Kalisia nr 10-11-12/2008 - Kalisz

Kalendarium wydarzeńKalisz w drodze do wolnościOprac. Maciej BłachowiczhistoriaW latach 1914-1918 odrodziła się niepodległaRzeczypospolita. Dla Kalisza to czaszniszczenia, ale również oczekiwania nawyzwolenie. W historii działy się rzeczywielkie, a obok toczyło się zwykłe życie.Atmosferę tamtych dni w naszym mieścienajlepiej oddaje „Gazeta Kaliska”. Z tego źródłazaczerpnięto większość cytatów zamieszczonychw tekście. Zostały one zaznaczone kursywą.Czcionką pogrubioną zaakcentowano najważniejszewydarzenia I wojny światowej, w konsekwencjiktórej doszło do „zmartwychwstania”, jak pisanoz emfazą, państwa polskiego. Ze względu nacharakter kalendarium, bardziej skupiającego sięna codzienności, pominięto niektóre z dat wymienionychjuż w „Kronice miasta Kalisza” autorstwaWładysława Kościelniaka i Krzysztofa Walczaka.191428 VIIZamordowanie w Sarajewie arcyksięciaFranciszka Ferdynanda.30 VIIOstatnie chwile pokoju.– Pociąg przychodzący tu o 6 rano nie przyszedłwcale, skutkiem czego pisma warszawskienie nadeszły. Pociąg zagraniczny [...] doszedł zdwugodzinnym opóźnieniem i był przepełnionypowracającymi z zagranicy.– W nocy zamknięto restauracje i bufety [...],niespodzianka ta spotkała widzów zebranych wteatrze letnim.– Rozlepione [...] wieczorem ogłoszenia opowołaniu rezerwistów wywołały wielki ruch wmieście.1 VIIIWybuch I wojny światowej.Ukazuje się ostatni numer „Gazety Kaliskiej”przed zniszczeniem miasta.3 VIIINiemcy wkraczają do Kalisza opuszczonegoprzez Rosjan.4-22 VIIIKalisz jest systematycznie podpalany i ostrzeliwany,16 sierpnia płonie teatr, 22 VIII zniszczonyzostaje ostatni dom przy obecnej ul. TadeuszaKościuszki.6 VIIIWymarsz Pierwszej Kadrowej z podkrakowskichOleandrów, przekroczenie granicyKrólestwa Kongresowego.14 VIIIOdezwa W. Ks. Mikołaja Mikołajewicza wzywającaPolaków do walki pod sztandarem cesarzaRosji przeciwko niemieckim najeźdźcom.WrzesieńPrzebywający w Kaliszu feldmarszałek Paul Hindenburgoświadcza, że miasto zostało zniszczoneprzez nieostrożność.191527 VNiemieckie władze ogłaszają własną wersjęwydarzeń sierpniowych w Kaliszu. Za winnychzostają uznani mieszkańcy.3 XIIKoło Architektów w Warszawie ogłosiło konkursna opracowanie planu odbudowy i rozbudowyKalisza.19165 XICesarze niemiecki i austriacki wydali manifestzapowiadający wskrzeszenie KrólestwaPolskiego.Ukazuje się pierwszy po przerwie numer „GazetyKaliskiej”.– Wnet ozwały się dzwony we wszystkichświątyniach, a na gmachach rządowych pojawiłyamarantowe sztandary z dumnie powiewającymOrłem Białym.W Kaliszu, tak jak w innych miastach, ogłoszonoAkt Niepodległego Królestwa Polskiego. Nadodatku „Gazety” wydanym z tej okazji nieznanaręka dopisała miejsce i dzień ogłoszenia aktu: Wniedzielę na podwórcu gmachu gubernialnego[obecnie starostwo – przyp. aut.].25 XI– [...] na wieść o zapowiedzianym przybyciudo Kalisza pierwszych kadrów wojska polskiego[Legionów Polskich – przyp. aut.], tłumy publicznościoczekiwały przybycia bohaterów przeddworcem kaliskim.30 XI– Dowiadujemy się, że znana w naszym mieścieuczona pani Melania Brokmanowa, otwiera kursadla nauczycielek.