az iş gördü. O zaman deyirdim ki, məsələn,rəhmətlik Səməd Vurğun kimi bir ağsaqqal lazımdır; o, tələbələri, aspirantları bir yerə yığdı.Bizim respublikada bir neçə ağsaqqal lazımdır ki, camaat arasında, özümüz arasında balacabir küsünü də götürsün, balaca bir ixtilafı da yox etsin. Bəzən çox olub ki, dalaşan hər ikitərəf peşmandır, ortaya düşən yoxdur ki, barışdırsın. Bu, vəzifədir, borcdur; onu görəcəkinsanlar lazımdır Azərbaycanda.Bizim bir qohumumuz, əmimiz vardı (ona «Baba» da deyərdik); o adam eşitsəydi ki, kənddəiki adam küsülüdür, gecə yatmazdı. Gecə gələrdi, qoymazdı ki, iş sabaha qalsın, böyüsün.Gecə birin yarısında eşitsəydi saat birdə onları tapardı, gətirərdi; özü ruhani adamdı, sözünə