185 TRAVELERS' NOTE IN THE HALF OF 20TH CENTURY AND ...

iết, ham chơi, ham vui của những người thuộc tầng lớp trên, nói chung là có của ăncủa để. Đọc qua các tác phẩm du ký nửa đầu thế kỷ XX có thể thấy được phần nàocách thức tổ chức, quản lý, kinh doanh của ngành “công nghiệp không khói” đang dầnđịnh hình và phát triển.2. Liên quan đến vấn đề tổ chức, kinh doanh và hoạt động du lịch nói chung hồiđầu thế kỷ có thể tìm hiểu trên ba phương diện chính: Tính mục đích của chủ thể cácchuyến du ngoạn – Cách thức tổ chức, quản lý, kinh doanh và những điều quan sát –Kết quả và những đánh giá của chủ thể du khách.2.1. Trên thực tế, các chuyến dã ngoại - du ngoạn - du lịch hồi đầu thế kỷ chưacó tính tổ chức và tính mục đích cao, chủ yếu xuất phát từ một cá nhân, một nhómngười kết hợp công việc sự vụ với việc thăm thú các di tích lịch sử, nơi danh lamthắng cảnh và khám phá những vùng đất mới.Trong vòng mấy năm, khi đã bước sang tuổi bốn mươi, nhà báo Tùng VânNguyễn Đôn Phục (1878-1954) có liền bốn bài du ký viết về các chuyến du ngoạn đếncác điểm di tích lịch sử và danh thắng vùng ngoại thành Hà Nội. Bài du ký thứ nhấtnhan đề Du Ngọc Tân ký viết về bến Ngọc Tân (nay thuộc xã Đông Ngạc, huyện TừLiêm, ngoại thành Hà Nội). Ở đoạn mở đầu, ký giả ghi lại cảm xúc trên đường đi quavùng Hồ Tây: “Ba giờ chiều ngày 30 tháng Mạnh Xuân năm Nhâm Tuất (1922), TùngVân cùng với năm ba người bạn thân hữu, tự thành Thăng Long lên chơi bến Ngạc, sựgì đâu, là ngẫu nhiên vô sự mà xui nên một cuộc du xuân vậy” (2) … Bài du ký thứ haicó nhan đề Du Tử Trầm sơn ký, Nguyễn Đôn Phục viết về chuyến thăm chùa Trầm vànúi Tử Trầm (nay thuộc xã Phụng Châu, huyện Chương Mỹ, ngoại thành Hà Nội):“Năm Khải Định thứ bảy, đầu năm Nhâm Tuất (1922), tháng mộ Xuân, sau tiết Thanhminh, được buổi êm trời, chợt có người thân hữu lại rủ đi chơi núi Tử Trầm. Chao ôi!Núi Tử Trầm kia có xa gì đâu, nhà ta ở đối với núi Tử Trầm chỉ cách một cánh bãi,một con sông, một phía đồng, khi sớm ngày trở dậy mở cửa, trông ra phía tây nam, đãthấy sơn sắc mông lung ở đó; mà hang Tử Trầm kia, cũng vưỡn là cái hang ta mấynăm về trước ra vào thăm chơi; song ta cũng nhân vui lòng với thân hữu, mà miễncưỡng sắp cuốc sắp xe” (3) … Tác phẩm du ký thứ ba có tên Bài ký chơi Cổ Loa, TùngVân viết về một điểm di tích tối cổ ở ngoại thành Hà Nội. Trong cảm hứng du ngoạn“cái mục đích chỉ ở yêu mến lịch sử đấy mà thôi”, “đại khái là vì đường lịch sử mà đi186