– Teatr świetlny „Luna” wystawia dotąd nieznanyu nas obraz kinematograficzny „Kościuszko podRacławicami”.17 XII– [...] na słupach rozlepiono następującą odezwę:„Obywatele! W najbliższym czasie odbędąsię wybory do Rady naszego miasta [...]. Zadaniemjej będzie starać się, abyśmy wszyscy mogliprzetrwać te ciężkie chwile [...]. Wzywamy więcwszystkich mieszkańców Kalisza, aby, póki czas,gromadnie pospieszyli do magistratu zapisać sięna listę wyborców”.Trwają wybory do władz samorządowych.18 XII– Z Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.[...] wznowiono zarząd tej pożytecznej placówki iwybrano Zarząd z dawnym Prezesem A. Parczewskimna czele.191711 I– [...] Odbyło się ostatnie posiedzenie [ustępującej– przyp. aut.] Rady Miejskiej [...]. Na zakończeniep. burmistrz Prądzyński podziękował zebranymza dotychczasową działalność.22 I– Elektrownia kaliska od poniedziałku [...] dostarczaćbędzie prąd elektryczny dla celów oświetleniai fabrykacji od zmierzchu do godz. 12 w nocy i odgodz. 5 rano do zmierzchu.25 I– Radni przybyli wszyscy w liczbie 28 [...]. Zebraniezagaił przewodniczący [...] mecenas KarolWyganowski. W krótkim, lecz nader treściwym iserdecznym przemówieniu [...] wzywa obecnychradnych do łączności w pracy nad odbudowąPaństwa Polskiego.Nowe władze miasta są pierwszymi pochodzącymiz wyborów.26 I– [...] niżej podpisani obywatele m. Kalisza,będąc gotowi niezłomnie popierać wszelkimiswemi siłami twórczą pracę przy odbudowie NiepodległejPolski, witają Tymczasową Radę Stanu,jako pierwszą przedstawicielkę Rządu Polskiego– fragment życzeń dla Rady Stanu przesłanychprzez mieszkańców miasta.8 III– W ubiegły poniedziałek bawił w Kaliszu J. E.Marszałek Koronny Tymczasowej Rady Stanu,Wacław Niemojowski.18 III– Wieczór ku czci Józefa Piłsudskiego, narzecz rodzin po poległych legionistach w sali Tow.Muzycznego, sprowadził tłumy ludzi, przeważniemłodzież, która tem zaznaczyła swoją sympatiędla Wodza legionów.1 IV– Językiem urzędowym dla magistratu i RadyMiejskiej jest język polski. Pieczęcie i stemple miejskiemają być polskie. Zarząd miejski załatwia sweczynności w języku polskim – przedruk „Gazety” zDziennika Rozporządzeń.26 IV– Jedynym prawnym środkiem płatniczym wJenerał Gubernatorstwie Warszawskim jest polskamarka. Rubel przestaje być prawnym środkiempłatniczym – z rozporządzenia urzędowego przedrukowanegow „Gazecie”.29 IV– […] w sali Tow. Muzycznego odbyło się pierwszew czasie wojny zebranie ogólne członkówstowarzyszenia kaliskiego pod nazwą „ZwiązekRzemieślników Chrześcijańskich pod wezwaniemśw. Józefa” […]. Powracając raz jeszczedo odbudowy gmachu [Związku Rzemieślników– przyp. aut.] […] jest ona […] moralno-etycznymobowiązkiem.3 V– Po nabożeństwach w świątyniach tłumykaliszan pociągnęły na ulicę 3-go Maja, gdziedla młodzieży przygotowaną była uroczystość