Deyirdim ki, bu quruluş dağılacaq - turan-sam

Bəy, demək olarmı ki, sonrakı siyasi istiqamətlənməyində məhz bu orta məktəbin əhəmiyyətlirolu olub?Çox böyük. Kim deyir-desin, orta məktəbdən o cür mayası olmayan, yaxşı müəllimlərinəlindən keçməyən adama çətindir. Son vaxtlar idrakı, savadı olmayan çoxlu uşaq görürəm,fikirləşirəm ki, bunların taleyi necə olacaq? Amma yaxşı dərs keçilsə onlardan gələcəyinböyük adamları çıxa bilər.Millətin inkişafının birinci şərti maarifdir. Xalq Cəbhəsinin proqramı həyata keçsin, istədiyimizdövlət quruluşunu yaradaq, demokratik cəmiyyət quraq, ondan sonra mən bütün fəaliyyətimimaarifçiliyə, elmə sərf edəcəyəm, çünki birincisi - millətin azadlığıdır, müstəqil dövlətqurmasıdır, ikincisi - onun maarifidir, elmidir. Əgər elm, maarif yoxdursa, azadlıq da boşşeydir, çünki o azadlıq sonradan cahilliyə, cəmiyyət isə insanlar yığınına çevriləcək, çürüyüb,dağılıb gedəcək. Bütün cəmiyyətləri saflşdıran həmişə ardıcıl olaraq dəyişilən, yaxudinkişafda, dinamik hərəkətdə olan maariflə elmdir. Bunlar olmasa qalan şeylər heç bir nəticəverməyəcək.Məktəbin rolu, sözsüz ki, olub, ancaq uşağın, gəncin yetişməsində ailənin, valideynlərin dəçox mühüm rolu var. Taleyinizdə bu amil özünü nə dərəcədə göstərib?Mən bu fikri çox vaxt deyirəm, universitetdə oxuyanda da deyirdim - Azərbaycanın, xüsusənkənd uşaqlarının yetişməsində böyük rolu kənd oynayıb, kəndin ağsaqqalları oynayıb. Kəndbelədir ki, müdrik qocaların çoxunda savad olmur, ancaq onlar dünyanın hadisələrini,nağılları, dini hədisləri, çox şeyləri şifahi şəkildə yığıb saxlayıblar. Bizim kənddə də yaşlıkişilər, qadınlar oturub söhbət edirdilər. Mən onda uşaqdım, məktəbə getmirdim, qulaqasırdım. Deyirdilər ki, Əflatun belə danışdı, Ərəstu belə demişdi. Bəlkə də həmin sözləri oşəxslər heç işlətməyib də, amma xalqın içərisində müdrikliyə meyl o qədər güclüdür ki, ağıllıfikirlərin bir hissəsini Loğman’ın, Əflatunun, Ərəstunun adı ilə yaşadırlar, qalanlarında dapeyğəmbərə, imama istinad edirlər.Bu cür sözləri şəxsən öz valideynlərinizdən eşitmisinizmi? Açığı, istəyirəm ki, onlardandanışasınız.Mənim atam müharibədə ölüb. Zorla yadıma gəlir. Amma söhbətlərdən eşitmişəm ki, o, çoxludastanlar bilirmiş. Hətta bəzi şeyləri «Dədə Qorqud»dan söyləyirmiş.Adı nə idi?Qədirqulu. Çoban olub. Elatların arasında dastanlar şifahi yaşayırdı; ozanlar olub, oxuyub, oda uşaqlıqda eşidib, o şəkildə də götürüb.Elat tayfalarını yaşadan sazla dastan olub. Ozanın bircə sazı vardı, bir də dastanı - götürübbütün obanı gəzirdi, onun bütün mənəvi həyatını təmin edirdi. Mən həmişə deyirəm ki, böyükozan bir akademiya deməkdir, çünki o həm musiqi tərbiyəsi verir, həm tarixi yaşadır, həm dəadamlara söhbəti, danışığı, nitqi çatdırır. Akademiyanı, operanı gəzdirmək olmur, ancaq